อรรถกถาเล่มที่ ๕๕ หน้าที่ ๑๗๘.

สุตฺตาหรณํ ปรวาทิสฺส. ตมฺปน เนสํ ขนฺธาทิภาวเมว สาเธติ, น อตฺถิภาวนฺติ อาหฏมฺปิ อนาหฏสทิสเมวาติ. อตีตกฺขนฺธาทิกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา. ------------ ๗. เอกจฺจมตฺถีติกถา ๑. อตีตาทิเอกจฺจกถาวณฺณนา [๒๙๙] อิทานิ เอกจฺจมตฺถีติกถา นาม โหติ. ^๑- ตตฺถ เย "เอกจฺจํ อตีตํ อตฺถี"ติ มญฺญนฺติ เสยฺยถาปิ กสฺสปิกา, เตสํ ลทฺธิภินฺทนตฺถํ อตีตํ อตฺถีติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, เอกจฺจํ อตฺถีติ วิสฺสชฺชนํ ปรวาทิสฺส. อยญฺหิสฺส ^๒- อธิปฺปาโย:- อวิปกฺกวิปากา อตฺถิ, วิปกฺกวิปากา ^๓- นตฺถีติ. เอกจฺจํ นิรุทฺธนฺติ อนุโยโค สกวาทิสฺส. ตสฺสตฺโถ:- ยทิ เต อตีตํ เอกจฺจํ อตฺถิ เอกจฺจํ นตฺถิ, เอวํ สนฺเต เอกจฺจํ อตีตํ นิรุทฺธํ, เอกจฺจํ อตีตํ อนิรุทฺธํ, ตเถว ฐิตนฺติ อาปชฺชติ. วิคตนฺติอาทีสุปิ เอเสว นโย. อวิปกฺกวิปากธมฺมา เอกจฺเจติ อิทํ ยสฺมา เยสํ โส อวิปกฺกวิปากานํ อตฺถิตํ อิจฺฉติ, เตปิ อตีตาเยว ธมฺมา. ^๔- ตสฺมา ยถา เต อตีตํ เอกจฺจํ อตฺถิ, กึ ตถา อวิปกฺกวิปากาปิ ธมฺมา เอกจฺเจ อตฺถิ เอกจฺเจ นตฺถีติ โจเทตุํ วุตฺตํ. วิปกฺกวิปากาติ อิทํ เยสํ โส นตฺถิตํ อิจฺฉติ, เตสํ วเสน โจเทตุํ วุตฺตํ. อวิปากาติ อิทํ อพฺยากตานํ วเสน โจเทตุํ วุตฺตํ. อิติ อิเมสํ ติณฺณํ ราสีนํ วเสน สพฺเพสุ อนุโลมปฏิโลเมสุ ปฏิญฺญา จ ปฏิกฺเขโป จ เวทิตพฺพา. อตีตา เอกเทสํ วิปกฺกวิปากา, เอกเทสํ อวิปกฺกวิปากาติ วิปฺปกตวิปากา วุจฺจนฺติ. เยน หิ กมฺเมน ปฏิสนฺธิ นิพฺพตฺติตา, ภวงฺคมฺปิ จุติปิ ตสฺเสว วิปาโก. ตสฺมา ปฏิสนฺธิโต ยาว จุติ, ตาว ตํ วิปฺปกตวิปากํ นาม โหติ. ตถารูเป ธมฺเม สนฺธาเยตํ วุตฺตํ. @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. เอกจฺจํ อตฺถีติ กถา โหติ ^๒ ฉ.ม. อยญฺหิ @^๓ ฉ. วิปกฺกวิปากํ, ม. วิปกฺกมวิปากํ ^๔ ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๕ หน้าที่ ๑๗๘. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=55&page=178&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=55&A=3988&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=55&A=3988&modeTY=2&pagebreak=1#p178