บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
ฉบับภาษาไทย บาลีอักษรไทย บาลีอักษรโรมัน |
[๑๘๑] จตูหิ ภิกฺขเว องฺเคหิ สมนฺนาคโต โยธาชีโว ราชารโห โหติ ราชโภคฺโค รญฺโญ องฺคนฺเตฺวว สงฺขํ คจฺฉติ กตเมหิ จตูหิ อิธ ภิกฺขเว โยธาชีโว ฐานกุสโล จ โหติ ทูเรปาตี จ อกฺขณเวธี จ มหโต จ กายสฺส ปทาเลตา อิเมหิ โข ภิกฺขเว จตูหิ องฺเคหิ สมนฺนาคโต โยธาชีโว ราชารโห โหติ ราชโภคฺโค รญฺโญ องฺคนฺเตฺวว สงฺขํ คจฺฉติ ฯ เอวเมว โข ภิกฺขเว จตูหิ ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต ภิกฺขุ อาหุเนยฺโย โหติ ปาหุเนยฺโย ทกฺขิเณยฺโย อญฺชลิกรณีโย อนุตฺตรํ ปุญฺญกฺเขตฺตํ โลกสฺส กตเมหิ จตูหิ อิธ ภิกฺขเว ภิกฺขุ ฐานกุสโล จ โหติ ทูเรปาตี จ อกฺขณเวธี จ มหโต จ กายสฺส ปทาเลตา ฯ {๑๘๑.๑} กถญฺจ ภิกฺขเว ภิกฺขุ ฐานกุสโล โหติ อิธ ภิกฺขเว ภิกฺขุ สีลวา โหติ ฯเปฯ สมาทาย สิกฺขติ สิกฺขาปเทสุ เอวํ โข ภิกฺขเว ภิกฺขุ ฐานกุสโล โหติ ฯ กถญฺจ ภิกฺขเว ภิกฺขุ ทูเรปาตี โหติ อิธ @เชิงอรรถ: ๑ ม. ตสฺสุทฺทานํ @ เจตนา วิภตฺติ โกฏฺฐิโก อานนฺโท อุปวาณปญฺจมํ @ อายาจนราหุลชมฺพาลี นิพฺพานํ มหาปเทเสนาติ ฯ ภิกฺขเว ภิกฺขุ ยงฺกิญฺจิ รูปํ อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนํ อชฺฌตฺตํ วา พหิทฺธา วา โอฬาริกํ วา สุขุมํ วา หีนํ วา ปณีตํ วา ยํ ทูเร สนฺติเก วา สพฺพํ รูปํ เนตํ มม เนโสหมสฺมิ น เมโส อตฺตาติ เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ปสฺสติ ยากาจิ เวทนา ... ยากาจิ สญฺญา ... เยเกจิ สงฺขารา ... ยงฺกิญฺจิ วิญฺญาณํ อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนํ อชฺฌตฺตํ วา พหิทฺธา วา โอฬาริกํ วา สุขุมํ วา หีนํ วา ปณีตํ วา ยํ ทูเร สนฺติเก วา สพฺพํ วิญฺญาณํ เนตํ มม เนโสหมสฺมิ น เมโส อตฺตาติ เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ปสฺสติ เอวํ โข ภิกฺขเว ภิกฺขุ ทูเรปาตี โหติ ฯ {๑๘๑.๒} กถญฺจ ภิกฺขเว ภิกฺขุ อกฺขณเวธี โหติ อิธ ภิกฺขเว ภิกฺขุ อิทํ ทุกฺขนฺติ ยถาภูตํ ปชานาติ ฯเปฯ อยํ ทุกฺขนิโรธคามินี ปฏิปทาติ ยถาภูตํ ปชานาติ เอวํ โข ภิกฺขเว ภิกฺขุ อกฺขณเวธี โหติ ฯ {๑๘๑.๓} กถญฺจ ภิกฺขเว ภิกฺขุ มหโต กายสฺส ปทาเลตา โหติ อิธ ภิกฺขเว ภิกฺขุ มหนฺตํ อวิชฺชากฺขนฺธํ ปทาเลติ เอวํ โข ภิกฺขเว ภกฺขุ มหโต กายสฺส ปทาเลตา โหติ ฯ อิเมหิ โข ภิกฺขเว จตูหิ ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต ภิกฺขุ อาหุเนยฺโย โหติ ฯเปฯ อนุตฺตรํ ปุญฺญกฺเขตฺตํ โลกสฺสาติ ฯ [๑๘๒] จตุนฺนํ ภิกฺขเว ธมฺมานํ นตฺถิ โกจิ ปาฏิโภโค สมโณ วา พฺราหฺมโณ วา เทโว วา มาโร วา พฺรหฺมา วา โกจิ วา โลกสฺมึ กตเมสํ จตุนฺนํ ชราธมฺมํ มา ชิรีติ ๑- นตฺถิ โกจิ ปาฏิโภโค สมโณ @เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. ชีรีติ ฯ วา พฺราหฺมโณ วา เทโว วา มาโร วา พฺรหฺมา วา โกจิ วา โลกสฺมึ ฯ พฺยาธิธมฺมํ มา พฺยาธิยีติ นตฺถิ โกจิ ปาฏิโภโค สมโณ วา พฺราหฺมโณ วา เทโว วา มาโร วา พฺรหฺมา วา โกจิ วา โลกสฺมึ ฯ มรณธมฺมํ มา มิยฺยีติ นตฺถิ โกจิ ปาฏิโภโค สมโณ วา พฺราหฺมโณ วา เทโว วา มาโร วา พฺรหฺมา วา โกจิ วา โลกสฺมึ ฯ ยานิ โข ปน ตานิ [๑]- ปาปกานิ กมฺมานิ สํกิเลสิกานิ โปโนพฺภวิกานิ สทรานิ ทุกฺขวิปากานิ อายตึชาติชรามรณิกานิ เตสํ วิปาโก มา นิพฺพตฺตีติ นตฺถิ โกจิ ปาฏิโภโค สมโณ วา พฺราหฺมโณ วา เทโว วา มาโร วา พฺรหฺมา วา โกจิ วา โลกสฺมึ ฯ อิเมสํ โข ภิกฺขเว จตุนฺนํ ธมฺมานํ นตฺถิ โกจิ ปาฏิโภโค สมโณ วา พฺราหฺมโณ วา เทโว วา มาโร วา พฺรหฺมา วา โกจิ วา โลกสฺมินฺติ ฯ [๑๘๓] เอกํ สมยํ ภควา ราชคเห วิหรติ เวฬุวเน กลนฺทกนิวาเป ฯ อถโข วสฺสกาโร พฺราหฺมโณ มคธมหามตฺโต เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ภควตา สทฺธึ สมฺโมทิ สมฺโมทนียํ กถํ สาราณียํ วีติสาเรตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข วสฺสกาโร พฺราหฺมโณ มคธมหามตฺโต ภควนฺตํ เอตทโวจ มยํ ๒- หิ โภ โคตม เอวํวาที เอวํทิฏฺฐี โยโกจิ ทิฏฺฐํ ภาสติ เอวํ เม ทิฏฺฐนฺติ นตฺถิ ตโต โทโส โยโกจิ สุตํ ภาสติ เอวํ เม สุตนฺติ นตฺถิ ตโต โทโส โยโกจิ มุตํ ภาสติ เอวํ เม มุตนฺติ นตฺถิ @เชิงอรรถ: ๑ ม. ปุพฺเพ อตฺตนา กตานิ ฯ ๒ ม. ยุ. อหํ ฯ ตโต โทโส โยโกจิ วิญฺญาตํ ภาสติ เอวํ เม วิญฺญาตนฺติ นตฺถิ ตโต โทโสติ ฯ {๑๘๓.๑} นาหํ พฺราหฺมณ สพฺพํ ทิฏฺฐํ ภาสิตพฺพนฺติ วทามิ น ปนาหํ พฺราหฺมณ สพฺพํ ทิฏฺฐํ น ภาสิตพฺพนฺติ วทามิ นาหํ พฺราหฺมณ สพฺพํ สุตํ ภาสิตพฺพนฺติ วทามิ น ปนาหํ พฺราหฺมณ สพฺพํ สุตํ น ภาสิตพฺพนฺติ วทามิ นาหํ พฺราหฺมณ สพฺพํ มุตํ ภาสิตพฺพนฺติ วทามิ น ปนาหํ พฺราหฺมณ สพฺพํ มุตํ น ภาสิตพฺพนฺติ วทามิ นาหํ พฺราหฺมณ สพฺพํ วิญฺญาตํ ภาสิตพฺพนฺติ วทามิ น ปนาหํ พฺราหฺมณ สพฺพํ วิญฺญาตํ น ภาสิตพฺพนฺติ วทามิ ยํ หิ พฺราหฺมณ ทิฏฺฐํ ภาสโต ๑- อกุสลา ธมฺมา อภิวฑฺฒนฺติ กุสลา ธมฺมา ปริหายนฺติ เอวรูปํ ทิฏฺฐํ น ภาสิตพฺพนฺติ วทามิ ยญฺจ ขฺวสฺส พฺราหฺมณ ทิฏฺฐํ ภาสโต อกุสลา ธมฺมา ปริหายนฺติ กุสลา ธมฺมา อภิวฑฺฒนฺติ เอวรูปํ ทิฏฺฐํ ภาสิตพฺพนฺติ วทามิ ยํ หิ พฺราหฺมณ สุตํ ภาสโต อกุสลา ธมฺมา อภิวฑฺฒนฺติ กุสลา ธมฺมา ปริหายนฺติ เอวรูปํ สุตํ น ภาสิตพฺพนฺติ วทามิ {๑๘๓.๒} ยญฺจ ขฺวสฺส พฺราหฺมณ สุตํ ภาสโต อกุสลา ธมฺมา ปริหายนฺติ กุสลา ธมฺมา อภิวฑฺฒนฺติ เอวรูปํ สุตํ ภาสิตพฺพนฺติ วทามิ ยํ หิ พฺราหฺมณ มุตํ ภาสโต อกุสลา ธมฺมา อภิวฑฺฒนฺติ กุสลา ธมฺมา ปริหายนฺติ เอวรูปํ มุตํ น ภาสิตพฺพนฺติ วทามิ ยญฺจ ขฺวสฺส พฺราหฺมณ มุตํ ภาสโต อกุสลา ธมฺมา ปริหายนฺติ กุสลา ธมฺมา อภิวฑฺฒนฺติ เอวรูปํ มุตํ ภาสิตพฺพนฺติ @เชิงอรรถ: ๑ ม. อภาสโต ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ วทามิ ยํ หิ พฺราหฺมณ วิญฺญาตํ ภาสโต อกุสลา ธมฺมา อภิวฑฺฒนฺติ กุสลา ธมฺมา ปริหายนฺติ เอวรูปํ วิญฺญาตํ น ภาสิตพฺพนฺติ วทามิ ยญฺจ ขฺวสฺส พฺราหฺมณ วิญฺญาตํ ภาสโต อกุสลา ธมฺมา ปริหายนฺติ กุสลา ธมฺมา อภิวฑฺฒนฺติ เอวรูปํ วิญฺญาตํ ภาสิตพฺพนฺติ วทามีติ ฯ อถโข วสฺสกาโร พฺราหฺมโณ มคธมหามตฺโต ภควโต ภาสิตํ อภินนฺทิตฺวา อนุโมทิตฺวา อุฏฺฐายาสนา ปกฺกามีติ ฯ [๑๘๔] อถโข ชานุสฺโสณี พฺราหฺมโณ เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ภควตา สทฺธึ สมฺโมทิ สมฺโมทนียํ กถํ สาราณียํ วีติสาเรตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข ขานุสฺโสณี พฺราหฺมโณ ภควนฺตํ เอตทโวจ มยํ ๑- หิ โภ โคตม เอวํวาที เอวํทิฏฺฐี นตฺถิ โย โส มรณธมฺโม สมาโน น ภายติ น สนฺตาสํ อาปชฺชติ มรณสฺสาติ ฯ {๑๘๔.๑} อตฺถิ พฺราหฺมณ มรณธมฺโม สมาโน ภายติ สนฺตาสํ อาปชฺชติ มรณสฺส อตฺถิ ปน พฺราหฺมณ มรณธมฺโม สมาโน น ภายติ น สนฺตาสํ อาปชฺชติ มรณสฺส กตโม จ พฺราหฺมณ มรณธมฺโม สมาโน ภายติ สนฺตาสํ อาปชฺชติ มรณสฺส อิธ พฺราหฺมณ เอกจฺโจ กาเมสุ อวีตราโค โหติ อวิคตจฺฉนฺโท อวิคตเปโม อวิคตปิปาโส อวิคตปริฬาโห อวิคตตโณฺห ตเมนํ อญฺญตโร คาโฬฺห โรคาตงฺโก ผุสติ ตสฺส อญฺญตเรน คาเฬฺหน โรคาตงฺเกน @เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. อหํ ฯ ผุฏฺฐสฺส เอวํ โหติ ปิยา วต มํ กามา ชหิสฺสนฺติ ปิเย จาหํ กาเม ชหิสฺสามีติ โส โสจติ กิลมติ ปริเทวติ อุรตฺตาฬี กนฺทติ ๑- สมฺโมหํ อาปชฺชติ อยํ โข พฺราหฺมณ มรณธมฺโม สมาโน ภายติ สนฺตาสํ อาปชฺชติ มรณสฺส ฯ {๑๘๔.๒} ปุน จปรํ พฺราหฺมณ อิเธกจฺโจ กาเย อวีตราโค โหติ อวิคตจฺฉนฺโท อวิคตเปโม อวิคตปิปาโส อวิคตปริฬาโห อวิคตตโณฺห ตเมนํ อญฺญตโร คาโฬฺห โรคาตงฺโก ผุสติ ตสฺส อญฺญตเรน คาเฬฺหน โรคาตงฺเกน ผุฏฺฐสฺส เอวํ โหติ ปิโย วต มํ กาโย ชหิสฺสติ ปิยญฺจาหํ กายํ ชหิสฺสามีติ โส โสจติ กิลมติ ปริเทวติ อุรตฺตาฬี กนฺทติ สมฺโมหํ อาปชฺชติ อยํปิ โข พฺราหฺมณ มรณธมฺโม สมาโน ภายติ สนฺตาสํ อาปชฺชติ มรณสฺส ฯ {๑๘๔.๓} ปุน จปรํ พฺราหฺมณ อิเธกจฺโจ อกตกลฺยาโณ โหติ อกตกุสโล อกตภีรุตฺตาโณ กตปาโป กตลุทฺโท กตกิพฺพิโส ตเมนํ อญฺญตโร คาโฬฺห โรคาตงฺโก ผุสติ ตสฺส อญฺญตเรน คาเฬฺหน โรคาตงฺเกน ผุฏฺฐสฺส เอวํ โหติ อกตํ วต เม กลฺยาณํ อกตํ กุสลํ อกตํ ภีรุตฺตาณํ กตํ ปาปํ กตํ ลุทฺทํ กตํ กิพฺพิสํ ยาวตา โภ อกตกลฺยาณานํ อกตกุสลานํ อกตภีรุตฺตาณานํ กตปาปานํ กตลุทฺทานํ กตกิพฺพิสานํ คติ ตํ คตึ เปจฺจ คจฺฉามีติ โส โสจติ กิลมติ ปริเทวติ อุรตฺตาฬี กนฺทติ สมฺโมหํ อาปชฺชติ อยํปิ โข พฺราหฺมณ มรณธมฺโม สมาโน ภายติ สนฺตาสํ อาปชฺชติ มรณสฺส ฯ {๑๘๔.๔} ปุน จปรํ พฺราหฺมณ อิเธกจฺโจ กงฺขี โหติ วิจิกิจฺฉี อนิฏฺฐํ คโต สทฺธมฺเม ตเมนํ อญฺญตโร คาโฬฺห @เชิงอรรถ: ๑ อุตฺตาฬึ กนฺทตีติปิ ฯ โรคาตงฺโก ผุสติ ตสฺส อญฺญตเรน คาเฬฺหน โรคาตงฺเกน ผุฏฺฐสฺส เอวํ โหติ กงฺขี วตมฺหิ วิจิกิจฺฉี อนิฏฺฐํ คโต สทฺธมฺเมติ โส โสจติ กิลมติ ปริเทวติ อุรตฺตาฬี กนฺทติ สมฺโมหํ อาปชฺชติ อยํปิ โข พฺราหฺมณ มรณธมฺโม สมาโน ภายติ สนฺตาสํ อาปชฺชติ มรณสฺส ฯ อิเม โข พฺราหฺมณ จตฺตาโร มรณธมฺมา สมานา ภายนฺติ สนฺตาสํ อาปชฺชนฺติ มรณสฺส ฯ {๑๘๔.๕} กตโม จ พฺราหฺมณ มรณธมฺโม สมาโน น ภายติ น สนฺตาสํ อาปชฺชติ มรณสฺส อิธ พฺราหฺมณ เอกจฺโจ กาเมสุ วีตราโค โหติ วิคตจฺฉนฺโท วิคตเปโม วิคตปิปาโส วิคตปริฬาโห วิคตตโณฺห ตเมนํ อญฺญตโร คาโฬฺห โรคาตงฺโก ผุสติ ตสฺส อญฺญตเรน คาเฬฺหน โรคาตงฺเกน ผุฏฺฐสฺส น เอวํ โหติ ปิยา วต มํ กามา ขหิสฺสนฺติ ปิเย จาหํ กาเม ชหิสฺสามีติ โส น โสจติ น กิลมติ น ปริเทวติ น อุรตฺตาฬี กนฺทติ น สมฺโมหํ อาปชฺชติ อยํ โข พฺราหฺมณ มรณธมฺโม สมาโน น ภายติ น สนฺตาสํ อาปชฺชติ มรณสฺส ฯ {๑๘๔.๖} ปุน จปรํ พฺราหฺมณ อิเธกจฺโจ กาเย วีตราโค โหติ วิคตจฺฉนฺโท วิคตเปโม วิคตปิปาโส วิคตปริฬาโห วิคตตโณฺห ตเมนํ อญฺญตโร คาโฬฺห โรคาตงฺโก ผุสติ ตสฺส อญฺญตเรน คาเฬฺหน โรคาตงฺเกน ผุฏฺฐสฺส น เอวํ โหติ ปิโย วต มํ กาโย ชหิสฺสติ ปิยญฺจาหํ กายํ ชหิสฺสามีติ โส น โสจติ น กิลมติ น ปริเทวติ น อุรตฺตาฬี กนฺทติ น สมฺโมหํ อาปชฺชติ อยํปิ โข พฺราหฺมณ มรณธมฺโม สมาโน น ภายติ น สนฺตาสํ อาปชฺชติ มรณสฺส ฯ {๑๘๔.๗} ปุน จปรํ พฺราหฺมณ อิเธกจฺโจ อกตปาโป โหติ อกตลุทฺโท อกตกิพฺพิโส กตกลฺยาโณ กตกุสโล กตภีรุตฺตาโณ ตเมนํ อญฺญตโร คาโฬฺห โรคาตงฺโก ผุสติ ตสฺส อญฺญตเรน คาเฬฺหน โรคาตงฺเกน ผุฏฺฐสฺส เอวํ โหติ อกตํ วต เม ปาปํ อกตํ ลุทฺทํ อกตํ กิพฺพิสํ กตํ กลฺยาณํ กตํ กุสลํ กตํ ภีรุตฺตาณํ ยาวตา โภ อกตปาปานํ อกตลุทฺทานํ อกตกิพฺพิสานํ กตกลฺยาณานํ กตกุสลานํ กตภีรุตฺตาณานํ คติ ตํ คตึ เปจฺจ คจฺฉามีติ โส น โสจติ น กิลมติ น ปริเทวติ น อุรตฺตาฬี กนฺทติ น สมฺโมหํ อาปชฺชติ อยํปิ โข พฺราหฺมณ มรณธมฺโม สมาโน น ภายติ น สนฺตาสํ อาปชฺชติ มรณสฺส ฯ {๑๘๔.๘} ปุน จปรํ พฺราหฺมณ อิเธกจฺโจ อกงฺขี โหติ อวิจิกิจฺฉี นิฏฺฐํ คโต สทฺธมฺเม ตเมนํ อญฺญตโร คาโฬฺห โรคาตงฺโก ผุสติ ตสฺส อญฺญตเรน คาเฬฺหน โรคาตงฺเกน ผุฏฺฐสฺส เอวํ โหติ อกงฺขี วตมฺหิ อวิจิกิจฺฉี นิฏฺฐํ คโต สทฺธมฺเมติ โส น โสจติ น กิลมติ น ปริเทวติ น อุรตฺตาฬี กนฺทติ น สมฺโมหํ อาปชฺชติ อยํปิ โข พฺราหฺมณ มรณธมฺโม สมาโน น ภายติ น สนฺตาสํ อาปชฺชติ มรณสฺส ฯ อิเม โข พฺราหฺมณ จตฺตาโร มรณธมฺมา สมานา น ภายนฺติ น สนฺตาสํ อาปชฺชนฺติ มรณสฺสาติ ฯ อภิกฺกนฺตํ โภ โคตม ฯเปฯ อุปาสกํ มํ ภวํ โคตโม ธาเรตุ อชฺชตคฺเค ปาณุเปตํ สรณํ คตนฺติ ฯ [๑๘๕] เอกํ สมยํ ภควา ราชคเห วิหรติ คิชฺฌกูเฏ ปพฺพเต ฯ เตน โข ปน สมเยน สมฺพหุลา อภิญฺญาตา อภิญฺญาตา ปริพฺพาชกา สปฺปินิยา ตีเร ปริพฺพาชการาเม ปฏิวสนฺติ เสยฺยถีทํ อนฺนภาโร ๑- วธโร ๒- สกุลุทายี จ ปริพฺพาชโก อญฺเญ จ อภิญฺญาตา อภิญฺญาตา ปริพฺพาชกา ฯ อถโข ภควา สายณฺหสมยํ ปฏิสลฺลานา วุฏฺฐิโต เยน สปฺปินิยา ตีรํ ปริพฺพาชการาโม เตนุปสงฺกมิ ฯ {๑๘๕.๑} เตน โข ปน สมเยน เตสํ อญฺญติตฺถิยานํ ปริพฺพาชกานํ สนฺนิสินฺนานํ สนฺนิปติตานํ อยมนฺตรากถา อุทปาทิ อิติปิ พฺราหฺมณสจฺจานิ อิติปิ พฺราหฺมณสจฺจานีติ ฯ อถโข ภควา เยน เต ปริพฺพาชกา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ปญฺญตฺเต อาสเน นิสีทิ นิสชฺช โข ภควา เต ปริพฺพาชเก เอตทโวจ กายนุตฺถ ปริพฺพาชกา เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนา กา จ ปน โว อนฺตรากถา วิปฺปกตาติ ฯ อิธ โภ โคตม อมฺหากํ สนฺนิสินฺนานํ สนฺนิปติตานํ อยมนฺตรากถา อุทปาทิ อิติปิ พฺราหฺมณสจฺจานิ อิติปิ พฺราหฺมณสจฺจานีติ ฯ {๑๘๕.๒} จตฺตารีมานิ ปริพฺพาชกา พฺราหฺมณสจฺจานิ มยา สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา ปเวทิตานิ กตมานิ จตฺตาริ อิธ ปริพฺพาชกา พฺราหฺมโณ เอวมาห สพฺเพ ปาณา อวชฺฌาติ อิติ วทํ พฺราหฺมโณ สจฺจํ อาห โน มุสา โส เตน น สมโณติ มญฺญติ น พฺราหฺมโณติ มญฺญติ น เสยฺโยหมสฺมีติ มญฺญติ น สทิโสหมสฺมีติ มญฺญติ น หีโนหมสฺมีติ มญฺญติ อปิจ ยเทว ตตฺถ สจฺจํ ตทภิญฺญาย ปาณานํเยว อนุทยาย ๓- อนุกมฺปาย ปฏิปนฺโน โหติ ฯ {๑๘๕.๓} ปุน จปรํ ปริพฺพาชกา พฺราหฺมโณ เอวมาห @เชิงอรรถ: ๑ ยุ. อนฺตภาโร ฯ ๒ ม. ยุ. วรธโร ฯ ๓ ม. ยุ. อนุทฺทยาย ฯ สพฺเพ กามา อนิจฺจา ทุกฺขา วิปริณามธมฺมาติ อิทํ วทํ พฺราหฺมโณ สจฺจํ อาห โน มุสา โส เตน น สมโณติ มญฺญติ น พฺราหฺมโณติ มญฺญติ น เสยฺโยหมสฺมีติ มญฺญติ น สทิโสหมสฺมีติ มญฺญติ น หีโนหมสฺมีติ มญฺญติ อปิจ ยเทว ตตฺถ สจฺจํ ตทภิญฺญาย กามานํเยว นิพฺพิทาย วิราคาย นิโรธาย ปฏิปนฺโน โหติ ฯ {๑๘๕.๔} ปุน จปรํ ปริพฺพาชกา พฺราหฺมโณ เอวมาห สพฺเพ ภวา อนิจฺจา ทุกฺขา วิปริณามธมฺมาติ อิติ วทํ พฺราหฺมโณ สจฺจํ อาห โน มุสา โส เตน น สมโณติ มญฺญติ น พฺราหฺมโณติ มญฺญติ น เสยฺโยหมสฺมีติ มญฺญติ น สทิโสหมสฺมีติ มญฺญติ น หีโนหมสฺมีติ มญฺญติ อปิจ ยเทว ตตฺถ สจฺจํ ตทภิญฺญาย ภวานํ เยว นิพฺพิทาย วิราคาย นิโรธาย ปฏิปนฺโน โหติ ฯ {๑๘๕.๕} ปุน จปรํ ปริพฺพาชกา พฺราหฺมโณ เอวมาห นาหํ กฺวจินิ ๑- กสฺสจิ กิญฺจนตสฺมึ น จ มม กฺวจินิ ๑- กตฺถจิ กิญฺจินตฺถีติ ๒- อิติ วทํ พฺราหฺมโณ สจฺจํ อาห โน มุสา โส เตน น สมโณติ มญฺญติ น พฺราหฺมโณติ มญฺญติ น เสยฺโยหมสฺมีติ มญฺญติ น สทิโสหมสฺมีติ มญฺญติ น หีโนหมสฺมีติ มญฺญติ อปิจ ยเทว ตตฺถ สจฺจํ ตทภิญฺญาย อากิญฺจญฺญํเยว ปฏิปทํ ปฏิปนฺโน โหติ ฯ อิมานิ โข ปริพฺพาชกา จตฺตาริ พฺราหฺมณสจฺจานิ มยา สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา ปเวทิตานีติ ฯ @เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. กฺวจนิ ฯ ๒ ม. กิญฺจนตตฺถีติ ฯ ยุ. กิญฺจนํ นตฺถีติ ฯ [๑๘๖] อถโข อญฺญตโร ภิกฺขุ เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข โส ภิกฺขุ ภควนฺตํ เอตทโวจ เกน นุ โข ภนฺเต โลโก นียติ เกน โลโก ปริกสฺสติ กสฺส จ อุปฺปนฺนสฺส วสํ คจฺฉตีติ ฯ {๑๘๖.๑} สาธุ สาธุ ภิกฺขุ ภทฺทโก โข เต ภิกฺขุ อุมฺมงฺโค ๑- ภทฺทกํ ปฏิภาณํ กลฺยาณี ปริปุจฺฉา เอวํ หิ ตฺวํ ภิกฺขุ ปุจฺฉสิ เกน นุ โข ภนฺเต โลโก นียติ เกน โลโก ปริกสฺสติ กสฺส จ อุปฺปนฺนสฺส วสํ คจฺฉตีติ ฯ เอวํ ภนฺเต ฯ จิตฺเตน โข ภิกฺขุ โลโก นียติ จิตฺเตน ปริกสฺสติ จิตฺตสฺส อุปฺปนฺนสฺส วสํ คจฺฉตีติ ฯ สาธุ ภนฺเตติ โข โส ภิกฺขุ ภควโต ภาสิตํ อภินนฺทิตฺวา อนุโมทิตฺวา ภควนฺตํ อุตฺตรึ ปญฺหํ อปุจฺฉิ พหุสฺสุโต ธมฺมธโร พหุสฺสุโต ธมฺมธโรติ ภนฺเต วุจฺจติ กิตฺตาวตา นุ โข ภนฺเต พหุสฺสุโต ธมฺมธโร โหตีติ ฯ {๑๘๖.๒} สาธุ สาธุ ภิกฺขุ ภทฺทโก โข เต ภิกฺขุ อุมฺมงฺโค ภทฺทกํ ปฏิภาณํ กลฺยาณี ปริปุจฺฉา เอวํ หิ ตฺวํ ภิกฺขุ ปุจฺฉสิ พหุสฺสุโต ธมฺมธโร พหุสฺสุโต ธมฺมธโรติ ภนฺเต วุจฺจติ กิตฺตาวตา นุ โข ภนฺเต พหุสฺสุโต ธมฺมธโร โหตีติ ฯ เอวํ ภนฺเต ฯ พหู โข ภิกฺขุ มยา ธมฺมา เทสิตา สุตฺตํ เคยฺยํ เวยฺยากรณํ คาถา อุทานํ อิติวุตฺตกํ ชาตกํ อพฺภุตธมฺมํ เวทลฺลํ จตุปฺปทาย เจปิ ภิกฺขุ คาถาย อตฺถมญฺญาย @เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. อุมฺมคฺโค ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ ธมฺมมญฺญาย ธมฺมานุธมฺมปฏิปนฺโน โหติ พหุสฺสุโต ธมฺมธโรติ อลํ วจนายาติ ฯ สาธุ ภนฺเตติ โข โส ภิกฺขุ ภควโต ภาสิตํ อภินนฺทิตฺวา อนุโมทิตฺวา ภควนฺตํ อุตฺตรึ ปญฺหํ อปุจฺฉิ สุตวา นิพฺเพธิกปญฺโญ สุตวา นิพฺเพธิกปญฺโญติ ภนฺเต วุจฺจติ กิตฺตาวตา นุ โข ภนฺเต สุตวา นิพฺเพธิกปญฺโญ โหตีติ ฯ {๑๘๖.๓} สาธุ สาธุ ภิกฺขุ ภทฺทโก โข เต ภิกฺขุ อุมฺมงฺโค ภทฺทกํ ปฏิภาณํ กลฺยาณี ปริปุจฺฉา เอวํ หิ ตฺวํ ภิกฺขุ ปุจฺฉสิ สุตวา นิพฺเพธิกปญฺโญ สุตวา นิพฺเพธิกปญฺโญติ ภนฺเต วุจฺจติ กิตฺตาวตา นุ โข ภนฺเต สุตวา นิพฺเพธิกปญฺโญ โหตีติ ฯ เอวํ ภนฺเต ฯ อิธ ภิกฺขุ ภิกฺขุโน อิทํ ทุกฺขนฺติ สุตํ โหติ ปญฺญาย จสฺส อตฺถํ อติวิชฺฌ ปสฺสติ อยํ ทุกฺขสมุทโยติ สุตํ โหติ ปญฺญาย จสฺส อตฺถํ อติวิชฺฌ ปสฺสติ อยํ ทุกฺขนิโรโธติ สุตํ โหติ ปญฺญาย จสฺส อตฺถํ อติวิชฺฌ ปสฺสติ อยํ ทุกฺขนิโรธคามินี ปฏิปทาติ สุตํ โหติ ปญฺญาย จสฺส อตฺถํ อติวิชฺฌ ปสฺสติ เอวํ โข ภิกฺขุ สุตวา นิพฺเพธิกปญฺโญ โหตีติ ฯ สาธุ ภนฺเตติ โข โส ภิกฺขุ ภควโต ภาสิตํ อภินนฺทิตฺวา อนุโมทิตฺวา ภควนฺตํ อุตฺตรึ ปญฺหํ อปุจฺฉิ ปณฺฑิโต มหาปญฺโญ ปณฺฑิโต มหาปญฺโญติ ภนฺเต วุจฺจติ กิตฺตาวตา นุ โข ภนฺเต ปณฺฑิโต มหาปญฺโญ โหตีติ ฯ {๑๘๖.๔} สาธุ สาธุ ภิกฺขุ ภทฺทโก โข เต ภิกฺขุ อุมฺมงฺโค ภทฺทกํ ปฏิภาณํ กลฺยาณี ปริปุจฺฉา เอวํ หิ ตฺวํ ภิกฺขุ ปุจฺฉสิ ปณฺฑิโต มหาปญฺโญ ปณฺฑิโต มหาปญฺโญติ ภนฺเต วุจฺจติ กิตฺตาวตา นุ โข ภนฺเต ปณฺฑิโต มหาปญฺโญ โหตีติ ฯ เอวํ ภนฺเต ฯ อิธ ภิกฺขุ ปณฺฑิโต มหาปญฺโญ เนวตฺตพฺยาพาธาย เจเตติ น ปรพฺยาพาธาย เจเตติ น อุภยพฺยาพาธาย เจเตติ อตฺตหิตํ ปรหิตํ อุภยหิตํ สพฺพโลกหิตเมว จินฺตยมาโน จินฺเตติ เอวํ โข ภิกฺขุ ปณฺฑิโต มหาปญฺโญ โหตีติ ฯ [๑๘๗] เอกํ สมยํ ภควา ราชคเห วิหรติ เวฬุวเน กลนฺทกนิวาเป ฯ อถโข วสฺสกาโร พฺราหฺมโณ มคธมหามตฺโต เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ภควตา สทฺธึ สมฺโมทิ สมฺโมทนียํ กถํ สาราณียํ วีติสาเรตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข วสฺสกาโร พฺราหฺมโณ มคธมหามตฺโต ภควนฺตํ เอตทโวจ ชาเนยฺย นุ โข โภ โคตม อสปฺปุริโส อสปฺปุริสํ อสปฺปุริโส อยํ ภวนฺติ ฯ อฏฺฐานํ โข เอตํ พฺราหฺมณ อนวกาโส ยํ อสปฺปุริโส อสปฺปุริสํ ชาเนยฺย อสปฺปุริโส อยํ ภวนฺติ ฯ ชาเนยฺย ปน โภ โคตม อสปฺปุริโส สปฺปุริสํ สปฺปุริโส อยํ ภวนฺติ ฯ เอตมฺปิ โข พฺราหฺมณ อฏฺฐานํ อนวกาโส ยํ อสปฺปุริโส สปฺปุริสํ ชาเนยฺย สปฺปุริโส อยํ ภวนฺติ ฯ ชาเนยฺย นุ โข โภ โคตม สปฺปุริโส สปฺปุริสํ สปฺปุริโส อยํ ภวนฺติ ฯ ฐานํ โข เอตํ พฺราหฺมณ วิชฺชติ ยํ สปฺปุริโส สปฺปุริสํ ชาเนยฺย สปฺปุริโส อยํ ภวนฺติ ฯ ชาเนยฺย ปน โภ โคตม สปฺปุริโส อสปฺปุริสํ อสปฺปุริโส อยํ ภวนฺติ ฯ เอตมฺปิ โข พฺราหฺมณ ฐานํ วิชฺชติ ยํ สปฺปุริโส อสปฺปุริสํ ชาเนยฺย อสปฺปุริโส อยํ ภวนฺติ ฯ {๑๘๗.๑} อจฺฉริยํ โภ โคตม อพฺภุตํ โภ โคตม ยาว สุภาสิตญฺจิทํ โภตา โคตเมน อฏฺฐานํ โข เอตํ พฺราหฺมณ อนวกาโส ยํ อสปฺปุริโส อสปฺปุริสํ ชาเนยฺย อสปฺปุริโส อยํ ภวนฺติ ฯ เอตมฺปิ โข พฺราหฺมณ อฏฺฐานํ อนวกาโส ยํ อสปฺปุริโส สปฺปุริสํ ชาเนยฺย สปฺปุริโส อยํ ภวนฺติ ฐานํ โข เอตํ พฺราหฺมณ วิชฺชติ ยํ สปฺปุริโส สปฺปุริสํ ชาเนยฺย สปฺปุริโส อยํ ภวนฺติ เอตมฺปิ โข พฺราหฺมณ ฐานํ วิชฺชติ ยํ สปฺปุริโส อสปฺปุริสํ ชาเนยฺย อสปฺปุริโส อยํ ภวนฺติ ฯ {๑๘๗.๒} เอกมิทํ โภ โคตม สมยํ โตเทยฺยสฺส พฺราหฺมณสฺส ปริสติ ปรูปารมฺภํ วตฺเตนฺติ พาโล อยํ ราชา เอเฬยฺโย โย สมเณ รามปุตฺเต อภิปฺปสนฺโน สมเณ จ ปน รามปุตฺเต เอวรูปํ ปรมนิปจฺจการํ กโรติ ยทิทํ อภิวาทนํ ปจฺจุฏฺฐานํ อญฺชลิกมฺมํ สามีจิกมฺมํ ๑- อิเมปิ รญฺโญ เอเฬยฺยสฺส ปริหารกา พาลา ยมโก โมคฺคํลฺโล อุคฺโค นาวินากี ๒- คนฺธพฺโพ อคฺคิเวสฺโส เย สมเณ รามปุตฺเต อภิปฺปสนฺนา สมเณ จ ปน รามปุตฺเต เอวรูปํ ปรมนิปจฺจการํ กโรนฺติ ยทิทํ อภิวาทนํ ปจฺจุฏฺฐานํ อญฺชลิกมฺมํ สามีจิกมฺมนฺติ ตฺยสฺสุทํ โตเทยฺโย พฺราหฺมโณ อิมินา นเยน เนติ ตํ กึ มญฺญนฺติ โภนฺโต ปณฺฑิโต ราชา เอเฬยฺโย กรณียาธิกรณีเยสุ วจนียาธิวจนีเยสุ @เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. สามีจิกมฺมนฺติ ฯ ๒ ม. ยุ. นาวินฺทกี ฯ วจนีเยสุ อลมตฺถทสตเรหิ อลมตฺถทสตโรติ เอวํ โภ ปณฺฑิโต ราชา เอเฬยฺโย กรณียาธิกรณีเยสุ วจนียาธิวจนีเยสุ อลมตฺถทสตเรหิ อลมตฺถทสตโรติ ยสฺมา [๑]- โข โภ สมโณ รามปุตฺโต รญฺญา เอเฬยฺเยน ปณฺฑิเตน ปณฺฑิตตโร กรณียาธิกรณีเยสุ วจนียาธิวจนีเยสุ อลมตฺถทสตเรน อลมตฺถทสตโร {๑๘๗.๓} ตสฺมา ราชา เอเฬยฺโย สมเณ รามปุตฺเต อภิปฺปสนฺโน สมเณ จ ปน รามปุตฺเต เอวรูปํ ปรมนิปจฺจการํ กโรติ ยทิทํ อภิวาทนํ ปจฺจุฏฺฐานํ อญฺชลิกมฺมํ สามีจิกมฺมํ ตํ กึ มญฺญนฺติ โภนฺโต ปณฺฑิตา รญฺโญ เอเฬยฺยสฺส ปริหารกา ยมโก โมคฺคลฺโล อุคฺโค นาวินากี คนฺธพฺโพ อคฺคิเวสฺโส กรณียาธิกรณีเยสุ วจนียาธิวจนีเยสุ อลมตฺถทสตเรหิ อลมตฺถทสตโรติ เอวํ โภ ปณฺฑิตา รญฺโญ เอเฬยฺยสฺส ปริหารกา ยมโก โมคฺคลฺโล อุคฺโค นาวินากี คนฺธพฺโพ อคฺคิเวสฺโส กรณียาธิกรณีเยสุ วจนียาธิวจนีเยสุ อลมตฺถทสตโรติ ยสฺมา โข โภ สมโณ รามปุตฺโต รญฺโญ เอเฬยฺยสฺส ปริหารเกหิ ปณฺฑิเตหิ ปณฺฑิตตโร กรณียาธิกรณีเยสุ วจนียาธิวจนีเยสุ อลมตฺถทสตเรหิ อลมตฺถทสตโร ตสฺมา รญฺโญ เอเฬยฺยสฺส ปริหารกา สมเณ รามปุตฺเต อภิปฺปสนฺนา สมเณ จ ปน รามปุตฺเต เอวรูปํ ปรมนิปจฺจการํ กโรนฺติ ยทิทํ อภิวาทนํ ปจฺจุฏฺฐานํ อญฺชลิกมฺมํ สามีจิกมฺมนฺติ อจฺฉริยํ โภ โคตม อพฺภุตํ โภ โคตม ยาว สุภาสิตญฺจิทํ โภตา @เชิงอรรถ: ๑ ม. จ ฯ โคตเมน อฏฺฐานํ โข เอตํ พฺราหฺมณ อนวกาโส ยํ อสปฺปุริโส อสปฺปุริสํ ชาเนยฺย อสปฺปุริโส อยํ ภวนฺติ ฯ {๑๘๗.๔} เอตมฺปิ โข พฺราหฺมณ อฏฺฐานํ อนวกาโส ยํ สปฺปุริโส สปฺปุริสํ ชาเนยฺย สปฺปุริโส อยํ ภวนฺติ ฐานํ โข เอตํ พฺราหฺมณ วิชฺชติ ยํ สปฺปุริโส สปฺปุริสํ ชาเนยฺย สปฺปุริโส อยํ ภวนฺติ เอตํ โข พฺราหฺมณ ฐานํ วิชฺชติ ยํ สปฺปุริโส อสปฺปุริสํ ชาเนยฺย อสปฺปุริโส อยํ ภวนฺติ ฯ หนฺทจทานิ มยํ โภ โคตม คจฺฉาม พหุกิจฺจา มยํ พหุกรณียาติ ฯ ยสฺสทานิ ตฺวํ พฺราหฺมณ กาลํ มญฺญสีติ ฯ อถโข วสฺสกาโร พฺราหฺมโณ มคธมหามตฺโต ภควโต ภาสิตํ อภินนฺทิตฺวา อนุโมทิตฺวา อุฏฺฐายาสนา ปกฺกามีติ ฯ [๑๘๘] เอกํ สมยํ ภควา ราชคเห วิหรติ คิชฺฌกูเฏ ปพฺพเต ฯ อถโข อุปโก มณฺฑิกาปุตฺโต เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข อุปโก มณฺฑิกาปุตฺโต ภควนฺตํ เอตทโวจ อหํ หิ ภนฺเต เอวํวาที เอวํทิฏฺฐี โยโกจิ ปรูปารมฺภํ วตฺเตติ ปรูปารมฺภํ วตฺเตนฺโต สพฺโพ ๑- โส น อุปฺปาเทติ อนุปฺปาเทนฺโต คารโยฺห โหติ อุปวชฺโชติ ฯ {๑๘๘.๑} ปรูปารมฺภํ เจ อุปก วตฺเตติ ปรูปารมฺภํ วตฺเตนฺโต น อุปฺปาเทติ อนุปฺปาเทนฺโต คารโยฺห โหติ อุปวชฺโช ตฺวํ โข อุปก ปรูปารมฺภํ วตฺเตสิ ปรูปารมฺภํ วตฺเตนฺโต น อุปฺปาเทสิ อนุปฺปาเทนฺโต คารโยฺหสิ อุปวชฺโชติ ฯ เสยฺยถาปิ @เชิงอรรถ: ๑ ยุ. สพฺพโส ฯ ภนฺเต อุมฺมุชฺชมานกํเยว มหตา ปาเสน พนฺเธยฺย เอวเมว โข อหํ ภนฺเต อุมฺมุชฺชมานโกเยว ภควตา มหตา วาทปาเสน พทฺโธติ ฯ {๑๘๘.๒} อิทํ อกุสลนฺติ โข อุปก มยา ปญฺญตฺตํ ตตฺถ อปริมาณา ปทา อปริมาณา พฺยญฺชนา อปริมาณา ตถาคตสฺส ธมฺมเทสนา อิติปีทํ อกุสลนฺติ ๑- ตํ โข ปนิทํ อกุสลํ ปหาตพฺพนฺติ โข อุปก มยา ปญฺญตฺตํ ตตฺถ อปริมาณา ปทา อปริมาณา พฺยญฺชนา อปริมาณา ตถาคตสฺส ธมฺมเทสนา อิติปีทํ อกุสลํ ปหาตพฺพนฺติ อิทํ กุสลนฺติ โข อุปก มยา ปญฺญตฺตํ ตตฺถ อปริมาณา ปทา อปริมาณา พฺยญฺชนา อปริมาณา ตถาคตสฺส ธมฺมเทสนา อิติปีทํ กุสลนฺติ ๒- ตํ โข ปนิทํ กุสลํ ภาเวตพฺพนฺติ โข อุปก มยา ปญฺญตฺตํ ตตฺถ อปริมาณา ปทา อปริมาณา พฺยญฺชนา อปริมาณา ตถาคตสฺส ธมฺมเทสนา อิติปีทํ กุสลํ ภาเวตพฺพนฺติ ฯ {๑๘๘.๓} อถโข อุปโก มณฺฑิกาปุตฺโต ภควโต ภาสิตํ อภินนฺทิตฺวา อนุโมทิตฺวา อุฏฺฐายาสนา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา เยน ราชา มาคโธ อชาตสตฺตุ เวเทหิปุตฺโต เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ยาวตโก อโหสิ ภควตา สทฺธึ กถาสลฺลาโป ตํ สพฺพํ รญฺโญ มาคธสฺส อชาตสตฺตุสฺส เวเทหิปุตฺตสฺส อาโรเจสิ ฯ เอวํ วุตฺเต ราชา มาคโธ อชาตสตฺตุ เวเทหิปุตฺโต กุปิโต อนตฺตมโน อุปกํ มณฺฑิกาปุตฺตํ เอตทโวจ ยาวธํสีวตายํ โลณการกทารโก ยาวมุขโร ยาวปคพฺโภ @เชิงอรรถ: ๑-๒ ยุ. อิติสทฺโท นตฺถิ ฯ ยตฺร หิ นาม ตํ ภควนฺตํ อรหนฺตํ สมฺมาสมฺพุทฺธํ อปสาเทตพฺพํ ๑- มญฺญิสฺสติ อเปหิ ตฺวํ อุปก วินสฺส มา ตํ ๒- อทฺทสนฺติ ฯ [๑๘๙] จตฺตาโรเม ภิกฺขเว สจฺฉิกรณียา ธมฺมา กตเม จตฺตาโร อตฺถิ ภิกฺขเว ธมฺมา กาเยน สจฺฉิกรณียา อตฺถิ ภิกฺขเว ธมฺมา สติยา สจฺฉิกรณียา อตฺถิ ภิกฺขเว ธมฺมา จกฺขุนา สจฺฉิกรณียา อตฺถิ ภิกฺขเว ธมฺมา ปญฺญาย สจฺฉิกรณียา กตเม จ ภิกฺขเว ธมฺมา กาเยน สจฺฉิกรณียา อฏฺฐ โมกฺขา ๓- ภิกฺขเว กาเยน สจฺฉิกรณียา กตเม จ ภิกฺขเว ธมฺมา สติยา สจฺฉิกรณียา ปุพฺเพนิวาโส ภิกฺขเว สติยา สจฺฉิกรณีโย กตเม จ ภิกฺขเว ธมฺมา จกฺขุนา สจฺฉิกรณียา สตฺตานํ จุตุปปาโต ภิกฺขเว จกฺขุนา สจฺฉิกรณีโย กตเม จ ภิกฺขเว ธมฺมา ปญฺญาย สจฺฉิกรณียา อาสวานํ ขโย ภิกฺขเว ปญฺญาย สจฺฉิกรณีโย อิเม โข ภิกฺขเว จตฺตาโร สจฺฉิกรณียา ธมฺมาติ ฯ [๑๙๐] เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ ปุพฺพาราเม มิคารมาตุปาสาเท ฯ เตน โข ปน สมเยน ภควา ตทหุโปสเถ ภิกฺขุสงฺฆ- ปริวุโต นิสินฺโน โหติ ฯ อถโข ภควา ตุณฺหีภูตํ ตุณฺหีภูตํ ภิกฺขุสงฺฆํ อนุวิโลเกตฺวา ภิกฺขู อามนฺเตสิ อปฺปลาปายํ ภิกฺขเว ปริสา นิปฺปลาปายํ ภิกฺขเว ปริสา สุทฺธา สาเร ปติฏฺฐิตา ตถารูโป @เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. อาสาเทตพฺพํ ฯ ๒ ยุ. ตฺวํ ฯ ๓ ม. ยุ. วิโมกฺขา ฯ อยํ ภิกฺขเว ภิกฺขุสงฺโฆ ตถารูปายํ ภิกฺขเว ปริสา ยถารูปา ปริสา ทุลฺลภา ทสฺสนายปิ โลกสฺมึ ตถารูโป อยํ ภิกฺขเว ภิกฺขุสงฺโฆ ตถารูปายํ ภิกฺขเว ปริสา ยถารูปา ปริสา อาหุเนยฺยา ปาหุเนยฺยา ทกฺขิเณยฺยา อญฺชลิกรณียา อนุตฺตรํ ปุญฺญกฺเขตฺตํ โลกสฺส ตถารูโป อยํ ภิกฺขเว ภิกฺขุสงฺโฆ ตถารูปายํ ภิกฺขเว ปริสา ยถารูปาย ปริสาย อปฺปมฺปิ ทินฺนํ พหุํ โหติ พหุํ ทินฺนํ พหุตรํ ตถารูโป อยํ ภิกฺขเว ภิกฺขุสงฺโฆ ตถารูปายํ ภิกฺขเว ปริสา ยถารูปํ ปริสํ อลํ โยชนคณนานิปิ ทสฺสนาย คนฺตุํ อปิ ปุฏํเสนาปิ ๑- ตถารูโป อยํ ภิกฺขเว ภิกฺขุสงฺโฆ สนฺติ ภิกฺขเว ภิกฺขู อิมสฺมึ ภิกฺขุสงฺเฆ เทวปฺปตฺตา วิหรนฺติ สนฺติ ภิกฺขเว ภิกฺขู อิมสฺมึ ภิกฺขุสงฺเฆ พฺรหฺมปฺปตฺตา วิหรนฺติ สนฺติ ภิกฺขเว ภิกฺขู อิมสฺมึ ภิกฺขุสงฺเฆ อาเนญฺชปฺปตฺตา วิหรนฺติ สนฺติ ภิกฺขเว ภิกฺขู อิมสฺมึ ภิกฺขุสงฺเฆ อริยปฺปตฺตา วิหรนฺติ ฯ {๑๙๐.๑} กถญฺจ ภิกฺขเว ภิกฺขุ เทวปฺปตฺโต โหติ อิธ ภิกฺขเว ภิกฺขุ วิวิจฺเจว กาเมหิ ฯเปฯ ปฐมํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ วิตกฺกวิจารนํ วูปสมา ฯเปฯ ทุติยํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ ปีติยา จ วิราคา ฯเปฯ ตติยํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ สุขสฺส จ ปหานา ทุกฺขสฺส จ ปหานา ฯเปฯ จตุตฺถํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ เอวํ โข ภิกฺขเว ภิกฺขุ เทวปฺปตฺโต โหติ ฯ {๑๙๐.๒} กถญฺจ ภิกฺขเว ภิกฺขุ พฺรหฺมปฺปตฺโต โหติ อิธ ภิกฺขเว ภิกฺขุ เมตฺตาสหคเตน เจตสา เอกํ ทิสํ ผริตฺวา วิหรติ @เชิงอรรถ: ๑ ม. ปโฏเสนาปิ ฯ ตถา ทุติยํ ตถา ตติยํ ตถา จตุตฺถํ อิติ อุทฺธมโธ ติริยํ สพฺพธิ สพฺพตฺตตาย สพฺพาวนฺตํ โลกํ เมตฺตาสหคเตน เจตสา วิปุเลน มหคฺคเตน อปฺปมาเณน อเวเรน อพฺยาปชฺเฌน ผริตฺวา วิหรติ กรุณาสหคเตน เจตสา ... มุทิตาสหคเตน เจตสา ... อุเปกฺขาสหคเตน เจตสา เอกํ ทิสํ ผริตฺวา วิหรติ ตถา ทุติยํ ตถา ตติยํ ตถา จตุตฺถํ อิติ อุทฺธมโธ ติริยํ สพฺพธิ สพฺพตฺตตาย สพฺพาวนฺตํ โลกํ อุเปกฺขาสหคเตน เจตสา วิปุเลน มหคฺคเตน อปฺปมาเณน อเวเรน อพฺยาปชฺเฌน ผริตฺวา วิหรติ เอวํ โข ภิกฺขเว ภิกฺขุ พฺรหฺมปฺปตฺโต โหติ ฯ {๑๙๐.๓} กถญฺจ ภิกฺขเว ภิกฺขุ อาเนญฺชปฺปตฺโต โหติ อิธ ภิกฺขเว ภิกฺขุ สพฺพโส รูปสญฺญานํ สมติกฺกมา ปฏิฆสญฺญานํ อตฺถงฺคมา นานตฺตสญฺญานํ อมนสิการา อนนฺโต อากาโสติ อากาสานญฺจายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ สพฺพโส อากาสานญฺจายตนํ สมติกฺกมฺม อนนฺตํ วิญฺญาณนฺติ วิญฺญาณญฺจายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ สพฺพโส วิญฺญาณญฺจายตนํ สมติกฺกมฺม นตฺถิ กิญฺจีติ อากิญฺจญฺญายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ สพฺพโส อากิญฺจญฺญายตนํ สมติกฺกมฺม เนวสญฺญานาสญฺญายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ เอวํ โข ภิกฺขเว ภิกฺขุ อาเนญฺชปฺปตฺโต โหติ ฯ {๑๙๐.๔} กถญฺจ ภิกฺขเว ภิกฺขุ อริยปฺปตฺโต โหติ อิธ ภิกฺขเว ภิกฺขุ อิทํ ทุกฺขนฺติ ยถาภูตํ ปชานาติ ฯเปฯ อยํ ทุกฺขนิโรธคามินี ปฏิปทาติ ยถาภูตํ ปชานาติ เอวํ โข ภิกฺขเว ภิกฺขุ อริยปฺปตฺโต โหตีติ ฯ โยธาชีววคฺโค จตุตฺโถ ฯ [๑]- ---------------- มหาวคฺโค ปญฺจโม
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๑ หน้าที่ ๒๓๑-๒๕๑. https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=21&item=181&items=10&mode=bracket อ่านโดยใช้เนื้อความเป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :- https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=21&item=181&items=10 อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :- https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=21&item=181&items=10&mode=bracket อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :- https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=21&item=181&items=10&mode=bracket ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :- https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=21&i=181 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๑ https://84000.org/tipitaka/read/?index_21 https://84000.org/tipitaka/english/?index_21
|
บันทึก ๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]