อรรถกถาเล่มที่ ๕๕ ภาษาบาลี อักษรไทย
ปญฺจ.อ. (ปรมตฺถที.)
หน้าที่ ๓๐๙-๓๑๐.

หน้าที่ ๓๐๙.
                        ๘. อินฺทฺริยกถาวณฺณนา
     [๘๕๓-๘๕๖] อิทานิ อินฺทฺริยกถา นาม โหติ. ตตฺถ โลกิยา สทฺธา
สทฺธาเยว นาม, น สทฺธินฺทฺริยํ. ตถา โลกิยํ วิริยํ, สติ, สมาธิ, ปญฺา
ปญฺาเยว นาม, น ปญฺินฺทฺริยนฺติ เยสํ ลทฺธิ เสยฺยถาปิ เหตุวาทานญฺเจว
มหิสาสกานญฺจ, เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺา อิตรสฺส. นตฺถิ
โลกิยา สทฺธาติอาทิ ยสฺมา โลกิยาปิ สทฺธาทโยว ธมฺมา อธิปติยฏฺเน อินฺทฺริยํ,
น สทฺธาทีหิ อญฺ สทฺธินฺทฺริยาทิ นาม อตฺถิ, ตสฺมา โลกิยานมฺปิ
สทฺธาทีนญฺเว สทฺธินฺทฺริยาทิภาวทสฺสนตฺถํ วุตฺตํ. อตฺถิ โลกิโย มโนติอาทิ
ยถา เต โลกิยาปิ มนาทโย ธมฺมา มนินฺทฺริยาทีนิ, เอวํ โลกิยา สทฺธาทโยปิ
สทฺธินฺทฺริยาทีนีติ อุปมายา ตสฺสตฺถสฺส วิภาวนตฺถํ วุตฺตํ. เสสเมตฺถ ยถาปาลิเมว
นิยฺยาตีติ.
                      อินฺทฺริยกถาวณฺณนา นิฏฺิตา.
                      เอกูนวีสติโม วคฺโค สมตฺโต.
                           -----------
                           ๒๐. วีสติมวคฺค
                        ๑. อสญฺจิจฺจกถาวณฺณนา
     [๘๕๗-๘๖๒] อิทานิ อสญฺจิจฺจกถา นาม โหติ. ตตฺถ "อนนฺตริยวตฺถูนิ
นาม ครูนิ ภาริยานิ, ตสฺมา อสญฺจิจฺจาปิ เตสุ วตฺถูสุปิ วิโกปิเตสุ อนนฺตริโก
โหตี"ติ เยสํ ลทฺธิ เสยฺยถาปิ เอกจฺจานํ อุตฺตราปถกานํ, เต สนฺธาย
อสญฺจิจฺจาติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ลทฺธิวเสน ปฏิญฺา อิตรสฺส. อถ นํ "ยสฺมา
อนนฺตริยกมฺมํ นาม กมฺมปถปฺปตฺตํ, ยทิ จ อสญฺจิจฺจ กมฺมปถเภโท สิยา,
อวเสสา ปาณาติปาตาทโยปิ อสญฺจิจฺจ ภเวยฺยุนฺ"ติ โจทนตฺถํ อสญฺจิจฺจ ปาณํ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๑๐.
หนฺตฺวาติอาทิมาห. อิตโร ตถารูปาย ลทฺธิยา อภาเวน ปฏิกฺขิปติ. เสสํ
ยถาปาลิเมว นิยฺยาติ. น วตฺตพฺพํ มาตุฆาตโกติ ปุจฺฉา ปรวาทิสฺส,
โรคติกิจฺฉาการาทิกาเล ๑- อสญฺจิจฺจ ฆาตํ สนฺธาย ปฏิญฺา สกวาทิสฺส. นนุ
มาตา ชีวิตา โวโรปิตาติ ปเญฺหปิ อสญฺจิจฺจ โวโรปิตํ สนฺธาย ปฏิญฺา
สกวาทิสฺเสว. เอวํ อธิปฺปายมฺปน อคฺคเหตฺวา หญฺจีติ ลทฺธิปติฏฺาปนํ อิตรสฺส,
ตํ อโยนิโส ปติฏฺาปิตตฺตา อปฺปติฏฺิตเมว. ปิตุฆาตกาทีสุปิ เอเสว นโย.
สํฆเภทเก ปน ธมฺมสญฺึ สนฺธาย สํฆเภโท อนนฺตริโกติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส,
"สํฆํ สมคฺคํ เภตฺวาน, กปฺปํ นิรยมฺหิ ปจฺจตี"ติ วจนํ อโยนิโส คเหตฺวา
ปฏิญฺา ปรวาทิสฺส. ปุน สพฺเพติ ปุฏฺโ สกปกฺเข ธมฺมสญฺึ สนฺธาย
ปฏิกฺขิปติ, ปรปกฺเข ธมฺมสญฺึ สนฺธาย ปฏิชานาติ. ธมฺมสญฺีติ ปญฺหทฺวเยปิ
เอเสว นโย. นนุ วุตฺตํ ภควตาติ สุตฺตํ เอกนฺเตเนว ธมฺมวาทิสฺส อนนฺตริกภาว-
ทสฺสนตฺถํ วุตฺตํ. อาปายิโก เนรยิโกติ คาถายปิ อธมฺมวาทีเยว อธิปฺเปโต.
อิตโร ปน อธิปฺปายํ อคฺคเหตฺวา ลทฺธึ ปติฏฺาเปติ. สา อโยนิโส ปติฏฺาปิตตฺตา
อปฺปติฏฺิตาเยวาติ.
                      อสญฺจิจฺจกถาวณฺณนา นิฏฺิตา.
                        ----------------
                         ๒. าณกถาวณฺณนา
     [๘๖๓-๘๖๕] อิทานิ าณกถา นาม โหติ. ตตฺถ ทุวิธํ าณํ โลกิยญฺจ
โลกุตฺตรญฺจ. โลกิยํ สมาปตฺติาณมฺปิ โหติ ทานาทิวเสน ปวตฺตํ กมฺมสฺสกต-
าณมฺปิ, โลกุตฺตรํ สจฺจปริจฺเฉทกํ มคฺคาณมฺปิ ผลาณมฺปิ. อิมํ ปน วิภาคํ
อกตฺวา "สจฺจปริจฺเฉทกเมว าณํ, น อิตรํ, ตสฺมา นตฺถิ ปุถุชฺชนสฺส
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. โรคปฏิการาทิกาเล


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๕ หน้าที่ ๓๐๙-๓๑๐.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=55&page=309&pages=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=55&A=6957&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=55&A=6957&pagebreak=1#p309