อรรถกถาเล่มที่ ๔๗ หน้าที่ ๒๗๖.

อสารา นิสฺสาราติ จาปิ อุปฏฺหนฺติ. เอตฺตาวตา เตน "วยธมฺมเมว อุปฺปชฺชติ, อุปฺปนฺนญฺจ วยํ อุเปตี"ติ อิมินา อากาเรน สมปญฺาส ลกฺขณานิ ปฏิวิชฺฌิตฺวา ิตํ อุทยพฺพยานุปสฺสนา นาม ปมํ ตรุณวิปสฺสนาาณํ อธิคฺคตํ โหติ, ยสฺสาธิคมา "อารทฺธวิปสฺสโก"ติ สงฺขํ คจฺฉติ. อิมสฺมึ าเณ ิตสฺส โอภาสาทโย ทส วิปสฺสนูปกฺกิเลสา อุปฺปชฺชนฺติ, เยสํ อุปฺปตฺติยา อกุสโล โยคาวจโร เตสุ มคฺคาณสญฺี หุตฺวา อมคฺคเมว "มคฺโค"ติ คณฺหาติ, อุปกฺกิเลสชฏาชฏิโต จ โหติ. กุสโล ปน โยคาวจโร เตสุ วิปสฺสนํ อาโรเปนฺโต จ โหติ. กุสโล ปน โยคาวจโร เตสุ วิปสฺสนํ อาโรเปนฺโต อุปกฺกิเลสชฏํ วิชเฏตฺวา "เอเต ธมฺมา น มคฺโค, อุปกฺกิเลสวิมุตฺตํ ปน วีถิปฏิปนฺนํ วิปสฺสนาาณํ มคฺโค"ติ มคฺคญฺจ อมคฺคญฺจ ววตฺถเปติ. ตสฺเสวํ มคฺคญฺจ ตฺวา ิตํ าณํ มคฺคามคฺคาณทสฺสนวิสุทฺธิ นาม. เอตฺตาวตา จ ปน เตน จตุนฺนํ สจฺจานํ ววตฺถานํ กตํ โหติ. กถํ? นามรูปปริคฺคเห สติ ปจฺจยปริคฺคหสภาวโต ธมฺมฏฺิติาณวจเนเนว วุตฺเตน ทิฏฺิวิสุทฺธิสงฺขาเตน นามรูปววตฺถาปเนน ^๑- ทุกฺขสจฺจววตฺถานํ กตํ โหติ, กงฺขาวิตรณวิสุทฺธิสงฺขาเตน ปจฺจยปริคฺคหเณน สมุทยสจฺจสฺส ววตฺถานํ, อุทยพฺพยานุปสฺสเนน จ ขณโต อุทยพฺพยทสฺสเนน ทุกฺขสจฺจววตฺถานํ กตํ, ปจฺจยโต อุทยทสฺสเนน สมุทยสจฺจสฺส ววตฺถานํ, ปจฺจยโต วยทสฺสเนน นิโรธสจฺจสฺส ววตฺถานํ, ยญฺจสฺส อุทยพฺพยทสฺสนํ, มคฺโควายํ โลกิโกติ ตตฺร สมฺโมหวิฆาตโต อิมิสฺสญฺจ มคฺคามคฺคาณทสฺสนวิสุทฺธิยํ วิปสฺสโต สมฺมา มคฺคสฺส อวธารเณน มคฺคสจฺจสฺส ววตฺถานํ กตํ. เอวํ โลกิเยน ตาว าเณน จตุนฺนํ สจฺจานํ ววตฺถานํ กตํ โหตีติ. อุทยพฺพยาณนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺิตา. @เชิงอรรถ: ^๑ สี. นามรูปววตฺถาเนน

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๔๗ หน้าที่ ๒๗๖. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=47&page=276&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=47&A=6165&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=47&A=6165&pagebreak=1#p276