อรรถกถาเล่มที่ ๕๔ หน้าที่ ๕๔๙.

ทุติยวาเร หุตฺวา อภาวฏฺเน อนิจฺจา, ปฏิปีฬนฏฺเน ทุกฺขา, ปกติชหนฏฺเน วิปริณามธมฺมาติ เวทิตพฺพา. เตสํ วิปริณามญฺถาภาวาติ เตสํ กามานํ วิปริณามสงฺขาตา อญฺถาภาวา. "ยมฺปิ เม อโหสิ, ตมฺปิ เม นตฺถี"ติ วุตฺตนเยเนว อุปฺปชฺชนฺติ โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา. ตตฺถ อนฺโตนิชฺฌายนลกฺขโณ โสโก, ตนฺนิสฺสิตลาลปฺปลกฺขโณ ปริเทโว, กายปฏิปีฬนลกฺขณํ ทุกฺขํ, มโนวิฆาตลกฺขณํ โทมนสฺสํ. วิสาทลกฺขโณ ^๑- อุปายาโส. วิตกฺกิตนฺติ อภินิโรปนวเสน ปวตฺโต วิตกฺโก. วิจาริตนฺติ อนุมชฺชนวเสน ปวตฺโต วิจาโร. เอเตน เอตนฺติ เอเตน วิตกฺกิเตน จ วิจาริเตน จ ^๒- เอตํ ปมชฺฌานํ โอฬาริกํ สกณฺฏกํ วิย ขายติ. ปีติคตนฺติ ปีติเยว. เจตโส อุพฺพิลาวิตนฺติ จิตฺตสฺส อุพฺพิลภาวกรณํ. ^๓- เจตโส อาโภโคติ ฌานา วุฏฺาย ตสฺมึ สุเข ปุนปฺปุนํ จิตฺตสฺส อาโภโค มนสิกาโรติ. เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติ. ปญฺจกนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺิตา. ----------- ๖. ฉกฺกนิทฺเทสวณฺณนา [๙๔๔] ฉกฺกนิทฺเทเส ยสฺมา กุทฺโธ วา โกธวเสน สนฺทิฏฺิปรามาสี วา สนฺทิฏฺิปรามสิตาย กลหํ วิคฺคหํ วิวาทํ อาปชฺชติ, ตสฺมา โกธาทโย "วิวาทมูลานี"ติ วุตฺตา. ฉนฺทราคนิทฺเทเส กามเคหสิตตฺตา ฉนฺทราคา เคหสิตา ธมฺมาติ สงฺคหโต วตฺวา ปุน ปเภทโต ทสฺเสตุํ มนาปิเยสุ รูเปสูติอาทิ วุตฺตํ. ตตฺถ มนาปิเยสูติ มนวฑฺฒนเกสุ อิฏฺเสุ. วิโรธาเอว วิโรธวตฺถูนิ. อมนาปิเยสูติ อนิฏฺเสุ. @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. วิฆาตลกฺขโณ ^๒ ฉ.ม. วิตกฺเกน จ วิจาเรน จ ^๓ ฉ.ม. อุปฺปิลภาวกรณํ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๔ หน้าที่ ๕๔๙. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=54&page=549&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=54&A=12896&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=54&A=12896&pagebreak=1#p549