๒ มหาหํสชาตกํ
[๑๙๙] |๑๙๙.๑| เอเต หํสา ปกฺกมนฺติ วงฺกงฺคา ภยเมริตา
หริตฺตจ เหมวณฺณ กามํ สุมุข ปกฺกม ฯ
|๑๙๙.๒| โอหาย มํ ญาติคณา เอกํ ปาสวสํ คตํ
อนเปกฺขมานา คจฺฉนฺติ กึ เอโก อวหียสิ ฯ
|๑๙๙.๓| ปเตว ปตตํ เสฏฺฐ นตฺถิ พนฺเธ ๑- สหายตา
มา อนีฆาย หาเปสิ กามํ สุมุข ปกฺกม ฯ
[๒๐๐] |๒๐๐.๑| นาหํ ทุกฺขปเรโตปิ ธตรฏฺฐ ตุวํ ชเห
ชีวิตํ มรณํ วา เม ตยา สทฺธึ ภวิสฺสติ ฯ
|๒๐๐.๒| นาหํ ทุกฺขปเรโตปิ ธตรฏฺฐ ตุวํ ชเห
น มํ อนริยสํยุตฺเต กมฺเม โยเชตุมรหสิ ฯ
|๒๐๐.๓| สกุมาโร สขา ตฺยสฺมิ สจิตฺเตสฺมิ ๒- เต ฐิโต
ญาโต เสนาปติ ตฺยาหํ หํสานํ ปวรุตฺตม
|๒๐๐.๔| กถมหํ วิกตฺถิสฺสํ ๓- ญาติมชฺเฌ อิโต คโต
ตํ หิตฺวา ปตตํ เสฏฺฐ กินฺเต วกฺขามิโต คโต
อิธ ปาณํ จชิสฺสามิ นานริยํ กตฺตุมุสฺสเห ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. พทฺเธ ฯ ๒ ม. สจิตฺเต จสฺมิ ฯ ๓ ยุ. วิกตฺติสฺสํ ฯ
[๒๐๑] |๒๐๑.๑| เอโส หิ ธมฺโม สุมุข ยํ ตฺวํ อริยปเถ ฐิโต
โย ภตฺตารํ สขารํ มํ น ปริจฺจตฺตุมุสฺสเห ฯ
|๒๐๑.๒| ตญฺหิ เม เปกฺขมานสฺส ภยํ นเตฺวว ชายติ
อธิคจฺฉสิ ตฺวํ มยฺหํ เอวํภูตสฺส ชีวิตํ ฯ
[๒๐๒] |๒๐๒.๑| อิจฺเจวํ มนฺตยนฺตานํ อริยานํ อริยวุตฺตินํ
ทณฺฑมาทาย เนสาโท อาปตี ตุริโต ภุสํ ฯ
|๒๐๒.๒| ตมาปตนฺตํ ทิสฺวาน สุมุโข อติพฺรูหยิ ๑-
อฏฺฐาสิ ปุรโต รญฺโญ หํโส วิสฺสาสยํ พฺยถํ ฯ
|๒๐๒.๓| มา ภายิ ปตตํ เสฏฺฐ น หิ ภายนฺติ ตาทิสา
อหํ โยคํ ปยุญฺชิสฺสํ ยุตฺตํ ธมฺมูปสญฺหิตํ
เตน ปริยาปทาเนน ขิปฺปํ ปาสา ปโมกฺขสิ ฯ
[๒๐๓] |๒๐๓.๑| ตสฺส ตํ วจนํ สุตฺวา สุมุขสฺส สุภาสิตํ
ปหฏฺฐโลโม เนสาโท อญฺชลิสฺสูปนามยิ ๒- ฯ
|๒๐๓.๒| น เม สุตํ วา ทิฏฺฐํ วา ภาสนฺโต มานุสึ ทิโช
อริยํ พฺรูหนฺโต ๓- วงฺกงฺโค จชนฺโต มานุสึ คิรํ ฯ
|๒๐๓.๓| กินฺนุ ตายํ ทิโช โหติ มุตฺโต พนฺธํ ๔- อุปาสสิ
โอหาย สกุณา ยนฺติ กึ เอโก อวหียสิ ฯ
[๒๐๔] |๒๐๔.๑| ราชา เม โส ทิชามิตฺต เสนาปจฺจสฺส การยึ
ตมาปเท ปริจฺจตฺตุํ นุสฺสเห วิหคาธิปํ ฯ
|๒๐๔.๒| มหาคณายํ ๕- ภตฺตา เม มา เอโก พฺยสนํ อคา
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ยุ. อปริพฺรูหยิ ฯ ๒ ม. อญฺชลิสฺส ปณามยิ ฯ ๓ ม. พฺรุวาโน ฯ
@๔ ม. พทฺธํ ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ ๕ ม. มหาคณาย ฯ
ยถา ตํ สมฺม เนสาท ภตฺตายํ อภิโต รเม ฯ
[๒๐๕] อริยวุตฺติ ๑- วงฺกงฺค โย ปิณฺฑมปจายสิ
จชามิ เต ตํ ภตฺตารํ คจฺฉถูโภ ยถาสุขํ ฯ
[๒๐๖] |๒๐๖.๑| สเจ อตฺตปฺปโยเคน โอหิโต หํสปกฺขินํ
ปฏิคฺคณฺหาม เต สมฺม เอตํ อภยทกฺขิณํ ฯ
|๒๐๖.๒| โน เจ อตฺตปฺปโยเคน โอหิโต หํสปกฺขินํ
อนิสฺสโร มุญฺจํ อเมฺห เถยฺยํ กยิราสิ ลุทฺทก ฯ
[๒๐๗] ยสฺส ตฺวํ ภตโก รญฺโญ กามํ ตสฺเสว ปาปย
ตสฺส ๒- สํยมโน ราชา ยถาภิญฺญํ กริสฺสติ ฯ
[๒๐๘] |๒๐๘.๑| อิจฺเจวํ วุตฺโต เนสาโท เหมวณฺเณ หริตฺตเจ
อุโภ หตฺเถหิ ปคฺคยฺห ๓- ปญฺชเร อชฺฌโวทหิ ฯ
|๒๐๘.๒| เต ปญฺชรคเต ปกฺขี อุโภ ภสฺสรวณฺณิเน
สุมุขํ ธตรฏฺฐญฺจ ลุทฺโท อาทาย ปกฺกมิ ฯ
[๒๐๙] |๒๐๙.๑| หริยมาโน ธตรฏฺโฐ สุมุขํ เอตทพฺรวิ
พาฬฺหํ ภายามิ สุมุข สามาย ลกฺขณูรุยา
อสฺมากํ วธมญฺญาย อถตฺตานํ วธิสฺสติ ฯ
|๒๐๙.๒| ปากหํสา จ สุมุข สุเหมา เหมสุตฺตจา
โกญฺจี สมุทฺทตีเรว กปณา นูน รุจฺจติ ฯ
[๒๑๐] |๒๑๐.๑| เอวํ มหนฺโต โลกสฺส อปฺปเมยฺโย มหาคณี
เอกิตฺถิมนุโสเจยฺย นยิทํ ปญฺญวโตมิว ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. อริยวตฺตสิ ฯ ๒ ม. ตตฺถ ฯ ๓ ม. สงฺคยฺห ฯ
|๒๑๐.๒| วาโตว คนฺธมาเทติ อุภยํ เฉกปาปกํ
พาโล อามกปกฺกํว โลโล อนฺโธว อามิสํ ฯ
|๒๑๐.๓| อวินิจฺฉยญฺญู อตฺเถสุ มนฺโทว ปฏิภาสิ มํ
กิจฺจากิจฺจํ น ชานาสิ สมฺปตฺโต กาลปริยายํ ฯ
|๒๑๐.๔| อฑฺฒุมฺมตฺโต อุทีเรสิ โย เสยฺโย มญฺญสิตฺถิโย
พหุสาธารณา เหตา โสณฺฑานํว สุราฆรํ ฯ
|๒๑๐.๕| มายา เจตา มรีจีว โสกา โรคา จุปทฺทวา
ขราว พนฺธนา เจตา มจฺจุปาสา คุหาสยา
ตาสุ โย วิสฺสเส โปโส โส นเรสุ นราธโม ฯ
[๒๑๑] |๒๑๑.๑| ยํ วุฑฺเฒหิ อุปญฺญาตํ โก ตํ นินฺทิตุมรหติ
มหาภูติตฺถิโย นาม โลกสฺมึ อุปปชฺชิสุํ ฯ
|๒๑๑.๒| ขิฑฺฑา ปณิหิตา ตาสุ รติ ตาสุ ปติฏฺฐิตา
วีชานิ ตาสุ รูหนฺติ ยทิทํ สตฺตา ปชายเร
ตาสุ โก นิพฺพิเช ๑- โปโส ปาณมาสชฺช ปาณิภิ ฯ
|๒๑๑.๓| ตฺวเมว นาญฺโญ สุมุข ถีนํ อตฺเถสุ ยุญฺชสิ
ตสฺส ตฺยชฺช ภเย ชาเต ภีเตน ชายเต มติ ฯ
|๒๑๑.๔| สพฺโพ หิ สํสยํ ปตฺโต ภยํ ภีรุ ติติกฺขติ
ปณฺฑิตา หิ มหนฺตาโน อตฺเถ ยุญฺชนฺติ ทุยฺยุเช ฯ
|๒๑๑.๕| เอตทตฺถาย ราชาโน สูรมิจฺฉนฺติ มนฺตินํ
ปฏิพาหติ ยํ สูโร อาปทํ อตฺตปริยายํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. นิพฺพิเท ฯ
|๒๑๑.๖| มา โน อชฺช วิกนฺตึสุ รญฺโญ สูทา มหานเส
ตถาหิ วณฺโณ ปตฺตานํ ผลํ เวฬุํว ตํ วธิ ฯ
|๒๑๑.๗| มุตฺโตปิ เนจฺฉสิ อุฑฺเฑตุํ สยํ พนฺธํ อุปาคมิ
โสปชฺช สํสยํ ปตฺโต อตฺถํ คณฺหาหิ มา มุขํ ฯ
[๒๑๒] โส ตฺวํ ๑- โยคํ ปยุญฺชสฺสุ ยุตฺตํ ธมฺมูปสญฺหิตํ
ตว ปริยาปทาเนน มม ปาเณสนํ จร ฯ
[๒๑๓] มา ภายิ ปตตํ เสฏฺฐ น หิ ภายนฺติ ตาทิสา
อหํ โยคํ ปยุญฺชิสฺสํ ยุตฺตํ ธมฺมูปสญฺหิตํ
มม ปริยาปทาเนน ขิปฺปํ ปาสา ปโมกฺขสิ ฯ
[๒๑๔] โส ลุทฺโท หํสกาเชน ราชทฺวารํ อุปาคมิ
ปฏิเวเทถ มํ รญฺโญ ธตรฏฺฐายมาคโต ฯ
[๒๑๕] |๒๑๕.๑| เต ทิสฺวา ปุญฺญสงฺกาเส อุโภ ลกฺขณสมฺมเต ๒-
ขลุ สญฺญมโน ราชา อมจฺเจ อชฺฌภาสถ ฯ
|๒๑๕.๒| เทถ ลุทฺทสฺส วตฺถานิ อนฺนํ ปานญฺจ โภชนํ
กามงฺกโร หิรญฺญสฺส ยาวนฺโต เอส อิจฺฉติ ฯ
[๒๑๖] |๒๑๖.๑| ทิสฺวา ลุทฺทํ ปสนฺนตฺตํ กาสิราเชตทพฺรวิ ๓-
ยทายํ ๔- สมฺม เขมก ปุณฺณา หํเสหิ ติฏฺฐติ ฯ
|๒๑๖.๒| กถํ รุจิมชฺฌคตํ ปาสหตฺโถ อุปาคมิ
โอกิณฺณํ ญาติสงฺเฆหิ นิมฺมชฺฌิมํ กถํ คหิ ฯ
[๒๑๗] |๒๑๗.๑| อชฺช เม สตฺตมา รตฺติ อาทานานิ ๕- อุปาสโต
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ตํ ฯ ๒ สี. ยุ. ลกฺขญฺญาสมฺมเต ฯ ๓ ม. กาสิราชา ตทพฺรวิ ฯ ๔ ยทฺยายํ ฯ
@๕ ม. อทนานิ ฯ
ปทเมตสฺส อเนฺวสํ อปฺปมตฺโต ฆฏสฺสิโต ฯ
|๒๑๗.๒| อถสฺส ปทมทฺทกฺขึ จรโต อาทเนสนํ
ตตฺถาหํ โอทหึ ปาสํ เอวนฺตํ ทิชมคฺคหึ ฯ
[๒๑๘] ลุทฺท เทฺว อิเม สกุณา อถ เอโกติ ภาสสิ
จิตฺตํ นุ เต วิปริยตฺตํ ๑- อาทู กินฺนุ ชิคึสสิ ฯ
[๒๑๙] |๒๑๙.๑| ยสฺส โลหิตกา ตาลา ตปเนยฺยานิภา ๒- สุภา
อุรํ สํหจฺจ ติฏฺฐนฺติ โส เม พนฺธํ อุปาคมิ ฯ
|๒๑๙.๒| อถายํ ภสฺสโร ปกฺขี อพนฺโธ พนฺธมาตุรํ
อริยํ พฺรูหนฺโต ๓- อฏฺฐาสิ วทนฺโต ๔- มานุสึ คิรํ ฯ
[๒๒๐] กถนฺนุทานิ ๕- สุมุข หนุํ สํหจฺจ ติฏฺฐสิ
อาทู เม ปริสํ ปตฺโต ภยา ภีโต น ภาสสิ ฯ
[๒๒๑] นาหํ กาสิปติ ภีโต โอคฺคยฺห ปริสํ ตว
นาหํ ภยา น ภาสิสฺสํ วากฺยํ อตฺถสฺมิ ตาทิเส ฯ
[๒๒๒] |๒๒๒.๑| น เต อภิสฺสรํ ปสฺเส น รเถ นปิ ปตฺติเก
นาสฺส จมฺมํ ว กีฏํ วา วมฺมิเน ๖- จ ธนุคฺคเห ฯ
|๒๒๒.๒| น หิรญฺญํ สุวณฺณํ วา นครํ วา สุมาปิตํ
โอกิณฺณปริขํ ทุคฺคํ ทฬฺหมฏฺฏาลโกฏฺฐกํ
ยตฺถ ปวิฏฺโฐ สุมุข ภายิตพฺพํ น ภายสิ ฯ
[๒๒๓] |๒๒๓.๑| น เม อภิสฺสเรนตฺโถ นคเรน ธเนน วา
อปเถน ปถํ ยาม อนฺตลิกฺเข จรา มยํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ วิปลฺลตฺถนฺติปิ ฯ ๒ ม. ตปนียนิภา ฯ ๓ ม. พฺรุวาโน ฯ ๔ ม. จชนฺโต ฯ
@๕ ม. อถ กึ ทานิ ฯ สี. ยุ. อถ กินฺนุ ฯ ๖ ม. วมฺมิเต ฯ
|๒๒๓.๒| สุตา จ ปณฺฑิตาตฺยมฺหา นิปุณา จตฺถจินฺตกา ๑-
ภาเสมตฺถวตึ วาจํ สจฺเจ จสฺส ปติฏฺฐิโต ฯ
|๒๒๓.๓| กิญฺจ ตุยฺหํ อสจฺจสฺส อนริยสฺส กริสฺสติ
มุสาวาทิสฺส ลุทฺทสฺส ภณิตํปิ สุภาสิตํ ฯ
[๒๒๔] |๒๒๔.๑| ตํ พฺราหฺมณานํ วจนา อิมํ เขมมการยิ
อภยญฺจ ตยา ฆุฏฺฐํ อิมาโย ทสธา ทิสา ฯ
|๒๒๔.๒| โอคฺคยฺห เต โปกฺขรณึ วิปฺปสนฺโนทกํ สุจึ
ปหูตํ ขาทนํ ๒- ตตฺถ อหึสา เจตฺถ ปกฺขินํ ฯ
|๒๒๔.๓| อิทํ สุตฺวาน นิคฺโฆสํ อาคตมฺหา ตวนฺติเก
เต เต พนฺธสฺมา ปาเสน เอตนฺเต ภาสิตํ มุสา ฯ
|๒๒๔.๔| มุสาวาทํ ปุรกฺขตฺวา อิจฺฉาโลภญฺจ ปาปกํ
อุโภสนฺธึ อติกฺกมฺม อสาตํ อุปปชฺชติ ฯ
[๒๒๕] |๒๒๕.๑| นาปรชฺฌาม สุมุข นปิ โลภาว มคฺคหึ
สุตา จ ปณฺฑิตาตฺยตฺถ นิปุณา จตฺถจินฺตกา ๓- ฯ
|๒๒๕.๒| อปฺเปวตฺถวตึ วาจํ พฺยาหเรยฺยุํ ๔- อิธาคตา
ตถาตํ สมฺม เนสาโท วุตฺโต สุมุข มคฺคหิ ฯ
[๒๒๖] |๒๒๖.๑| เนว ภูตา ๕- กาสิปติ อุปนีตสฺมิ ชีวิเต
ภาเสมตฺถวตึ วาจํ สมฺปตฺตา กาลปริยายํ ฯ
|๒๒๖.๒| โย มิเคน มิคํ หนฺติ ปกฺขีนํ ๖- ปน ปกฺขินา
สุเตน วา สุตํ กิลฺยา ๗- กึ อนริยตรํ ตโต ฯ
@เชิงอรรถ: ๑-๓ ม. อตฺถจินฺตกา ฯ ๒ ม. จาทนํ ฯ ๔ สี. ยุ. พฺยากเรยฺยุํ ฯ ๕ ม. ภีตา ฯ
@๖ ม. ปกฺขึ วา ฯ ๗ ม. กิณฺยา ฯ สี. ยุ. กิเณ ฯ กีเลฺย อิติปิ ฯ
|๒๒๖.๓| โย จาริยรุทํ ภาเส อนริยธมฺมวสฺสิโต
อุโภ โส ธํสเต โลกา อิธ เจว ปรตฺถ จ ฯ
|๒๒๖.๔| น มชฺเชถ ยสํ ปตฺโต น พฺยาเธ ๑- ปตฺตสํสยํ
วายเมเถว กิจฺเจสุ สํวเร วิวรานิ จ ฯ
|๒๒๖.๕| เย วุฑฺฒา อพฺภติกฺกนฺตา สมฺปตฺตา กาลปริยายํ
อิธ ธมฺมํ จริตฺวาน เอวํ เต ๒- ติทิวงฺคตา ฯ
|๒๒๖.๖| อิทํ สุตฺวา กาสิปติ ธมฺมมตฺตนิ ปาลย
ธตรฏฺฐญฺจ มุญฺจาหิ หํสานํ ปวรุตฺตมํ ฯ
[๒๒๗] |๒๒๗.๑| อาหรนฺตูทกํ ปชฺชํ อาสนญฺจ มหารหํ
ปญฺชรโต ปโมกฺขามิ ธตรฏฺฐํ ยสสฺสินํ ฯ
|๒๒๗.๒| ตญฺจ เสนาปตึ ธีรํ นิปุณํ อตฺถจินฺตกํ
โย สุเข สุขิโต รญฺโญ ๓- ทุกฺขิเต โหติ ทุกฺขิโต ฯ
|๒๒๗.๓| เอทิโส โข อรหติ ปิณฺฑมสฺนาตุ ภตฺตุโน
ยถายํ สุมุโข รญฺโญ ปาณสาธารโณ สขา ฯ
[๒๒๘] |๒๒๘.๑| ปีฐญฺจ สพฺพโสวณฺณํ อฏฺฐปาทํ มโนรมํ
มฏฺฐํ กาสิกวตฺถินํ ๔- ธตรฏฺโฐ อุปาวิสิ ฯ
|๒๒๘.๒| โกจฺฉญฺจ สพฺพโสวณฺณํ เวยฺยคฺฆปริสิพฺพิตํ
สุมุโข อชฺฌปาเวกฺขิ ๕- ธตรฏฺฐสฺสนนฺตรา ฯ
|๒๒๘.๓| เตสํ กาญฺจนปตฺเตหิ ปุถู อาทาย กาสิโย
หํสานํ อภิหาเรสุํ อคฺคํ รญฺโญ ปวาสิตํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ยุ. พฺยเถ ฯ ๒ สี. ยุ. เอเวเต ฯ ๓ ม. รญฺเญ ฯ ๔ สี. กาสิกปตฺถิณฺณํ ฯ
@ม. กาสิกมตฺถนฺนํ ฯ ๕ ม. อชฺฌุปาเวกฺขิ ฯ
[๒๒๙] |๒๒๙.๑| ทิสฺวา อภิหตํ อคฺคํ กาสิราเชน เปสิตํ
กุสโล ขตฺตธมฺมานํ ตโต ปุจฺฉิ อนนฺตรา ฯ
|๒๒๙.๒| กจฺจิ นุ โภโต กุสลํ กจฺจิ โภโต อนามยํ
กจฺจิ รฏฺฐมิทํ ผีตํ ธมฺเมน อนุสาสสิ ๑- ฯ
[๒๓๐] กุสลญฺเจว เม หํส อโถ หํส อนามยํ
อโถ รฏฺฐมิทํ ผีตํ ธมฺเมน อนุสาสหํ ฯ
[๒๓๑] กจฺจิ โภโต อมจฺเจสุ โทโส โกจิ น วิชฺชติ
กจฺจิ จ เต ตวตฺเถสุ นาวกงฺขนฺติ ชีวิตํ ฯ
[๒๓๒] อโถปิ เม อมจฺเจสุ โทโส โกจิ น วิชฺชติ
อโถปิ เต มมตฺเถสุ นาวกงฺขนฺติ ชีวิตํ ฯ
[๒๓๓] กจฺจิ เต สาทิสี ภริยา อสฺสวา ปิยภาณินี
ปุตฺตรูปยสูเปตา ตว ฉนฺทวสานุคา ฯ
[๒๓๔] อโถ เม สาทิสี ภริยา อสฺสวา ปิยภาณินี
ปุตฺตรูปยสูเปตา มม ฉนฺทวสานุคา ฯ
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๘ หน้าที่ ๗๗-๘๕.
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=28&item=199&items=36
อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :-
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=28&item=199&items=36&mode=bracket
อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=28&item=199&items=36
อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=28&item=199&items=36
ศึกษาอรรถกถาชาดกนี้ได้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=28&i=199
สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๘
https://84000.org/tipitaka/read/?index_28
https://84000.org/tipitaka/english/?index_28
บันทึก ๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]
