พระไตรปิฎกเล่มที่ ๔๒  พระอภิธรรมปิฎกเล่มที่ ๙
มหาปัฏฐานปกรณ์ ภาค ๓

             [๖๔๒] ธรรมที่เป็นทั้งนีวรณธรรมและนีวรณียธรรม เป็นปัจจัยแก่
ธรรมที่เป็นทั้งนีวรณธรรมและนีวรณียธรรม โดยเหตุปัจจัย
             คือ เหตุทั้งหลายที่เป็นทั้งนีวรณธรรมและนีวรณียธรรม เป็นปัจจัยแก่
สัมปยุตตนีวรณธรรมทั้งหลาย โดยเหตุปัจจัย
             ธรรมที่เป็นทั้งนีวรณธรรมและนีวรณียธรรม เป็นปัจจัยแก่ธรรมที่เป็น
นีวรณียธรรม แต่ไม่ใช่นีวรณธรรม โดยเหตุปัจจัย
             คือ เหตุทั้งหลายที่เป็นทั้งนีวรณธรรมและนีวรณียธรรม เป็นปัจจัยแก่
สัมปยุตตขันธ์ และจิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย โดยเหตุปัจจัย
             ธรรมที่เป็นทั้งนีวรณธรรมและนีวรณียธรรม เป็นปัจจัยแก่ธรรมที่เป็น
ทั้งนีวรณธรรมและนีวรณียธรรม และธรรมที่เป็นนีวรณียธรรม แต่ไม่ใช่นีวรณ-
*ธรรม โดยเหตุปัจจัย
             คือ เหตุทั้งหลายที่เป็นทั้งนีวรณธรรมและนีวรณียธรรม เป็นปัจจัยแก่
สัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย และนีวรณธรรม และจิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย โดย
เหตุปัจจัย
             ธรรมที่เป็นนีวรณียธรรม แต่ไม่ใช่นีวรณธรรม เป็นปัจจัยแก่ธรรมที่
เป็นนีวรณียธรรมแต่ไม่ใช่นีวรณธรรม โดยเหตุปัจจัย
             คือ เหตุทั้งหลายที่เป็นนีวรณียธรรม แต่ไม่ใช่นีวรณธรรม เป็นปัจจัย
แก่สัมปยุตตขันธ์ และจิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย โดยเหตุปัจจัย ปฏิสนธิ
             [๖๔๓] ธรรมที่เป็นทั้งนีวรณธรรมและนีวรณียธรรม เป็นปัจจัยแก่
ธรรมที่เป็นทั้งนีวรณธรรมและนีวรณียธรรม โดยอารัมมณปัจจัย
             คือ เพราะปรารภนีวรณธรรมทั้งหลาย นีวรณธรรมทั้งหลาย เกิดขึ้น
พึงถามถึงมูล
             เพราะปรารภนีวรณธรรมทั้งหลาย ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นนีวรณียธรรม แต่
ไม่ใช่นีวรณธรรม เกิดขึ้น
พึงถามถึงมูล
             เพราะปรารภนีวรณธรรมทั้งหลาย นีวรณธรรม และสัมปยุตตขันธ์
ทั้งหลาย เกิดขึ้น
             ธรรมที่เป็นนีวรณียธรรม แต่ไม่ใช่นีวรณธรรม เป็นปัจจัยแก่ธรรมที่เป็น
นีวรณียธรรมแต่ไม่ใช่นีวรณธรรม โดยอารัมมณปัจจัย
             คือ ทาน ฯลฯ ศีล ฯลฯ บุคคลกระทำอุโบสถกรรมแล้วพิจารณา
กุศลกรรมนั้นแล้ว ย่อมยินดี ย่อมเพลิดเพลินยิ่ง เพราะปรารภความยินดีนั้น
ราคะ ทิฏฐิ วิจิกิจฉา อุทธัจจะ โทมนัส เกิดขึ้น
             กุศลกรรมทั้งหลายที่เคยสั่งสมไว้แล้วในกาลก่อน ฯลฯ
             จากฌาน ฯลฯ
             พระอริยะทั้งหลายพิจารณาโคตรภู โวทาน ฯลฯ กิเลสที่ละแล้ว ฯลฯ
กิเลสที่ข่มแล้ว ฯลฯ กิเลสทั้งหลายที่เคยเกิดขึ้นแล้วในกาลก่อน ฯลฯ
             จักขุ ฯลฯ หทัยวัตถุ ฯลฯ บุคคลพิจารณาเห็นขันธ์ทั้งหลาย ที่เป็น
นีวรณียธรรมแต่ไม่ใช่นีวรณธรรม โดยความเป็นของไม่เที่ยง ฯลฯ ย่อมยินดี
ย่อมเพลิดเพลินยิ่ง ฯลฯ โทมนัส ฯลฯ
             ด้วยทิพพจักขุ ฯลฯ พึงกระทำตลอดถึงอาวัชชนะ
             ธรรมที่เป็นนีวรณียธรรมแต่ไม่ใช่นีวรณธรรม เป็นปัจจัยแก่ธรรมที่เป็น
ทั้งนีวรณธรรมและนีวรณียธรรม โดยอารัมมณปัจจัย
             คือ ทาน ฯลฯ ศีล ฯลฯ อุโบสถกรรม ฯลฯ
             กุศลกรรมทั้งหลายที่เคยสั่งสมไว้แล้วในกาลก่อน ฯลฯ
             จากฌาน ฯลฯ
             จักขุ ฯลฯ หทัยวัตถุ ฯลฯ บุคคลย่อมยินดี ย่อมเพลิดเพลินยิ่ง
ซึ่งขันธ์ทั้งหลายที่เป็นนีวรณียธรรม แต่ไม่ใช่นีวรณธรรม เพราะปรารภจักขุเป็นต้น
นั้น ราคะ ทิฏฐิ วิจิกิจฉา อุทธัจจะ โทมนัส เกิดขึ้น
             ธรรมที่เป็นนีวรณียธรรมแต่ไม่ใช่นีวรณธรรม เป็นปัจจัยแก่ธรรมที่เป็น
ทั้งนีวรณธรรมและนีวรณียธรรม และธรรมที่เป็นนีวรณียธรรมแต่ไม่ใช่นีวรณธรรม
โดยอารัมมณปัจจัย
             คือ ทาน ฯลฯ ศีล ฯลฯ อุโบสถกรรม ฯลฯ
             กุศลกรรมทั้งหลายที่เคยสั่งสมไว้แล้วในกาลก่อน ฯลฯ
             จากฌาน ฯลฯ
             จักขุ ฯลฯ หทัยวัตถุ ฯลฯ บุคคลย่อมยินดี ย่อมเพลิดเพลินยิ่ง
ซึ่งขันธ์ทั้งหลายที่เป็นนีวรณียธรรมแต่ไม่ใช่นีวรณธรรม เพราะปรารภจักขุ
เป็นต้นนั้น นีวรณธรรมและสัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย เกิดขึ้น
             ทั้ง ๓ นัยแม้นอกนี้ พึงกระทำอย่างนี้
             อธิปติปัจจัย เหมือนกับ อารัมมณปัจจัย
             แม้ปุเรชาตปัจจัย ก็เหมือนกับ อารัมมณปัจจัย
             ส่วนในนิสสยปัจจัย ไม่พึงกระทำ โลกุตตระ
ฯลฯ
พึงให้พิสดารอย่างนี้
นีวรณทุกะ ฉันใด พึงพิจารณา แล้วกระทำฉันนั้น
นีวรณนีวรณียทุกะ จบ
นีวรณนีวรณสัมปยุตตทุกะ
ปฏิจจวาร

             เนื้อความพระไตรปิฎกเล่มที่ ๔๒ บรรทัดที่ ๑๑๘๓๓-๑๑๘๙๙ หน้าที่ ๔๘๓-๔๘๖.
https://84000.org/tipitaka/read/v.php?B=42&A=11833&Z=11899&pagebreak=0
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=42&item=642&items=2&mode=bracket
             อ่านโดยใช้เนื้อความเป็น เกณฑ์แบ่งข้อ :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=42&item=642&items=2
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาบาลีอักษรไทย :-
https://84000.org/tipitaka/pali/pali_item.php?book=42&item=642&items=2&mode=bracket
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=42&item=642&items=2&mode=bracket
             ศึกษาอรรถกถานี้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=42&i=642
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๔๒
https://84000.org/tipitaka/read/?index_42
https://84000.org/tipitaka/english/?index_42