อรรถกถาเล่มที่ ๔๗ หน้าที่ ๑๐๓.

เอตฺถ จ อุปฺปาทาทโย ปญฺเจว อาทีนวญาณสฺส วตฺถุวเสน วุตฺตา, เสสา เตสํ เววจนวเสน. "นิพฺพตฺตี"ติ หิ อุปฺปาทสฺส, "ชาตี"ติ ปฏิสนฺธิยา เววจนํ, "คติ อุปปตฺตี"ติ อิทํ ทฺวยํ ปวตฺตสฺส, ชราทโย นิมิตฺตสฺสาติ. อนุปฺปาทาทิวจเนหิ ปน นิพฺพานเมว วุตฺตํ. ปุน ตาเนว อุปฺปาทานุปฺปาทาทีนิ สฏฺฐิ ปทานิ ทุกฺขสุขปเทหิ โยเชตฺวา สฏฺฐิ วิสฺสชฺชนานิ, ภยเขมปเทหิ โยเชตฺวา สฏฺฐิ วิสฺสชฺชนานิ, สามิสนิรามิสปเทหิ โยเชตฺวา สฏฺฐิ วิสฺสชฺชนานิ, สงฺขารนิพฺพานปเทหิ โยเชตฺวา สฏฺฐิ วิสฺสชฺชนานิ นิทฺทิฏฺฐานิ. ตตฺถ ทุกฺขนฺติ อนิจฺจตฺตา ทุกฺขํ. ทุกฺขปฺปฏิปกฺขโต สุขํ. ยํ ทุกฺขํ, ตํ ภยํ. ภยปฏิปกฺขโต เขมํ. ยํ ภยํ, ตํ วฏฺฏามิสโลกามิเสหิ อวิปฺปมุตฺตตฺตา สามิสํ. สามิสปฏิปกฺขโต นิรามิสํ. ยํ สามิสํ, ตํ สงฺขารมตฺตเมว. สงฺขารปฏิปกฺขโต สนฺตตฺตา นิพฺพานํ. สงฺขารา หิ อาทิตฺตา, นิพฺพานํ สนฺตนฺติ. ทุกฺขากาเรน ภยากาเรน สามิสากาเรน สงฺขารากาเรนาติ เอวํ เตน เตน อากาเรน ปวตฺตึ สนฺธาย ตถา ตถา วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพนฺติ. [๑๑] ปริคฺคหฏฺฐาทีนิ เอกตฺตึส วิสฺสชฺชนานิ อริยมคฺคกฺขณวเสน นิทฺทิฏฺฐานิ. อริยมคฺคสมฺปยุตฺตา หิ ธมฺมา อาทิโต ปภุติ อุปฺปาทนตฺถํ ปริคฺคยฺหนเต อิติ ปริคฺคหา, เตสํ สภาโว ปริคฺคหฏฺโฐ. เตสํเยว อญฺญมญฺญปริวารภาเวน ปริวารฏฺโฐ. ภาวนาปาริปูริวเสน ปริปูรฏฺโฐ ^๑-. เตสํเยว สมาธิวเสน เอการมฺมณ- ปริคฺคหมเปกฺขิตฺวา เอกคฺคฏฺโฐ. นานารมฺมณวิกฺเขปาภาวมเปกฺขิตฺวา อวิกฺเขปฏฺโฐ. วีริยวเสน ปคฺคหฏฺโฐ. สมาธิวเสน อุทเกน นฺหานียจุณฺณานํ วิย อวิปฺปกิณฺณตา อวิสารฏฺโฐ. สมาธิโยเคน อลุลิตตฺตา อนาวิลฏฺโฐ. อวิกมฺปิตตฺตา อนิญฺชนฏฺโฐ. เอกตฺตุปฏฺฐานวเสนาติ สมาธิโยเคน จ เอการมฺมเณ ภุสํ ปติฏฺฐานวเสน จ. ฐิตฏฺโฐติ อารมฺมเณ นิจฺจลภาเวน ปติฏฺฐิตฏฺโฐ. ตสฺส นิพฺพานารมฺมณสฺส @เชิงอรรถ: ^๑ สี. ปริปูริฏฺโฐ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๔๗ หน้าที่ ๑๐๓. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=47&page=103&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=47&A=2291&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=47&A=2291&modeTY=2&pagebreak=1#p103