พระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๔ ภาษาบาลี อักษรไทย
พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๖ สุตฺต. ม. อุปริปณฺณาสกํ

                  สุตฺตนฺตปิฏเก มชฺฌิมนิกายสฺส
                       ตติโย ภาโค
                        ------
                       อุปริปณฺณาสกํ
           นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส ฯ
                       เทวทหวคฺโค
                        ------
                       เทวทหสุตฺตํ
     [๑]   เอวมฺเม   สุตํ   เอกํ   สมยํ   ภควา   สกฺเกสุ  วิหรติ
เทวทหํ  นาม  สกฺยานํ  นิคโม  ฯ  ตตฺร  โข  ภควา  ภิกฺขู  อามนฺเตสิ
ภิกฺขโวติ ฯ ภทนฺเตติ เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจสฺโสสุํ ฯ
     [๒]   ภควา   เอตทโวจ  สนฺติ  ภิกฺขเว  เอเก  สมณพฺราหฺมณา
เอวํวาทิโน   เอวํทิฏฺฐิโน   ยงฺกิญฺจายํ   ปุริสปุคฺคโล   ปฏิสํเวเทติ  สุขํ
วา   ทุกฺขํ   วา   อทุกฺขมสุขํ   วา   สพฺพนฺตํ   ปุพฺเพ   กตเหตุ  อิติ
ปุราณานํ   กมฺมานํ   ตปสา   พฺยนฺติภาวา   นวานํ   กมฺมานํ   อกรณา
อายตึ    อนวสฺสโว    อายตึ    อนวสฺสวา    กมฺมกฺขโย   กมฺมกฺขยา
ทุกฺขกฺขโย    ทุกฺขกฺขยา    เวทนากฺขโย   เวทนากฺขยา   สพฺพํ   ทุกฺขํ
นิชฺชิณฺณํ ภวิสฺสตีติ เอวํวาทิโน ภิกฺขเว นิคนฺถา ฯ
     [๓]   เอวํวาทาหํ  ภิกฺขเว  นิคนฺเถ  อุปสงฺกมิตฺวา  เอวํ  วทามิ
สจฺจํ    กิร    ตุเมฺห   อาวุโส   นิคนฺถา   เอวํวาทิโน   เอวํทิฏฺฐิโน
ยงฺกิญฺจายํ   ปุริสปุคฺคโล   ปฏิสํเวเทติ  สุขํ  วา  ทุกฺขํ  วา  อทุกฺขมสุขํ
วา    สพฺพนฺตํ   ปุพฺเพ   กตเหตุ   อิติ   ปุราณานํ   กมฺมานํ   ตปสา
พฺยนฺติภาวา   นวานํ   กมฺมานํ   อกรณา   อายตึ   อนวสฺสโว   อายตึ
อนวสฺสวา     กมฺมกฺขโย     กมฺมกฺขยา     ทุกฺขกฺขโย     ทุกฺขกฺขยา
เวทนากฺขโย    เวทนากฺขยา   สพฺพํ   ทุกฺขํ   นิชฺชิณฺณํ   ภวิสฺสตีติ   ฯ
เต   เจ   เม   ภิกฺขเว   นิคนฺถา  เอวํ  ปุฏฺฐา  อามาติ  ปฏิชานนฺติ
ตฺยาหํ   เอวํ   วทามิ   กึ   ปน   ตุเมฺห   อาวุโส  นิคนฺถา  ชานาถ
อหุวเมฺหว   มยํ   ปุพฺเพ   น   นาหุวมฺหาติ  ฯ  โน  หิทํ  อาวุโส  ฯ
กึ   ปน   ตุเมฺห   อาวุโส   นิคนฺถา  ชานาถ  อกรเมฺหว  มยํ  ปุพฺเพ
ปาปกมฺมํ   น   นากรมฺหาติ  ฯ  โน  หิทํ  อาวุโส  ฯ  กึ  ปน  ตุเมฺห
อาวุโส   นิคนฺถา   ชานาถ   เอวรูปํ   วา   เอวรูปํ   วา  ปาปกมฺมํ
อกรมฺหาติ   ฯ   โน   หิทํ   อาวุโส   ฯ   กึ   ปน  ตุเมฺห  อาวุโส
นิคนฺถา   ชานาถ   เอตฺตกํ   วา   ทุกฺขํ  นิชฺชิณฺณํ  เอตฺตกํ  วา  ทุกฺขํ
นิชฺชิเรตพฺพํ    เอตฺตกมฺหิ    วา    ทุกฺเข    นิชฺชิณฺเณ   สพฺพํ   ทุกฺขํ
นิชฺชิณฺณํ   ภวิสฺสตีติ   ฯ   โน   หิทํ   อาวุโส   ฯ   กึ   ปน  ตุเมฺห
อาวุโส    นิคนฺถา    ชานาถ   ทิฏฺเฐว   ธมฺเม   อกุสลานํ   ธมฺมานํ
ปหานํ กุสลานํ ธมฺมานํ อุปสมฺปทนฺติ ฯ โน หิทํ อาวุโส ฯ
     [๔]   อิติ  กิร  ตุเมฺห  อาวุโส  นิคนฺถา  น  ชานาถ  อหุวเมฺหว
มยํ   ปุพฺเพ   น   นาหุวมฺหาติ   น   ชานาถ  อกรเมฺหว  มยํ  ปุพฺเพ
ปาปกมฺมํ    น   นากรมฺหาติ   น   ชานาถ   เอวรูปํ   วา   เอวรูปํ
วา    ปาปกมฺมํ    อกรมฺหาติ    น   ชานาถ   เอตฺตกํ   วา   ทุกฺขํ
นิชฺชิณฺณํ   เอตฺตกํ   วา   ทุกฺขํ   นิชฺชิเรตพฺพํ   เอตฺตกมฺหิ  วา  ทุกฺเข
นิชฺชิณฺเณ   สพฺพํ   ทุกฺขํ   นิชฺชิณฺณํ   ภวิสฺสตีติ   น   ชานาถ   ทิฏฺเฐว
ธมฺเม    อกุสลานํ    ธมฺมานํ   ปหานํ   กุสลานํ   ธมฺมานํ   อุปสมฺปทํ
เอวํ   สนฺเต   อายสฺมนฺตานํ   นิคนฺถานํ   น  กลฺลมสฺส  เวยฺยากรณาย
ยงฺกิญฺจายํ   ปุริสปุคฺคโล   ปฏิสํเวเทติ  สุขํ  วา  ทุกฺขํ  วา  อทุกฺขมสุขํ
วา    สพฺพนฺตํ   ปุพฺเพ   กตเหตุ   อิติ   ปุราณานํ   กมฺมานํ   ตปสา
พฺยนฺติภาวา   นวานํ   กมฺมานํ   อกรณา   อายตึ   อนวสฺสโว   อายตึ
อนวสฺสวา     กมฺมกฺขโย     กมฺมกฺขยา     ทุกฺขกฺขโย     ทุกฺขกฺขยา
เวทนากฺขโย เวทนากฺขยา สพฺพํ ทุกฺขํ นิชฺชิณฺณํ ภวิสฺสตีติ ฯ
     {๔.๑}   สเจ  ปน  ตุเมฺห  อาวุโส นิคนฺถา ชาเนยฺยาถ อหุวเมฺหว
มยํ   ปุพฺเพ   น   นาหุวมฺหาติ   ชาเนยฺยาถ   อกรเมฺหว  มยํ  ปุพฺเพ
ปาปกมฺมํ    น    นากรมฺหาติ   ชาเนยฺยาถ   เอวรูปํ   วา   เอวรูปํ
วา    ปาปกมฺมํ    อกรมฺหาติ    ชาเนยฺยาถ    เอตฺตกํ   วา   ทุกฺขํ
นิชฺชิณฺณํ   เอตฺตกํ   วา   ทุกฺขํ   นิชฺชิเรตพฺพํ   เอตฺตกมฺหิ  วา  ทุกฺเข
นิชฺชิณฺเณ    สพฺพํ   ทุกฺขํ   นิชฺชิณฺณํ   ภวิสฺสตีติ   ชาเนยฺยาถ   ทิฏฺเฐว
ธมฺเม    อกุสลานํ    ธมฺมานํ   ปหานํ   กุสลานํ   ธมฺมานํ   อุปสมฺปทํ
เอวํ    สนฺเต    อายสฺมนฺตานํ   นิคนฺถานํ   กลฺลมสฺส   เวยฺยากรณาย
ยงฺกิญฺจายํ   ปุริสปุคฺคโล   ปฏิสํเวเทติ  สุขํ  วา  ทุกฺขํ  วา  อทุกฺขมสุขํ
วา    สพฺพนฺตํ   ปุพฺเพ   กตเหตุ   อิติ   ปุราณานํ   กมฺมานํ   ตปสา
พฺยนฺติภาวา   นวานํ   กมฺมานํ   อกรณา   อายตึ   อนวสฺสโว   อายตึ
อนวสฺสวา     กมฺมกฺขโย     กมฺมกฺขยา     ทุกฺขกฺขโย     ทุกฺขกฺขยา
เวทนากฺขโย เวทนากฺขยา สพฺพํ ทุกฺขํ นิชฺชิณฺณํ ภวิสฺสตีติ ฯ
     [๕]   เสยฺยถาปิ  อาวุโส  นิคนฺถา  ปุริโส  สลฺเลน  วิทฺโธ  อสฺส
สวิเสน  คาฬฺหูปเลปเนน  ฯ โส สลฺลสฺสปิ เวธนเหตุ ๑- ทุกฺขา ติปฺปา ๒-
กฏุกา   เวทนา   เวทิเยยฺย  ตสฺส  มิตฺตามจฺจา  ญาติสาโลหิตา  ภิสกฺกํ
สลฺลกตฺตํ  อุปฏฺฐเปยฺยุํ  ๓-  ฯ  ตสฺส  โส  ภิสกฺโก  สลฺลกตฺโต  สตฺเถน
วณมุขํ    ปริกนฺเตยฺย   ฯ   โส   สตฺเถนปิ   วณมุขสฺส   ปริกนฺตนเหตุ
ทุกฺขา   ติปฺปา   กฏุกา   เวทนา   เวทิเยยฺย   ตสฺส   โส   ภิสกฺโก
สลฺลกตฺโต   เอสนิยา   สลฺลํ   เอเสยฺย   ฯ  โส  เอสนิยาปิ  สลฺลสฺส
เอสนเหตุ   ๔-  ทุกฺขา  ติปฺปา  กฏุกา  เวทนา  เวทิเยยฺย  ตสฺส  โส
ภิสกฺโก   สลฺลกตฺโต   สลฺลํ   อพฺภูเณฺหยฺย   ๕-   ฯ   โส   สลฺลสฺสปิ
อพฺภูณฺหนเหตุ   ๖-   ทุกฺขา   ติปฺปา  กฏุกา  เวทนา  เวทิเยยฺย  ตสฺส
โส   ภิสกฺโก   สลฺลกตฺโต   อคทงฺคารํ   วณมุเข   โอทเหยฺย  ฯ  โส
อคทงฺคารสฺสปิ   วณมุเข   โอทหนเหตุ   ทุกฺขา  ติปฺปา  กฏุกา  เวทนา
เวทิเยยฺย ฯ
     {๕.๑}   โส   อปเรน  สมเยน  รูเฬฺหน  ๗-  วเณน  สญฺฉวินา
อโรโค   อสฺส   สุขี  เสรี  สยํวสี  เยนกามงฺคโม  ฯ  ตสฺส  เอวมสฺส
อหํ   โข   ปุพฺเพ   สลฺเลน   วิทฺโธ  อโหสึ  สวิเสน  คาฬฺหูปเลปเนน
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. เวทนาเหตุ ฯ ๒ ม. ติพฺพา ฯ ๓ ม. อุปฏฺฐาเปยฺยุํ ฯ ๔ ม. ยุ. เอสนาเหตุ ฯ
@๕ ยุ. อพฺยเหยฺย ฯ ๖ ม. อพฺภุหนเหตุ ยุ. อพฺยหนเหตุ ฯ ๗ ม. รุเฬฺหน ฯ
โสหํ   สลฺลสฺสปิ   เวธนเหตุ   ทุกฺขา   ติปฺปา  กฏุกา  เวทนา  เวทิยึ
ตสฺส   เม   มิตฺตามจฺจา   ญาติสาโลหิตา  ภิสกฺกํ  สลฺลกตฺตํ  อุปฏฺฐเปสุํ
ตสฺส   เม   โส   ภิสกฺโก   สลฺลกตฺโต   สตฺเถน   วณมุขํ   ปริกนฺตติ
โสหํ   สตฺเถนปิ   ๑-   วณมุขสฺส  ปริกนฺตนเหตุ  ทุกฺขา  ติปฺปา  กฏุกา
เวทนา   เวทิยึ   ตสฺส   เม   โส   ภิสกฺโก   สลฺลกตฺโต   เอสนิยา
สลฺลํ   เอสิ   โสหํ   เอสนิยาปิ   สลฺลสฺส   เอสนเหตุ  ทุกฺขา  ติปฺปา
กฏุกา   เวทนา   เวทิยึ   ตสฺส   เม  โส  ภิสกฺโก  สลฺลกตฺโต  สลฺลํ
อพฺภูณฺหิ    โสหํ    สลฺลสฺสปิ   อพฺภูณฺหนเหตุ   ทุกฺขา   ติปฺปา   กฏุกา
เวทนา   เวทิยึ   ตสฺส   เม   โส   ภิสกฺโก   สลฺลกตฺโต  อคทงฺคารํ
วณมุเข    โอทหิ    โสหํ    อคทงฺคารสฺสปิ    วณมุเข    โอทหนเหตุ
ทุกฺขา   ติปฺปา   กฏุกา   เวทนา  เวทิยึ  โสหํ  ๒-  เอตรหิ  รูเฬฺหน
วเณน สญฺฉวินา อโรโค สุขี เสรี สยํวสี เยนกามงฺคโมติ ฯ
     {๕.๒}   เอวเมว  โข  อาวุโส  นิคนฺถา  สเจ ตุเมฺห ชาเนยฺยาถ
อหุวเมฺหว   มยํ   ปุพฺเพ   น   นาหุวมฺหาติ   ชาเนยฺยาถ   อกรเมฺหว
มยํ   ปุพฺเพ   ปาปกมฺมํ   น   นากรมฺหาติ   ชาเนยฺยาถ  เอวรูปํ  วา
เอวรูปํ    วา    ปาปกมฺมํ   อกรมฺหาติ   ชาเนยฺยาถ   เอตฺตกํ   วา
ทุกฺขํ   นิชฺชิณฺณํ   เอตฺตกํ   วา   ทุกฺขํ   นิชฺชิเรตพฺพํ   เอตฺตกมฺหิ  วา
ทุกฺเข    นิชฺชิณฺเณ    สพฺพํ   ทุกฺขํ   นิชฺชิณฺณํ   ภวิสฺสตีติ   ชาเนยฺยาถ
ทิฏฺเฐว   ธมฺเม  อกุสลานํ  ธมฺมานํ  ปหานํ  กุสลานํ  ธมฺมานํ  อุปสมฺปทํ
เอวํ    สนฺเต    อายสฺมนฺตานํ   นิคนฺถานํ   กลฺลมสฺส   เวยฺยากรณาย
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. สลฺเลนปิ ฯ ๒ ม. ยุ. โสมฺหิ ฯ
ยงฺกิญฺจายํ   ปุริสปุคฺคโล   ปฏิสํเวเทติ  สุขํ  วา  ทุกฺขํ  วา  อทุกฺขมสุขํ
วา    สพฺพนฺตํ   ปุพฺเพ   กตเหตุ   อิติ   ปุราณานํ   กมฺมานํ   ตปสา
พฺยนฺติภาวา   นวานํ   กมฺมานํ   อกรณา   อายตึ   อนวสฺสโว   อายตึ
อนวสฺสวา     กมฺมกฺขโย     กมฺมกฺขยา     ทุกฺขกฺขโย     ทุกฺขกฺขยา
เวทนากฺขโย เวทนากฺขยา สพฺพํ ทุกฺขํ นิชฺชิณฺณํ ภวิสฺสตีติ ฯ
     {๕.๓}   ยสฺมา   จ  โข  ตุเมฺห  อาวุโส  นิคนฺถา  น  ชานาถ
อหุวเมฺหว   มยํ   ปุพฺเพ   น   นาหุวมฺหาติ   น   ชานาถ  อกรเมฺหว
มยํ   ปุพฺเพ   ปาปกมฺมํ   น   นากรมฺหาติ   น  ชานาถ  เอวรูปํ  วา
เอวรูปํ    วา   ปาปกมฺมํ   อกรมฺหาติ   น   ชานาถ   เอตฺตกํ   วา
ทุกฺขํ   นิชฺชิณฺณํ   เอตฺตกํ   วา   ทุกฺขํ   นิชฺชิเรตพฺพํ   เอตฺตกมฺหิ  วา
ทุกฺเข    นิชฺชิณฺเณ   สพฺพํ   ทุกฺขํ   นิชฺชิณฺณํ   ภวิสฺสตีติ   น   ชานาถ
ทิฏฺเฐว   ธมฺเม  อกุสลานํ  ธมฺมานํ  ปหานํ  กุสลานํ  ธมฺมานํ  อุปสมฺปทํ
ตสฺมา    อายสฺมนฺตานํ    นิคนฺถานํ    น    กลฺลมสฺส   เวยฺยากรณาย
ยงฺกิญฺจายํ   ปุริสปุคฺคโล   ปฏิสํเวเทติ  สุขํ  วา  ทุกฺขํ  วา  อทุกฺขมสุขํ
วา    สพฺพนฺตํ   ปุพฺเพ   กตเหตุ   อิติ   ปุราณานํ   กมฺมานํ   ตปสา
พฺยนฺติภาวา   นวานํ   กมฺมานํ   อกรณา   อายตึ   อนวสฺสโว   อายตึ
อนวสฺสวา     กมฺมกฺขโย     กมฺมกฺขยา     ทุกฺขกฺขโย     ทุกฺขกฺขยา
เวทนากฺขโย เวทนากฺขยา สพฺพํ [๑]- ทุกฺขํ นิชฺชิณฺณํ ภวิสฺสตีติ ฯ
     [๖]   เอวํ  วุตฺเต  ภิกฺขเว  เต  นิคนฺถา  มํ  เอตทโวจุํ นิคนฺโถ
อาวุโส   นาฏปุตฺโต   สพฺพญฺญู   สพฺพทสฺสาวี  อปริเสสํ  ๒-  ญาณทสฺสนํ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. เอตฺถนฺตเร ตนฺติ ทิสฺสติ ฯ  ๒ โป. อปริเสสญฺจ ฯ
ปฏิชานาติ   จรโต   จ   เม   ติฏฺฐโต  จ  สุตฺตสฺส  จ  ชาครสฺส  จ
สตตํ   สมิตํ   ญาณทสฺสนํ   ปจฺจุปฏฺฐิตนฺติ   ฯ   โส   เอวมาห   อตฺถิ
โว   อาวุโส   นิคนฺถา   ปุพฺเพ   ปาปกมฺมํ   กตํ  ตํ  อิมาย  กฏุกาย
ทุกฺกรการิกาย    นิชฺชิเรถ   ยํ   ปเนตฺถ   เอตรหิ   กาเยน   สํวุตา
วาจาย   สํวุตา   มนสา   สํวุตา   ตํ   อายตึ   ปาปกมฺมสฺส   อกรณํ
อิติ   ปุราณานํ   [๑]-   ตปสา  พฺยนฺติภาวา  นวานํ  กมฺมานํ  อกรณา
อายตึ    อนวสฺสโว    อายตึ    อนวสฺสวา    กมฺมกฺขโย   กมฺมกฺขยา
ทุกฺขกฺขโย    ทุกฺขกฺขยา    เวทนากฺขโย   เวทนากฺขยา   สพฺพํ   ทุกฺขํ
นิชฺชิณฺณํ    ภวิสฺสตีติ    ตญฺจ    ปนมฺหากํ   รุจฺจติ   เจว   ขมติ   จ
เตน จมฺหา อตฺตมนาติ ฯ
     [๗]   เอวํ  วุตฺเต  อหํ  ภิกฺขเว  เต  นิคนฺเถ  เอตทโวจํ  ปญฺจ
โข   อิเม   อาวุโส   นิคนฺถา   ธมฺมา  ทิฏฺเฐว  ธมฺเม  ทฺวิธาวิปากา
กตเม     ปญฺจ     สทฺธา     รุจิ     อนุสฺสโว    อาการปริวิตกฺโก
ทิฏฺฐินิชฺฌานกฺขนฺติ    อิเม    โข    อาวุโส   นิคนฺถา   ปญฺจ   ธมฺมา
ทิฏฺเฐว     ธมฺเม     ทฺวิธาวิปากา     ตตฺรายสฺมนฺตานํ     นิคนฺถานํ
กา  อตีตํเส  สตฺถริ  สทฺธา  กา  รุจิ โก อนุสฺสโว โก อาการปริวิตกฺโก
กา   ทิฏฺฐินิชฺฌานกฺขนฺตีติ  ฯ  เอวํวาที  โข  อหํ  ภิกฺขเว  นิคนฺเถสุ  น
กญฺจิ สหธมฺมิกํ วาทปฺปฏิหารํ ๒- สมนุปสฺสามิ ฯ
     [๘]   ปุน   จปราหํ   ภิกฺขเว   เต  นิคนฺเถ  เอวํ  วทามิ  ตํ
กึ   มญฺญถ  อาวุโส  นิคนฺถา  ยสฺมึ  โว  สมเย  ติพฺโพ  ๓-  อุปกฺกโม
@เชิงอรรถ: ๑ เอตฺถนฺตเร กมฺมานนฺติ ทิสฺสติ ฯ  ๒ ยุ. วาทปริหารํ ฯ  ๓ ยุ. ติปฺโป ฯ
โหติ    ติพฺพํ   ปธานํ   ติพฺพา   ตสฺมึ   สมเย   โอปกฺกมิกา   ทุกฺขา
ติปฺปา  ๑-  กฏุกา  เวทนา  เวทิยถ  ยสฺมึ  ปน  โว  สมเย  น ติพฺโพ
อุปกฺกโม    โหติ    น   ติพฺพํ   ปธานํ   น   ติพฺพา   ตสฺมึ   สมเย
โอปกฺกมิกา   ทุกฺขา  ติปฺปา  กฏุกา  เวทนา  เวทิยถาติ  ฯ  ยสฺมึ  ๒-
โน   อาวุโส   โคตม   สมเย   ติพฺโพ  อุปกฺกโม  โหติ  ติพฺพํ  ปธานํ
ติพฺพา   ตสฺมึ   สมเย   โอปกฺกมิกา   ทุกฺขา   ติปฺปา  กฏุกา  เวทนา
เวทิยาม   ยสฺมึ   ปน   โน   สมเย   น   ติพฺโพ   อุปกฺกโม   โหติ
น   ติพฺพํ   ปธานํ   น   ติพฺพา   ตสฺมึ   สมเย   โอปกฺกมิกา  ทุกฺขา
ติปฺปา กฏุกา เวทนา เวทิยามาติ ฯ
     [๙]   อิติ   กิราวุโส   นิคนฺถา   ยสฺมึ   โว   สมเย   ติพฺโพ
อุปกฺกโม   โหติ   ติพฺพํ   ปธานํ   ติพฺพา   ตสฺมึ   สมเย  โอปกฺกมิกา
ทุกฺขา   ติปฺปา   กฏุกา   เวทนา   เวทิยถ   ยสฺมึ   ปน  โว  สมเย
น   ติพฺโพ   อุปกฺกโม   โหติ   น   ติพฺพํ   ปธานํ   น  ติพฺพา  ตสฺมึ
สมเย   โอปกฺกมิกา   ทุกฺขา   ติปฺปา   กฏุกา  เวทนา  เวทิยถ  เอวํ
สนฺเต    อายสฺมนฺตานํ    นิคนฺถานํ    น    กลฺลมสฺส   เวยฺยากรณาย
ยงฺกิญฺจายํ   ปุริสปุคฺคโล   ปฏิสํเวเทติ  สุขํ  วา  ทุกฺขํ  วา  อทุกฺขมสุขํ
วา    สพฺพนฺตํ   ปุพฺเพ   กตเหตุ   อิติ   ปุราณานํ   กมฺมานํ   ตปสา
พฺยนฺติภาวา   นวานํ   กมฺมานํ   อกรณา   อายตึ   อนวสฺสโว   อายตึ
อนวสฺสวา     กมฺมกฺขโย     กมฺมกฺขยา     ทุกฺขกฺขโย     ทุกฺขกฺขยา
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ติพฺพา ฯ  ๒ ม. ยสฺมึ ปน โนติ ทิสฺสติ ฯ
เวทนากฺขโย เวทนากฺขยา สพฺพํ ทุกฺขํ นิชฺชิณฺณํ ภวิสฺสตีติ ฯ
     {๙.๑}   สเจ อาวุโส นิคนฺถา ยสฺมึ โว สมเย ติพฺโพ อุปกฺกโม โหติ
ติพฺพํ  ปธานํ  [๑]-  ติฏฺเฐยฺเยว  ตสฺมึ  สมเย โอปกฺกมิกา ทุกฺขา ติปฺปา
กฏุกา  เวทนา  [๒]-  ยสฺมึ  ปน  โว  สมเย  น ติพฺโพ อุปกฺกโม โหติ
น  ติพฺพํ  ปธานํ  [๓]-  ติฏฺเฐยฺเยว  ตสฺมึ  สมเย  โอปกฺกมิกา  ทุกฺขา
ติปฺปา   กฏุกา   เวทนา  [๔]-  เอวํ  สนฺเต  อายสฺมนฺตานํ  นิคนฺถานํ
กลฺลมสฺส    เวยฺยากรณาย    ยงฺกิญฺจายํ    ปุริสปุคฺคโล    ปฏิสํเวเทติ
สุขํ   วา   ทุกฺขํ   วา   อทุกฺขมสุขํ   วา   สพฺพนฺตํ   ปุพฺเพ  กตเหตุ
อิติ    ปุราณานํ    กมฺมานํ    ตปสา   พฺยนฺติภาวา   นวานํ   กมฺมานํ
อกรณา     อายตึ    อนวสฺสโว    อายตึ    อนวสฺสวา    กมฺมกฺขโย
กมฺมกฺขยา    ทุกฺขกฺขโย    ทุกฺขกฺขยา    เวทนากฺขโย    เวทนากฺขยา
สพฺพํ ทุกฺขํ นิชฺชิณฺณํ ภวิสฺสตีติ ฯ
     {๙.๒}   ยสฺมา  จ  โข  อาวุโส  นิคนฺถา  ยสฺมึ โว สมเย ติพฺโพ
อุปกฺกโม   โหติ   ติพฺพํ   ปธานํ   ติพฺพา   ตสฺมึ   สมเย  โอปกฺกมิกา
ทุกฺขา  ติปฺปา  กฏุกา  เวทนา  เวทิยถ  ยสฺมึ  ปน  โว สมเย น ติพฺโพ
อุปกฺกโม  โหติ  น  ติพฺพํ  ปธานํ  น  ติพฺพา  ตสฺมึ  สมเย  โอปกฺกมิกา
ทุกฺขา  ติปฺปา  กฏุกา  เวทนา  เวทิยถ  เต ตุเมฺห สามํเยว โอปกฺกมิกา
ทุกฺขา    ติปฺปา   กฏุกา   เวทนา   เวทิยมานา   อวิชฺชา   อญฺญาณา
สมฺโมหา   วิปจฺเจถ   ยงฺกิญฺจายํ   ปุริสปุคฺคโล   ปฏิสํเวเทติ  สุขํ  วา
ทุกฺขํ   วา   อทุกฺขมสุขํ   วา  สพฺพนฺตํ  ปุพฺเพ  กตเหตุ  อิติ  ปุราณานํ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. น ติพฺพา ฯ  ๒-๔ เวทิเยถ ฯ  ๓ ม. ติพฺพา ฯ
กมฺมานํ    ตปสา    พฺยนฺติภาวา   นวานํ   กมฺมานํ   อกรณา   อายตึ
อนวสฺสโว    อายตึ   อนวสฺสวา   กมฺมกฺขโย   กมฺมกฺขยา   ทุกฺขกฺขโย
ทุกฺขกฺขยา    เวทนากฺขโย    เวทนากฺขยา    สพฺพํ    ทุกฺขํ   นิชฺชิณฺณํ
ภวิสฺสตีติ   ฯ   เอวํวาทีปิ   โข   อหํ   ภิกฺขเว   นิคนฺเถสุ  น  กญฺจิ
สหธมฺมิกํ วาทปฺปฏิหารํ สมนุปสฺสามิ ฯ
     [๑๐]   ปุน   จปราหํ   ภิกฺขเว  เต  นิคนฺเถ  เอวํ  วทามิ  ตํ
กึ    มญฺญถาวุโส    นิคนฺถา    ยมิทํ    กมฺมํ    ทิฏฺฐธมฺมเวทนียํ   ตํ
อุปกฺกเมน  วา  ปธาเนน  วา  สมฺปรายเวทนียํ  โหตูติ  ลพฺภเมตนฺติ  ฯ
โน   หิทํ   อาวุโส  ฯ  ยมฺปนิทํ  กมฺมํ  สมฺปรายเวทนียํ  ตํ  อุปกฺกเมน
วา   ปธาเนน   วา   ทิฏฺฐธมฺมเวทนียํ   โหตูติ   ลพฺภเมตนฺติ  ฯ  โน
หิทํ    อาวุโส    ฯ   ตํ   กึ   มญฺญถาวุโส   นิคนฺถา   ยมิทํ   กมฺมํ
สุขเวทนียํ   ตํ   อุปกฺกเมน   วา   ปธาเนน  วา  ทุกฺขเวทนียํ  โหตูติ
ลพฺภเมตนฺติ   ฯ   โน   หิทํ   อาวุโส  ฯ  ยมฺปนิทํ  กมฺมํ  ทุกฺขเวทนียํ
ตํ   อุปกฺกเมน  วา  ปธาเนน  วา  สุขเวทนียํ  โหตูติ  ลพฺภเมตนฺติ  ฯ
โน   หิทํ   อาวุโส   ฯ   ตํ   กึ   มญฺญถาวุโส  นิคนฺถา  ยมิทํ  กมฺมํ
ปริปกฺกเวทนียํ   ตํ   อุปกฺกเมน   วา  ปธาเนน  วา  อปฺปริปกฺกเวทนียํ
โหตูติ   ลพฺภเมตนฺติ   ฯ   โน   หิทํ   อาวุโส   ฯ   ยมฺปนิทํ   กมฺมํ
อปฺปริปกฺกเวทนียํ   ตํ   อุปกฺกเมน   วา  ปธาเนน  วา  ปริปกฺกเวทนียํ
โหตูติ   ลพฺภเมตนฺติ   ฯ   โน   หิทํ  อาวุโส  ฯ  ตํ  กึ  มญฺญถาวุโส
นิคนฺถา   ยมิทํ   กมฺมํ   พหุเวทนียํ  ตํ  อุปกฺกเมน  วา  ปธาเนน  วา
อปฺปเวทนียํ   โหตูติ   ลพฺภเมตนฺติ   ฯ  โน  หิทํ  อาวุโส  ฯ  ยมฺปนิทํ
กมฺมํ   อปฺปเวทนียํ   ตํ   อุปกฺกเมน   วา   ปธาเนน  วา  พหุเวทนียํ
โหตูติ   ลพฺภเมตนฺติ   ฯ   โน   หิทํ  อาวุโส  ฯ  ตํ  กึ  มญฺญถาวุโส
นิคนฺถา   ยมิทํ   กมฺมํ   เวทนียํ   ตํ   อุปกฺกเมน  วา  ปธาเนน  วา
อเวทนียํ   โหตูติ   ลพฺภเมตนฺติ   ฯ   โน   หิทํ  อาวุโส  ฯ  ยมฺปนิทํ
กมฺมํ   อเวทนียํ   ตํ   อุปกฺกเมน  วา  ปธาเนน  วา  เวทนียํ  โหตูติ
ลพฺภเมตนฺติ ฯ โน หิทํ อาวุโส ฯ

             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๔ หน้าที่ ๑-๑๑.
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=14&item=1&items=10
             อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :-
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=14&item=1&items=10&mode=bracket
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=14&item=1&items=10
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=14&item=1&items=10
             ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=14&i=1
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๔
https://84000.org/tipitaka/read/?index_14
https://84000.org/tipitaka/english/?index_14