พระไตรปิฎกเล่มที่ ๔๒  พระอภิธรรมปิฎกเล่มที่ ๙
มหาปัฏฐานปกรณ์ ภาค ๓

             [๔๒๙] สัญโญชนธรรม เป็นปัจจัยแก่สัญโญชนธรรม โดยอารัมมณ-
*ปัจจัย
             คือ เพราะปรารภสัญโญชนธรรมทั้งหลาย สัญโญชนธรรมทั้งหลาย
เกิดขึ้น
พึงกระทำมูล
             เพราะปรารภสัญโญชนธรรมทั้งหลาย ขันธ์ทั้งหลายที่ไม่ใช่สัญโญชน-
*ธรรม เกิดขึ้น
พึงกระทำมูล
             เพราะปรารภสัญโญชนธรรมทั้งหลาย สัญโญชนธรรมและสัมปยุตตขันธ์
ทั้งหลาย เกิดขึ้น
             ธรรมที่ไม่ใช่สัญโญชนธรรม เป็นปัจจัยแก่ธรรมที่ไม่ใช่สัญโญชนธรรม
โดยอารัมมณปัจจัย
             คือ บุคคลให้ทาน ศีล ฯลฯ กระทำอุโบสถกรรม ฯลฯ แล้ว
พิจารณากุศลกรรมนั้น
             บุคคลพิจารณากุศลกรรมทั้งหลายที่เคยสั่งสมไว้แล้วในกาลก่อน
             บุคคลออกจากฌานแล้ว พิจารณาฌาน
             พระอริยะทั้งหลายออกจากมรรคแล้ว พิจารณามรรค ผล ฯลฯ พิจารณา
นิพพาน
             นิพพาน เป็นปัจจัยแก่โคตรภู แก่โวทาน แก่มรรค แก่ผล แก่
อาวัชชนะ
             พระอริยะทั้งหลายพิจารณากิเลสที่ละแล้ว ที่ไม่ใช่สัญโญชนธรรม กิเลส
ที่ข่มแล้ว ฯลฯ ในกาลก่อน ฯลฯ
             จักขุ ฯลฯ หทัยวัตถุ ฯลฯ ขันธ์ทั้งหลายที่ไม่ใช่สัญโญชนธรรม โดย
ความเป็นของไม่เที่ยง ฯลฯ โทมนัส เกิดขึ้น
             บุคคลเห็นรูปด้วยทิพพจักขุ ฟังเสียงด้วยทิพพโสตธาตุ
             บุคคลรู้จิตของบุคคลผู้พร้อมเพรียงด้วยจิต ที่ไม่ใช่สัญโญชนธรรม โดย
เจโตปริยญาณ
             อากาสานัญจายตนะ เป็นปัจจัยแก่วิญญาณัญจายตนะ อากิญจัญญายตนะ
เป็นปัจจัยแก่เนวสัญญานาสัญญายตนะ รูปายตนะเป็นปัจจัยแก่จักขุวิญญาณ
โผฏฐัพพายตนะ เป็นปัจจัยแก่กายวิญญาณ
             ขันธ์ทั้งหลายที่ไม่ใช่สัญโญชนธรรม เป็นปัจจัยแก่อิทธิวิธญาณ แก่เจโต-
*ปริยญาณ แก่บุพเพนิวาสานุสสติญาณ แก่ยถากัมมุปคญาณ แก่อนาคตังสญาณ
แก่อาวัชชนะ โดยอารัมมณปัจจัย
             ธรรมที่ไม่ใช่สัญโญชนธรรม เป็นปัจจัยแก่สัญโญชนธรรม โดย
อารัมมณปัจจัย
             คือ ทาน ฯลฯ ศีล ฯลฯ อุโบสถกรรม ฯลฯ
             ในกาลก่อน ฯลฯ จากฌาน ฯลฯ
             จักขุ ฯลฯ หทัยวัตถุ ฯลฯ บุคคลย่อมยินดี ย่อมเพลิดเพลินยิ่งซึ่ง
ขันธ์ทั้งหลายที่ไม่ใช่สัญโญชนธรรม เพราะปรารภความยินดีนั้น ราคะ ฯลฯ
โทมนัส เกิดขึ้น
             ธรรมที่ไม่ใช่สัญโญชนธรรม เป็นปัจจัยแก่สัญโญชนธรรม และธรรม
ที่ไม่ใช่สัญโญชนธรรม โดยอารัมมณปัจจัย
             คือ ทาน ฯลฯ ศีล ฯลฯ อุโบสถกรรม ฯลฯ
             ในกาลก่อน ฯลฯ จากฌาน ฯลฯ
             จักขุ ฯลฯ หทัยวัตถุ ฯลฯ บุคคลย่อมยินดี ย่อมเพลิดเพลินยิ่งซึ่ง
ขันธ์ทั้งหลายที่ไม่ใช่สัญโญชนธรรม เพราะปรารภความยินดีนั้น สัญโญชนธรรม
และขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสัญโญชนสัมปยุตตธรรม เกิดขึ้น
             สัญโญชนธรรม และธรรมที่ไม่ใช่สัญโญชนธรรม เป็นปัจจัยแก่
สัญโญชนธรรม โดยอารัมมณปัจจัย มี ๓ นัย พึงกระทำว่า เพราะปรารภนั้นเทียว

             เนื้อความพระไตรปิฎกเล่มที่ ๔๒ บรรทัดที่ ๗๗๐๐-๗๗๔๘ หน้าที่ ๓๑๕-๓๑๗.
https://84000.org/tipitaka/read/v.php?B=42&A=7700&Z=7748&pagebreak=0
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=42&item=429&items=1
             อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็น เกณฑ์แบ่งข้อ :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=42&item=429&items=1&mode=bracket
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาบาลีอักษรไทย :-
https://84000.org/tipitaka/pali/pali_item.php?book=42&item=429&items=1
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=42&item=429&items=1
             ศึกษาอรรถกถานี้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=42&i=429
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๔๒
https://84000.org/tipitaka/read/?index_42
https://84000.org/tipitaka/english/?index_42