อรรถกถาเล่มที่ ๕๓ หน้าที่ ๔๒๗.

กึ ปน มโนวิญฺญาเณน เกนจิ วิญฺเญยฺยา น เกนจิ วิญฺเญยฺยาติ ^๑- นตฺถิ, เตเนตฺถ ทุกา น วุตฺตาติ? โน อตฺถิ, ววฏฺฐานาภาวโต ปน น วุตฺตา. น หิ ยถา จกฺขุวิญฺญาเณน อวิญฺเญยฺยาเอวาติ ววฏฺฐานํ อตฺถิ, เอวํ มโนวิญฺญาเณนาปีติ ววฏฺฐานาภาวโต เอตฺถ ทุกา น วุตฺตา. มโนวิญฺญาเณน ปน เกนจิ วิญฺเญยฺยา เจว อวิญฺเญยฺยา จาติ อยมตฺโถ อตฺถิ, ตสฺมา โส อวุตฺโตปิ ยถาลาภวเสน เวทิตพฺโพ. มโนวิญฺญาณนฺติ หิ สงฺขยํ คเตหิ กามาวจรธมฺเมหิ กามาวจรา ธมฺมาเอว ตาว เกหิจิ วิญฺเญยฺยา เกหิจิ อวิญฺเญยฺยา. เตหิเยว รูปาวจราทิธมฺมาปิ เกหิจิ วิญฺเญยฺยา เกหิจิ อวิญฺเญยฺยา. รูปาวจเรหิปิ กามาวจรา เกหิจิ วิญฺเญยฺยา เกหิจิ อวิญฺเญยฺยา. เตหิเยว รูปาวจราทโยปิ เกหิจิ วิญฺเญยฺยา เกหิจิ อวิญฺเญยฺยา. อรูปาวจเรหิ ปน กามาวจรา รูปาวจรา อปริยาปนฺนา จ เนว วิญฺเญยฺยา, อรูปาวจรา ปน เกหิจิ วิญฺเญยฺยา เกหิจิ อวิญฺเญยฺยา. เตปิ จ เกจิเทว วิญฺเญยฺยา เกจิ อวิญฺเญยฺยา. อปริยาปนฺเนหิ กามาวจราทโย เนว วิญฺเญยฺยา. อปริยาปนฺนา ปน นิพฺพาเนน อวิญฺเญยฺยตฺตา เกหิจิ วิญฺเญยฺยา เกหิจิ อวิญฺเญยฺยา. เตปิ จ มคฺคผลานํ อวิญฺเญยฺยตฺตา ^๒- เกจิเทว วิญฺเญยฺยา เกจิ อวิญฺเญยฺยาติ. [๑๑๐๒] อาสวนิทฺเทเส ปญฺจกามคุณิโก ราโค กามาสโว นาม. รูปารูปภเวสุ ฉนฺทราโค ฌานนิกนฺติ สสฺสตทิฏฺฐิสหคโต ^๓- ราโค ภววเสน ปตฺถนา ภวาสโว นาม. ทฺวาสฏฺฐี ทิฏฺฐิโย ทิฏฺฐาสโว นาม. อฏฺฐสุ ฐาเนสุ อญฺญาณํ อวิชฺชาสโว นาม. ตตฺถ ตตฺถ อาคเตสุ ปน อาสเวสุ อสมฺโมหตฺถํ เอกวิธาทิเภโท เวทิตพฺโพ. อตฺถโต เหเต จิรปาริวาสิยฏฺเฐน อาสวาติ เอวํ เอกวิธาว โหนฺติ. วินเย ปน "ทิฏฺฐธมฺมิกานํ อาสวานํ สํวราย สมฺปรายิกานํ อาสวานํ ปฏิฆาตายา"ติ ^๔- ทุวิเธน อาคตา. สุตฺตนฺเต สฬายตเน ตาว "ตโยเม อาวุโส อาสวา กามาสโว ภวาสโว อวิชฺชาสโว"ติ ^๕- ติวิเธน อาคตา, นิพฺเพธิกปริยาเย "อตฺถิ ภิกฺขเว อาสวา นิรยคมนียา, อตฺถิ อาสวา ติรจฺฉานโยนิคมนียา, อตฺถิ อาสวา ปิตฺติวิสยคมนียา, @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. วิญฺเญยฺยา ^๒ สี.,ม. วิญฺเญยฺยตฺตา ^๓ ฉ.ม. สสฺสตทิฏฺฐิสหชาโต @^๔ วินย. ๑/๓๙/๒๖ ^๕ สํ.สฬา. ๑๘/๕๐๔/๓๑๕ (สฺยา), องฺ. ฉกฺก. ๒๒/๓๓๔/๔๖๓ (สฺยา)

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๓ หน้าที่ ๔๒๗. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=53&page=427&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=53&A=10618&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=53&A=10618&modeTY=2&pagebreak=1#p427