อรรถกถาเล่มที่ ๕๔ หน้าที่ ๘๒.

อิมาหิ จ ฉหิ ธาตูหิ ปริคฺคหิตาหิ อฏฺารส ธาตุโย ปริคฺคหิตาว โหนฺติ. สพฺพาปิ หิ ตา ธาตุโย กามธาตุโตว นีหริตฺวา นีหริตฺวา ลพฺภาเปตพฺพา ^๑- อฏฺารส ธาตุโยว โหนฺตีติ ติณฺณํ ฉกฺกานํ วเสน อฏฺารส โหนฺติ. เอวมฺปน อคฺคเหตฺวา เอเกกสฺมึ ฉกฺเก วุตฺตนเยเนว ^๒- อฏฺารส อฏฺารส กตฺวา สพฺพานิปิ ตานิ อฏฺารสกานิ เอกชฺฌํ อภิสงฺขิปิตฺวาปิ ^๓- อฏฺารเสว โหนฺตีติ เวทิตพฺพา. อิติ อิมสฺมึ สุตฺตนฺตภาชนีเย โสฬสธาตุโย กามาวจรา, เทฺว เตภูมิกาติ เอวเมตฺถ สมฺมสนวาโรว ^๔- กถิโตติ เวทิตพฺโพ. สุตฺตนฺตภาชนียวณฺณนา นิฏฺิตา. ------------- ๒. อภิธมฺมภาชนียวณฺณนา [๑๘๓] อภิธมฺมภาชนีเย สรูเปเนว สพฺพาปิ ธาตุโย ทสฺเสนฺโต อฏฺารส ธาตุโย จกฺขุธาตุ รูปธาตูติอาทิมาห. ตตฺถ อุทฺเทสวาเร ตาว:- อตฺถโต ลกฺขณาทีหิ ^๕- กมตาวตฺวสงฺขโต ^๖- ปจฺจยา อถ ทฏฺพฺพา เวทิตพฺโพ วินิจฺฉโย. ตตฺถ อตฺถโตติ จกฺขตีติ จกฺขุ. รูปยตีติ รูปํ. จกฺขุสฺส วิญฺาณํ จกฺขุวิญฺาณนฺติ เอวมาทินา ตาว นเยน จกฺขฺวาทีนํ วิเสสตฺถโต เวทิตพฺโพ วินิจฺฉโย. อวิเสเสน ปน วิทหติ, ธียเต, วิธานํ, วิธียเต เอตาย, เอตฺถ วา ธียตีติ ธาตุ. โลกิยา หิ ธาตุโย การณภาเวน ววตฺถิตา หุตฺวา สุวณฺณรชตาทิธาตุโย วิย สุวณฺณรชตาทึ อเนกปฺปการํ สํสารทุกฺขํ วิทหนฺติ. ภารหาเรหิ จ ภาโร วิย สตฺเตหิ ธียนฺเต, ธาริยนฺตีติ อตฺโถ. ทุกฺขวิธานมตฺตเมว เจตา อวสวตฺตนโต. เอตาหิ จ การณภูตาหิ ^๗- สํสารทุกฺขํ สตฺเตหิ อนุวิธียติ. @เชิงอรรถ: ^๑ สี. ภาเวตพฺพา, ฉ. ลภาเปตพฺพา ^๒ ฉ.ม. เอว-สทฺโท น ทิสฺสติ @^๓ ฉ.ม. อภิสงฺขิปิตฺวา ^๔ ฉ.ม. สมฺมสนจาโรว ^๕ ฉ.ม. ลกฺขณาทิโต @^๖ ม....สงฺขฺยโต ^๗ ฉ.ม. กรณภูตาหิ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๔ หน้าที่ ๘๒. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=54&page=82&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=54&A=1912&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=54&A=1912&pagebreak=1#p82