อรรถกถาเล่มที่ ๔๗ หน้าที่ ๑๐๓.

เอตฺถ จ อุปฺปาทาทโย ปญฺเจว อาทีนวาณสฺส วตฺถุวเสน วุตฺตา, เสสา เตสํ เววจนวเสน. "นิพฺพตฺตี"ติ หิ อุปฺปาทสฺส, "ชาตี"ติ ปฏิสนฺธิยา เววจนํ, "คติ อุปปตฺตี"ติ อิทํ ทฺวยํ ปวตฺตสฺส, ชราทโย นิมิตฺตสฺสาติ. อนุปฺปาทาทิวจเนหิ ปน นิพฺพานเมว วุตฺตํ. ปุน ตาเนว อุปฺปาทานุปฺปาทาทีนิ สฏฺิ ปทานิ ทุกฺขสุขปเทหิ โยเชตฺวา สฏฺิ วิสฺสชฺชนานิ, ภยเขมปเทหิ โยเชตฺวา สฏฺิ วิสฺสชฺชนานิ, สามิสนิรามิสปเทหิ โยเชตฺวา สฏฺิ วิสฺสชฺชนานิ, สงฺขารนิพฺพานปเทหิ โยเชตฺวา สฏฺิ วิสฺสชฺชนานิ นิทฺทิฏฺานิ. ตตฺถ ทุกฺขนฺติ อนิจฺจตฺตา ทุกฺขํ. ทุกฺขปฺปฏิปกฺขโต สุขํ. ยํ ทุกฺขํ, ตํ ภยํ. ภยปฏิปกฺขโต เขมํ. ยํ ภยํ, ตํ วฏฺฏามิสโลกามิเสหิ อวิปฺปมุตฺตตฺตา สามิสํ. สามิสปฏิปกฺขโต นิรามิสํ. ยํ สามิสํ, ตํ สงฺขารมตฺตเมว. สงฺขารปฏิปกฺขโต สนฺตตฺตา นิพฺพานํ. สงฺขารา หิ อาทิตฺตา, นิพฺพานํ สนฺตนฺติ. ทุกฺขากาเรน ภยากาเรน สามิสากาเรน สงฺขารากาเรนาติ เอวํ เตน เตน อากาเรน ปวตฺตึ สนฺธาย ตถา ตถา วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพนฺติ. [๑๑] ปริคฺคหฏฺาทีนิ เอกตฺตึส วิสฺสชฺชนานิ อริยมคฺคกฺขณวเสน นิทฺทิฏฺานิ. อริยมคฺคสมฺปยุตฺตา หิ ธมฺมา อาทิโต ปภุติ อุปฺปาทนตฺถํ ปริคฺคยฺหนเต อิติ ปริคฺคหา, เตสํ สภาโว ปริคฺคหฏฺโ. เตสํเยว อญฺมญฺปริวารภาเวน ปริวารฏฺโ. ภาวนาปาริปูริวเสน ปริปูรฏฺโ ^๑-. เตสํเยว สมาธิวเสน เอการมฺมณ- ปริคฺคหมเปกฺขิตฺวา เอกคฺคฏฺโ. นานารมฺมณวิกฺเขปาภาวมเปกฺขิตฺวา อวิกฺเขปฏฺโ. วีริยวเสน ปคฺคหฏฺโ. สมาธิวเสน อุทเกน นฺหานียจุณฺณานํ วิย อวิปฺปกิณฺณตา อวิสารฏฺโ. สมาธิโยเคน อลุลิตตฺตา อนาวิลฏฺโ. อวิกมฺปิตตฺตา อนิญฺชนฏฺโ. เอกตฺตุปฏฺานวเสนาติ สมาธิโยเคน จ เอการมฺมเณ ภุสํ ปติฏฺานวเสน จ. ิตฏฺโติ อารมฺมเณ นิจฺจลภาเวน ปติฏฺิตฏฺโ. ตสฺส นิพฺพานารมฺมณสฺส @เชิงอรรถ: ^๑ สี. ปริปูริฏฺโ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๔๗ หน้าที่ ๑๐๓. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=47&page=103&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=47&A=2291&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=47&A=2291&pagebreak=1#p103