พระไตรปิฎกเล่มที่ ๘  พระวินัยปิฎกเล่มที่ ๘
ปริวาร

อุพพาหิกวรรคที่ ๙
ไม่สมมติด้วยอุพพาหิกา
             [๑๒๐๘] อุ. ภิกษุประกอบด้วยองค์เท่าไรหนอแล สงฆ์ไม่พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา
พระพุทธเจ้าข้า?
             พ. ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์ ๕ สงฆ์ไม่พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา. องค์ ๕
อะไรบ้าง? คือ:-
                          ๑. เป็นผู้ไม่ฉลาดในอรรถ
                          ๒. เป็นผู้ไม่ฉลาดในธรรม
                          ๓. เป็นผู้ไม่ฉลาดในนิรุตติ
                          ๔. เป็นผู้ไม่ฉลาดในพยัญชนะ
                          ๕. เป็นผู้ไม่ฉลาดในคำต้นและคำหลัง
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์ ๕ นี้แล สงฆ์ไม่พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา.
สมมติด้วยอุพพาหิกา
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์ ๕ สงฆ์พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา. องค์ ๕ อะไร
บ้าง? คือ:-
                          ๑. เป็นผู้ฉลาดในอรรถ
                          ๒. เป็นผู้ฉลาดในธรรม
                          ๓. เป็นผู้ฉลาดในนิรุตติ
                          ๔. เป็นผู้ฉลาดในพยัญชนะ
                          ๕. เป็นผู้ฉลาดในคำต้นและคำหลัง
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์ ๕ นี้แล สงฆ์พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา.
ไม่สมมติด้วยอุพพาหิกาอีกนัยหนึ่ง
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์แม้อื่นอีก ๕ สงฆ์ไม่พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา. องค์
อะไรบ้าง? คือ:-
                          ๑. เป็นผู้มักโกรธ ถูกความโกรธครอบงำ
                          ๒. เป็นผู้ลบหลู่ ถูกความลบหลู่ครอบงำ
                          ๓. เป็นผู้ตีเสมอ ถูกความตีเสมอครอบงำ
                          ๔. เป็นผู้มีปกติริษยา ถูกความริษยาครอบงำ
                          ๕. เป็นผู้ถือแต่ความเห็นของตน ถืออย่างแน่นแฟ้นปลดได้ยาก
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์ ๕ นี้แล สงฆ์ไม่พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา.
สมมติด้วยอุพพาหิกา
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์ ๕ สงฆ์พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา. องค์ ๕ อะไร
บ้าง? คือ:-
                          ๑. ไม่เป็นผู้มักโกรธ ไม่ถูกความโกรธครอบงำ
                          ๒. ไม่เป็นผู้ลบหลู่ ไม่ถูกความลบหลู่ครอบงำ
                          ๓. ไม่เป็นผู้ตีเสมอ ไม่ถูกความตีเสมอครอบงำ
                          ๔. ไม่เป็นผู้มีปกติริษยา ไม่ถูกความริษยาครอบงำ
                          ๕. ไม่เป็นผู้ถือแต่ความเห็นของตน ไม่ถืออย่างแน่นแฟ้น ปลดได้ง่าย
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์ ๕ นี้แล สงฆ์พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา.
ไม่สมมติด้วยอุพพาหิกาอีกนัยหนึ่ง
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์แม้อื่นอีก ๕ สงฆ์ไม่พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา. องค์
๕ อะไรบ้าง? คือ:-
                          ๑. โกรธ
                          ๒. พยาบาท
                          ๓. เบียดเบียน
                          ๔. ยั่วให้โกรธ
                          ๕. ไม่อดทน ไม่รับอนุสาสนีโดยเคารพ
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์ ๕ นี้แล สงฆ์ไม่พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา.
สมมติด้วยอุพพาหิกา
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์ ๕ สงฆ์พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา. องค์ ๕ อะไร
บ้าง? คือ:-
                          ๑. ไม่โกรธ
                          ๒. ไม่พยาบาท
                          ๓. ไม่เบียดเบียน
                          ๔. ไม่ยั่วให้โกรธ
                          ๕. เป็นผู้อดทน มีปกติรับอนุสาสนีโดยเคารพ
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์ ๕ นี้แล สงฆ์พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา.
ไม่สมมติด้วยอุพพาหิกาอีกนัยหนึ่ง
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์แม้อื่นอีก ๕ สงฆ์ไม่พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา.
องค์ ๕ อะไรบ้าง? คือ:-
                          ๑. เป็นผู้ล่อให้หลง ให้ระลึกไม่ได้
                          ๒. เป็นผู้พูดไม่ให้ทำโอกาส
                          ๓. ไม่เป็นผู้โจทตามอาบัติในธรรมและวินัยที่สมควร
                          ๔. ไม่เป็นผู้ปรับตามอาบัติในธรรมและวินัยที่สมควร
                          ๕. ไม่ชี้แจงตามความเห็น
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์ ๕ นี้แล สงฆ์ไม่พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา.
สมมติด้วยอุพพาหิกา
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์ ๕ สงฆ์พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา. องค์ ๕ อะไร
บ้าง? คือ:-
                          ๑. เป็นผู้เตือนให้ระลึก ไม่ใช่ล่อให้หลง
                          ๒. เป็นผู้พูดให้ทำโอกาส
                          ๓. เป็นผู้โจทตามอาบัติในธรรมและวินัยที่สมควร
                          ๔. เป็นผู้ปรับตามอาบัติในธรรมและวินัยที่สมควร
                          ๕. ชี้แจงตามความเห็น
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์ ๕ นี้แล สงฆ์พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา.
ไม่สมมติด้วยอุพพหิกาอีกนัยหนึ่ง
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์แม้อื่นอีก ๕ สงฆ์ไม่พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา.
องค์ ๕ อะไรบ้าง? คือ:-
                          ๑. ถึงฉันทาคติ
                          ๒. ถึงโทสาคติ
                          ๓. ถึงโมหาคติ
                          ๔. ถึงภยาคติ
                          ๕. เป็นอลัชชี
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์ ๕ นี้แล สงฆ์ไม่พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา.
สมมติด้วยอุพพาหิกา
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์ ๕ สงฆ์พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา องค์ ๕ อะไร
บ้าง? คือ
                          ๑. ไม่ถึงฉันทาคติ
                          ๒. ไม่ถึงโทสาคติ
                          ๓. ไม่ถึงโมหาคติ
                          ๔. ไม่ถึงภยาคติ
                          ๕. เป็นลัชชี
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์ ๕ นี้แล สงฆ์พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา.
ไม่สมมติด้วยอุพพาหิกาอีกนัยหนึ่ง
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์แม้อื่นอีก ๕ สงฆ์ไม่พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา.
องค์ ๕ อะไรบ้าง? คือ:-
                          ๑. ถึงฉันทาคติ
                          ๒. ถึงโทสาคติ
                          ๓. ถึงโมหาคติ
                          ๔. ถึงภยาคติ
                          ๕. ไม่ฉลาดในวินัย
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์ ๕ นี้แล สงฆ์ไม่พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา.
สมมติด้วยอุพพาหิกา
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์ ๕ สงฆ์พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา. องค์ ๕ อะไร
บ้าง? คือ:-
                          ๑. ไม่ถึงฉันทาคติ
                          ๒. ไม่ถึงโทสาคติ
                          ๓. ไม่ถึงโมหาคติ
                          ๔. ไม่ถึงภยาคติ
                          ๕. ฉลาดในวินัย
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์ ๕ นี้แล สงฆ์พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา.

             เนื้อความพระไตรปิฎกเล่มที่ ๘ บรรทัดที่ ๑๑๗๓๔-๑๑๘๔๔ หน้าที่ ๔๕๑-๔๕๕.
https://84000.org/tipitaka/read/v.php?B=8&A=11734&Z=11844&pagebreak=0
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=8&item=1208&items=1
             อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็น เกณฑ์แบ่งข้อ :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=8&item=1208&items=1&mode=bracket
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาบาลีอักษรไทย :-
https://84000.org/tipitaka/pali/pali_item.php?book=8&item=1208&items=1
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=8&item=1208&items=1
             ศึกษาอรรถกถานี้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=8&i=1208
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๘
https://84000.org/tipitaka/read/?index_8
https://84000.org/tipitaka/english/?index_8