อรรถกถาเล่มที่ ๕๓ หน้าที่ ๒๐๕.

จิตฺตวิจิตฺตฏฺเน เอโกว ธมฺโม จิตฺตํ, ราสฏฺเน เจว เวทยิตฏฺเน จ เอโกว ธมฺโม เวทนากฺขนฺโธ, ราสฏฺเน สญฺชานนฏฺเน จ เอโกว ธมฺโม สญฺากฺขนฺโธ, ราสฏฺเน อภิสงฺขรณฏฺเน จ เอโกว ธมฺโม สงฺขารกฺขนฺโธ, ราสฏฺเน จิตฺตวิจิตฺตฏฺเน จ เอโกว ธมฺโม วิญฺาณกฺขนฺโธ, วิชานนฏฺเน เจว เหฏฺา วุตฺตอายตนฏฺเน จ เอกเมว มนายตนํ, วิชานนฏฺเน อธิปติยฏฺเน จ เอกเมว มนินฺทฺริยํ, วิชานนฏฺเน สภาวสุญฺตนิสฺสตฺตฏฺเน จ เอโกว ธมฺโม มโนวิญฺาณธาตุ นาม โหติ, น อวเสสา ธมฺมา. ^๑- เปตฺวา ปน จิตฺตํ ยถาวุตฺเตน อตฺเถน อวเสสา สพฺเพปิ ธมฺมา เอกํ ธมฺมายตนเมว เอกา จ ธมฺมธาตุเยว โหตีติ. "เย วา ปน ตสฺมึ สมเย"ติ อิมินา ปน อปฺปนาวาเรน อิธาปิ เหฏฺา วุตฺตา เยวาปนกา สงฺคหิตาว. ยถา จ อิธ, เอวํ สพฺพตฺถ. อิโต ปรํ หิ เอตฺตกมฺปิ น วิจารยิสฺสาม, นิทฺเทสปฏินิทฺเทสวาเรสุ เหฏฺา วุตฺตนเยเนว อตฺโถ เวทิตพฺโพติ. สงฺคหวาโร นิฏฺิโต. โกฏฺาสวาโรติปิ เอตสฺเสว นามํ. ---------------- สุญฺตวารวณฺณนา [๑๒๑-๑๔๕] อิทานิ ตสฺมึ โข ปน สมเย ธมฺมา โหนฺตีติ สุญฺตวาโร อารทฺโธ, โส อุทฺเทสนิทฺเทสวเสน ทฺวิธา ววฏฺิโต. ตตฺถ อุทฺเทสวาเร "ธมฺมา โหนฺตี"ติ อิมินา สทฺธึ จตุวีสติ โกฏฺาสา โหนฺติ, สพฺพโกฏฺาเสสุ จ "จตฺตาโร เทฺว ตโย"ติ คณนปริจฺเฉโท น วุตฺโต. กสฺมา? สงฺคหวาเร ปริจฺฉินฺนตฺตา. ตตฺถ ปริจฺฉินฺนธมฺมาเยว หิ อิธาปิ วุตฺตา, น เหตฺถ สตฺโต วา ภาโว วา อตฺตา วา อุปลพฺภติ, ธมฺมา จ ^๒- เอเต ธมฺมมตฺตา อสารา อปริณายกาติ อิมิสฺสา สุญฺตาย ทีปนตฺถํ วุตฺตา, ตสฺมา เอวเมตฺถ อตฺโถ เวทิตพฺโพ:- ยสฺมึ สมเย กามาวจรํ ปมํ มหากุสลจิตฺตํ อุปฺปชฺชติ, ตสฺมึ สมเย จิตฺตงฺควเสน อุปฺปนฺนา @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. อยํ ปาโ น ทิสฺสติ ^๒ ฉ.ม. ว

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๓ หน้าที่ ๒๐๕. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=53&page=205&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=53&A=5135&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=53&A=5135&pagebreak=1#p205