อรรถกถาเล่มที่ ๔๗ หน้าที่ ๓๖๖.

กตํ. เจตสา เจโต ปริจฺจ ชานาตีติ อตฺตโน จิตฺเตน เตสํ จิตฺตํ ปริจฺฉินฺทิตฺวา สราคาทิวเสน นานปฺปการโต ชานาติ. สราคํ วาติอาทีสุ วาสทฺโท สมุจฺจยตฺโถ. ตตฺถ อฏฺฐวิธํ โลภสหคตจิตฺตํ สราคํ จิตฺตํ นาม, อวเสสํ จตุภูมกกุสลาพฺยากตจิตฺตํ วีตราคํ นาม. เทฺว โทมนสฺสจิตฺตานิ เทฺว วิจิกิจฺฉา- อุทฺธจฺจิตฺตานีติ อิมานิ ปน จตฺตาริ จิตฺตานิ อิมสฺมึ ทุเก สงฺคหํ น คจฺฉนฺติ. เกจิ ปน เถรา ตานิปิ วีตราคปเทน สงฺคณฺหนฺติ. ทุวิธํ ปน โทมนสฺสสหคตํ จิตฺตํ สโทสํ จิตฺตํ นาม, สพฺพมฺปิ จตุภูมกกุสลาพฺยากตํ วีตโทสํ นาม. เสสานิ ทส อกุสลจิตฺตานิ อิมสฺมึ ทุเก สงฺคหํ น คจฺฉนฺติ. เกจิ ปน เถรา ตานิปิ วีติโทสปเทน สงฺคณฺหนฺติ. สโมหํ วีตโมหนฺติ เอตฺถ ปน โมเหกเหตุกวเสน วิจิกิจฺฉาอุทฺธจฺจสหคตทฺวยเมว สโมหํ. โมหสฺส ปน สพฺพากุสเลสุ สมฺภวโต ทฺวาทสวิธมฺปิ อกุสลํ จิตฺตํ "สโมหนฺ"ติ เวทิตพฺพํ. อวเสสํ กุสลาพฺยากตํ วีตโมหํ. ถินมิทฺธานุคตํ ปน สงฺขิตฺตํ, อุทฺธจฺจานุคตํ วิกฺขิตฺตํ. รูปาวจรารูปาวจรํ มหคฺคตํ, อวเสสํ อมหคฺคตํ, สพฺพมฺปิ เตภูมกํ สอุตฺตรํ, โลกุตฺตรํ อนุตฺตรํ. อุปจารปฺปนาปฺปตฺตญฺจ สมาหิตํ, ตทุภยมสมฺปตฺตํ อสมาหิตํ. ตทงฺควิกฺขมฺภนสมุจฺเฉท- ปฏิปฺปสฺสทฺธินิสฺสรณวิมุตฺติปฺปตฺตํ วิมุตฺตํ, ปญฺจวิธมฺปิ เอตํ วิมุตฺติปฺปตฺตํ อวิมุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํ. อิติ เจโตปริยญาณลาภี ภิกฺขุ โสฬสปฺปเภทํ จิตฺตํ ปชานาติ. ปุถุชฺชนา ปน อริยานํ มคฺคผลจิตฺตํ น ชานนฺติ, อริยาปิ จ เหฏฺฐิมา เหฏฺฐิมา อุปริมานํ อุปริมานํ มคฺคผลจิตฺตํ น ชานนฺติ, อุปริมา อุปริมา ปน เหฏฺฐิมานํ เหฏฺฐิมานํ จิตฺตํ ชานนฺตีติ. เจโตปริยญาณนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตา. ------------

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๔๗ หน้าที่ ๓๖๖. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=47&page=366&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=47&A=8174&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=47&A=8174&modeTY=2&pagebreak=1#p366