อรรถกถาเล่มที่ ๕๔ หน้าที่ ๕๔๙.

ทุติยวาเร หุตฺวา อภาวฏฺเฐน อนิจฺจา, ปฏิปีฬนฏฺเฐน ทุกฺขา, ปกติชหนฏฺเฐน วิปริณามธมฺมาติ เวทิตพฺพา. เตสํ วิปริณามญฺญถาภาวาติ เตสํ กามานํ วิปริณามสงฺขาตา อญฺญถาภาวา. "ยมฺปิ เม อโหสิ, ตมฺปิ เม นตฺถี"ติ วุตฺตนเยเนว อุปฺปชฺชนฺติ โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา. ตตฺถ อนฺโตนิชฺฌายนลกฺขโณ โสโก, ตนฺนิสฺสิตลาลปฺปลกฺขโณ ปริเทโว, กายปฏิปีฬนลกฺขณํ ทุกฺขํ, มโนวิฆาตลกฺขณํ โทมนสฺสํ. วิสาทลกฺขโณ ^๑- อุปายาโส. วิตกฺกิตนฺติ อภินิโรปนวเสน ปวตฺโต วิตกฺโก. วิจาริตนฺติ อนุมชฺชนวเสน ปวตฺโต วิจาโร. เอเตน เอตนฺติ เอเตน วิตกฺกิเตน จ วิจาริเตน จ ^๒- เอตํ ปฐมชฺฌานํ โอฬาริกํ สกณฺฏกํ วิย ขายติ. ปีติคตนฺติ ปีติเยว. เจตโส อุพฺพิลาวิตนฺติ จิตฺตสฺส อุพฺพิลภาวกรณํ. ^๓- เจตโส อาโภโคติ ฌานา วุฏฺฐาย ตสฺมึ สุเข ปุนปฺปุนํ จิตฺตสฺส อาโภโค มนสิกาโรติ. เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติ. ปญฺจกนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตา. ----------- ๖. ฉกฺกนิทฺเทสวณฺณนา [๙๔๔] ฉกฺกนิทฺเทเส ยสฺมา กุทฺโธ วา โกธวเสน สนฺทิฏฺฐิปรามาสี วา สนฺทิฏฺฐิปรามสิตาย กลหํ วิคฺคหํ วิวาทํ อาปชฺชติ, ตสฺมา โกธาทโย "วิวาทมูลานี"ติ วุตฺตา. ฉนฺทราคนิทฺเทเส กามเคหสิตตฺตา ฉนฺทราคา เคหสิตา ธมฺมาติ สงฺคหโต วตฺวา ปุน ปเภทโต ทสฺเสตุํ มนาปิเยสุ รูเปสูติอาทิ วุตฺตํ. ตตฺถ มนาปิเยสูติ มนวฑฺฒนเกสุ อิฏฺเฐสุ. วิโรธาเอว วิโรธวตฺถูนิ. อมนาปิเยสูติ อนิฏฺเฐสุ. @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. วิฆาตลกฺขโณ ^๒ ฉ.ม. วิตกฺเกน จ วิจาเรน จ ^๓ ฉ.ม. อุปฺปิลภาวกรณํ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๔ หน้าที่ ๕๔๙. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=54&page=549&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=54&A=12896&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=54&A=12896&modeTY=2&pagebreak=1#p549