สุตฺตนฺตปิฏเก ขุทฺทกนิกายสฺส
พุทฺธวํโส
-------------
นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส ฯ
รตนจงฺกมนกณฺโฑ
[๑] /พุทฺธ./ |๑.๑| พฺรหฺมา จ โลกาธิปตี สหมฺปติ ๑-
กตญฺชลี อนธิวรํ อยาจถ
สนฺตีธ สตฺตา อปฺปรชกฺขชาติกา
เทเสหิ ธมฺมํ อนุกมฺปิมํ ปชนฺติ ฯ
|๑.๒| ๒- [ภควา โลกาธิปตี นรุตฺตโม
กตญฺชลีพฺรหฺมคเณหิ ยาจิโต
สนฺตีธ ธีราปฺปรชกฺขชาติกา
เทเสตุ ธมฺมํ อนุกมฺปิมํ ปชํ ฯ
|๑.๓| เทเสตุ สุคโต ธมฺมํ เทเสตุ อมตํปทํ
โลกานมนุกมฺปาย ธมฺมํ เทเสตุ นายก] ฯ
|๑.๔| สมฺปนฺนวิชฺชาจรณสฺส ตาทิโน
ชุตินฺธรสฺสนฺติมเทหธาริโน
ตถาคตสฺสปฺปฏิปุคฺคลสฺส
อุปฺปชฺชิ การุญฺญตา สพฺพสตฺเต ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. สหมฺปตี ฯ ๒ ม. ยุ. อิเม ปาฐา นตฺถิ ฯ
๑- [ตํ สุตฺวา ภควา สตฺถา อิทํ วจนมพฺรวิ]
|๑.๕| อปารุตา เต อมตสฺส ทฺวารา
เย โสตวนฺโต ปมุญฺจนฺตุ สทฺธํ
วิหึสสญฺญี ปคุณํ น ภาสึ
ธมฺมํ ปณีตํ มนุเชสุ พฺรเหฺมติ ฯ
|๑.๖| ๒- [ภควา ตสฺมึ สมเย เวเนยฺยานํนุกมฺปโก
อชปาลนิโคฺรธทุมา ปายาสิ มุนิปุงฺคโว ฯ
|๑.๗| อนุกฺกเมน คมเนน พาราณสิมุปาคมิ
ตสฺมึ หิ ปลฺลงฺกวเร นิสีทิ ภควา ตทา ฯ
|๑.๘| ปญฺจนฺนํ วคฺคิยานญฺจ ธมฺมจกฺกปฺปวตฺตยิ
ทุกฺขํ ทุกฺขสมุปฺปาทํ นิโรธํ มคฺคมุตฺตมํ ฯ
|๑.๙| ปวตฺตยิ ตํ ภควา อิสี เต ปญฺจวคฺคิยา
อฏฺฐารสโกฏิ ตทา พฺรหฺมเทวคณา สห ฯ
|๑.๑๐| ปฐมสฺมึ สนฺนิปาเต ธมฺมาภิสมยา ลภุ
โกณฺฑญฺโญ ภทฺทิโย วปฺโป มหานาโม จ อสฺสชิ ฯ
|๑.๑๑| วินีตา เตน ปเรน สพฺเพปิ อนุปุพฺพโส
อฏฺฐารสโกฏิ ตทา พฺรหฺมเทวคณา สห ฯ
|๑.๑๒| ปฐมสฺมึ สนฺนิปาเต โสตาปตฺติผลํ ตทา
อนุกฺกเมน คมเนน ราชคหมุปาคมิ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑-๒ ม. ยุ. อิเม ปาฐา นตฺถิ ฯ
|๑.๑๓| เวฬุวนมหาวิหาเร วิหาสิ มุนิปุงฺคโว
ตํ สุตฺวา พิมฺพิสาโร จ ภควนฺตมุปสงฺกมิ ฯ
|๑.๑๔| เอกาทสนหุเตเนว ปริวารา มหา อหุ
ทีปคนฺธธูปมาลาทีนิ ภควนฺตมภิปูชยิ ฯ
|๑.๑๕| ตสฺมึ สมาคเมเยว กามาทีนว เทสยิ
เทสนาปริโยสาเน ราชานมฺปมุขํ ตทา ฯ
|๑.๑๖| จตุราสีติสหสฺสานํ ธมฺมาภิสมโย อหุ
ตํ สุตฺวาน ปิตา ราชา [๑]- นว ทูตานิ เปสยิ ฯ
|๑.๑๗| นวสหสฺสปริวาเรหิ ปพฺพชฺชํ ยาจเต มุนึ
นวสหสฺสปริวารา อรหตฺตมุปาคมุํ ฯ
|๑.๑๘| กาฬุทายิ ปริโยสาเน ภิกฺขุเวสํ คเหตฺวา โส
สหสฺสปริวาเรหิ ภควนฺตํ นิมนฺตยิ ฯ
|๑.๑๙| นิมนฺตมธิวาเสตฺวา มหามคฺคํ ปฏิปชฺชติ
วีสติสหสฺสภิกฺขูหิ ปายาสิ สกฺยปุงฺคโว ฯ
|๑.๒๐| อนุกฺกเมน คมเนน กปิลวตฺถุมุปาคมิ
โรหิณิยา นทีตีเร ปาฏิหารมกาสิ โส ฯ
|๑.๒๑| ตสฺมึ ปลฺลงฺกมชฺฌมฺหิ นิสีทิ สกฺยปุงฺคโว
มหาเวสฺสนฺตรธมฺมํ เทเสตฺวา ภควา ปิตุ
จตุราสีติสหสฺสานํ ธมฺมาภิสมโย อหุ] ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ โป. ภควนฺตํ นิมนฺตยิ ฯ
|๑.๒๒| น เหเต ๑- ชานนฺติ สเทวมนุสฺสา ๒-
พุทฺโธ อยํ กีทิสโก นรุตฺตโม
อิทฺธิพลํ ปญฺญาพลญฺจ กีทิสํ
พุทฺธพลํ โลกหิตสฺส กีทิสํ ฯ
|๑.๒๓| น เหเต ๓- ชานนฺติ สเทวมนุสฺสา ๔-
พุทฺโธ อยํ อีทิสโก นรุตฺตโม
อิทฺธิพลํ ปญฺญาพลญฺจ อีทิสํ ๕-
พุทฺธพลํ โลกหิตสฺส อีทิสํ ๖-
|๑.๒๔| หนฺทาหํ ทสฺสยิสฺสามิ พุทฺธพลํ อนุตฺตรํ
จงฺกมํ มาปยิสฺสามิ นเภ รตนมณฺฑิตํ ฯ
|๑.๒๕| ภุมฺมา มหาราชิกา ตาวตึสา
ยามา จ เทวา ตุสิตา จ นิมฺมิตา
ปรนิมฺมิตา เยปิจ พฺรหฺมกายิกา
อานนฺทิตา วิปุลมกํสุ โฆสํ ฯ
|๑.๒๖| โอภาสิตา จ ปฐวี สเทวกา
ปุถู จ โลกนฺตริกา อสํวุตา
ตโม จ ติพฺโพ วิหโต ตทา อหุ
ทิสฺวาน อจฺเฉรกปาฏิหีรํ ฯ
|๑.๒๗| สเทวคนฺธพฺพมนุสฺสรกฺขเส
อาภา อุฬารา วิปุลา อชายถ
@เชิงอรรถ: ๑-๓ ย. น โภ เต ฯ ๒-๔ ม. ยุ. สเทวมานุสา ฯ ๕-๖ ม. ยุ. เอทิสํ ฯ
อิมสฺมึ โลเก ปรสฺมึ จูภเย
อโธปิ อุทฺธํ ติริยญฺจ วิตฺถตํ ฯ
|๑.๒๘| สตฺตุตฺตโม อนธิวโร วินายโก
สตฺถา อหุ เทว มนุสฺส ปูชิโต
มหานุภาโว สต ปุญฺญ ลกฺขโณ
ทสฺเสสิ อจฺเฉรกปาฏิหีริยํ ฯ
|๑.๒๙| ๑- [ตสฺมึ สมาคเม สตฺถา อพฺภุคฺคนฺตฺวา นเภ ตเล
สิเนรุปพฺพตํ รมฺมํ จงฺกมํ มาปยี ชิโน ฯ
|๑.๓๐| ทสสหสฺสิโลกธาตุเทวตา ชินสนฺติเก
ตถาคตํ นมสฺสิตฺวา พุทฺธปูชํ กรึสุ เต] ฯ
|๑.๓๑| โส ยาจิโต เทววเรน จกฺขุมา
อตฺถํ สเมกฺขิตฺวา ตทา นรุตฺตโม
จงฺกมํ มาปยิ โลกนายโก
สุนิฏฺฐิตํ สพฺพรตนนิมฺมิตํ ฯ
|๑.๓๒| อิทฺธิ จ อาเทสนานุสาสนี
ติปาฏิหีเร ภควา วสี อหุ
จงฺกมํ มาปยิ โลกนายโก
สุนิฏฺฐิตํ สพฺพรตนนิมฺมิตํ ฯ
|๑.๓๓| ทสสหสฺสิโลกธาตุยา สิเนรุปพฺพตุตฺตเม ถมฺเภว
ทสฺเสสิ ปฏิปาฏิยา จงฺกเม รตนามเย ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. อิเม ปาฐา นตฺถิ ฯ
|๑.๓๔| ทสสหสฺสํ ๑- อติกฺกมฺม จงฺกมํ มาปยี ชิโน
สพฺพโสวณฺณมยา ปสฺเส จงฺกเม รตนามเย ฯ
|๑.๓๕| ตุลาสงฺฆาฏานุวตฺตา ๒- โสวณฺณผลกตฺถกา
เวทิกา สพฺพโสวณฺณา ทุภโต ปสฺเสสุ นิมฺมิตา ฯ
|๑.๓๖| มณิมุตฺตาวาลุกากิณฺโณ นิมฺมิโต รตนามโย
โอภาเสติ ทิสา สพฺพา สตรํสีว อุคฺคโต ฯ
|๑.๓๗| ตสฺมึ จงฺกมเน ธีโร ทฺวตฺตึสวรลกฺขโณ
วิโรจมาโน สมฺพุทฺโธ จงฺกเม จงฺกมี ชิโน ฯ
|๑.๓๘| ทิพฺพํ มนฺทารวํ ปุปฺผํ ปทุมํ ปาริฉตฺตกํ
จงฺกมเน โอกิรนฺติ สพฺเพ เทวา สมาคตา ฯ
|๑.๓๙| ปสฺสนฺติ ตํ เทวสงฺฆา ทสสหสฺสี สมาคตา
นมสฺสมานา นิปตนฺติ ตุฏฺฐหฏฺฐา ปโมทิตา ฯ
|๑.๔๐| ตาวตึสา จ ยามา จ ตุสิตา จาปิ เทวตา
นิมฺมานรติโน เทวา เย เทวา วสวตฺติโน
อุทคฺคจิตฺตา สุมนา ปสฺสนฺติ โลกนายกํ ฯ
|๑.๔๑| สเทวคนฺธพฺพมนุสฺสรกฺขสา
นาคา สุปณฺณา อถวาปิ กินฺนรา
ปสฺสนฺติ ตํ โลกหิตานุกมฺปกํ
นเภว อจฺจุคฺคตจนฺทมณฺฑลํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. ... ทสสหสฺสี ฯ ๒ ม. ยุ. ... นุวคฺคา ฯ
|๑.๔๒| อาภสฺสรา สุภกิณฺหา เวหปฺผลา อกนิฏฺฐา จ
สุสุทฺธสุกฺก วตฺถวสนา ติฏฺฐนฺติ ปญฺชลีกตา ฯ
|๑.๔๓| มุญฺจนฺติ ปุปฺผํ ปน ปญฺจวณฺณิกํ
มนฺทารวํ ๑- จนฺทนจุณฺณมิสฺสกํ ๒-
ภมนฺติ เจลานิ จ อมฺพเร ตทา
อโห ชิโน โลกหิตานุกมฺปโก ฯ
|๑.๔๔| ตุวํ สตฺถา จ เกตุ จ ธโช ยูโป จ ปาณินํ
ปรายโน ปติฏฺฐา จ ทีโป จ ทิปทุตฺตโม ฯ
|๑.๔๕| ทสสหสฺสิโลกธาตุยา เทวตาโย มหิทฺธิกา
ปริวาเรตฺวา นมสฺสนฺติ ตุฏฺฐหฏฺฐา ปโมทิตา ฯ
|๑.๔๖| เทวตา เทวกญฺญา จ ปสนฺนา ตุฏฺฐมานสา
ปญฺจวณฺณิกปุปฺเผหิ ปูชยนฺติ นราสภํ ฯ
|๑.๔๗| ปสฺสนฺติ ตํ เทวสงฺฆา ปสนฺนา ตุฏฺฐมานสา
ปญฺจวณฺณิกปุปฺเผหิ ปูชยนฺติ นราสภํ ฯ
|๑.๔๘| อโห อจฺฉริยํ โลเก อพฺภูตํ โลมหํสนํ
น เมทิสํ ภูตปุพฺพํ อจฺเฉรํ โลมหํสนํ ฯ
|๑.๔๙| สกสกมฺหิ ภวเน นิสีทิตฺวาน เทวตา
หสนฺติ ตา มหาหสิตํ ทิสฺวานจฺเฉรกํ นเภ ฯ
|๑.๕๐| อากาสฏฺฐา จ ภุมฺมฏฺฐา ติโณสธินิวาสิโน ๓-
กตญฺชลี นมสฺสนฺติ ตุฏฺฐหฏฺฐา ปโมทิตา ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. มนฺทาวรํ ฯ ๒ ม. ยุ. ..มิสฺสิตํ ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ
@๓ ม. ยุ. ติณปนฺถนิวาสิโน ฯ
|๑.๕๑| เยปิ ทีฆายุกา นาคา ปุญฺญวนฺโต มหิทฺธิกา
ปโมทิตา นมสฺสนฺติ ปูชยนฺติ นรุตฺตมํ ฯ
|๑.๕๒| สงฺคีติโย ปวตฺตนฺติ อมฺพเร อนิลญฺชเส
จมฺมนทฺธานิ วาเทนฺติ ทิสฺวานจฺเฉรกํ นเภ ฯ
|๑.๕๓| สงฺขา จ ปณวา เจว อโถปิ เทณฺฑิมา พหู
อนฺตลิกฺขสฺมึ วชฺชยนฺติ ทิสฺวานจฺเฉรกํ นเภ ฯ
|๑.๕๔| อพฺภูโต วต โน อชฺช อุปฺปชฺชิ โลมหํสโน
ธุวมตฺถสิทฺธึ ลภาม ขโณ โน ปฏิปาฏิโต ฯ
|๑.๕๕| พุทฺโธติ เตสํ สุตฺวาน ปีติ อุปฺปชฺชิ ตาวเท
พุทฺโธ พุทฺโธติ กถยนฺตา ติฏฺฐนฺติ ปญฺชลีกตา ฯ
|๑.๕๖| หิงฺการํ ๑- สาธุการญฺจ อุกฺกุฏฺฐิสมฺปนาทนํ ๒-
ปชา จ วิวิธา คคเน วตฺตนฺติ ปญฺชลีกตา ฯ
|๑.๕๗| คายนฺติ เสเฬนฺติ จ วาทยนฺติ จ
ภุชานิปฺโผเฏนฺติ ๓- จ นจฺจยนฺติ จ
มุญฺจนฺติ ปุปฺผํ ปน ปญฺจวณฺณิกํ
มนฺทารวํ จนฺทนจุณฺณมิสฺสกํ ฯ
|๑.๕๘| ยถา ตุยฺหํ มหาวีร ปาเทสุ จกฺกลกฺขณํ
ธชํ วชิรปฏากํ วฑฺฒมานงฺกุสาปิตํ ฯ
|๑.๕๙| รูเป สีเล สมาธิมฺหิ ปญฺญาย จ อสาทิโส
วิมุตฺติยา อสมสโม ธมฺมจกฺกปฺปวตฺตเน ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. หิงฺการา ฯ ยุ. ภิงฺการํ ฯ ๒ ม. .. สมฺปหํสนํ ฯ ยุ. .. สมฺปสาทนํ ฯ
@๓ ม. ยุ. โปเฐนฺติ ฯ
|๑.๖๐| ทสนาคพลํ กาเย ตุยฺหํ ปากติกํ พลํ
อิทฺธิพเลน อสโม ธมฺมจกฺกปฺปวตฺตเน ฯ
|๑.๖๑| เอวํ สพฺพคุณูเปตํ สพฺพงฺค สมุปาคตํ
มหามุนึ การุณิกํ โลกนาถํ นมสฺสถ ฯ
|๑.๖๒| อภิวาทนํ โถมนญฺจ วนฺทนญฺจ ปสํสนํ
นมสฺสนญฺจ ปูชญฺจ สพฺพํ อรหสี ตุวํ ฯ
|๑.๖๓| เย เกจิ โลเก วนฺทเนยฺยา วนฺทนํ อรหนฺติ เย
สพฺพเสฏฺโฐ มหาวีร สทิโส เต น วิชฺชติ ฯ
|๑.๖๔| สารีปุตฺโต มหาปญฺโญ สมาธิชฺฌานโกวิโท
คิชฺฌกูเฏ ฐิโตเยว ปสฺสติ โลกนายกํ ฯ
|๑.๖๕| สุผุลฺลํ สาลราชํว จนฺทํว คคเน ยถา
มชฺฌนฺติเกว สุริยํ โอโลเกติ นราสภํ ฯ
|๑.๖๖| ชลนฺตํ ทีปรุกฺขํว ตรุณสุริยํว อุคฺคตํ
พฺยามปฺปภานุรญฺชิตํ ปสฺสติ โลกนายกํ ฯ
|๑.๖๗| ปญฺจนฺนํ ภิกฺขุสตานํ กตกิจฺจาน ตาทินํ
ขีณาสวานํ วิมลานํ ขเณน สนฺนิปาตยิ ฯ
|๑.๖๘| โลกปฺปสาทนํ นาม ปาฏิหีรํ นิทสฺสยิ
อเมฺหปิ ตตฺถ คนฺตฺวาน วนฺทิสฺสาม มยํ ชินํ ฯ
|๑.๖๙| เอถ สพฺเพ คมิสฺสาม ปุจฺฉิสฺสาม มยํ ชินํ
กงฺขํ วิโนทยิสฺสาม ปสฺสิตฺวา โลกนายกํ ฯ
|๑.๗๐| สาธูติ เต ปฏิสฺสุตฺวา นิปกา สํวุตินฺทฺริยา
ปตฺตจีวรมาทาย ตรมานา อุปาคมุํ ฯ
|๑.๗๑| ขีณาสเวหิ วิมเลหิ ทนฺเตหิ อุตฺตเม ทเม
สารีปุตฺโต มหาปญฺโญ อิทฺธิยา อุปสงฺกมิ ฯ
|๑.๗๒| เตหิ ภิกฺขูหิ ปริวุโต สารีปุตฺโต มหาคณี
ลิฬนฺโต ๑- เทโวว คคเน อิทฺธิยา อุปสงฺกมิ ฯ
|๑.๗๓| อุกฺกาสิตญฺจ ขิปิตญฺจ อชฺฌุเปกฺขิตฺวาน สุพฺพตา
สคารวา สปฺปติสฺสา สมฺพุทฺธํ อุปสงฺกมุํ ฯ
|๑.๗๔| อุปสงฺกมิตฺวา ปสฺสนฺติ สยมฺภุํ โลกนายกํ
นเภ อจฺจุคฺคตํ วีรํ จนฺทํว คคเน ยถา ฯ
|๑.๗๕| ชลนฺตํ ทีปรุกฺขํว วิชฺชุว คคเน ยถา
มชฺฌนฺติเกว สุริยํ ปสฺสนฺติ โลกนายกํ ฯ
|๑.๗๖| ปญฺจภิกฺขุสตา สพฺเพ ปสฺสนฺติ โลกนายกํ
รหทมิว วิปฺปสนฺนํ สุผุลฺลํ ปทุมํ ยถา ฯ
|๑.๗๗| อญฺชลึ ปคฺคเหตฺวาน ตุฏฺฐหฏฺฐา ปโมทิตา
นมสฺสมานา นิปตนฺติ สตฺถุโน จกฺกลกฺขเณ ฯ
|๑.๗๘| สารีปุตฺโต มหาปญฺโญ โกรณฺฑสมสาทิโส
สมาธิชฺฌานกุสโล วนฺทติ โลกนายกํ ฯ
|๑.๗๙| คชฺชิโต กาลเมโฆว นีลุปฺปลสมสาทิโส
อิทฺธิพเลน อสโม โมคฺคลฺลาโน มหิทฺธิโก ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. ลฬนฺโต ฯ
|๑.๘๐| มหากสฺสปเถโรปิ อุคฺคตกนกสนฺนิโภ
ธูตคุเณ อคฺคนิกฺขิตฺโต โถมิโต สตฺถุวณฺณิโต ฯ
|๑.๘๑| ทิพฺพจกฺขูน โย อคฺโค อนุรุทฺโธ มหาคณี
ญาติเสฏฺโฐ ภควโต อวิทูเรว ติฏฺฐติ ฯ
|๑.๘๒| อาปตฺติอนาปตฺติยา สเตกิจฺฉาย โกวิโท
วินเย อคฺคนิกฺขิตฺโต อุปาลิ สตฺถุวณฺณิโต ฯ
|๑.๘๓| สุขุมนิปุณตฺถปฏิวิทฺโธ กถิกานํ ปวโร คณี
อิสิ มนฺตานิยา ปุตฺโต ปุณฺโณ นามาติ วิสฺสุโต ฯ
|๑.๘๔| เอเตสํ จิตฺตมญฺญาย โอปมฺมกุสโล มุนิ
กงฺขจฺเฉโท มหาวีโร กเถสิ อตฺตโน คุณํ ฯ
|๑.๘๕| จตฺตาโร เต อสงฺเขยฺยา โกฏิ เยสํ น นายติ
สตฺตกาโย จ อากาโส จกฺกวาฬา อนนฺตกา
|๑.๘๖| พุทฺธญาณํ อปฺปเมยฺยํ น สกฺกา เอเต วิชานิตุํ ฯ
กิเมตํ อจฺฉริยํ โลเก ยํ เม อิทฺธิวิกุพฺพนํ
|๑.๘๗| อญฺเญ พหู อจฺฉริยา อพฺภูตา โลมหํสนา ฯ
ยทาหํ ตุสิเต กาเย สนฺตุสิโต นามหํ ตทา
|๑.๘๘| ทสสหสฺสี สมาคมฺม ยาจนฺติ อญฺชลี มมํ ฯ
กาโลยํ เต มหาวีร อุปฺปชฺช มาตุกุจฺฉิยํ
|๑.๘๙| สเทวกํ ตารยนฺโต พุชฺฌสฺสุ อมตํปทํ ฯ
ตุสิตา กายา จวิตฺวาน ยทา โอกฺกมิ กุจฺฉิยํ
|๑.๙๐| ทสสหสฺสี โลกธาตุ กมฺปติ ๑- ธรณี ตทา ฯ
ยทาหํ มาตุกุจฺฉิโต สมฺปชาโนว นิกฺขมึ
|๑.๙๑| สาธุการํ ปวตฺตนฺติ ทสสหสฺสี ปกมฺปถ ฯ
โอกฺกนฺติ เม สโม นตฺถิ ชาติโต อภินิกฺขเม
|๑.๙๒| สมฺโพธิยํ อหํ เสฏฺโฐ ธมฺมจกฺกปฺปวตฺตเน ฯ
อโห อจฺฉริยํ โลเก พุทฺธานํ คุณมหนฺตตา
|๑.๙๓| ทสสหสฺสี โลกธาตุ ฉปฺปการํ ปกมฺปถ
โอภาโส จ มหา อาสิ อจฺเฉรํ โลมหํสนํ ฯ
|๑.๙๔| ภควา จ ตมฺหิ สมเย โลกเชฏฺโฐ นราสโภ
สเทวกํ ทสฺสยนฺโต อิทฺธิยา จงฺกมี ชิโน ฯ
|๑.๙๕| จงฺกเม จงฺกมนฺโตว กเถสิ โลกนายโก
อนฺตรา น นิวตฺเตติ จตุหตฺเถ จงฺกเม ยถา ฯ
|๑.๙๖| สารีปุตฺโต มหาปญฺโญ สมาธิชฺฌานโกวิโท
ปญฺญาย ปารมิปฺปตฺโต ปุจฺฉติ โลกนายกํ ฯ
|๑.๙๗| กีทิโส เต มหาวีร อภินีหาโร นรุตฺตม
กิมฺหิ กาเล ตยา วีร ปตฺถิตา โพธิมุตฺตมา ฯ
|๑.๙๘| ทานํ สีลญฺจ เนกฺขมฺมํ ปญฺญาวิริยญฺจ กีทิสํ
ขนฺติสจฺจมธิฏฺฐานํ เมตฺตูเปกฺขา จ กีทิสา ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. กมฺปิตฺถ ฯ
|๑.๙๙| ทสปารมี มหาวีร กีทิสา โลกนายก
กถํ อุปปารมี ปุณฺณา ปรมตฺถปารมี กถํ ฯ
|๑.๑๐๐| ๑- [กติกมฺมอธิฏฺฐาย อธิปติ จ กีทิสา
กีทิสา ปารมี โหนฺติ ธีรา โลกสฺมิ กีทิสา ฯ
|๑.๑๐๑| เมตฺตา กรุณา มุทิตา อุเปกฺขา จาปิ กีทิสา
กีทิสํ พุทฺธธมฺมานํ เกวลํ ปริปูรย]
|๑.๑๐๒| ตสฺส ปุฏฺโฐ วิยากาสิ กรวีกมธุรคิโร
นิพฺพาปยนฺโต หทยํ หาสยนฺโต สเทวกํ ฯ
|๑.๑๐๓| อตีตพุทฺธาน ชินาน เทสิตํ
นิกีฬิตํ พุทฺธปรมฺปราคตํ
ปุพฺเพ นิวาสานุคตาย พุทฺธิยา
ปกาสยี โลกหิตํ สเทวเก ฯ
|๑.๑๐๔| ปีติปาโมชฺชชนนํ โสกสลฺลวิโนทนํ
สพฺพสมฺปตฺติปฏิลาภํ จิตฺตํ กตฺวา สุณาถ เม ฯ
|๑.๑๐๕| มทนิมฺมทนํ โสกนุทํ สํสารปริโมจนํ
สพฺพทุกฺขกฺขยํ มคฺคํ สกฺกจฺจํ ปฏิปชฺชถาติ ฯ
รตนจงฺกมนกณฺโฑ นิฏฺฐิโต ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. อิเม ปาฐา นตฺถิ ฯ
ปฐโม ทีปงฺกรพุทฺธวํโส
[๒] |๒.๑| กปฺเป จ สตสหสฺเส จตุโร จ อสงฺขิเย
อมรํ นาม นครํ ทสฺสเนยฺยํ มโนรมํ ฯ
|๒.๒| ทสหิ สทฺเทหิ อวิวิตฺตํ อนฺนปานสมายุตํ
หตฺถิสทฺทํ อสฺสสทฺทํ เภริสงฺขรถานิ จ ฯ
|๒.๓| ขาทถ ปีวถ เจว อนฺนปาเนน โฆสิตํ
นครํ สพฺพงฺคสมฺปนฺนํ สพฺพกมฺมมุปาคตํ ฯ
|๒.๔| สตฺตรตนสมฺปนฺนํ นานาชนสมากุลํ
สมิทฺธํ เทวนครํว อาวาสํ ปุญฺญกมฺมินํ ฯ
|๒.๕| นคเร อมรวติยา สุเมโธ นาม พฺราหฺมโณ
อเนกโกฏิสนฺนิจฺจโย ปหูตธนธญฺญวา ฯ
|๒.๖| อชฺฌายิโก มนฺตธโร ติณฺณํ เวทาน ปารคู
ลกฺขเณ อิติหาเส จ สทฺธมฺเม ปารมึ คโต ฯ
|๒.๗| รโหคโต นิสีทิตฺวา เอวํ จินฺเตสิหนฺตทา
ทุกฺโข ปุนพฺภโว นาม สรีรสฺส ปเภทนํ ฯ
๑- |๒.๘| [สมฺโมหํ มรณํ ทุกฺขํ ชราย อภิมทฺทิตํ]
ชาติธมฺโม ชราธมฺโม พฺยาธิธมฺโม จหนฺตทา
อชรํ อมรํ เขมํ ปริเยสิสฺสามิ นิพฺพุตึ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. อิเม ปาฐา นตฺถิ ฯ
|๒.๙| ยนฺนูนิมํ ปูติกายํ นานากุณปปูริตํ
ฉฑฺฑยิตฺวาน คจฺเฉยฺยํ อนเปกฺโข อนตฺถิโก ฯ
|๒.๑๐| อตฺถิ เหหิติ โส มคฺโค น โส สกฺกา น เหตุเย
ปริเยสิสฺสามิ ตํ มคฺคํ ภวโต ปริมุตฺติยา ฯ
|๒.๑๑| ยถาปิ ทุกฺเข วิชฺชนฺเต สุขํ นามปิ วิชฺชติ
เอวํ ภเว วิชฺชมาเน วิภโว อิจฺฉิตพฺพโก ฯ
|๒.๑๒| ยถาปิ อุเณฺห วิชฺชนฺเต อปรํ วิชฺชติ สีตลํ
เอวํ ติวิธคฺคิ วิชฺชนฺเต นิพฺพานํ อิจฺฉิตพฺพกํ ฯ
|๒.๑๓| ยถาปิ ปาเป วิชฺชนฺเต กลฺยาณมปิ วิชฺชติ
เอวเมว ชาติ วิชฺชนฺเต อชาติ อิจฺฉิตพฺพกํ ฯ
|๒.๑๔| ยถา คูถคโต ปุริโส ตฬากํ ทิสฺวาน ปูริตํ
น คเวสติ [๑]- ตฬากํ น โทโส ตฬากสฺส โส ฯ
|๒.๑๕| เอวํ กิเลสมลโธวนํ วิชฺชนฺเต อมตนฺตเฬ
น คเวสติ ตฬากํ น โทโส อมตนฺตเฬ ฯ
|๒.๑๖| ยถา อรีหิ ปริรุทฺโธ วิชฺชนฺเต คมนํปเถ
น ปลายติ โส ปุริโส น โทโส อญฺชสสฺส โส ฯ
|๒.๑๗| เอวํ กิเลสปริรุทฺโธ วิชฺชมาเน สิเว ปเถ
น คเวสติ ตํ มคฺคํ น โทโส สิวมญฺชเส ฯ
|๒.๑๘| ยถา พฺยาธิโก ปุริโส วิชฺชมาเน ติกิจฺฉเก
น ติกิจฺฉาเปติ ตํ พฺยาธึ น โส โทโส ติกิจฺฉเก ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. ตํ ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ
|๒.๑๙| เอวํ กิเลสพฺยาธีหิ ทุกฺขิโต ปริปีฬิโต
น คเวสติ อาจริยํ น โส โทโส วินายเก ฯ
|๒.๒๐| ๑- [ยนฺนูนิมํ ปูติกายํ นานากุณปปูริตํ
ฉฑฺฑยิตฺวาน คจฺเฉยฺยํ อนเปกฺโข อนตฺถิโก] ฯ
|๒.๒๑| ยถาปิ กุณปํ ปุริโส กณฺเฐ พนฺธํ ชิคุจฺฉิยํ
โมจยิตฺวาน คจฺเฉยฺย สุขี เสรี สยํ วสี ฯ
|๒.๒๒| ตเถวิมํ ปูติกายํ นานากุณปสญฺจยํ
ฉฑฺฑยิตฺวาน คจฺเฉยฺยํ อนเปกฺโข อนตฺถิโก ฯ
|๒.๒๓| ยถา อุสฺสาสฐานมฺหิ ๒- กรีสํ นรนาริโย
ฉฑฺฑยิตฺวาน คจฺฉนฺติ อนเปกฺขา อนตฺถิกา ฯ
|๒.๒๔| เอวเมวาหํ อิมํ กายํ นานากุณปปูริตํ
ฉฑฺฑยิตฺวาน คจฺฉิสฺสํ วจฺจํ กตฺวา ยถา กุฏึ ฯ
|๒.๒๕| ยถาปิ ชชฺชรํ นาวํ ปลุตฺตํ ๓- อุทกคาหินึ
สามิกา ๔- ฉฑฺฑยิตฺวาน อนเปกฺขา อนตฺถิกา ฯ
|๒.๒๖| เอวเมวาหํ อิมํ กายํ นวจฺฉิทฺทํ ธุวสฺสวํ
ฉฑฺฑยิตฺวาน คจฺฉิสฺสํ ชิณฺณนาวํว สามิกา ฯ
|๒.๒๗| ยถา ปุริโส โจเรหิ คจฺฉนฺโต ภณฺฑมาทิย
ภณฺฑจฺเฉทภยํ ทิสฺวา ฉฑฺฑยิตฺวาน คจฺฉติ ฯ
|๒.๒๘| เอวเมว อยํ กาโย มหาโจรสโม วิย
ปหายิมํ คมิสฺสามิ กุสลจฺเฉทนา ภยา ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. อิเม ปาฐา นตฺถิ ฯ ๒ ม. ยุ. อุจฺจารฏฺฐานมฺหิ ฯ ๓ ม. ยุ. ปลุคฺคํ ฯ
@๔ ม. ยุ. สามี ฉฑฺเฑตฺวา คจฺฉนฺติ ฯ
|๒.๒๙| เอวาหํ จินฺตยิตฺวาน เนกโกฏิสตํ ธนํ
นาถานาถานํ ทตฺวาน หิมวนฺตํ อุปาคมึ ฯ
|๒.๓๐| หิมวนฺตสฺสาวิทูเร ธมฺมิโก นาม ปพฺพโต
อสฺสโม สุกโต มยฺหํ ปณฺณสาลา สุมาปิตา ฯ
|๒.๓๑| จงฺกมํ ตตฺถ มาเปสึ ปญฺจโทสวิวชฺชิตํ
อฏฺฐคุณสมุเปตํ อภิญฺญาพลมาหรึ ฯ
|๒.๓๒| สาฏกํ ปชหึ ตตฺถ นวโทสมุปาคตํ
วากจีรํ นิวาเสสึ ทฺวาทสคุณมุปาคตํ ฯ
|๒.๓๓| อฏฺฐโทสสมากิณฺณํ ปชหึ ปณฺณสาลกํ
อุปาคมึ รุกฺขมูลํ คุเณหิ ๑- ทสหุปาคตํ ฯ
|๒.๓๔| วาปิตํ โรปิตํ ธญฺญํ ปชหึ นิรวเสสโต
อเนกคุณสมฺปนฺนํ ปวตฺตผลมาทยึ ฯ
|๒.๓๕| ตตฺถปฺปธานํ ปทหึ นิสชฺชฏฺฐานจงฺกเม
อพฺภนฺตรมฺหิ สตฺตาเห อภิญฺญาพลปาปุณึ ฯ
|๒.๓๖| เอวํ เม สิทฺธิปตฺตสฺส วสีภูตสฺส สาสเน
ทีปงฺกโร นาม ชิโน อุปฺปชฺชิ โลกนายโก ฯ
|๒.๓๗| อุปฺปชฺชนฺเต จ ชายนฺเต พุชฺฌนฺเต ธมฺมเทสเน
จตุโร นิมิตฺเต นาทฺทสํ ฌานรติสมปฺปิโต ฯ
|๒.๓๘| ปจฺจนฺตเทสวิสเย นิมนฺเตตฺวา ตถาคตํ
ตสฺส อาคมนํ มคฺคํ โสเธนฺติ ตุฏฺฐมานสา ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. คุเณ ฯ
|๒.๓๙| อหนฺเตน สมเยน นิกฺขมิตฺวา สกสฺสมา
ธุนนฺโต วากจีรานิ คจฺฉามิ อมฺพเร ตทา ฯ
|๒.๔๐| เวทชาตํ ชนํ ทิสฺวา ตุฏฺฐหฏฺฐํ ปโมทิตํ
โอโรหิตฺวาน คคนา มนุสฺเส ปุจฺฉิ ตาวเท ฯ
|๒.๔๑| ตุฏฺฐหฏฺโฐ ปมุทิโต เวทชาโต มหาชโน
กสฺส โสธิยตี ๑- มคฺโค อญฺชสํ วฏุมายนํ ฯ
|๒.๔๒| เต เม ปุฏฺฐา วิยากํสุ พุทฺโธ โลเก อนุตฺตโร
ทีปงฺกโร นาม ชิโน อุปฺปชฺชิ โลกนายโก
|๒.๔๓| ตสฺส โสธิยเต ๒- มคฺโค อญฺชสํ วฏุมายนํ ฯ
พุทฺโธติ มม ๓- สุตฺวาน ปีติ อุปฺปชฺชิ ตาวเท
|๒.๔๔| พุทฺโธ พุทฺโธติ กถยนฺโต โสมนสฺสํ ปเวทยึ ฯ
ตตฺถ ฐตฺวา วิจินฺเตสึ ตุฏฺโฐ สํวิคฺคมานโส
|๒.๔๕| อิธ วีชานิ โรปิสฺสํ ขโณ เว มา อุปจฺจคา ฯ
ยทิ พุทฺธสฺส โสเธถ เอโกกาสํ ททาถ เม
|๒.๔๖| อหํปิ โสธยิสฺสามิ อญฺชสํ วฏุมายนํ ฯ
อทํสุ เต มโมกาเส ๔- โสเธตุํ อญฺชสํ ตทา
|๒.๔๗| พุทฺโธ พุทฺโธติ จินฺเตนฺโต มคฺคํ โสเธมหนฺตทา ฯ
อนิฏฺฐิเต มโมกาเส ทีปงฺกโร มหามุนิ
|๒.๔๘| จตูหิ สตสหสฺเสหิ ฉฬภิญฺเญหิ ตาทิหิ
ขีณาสเวหิ วิมเลหิ ปฏิปชฺชิ อญฺชสํ ชิโน ฯ
@เชิงอรรถ: ๑-๒ ม. ยุ. โสธียติ ฯ ๓ ม. วจนํ ฯ ๔ ม. ยุ. มโมกาสํ ฯ
|๒.๔๙| ปจฺจุคฺคมนา วตฺตนฺติ วชฺชนฺติ เภริโย พหู
อาโมทิตา นรมรู สาธุการํ ปวตฺตยุํ ฯ
|๒.๕๐| เทวา มนุสฺเส ปสฺสนฺติ มนุสฺสา ๑- ปสฺสนฺติ เทวตา
อุโภปิ เต ปญฺชลิกา อนุยนฺติ ตถาคตํ ฯ
|๒.๕๑| เทวา ทิพฺเพหิ ตุริเยหิ มนุสฺสา มานุสเกหิ ๒- จ
อุโภปิ เต วชฺชยนฺตา อนุยนฺติ ตถาคตํ ฯ
|๒.๕๒| ทิพฺพํ มนฺทารวํ ปุปฺผํ ปทุมํ ปาริฉตฺตกํ
ทิโสทิสํ โอกิรนฺติ ๓- อากาเส นภคา ๔- มรู ฯ
|๒.๕๓| ทิพฺพํ จนฺทนจุณฺณญฺจ วรคนฺธญฺจ เกวลํ
ทิโสทิสํ โอกิรนฺติ ๓- อากาเส นภคา ๔- มรู ฯ
|๒.๕๔| จมฺปกํ สลฬํ นีปํ นาคปุนฺนาคเกตกํ
ทีโสทิสํ โอกิรนฺติ ๓- ภูมิตลคตา นรา ฯ
|๒.๕๕| เกเส มุญฺจิตฺวาหํ ตตฺถ วากจีรํ จ จมฺมกํ
กลเล ปตฺถริตฺวาน อวกุชฺโช นิปชฺชหํ ฯ
|๒.๕๖| อกฺกมิตฺวาน มํ พุทฺโธ สห สิสฺเสหิ คจฺฉตุ
มา นํ กลลํ ๕- อกฺกมิตฺถ หิตาย เม ภวิสฺสติ ฯ
|๒.๕๗| ปฐวิยํ นิปนฺนสฺส เอวํ เม อาสิ เจตโส
อิจฺฉมาโน อหํ อชฺช กิเลเส ฌาปเย มม ฯ
|๒.๕๘| กึ เม อญฺญาตเวเสน ธมฺมํ สจฺฉิกเตนิธ
สพฺพญฺญุตํ ปาปุณิตฺวา มุตฺโต ๖- โมเจ สเทวเก ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. มนุสฺสาปิ จ เทวตา ฯ ๒ ม. มานุเสหิ จ ฯ ๓ ม. ยุ. อุกฺขิปนฺติ ฯ
@๔ ม. อากาสนภคตา ฯ ๕ ม. ยุ. กลเล ฯ ๖ ม. ยุ. พุทฺโธ เหสฺสํ ... ฯ
|๒.๕๙| กึ เม เอเกน ติณฺเณน ปุริเสน ถามทสฺสินา
สพฺพญฺญุตํ ปาปุณิตฺวา สนฺตาเรสฺสํ สเทวเก ๑- ฯ
|๒.๖๐| อิมินา เม อธิกาเรน กเตน ปุริสุตฺตเม
สพฺพญฺญุตํ ปาปุณามิ ๒- ตาเรมิ ชนตํ พหุํ ฯ
|๒.๖๑| สํสารโสตํ ฉินฺทิตฺวา วิทฺธํเสตฺวา ตโย ภเว
ธมฺมนาวํ สมารุยฺห สนฺตาเรสฺสํ สเทวเก ฯ
|๒.๖๒| ทีปงฺกโร โลกวิทู อาหุตีนํ ปฏิคฺคโห
อุสฺสีสเก มํ ฐตฺวาน อิทํ วจนมพฺรวิ ฯ
|๒.๖๓| ปสฺสถ อิมํ ตาปสํ ชฏิลํ อุคฺคตาปนํ
อปริเมยฺเย อิโต กปฺเป พุทฺโธ โลเก ภวิสฺสติ ฯ
|๒.๖๔| อหุ ๓- กปิลวฺหยา รมฺมา นิกฺขมิตฺวา ตถาคโต
ปธานํ ปทหิตฺวาน กตฺวา ทุกฺกรการิกํ ๔- ฯ
|๒.๖๕| อชปาลรุกฺขมูลสฺมึ นิสีทิตฺวา ตถาคโต
ตตฺถ ปายาสํ ปคฺคยฺห เนรญฺชรมุเปหิติ ฯ
|๒.๖๖| เนรญฺชราย ตีรมฺหิ ปายาสํ อทิ ๕- โส ชิโน
ปฏิยตฺตวรมคฺเคน โพธิมูลมฺหิ เอหิติ ฯ
|๒.๖๗| ตโต ปทกฺขิณํ กตฺวา โพธิมณฺฑํ อนุตฺตรํ
อสฺสตฺถรุกฺขมูลมฺหิ พุชฺฌิสฺสติ มหายโส ฯ
|๒.๖๘| อิมสฺส ชนิกา มาตา มายา นาม ภวิสฺสติ
ปิตา สุทฺโธทโน นาม อยํ เหสฺสติ โคตโม ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. สเทวกํ ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ ๒ ม. ปาปุณิตฺวา ฯ ๓ ยุ. อถ ฯ
@๔ ยุ. ... การิยํ ฯ ๕ ม. อท ฯ ยุ. อาทา ฯ
|๒.๖๙| โกลิโต อุปติสฺโส จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวกา
อนาสวา วีตราคา ๑- สนฺตจิตฺตา สมาหิตา
อานนฺโท นามุปฏฺฐาโก อุปฏฺฐิสฺสติมํ ชินํ ฯ
|๒.๗๐| เขมา อุปฺปลวณฺณา จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวิกา
อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา ฯ
|๒.๗๑| โพธิ ตสฺส ภควโต อสฺสตฺโถติ ปวุจฺจติ
จิตฺโต จ หตฺถาฬวโก อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐกา ฯ
|๒.๗๒| นนฺทมาตา จ อุตฺตรา อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐิกา
อายุ ๒- วสฺสสตํ ตสฺส โคตมสฺส ๓- ยสสฺสิโน ฯ
|๒.๗๓| อิทํ สุตฺวาน วจนํ อสมสฺส มเหสิโน
อโมทิตา นรมรู พุทฺธวีชงฺกุโร ๔- อยํ ฯ
|๒.๗๔| อุกฺกุฏฺฐิสทฺทา วตฺตนฺติ อปฺโผเฏนฺติ หสนฺติ จ
กตญฺชลี นมสฺสนฺติ ทสสหสฺสี สเทวกา ฯ
|๒.๗๕| ยทิมสฺส โลกนาถสฺส วิรชฺฌิสฺสาม สาสนํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๒.๗๖| ยถา มนุสฺสา นทึ ตรนฺตา ปฏิติตฺถํ วิรชฺฌิย
เหฏฺฐาติตฺถํ ๕- คเหตฺวาน อุตฺตรนฺติ มหานทึ ฯ
|๒.๗๗| เอวเมว มยํ สพฺเพ ยทิ มุญฺจามิมํ ชินํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. วีตมลา ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ ๒-๓ ม. ยุ. อิทํ ปาททฺวยํ นตฺถิ ฯ
@๔ ม. พุทฺธวีชํ กิร อยํ ฯ ๕ ม. ยุ. ... ติตฺเถ ฯ
|๒.๗๘| ทีปงฺกโร โลกวิทู อาหุตีนํ ปฏิคฺคโห
มม กมฺมํ ปกิตฺเตตฺวา ทกฺขิณปาทมุทฺธริ ฯ
|๒.๗๙| เย ตตฺถ อาสุํ ชินปุตฺตา สพฺเพ ปทกฺขิณมกํสุ มํ
เทวา มนุสฺสา อสุรา ยกฺขา ๑- อภิวาเทตฺวาน ปกฺกมุํ ฯ
|๒.๘๐| ทสฺสนํ เม อติกฺกนฺเต สสงฺเฆ โลกนายเก
สยนา วุฏฺฐหิตฺวาน ปลฺลงฺกํ อาภุชึ ตทา ฯ
|๒.๘๑| สุเขน สุขิโต โหมิ ปาโมชฺเชน ปโมทิโต
ปีติยา จ อภิสฺสนฺโน ปลฺลงฺกํ อาภุชึ ตทา ฯ
|๒.๘๒| ปลฺลงฺเกน นิสีทิตฺวา เอวํ จินฺเตสิหํ ตทา
วสีภูโต อหํ ฌาเน อภิญฺญาปารมิงฺคโต ๒- ฯ
|๒.๘๓| สหสฺสิยมฺหิ โลกมฺหิ อิสโย นตฺถิ เม สมา
อสโม อิทฺธิธมฺเมสุ อลภึ อีทิสํ สุขํ ฯ
|๒.๘๔| ปลฺลงฺกาภุชเน มยฺหํ ทสสหสฺสาธิวาสิโน
มหานาทํ ปวตฺเตสุํ ธุวํ พุทฺโธ ภวิสฺสสิ ฯ
|๒.๘๕| ยา ปุพฺเพ โพธิสตฺตานํ ปลฺลงฺกวรมาภุเช
นิมิตฺตานิ ปทิสฺสนฺติ ตานิ อชฺช ปทิสฺสเร ฯ
|๒.๘๖| สีตํ พฺยาปคตํ ๓- โหติ อุณฺหญฺจ อุปสมฺมติ
ตานิ อชฺช ปทิสฺสนฺติ ธุวํ พุทฺโธ ภวิสฺสสิ ฯ
|๒.๘๗| ทสสหสฺสี โลกธาตุ นิสฺสทฺทา โหติ นิรากุลา
ตานิ อชฺช ปทิสฺสนฺติ ธุวํ พุทฺโธ ภวิสฺสสิ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. จ ฯ ๒ ม. ยุ. อภิญฺญาสุ ฯ ๓ ม. พฺยปคตํ ฯ
|๒.๘๘| มหาวาตา น วายนฺติ น สนฺทนฺติ สวนฺติโย
ตานิ อชฺช ปทิสฺสนฺติ ธุวํ พุทฺโธ ภวิสฺสสิ ฯ
|๒.๘๙| ถลชา ชลชา ๑- ปุปฺผา สพฺเพ ปุปฺผนฺติ ตาวเท
เตปชฺช ปุปฺผิตา สพฺเพ ธุวํ พุทฺโธ ภวิสฺสสิ ฯ
|๒.๙๐| ลตา วา ยทิวา รุกฺขา ผลํ ธาเรนฺติ ตาวเท
เตปชฺช ผลิตา สพฺเพ ธุวํ พุทฺโธ ภวิสฺสสิ ฯ
|๒.๙๑| อากาสฏฺฐา จ ภุมฺมฏฺฐา รตนา โชตนฺติ ตาวเท
เตปชฺช รตนา โชตนฺติ ธุวํ พุทฺโธ ภวิสฺสสิ ฯ
|๒.๙๒| มานุสฺสิกา จ ทิพฺพา จ ตุริยา วชฺชนฺติ ตาวเท
เตปชฺชุโภ อภิรวนฺติ ธุวํ พุทฺโธ ภวิสฺสสิ ฯ
|๒.๙๓| วิจิตฺตปุปฺผา คคนา อภิวสฺสนฺติ ตาวเท
เตปิ อชฺช ปทิสฺสนฺติ ธุวํ พุทฺโธ ภวิสฺสสิ ฯ
|๒.๙๔| มหาสมุทฺโท อาภุชติ ทสสหสฺสี ปกมฺปติ
เตปชฺชุโภ อภิรวนฺติ ธุวํ พุทฺโธ ภวิสฺสสิ ฯ
|๒.๙๕| นิรเย ทสสหสฺสา อคฺคี นิพฺพนฺติ ตาวเท
เตปชฺช นิพฺพุตา อคฺคี ธุวํ พุทฺโธ ภวิสฺสสิ ฯ
|๒.๙๖| วิมโล โหติ สุริโย สพฺพา ทิสฺสนฺติ ตารกา
เตปิ อชฺช ปทิสฺสนฺติ ธุวํ พุทฺโธ ภวิสฺสสิ ฯ
|๒.๙๗| อโนวุฏฺเฐน อุทกํ มหิยา อุพฺภิชฺชิ ตาวเท
ตํปชฺชุพฺภิชฺชเต มหิยา ธุวํ พุทฺโธ ภวิสฺสสิ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. ทกชา ฯ
|๒.๙๘| ตาราคณา วิโรจนฺติ นกฺขตฺตา คคนมณฺฑเล
วิสาขา จนฺทิมายุตฺตา ธุวํ พุทฺโธ ภวิสฺสสิ ฯ
|๒.๙๙| วิลาสยา ทรีสยา นิกฺขมนฺติ สกาสยา
เตปชฺช อาสยา ฉุทฺธา ธุวํ พุทฺโธ ภวิสฺสสิ ฯ
|๒.๑๐๐| น โหติ อรติ สตฺตานํ สนฺตุฏฺฐา โหนฺติ ตาวเท
เตปชฺช สพฺเพ สนฺตุฏฺฐา ธุวํ พุทฺโธ ภวิสฺสสิ ฯ
|๒.๑๐๑| โรคา ตนูปสมฺมนฺติ ชิฆจฺฉา จ วินสฺสติ
ตานิปชฺช ปทิสฺสนฺติ ธุวํ พุทฺโธ ภวิสฺสสิ ฯ
|๒.๑๐๒| ราโค ตทา ตนุ โหติ โทโส โมโห วินสฺสติ
เตปชฺช วิคตา สพฺเพ ธุวํ พุทฺโธ ภวิสฺสสิ ฯ
|๒.๑๐๓| ภยํ ตทา น ภวติ อชฺชเปตํ ปทิสฺสติ
เตน ลิงฺเคน ชานาม ธุวํ พุทฺโธ ภวิสฺสสิ ฯ
|๒.๑๐๔| รโชนุทฺธํสติ อุทฺธํ อชฺชเปตํ ปทิสฺสติ
เตน ลิงฺเคน ชานาม ธุวํ พุทฺโธ ภวิสฺสสิ ฯ
|๒.๑๐๕| อนิฏฺฐคนฺโธ ปกฺกมติ ทิพฺพคนฺโธ ปวายติ
โสปชฺช วายติ คนฺโธ ธุวํ พุทฺโธ ภวิสฺสสิ ฯ
|๒.๑๐๖| สพฺเพ เทวา ปทิสฺสนฺติ ฐเปตฺวา จ อรูปิโน
เตปชฺช สพฺเพ ทิสฺสนฺติ ธุวํ พุทฺโธ ภวิสฺสสิ ฯ
|๒.๑๐๗| ยาวตา นิรยา นาม สพฺเพ ทิสฺสนฺติ ตาวเท
เตปชฺช สพฺเพ ทิสฺสนฺติ ธุวํ พุทฺโธ ภวิสฺสสิ ฯ
|๒.๑๐๘| กุฏา ๑- กวาฏา เสลา จ น โหนฺตาวรณา ตทา
อากาสภูตา เตปชฺช ธุวํ พุทฺโธ ภวิสฺสสิ ฯ
|๒.๑๐๙| จุติ จ อุปปตฺติ จ ขเณ ตสฺมึ น วิชฺชติ
ตานิ อชฺช ปทิสฺสนฺติ ธุวํ พุทฺโธ ภวิสฺสสิ ฯ
|๒.๑๑๐| ๒- [อิเม นิมิตฺตา ทิสฺสนฺติ สมฺโพธตฺถาย ปาณินํ]
ทฬฺหํ ปคฺคยฺห วิริยํ มา นิวตฺต อภิกฺกม
มยํเปตํ วิชานาม ธุวํ พุทฺโธ ภวิสฺสสิ ฯ
|๒.๑๑๑| พุทฺธสฺส วจนํ สุตฺวา ทสสหสฺสีน จูภยํ
ตุฏฺฐหฏฺโฐ ปโมทิโต เอวํ จินฺเตสิหนฺตทา ฯ
|๒.๑๑๒| อเทฺวชฺฌวจนา พุทฺธา อโมฆวจนา ชินา
วิตถํ นตฺถิ พุทฺธานํ ธุวํ พุทฺโธ ภวามิหํ ฯ
|๒.๑๑๓| ยถา ขิตฺตํ นเภ เลณฺฑํ ๓- ธุวํ ปตติ ภูมิยํ
ตเถว พุทฺธเสฏฺฐานํ วจนํ ธุวสสฺสตํ ฯ
|๒.๑๑๔| [วิตถํ นตฺถิ พุทฺธานํ ธุวํ พุทฺโธ ภวามิหํ]
ยถาปิ สพฺพสตฺตานํ มรณํ ธุวสสฺสตํ
ตเถว พุทฺธเสฏฺฐานํ วจนํ ธุวสสฺสตํ ฯ
[๔]-
|๒.๑๑๕| ยถา รตฺติกฺขเย ปตฺเต สุริยุคฺคมนํ ธุวํ
ตเถว พุทฺธเสฏฺฐานํ วจนํ ธุวสสฺสตํ ฯ
|๒.๑๑๖| ยถา นิกฺขนฺตสยนสฺส สีหสฺส นทนํ ธุวํ
ตเถว พุทฺธเสฏฺฐานํ วจนํ ธุวสสฺสตํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. กุฑฺฑา ฯ ๒ ม. ยุ. อิเม ปาฐา นตฺถิ ฯ ๓ ม. ยุ. เลฑฺฑุ ฯ
@๔ ม. วิตถํ นตฺถิ พุทฺธานํ ธุวํ พุทฺโธ ภวามิหํ ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ
|๒.๑๑๗| ยถา อาปนฺนสตฺตานํ ภารโมโรปนํ ธุวํ
ตเถว พุทฺธเสฏฺฐานํ วจนํ ธุวสสฺสตํ ฯ
|๒.๑๑๘| หนฺท พุทฺธกเร ธมฺเม วิจินามิ อิโตจิโต
อุทฺธํ อโธ ทสทิสา ยาวตา ธมฺมธาตุยา ฯ
|๒.๑๑๙| วิจินนฺโต ตทา ทกฺขึ ปฐมํ ทานปารมึ
ปุพฺพเกหิ มเหสีหิ อนุจิณฺณํ มหาปถํ ฯ
|๒.๑๒๐| อิมํ ตฺวํ ปฐมํ ตาว ทฬฺหํ กตฺวา สมาทิย
ทานปารมิตํ คจฺฉ ยทิ โพธึ ปตฺตุมิจฺฉสิ ฯ
|๒.๑๒๑| ยถาปิ กุมฺโภ สมฺปุณฺโณ ยสฺส กสฺสจิ อโธกโต
วมเต อุทกํ นิสฺเสสํ น ตตฺถ ปริรกฺขติ ฯ
|๒.๑๒๒| ตเถว ยาจเก ทิสฺวา หีนมุกฺกฏฺฐมชฺฌิเม
ททาหิ ทานํ นิสฺเสสํ กุมฺโภ วิย อโธกโต ฯ
|๒.๑๒๓| น เหเต เอตฺตกาเยว พุทฺธธมฺมา ภวิสฺสเร
อญฺเญปิ วิจินิสฺสามิ เย ธมฺมา โพธิปาจนา ฯ
|๒.๑๒๔| วิจินนฺโต ตทา ทกฺขึ ทุติยํ สีลปารมึ
ปุพฺพเกหิ มเหสีหิ อาเสวิตํ นิเสวิตํ ฯ
|๒.๑๒๕| อิมํ ตฺวํ ทุติยํ ตาว ทฬฺหํ กตฺวา สมาทิย
สีลปารมิตํ คจฺฉ ยทิ โพธึ ปตฺตุมิจฺฉสิ ฯ
|๒.๑๒๖| ยถาปิ จามรี ๑- วาลํ กิสฺมิญฺจิ ปฏิลคฺคิตํ
อุเปติ มรณํ ตตฺถ น วิโกเปติ วาลธึ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. จมรี ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ
|๒.๑๒๗| ตเถว จตูสุ ภูมีสุ สีลานิ ปริปูรย
ปริรกฺข สพฺพทา สีลํ จามรี วิย วาลธึ ฯ
|๒.๑๒๘| น เหเต เอตฺตกาเยว พุทฺธธมฺมา ภวิสฺสเร
อญฺเญปิ วิจินิสฺสามิ เย ธมฺมา โพธิปาจนา ฯ
|๒.๑๒๙| วิจินนฺโต ตทา ทกฺขึ ตติยํ เนกฺขมฺมปารมึ
ปุพฺพเกหิ มเหสีหิ อาเสวิตํ นิเสวิตํ ฯ
|๒.๑๓๐| อิมํ ตฺวํ ตติยํ ตาว ทฬฺหํ กตฺวา สมาทิย
เนกฺขมฺมปารมิตํ คจฺฉ ยทิ โพธึ ปตฺตุมิจฺฉสิ ฯ
|๒.๑๓๑| ยถา อฏฺฏฆเร ๑- ปุริโส จิรํ วุฏฺโฐ ทุกฺขทฺทิโต
น ตตฺถ ราคํ อภิชเนติ มุตฺตึเยว คเวสติ ฯ
|๒.๑๓๒| ตเถว ตฺวํ สพฺพภเว ปสฺส อฏฺฏฆเร ๒- วิย
เนกฺขมฺมาภิมุโข โหหิ ภวโต ปริมุตฺติยา ฯ
|๒.๑๓๓| น เหเต เอตฺตกาเยว พุทฺธธมฺมา ภวิสฺสเร
อญฺเญปิ วิจินิสฺสามิ เย ธมฺมา โพธิปาจนา ฯ
|๒.๑๓๔| วิจินนฺโต ตทา ทกฺขึ จตุตฺถํ ปญฺญาปารมึ
ปุพฺพเกหิ มเหสีหิ อาเสวิตํ นิเสวิตํ ฯ
|๒.๑๓๕| อิมํ ตฺวํ จตุตฺถํ ตาว ทฬฺหํ กตฺวา สมาทิย
ปญฺญาปารมิตํ คจฺฉ ยทิ โพธึ ปตฺตุมิจฺฉสิ ฯ
|๒.๑๓๖| ยถาปิ ภิกฺขุ ภิกฺขนฺโต หีนมุกฺกฏฺฐมชฺฌิเม
กุลานิ น วิวชฺชนฺโต เอวํ ลภติ ยาปนํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑-๒ ม. ยุ. อนฺทฺฆเร ฯ
|๒.๑๓๗| ตเถว ตฺวํ สพฺพกาลํ ปริปุจฺฉนฺโต พุธํ ชนํ
ปญฺญาปารมิตํ คนฺตฺวา สมฺโพธึ ปาปุณิสฺสสิ ฯ
|๒.๑๓๘| นเหเต เอตฺตกาเยว พุทฺธธมฺมา ภวิสฺสเร
อญฺเญปิ วิจินิสฺสามิ เย ธมฺมา โพธิปาจนา ฯ
|๒.๑๓๙| วิจินนฺโต ตทา ทกฺขึ ปญฺจมํ วิริยปารมึ
ปุพฺพเกหิ มเหสีหิ อาเสวิตํ นิเสวิตํ ฯ
|๒.๑๔๐| อิมํ ตฺวํ ปญฺจมํ ตาว ทฬฺหํ กตฺวา สมาทิย
วิริยปารมิตํ คจฺฉ ยทิ โพธึ ปตฺตุมิจฺฉสิ ฯ
|๒.๑๔๑| ยถาปิ สีโห มิคราชา นิสชฺชฏฺฐานจงฺกเม
อลีนวิริโย โหติ ปคฺคหิตมโน สทา ฯ
|๒.๑๔๒| ตเถว ตฺวํ สพฺพภเว ปคฺคยฺห วิริยํ ทฬฺหํ
วิริยปารมิตํ คนฺตฺวา สมฺโพธึ ปาปุณิสฺสสิ ฯ
|๒.๑๔๓| น เหเต เอตฺตกาเยว พุทฺธธมฺมา ภวิสฺสเร
อญฺเญปิ วิจินิสฺสามิ เย ธมฺมา โพธิปาจนา ฯ
|๒.๑๔๔| วิจินนฺโต ตทา ทกฺขึ ฉฏฺฐมํ ขนฺติปารมึ
ปุพฺพเกหิ มเหสีหิ อาเสวิตํ นิเสวิตํ ฯ
|๒.๑๔๕| อิมํ ตฺวํ ฉฏฺฐมํ ตาว ทฬฺหํ กตฺวา สมาทิย
ตตฺถ อเทฺวชฺฌมนโส สมฺโพธึ ปาปุณิสฺสสิ ฯ
|๒.๑๔๖| ยถาปิ ปฐวี นาม สุจึปิ อสุจึปิ จ
สพฺพํ สหติ นิกฺเขปํ น กโรติ ปฏิฆทฺทยํ ฯ
|๒.๑๔๗| ตเถว ตฺวํปิ สพฺเพสํ สมฺมานาวมานกฺขโม
ขนฺติปารมิตํ คนฺตฺวา สมฺโพธึ ปาปุณิสฺสสิ ฯ
|๒.๑๔๘| น เหเต เอตฺตกาเยว พุทฺธธมฺมา ภวิสฺสเร
อญฺเญปิ วิจินิสฺสามิ เย ธมฺมา โพธิปาจนา ฯ
|๒.๑๔๙| วิจินนฺโต ตทา ทกฺขึ สตฺตมํ สจฺจปารมึ
ปุพฺพเกหิ มเหสีหิ อาเสวิตํ นิเสวิตํ ฯ
|๒.๑๕๐| อิมํ ตฺวํ สตฺตมํ ตาว ทฬฺหํ กตฺวา สมาทิย
ตตฺถ อเทฺวชฺฌวจโน สมฺโพธึ ปาปุณิสฺสสิ ฯ
|๒.๑๕๑| ยถาปิ โอสธิ นาม ตุลาภูตา สเทวเก
สมเย อุตุวสฺเส วา น โวกฺกมติ วีถิโต ฯ
|๒.๑๕๒| ตเถว ตฺวํปิ สจฺเจสุ มา โวกฺกมสิ วีถิโต
สจฺจปารมิตํ คนฺตฺวา สมฺโพธึ ปาปุณิสฺสสิ ฯ
|๒.๑๕๓| น เหเต เอตฺตกาเยว พุทฺธธมฺมา ภวิสฺสเร
อญฺเญปิ วิจินิสฺสามิ เย ธมฺมา โพธิปาจนา ฯ
|๒.๑๕๔| วิจินนฺโต ตทา ทกฺขึ อฏฺฐมํ อธิฏฺฐานปารมึ
ปุพฺพเกหิ มเหสีหิ อาเสวิตํ นิเสวิตํ ฯ
|๒.๑๕๕| อิมํ ตฺวํ อฏฺฐมํ ตาว ทฬฺหํ กตฺวา สมาทิย
ตตฺถ ตฺวํ นิจฺจโล หุตฺวา สมฺโพธึ ปาปุณิสฺสสิ
|๒.๑๕๖| ยถาปิ ปพฺพโต เสโล อจโล สุปติฏฺฐิโต
น กมฺปติ ภูสวาเตหิ สกฏฺฐาเนว ติฏฺฐติ ฯ
|๒.๑๕๗| ตเถว ตฺวํ อธิฏฺฐาเน สพฺพทา อจโล ภว
อธิฏฺฐานปารมิตํ ๑- คนฺตฺวา สมฺโพธึ ปาปุณิสฺสสิ ฯ
|๒.๑๕๘| น เหเต เอตฺตกาเยว พุทฺธธมฺมา ภวิสฺสเร
อญฺเญปิ วิจินิสฺสามิ เย ธมฺมา โพธิปาจนา ฯ
|๒.๑๕๙| วิจินนฺโต ตทา ทกฺขึ นวมํ เมตฺตาปารมึ
ปุพฺพเกหิ มเหสีหิ อาเสวิตํ นิเสวิตํ ฯ
|๒.๑๖๐| อิมํ ตฺวํ นวมํ ตาว ทฬฺหํ กตฺวา สมาทิย
เมตฺตาย อสโม โหหิ ยทิ โพธึ ปตฺตุมิจฺฉสิ ฯ
|๒.๑๖๑| ยถาปิ อุทกํ นาม กลฺยาเณ ปาปเก ชเน
สมํ ผรติ สีเตน ปวาเหติ รโชมลํ ฯ
|๒.๑๖๒| ตเถว ตฺวํ หิตาหิเต สมํ เมตฺตาย ภาวย
เมตฺตาปารมิตํ คนฺตฺวา สมฺโพธึ ปาปุณิสฺสสิ ฯ
|๒.๑๖๓| น เหเต เอตฺตกาเยว พุทฺธธมฺมา ภวิสฺสเร
อญฺเญปิ วิจินิสฺสามิ เย ธมฺมา โพธิปาจนา ฯ
|๒.๑๖๔| วิจินนฺโต ตทา ทกฺขึ ทสมํ อุเปกฺขาปารมึ
ปุพฺพเกหิ มเหสีหิ อาเสวิตํ นิเสวิตํ ฯ
|๒.๑๖๕| อิมํ ตฺวํ ทสมํ ตาว ทฬฺหํ กตฺวา สมาทิย
ตุลาภูโต ทโฬฺห หุตฺวา สมฺโพธึ ปาปุณิสฺสสิ ฯ
|๒.๑๖๖| ยถาปิ ปฐวี นาม นิกฺขิตฺตํ อสุจึ สุจึ
อุเปกฺขติ อุโภเปเต โกธานุนย วชฺชิตา ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. ...ปารมึ ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ
|๒.๑๖๗| ตเถว ตฺวํ สุขทุกฺเข ตุลาภูโต สทา ภว
อุเปกฺขาปารมิตํ คนฺตฺวา สมฺโพธึ ปาปุณิสฺสสิ ฯ
|๒.๑๖๘| เอตฺตกาเยว เต โลเก เย ธมฺมา โพธิปาจนา
ตทุทฺธํ นตฺถิ อญฺญตฺร ทฬฺหํ ตตฺถ ปติฏฺฐหิ ฯ
|๒.๑๖๙| อิเม ธมฺเม สมฺมสโต สภาวสรสลกฺขเณ
ธมฺมเตเชน วสุธา ทสสหสฺสี ปกมฺปถ ฯ
|๒.๑๗๐| จลติ รวติ ปฐวี อุจฺฉุยนฺตํว ปีฬิตํ
เตลยนฺตํ ยถา จกฺกํ เอวํ กมฺปติ เมทนี ฯ
|๒.๑๗๑| ยาวตา ปริสา อาสิ พุทฺธสฺส ปริเวสเน
ปเวธมานา สา ตตฺถ มุจฺฉิตา เสติ ภูมิยํ ฯ
|๒.๑๗๒| ฆฏาเนกสหสฺสานิ กุมฺภีนญฺจ สตา พหู
สญฺจุณฺณมถิตา ตตฺถ อญฺญมญฺญํ ปฆฏฺฏิตา ฯ
|๒.๑๗๓| อุพฺภิคฺคา ตสิตา ภีตา ภนฺตา พฺยถิตมานสา ๑-
มหาชนา สมาคมฺม ทีปงฺกรมุปาคมุํ ฯ
|๒.๑๗๔| กึ ภวิสฺสติ โลกสฺส กลฺยาณํ อถ ปาปกํ
สพฺโพ อุปทฺทุโต โลโก ตํ วิโนเทหิ จกฺขุมา ฯ
|๒.๑๗๕| เตสํ ตทา สญฺญาเปสิ ทีปงฺกโร มหามุนิ
วิสฏฺฐา โหถ มา ภาถ อิมสฺมึ ปฐวิกมฺปเน ฯ
|๒.๑๗๖| ยมหํ อชฺช พฺยากาสึ พุทฺโธ โลเก ภวิสฺสติ
เอโส สมฺมสตี ธมฺมํ ปุพฺพกํ ชินเสวิตํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. พฺยาถิต... ฯ ยุ. พฺยาธิต... ฯ
|๒.๑๗๗| ตสฺส สมฺมสโต ธมฺมํ พุทฺธภูมิมเสสโต
เตนายํ กมฺปตี ๑- ปฐวี ทสสหสฺสี สเทวเก ฯ
|๒.๑๗๘| พุทฺธสฺส วจนํ สุตฺวา มโน นิพฺพาติ ตาวเท
สพฺเพ มํ อุปสงฺกมฺม ปุนปิ อภิวนฺทิสุํ ฯ
|๒.๑๗๙| สมาทยิตฺวา พุทฺธคุณํ ทฬฺหํ กตฺวาน มานสํ
ทีปงฺกรํ นมสฺสิตฺวา อาสนา วุฏฺฐหึ ตทา ฯ
|๒.๑๘๐| ทิพฺพํ มานุสฺสิกํ ปุปฺผํ เทวา มานุสกา อุโภ
สโมกิรนฺติ ปุปฺเผหิ วุฏฺฐหนฺตสฺส อาสนา ฯ
|๒.๑๘๑| เวทยนฺติ จ เต โสตฺถึ เทวา มานุสกา อุโภ
มหนฺตํ ปตฺถิตํ ตุยฺหํ ตํ ลภสฺสุ ยถิจฺฉิตํ ฯ
|๒.๑๘๒| สพฺพีติโย วิวชฺชนฺตุ โสโก ๒- โรโค วิวชฺชตุ ๓-
มา เต ภวตฺวนฺตราโย ผุสฺส ขิปฺปํ โพธิมุตฺตมํ ฯ
|๒.๑๘๓| ยถา สมเย สมฺปตฺเต ปุปฺผนฺติ ปุปฺผิโน ทุมา
ตเถว ตฺวํ มหาวีร พุทฺธญาเณน ปุปฺผสิ ฯ
|๒.๑๘๔| ยถา เย เกจิ สมฺพุทฺธา ปูรยุํ ทสปารมึ
ตเถว ตฺวํ มหาวีร ปูรย ทสปารมึ ฯ
|๒.๑๘๕| ยถา เย เกจิ สมฺพุทฺธา โพธิมณฺฑมฺหิ พุชฺฌเร
ตเถว ตฺวํ มหาวีร พุชฺฌสฺสุ ชินโพธิยํ ฯ
|๒.๑๘๖| ยถา เย เกจิ สมฺพุทฺธา ธมฺมจกฺกํ ปวตฺตยุํ
ตเถว ตฺวํ มหาวีร ธมฺมจกฺกํ ปวตฺตย ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. กมฺปิตา ฯ ๒ ยุ. สพฺพโรโค ฯ ๓ ม. วินสฺสตุ ฯ
|๒.๑๘๗| ปุณฺณมายํ ยถา จนฺโท ปริปุณฺโณ ๑- วิโรจติ
ตเถว ตฺวํ ปุณฺณมโน วิโรจ ทสสหสฺสิยํ ฯ
|๒.๑๘๘| ราหุมุตฺโต ยถา สุริโย ตาเปน อติโรจติ
ตเถว โลกา มุญฺจิตฺวา วิโรจ สิริยา ตุวํ ฯ
|๒.๑๘๙| ยถา ยา กาจิ นทิโย โอสรนฺติ มโหทธึ
เอวํ สเทวกา โลกา โอสรนฺติ ตวนฺติเก ฯ
|๒.๑๙๐| เตหิ ถุติปฺปสตฺโถ โส ทสธมฺเม สมาทิย
เต ธมฺเม ปริปูเรนฺโต ปวนํ ปาวิสี ตทา ฯ
สุเมธกถา นิฏฺฐิตา ฯ
|๒.๑๙๑| ตทา เต โภชยิตฺวาน สสงฺฆํ โลกนายกํ
อุปคญฺฉุํ สรณํ ตสฺส ทีปงฺกรสฺส สตฺถุโน ฯ
|๒.๑๙๒| สรณาคมเน กญฺจิ นิเวเสสิ ตถาคโต
กญฺจิ ปญฺจสุ สีเลสุ สีเล ทสวิเธ ปรํ ฯ
|๒.๑๙๓| กสฺสจิ เทติ สามญฺญํ จตุโร ผลมุตฺตเม
กสฺสจิ อสเม ธมฺเม เทติ โส ปฏิสมฺภิทา ฯ
|๒.๑๙๔| กสฺสจิ วรสมาปตฺติโย อฏฺฐ เทติ นราสโภ
ติสฺโส กสฺสจิ วิชฺชาโย ฉฬภิญฺญา ปเวจฺฉติ ฯ
|๒.๑๙๕| เตน โยเคน ชนกายํ โอวทติ มหามุนิ
เตน วิตฺถาริกํ อาสิ โลกนาถสฺส สาสนํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. ปริสุทฺโธ ฯ
|๒.๑๙๖| มหาหนูสภกฺขนฺโธ ทีปงฺกรสนามโก
พหู ชเน ตารยติ ปริโมเจติ ทุคฺคตึ ฯ
|๒.๑๙๗| โพธเนยฺยชนํ ทิสฺวา สตสหสฺเสปิ โยชเน
ขเณน อุปคนฺตฺวาน โพเธติ ตํ มหามุนิ ฯ
|๒.๑๙๘| ปฐมาภิสมเย พุทฺโธ โกฏิสตมโพธยิ
ทุติยาภิสมเย นาโถ นวุติโกฏิมโพธยิ ฯ
|๒.๑๙๙| ยทา จ เทวภวนมฺหิ พุทฺโธ ธมฺมมเทสยิ
นวุติ โกฏิ สหสฺสานํ ตติยาภิสมโย อหุ ฯ
|๒.๒๐๐| สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ ทีปงฺกรสฺส สตฺถุโน
โกฏิ สตสหสฺสานํ ปฐโม อาสิ สมาคโม ฯ
|๒.๒๐๑| ปุน นารทกูฏมฺหิ ปวิเวกคเต ชิเน
ขีณาสวา วีตมลา สมึสุ สตโกฏิโย ฯ
|๒.๒๐๒| ยมฺหิ กาเล มหาวีโร สุทสฺสนสิลุจฺจเย
นวุติโกฏิสหสฺเสหิ ปวาเรสิ มหามุนิ ฯ
|๒.๒๐๓| อหํ เตน สมเยน ชฏิโล อุคฺคตาปโน
อนฺตลิกฺขมฺหิ จรโณ ปญฺจาภิญฺญาสุ ปารคู ฯ
|๒.๒๐๔| ทส วีส สหสฺสานํ ธมฺมาภิสมโย อหุ
เอกทฺวินฺนํ อภิสมโย คณนาโต อสงฺขิโย ฯ
|๒.๒๐๕| วิตฺถาริกํ พหุชญฺญํ อิทฺธํ ผีตํ อหู ตทา
ทีปงฺกรสฺส ภควโต สาสนํ สุวิโสธิตํ ฯ
|๒.๒๐๖| จตฺตาริ สตสหสฺสานิ ฉฬภิญฺญา มหิทฺธิกา
ทีปงฺกรํ โลกวิทุํ ปริวาเรนฺติ สพฺพทา ฯ
|๒.๒๐๗| เย เกจิ เตน สมเยน ชหนฺติ มานุสมฺภวํ
อปฺปตฺตมานสา เสกฺขา ครหิตา ภวนฺติ เต ฯ
|๒.๒๐๘| สุปุปฺผิตํ ปาวจนํ อรหนฺเตหิ ตาทิหิ
ขีณาสเวหิ วิมเลหิ อุปโสภติ สพฺพทา ฯ
|๒.๒๐๙| นครํ รมฺมวตี นาม สุเทโว ๑- นาม ขตฺติโย
สุเมธา นาม ชนิกา ทีปงฺกรสฺส สตฺถุโน ฯ
|๒.๒๑๐| ทสวสฺสสหสฺสานิ อคารํ อชฺฌาวสี ๒- ชิโน
หํสา โกญฺจา มายุรากฺขฺย ๓- ตโย ปาสาทมุตฺตมา ฯ
|๒.๒๑๑| ตีณิ สตสหสฺสานิ นาริโย สมลงฺกตา
ปทุมา นาม สา นารี อุสภกฺขนฺโธ นาม อตฺรโช ฯ
|๒.๒๑๒| นิมิตฺเต จตุโร ทิสฺวา หตฺถิยาเนน นิกฺขมิ
อนูนทสมาสานิ ปธานํ ปทหี ชิโน ฯ
|๒.๒๑๓| ปธานจารํ จริตฺวาน อพุชฺฌิ มานสา มุนิ
พฺรหฺมุนา ยาจิโต สนฺโต ทีปงฺกโร มหามุนิ ฯ
|๒.๒๑๔| วตฺตจกฺโก ๔- มหาวีโร นนฺทาราเม ๕- วสี ชิโน
นิสินฺโน สิริสมูลมฺหิ อกาสิ ติตฺถิยมทฺทนํ ฯ
|๒.๒๑๕| สุมงฺคโล จ ติสฺโส จ อเหสุํ อคฺคสาวกา
สาคโต นามุปฏฺฐาโก ทีปงฺกรสฺส สตฺถุโน ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. สุเมโธ นาม ฯ ๒ ม. ยุ. อชฺฌา โส วสิ ฯ ๓ ม. ยุ. มยูรา จ ฯ
@๔ ม. ยุ. วตฺติ จกฺกํ ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ ๕ ม. ยุ. สิรีฆเร ฯ
|๒.๒๑๖| นนฺทา เจว สุนนฺทา จ อเหสุํ อคฺคสาวิกา
โพธิ ตสฺส ภควโต ปิปฺผลีติ ปวุจฺจติ ฯ
|๒.๒๑๗| ตปุสฺส ภลฺลิกา นาม อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐกา
สิริมา โสณา อุปฏฺฐิกา ทีปงฺกรสฺส สตฺถุโน ฯ
|๒.๒๑๘| อสีติหตฺถมุพฺเพโธ ทีปงฺกโร มหามุนิ
โสภติ ทีปรุกฺโขว สาลราชาว ผุลฺลิโต ฯ
|๒.๒๑๙| ปภา นิทฺธาวตี ตสฺส สมนฺตา ทสโยชเน
สตสหสฺสวสฺสานิ อายุ ตสฺส มเหสิโน ฯ
|๒.๒๒๐| ตาวตา ติฏฺฐมาโน โส ตาเรสิ ชนตํ พหุํ
โชตยิตฺวาน สทฺธมฺมํ สนฺตาเรตฺวา มหาชนํ ฯ
|๒.๒๒๑| ชลิตฺวา อคฺคิกฺขนฺโธว นิพฺพุโต โส สสาวโก
สา จ อิทฺธิ โส จ ยโส ตานิ จ ปาเทสุ จกฺกรตนานิ ฯ
|๒.๒๒๒| สพฺพํ สมนฺตรหิตํ นนุ ริตฺตา สพฺพสงฺขาราติ
ทีปงฺกโร ชิโน สตฺถา นนฺทารามมฺหิ นิพฺพุโต ฯ
ตตฺเถว ตสฺส ชินถูโป ฉตฺตึสุพฺเพธโยชโน ฯ
|๒.๒๒๓| ปตฺตจีวรํ ๑- ปริกฺขารํ ปริโภคญฺจ สตฺถุโน
โพธิมูเล ตทา ถูโป ติโยชนสมุคฺคโต ฯ
ทีปงฺกรพุทฺธวํโส ปฐโม ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. อิเม ปาฐา นตฺถิ ฯ
ทุติโย โกณฺฑญฺญพุทฺธวํโส
[๓] |๓.๑| ทีปงฺกรสฺส อปเรน โกณฺฑญฺโญ นาม นายโก
อนนฺตเตชามิตยโส อปฺปเมยฺโย ทุราสโท ฯ
|๓.๒| จรณูปโม โส ขมเนน สีเลน สาครูปโม
สมาธินา เมรูปโม ญาเณน คคนูปโม ฯ
|๓.๓| อินฺทฺริยพลโพชฺฌงฺค- มคฺคสจฺจปฺปกาสนํ
ปกาเสสิ สทา พุทฺโธ หิตาย สพฺพปาณินํ ฯ
|๓.๔| ธมฺมจกฺกํ ปวตฺเตนฺเต โกณฺฑญฺเญ โลกนายเก
โกฏิสตสหสฺสานํ ปฐมาภิสมโย อหุ ฯ
|๓.๕| ตโต ปรํปิ เทเสนฺเต นรมรูนํ สมาคเม
นวุติโกฏิสหสฺสานํ ทุติยาภิสมโย อหุ ฯ
|๓.๖| ติตฺถิเย อภิมทฺทนฺโต ยทา ธมฺมมเทสยิ
อสีติ โกฏิสหสฺสานํ ตติยาภิสมโย อหุ ฯ
|๓.๗| สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ โกณฺฑญฺญสฺส มเหสิโน
ขีณาสวานํ วิมลานํ สนฺตจิตฺตาน ตาทินํ ฯ
|๓.๘| โกฏิสตสหสฺสานํ ปฐโม อาสิ สมาคโม
ทุติโย โกฏิสหสฺสานํ ตติโย นวุติ โกฏินํ ฯ
|๓.๙| อหํ เตน สมเยน วิชิตาวี นาม ขตฺติโย
สมุทฺทอนฺตมนฺเตน อิสฺสริยํ วตฺตยามิหํ ฯ
|๓.๑๐| โกฏิสตสหสฺสานํ วิมลานํ มเหสินํ
สหโลกคฺคนาเถน ปรมนฺเนน ตปฺปยึ ฯ
|๓.๑๑| โสปิ มํ พุทฺโธ พฺยากาสิ โกณฺฑญฺโญ โลกนายโก
อปริเมยฺเย อิโต กปฺเป พุทฺโธ โลเก ภวิสฺสติ ฯ
|๓.๑๒| อหุ กปิลวฺหยา รมฺมา นิกฺขมิตฺวา ตถาคโต
ปธานํ ปทหิตฺวาน กตฺวา ทุกฺกรการิกํ ฯ
|๓.๑๓| อชปาล รุกฺขมูลสฺมึ นิสีทิตฺวา ตถาคโต
ตตฺถ ปายาสํ ปคฺคยฺห เนรญฺชรมุเปหิติ ฯ
|๓.๑๔| เนรญฺชราย ตีรมฺหิ ปายาสํ อทิ โส ชิโน
ปฏิยตฺต วรมคฺเคน โพธิมูลมฺหิ เอหิติ ฯ
|๓.๑๕| ตโต ปทกฺขิณํ กตฺวา โพธิมณฺฑํ อนุตฺตรํ ๑-
อสฺสตฺถ รุกฺขมูลมฺหิ ๒- พุชฺฌิสฺสติ มหายโส ฯ
|๓.๑๖| อิมสฺส ชนิกา มาตา มายา นาม ภวิสฺสติ
ปิตา สุทฺโธทโน นาม อยํ เหสฺสติ โคตโม ฯ
|๓.๑๗| โกลิโต อุปติสฺโส จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวกา
อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา
อานนฺโท นามุปฏฺฐาโก อุปฏฺฐิสฺสติมํ ชินํ ฯ
|๓.๑๘| เขมา อุปฺปลวณฺณา จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวิกา
อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. โพธิมณฺฑํ อนุตฺตรนฺติ อิเม ปาฐา นตฺถิ ฯ ๒ ม. ยุ. อสฺสตฺถมูเล สมฺพุทฺโธ ฯ
|๓.๑๙| โพธิ ตสฺส ภควโต อสฺสตฺโถติ ปวุจฺจติ
จิตฺโต จ หตฺถาฬวโก อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐกา ฯ
|๓.๒๐| นนฺทมาตา จ อุตฺตรา อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐิกา
อายุ วสฺสสตํ ตสฺส โคตมสฺส ยสสฺสิโน ฯ
|๓.๒๑| อิทํ สุตฺวาน วจนํ อสมสฺส มเหสิโน
อาโมทิตา นร มรู พุทฺธวีชงฺกุโร อยํ ฯ
|๓.๒๒| อุกฺกุฏฺฐิ สทฺทา วตฺตนฺติ อปฺโผเฏนฺติ หสนฺติ จ
กตญฺชลี นมสฺสนฺติ ทสสหสฺสี สเทวกา ๑- ฯ
|๓.๒๓| ยทิ มสฺส โลกนาถสฺส วิรชฺฌิสฺสาม สาสนํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๓.๒๔| ยถา มนุสฺสา นทึ ตรนฺตา ปฏิติตฺถํ วิรชฺฌิย
เหฏฺฐา ติตฺถํ ๒- คเหตฺวาน อุตฺตรนฺติ มหานทึ ฯ
|๓.๒๕| เอวเมว มยํ สพฺเพ ยทิ มุญฺจามิมํ ชินํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๓.๒๖| ตสฺสาหํ วจนํ สุตฺวา ภิยฺโย จิตฺตํ ปสาทยึ
ตเมว อตฺถํ สาเธนฺโต มหารชฺชํ ชิเน อทํ
|๓.๒๗| มหารชฺชํ ททิตฺวาน ปพฺพชึ ตสฺส สนฺติเก ฯ
สุตฺตนฺตํ วินยญฺจาปิ นวงฺค สตฺถุสาสนํ
|๓.๒๘| สพฺพํ ปริยาปุณิตฺวาน โสภยึ ชินสาสนํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. สเทวตา ฯ ๒ ม. ยุ. ...ติตฺเถ ฯ
|๓.๒๙| ตตฺถปฺปมตฺโต วิหรนฺโต นิสชฺชฏฺฐานจงฺกเม
อภิญฺญาปารมึ คนฺตฺวา พฺรหฺมโลกมคญฺฉิหํ ฯ
|๓.๓๐| นครํ รมฺมวตี นาม สุนนฺโท นาม ขตฺติโย
สุชาตา นาม ชนิกา โกณฺฑญฺญสฺส มเหสิโน ฯ
|๓.๓๑| ทสวสฺสสหสฺสานิ อคารมชฺเฌ จ โส วสิ
รุจิ สุรุจิ สุโภ จ ตโย ปาสาทมุตฺตมา ฯ
|๓.๓๒| ตีณิ สตสหสฺสานิ นาริโย สมลงฺกตา
รุจิเทวี นาม สา นารี ชีวิตเสโน ๑- นาม อตฺรโช ฯ
|๓.๓๓| นิมิตฺเต จตุโร ทิสฺวา รถ ยาเนน นิกฺขมิ
อนูน ทสมาสานิ ปธานํ ปทหี ชิโน ฯ
|๓.๓๔| พฺรหฺมุนา ยาจิโต สนฺโต โกณฺฑญฺโญ ทิปทุตฺตโม
วตฺตจกฺโก มหาวีโร เทวานญฺจ ๒- มหาวเน ฯ
|๓.๓๕| ภทฺโท เจว สุภทฺโท จ อเหสุํ อคฺคสาวกา
อนุรุทฺโธ นามุปฏฺฐาโก โกณฺฑญฺญสฺส มเหสิโน ฯ
|๓.๓๖| ติสฺสา จ อุปติสฺสา จ อเหสุํ อคฺคสาวิกา
สาลกลฺยาณิโก ๓- โพธิ โกณฺฑญฺญสฺส มเหสิโน ฯ
|๓.๓๗| โสโณ จ อุปโสโณ จ อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐกา
นนฺทา เจว สิริมา จ อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐิกา ฯ
|๓.๓๘| โส อฏฺฐาสีติ หตฺถานิ อจฺจุคฺคโต มหามุนิ
โสภติ อุฬุราชาว สุริโย มชฺฌนฺติเก ยถา ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. วิชิตเสโน ฯ ๒ ม. ยุ. เทวานํ นครุตฺตเม ฯ ๓ ยุ. สาลกลฺยาณิกา ฯ
|๓.๓๙| วสฺสสตสหสฺสานิ อายุ วิชฺชติ ตาวเท
ตาวตา ติฏฺฐมาโน โส ตาเรสิ ชนตํ พหุํ ฯ
|๓.๔๐| ขีณาสเวหิ วิมเลหิ วิจิตฺตา อาสิ เมทนี
ยถา คคนํ อุฬุภิ เอวํ โส อุปโสภถ ฯ
|๓.๔๑| เตปิ นาคา อปฺปเมยฺยา อสงฺโขพฺภา ๑- ทุราสทา
วิชฺชุปาตํว ทสฺเสตฺวา นิพฺพุตา เต มหายสา ฯ
|๓.๔๒| สา จ อตุลิยา ชินสฺส อิทฺธิ ญาณปริภาวิโต สมาธิ
สพฺพํ สมนฺตรหิตํ นนุ ริตฺตา สพฺพสงฺขาราติ ฯ
|๓.๔๓| โกณฺฑญฺโญ สิริธโร ๒- พุทฺโธ นนฺทารามมฺหิ นิพฺพุโต
ตตฺเถว เจติโย ๓- ตสฺส สตฺตโยชนมุสฺสิโตติ ฯ
โกณฺฑญฺญพุทฺธวํโส ทุติโย ฯ
ตติโย มงฺคลพุทฺธวํโส
[๔] |๔.๑| โกณฺฑญฺญสฺส อปเรน มงฺคโล นาม นายโก
ตมํ โลเก นิหนฺตฺวาน ธมฺโมกฺกมภิธารยิ ฯ
|๔.๒| อตุลาสิ ๔- ปภา ตสฺส ชิเนหญฺเญหิ อุตฺตริ ๕-
จนฺทสุริยปฺปภํ หนฺตฺวา ทสสหสฺสี วิโรจติ ฯ
|๔.๓| โสปิ พุทฺโธ ปกาเสสิ จตุโร สจฺจวรุตฺตเม
เต เต สจฺจรสํ ปิตฺวา วิโนเทนฺติ มหาตมํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. อสงฺโขภา ฯ ๒ ม. ยุ. ปวโร ฯ ๓ ม. ยุ. จิตฺโต ฯ ๔ ยุ. อตุลาปิ ฯ
@๕ ม. ยุ. อุตฺตรึ ฯ
|๔.๔| ปตฺวาน โพธิมตุลํ ปฐเม ธมฺมเทสเน
โกฏิสตสหสฺสานํ ปฐมาภิสมโย ๑- อหุ ฯ
|๔.๕| สุรินฺทเทวภวเน พุทฺโธ ๒- ธมฺมมเทสยิ
ตทา โกฏิสตสหสฺสานํ ๓- ทุติยาภิสมโย อหุ ฯ
|๔.๖| ยทา สุนนฺโท จกฺกวตฺติ สมฺพุทฺธมุปสงฺกมิ
ตทา อาหนิ สมฺพุทฺโธ ธมฺมเภรึ วรุตฺตมํ ฯ
|๔.๗| สุนนฺทสฺสานุจรา จ ๔- ตทาสุํ นวุติโกฏิโย
สพฺเพ ๕- เต นิรวเสสา อเหสุํ เอหิภิกฺขุกา ฯ
|๔.๘| สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ มงฺคลสฺส มเหสิโน
โกฏิสตสหสฺสานํ ปฐโม อาสิ สมาคโม ฯ
|๔.๙| โกฏิสตสหสฺสานํ ๖- ทุติโย อาสิ สมาคโม
ตติเย นวุติโกฏีนํ ตติโย อาสิ สมาคโม ฯ
|๔.๑๐| ขีณาสวานํ วิมลานํ ตทา อาสิ สมาคโม
อหํ เตน สมเยน สุรุจิ นาม พฺราหฺมโณ ฯ
|๔.๑๑| อชฺฌายิโก มนฺตธโร ติณฺณํ เวทาน ปารคู
ตมหํ อุปสงฺกมึ สรณํ คนฺตฺวาน สตฺถุโน ฯ
|๔.๑๒| สมฺพุทฺธปฺปมุขํ สงฺฆํ คนฺธมาเลน ปูชยึ
ปูเชตฺวา คนฺธมาเลน ควปาเนน ตปฺปยึ ฯ
โสปิ มํ พุทฺโธ พฺยากาสิ มงฺคโล ทิปทุตฺตโม
|๔.๑๓| อปริเมยฺเย อิโต กปฺเป อยํ พุทฺโธ ภวิสฺสติ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ธมฺมาภิสมโย ฯ ๒ ยุ. ยทา พุทฺโธ ปกาสยิ ฯ ๓ ม. ยุ. โกฏิสหสฺสานํ ฯ
@๔ ม. ยุ. ชนตา ฯ ๕ ม. ยุ. สพฺเพปิ ฯ ๖ ม. ทุติโย โกฏิสตสหสฺสานํ ฯ ยุ. ทุติโย
@โกฏิสหสฺสานํ ตติโย นวุติโกฏีนํ ฯ
|๔.๑๔| อหุ ๑- กปิลวฺหยา รมฺมา นิกฺขมิตฺวา ตถาคโต
ปธานํ ปทหิตฺวาน กตฺวา ทุกฺกรการิกํ ๒- ฯ
|๔.๑๕| อชปาล รุกฺขมูลสฺมึ ๓- นิสีทิตฺวา ตถาคโต
ตตฺถ ปายาสํ ปคฺคยฺห เนรญฺชรมุเปหิติ ฯ
|๔.๑๖| เนรญฺชราย ตีรมฺหิ ปายาสํ อทิ โส ชิโน
ปฏิยตฺต วรมคฺเคน โพธิมูลมฺหิ เอหิติ ฯ
|๔.๑๗| ตโต ปทกฺขิณํ กตฺวา โพธิมณฺฑํ อนุตฺตรํ
อสฺสตฺถรุกฺขมูลมฺหิ พุชฺฌิสฺสติ มหายโส ฯ
|๔.๑๘| อิมสฺส ชนิกา มาตา มายา นาม ภวิสฺสติ
ปิตา สุทฺโธทโน นาม อยํ เหสฺสติ โคตโม ฯ
|๔.๑๙| อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา
โกลิโต อุปติสฺโส จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวกา
อานนฺโท นามุปฏฺฐาโก อุปฏฺฐิสฺสติ มํ ชินํ ฯ
|๔.๒๐| เขมา อุปฺปลวณฺณา จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวิกา
อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา ฯ
|๔.๒๑| โพธิ ตสฺส ภควโต อสฺสตฺโถติ ปวุจฺจติ
จิตฺโต จ หตฺถาฬวโก อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐกา ๔- ฯ
|๔.๒๒| นนฺทมาตา จ อุตฺตรา อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐิกา
อายุ วสฺสสตํ ตสฺส โคตมสฺส ยสสฺสิโน ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. อหุ ฯเปฯ ตถาคโตติ อิเม ปาฐา นตฺถิ ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ ๒ ยุ. สพฺพตฺถ
@ทุกฺกรการิยํ ฯ ๓ ยุ. อชปาลรุกฺขมูลสฺมึ - ยทิ มุญฺจามิมํ ชินนฺติ อิเม ปาฐา
@นตฺถิ ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ ๔ โป. เหสฺสนฺตุ หสนฺติ จ ฯ
|๔.๒๓| อิทํ สุตฺวาน วจนํ อสมสฺส มเหสิโน
อาโมทิตา นรมรู พุทฺธวีชงฺกุโร อยํ ฯ
|๔.๒๔| อุกฺกุฏฺฐิ สทฺทา วตฺตนฺติ อปฺโผเฏนฺติ หสนฺติ จ
กตญฺชลี นมสฺสนฺติ ทสสหสฺสี สเทวกา ฯ
|๔.๒๕| ยทิมสฺส โลกนาถสฺส วิรชฺฌิสฺสาม สาสนํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๔.๒๖| ยถา มนุสฺสา นทึ ตรนฺตา ปฏิติตฺถํ วิรชฺฌิย
เหฏฺฐา ติตฺถํ คเหตฺวาน อุตฺตรนฺติ มหานทึ ฯ
|๔.๒๗| เอวเมว มยํ สพฺเพ ยทิ มุญฺจามิมํ ชินํ ฯ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๔.๒๘| ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา ภิยฺโย จิตฺตํ ปสาทยึ
อุตฺตรึ วตฺตมธิฏฺฐาสึ ทสปารมิปูริยา ฯ
|๔.๒๙| ตทา ปีตึ นุพฺรูหนฺโต สมฺโพธิวรปตฺติยา
พุทฺเธ ทตฺวาน มํ เคหํ ปพฺพชึ ตสฺส สนฺติเก ฯ
|๔.๓๐| สุตฺตนฺตํ วินยญฺจาปิ นวงฺค สตฺถุสาสนํ
สพฺพํ ปริยาปุณิตฺวาน โสภยึ ชินสาสนํ ฯ
|๔.๓๑| ตตฺถปฺปมตฺโต วิหรนฺโต พฺรหฺมํ ภาเวตฺวา ภาวนํ
อภิญฺญาสุ ปารมึ คนฺตฺวา พฺรหฺมโลกมคญฺฉิหํ ฯ
|๔.๓๒| นครํ อุตฺตรํ นาม อุตฺตโร นาม ขตฺติโย
อุตฺตรา นาม ชนิกา มงฺคลสฺส มเหสิโน ฯ
|๔.๓๓| นว วสฺสสหสฺสานิ อคารํ อชฺฌาวสิ ๑- โส
ยสวา สุจิมา สิริมา ตโย ปาสาทมุตฺตมา ฯ
|๔.๓๔| สมตึสสหสฺสานิ นาริโย สมลงฺกตา
ยสวตี นาม นารี สีวโล นาม อตฺรโช ฯ
|๔.๓๕| นิมิตฺเต จตุโร ทิสฺวา อสฺสยาเนน นิกฺขมิ
อนูนอฏฺฐมาสานิ ๒- ปธานํ ปทหี ชิโน ฯ
|๔.๓๖| พฺรหฺมุนา ยาจิโต สนฺโต มงฺคโล โลกนายโก
วตฺตจกฺโก มหาวีโร จเรสิ ๓- ทิปทุตฺตโม ฯ
|๔.๓๗| สุเทโว ธมฺมเสโน จ อเหสุํ อคฺคสาวกา
ปาลิโต นามุปฏฺฐาโก มงฺคลสฺส มเหสิโน ฯ
|๔.๓๘| สีวลา จ อโสกา จ อเหสุํ อคฺคสาวิกา
โพธิ ตสฺส ภควโต นาครุกฺโขติ วุจฺจติ ฯ
|๔.๓๙| นนฺโท เจว วิสาโข จ อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐกา
อนุฬา เจว สุมนา ๔- จ อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐิกา ฯ
|๔.๔๐| อฏฺฐาสีติรตนานิ อจฺจุคฺคโต มหามุนิ
ตโต นิทฺธาวตี รํสิ อเนกสตสหสฺสิโย ฯ
|๔.๔๑| นวุติ วสฺสสหสฺสานิ อายุ วิชฺชติ ตาวเท
ตาวตา ติฏฺฐมาโน โส ตาเรสิ ชนตํ พหุํ ฯ
|๔.๔๒| ยถาปิ สาคเร อุมฺมิ น สกฺกา เต ๕- คเณตุเย
ตเถว สาวกา ตสฺส น สกฺกา เต คเณตุเย ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. อชฺฌา โส วสิ ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ ๒ ยุ. อนูนกํ อฏฺฐมาสํ ฯ
@๓ ม. ยุ. วเน สิริวรุตฺตเม ฯ ๔ ม. ยุ. สุตนา ฯ ๕ ม. ยุ. ตา ฯ
|๔.๔๓| ยาว อฏฺฐาสิ สมฺพุทฺโธ มงฺคโล โลกนายโก
น ตสฺส สาสเน อตฺถิ สกิเลสมรณํ ๑- ตทา ฯ
|๔.๔๔| ธมฺโมกฺกํ ธารยิตฺวาน สนฺตาเรตฺวา มหาชนํ
ชลิตฺวา ธุมเกตูว นิพฺพุโต โส มหายโส ฯ
|๔.๔๕| สงฺขารานํ สภาวตฺตํ ทสฺสยิตฺวา สเทวเก
ชลิตฺวา อคฺคิกฺขนฺโธว สุริโย อตฺถงฺคโต ยถา ฯ
|๔.๔๖| อุยฺยาเน เวสฺสเร ๒- นาม พุทฺโธ นิพฺพายิ มงฺคโล
ตตฺเถวสฺส ชินถูโป ตึสโยชนมุคฺคโตติ ฯ
มงฺคลพุทฺธวํโส ตติโย ฯ
จตุตฺโถ สุมนพุทฺธวํโส
[๕] |๕.๑| มงฺคลสฺส อปเรน สุมโน นาม นายโก
สพฺพธมฺเมหิ อสโม สพฺพสตฺตานมุตฺตโม ฯ
|๕.๒| ตทา ๓- อมตเภริโย อาหนิ เมขเล ปุเร
ธมฺมสงฺขสมายุตฺตํ นวงฺคชินสาสนํ ฯ
|๕.๓| วิชินิตฺวา ๔- กิเลเส โส ปตฺโต สมฺโพธิมุตฺตมํ
มาเปสิ นครํ สตฺถา สทฺธมฺมปุรวรุตฺตมํ ฯ
|๕.๔| นิรนฺตรํ อกุฏิลํ อุชุํ วิปุลวิตฺถตํ
มาเปสิ โส มหาวีถึ สติปฏฺฐานวรุตฺตมํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. สํกิเลสมรณํ ฯ ๒ ม. วสฺสเร ฯ ยุ. เวสฺสโร ฯ ๓ ม. ตทา อมตเภรึ
@โส ฯ ยุ. โสปิ ตทา อมตเภรึ ฯ ๔ ม. นิชฺชินิตฺวา ฯ ยุ. ชินิตฺวาน ฯ
|๕.๕| ผเล จตฺตาริ สามญฺเญ จตสฺโส ปฏิสมฺภิทา
ฉฬภิญฺญาฏฺฐสมาปตฺตี ปสาเรสิ ตตฺถ วีถิยํ ฯ
|๕.๖| เย อปฺปมตฺตา อขิลา หิริวิริเยหุปาคตา
เต เต อิเม คุณวเร อาทิยนฺติ ยถา สุขํ ฯ
|๕.๗| เอวเมเตน โยเคน อุทฺธรนฺโต มหาชนํ
โพเธสิ ปฐมํ สตฺถา โกฏิสตสหสฺสิโย ฯ
|๕.๘| ยมฺหิ กาเล มหาวีโร โอวทิ ติตฺถิเย คเณ
โกฏิสตสหสฺสานิ ๑- ทุติเย ธมฺมเทสเน ฯ
|๕.๙| ยทา เทวา มนุสฺสา จ สมคฺคา เอกมานสา
นิโรธปญฺหํ ปุจฺฉึสุ สํสยญฺจาปิ มานสํ ฯ
|๕.๑๐| ตทาปิ ธมฺมเทสเน นิโรธปริทีปเน
นวุติโกฏิสหสฺสานํ ตติยาภิสมโย อหุ ฯ
|๕.๑๑| สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ สุมนสฺส มเหสิโน
ขีณาสวานํ วิมลานํ สนฺติจิตฺตาน ตาทินํ ฯ
|๕.๑๒| วสฺสํ วุฏฺฐสฺส ภควโต อภิสงฺฆุฏฺเฐ ปวารเณ
โกฏิสตสหสฺเสหิ ปวาเรสิ ตถาคโต ฯ
|๕.๑๓| ตโต ปรํ สนฺนิปาเต วิมเล กญฺจนปพฺพเต
นวุติโกฏิสหสฺสานํ ทุติโย อาสิ สมาคโม ฯ
|๕.๑๔| ยทา สกฺโก เทวราชา พุทฺธทสฺสนมุปาคมิ
อสีติโกฏิสหสฺสานํ ตติโย อาสิ สมาคโม ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. โกฏิสหสฺสาภิสฺมึสุ ฯ
|๕.๑๕| อหํ เตน สมเยน นาคราชา มหิทฺธิโก
อตุโล นาม นาเมน อุปฺปนฺนกุสลสญฺจโย ๑- ฯ
|๕.๑๖| ตทาหํ นาคภวนา นิกฺขมิตฺวา สญาติภิ
นาคานํ ทิพฺพตุริเยหิ สสงฺฆํ ชินมุปฏฺฐหึ ฯ
|๕.๑๗| โกฏิสตสหสฺสานิ ๒- อนฺนปาเนน ตปฺปยึ
ปจฺเจกทุสฺสยุคํ ทตฺวา สรณํ ตมุปาคมึ ฯ
|๕.๑๘| โสปิ มํ พุทฺโธ พฺยากาสิ สุมโน โลกนายโก
อปริเมยฺเย อิโต กปฺเป อยํ พุทฺโธ ภวิสฺสติ ฯ
|๕.๑๙| อหุ กปิลวฺหยา รมฺมา นิกฺขมิตฺวา ตถาคโต
ปธานํ ปทหิตฺวาน กตฺวา ทุกฺกรการิกํ ฯ
|๕.๒๐| อชปาลรุกฺขมูลสฺมึ นิสีทิตฺวา ตถาคโต
ตตฺถ ปายาสํ ปคฺคยฺห เนรญฺชรมุเปหิติ ฯ
|๕.๒๑| เนรญฺชราย ตีรมฺหิ ปายาสํ อทิ โส ชิโน
ปฏิยตฺตวรมคฺเคน โพธิมูลมฺหิ เอหิติ ฯ
|๕.๒๒| ตโต ปทกฺขิณํ กตฺวา โพธิมณฺฑํ อนุตฺตรํ
อสฺสตฺถรุกฺขมูลมฺหิ พุชฺฌิสฺสติ มหายโส ฯ
|๕.๒๓| อิมสฺส ชนิกา มาตา มายา นาม ภวิสฺสติ
ปิตา สุทฺโธทโน นาม อยํ เหสฺสติ โคตโม ฯ
|๕.๒๔| อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา
โกลิโต อุปติสฺโส จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวกา
อานนฺโท นามุปฏฺฐาโก อุปฏฺฐิสฺสติมํ ชินํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. อุสฺสนฺนกุสลญฺจโย ฯ ยุ. อุสฺสนฺนกุสลปจฺจโย ฯ ๒ ม. ยุ. โกฏิสตสหสฺสานํ ฯ
|๕.๒๕| เขมา อุปฺปลวณฺณา จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวิกา
อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา ฯ
|๕.๒๖| โพธิ ตสฺส ภควโต อสฺสตฺโถติ ปวุจฺจติ
จิตฺโต จ หตฺถาฬวโก อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐกา ฯ
|๕.๒๗| นนฺทมาตา จ อุตฺตรา อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐิกา
อายุ วสฺสสตํ ตสฺส โคตมสฺส ยสสฺสิโน ฯ
|๕.๒๘| อิทํ สุตฺวาน วจนํ อสมสฺส มเหสิโน
อาโมทิตา นรมรู พุทฺธวีชงฺกุโร อยํ ฯ
|๕.๒๙| อุกฺกุฏฺฐิสทฺทา วตฺตนฺติ อปฺโผเฏนฺติ หสนฺติ จ
กตญฺชลี นมสฺสนฺติ ทสสหสฺสี สเทวกา ฯ
|๕.๓๐| ยทิมสฺส โลกนาถสฺส วิรชฺชิสฺสาม สาสนํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๕.๓๑| ยถา มนุสฺสา นทึ ตรนฺตา ปฏิติตฺถํ วิรชฺฌิย
เหฏฺฐาติตฺถํ คเหตฺวาน อุตฺตรนฺติ มหานทึ ฯ
|๕.๓๒| เอวเมว มยํ สพฺเพ ยทิ มุญฺจามิมํ ชินํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๕.๓๓| ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา ภิยฺโย จิตฺตํ ปสาทยึ
อุตฺตรึ วตฺตมธิฏฺฐาสึ ทสปารมิปูริยา ฯ
|๕.๓๔| เมขลํ นาม นครํ สุทตฺโต นาม ขตฺติโย
สิริมา นาม ชนิกา สุมนสฺส มเหสิโน ฯ
|๕.๓๕| นววสฺสสหสฺสานิ อคารํ อชฺฌาวสิ โส
จนฺโท สุจนฺโท วฏํโส [๑]- ตโย ปาสาทมุตฺตมา ฯ
|๕.๓๖| เตสฏฺฐิสตสหสฺสานิ นาริโย สมลงฺกตา
วฏํสกี ๒- นาม นารี อนุปโม นาม อตฺรโช ฯ
|๕.๓๗| นิมิตฺเต จตุโร ทิสฺวา หตฺถิยาเนน นิกฺขมิ
อนูนทสมาสานิ ปธานํ ปทหี ชิโน ฯ
|๕.๓๘| พฺรหฺมุนา ยาจิโต สนฺโต สุมโน โลกนายโก
วตฺตจกฺโก มหาวีโร เมขเล ปุรวรุตฺตเม ฯ
|๕.๓๙| สรโณ ภาวิตตฺโต จ อเหสุํ อคฺคสาวกา
อุเทโน นามุปฏฺฐาโก สุมนสฺส มเหสิโน ฯ
|๕.๔๐| โสณา จ อุปโสณา จ อเหสุํ อคฺคสาวิกา
โสปิ พุทฺโธ อสมสโม ๓- นาคมูเล อพุชฺฌถ ฯ
|๕.๔๑| วรุโณ เจว สรโณ จ อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐกา
จาลา จ อุปจาลา จ อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐิกา ฯ
|๕.๔๒| อุจฺจตฺตเนน ๔- โส พุทฺโธ นวุติหตฺถมุคฺคโต ๕-
กญฺจนคฺฆิกสงฺกาโส ทสสหสฺสี วิโรจติ ฯ
|๕.๔๓| นวุติวสฺสสหสฺสานิ อายุ วิชฺชติ ตาวเท
ตาวตา ติฏฺฐมาโน โส ตาเรสิ ชนตํ พหุํ ฯ
ตารณีเย ตารยิตฺวา โพธเนยฺเย ๖- อโพธยิ
ปรินิพฺพายิ สมฺพุทฺโธ อุฬุราชาว อตฺถมิ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. จ ฯ ๒ ม. ยุ. วฏํสิกา ฯ ๓ ม. ยุ. อมิตยโส ฯ ๔ ยุ. อุจฺจตเรน ฯ
@อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ ๕ ยุ. ...สมุคฺคโต ฯ ๖ ม. ยุ. โพธนีเย ฯ
|๕.๔๔| เต จ ขีณาสวา ภิกฺขู โส จ พุทฺโธ อสาทิโส ๑-
อตุลํ ปภํ ทสฺสยิตฺวา นิพฺพุตา เต มหายสา ฯ
|๕.๔๕| ตญฺจ ญาณมตุลิยํ ตานิ จ อตุลิยานิ ๒- รตนานิ
สพฺพํ สมนฺตรหิตํ นนุ ริตฺตา สพฺพสงฺขาราติ ฯ
|๕.๔๖| สุมโน ยสธโร พุทฺโธ องฺคารามมฺหิ นิพฺพุโต
ตตฺเถว ตสฺส ชินถูโป จตุโยชนมุคฺคโต ฯ
สุมนพุทฺธวํโส จตุตฺโถ ฯ
ปญฺจโม เรวตพุทฺธวํโส
[๖] |๖.๑| สุมนสฺส อปเรน เรวโต นาม นายโก
อนุปโม อสทิโส อตุโล อุตฺตโม ชิโน ฯ
|๖.๒| โสปิ ธมฺมํ ปกาเสสิ พฺรหฺมุนา อภิยาจิโต
ขนฺธธาตุววตฺถานํ อปฺปวตฺตํ ภวาภเว ฯ
|๖.๓| ตสฺสาภิสมยา ตีณิ อเหสุํ ธมฺมเทสเน
คณนาย น วตฺตพฺโพ ปฐมาภิสมโย อหุ ฯ
|๖.๔| ยทา อรินฺทมํ ราชํ วิเนสิ เรวโต มุนิ
ตทา โกฏิสหสฺสานํ ทุติยาภิสมโย อหุ ฯ
|๖.๕| สตฺตาหํ ปฏิสลฺลานา วุฏฺฐหิตฺวา นราสโภ
โกฏิสตํ นรมรูนํ วิเนสิ อุตฺตเม ผเล ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. อสทิโส ฯ ๒ ม. อตุลานิ ฯ
|๖.๖| สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ เรวตสฺส มเหสิโน
ขีณาสวานํ วิมลานํ สุวิมุตฺตาน ตาทินํ ฯ
|๖.๗| อติกนฺตคณนปถา ๑- ปฐมา ๒- เย สมาคตา
โกฏิสตสหสฺสานํ ทุติโย อาสิ สมาคโม ฯ
|๖.๘| โย ๓- โส ปญฺญาย อสโม ตสฺส จกฺกานุวตฺตโก
โส ตทา พฺยาธิโก ๔- อาสิ ปตฺโต ชีวิตสํสยํ ฯ
|๖.๙| ตสฺส คิลานปุจฺฉาย เย ตทา อุปคตา มุนึ ๕-
โกฏิสตสหสฺสานํ ๖- ตติโย อาสิ สมาคโม ฯ
|๖.๑๐| อหํ เตน สมเยน อติเทโว นาม พฺราหฺมโณ
อุปคนฺตฺวา เรวตํ พุทฺธํ สรณํ ตสฺส คญฺฉหํ ฯ
|๖.๑๑| ตสฺส สีลํ สมาธิญฺจ ปญฺญาคุณมนุตฺตรํ ๗-
โถมยิตฺวา ยถาถามํ ๘- อุตฺตริยํ อทาสหํ ฯ
|๖.๑๒| โสปิ มํ พุทฺโธ พฺยากาสิ เรวโต โลกนายโก
อปริเมยฺเย อิโต กปฺเป อยํ พุทฺโธ ภวิสฺสติ ฯ
|๖.๑๓| อหุ กปิลวฺหยา รมฺมา นิกฺขมิตฺวา ตถาคโต
ปธานํ ปทหิตฺวาน กตฺวา ทุกฺกรการิกํ ฯ
|๖.๑๔| อชปาลรุกฺขมูลสฺมึ นิสีทิตฺวา ตถาคโต
ตตฺถ ปายาสํ ปคฺคยฺห เนรญฺชรมุเปหิติ ฯ
|๖.๑๕| เนรญฺชราย ตีรมฺหิ ปายาสํ อทิ โส ชิโน
ปฏิยตฺตวรมคฺเคน โพธิมูลมฺหิ เอหิติ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. อติกฺกนฺตา คณนปถํ ฯ ยุ. อติกฺกนฺตา คณนปถา ฯ ๒ ม. ปฐมํ ฯ
@๓ ม. โยปิ ฯ ๔ ม. ยุ. พฺยาธิโต ฯ ๕ ม. ยุ. มุนี ฯ ๖ ม. ยุ. โกฏิสหสฺสา
@อรหนฺโต ฯ ๗ ม. ...มนุตฺตมํ ฯ ยุ. ...วรุตฺตมํ ฯ ๘ ยุ. ยถาโถมํ ฯ
|๖.๑๖| ตโต ปทกฺขิณํ กตฺวา โพธิมณฺฑํ อนุตฺตรํ
อสฺสตฺถรุกฺขมูลมฺหิ พุชฺฌิสฺสติ มหายโส ฯ
|๖.๑๗| อิมสฺส ชนิกา มาตา มายา นาม ภวิสฺสติ
ปิตา สุทฺโธทโน นาม อยํ เหสฺสติ โคตโม ฯ
|๖.๑๘| อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา
โกลิโต อุปติสฺโส จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวกา
อานนฺโท นามุปฏฺฐาโก อุปฏฺฐิสฺสติมํ ชินํ ฯ
|๖.๑๙| เขมา อุปฺปลวณฺณา จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวิกา
อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา ฯ
|๖.๒๐| โพธิ ตสฺส ภควโต อสฺสตฺโถติ ปวุจฺจติ
จิตฺโต จ หตฺถาฬวโก อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐกา ฯ
|๖.๒๑| นนฺทมาตา จ อุตฺตรา อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐิกา
อายุ วสฺสสตํ ตสฺส โคตมสฺส ยสสฺสิโน ฯ
|๖.๒๒| อิทํ สุตฺวาน วจนํ อสมสฺส มเหสิโน
อาโมทิตา นรมรู พุทฺธวีชงฺกุโร อยํ ฯ
|๖.๒๓| อุกฺกุฏฺฐิสทฺทา วตฺตนฺติ อปฺโผเฏนฺติ หสนฺติ จ
กตญฺชลี นมสฺสนฺติ ทสสหสฺสี สเทวกา ฯ
|๖.๒๔| ยทิมสฺส โลกนาถสฺส วิรชฺฌิสฺสาม สาสนํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๖.๒๕| ยถา มนุสฺสา นทึ ตรนฺตา ปฏิติตฺถํ วิรชฺฌิย
เหฏฺฐาติตฺถํ คเหตฺวาน อุตฺตรนฺติ มหานทึ ฯ
|๖.๒๖| เอวเมว มยํ สพฺเพ ยทิ มุญฺจามิมํ ชินํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๖.๒๗| ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา ภิยฺโย จิตฺตํ ปสาทยึ
อุตฺตรึ วตฺตมธิฏฺฐาสึ ทสปารมิปูริยา ฯ
|๖.๒๘| ตทาปิ ตํ พุทฺธธมฺมํ สริตฺวา อนุพฺรูหยึ
อาหริสฺสามิ ตํ ธมฺมํ ยํ มยฺหํ อภิปตฺถิตํ ฯ
|๖.๒๙| นครํ สุธญฺญกํ ๑- นาม วิปุโล นาม ขตฺติโย
วิปุลา นาม ชนิกา เรวตสฺส มเหสิโน ฯ
|๖.๓๐| ฉพฺพสฺสสหสฺสานิ ๒- อคารํ อชฺฌาวสิ โส
สุทสฺสโน จ ๓- รตนคฺฆิ อาเวโฬ จ วิภูสิโต
ปุญฺญกมฺมาภินิพฺพตฺตา ตโย ปาสาทมุตฺตมา ฯ
|๖.๓๑| เตตฺตึสสตสหสฺสานิ ๔- นาริโย สมลงฺกตา
สุทสฺสนา นาม นารี ๕- วรุโณ นาม อตฺรโช ฯ
|๖.๓๒| นิมิตฺเต จตุโร ทิสฺวา รถยาเนน นิกฺขมิ
อนูนสตฺตมาสานิ ปธานํ ปทหี ชิโน ฯ
|๖.๓๓| พฺรหฺมุนา ยาจิโต สนฺโต เรวโต โลกนายโก
วตฺตจกฺโก มหาวีโร วรุณาราเม วสี ๖- ชิโน ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. สุธญฺญวตี ฯ ๒ ม. ฉ จ วสฺสสหสฺสานิ ฯ ยุ. ฉพฺพสฺสสตสหสฺสานิ ฯ
@๓ ม. จสทฺโท นตฺถิ ฯ ๔ ม. เตตฺตึส จ สหสฺสานิ ฯ ยุ. เตตฺตึสสหสฺสานิ ฯ
@๕ ยุ. เทวี ฯ ๖ ม. สิริฆเร ฯ ยุ. สิริฆเณ ฯ
|๖.๓๔| วรุโณ พฺรหฺมเทโว จ อเหสุํ อคฺคสาวกา
สมฺภโว นามุปฏฺฐาโก เรวตสฺส มเหสิโน ฯ
|๖.๓๕| ภทฺทา เจว สุภทฺทา จ อเหสุํ อคฺคสาวิกา
โสปิ พุทฺโธ อสมสโม นาคมูเล อพุชฺฌถ ฯ
|๖.๓๖| วรุโณ ๑- จ สรโภ จ อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐกา
ปาลา ๒- จ อุปปาลา จ อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐิกา ฯ
|๖.๓๗| อุจฺจตฺตเนน โส พุทฺโธ อสีติหตฺถมุคฺคโต
โอภาเสสิ ๓- ทิสา สพฺพา อินฺทเกตุว อุคฺคโต ฯ
|๖.๓๘| ตสฺส สรีเร นิพฺพตฺตา ปภามาลา อนุตฺตรา
ทิวา วา ยทิวา รตฺตึ สมนฺตา ผรติ ๔- โยชนํ ฯ
|๖.๓๙| สฏฺฐิวสฺสสหสฺสานิ อายุ วิชฺชติ ตาวเท
ตาวตา ติฏฺฐมาโน โส ตาเรสิ ชนตํ พหุํ ฯ
|๖.๔๐| ทสฺสยิตฺวา พุทฺธพลํ อมตํ โลเก ปกาสยิ ๕-
นิพฺพาสิ อนุปาทาโน ยถคฺคุปาทานสงฺขยา ฯ
|๖.๔๑| โส จ กาโย รตนนิโภ โส จ ธมฺโม อสาทิโส
สพฺพํ สมนฺตรหิตํ นนุ ริตฺตา สพฺพสงฺขาราติ ฯ
|๖.๔๒| เรวโต ยสธโร พุทฺโธ นิพฺพุโต โส มหาปุญฺโญ ๖-
ธาตุวิตฺถาริกํ อาสิ เตสุ เตสุ ปเทสโตติ ฯ
เรวตพุทฺธวํโส ปญฺจโม ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. ปทุโม กุญฺชโร เจว ฯ ๒ ม. ยุ. สิริมา เจว ยสวตี ฯ ๓ ม. ยุ.
@โอภาเสติ ฯ ๔ ยุ. ผริ ฯ ๕ ม. ยุ. ปกาสยํ ฯ ๖ ม. มหาปุเร ฯ ยุ. มหามุนิ ฯ
ฉฏฺโฐ โสภิตพุทฺธวํโส
[๗] |๗.๑| เรวตสฺส อปเรน โสภิโต นาม นายโก
สมาหิโต สนฺตจิตฺโต อสโม อปฺปฏิปุคฺคโล ฯ
|๗.๒| โส ชิโน สกเคหมฺหิ มานสํ วินิวตฺตยิ
ปตฺวาน เกวลํ โพธึ ธมฺมจกฺกํ ปวตฺตยิ ฯ
|๗.๓| ยาว อุทฺธํ ๑- อวีจิโต ภวคฺคา จาปิ เหฏฺฐโต ๒-
เอตฺถนฺตเร เอกปริสา อโหสิ ธมฺมเทสเน ฯ
|๗.๔| ตาย ปริสาย สมฺพุทฺโธ ธมฺมจกฺกํ ปวตฺตยิ
คณนาย น วตฺตพฺโพ ปฐมาภิสมโย อหุ ฯ
|๗.๕| ตโต ปรํปิ เทเสนฺเต นรมรูนํ ๓- สมาคเม
นวุติโกฏิสหสฺสานํ ทุติยาภิสมโย อหุ ฯ
|๗.๖| ปุนาปรํ ราชปุตฺโต ชยเสโน นาม ขตฺติโย
อารามํ โรปยิตฺวาน พุทฺเธ นิยฺยาทยี ตทา ฯ
|๗.๗| ตสฺส ยาคํ ๔- ปกิตฺเตนฺโต ธมฺมํ เทเสติ จกฺขุมา
ตทา โกฏิสหสฺสานํ ตติยาภิสมโย อหุ ฯ
|๗.๘| สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ โสภิตสฺส มเหสิโน
ขีณาสวานํ วิมลานํ สนฺตจิตฺตาน ตาทินํ ฯ
|๗.๙| อุคฺคโต นาม โส ราชา ทานํ เทติ นรุตฺตเม
ตมฺหิ ทาเน สมาคญฺฉุํ อรหนฺตา สตโกฏิโย ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. เหฏฺฐา ฯ ๒ ม. อุทฺธโต ฯ ๓ ม. มรูนํ จ ... ฯ ๔ ยุ. โยคํ ฯ
|๗.๑๐| ปุนาปรํ ปูคคโณ ๑- ทานํ เทติ นรุตฺตเม
ตทา นวุติโกฏีนํ ทุติโย อาสิ สมาคโม ฯ
|๗.๑๑| เทวโลเก วสิตฺวาน ยทา โอโรหตี ชิโน
ตทา อสีติโกฏีนํ ตติโย อาสิ สมาคโม ฯ
|๗.๑๒| อหนฺเตน สมเยน สุชาโต นาม พฺราหฺมโณ
ตทา สสาวกํ พุทฺธํ อนฺนปาเนน ตปฺปยึ ฯ
|๗.๑๓| โสปิ มํ พุทฺโธ พฺยากาสิ โสภิโต โลกนายโก
อปริเมยฺเย อิโต กปฺเป อยํ พุทฺโธ ภวิสฺสติ ฯ
|๗.๑๔| อหุ กปิลวฺหยา รมฺมา นิกฺขมิตฺวา ตถาคโต
ปธานํ ปทหิตฺวาน กตฺวา ทุกฺกรการิกํ ฯ
|๗.๑๕| อชปาลรุกฺขมูลสฺมึ นิสีทิตฺวา ตถาคโต
ตตฺถ ปายาสํ ปคฺคยฺห เนรญฺชรมุเปหิติ ฯ
|๗.๑๖| เนรญฺชราย ตีรมฺหิ ปายาสํ อทิ โส ชิโน
ปฏิยตฺตวรมคฺเคน โพธิมูลมฺหิ เอหิติ ฯ
|๗.๑๗| ตโต ปทกฺขิณํ กตฺวา โพธิมณฺฑํ อนุตฺตรํ
อสฺสตฺถรุกฺขมูลมฺหิ พุชฺฌิสฺสติ มหายโส ฯ
|๗.๑๘| อิมสฺส ชนิกา มาตา มายา นาม ภวิสฺสติ
ปิตา สุทฺโธทโน นาม อยํ เหสฺสติ โคตโม ฯ
|๗.๑๙| อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา
โกลิโต อุปติสฺโส จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวกา
อานนฺโท นามุปฏฺฐาโก อุปฏฺฐิสฺสติมํ ชินํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. ปูรคโณ ฯ
|๗.๒๐| เขมา อุปฺปลวณฺณา จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวิกา
อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา ฯ
|๗.๒๑| โพธิ ตสฺส ภควโต อสฺสตฺโถติ ปวุจฺจติ
จิตฺโต จ หตฺถาฬวโก อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐกา ฯ
|๗.๒๒| นนฺทมาตา จ อุตฺตรา อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐิกา
อายุ วสฺสสตํ ตสฺส โคตมสฺส ยสสฺสิโน ฯ
|๗.๒๓| อิทํ สุตฺวาน วจนํ อสมสฺส มเหสิโน
อาโมทิตา นรมรู พุทฺธวีชงฺกุโร อยํ ฯ
|๗.๒๔| อุกฺกุฏฺฐิสทฺทา วตฺตนฺติ อปฺโผเฏนฺติ หสนฺติ จ
กตญฺชลี นมสฺสนฺติ ทสสหสฺสี สเทวกา ฯ
|๗.๒๕| ยทิมสฺส โลกนาถสฺส วิรชฺฌิสฺสาม สาสนํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๗.๒๖| ยถา มนุสฺสา นทึ ตรนฺตา ปฏิติตฺถํ วิรชฺฌิย
เหฏฺฐาติตฺถํ คเหตฺวาน อุตฺตรนฺติ มหานทึ ฯ
|๗.๒๗| เอวเมว มยํ สพฺเพ ยทิ มุญฺจามิมํ ชินํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๗.๒๘| ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา ตุฏฺโฐ สํวิคฺคมานโส
ตเมวตฺถมนุปตฺติยา อุคฺคํ ธิติมกาสหํ ฯ
|๗.๒๙| สุธมฺมํ นาม นครํ สุธมฺโม นาม ขตฺติโย
สุธมฺมา นาม ชนิกา โสภิตสฺส มเหสิโน ฯ
|๗.๓๐| นววสฺสสหสฺสานิ อคารํ อชฺฌาวสิ โส
กุมุโท นฬินี ๑- ปทุโม ตโย ปาสาทมุตฺตมา ฯ
|๗.๓๑| ติจตฺตาริ ๒- สหสฺสานิ นาริโย สมลงฺกตา
มกิลา ๓- นาม สา นารี สีโห นามาสิ อตฺรโช ฯ
|๗.๓๒| นิมิตฺเต จตุโร ทิสฺวา ปาสาเทนาภินิกฺขมิ
สตฺตาหํ ปธานจารํ จริตฺวา ปุริสุตฺตโม ฯ
|๗.๓๓| พฺรหฺมุนา ยาจิโต สนฺโต โสภิโต โลกนายโก
วตฺตจกฺโก มหาวีโร สุธมฺมุยฺยานมุตฺตเม ฯ
|๗.๓๔| อสโม จ สุเนตฺโต จ อเหสุํ อคฺคสาวกา
อโนโม นามุปฏฺฐาโก โสภิตสฺส มเหสิโน ฯ
|๗.๓๕| นกุลา จ สุชาตา จ อเหสุํ อคฺคสาวิกา
พุชฺฌมาโน จ โส พุทฺโธ นาคมูเล อพุชฺฌถ ฯ
|๗.๓๖| รมฺโม เจว สุเนตฺโต ๔- จ อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐกา
นกุลา เจว จิตฺตา จ อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐิกา ฯ
|๗.๓๗| อฏฺฐปญฺญาสรตนํ อจฺจุคฺคโต มหามุนิ
โอภาเสติ ทิสา สพฺพา สตรํสีว อุคฺคโต ฯ
|๗.๓๘| ยถา สุผุลฺลํ ปวนํ นานาคนฺเธหิ ธูปิตํ
ตเถว ตสฺส ปาวจนํ สีลคนฺเธหิ ธูปิตํ ฯ
|๗.๓๙| ยถาปิ สาคโร นาม ทสฺสเนน อตปฺปิโย
ตเถว ตสฺส ปาวจนํ สวเนน อตปฺปิยํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. นาฬิโน ฯ ยุ. นฬิโร ฯ ๒ ม. ฉตฺตึส ... ฯ ยุ. อสตฺตติ ... ฯ
@๓ ม. มนิลา ฯ ยุ. สมงฺคีลา ฯ ๔ ม. ยุ. สทตฺโต ฯ
|๗.๔๐| นวุติวสฺสสหสฺสานิ อายุ วิชฺชติ ตาวเท
ตาวตา ติฏฺฐมาโน โส ตาเรสิ ชนตํ พหุํ ฯ
|๗.๔๑| โอวาทํ อนุสิฏฺฐิญฺจ ทตฺวาน เสสเก ชเน
หุตาสโนว ตาเปตฺวา นิพฺพุโต โส สสาวโก ฯ
|๗.๔๒| โส จ พุทฺโธ อสมสโม เต ๑- จ สาวกา พลปฺปตฺตา
สพฺพํ สมนฺตรหิตํ นนุ ริตฺตา สพฺพสงฺขาราติ ฯ
|๗.๔๓| โสภิโต วรสมฺพุทฺโธ สีหารามมฺหิ นิพฺพุโต
ธาตุวิตฺถาริกํ อาสิ เตสุ เตสุ ปเทสโตติ ฯ
โสภิตพุทฺธวํโส ฉฏฺโฐ ฯ
สตฺตโม อโนมทสฺสิพุทฺธวํโส
[๘] |๘.๑| โสภิตสฺส อปเรน สมฺพุทฺโธ ทิปทุตฺตโม
อโนมทสฺสี อมิตยโส เตชสี ทุรติกฺกโม ฯ
|๘.๒| โส เฉตฺวา พนฺธนํ สพฺพํ วิทฺธํเสตฺวา ตโย ภเว
อนิวตฺติคมนํ มคฺคํ เทเสสิ เทวมานุเส ฯ
|๘.๓| สาคโรว อสงฺโขพฺโภ ปพฺพโตว ทุราสโท
อากาโสว อนนฺโต โส สาลราชาว ผุลฺลิโต ฯ
|๘.๔| ทสฺสเนนปิ ตํ พุทฺธํ โตสิตา โหนฺติ ปาณิโน
พฺยาหรนฺตํ คิรํ สุตฺวา อมตํ ปาปุณนฺติ เต ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. เตปิ ฯ ยุ. เตปิ จ ฯ
|๘.๕| ธมฺมาภิสมโย ตสฺส อิทฺโธ ผีโต ตทา อหุ
โกฏิสตานิ อภิสมึสุ ปฐเม ธมฺมเทสเน ฯ
|๘.๖| ตโต ปรํ อภิสมเย วสฺสนฺเต ธมฺมวุฏฺฐิโย
อสีติโกฏี อภิสมึสุ ทุติเย ธมฺมเทสเน ฯ
|๘.๗| ตโต ปรํ ๑- หิ วสฺสนฺเต ตปฺปยนฺเตว ปาณินํ
อฏฺฐสตฺตติโกฏีนํ ตติยาภิสมโย อหุ ฯ
|๘.๘| สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ ตสฺสาปิ จ มเหสิโน
อภิญฺญาพลปฺปตฺตานํ ปุปฺผิตานํ วิมุตฺติยา ฯ
|๘.๙| อฏฺฐสตสหสฺสานํ สนฺนิปาตา ๒- ตทา อหุ
ปหีนมทโมหานํ สนฺตจิตฺตาน ตาทินํ ฯ
|๘.๑๐| สตฺตสตสหสฺสานํ ทุติโย อาสิ สมาคโม
อนงฺคณานํ วิรชานํ อุปสนฺตาน ตาทินํ ฯ
|๘.๑๑| ฉนฺนํ สตสหสฺสานํ ตติโย อาสิ สมาคโม
อภิญฺญาพลปฺปตฺตานํ นิพฺพุตานํ ตปสฺสินํ ฯ
|๘.๑๒| อหนฺเตน สมเยน ยกฺโข อาสึ มหิทฺธิโก
เนกานํ ยกฺขโกฏีนํ วสวตฺติมฺหิ อิสฺสโร ฯ
|๘.๑๓| ตทาปิ ตํ พุทฺธวรํ อุปคนฺตฺวา มเหสินํ
อนฺน ปาเนน ตปฺเปสึ สสงฺฆํ โลกนายกํ ฯ
|๘.๑๔| โสปิ มํ ตทา พฺยากาสิ วิสุทฺธนยโน มุนิ
อปริเมยฺเย อิโต กปฺเป อยํ พุทฺโธ ภวิสฺสติ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. ... ปิ ฯ ๒ โป. ม. สนฺนิปาโต ฯ
|๘.๑๕| อหุ กปิลวฺหยา รมฺมา นิกฺขมิตฺวา ตถาคโต
ปธานํ ปทหิตฺวาน กตฺวา ทุกฺกรการิกํ ฯ
|๘.๑๖| อชปาลรุกฺขมูลสฺมึ นิสีทิตฺวา ตถาคโต
ตตฺถ ปายาสํ ปคฺคยฺห เนรญฺชรมุเปหิติ ฯ
|๘.๑๗| เนรญฺชราย ตีรมฺหิ ปายาสํ อทิ โส ชิโน
ปฏิยตฺต วรมคฺเคน โพธิมูลมฺหิ เอหิติ ฯ
|๘.๑๘| ตโต ปทกฺขิณํ กตฺวา โพธิมณฺฑํ อนุตฺตรํ
อสฺสตฺถ รุกฺขมูลมฺหิ พุชฺฌิสฺสติ มหายโส ฯ
|๘.๑๙| อิมสฺส ชนิกา มาตา มายา นาม ภวิสฺสติ
ปิตา สุทฺโธทโน นาม อยํ เหสฺสติ โคตโม ฯ
|๘.๒๐| อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา
โกลิโต อุปติสฺโส จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวกา
อานนฺโท นามุปฏฺฐาโก อุปฏฺฐิสฺสติมํ ชินํ ฯ
|๘.๒๑| เขมา อุปฺปลวณฺณา จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวิกา
อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา ฯ
|๘.๒๒| โพธิ ตสฺส ภควโต อสฺสตฺโถติ ปวุจฺจติ
จิตฺโต จ หตฺถาฬวโก อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐกา ฯ
|๘.๒๓| นนฺทมาตา จ อุตฺตรา อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐิกา
อายุ วสฺส สตํ ตสฺส โคตมสฺส ยสสฺสิโน ฯ
|๘.๒๔| อิทํ สุตฺวาน วจนํ อสมสฺส มเหสิโน
อาโมทิตา นรมรู พุทฺธวีชงฺกุโร อยํ ฯ
|๘.๒๕| อุกฺกุฏฺฐิ สทฺทา วตฺตนฺติ อปฺโผเฏนฺติ หสนฺติ จ
กตญฺชลี นมสฺสนฺติ ทสสหสฺสี สเทวกา ฯ
|๘.๒๖| ยทิ มสฺส โลกนาถสฺส วิรชฺฌิสฺสาม สาสนํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๘.๒๗| ยถา มนุสฺสา นทึ ตรนฺตา ปฏิติตฺถํ วิรชฺฌิย
เหฏฺฐา ติตฺถํ ๑- คเหตฺวาน อุตฺตรนฺติ มหานทึ ฯ
|๘.๒๘| เอวเมว มยํ สพฺเพ ยทิ มุญฺจามิมํ ชินํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๘.๒๙| ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา ตุฏฺโฐ สํวิคฺคมานโส
อุตฺตรึ วตฺตมธิฏฺฐาสึ ทส ปารมิปูริยา ฯ
|๘.๓๐| นครํ จนฺทวตี นาม ยสวา นาม ขตฺติโย
มาตา ยโสธรา นาม อโนมทสฺสิสฺส สตฺถุโน ฯ
|๘.๓๑| ทสวสฺสสหสฺสานิ อคารํ อชฺฌาวสิ โส
สิริ อุปสิริ วฑฺโฒ ตโย ปาสาท มุตฺตมา ฯ
|๘.๓๒| เตวีสติ สหสฺสานิ นาริโย สมลงฺกตา
สิริมา นาม สา นารี อุปสาโล นาม อตฺรโช ฯ
|๘.๓๓| นิมิตฺเต จตุโร ทิสฺวา สิวิกายาภินิกฺขมิ
อนูน ทสมาสานิ ปธานํ ปทหี ชิโน ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ โป. ... ติตฺเถ ฯ
|๘.๓๔| พฺรหฺมุนา ยาจิโต สนฺโต อโนมทสฺสี มหามุนิ
วตฺตจกฺโก มหาวีโร สุทสฺสนุยฺยานมุตฺตเม ฯ
|๘.๓๕| นิสโภ จ อโนโม จ อเหสุํ อคฺคสาวกา
วรุโณ นามุปฏฺฐาโก อโนมทสฺสิสฺส สตฺถุโน ฯ
|๘.๓๖| สุนฺทรา ๑- จ สุมนา จ อเหสุํ อคฺคสาวิกา
โพธิ ตสฺส ภควโต อชฺชุโนติ ปวุจฺจติ ฯ
|๘.๓๗| นนฺทิวฑฺโฒ สิริวฑฺโฒ อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐกา
อุปฺปลา จ ๒- ปทุมา จ อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐิกา ฯ
|๘.๓๘| อฏฺฐปณฺณาสรตนํ อจฺจุคฺคโต มหามุนิ
ปภา นิทฺธาวตี ตสฺส สตรํสีว อุคฺคโต ฯ
|๘.๓๙| วสฺส สตสหสฺสานิ อายุ วิชฺชติ ตาวเท
ตาวตา ติฏฺฐมาโน โส ตาเรสิ ชนตํ พหุํ ฯ
|๘.๔๐| สุปุปฺผิตํ ปาวจนํ อรหนฺเตหิ ตาทิหิ
วีตราเคหิ วิมเลหิ โสภติ ๓- ชินสาสนํ ฯ
|๘.๔๑| โส จ สตฺถา อมิตยโส ยุคานิ ตานิ อตุลิยานิ
สพฺพํ สมนฺตรหิตํ นนุ ริตฺตา สพฺพสงฺขาราติ ฯ
|๘.๔๒| อโนมทสฺสี ชิโน สตฺถา ธมฺมารามมฺหิ นิพฺพุโต
ตตฺเถว ตสฺส ชินถูโป อุพฺเพโธ ปน วีสตีติ ฯ
อโนมทสฺสิพุทฺธวํโส สตฺตโม ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ โป. สุนฺทรา จ สุนามา จ ฯ ม. ยุ. สุนฺทรี จ ฯ ๒ ม. ยุ. เจว ฯ
@๓ ม. ยุ. โสภิตฺถ ฯ
อฏฺฐโม ปทุมพุทฺธวํโส
[๙] |๙.๑| อโนมทสฺสิสฺส อปเรน สมฺพุทฺโธ ทิปทุตฺตโม
ปทุโม นาม นาเมน อสโม อปฺปฏิปุคฺคโล ฯ
|๙.๒| ตสฺสาปิ อสมํ สีลํ สมาธิปิ อนนฺตโก ๑-
อสงฺเขยฺยํ ญาณวรํ วิมุตฺติปิ อนูปมา ฯ
|๙.๓| ตสฺสาปิ อตุลเตชสฺส ธมฺมจกฺกปฺปวตฺตเน
อภิสมยา ตโย อาสุํ มหาตม ปวาหนา ฯ
|๙.๔| ปฐมาภิสมเย พุทฺโธ โกฏิสตมโพธยิ
ทุติยาภิสมเย ธีโร นวุติโกฏิมโพธยิ ฯ
|๙.๕| ยทา จ ปทุโม พุทฺโธ โอวทิ สกมตฺรชํ
ตทา อสีติโกฏีนํ ตติยาภิสมโย อหุ ฯ
|๙.๖| สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ ปทุมสฺส มเหสิโน
โกฏิ สตสหสฺสานํ ปฐโม อาสิ สมาคโม ฯ
|๙.๗| กฐินตฺถารสมเย อุปฺปนฺเน กฐินจีวเร
ธมฺมเสนาปติตฺถาย ๒- ภิกฺขู สิพฺพึสุ จีวรํ ฯ
|๙.๘| ตทา เต วิมลา ภิกฺขู ฉฬภิญฺญา มหิทฺธิกา
ตีณิ สตสหสฺสานิ สมึสุ อปราชิตา ฯ
|๙.๙| ปุนาปรํ โส นรวุสโภ ๓- ปวเน วาสํ อุปาคมิ
ตทา สมาคโม อาสิ ทฺวินฺนํ สตสหสฺสานํ ฯ
|๙.๑๐| อหนฺเตน สมเยน สีโห อาสึ มิคาภิภู
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. อนนฺตกา ฯ ๒ ยุ. ... ปตตฺถาย ฯ ๓ ม. ยุ. นราสโภ ฯ
วิเวกมนุพฺรูหนฺตํ ปวเน อทฺทสํ ชินํ ฯ
|๙.๑๑| วนฺทิตฺวา สิรสา ปาเท กตฺวาน ตํ ปทกฺขิณํ
ติกฺขตฺตุํ อภินาทิตฺวา ๑- สตฺตาหํ ชินมุปฏฺฐหึ ฯ
|๙.๑๒| สตฺตาหํ วรสมาปตฺติยา วุฏฺฐหิตฺวา ตถาคโต
มนสา จินฺตยิตฺวาน โกฏิภิกฺขู สมานยิ ฯ
|๙.๑๓| ตทาปิ โส มหาวีโร เตสํ มชฺเฌ วิยากริ
อปริเมยฺเย อิโต กปฺเป อยํ พุทฺโธ ภวิสฺสติ ฯ
|๙.๑๔| อหุ กปิลวฺหยา รมฺมา นิกฺขมิตฺวา ตถาคโต
ปธานํ ปทหิตฺวาน กตฺวา ทุกฺกรการิกํ ฯ
|๙.๑๕| อชปาลรุกฺขมูลสฺมึ นิสีทิตฺวา ตถาคโต
ตตฺถ ปายาสํ ปคฺคยฺห เนรญฺชรมุเปหิติ ฯ
|๙.๑๖| เนรญฺชราย ตีรมฺหิ ปายาสํ อทิ โส ชิโน
ปฏิยตฺต วรมคฺเคน โพธิมูลมฺหิ เอหิติ ฯ
|๙.๑๗| ตโต ปทกฺขิณํ กตฺวา โพธิมณฺฑํ อนุตฺตรํ
อสฺสตฺถรุกฺขมูลมฺหิ พุชฺฌิสฺสติ มหายโส ฯ
|๙.๑๘| อิมสฺส ชนิกา มาตา มายา นาม ภวิสฺสติ
ปิตา สุทฺโธทโน นาม อยํ เหสฺสติ โคตโม ฯ
|๙.๑๙| อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา
โกลิโต อุปติสฺโส จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวกา
อานนฺโท นามุปฏฺฐาโก อุปฏฺฐิสฺสติมํ ชินํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. อภินนฺทิตฺวา ฯ
|๙.๒๐| เขมา อุปฺปลวณฺณา จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวิกา
อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา ฯ
|๙.๒๑| โพธิ ตสฺส ภควโต อสฺสตฺโถติ ปวุจฺจติ
จิตฺโต จ หตฺถาฬวโก อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐกา ฯ
|๙.๒๒| นนฺทมาตา จ อุตฺตรา อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐิกา
อายุ วสฺสสตํ ตสฺส โคตมสฺส ยสสฺสิโน ฯ
|๙.๒๓| อิทํ สุตฺวาน วจนํ อสมสฺส มเหสิโน
อาโมทิตา นรมรู พุทฺธวีชงฺกุโร อยํ ฯ
|๙.๒๔| อุกฺกุฏฺฐิสทฺทา วตฺตนฺติ อปฺโผเฏนฺติ หสนฺติ จ
กตญฺชลี นมสฺสนฺติ ทสสหสฺสี สเทวกา ฯ
|๙.๒๕| ยทิมสฺส โลกนาถสฺส วิรชฺฌิสฺสาม สาสนํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๙.๒๖| ยถา มนุสฺสา นทึ ตรนฺตา ปฏิติตฺถํ วิรชฺฌิย
เหฏฺฐา ติตฺถํ คเหตฺวาน อุตฺตรนฺติ มหานทึ ฯ
|๙.๒๗| เอวเมว มยํ สพฺเพ ยทิ มุญฺจามิมํ ชินํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๙.๒๘| ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา ภิยฺโย จิตฺตํ ปสาทยึ
อุตฺตรึ วตฺตมธิฏฺฐาสึ ทสปารมิปูริยา ฯ
|๙.๒๙| จมฺปกํ นาม นครํ อสโม นาม ขตฺติโย
อสมา นาม ชนิกา ปทุมสฺส มเหสิโน ฯ
|๙.๓๐| ทสวสฺสสหสฺสานิ อคารํ อชฺฌาวสิ โส
นนฺโท วสุ ยสตฺตโร ๑- ตโย ปาสาท มุตฺตมา ฯ
|๙.๓๑| เตตฺตึส [๒]- สหสฺสานิ นาริโย สมลงฺกตา
อุตฺตรา นาม สา นารี รมฺโม นามาสิ อตฺรโช ฯ
|๙.๓๒| นิมิตฺเต จตุโร ทิสฺวา รถ ยาเนน นิกฺขมิ
อนูน ๓- อฏฺฐมาสานิ ปธานํ ปทหี ชิโน ฯ
|๙.๓๓| พฺรหฺมุนา ยาจิโต สนฺโต ปทุโม โลกนายโก
วตฺตจกฺโก มหาวีโร ธนญฺชุยฺยานมุตฺตเม ฯ
|๙.๓๔| สาโล จ อุปสาโล จ อเหสุํ อคฺคสาวกา
วรุโณ นามุปฏฺฐาโก ปทุมสฺส มเหสิโน ฯ
|๙.๓๕| ราธา เจว สุราธา จ อเหสุํ อคฺคสาวิกา
โพธิ ตสฺส ภควโต มหาโสโณติ วุจฺจติ ฯ
|๙.๓๖| สภิโย ๔- เจว อสโม จ อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐกา
รุจิ จ นนฺทิมารา จ อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐิกา ฯ
|๙.๓๗| อฏฺฐปณฺณาสรตนํ อจฺจุคฺคโต มหามุนิ
ปภา นิทฺธาวตี ตสฺส อสมา สพฺพโต ๕- ทิสา ฯ
|๙.๓๘| จนฺทปฺปภา สุริยปฺปภา รตนคฺฆิมณิปฺปภา
สพฺพาปิ ตา หตา โหนฺติ ปตฺวา ชินปฺปภุตฺตมํ ฯ
|๙.๓๙| วสฺสสตสหสฺสานิ อายุ วิชฺชติ ตาวเท
ตาวตา ติฏฺฐมาโน โส ตาเรสิ ชนตํ พหุํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ โป. ยสุตฺตโร ฯ ม. นนฺทาวสุ ยสุตฺตรา ฯ ยุ. นนฺทา จ สุยสา อุตฺตรา ฯ
@๒ ม. จ ฯ ยุ. ... สต ... ฯ ๓ ยุ. อนูนกํ อฑฺฒมาสํ ฯ ๔ ม. ยุ. ภิโย ฯ
@๕ ม. ยุ. สพฺพโส ฯ
|๙.๔๐| ปริปกฺกมานเส สตฺเต โพธยิตฺวา อเสสโต
เสสญฺเญ ๑- อนุสาเสตฺวา นิพฺพุโต โส สสาวโก ฯ
|๙.๔๑| อุรโคว ตจํ ชิณฺณํ วุฑฺฒ ๒- ปตฺตํว ปาทโป
ชหิตฺวา สพฺพสงฺขาเร นิพฺพุโต โส ยถา สิขีติ ฯ
|๙.๔๒| ปทุโม ชินวโร สตฺถา ธมฺมารามมฺหิ นิพฺพุโต
ธาตุวิตฺถาริกํ อาสิ เตสุ เตสุ ปเทสโตติ ฯ
ปทุมพุทฺธวํโส อฏฺฐโม ฯ
นวโม นารทพุทฺธวํโส
[๑๐] |๑๐.๑| ปทุมสฺส อปเรน สมฺพุทฺโธ ทิปทุตฺตโม
นารโท นาม นาเมน อสโม อปฺปฏิปุคฺคโล ฯ
|๑๐.๒| โส พุทฺโธ จกฺกวตฺติสฺส เชฏฺโฐ ทยิตโอรโส
อามุตฺตมณฺยาภรโณ ๓- อุยฺยานํ อุปสงฺกมิ ฯ
|๑๐.๓| ตตฺถาสิ รุกฺโข ๔- วิปุโล อภิรูโป พฺรหา ๕- สุจิ
ตมชฺฌปตฺวา นิสีทิ มหาโสณสฺส เหฏฺฐโต ฯ
|๑๐.๔| ตตฺถ ญาณวรุปฺปชฺชิ อนนฺตํ วชิรูปมํ
เตน วิจินิ สงฺขาเร อุกฺกุชฺชมวกุชฺชตํ ๖- ฯ
|๑๐.๕| ตตฺถ สพฺพกิเลสานิ อเสสมภิวาหยิ
ปาปุณิ เกวลํ โพธึ พุทฺธญาเณ ๗- จ จุทฺทส ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. เสสเก อนุสาสิตฺวา ฯ ๒ ม. วทฺธปตฺตํว ฯ ยุ. วุฑฺฒํ ปตฺตํว ฯ
@๓ ม. อามุกฺกมาลาภรโณ ฯ ยุ. อามุตฺตมลยาภรโณ ฯ ๔ ม. ยุ. ยสวิปุโล ฯ
@๕ ยุ. พฺรหฺมา ฯ ๖ ม. ยุ. ... กุชฺชกํ ฯ ๗ ยุ. พุทฺธญาณญฺจ ฯ
|๑๐.๖| ปาปุณิตฺวาน สมฺโพธึ ธมฺมจกฺกํ ปวตฺตยิ
โกฏิสตสหสฺสานํ ปฐมาภิสมโย อหุ ฯ
|๑๐.๗| มหาโทณํ นาคราชํ วินยนฺโต มหามุนิ
ปาฏิเหรํ ตทากาสิ ทสฺสยนฺโต สเทวเก ฯ
|๑๐.๘| ตทา เทวมนุสฺสานํ ตมฺหิ ธมฺมปฺปกาสเน
นวุติโกฏิสหสฺสานิ ๑- ตรึสุ สพฺพสํสยํ ฯ
|๑๐.๙| ยมฺหิ กาเล มหาวีโร โอวทิ สกมตฺรชํ
อสีติโกฏิสหสฺสานํ ตติยาภิสมโย อหุ ฯ
|๑๐.๑๐| สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ นารทสฺส มเหสิโน
โกฏิสตสหสฺสานํ ปฐโม อาสิ สมาคโม ฯ
|๑๐.๑๑| ยทา พุทฺโธ พุทฺธคุณํ สนิทานํ ปกาสยิ
นวุติโกฏิสหสฺสานิ สมึสุ วิมลา ตทา ฯ
|๑๐.๑๒| ยทา เวโรจโน นาโค ทานํ ททาติ สตฺถุโน
ตทา สมึสุ ชินปุตฺตา อสีติสตสหสฺสิโน ๒- ฯ
|๑๐.๑๓| อหนฺเตน สมเยน ชฏิโล อุคฺคตาปโน
อนฺตลิกฺขจโร อาสึ ปญฺจาภิญฺญาสุ ปารคู ฯ
|๑๐.๑๔| ตทาปาหํ อสมสมํ สสงฺฆํ สปริชนํ
อนฺนปาเนน ตปฺเปตฺวา จนฺทเนนาภิปูชยึ ฯ
|๑๐.๑๕| โสปิ มํ ตทา พฺยากาสิ นารโท โลกนายโก
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. ... สหสฺสานํ ฯ ๒ ม. ยุ. ... สิโย ฯ
อปริเมยฺเย อิโต กปฺเป พุทฺโธ ๑- โลเก ภวิสฺสติ ฯ
|๑๐.๑๖| อหุ กปิลวฺหยา รมฺมา นิกฺขมิตฺวา ตถาคโต
ปธานํ ปทหิตฺวาน กตฺวา ทุกฺกรการิกํ ฯ
|๑๐.๑๗| อชปาลรุกฺขมูลสฺมึ นิสีทิตฺวา ตถาคโต
ตตฺถ ปายาสํ ปคฺคยฺห เนรญฺชรมุเปหิติ ฯ
|๑๐.๑๘| เนรญฺชราย ตีรมฺหิ ปายาสํ อทิ โส ชิโน
ปฏิยตฺต วรมคฺเคน โพธิมูลมฺหิ เอหิติ ฯ
|๑๐.๑๙| ตโต ปทกฺขิณํ กตฺวา โพธิมณฺฑํ อนุตฺตรํ
อสฺสตฺถรุกฺขมูลมฺหิ พุชฺฌิสฺสติ มหายโส ฯ
|๑๐.๒๐| อิมสฺส ชนิกา มาตา มายา นาม ภวิสฺสติ
ปิตา สุทฺโธทโน นาม อยํ เหสฺสติ โคตโม ฯ
|๑๐.๒๑| อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา
โกลิโต อุปติสฺโส จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวกา
อานนฺโท นามุปฏฺฐาโก อุปฏฺฐิสฺสติมํ ชินํ ฯ
|๑๐.๒๒| เขมา อุปฺปลวณฺณา จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวิกา
อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา ฯ
|๑๐.๒๓| โพธิ ตสฺส ภควโต อสฺสตฺโถติ ปวุจฺจติ
จิตฺโต จ หตฺถาฬวโก อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐกา ฯ
|๑๐.๒๔| นนฺทมาตา จ อุตฺตรา อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐิกา
อายุ วสฺสสตํ ตสฺส โคตมสฺส ยสสฺสิโน ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. อยํ พุทฺโธ ภวิสฺสติ ฯ
|๑๐.๒๕| อิทํ สุตฺวาน วจนํ อสฺสมสฺส มเหสิโน
อาโมทิตา นรมรู พุทฺธวีชงฺกุโร อยํ ฯ
|๑๐.๒๖| อุกฺกุฏฺฐิสทฺทา วตฺตนฺติ อปฺโผเฏนฺติ หสนฺติ จ
กตญฺชลี นมสฺสนฺติ ทสสหสฺสี สเทวกา ฯ
|๑๐.๒๗| ยทิมสฺส โลกนาถสฺส วิรชฺฌิสฺสาม สาสนํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๑๐.๒๘| ยถา มนุสฺสา นทึ ตรนฺตา ปฏิติตฺถํ วิรชฺฌิย
เหฏฺฐา ติตฺถํ คเหตฺวาน อุตฺตรนฺติ มหานทึ ฯ
|๑๐.๒๙| เอวเมว มยํ สพฺเพ ยทิ มุญฺจามิมํ ชินํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๑๐.๓๐| ตสฺสาหํ วจนํ สุตฺวา ภิยฺโย หาเสตฺวาน มานสํ
อธิฏฺฐหึ วตฺตํ อุคฺคํ ทสปารมิปูริยา ฯ
|๑๐.๓๑| นครํ ธญฺญวตี นาม สุเทโว นาม ขตฺติโย
อโนมา นาม ชนิกา นารทสฺส มเหสิโน ฯ
|๑๐.๓๒| นววสฺสสหสฺสานิ อคารํ อชฺฌาวสิ โส
ชิโต วิชิตาภิราโม ตโย ปาสาทมุตฺตมา ฯ
|๑๐.๓๓| ติจตฺตาริ สหสฺสานิ นาริโย สมลงฺกตา
วิชิตเสนา นาม สา นารี นนฺทุตฺตโร นาม อตฺรโช ฯ
|๑๐.๓๔| นิมิตฺเต จตุโร ทิสฺวา ปทสา คมเนน นิกฺขมิ
สตฺตาหํ ปธานจารํ อจริ ปุริสุตฺตโม ๑- ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. โลกนายโก ฯ
|๑๐.๓๕| พฺรหฺมุนา ยาจิโต สนฺโต นารโท โลกนายโก
วตฺตจกฺโก มหาวีโร ธนญฺชุยฺยานมุตฺตเม ฯ
|๑๐.๓๖| ภทฺทสาโล ชิตมิตฺโต อเหสุํ อคฺคสาวกา
วาเสฏฺโฐ นามุปฏฺฐาโก นารทสฺส มเหสิโน ฯ
|๑๐.๓๗| อุตฺตรา ผคฺคุนี เจว อเหสุํ อคฺคสาวิกา
โพธิ ตสฺส ภควโต มหาโสโณติ วุจฺจติ ฯ
|๑๐.๓๘| อุคฺครินฺโท วสโภ จ อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐกา
อินฺทวรี ๑- จ คณฺฑี จ อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐิกา ฯ
|๑๐.๓๙| อฏฺฐาสีติรตนานิ อจฺจุคฺคโต มหามุนิ
กญฺจนคฺฆิกสงฺกาโส ทสสหสฺสี วิโรจติ ๒- ฯ
|๑๐.๔๐| ตสฺส พฺยามปฺปภากาโย ๓- นิทฺธาวติ ทิโสทิสํ
นิรนฺตรํ ทิวา รตฺตึ โยชนํ ผรเต สทา ๔- ฯ
|๑๐.๔๑| น เกจิ เตน สมเยน สมนฺตา โยชเน ชนา
อุกฺกา ปทีเป อุชฺชเลนฺติ พุทฺธรํสีหิ โอตฺถตา ฯ
|๑๐.๔๒| นวุติวสฺสสหสฺสานิ อายุ วิชฺชติ ตาวเท
ตาวตา ติฏฺฐมาโน โส ตาเรสิ ชนตํ พหุํ ฯ
|๑๐.๔๓| ยถา อุฬุภิ คคนํ วิจิตฺตํ อุปโสภติ
ตเถว สาสนํ ตสฺส อรหนฺเตหิ โสภติ ฯ
|๑๐.๔๔| สํสารโสตํ ตารณาย เสสเก ปฏิปนฺนเก
@เชิงอรรถ: ๑ ม. อินฺทาวรี จ วณฺฑี จ ฯ ยุ. อินฺทาวรี จ จณฺฑี จ ฯ ๒ ยุ. วิโรจถ ฯ
@๓ ม. ยุ. ... กายา ฯ ๔ ยุ. ทิสา ฯ
ธมฺมเสตุํ ทฬฺหํ กตฺวา นิพฺพุโต โส นราสโภ ฯ
|๑๐.๔๕| โสปิ พุทฺโธ อสมสโม เตปิ ขีณาสวา อตุลเตชา
สพฺพํ สมนฺตรหิตํ นนุ ริตฺตา สพฺพสงฺขาราติ ฯ
|๑๐.๔๖| นารโท ชินวุสโภ นิพฺพุโต สุทสฺสเน ปุเร
ตเถว ถูปวโร ๑- จตุโยชนมุคฺคโตติ ฯ
นารทพุทฺธวํโส นวโม ฯ
ทสโม ปทุมุตฺตรพุทฺธวํโส
[๑๑] |๑๑.๑| นารทสฺส อปเรน สมฺพุทฺโธ ทิปทุตฺตโม
ปทุมุตฺตโร นาม ชิโน อกฺโขพฺโภ สาครูปโม ฯ
|๑๑.๒| มณฺฑกปฺโป จ ๒- โส อาสิ ยมฺหิ พุทฺโธ อชายถ
อุสฺสนฺนกุสลา ชนตา ตมฺหิ กปฺเป อชายถ ฯ
|๑๑.๓| ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต ปฐเม ธมฺมเทสเน
โกฏิสตสหสฺสานํ ธมฺมาภิสมโย อหุ ฯ
|๑๑.๔| ตโต ปรํปิ วสฺสนฺเต ตปฺปยนฺเต จ ปาณิเน
สตฺตตฺตึสสหสฺสานํ ทุติยาภิสมโย อหุ ฯ
|๑๑.๕| ยมฺหิ กาเล มหาวีโร อานนฺทํ อุปสงฺกมิ
ปิตุ สนฺติกํ อุปคนฺตฺวา อาหนิ อมตทุนฺทุภึ ฯ
|๑๑.๖| อาหเต อมตเภริมฺหิ วสฺสนฺเต ธมฺมวุฏฺฐิโย
ปญฺญาสสตสหสฺสานํ ตติยาภิสมโย อหุ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ชินถูปวโร ฯ ๒ ยุ. ว ฯ
|๑๑.๗| โอวาทโก วิญฺญาปโก ตารโก สพฺพปาณินํ
เทสนากุสโล พุทฺโธ ตาเรสิ ชนตํ พหุํ ฯ
|๑๑.๘| สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ ปทุมุตฺตรสฺส สตฺถุโน
โกฏิสตสหสฺสานํ ปฐโม อาสิ สมาคโม ฯ
|๑๑.๙| ยทา พุทฺโธ อสมสโม วสิ ๑- เวภารปพฺพเต
นวุติโกฏิสหสฺสานํ ทุติโย อาสิ สมาคโม ฯ
|๑๑.๑๐| ปุน จาริกํ ปกฺกนฺเต คามนิคมรฏฺฐโต
อสีติโกฏิสหสฺสานํ ตติโย อาสิ สมาคโม ฯ
|๑๑.๑๑| อหนฺเตน สมเยน ชฏิโล นาม รฏฺฐิโก
สมฺพุทฺธปฺปมุขํ สงฺฆํ สภตฺตํ ทุสฺสมทาสิหํ ฯ
|๑๑.๑๒| โสปิ มํ พุทฺโธ พฺยากาสิ สงฺฆมชฺเฌ นิสีทิย
สตสหสฺเส อิโต กปฺเป อยํ พุทฺโธ ภวิสฺสติ ฯ
|๑๑.๑๓| อหุ กปิลวฺหยา รมฺมา นิกฺขมิตฺวา ตถาคโต
ปธานํ ปทหิตฺวาน กตฺวา ทุกฺกรการิกํ ฯ
|๑๑.๑๔| อชปาลรุกฺขมูลสฺมึ นิสีทิตฺวา ตถาคโต
ตตฺถ ปายาสํ ปคฺคยฺห เนรญฺชรมุเปหิติ ฯ
|๑๑.๑๕| เนรญฺชราย ตีรมฺหิ ปายาสํ อทิ โส ชิโน
ปฏิยตฺตวรมคฺเคน โพธิมูลมฺหิ เอหิติ ฯ
|๑๑.๑๖| ตโต ปทกฺขิณํ กตฺวา โพธิมณฺฑํ อนุตฺตรํ
อสฺสตฺถรุกฺขมูลมฺหิ พุชฺฌิสฺสติ มหายโส ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. วสติ ฯ
|๑๑.๑๗| อิมสฺส ชนิกา มาตา มายา นาม ภวิสฺสติ
ปิตา สุทฺโธทโน นาม อยํ เหสฺสติ โคตโม ฯ
|๑๑.๑๘| อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา
โกลิโต อุปติสฺโส จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวกา
อานนฺโท นามุปฏฺฐาโก อุปฏฺฐิสฺสติมํ ชินํ ฯ
|๑๑.๑๙| เขมา อุปฺปลวณฺณา จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวิกา
อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา ฯ
|๑๑.๒๐| โพธิ ตสฺส ภควโต อสฺสตฺโถติ ปวุจฺจติ
จิตฺโต จ หตฺถาฬวโก อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐกา ฯ
|๑๑.๒๑| นนฺทมาตา จ อุตฺตรา อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐิกา
อายุ วสฺสสตํ ตสฺส โคตมสฺส ยสสฺสิโน ฯ
|๑๑.๒๒| อิทํ สุตฺวาน วจนํ อสมสฺส มเหสิโน
อาโมทิตา นรมรู พุทฺธวีชงฺกุโร อยํ ฯ
|๑๑.๒๓| อุกฺกุฏฺฐิสทฺทา วตฺตนฺติ อปฺโผเฏนฺติ หสนฺติ จ
กตญฺชลี นมสฺสนฺติ ทสสหสฺสี สเทวกา ฯ
|๑๑.๒๔| ยทิมสฺส โลกนาถสฺส วิรชฺฌิสฺสาม สาสนํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๑๑.๒๕| ยถา มนุสฺสา นทึ ตรนฺตา ปฏิติตฺถํ วิรชฺฌิย
เหฏฺฐา ติตฺถํ คเหตฺวาน อุตฺตรนฺติ มหานทึ ฯ
|๑๑.๒๖| เอวเมว มยํ สพฺเพ ยทิ มุญฺจามิมํ ชินํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๑๑.๒๗| ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา อุตฺตรึ วตฺตมธิฏฺฐหึ
อกาสึ ๑- อุคฺคํ ทฬฺหํ ธิตึ ทสปารมิปูริยา ฯ
|๑๑.๒๘| พฺยาหตา ติตฺถิยา สพฺเพ วิมนา ทุมฺมนา ตทา
น เตสํ เกจิ ปริจรนฺติ รฏฺฐโต นิจฺฉุภนฺติ เต ฯ
|๑๑.๒๙| สพฺเพ ตตฺถ สมาคนฺตฺวา อุปคจฺฉุํ พุทฺธสนฺติเก
ตุวํ นาโถ มหาวีร สรณํ โหหิ จกฺขุมา ฯ
|๑๑.๓๐| อนุกมฺปโก การุณิโก หิเตสี สพฺพปาณินํ
สมฺปตฺเต ติตฺถิเย สพฺเพ ปญฺจสีเล ปติฏฺฐหิ ๒- ฯ
|๑๑.๓๑| เอวํ นิรากุลํ อาสิ สุญฺญตํ ติตฺถิเยหิ ตํ
วิจิตฺตํ อรหนฺเตหิ วสีภูเตหิ ตาทิหิ ฯ
|๑๑.๓๒| นครํ หํสวตี นาม อานนฺโท นาม ขตฺติโย
สุชาตา นาม ชนิกา ปทุมุตฺตรสตฺถุโน ๓- ฯ
|๑๑.๓๓| นววสฺส ๔- สหสฺสานิ อคารํ อชฺฌาวสิ โส
นารี ๕- พาหโน ยสวตี ตโย ปาสาท มุตฺตมา ฯ
|๑๑.๓๔| ติจตฺตาริ สหสฺสานิ นาริโย สมลงฺกตา
วสุลทตฺตา ๖- นาม นารี อุตฺตโร ๗- นาม อตฺรโช ฯ
|๑๑.๓๕| นิมิตฺเต จตุโร ทิสฺวา ปาสาเทนาภินิกฺขมิ
สตฺตาหํ ปธานจารํ อจริ ปุริสุตฺตโม ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. อกาสิ มคฺคํ ฯ ๒ ม. ปติฏฺฐติ ฯ ๓ ยุ. ปทมุตฺตรมเหสิโน ฯ
@๔ ม. ยุ. ทส ... ฯ ๕ ม. นรวาหโน ยโสวสวตฺตี ฯ ยุ. นารวาหโน ยโสวสวตฺตี ฯ
@๖ ม. ยุ. วสุทตฺตา ฯ ๗ ม. อุตฺตโม ฯ
|๑๑.๓๖| พฺรหฺมุนา ยาจิโต สนฺโต ปทุมุตฺตโร วินายโก
วตฺตจกฺโก มหาวีโร มิถิลุยฺยานมุตฺตเม ฯ
|๑๑.๓๗| เทวิโล ๑- จ สุชาโต จ อเหสุํ อคฺคสาวกา
สุมโน นามุปฏฺฐาโก ปทุมุตฺตรสฺส สตฺถุโน ๒- ฯ
|๑๑.๓๘| อมิตา อสมา เจว อเหสุํ อคฺคสาวิกา
โพธิ ตสฺส ภควโต สลโฬติ ปวุจฺจติ ฯ
|๑๑.๓๙| อมิโต ๓- เจว ติสฺโส จ อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐกา
หตฺถา เจว สุจิตฺตา ๔- จ อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐิกา ฯ
|๑๑.๔๐| อฏฺฐปญฺญาสรตนํ อจฺจุคฺคโต มหามุนิ
กญฺจนคฺฆิกสงฺกาโส ทฺวตฺตึสวรลกฺขโณ ฯ
|๑๑.๔๑| กุฑฺฑา กวาฏา ภิตฺติ จ รุกฺขา นคสิลุจฺจโย ๕-
น ตสฺสาวรณํ อตฺถิ สมนฺตา ทฺวาทสโยชเน ฯ
|๑๑.๔๒| วสฺสสตสหสฺสานิ อายุ วิชฺชติ ตาวเท
ตาวตา ติฏฺฐมาโน โส ตาเรสิ ชนตํ พหุํ ฯ
|๑๑.๔๓| สนฺตาเรตฺวา พหุชญฺญํ ๖- ฉินฺทิตฺวา สพฺพสํสยํ
ชลิตฺวา อคฺคิกฺขนฺโธว นิพฺพุโต โส สสาวโก ฯ
|๑๑.๔๔| ปทุมุตฺตโร ชิโน พุทฺโธ นนฺทารามมฺหิ นิพฺพุโต
ตตฺเถว ตสฺส ถูปวโร ทฺวาทสมุพฺเพธโยชโนติ ฯ
ปทุมุตฺตรพุทฺธวํโส ทสโม ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. เทวโล ฯ ๒ ม. ยุ. มเหสิโน ฯ ๓ ม. ยุ. วิติณฺโณ ฯ ๔ ม. ยุ. วิจิตฺตา ฯ
@๕ ม. ยุ. นคสิลุจฺจยา ฯ ๖ ม. ยุ. พหุชนํ ฯ
เอกาทสโม สุเมธพุทฺธวํโส
[๑๒] |๑๒.๑| ปทุมุตฺตรสฺส อปเรน สุเมโธ นาม นายโก
ทุราสโท อุคฺคเตโช สพฺพโลกุตฺตโม ชิโน ๑- ฯ
|๑๒.๒| ปสนฺนเนตฺโต สุมุโข พฺรหา อุชุ ปตาปวา
หิเตสี สพฺพสตฺตานํ พหู โมเจสิ พนฺธนา ฯ
|๑๒.๓| ยทา พุทฺโธ ปาปุณิตฺวา เกวลํ โพธิมุตฺตมํ
สุทสฺสนมฺหิ นคเร ธมฺมจกฺกํ ปวตฺตยิ ฯ
|๑๒.๔| ตสฺสาปิ อภิสมยา ตีณิ อเหสุํ ธมฺมเทสเน
โกฏิสตสหสฺสานํ ปฐมาภิสมโย อหุ ฯ
|๑๒.๕| ปุนาปรํ กุมฺภกณฺณํ ยกฺขญฺจ ๒- ทมยี ชิโน
นวุติโกฏิสหสฺสานํ ทุติยาภิสมโย อหุ ฯ
|๑๒.๖| ปุนาปรํ อมิตยโส จตุสจฺจํ ปกาสยิ
อสีติโกฏิสหสฺสานํ ตติยาภิสมโย อหุ ฯ
|๑๒.๗| สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ สุเมธสฺส มเหสิโน
ขีณาสวานํ วิมลานํ สนฺตจิตฺตาน ตาทินํ ฯ
|๑๒.๘| สุทสฺสนมฺหิ นคเร ๓- อุปคญฺฉิ ชิโน ยทา
ตทา ขีณาสวา ภิกฺขู สมึสุ สตโกฏิโย ฯ
|๑๒.๙| ปุนาปรํ เทวกูเฏ ภิกฺขูนํ กฐินตฺถเต
ตทา นวุติโกฏีนํ ทุติโย อาสิ สมาคโม ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. มุนิ ฯ ยุ. สพฺพโลกุตฺตโร มุนิ ฯ ๒ ม. ยุ. ยกฺขํ โส ฯ ๓ ม. สุทสฺสนํ นาม
@นครํ ฯ ยุ. สุทสฺสนํ นครํ วรํ ฯ
|๑๒.๑๐| ปุนาปรํ ทสพโล ยทา จรติ จาริกํ
ตทา อสีติโกฏีนํ ตติโย อาสิ สมาคโม ฯ
|๑๒.๑๑| อหนฺเตน สมเยน อุตฺตโร นาม มาณโว
อสีติโกฏิโย มยฺหํ ฆเร สนฺนิจฺจิตํ ธนํ ฯ
|๑๒.๑๒| เกวลํ สพฺพํ ทตฺวาน สสงฺเฆ โลกนายเก ๑-
สรณํ ตสฺส อุปคญฺฉึ ปพฺพชฺชํ อภิโรจยึ ฯ
|๑๒.๑๓| โสปิ มํ ตทา ๒- พฺยากาสิ กโรนฺโต อนุโมทนํ
ตึสกปฺปสหสฺสมฺหิ อยํ พุทฺโธ ภวิสฺสติ ฯ
|๑๒.๑๔| อหุ กปิลวฺหยา รมฺมา นิกฺขมิตฺวา ตถาคโต
ปธานํ ปทหิตฺวาน กตฺวา ทุกฺกรการิกํ ฯ
|๑๒.๑๕| อชปาลรุกฺขมูลสฺมึ นิสีทิตฺวา ตถาคโต
ตตฺถ ปายาสํ ปคฺคยฺห เนรญฺชรมุเปหิติ ฯ
|๑๒.๑๖| เนรญฺชราย ตีรมฺหิ ปายาสํ อทิ โส ชิโน
ปฏิยตฺตวรมคฺเคน โพธิมูลมฺหิ เอหิติ ฯ
|๑๒.๑๗| ตโต ปทกฺขิณํ กตฺวา โพธิมณฺฑํ อนุตฺตรํ
อสฺสตฺถ รุกฺขมูลมฺหิ พุชฺฌิสฺสติ มหายโส ฯ
|๑๒.๑๘| อิมสฺส ชนิกา มาตา มายา นาม ภวิสฺสติ
ปิตา สุทฺโธทโน นาม อยํ เหสฺสติ โคตโม ฯ
|๑๒.๑๙| อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา
โกลิโต อุปติสฺโส จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวกา
อานนฺโท นามุปฏฺฐาโก อุปฏฺฐิสฺสติ มํ ชินํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. สสงฺฆํ โลกนายก ฯ ๒ ม. ยุ. พุทฺโธ ฯ
|๑๒.๒๐| เขมา อุปฺปลวณฺณา จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวิกา
อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา ฯ
|๑๒.๒๑| โพธิ ตสฺส ภควโต อสฺสตฺโถติ ปวุจฺจติ
จิตฺโต จ หตฺถาฬวโก อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐกา ฯ
|๑๒.๒๒| นนฺทมาตา จ อุตฺตรา อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐิกา
อายุ วสฺสสตํ ตสฺส โคตมสฺส ยสสฺสิโน ฯ
|๑๒.๒๓| อิทํ สุตฺวาน วจนํ อสมสฺส มเหสิโน
อาโมทิตา นรมรู พุทฺธวีชงฺกุโร อยํ ฯ
|๑๒.๒๔| อุกฺกุฏฺฐิสทฺทา วตฺตนฺติ อปฺโผเฏนฺติ หสนฺติ จ
กตญฺชลี นมสฺสนฺติ ทสสหสฺสี สเทวกา ฯ
|๑๒.๒๕| ยทิมสฺส โลกนาถสฺส วิรชฺฌิสฺสาม สาสนํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๑๒.๒๖| ยถา มนุสฺสา นทึ ตรนฺตา ปฏิติตฺถํ วิรชฺฌิย
เหฏฺฐา ติตฺถํ คเหตฺวาน อุตฺตรนฺติ มหานทึ ฯ
|๑๒.๒๗| เอวเมว มยํ สพฺเพ ยทิ มุญฺจามิมํ ชินํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๑๒.๒๘| ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา ภิยฺโย จิตฺตํ ปสาทยึ
อุตฺตรึ ๑- วตฺตมธิฏฺฐาสี ทสปารมิปูริยา ฯ
|๑๒.๒๙| สุตฺตนฺตํ วินยญฺจาปิ นวงฺคสตฺถุสาสนํ
สพฺพํ ปริยาปุณิตฺวาน โสภยึ ชินสาสนํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. อุตฺตริวตมธิฏฺฐาสึ ฯ
|๑๒.๓๐| ตตฺถปฺปมตฺโต วิหรนฺโต นิสชฺชฏฺฐานจงฺกเม
อภิญฺญาปารมึ ๑- ปตฺวา พฺรหฺมโลกมคญฺฉิหํ ฯ
|๑๒.๓๑| สุทสฺสนํ นาม นครํ สุทตฺโต นาม ขตฺติโย
สุทตฺตา นาม ชนิกา สุเมธสฺส มเหสิโน ฯ
|๑๒.๓๒| นววสฺสสหสฺสานิ อคารํ อชฺฌาวสิ โส
สุจนฺโท กญฺจโน สิริวฑฺโฒ ตโย ปาสาทมุตฺตมา ฯ
|๑๒.๓๓| ติโสฬสสหสฺสานิ นาริโย สมลงฺกตา
สุมนา นาม สา นารี ปุนพฺโพ ๒- นาม อตฺรโช ฯ
|๑๒.๓๔| นิมิตฺเต จตุโร ทิสฺวา หตฺถิยาเนน นิกฺขมิ
อนูนกํ อฏฺฐมาสํ ปธานํ ปทหี ชิโน ฯ
|๑๒.๓๕| พฺรหฺมุนา ยาจิโต สนฺโต สุเมโธ โลกนายโก
วตฺตจกฺโก มหาวีโร สุทสฺสนุยฺยานมุตฺตเม ฯ
|๑๒.๓๖| สรโณ จ สพฺพกาโม จ อเหสุํ อคฺคสาวกา
สาคโร นามุปฏฺฐาโก สุเมธสฺส มเหสิโน ฯ
|๑๒.๓๗| รามา เจว สุรามา จ อเหสุํ อคฺคสาวิกา
โพธิ ตสฺส ภควโต นิมฺพรุกฺโขติ ๓- ปวุจฺจติ ฯ
|๑๒.๓๘| อุรุเวลา ๔- เจว ยสวา จ อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐกา
ยสา ๕- นาม สิริวา จ อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐิกา ฯ
|๑๒.๓๙| อฏฺฐาสีติรตนานิ อจฺจุคฺคโต มหามุนิ
โอภาเสติ ทิสา สพฺพา จนฺโท ตารคเณ ยถา ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. อภิญฺญาสุ ปารมึ คนฺตฺวา ฯ ๒ ม. ปุนพฺพสุ นาม ฯ ยุ. สุมิตฺโต นาม ฯ
@๓ ม. มหานิโปติ ฯ ยุ. มหานิมฺโพติ ฯ ๔ ม. อุรุเวลา ยสวา จ ฯ ยุ. อุรุเวโฬ จ
@ยสโว จ ฯ ๕ ม. ยุ. ยโสธรา สิริมา จ ฯ
|๑๒.๔๐| จกฺกวตฺติมณิ นาม ยถา ตปติ โยชนํ
ตเถว ตสฺส รตนํ สมนฺตา ผรติ โยชนํ ฯ
|๑๒.๔๑| นวุติวสฺสสหสฺสานิ อายุ วิชฺชติ ตาวเท
ตาวตา ติฏฺฐมาโน โส ตาเรสิ ชนตํ พหุํ ฯ
|๑๒.๔๒| เตวิชฺชา ฉฬภิญฺญาหิ พลปฺปตฺเตหิ ตาทิหิ
สมากุลมิทํ อาสิ อรหนฺเตหิ สาสนํ ๑- ฯ
|๑๒.๔๓| เตปิ สพฺเพ อมิตยสา วิปฺปมุตฺตา นิรูปธี
ญาณาโลกํ ทสฺสยิตฺวา นิพฺพุตา เต มหายสา ฯ
|๑๒.๔๔| สุเมโธ ชินวโร พุทฺโธ เมธารามมฺหิ นิพฺพุโต
ธาตุ วิตฺถาริกํ อาสิ เตสุ เตสุ ปเทสโตติ ฯ
สุเมธพุทฺธวํโส เอกาทสโม ฯ
ทฺวาทสโม สุชาตพุทฺธวํโส
[๑๓] |๑๓.๑| ตตฺเถว มณฺฑกปฺปมฺหิ สุชาโต นาม นายโก
สีหหนุ อุสภกฺขนฺโธ ๒- อปฺปเมยฺโย ทุราสโท ฯ
|๑๓.๒| จนฺโทว วิมโล สุทฺโธ สตรํสีว ปตาปวา ๓-
เอวํ โสภติ สมฺพุทฺโธ ชลนฺโต สิริยา สทา ๔- ฯ
|๑๓.๓| ปาปุณิตฺวาน สมฺพุทฺโธ เกวลํ โพธิมุตฺตมํ
สุมงฺคลมฺหิ นคเร ธมฺมจกฺกํ ปวตฺตยิ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. สาธุหิ ฯ ยุ. ตาทิหิ ฯ ๒ ม. สภกฺขนฺโธ ฯ ๓ ยุ. ตาปวา ฯ ๔ ยุ. ปภา ฯ
|๑๓.๔| เทเสนฺโต ๑- ปวรํ ธมฺมํ สุชาโต โลกนายโก
อสีติโกฏี อภิสมึสุํ ปฐเม ธมฺมเทสเน ฯ
|๑๓.๕| ยทา สุชาโต อมิตยโส เทเว วสฺสมุปาคมิ
สตฺตตฺตึสสตสหสฺสานํ ทุติยาภิสมโย อหุ ฯ
|๑๓.๖| ยทา สุชาโต อสโม ๒- อุปคญฺฉิ ปิตุ สนฺติกํ
สฏฺฐิสตสหสฺสานํ ตติยาภิสมโย อหุ ฯ
|๑๓.๗| สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ สุชาตสฺส มเหสิโน
ขีณาสวานํ วิมลานํ สนฺตจิตฺตาน ตาทินํ ฯ
|๑๓.๘| อภิญฺญาพลปฺปตฺตานํ อปฺปตฺตานํ ภวาภเว
สฏฺฐิสตสหสฺสานิ ๓- ปฐมํ สนฺนิปตึสุ เต ฯ
|๑๓.๙| ปุนาปรํ สนฺนิปาเต ติทิโวโรหเณ ชิเน
ปญฺญาสสตสหสฺสานํ ทุติโย อาสิ สมาคโม ฯ
|๑๓.๑๐| อุปสงฺกมฺม ๔- นรวุสภํ ๕- ตสฺส โย อคฺคสาวโก
จตูหิ สตสหสฺเสหิ สมฺพุทฺธํ อุปสงฺกมิ ฯ
|๑๓.๑๑| อหนฺเตน สมเยน จตุทีปมฺหิ อิสฺสโร
อนฺตลิกฺขจโร อาสึ จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ
[๖]-
|๑๓.๑๒| จตุทีเป มหารชฺชํ รตเน สตฺต อุตฺตเม
พุทฺเธ นิยฺยาทยิตฺวาน ปพฺพชึ ตสฺส สนฺติเก ฯ
|๑๓.๑๓| อารามิกา ชนปเท อุฏฺฐานํ ปฏิปิณฺฑิย
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. เทเสนฺเต ... สุชาเต โลกนายเก ฯ ๒ โป. ม. ยุ. อสมสโม ฯ ๓ ยุ.
@สฏฺฐิสตสหสฺสานํ ฯ ๔ ม. ยุ. อุปสงฺกมนฺโต ฯ ๕ ม. นราสภํ ฯ ยุ. นรวสภํ ฯ
@๖ ม. โลเก อจฺฉริยํ ทิสฺวา อพฺภูตํ โลมหํสนํ อุปคนฺตฺวาน วนฺทึ โส สุชาตํ
@โลกนายกํ ฯ ยุ. ... อุปคนฺตฺวาน วนฺทยึ ... ฯ
อุปเนนฺติ ภิกฺขุสงฺฆสฺส ปจฺจยํ สยนาสนํ ฯ
|๑๓.๑๔| โสปิ มํ ตทา ๑- พฺยากาสิ ทสสหสฺสมฺหิ อิสฺสโร
ตึสกปฺปสหสฺสานํ ๒- อยํ พุทฺโธ ภวิสฺสติ ฯ
|๑๓.๑๕| อหุ กปิลวฺหยา รมฺมา นิกฺขมิตฺวา ตถาคโต
ปธานํ ปทหิตฺวาน กตฺวา ทุกฺกรการิกํ ฯ
|๑๓.๑๖| อชปาลรุกฺขมูลสฺมึ นิสีทิตฺวา ตถาคโต
ตตฺถ ปายาสํ ปคฺคยฺห เนรญฺชรมุเปหิติ ฯ
|๑๓.๑๗| เนรญฺชราย ตีรมฺหิ ปายาสํ อทิ โส ชิโน
ปฏิยตฺตวรมคฺเคน โพธิมูลมฺหิ เอหิติ ฯ
|๑๓.๑๘| ตโต ปทกฺขิณํ กตฺวา โพธิมณฺฑํ อนุตฺตรํ
อสฺสตฺถรุกฺขมูลมฺหิ พุชฺฌิสฺสติ มหายโส ฯ
|๑๓.๑๙| อิมสฺส ชนิกา มาตา มายา นาม ภวิสฺสติ
ปิตา สุทฺโธทโน นาม อยํ เหสฺสติ โคตโม ฯ
|๑๓.๒๐| อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา
โกลิโต อุปติสฺโส จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวกา
อานนฺโท นามุปฏฺฐาโก อุปฏฺฐิสฺสติมํ ชินํ ฯ
|๑๓.๒๑| เขมา อุปฺปลวณฺณา จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวิกา
อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา ฯ
|๑๓.๒๒| โพธิ ตสฺส ภควโต อสฺสตฺโถติ ปวุจฺจติ
จิตฺโต จ หตฺถาฬวโก อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐกา ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. พุทฺโธ ฯ ๒ โป. ม. ยุ. ตึสกปฺปสหสฺสมฺหิ ฯ
|๑๓.๒๓| นนฺทมาตา จ อุตฺตรา อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐิกา
อายุ วสฺสสตํ ตสฺส โคตมสฺส ยสสฺสิโน ฯ
|๑๓.๒๔| อิทํ สุตฺวาน วจนํ อสมสฺส มเหสิโน
อาโมทิตา นรมรู พุทฺธวีชงฺกุโร อยํ ฯ
|๑๓.๒๕| อุกฺกุฏฺฐิสทฺทา วตฺตนฺติ อปฺโผเฏนฺติ หสนฺติ จ
กตญฺชลี นมสฺสนฺติ ทสสหสฺสี สเทวกา ฯ
|๑๓.๒๖| ยทิมสฺส โลกนาถสฺส วิรชฺฌิสฺสาม สาสนํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๑๓.๒๗| ยถา มนุสฺสา นทึ ตรนฺตา ปฏิติตฺถํ วิรชฺฌิย
เหฏฺฐาติตฺถํ คเหตฺวาน อุตฺตรนฺติ มหานทึ ฯ
|๑๓.๒๘| เอวเมว มยํ สพฺเพ ยทิ มุญฺจามิมํ ชินํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๑๓.๒๙| ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา ภิยฺโย หาสํ ชเน อหํ
อธิฏฺฐหึ วตฺตํ อุคฺคํ ทสปารมิปูริยา ฯ
|๑๓.๓๐| สุตฺตนฺตํ วินยญฺจาปิ นวงฺคสตฺถุสาสนํ
สพฺพํ ปริยาปุณิตฺวาน โสภยึ ชินสาสนํ ฯ
|๑๓.๓๑| ตตฺถปฺปมตฺโต วิหรนฺโต พฺรหฺมํ ภาเวตฺวา ภาวนํ
อภิญฺญาสุ ปารมึ คนฺตฺวา พฺรหฺมโลกมคญฺฉิหํ ฯ
|๑๓.๓๒| สุมงฺคลํ นาม นครํ อุคฺคโต นาม ขตฺติโย
มาตา ปภาวตี นาม สุชาตสฺส มเหสิโน ฯ
|๑๓.๓๓| นววสฺสสหสฺสานิ อคารํ อชฺฌาวสิ โส
สิริ อุปสิริ จนฺโท ๑- ตโย ปาสาทมุตฺตมา ฯ
|๑๓.๓๔| เตวีสติสหสฺสานิ นาริโย สมลงฺกตา
สิรินนฺทา นาม นารี อุปเสโน นาม อตฺรโช ฯ
|๑๓.๓๕| นิมิตฺเต จตุโร ทิสฺวา อสฺสยาเนน นิกฺขมิ
อนูนนวมาสานิ ปธานํ ปทหี ชิโน ฯ
|๑๓.๓๖| พฺรหฺมุนา ยาจิโต สนฺโต สุชาโต ๒- โลกนายโก
วตฺตจกฺโก มหาวีโร สุมงฺคลุยฺยานมุตฺตเม ฯ
|๑๓.๓๗| สุทสฺสโน สุเทโว จ อเหสุํ อคฺคสาวกา
นารโท นามุปฏฺฐาโก สุชาตสฺส มเหสิโน ฯ
|๑๓.๓๘| นาคา ๓- นาคสมานา จ อเหสุํ อคฺคสาวิกา
โพธิ ตสฺส ภควโต มหาเวฬูติ วุจฺจติ ฯ
|๑๓.๓๙| โส จ รุกฺโข ฆนกฺขนฺโธ ๔- อจฺฉิทฺโท โหติ ปตฺติโก
อุชุ วํโส พฺรหา โหติ ทสฺสเนยฺโย มโนรโม ฯ
|๑๓.๔๐| เอกกฺขนฺโธ ปวฑฺฒิตฺวา ตโต สาขา จ ๕- ภิชฺชติ
ยถา สุพนฺโธ โมรหตฺโถ เอวํ โสภติ โส ทุโม ฯ
|๑๓.๔๑| น ตสฺส กณฺฐกา โหนฺติ นาปิ ฉิทฺทํ มหา อหุ
วิติณฺณสาโข อวิรโฬ สนฺทจฺฉาโย ๖- มโนรโม ฯ
|๑๓.๔๒| สุทตฺโต เจว จิตฺโต จ อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐกา
สุภทฺทา เจว ปทุมา จ อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐิกา ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. นนฺโท ฯ ยุ. นนฺทา ฯ ๒ ยุ. สุชาเต ฯ ๓ ม. ยุ. นาคา จ นาคสมาลา จ ฯ
@๔ โป. ยุ. ฆนรุจิโร ฯ ๕ ม. ยุ. ปภิชฺชติ ฯ ๖ ยุ. สนฺนจฺฉาโย ฯ
|๑๓.๔๓| ปญฺญาสรตโน อาสิ อุจฺจตฺตเนน โส ชิโน
สพฺพาการวรูเปโต สพฺพคุณมุปาคโต ฯ
|๑๓.๔๔| ตสฺส ปภา อสมสมา นิทฺธาวติ สมนฺตโต
อปฺปมาโณ อตุลิโย ๑- อุปเมหิ ๒- อนูปโม ฯ
|๑๓.๔๕| นวุติวสฺสสหสฺสานิ อายุ วิชฺชติ ตาวเท
ตาวตา ติฏฺฐมาโน โส ตาเรสิ ชนตํ พหุํ ฯ
|๑๓.๔๖| ยถาปิ สาคเร อุมฺมิ คคเน ตารกา ยถา
เอวํ ตทา ปาวจนํ อรหนฺเตหิ จิตฺตกํ ๓- ฯ
|๑๓.๔๗| [เตวิชฺชา ๔- ฉฬภิญฺญาหิ พลปฺปตฺเตหิ ตาทิหิ
สมากุลมิทํ อาสิ อรหนฺเตหิ ตาทิภิ] ฯ
|๑๓.๔๘| โส จ พุทฺโธ อสมสโม คุณานิ จ ตานิ อตุลิยานิ
สพฺพํ สมนฺตรหิตํ นนุ ริตฺตา สพฺพสงฺขาราติ ฯ
|๑๓.๔๙| สุชาโต ชินวโร พุทฺโธ เสลารามมฺหิ นิพฺพุโต
ตตฺเถว ๕- เจติโย สตฺถุ ตีณิ คาวุตมุคฺคโตติ ฯ
สุชาตพุทฺธวํโส ทฺวาทสโม ฯ
เตรสโม ปิยทสฺสิพุทฺธวํโส
[๑๔] |๑๔.๑| สุชาตสฺส อปเรน สยมฺภู โลกนายโก
ทุราสโท อสมสโม ปิยทสฺสี มหายโส ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. อตุลโย จ ฯ ๒ ม. โอปมฺเมหิ ฯ ยุ. โอปเมหิ ฯ ๓ โป. วิจิตฺติตํ ฯ
@ม. จิตฺติตํ ฯ ยุ. วิจิตํ ฯ ๔ ม. ยุ. อยํ คาถา นตฺถิ ฯ ๕ ม. ยุ. ตตฺเถว ตสฺส
@เจติโย ฯ
|๑๔.๒| โสปิ พุทฺโธ อมิตยโส อาทิจฺโจว วิโรจติ
นิหนฺตฺวาน ตมํ สพฺพํ ธมฺมจกฺกํ ปวตฺตยิ ฯ
|๑๔.๓| ตสฺสาปิ อตุลเตชสฺส อเหสุํ อภิสมยา ตโย
โกฏิสตสหสฺสานํ ปฐมาภิสมโย อหุ ฯ
|๑๔.๔| สุทสฺสโน เทวราชา มิจฺฉาทิฏฺฐิมโรจยิ
ตสฺส ทิฏฺฐึ วิโนเทนฺโต สตฺถา ธมฺมมเทสยิ ฯ
|๑๔.๕| ชนสนฺนิปาโต อตุโล มหา สนฺนิปตี ตทา
นวโกฏิสหสฺสานํ ๑- ทุติยาภิสมโย อหุ ฯ
|๑๔.๖| ยทา โทณมุขํ หตฺถึ วิเนติ ๒- นรสารถิ
อสีติโกฏิสหสฺสานํ ตติยาภิสมโย อหุ ฯ
|๑๔.๗| สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ ตสฺสาปิ ปิยทสฺสิโน
โกฏิสตสหสฺสานํ ปฐโม อาสิ สมาคโม ฯ
|๑๔.๘| ตโต ปรํ นวุติโกฏี สมึสุ เอกโต มุนี
ตติเย สนฺนิปาตมฺหิ อสีติโกฏิโย อหุ ฯ
|๑๔.๙| อหนฺเตน สมเยน กสฺสโป นาม มาณโว ๓-
อชฺฌายิโก มนฺตธโร ติณฺณํ เวทาน ปารคู ฯ
|๑๔.๑๐| ตสฺส ธมฺมํ สุณิตฺวาน ปสาทํ ชนยึ อหํ
โกฏิสตสหสฺเสหิ สงฺฆารามํ อมาปยึ ๔- ฯ
|๑๔.๑๑| ตสฺส ทตฺวาน อารามํ หฏฺโฐ สํวิคฺคมานโส
สรเณ ๕- ปญฺจสีเล จ ทฬฺหํ กตฺวา สมาทยึ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. นวุติโกฏิสหสฺสานํ ฯ ๒ ม. ยุ. วิเนสิ ฯ ๓ ม. ยุ. พฺราหฺมโณ ฯ
@๔ โป. ยุ. อมาปยิ ฯ ๕ ยุ. สรณํ ปญฺจสีลญฺจ ฯ
|๑๔.๑๒| โสปิ มํ พุทฺโธ พฺยากาสิ สงฺฆมชฺเฌ นิสีทิย
อฏฺฐารสกปฺปสเต อยํ พุทฺโธ ภวิสฺสติ ฯ
|๑๔.๑๓| อหุ กปิลวฺหยา รมฺมา นิกฺขมิตฺวา ตถาคโต
ปธานํ ปทหิตฺวาน กตฺวา ทุกฺกรการิกํ ฯ
|๑๔.๑๔| อชปาลรุกฺขมูลสฺมึ นิสีทิตฺวา ตถาคโต
ตตฺถ ปายาสํ ปคฺคยฺห เนรญฺชรมุเปหิติ ฯ
|๑๔.๑๕| เนรญฺชราย ตีรมฺหิ ปายาสํ อทิ โส ชิโน
ปฏิยตฺตวรมคฺเคน โพธิมูลมฺหิ เอหิติ ฯ
|๑๔.๑๖| ตโต ปทกฺขิณํ กตฺวา โพธิมณฺฑํ อนุตฺตรํ
อสฺสตฺถรุกฺขมูลมฺหิ พุชฺฌิสฺสติ มหายโส ฯ
|๑๔.๑๗| อิมสฺส ชนิกา มาตา มายา นาม ภวิสฺสติ
ปิตา สุทฺโธทโน นาม อยํ เหสฺสติ โคตโม ฯ
|๑๔.๑๘| อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา
โกลิโต อุปติสฺโส จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวกา
อานนฺโท นามุปฏฺฐาโก อุปฏฺฐิสฺสติมํ ชินํ ฯ
|๑๔.๑๙| เขมา อุปฺปลวณฺณา จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวิกา
อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา ฯ
|๑๔.๒๐| โพธิ ตสฺส ภควโต อสฺสตฺโถติ ปวุจฺจติ
จิตฺโต จ หตฺถาฬวโก อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐกา ฯ
|๑๔.๒๑| นนฺทมาตา จ อุตฺตรา อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐิกา
อายุ วสฺสสตํ ตสฺส โคตมสฺส ยสสฺสิโน ฯ
|๑๔.๒๒| อิทํ สุตฺวาน วจนํ อสมสฺส มเหสิโน
อาโมทิตา นรมรู พุทฺธวีชงฺกุโร อยํ ฯ
|๑๔.๒๓| อุกฺกุฏฺฐิสทฺทา วตฺตนฺติ อปฺโผเฏนฺติ หสนฺติ จ
กตญฺชลี นมสฺสนฺติ ทสสหสฺสี สเทวกา ฯ
|๑๔.๒๔| ยทิมสฺส โลกนาถสฺส วิรชฺฌิสฺสาม สาสนํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๑๔.๒๕| ยถา มนุสฺสา นทึ ตรนฺตา ปฏิติตฺถํ วิรชฺฌิย
เหฏฺฐาติตฺถํ คเหตฺวาน อุตฺตรนฺติ มหานทึ ฯ
|๑๔.๒๖| เอวเมว มยํ สพฺเพ ยทิ มุญฺจามิมํ ชินํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๑๔.๒๗| ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา ภิยฺโย จิตฺตํ ปสาทยึ ๑-
อุตฺตรึ วตฺตมธิฏฺฐาสึ ทสปารมิปูริยา ฯ
|๑๔.๒๘| สุธญฺญํ นาม นครํ สุทตฺโต นาม ขตฺติโย
สุจนฺทา ๒- นาม ชนิกา ปิยทสฺสิสฺส สตฺถุโน ฯ
|๑๔.๒๙| นววสฺสสหสฺสานิ อคารํ อชฺฌาวสิ โส
สุนิมฺมลวิมลคิริคูหา ตโย ปาสาทมุตฺตมา ฯ
|๑๔.๓๐| เตตฺตึสติสหสฺสานิ [๓]- นาริโย สมลงฺกตา
วิมลา ๔- นาม สา นารี กญฺจนาเวฬอตฺรโช ๕- ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. ปสาทยิ ฯ ๒ โป. สุจนฺทนา ฯ ม. จนฺทา นามาสิ ฯ ๓ ม. จ ฯ ๔ ยุ.
@วิมลา นาม นารี จ ฯ ๕ ม. กญฺจนาเวโฬ นาม อตฺรโช ฯ ยุ. กญฺจนเวโฬ นาม... ฯ
|๑๔.๓๑| นิมิตฺเต จตุโร ทิสฺวา รถยาเนน นิกฺขมิ
ฉมาสํ ปธานจารํ อจริ ปุริสุตฺตโม ฯ
|๑๔.๓๒| พฺรหฺมุนา ยาจิโต สนฺโต ปิยทสฺสึ มหามุนิ
วตฺตจกฺโก มหาวีโร อุสภุยฺยาเน ๑- มโนรเม ฯ
|๑๔.๓๓| ปาลิโต สพฺพทสฺสี จ อเหสุํ อคฺคสาวกา
โสภิโต นามุปฏฺฐาโก ปิยทสฺสิสฺส สตฺถุโน ฯ
|๑๔.๓๔| สุชาตา ธมฺมทินฺนา จ อเหสุํ อคฺคสาวิกา
โพธิ ตสฺส ภควโต กกุโธติ ๒- ปวุจฺจติ ฯ
|๑๔.๓๕| สนฺทโก ๓- ธมฺมิโก เจว อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐกา
วิสาขา ธมฺมทินฺนา จ อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐิกา ฯ
|๑๔.๓๖| โสปิ พุทฺโธ อมิตยโส ทฺวตฺตึสวรลกฺขโณ
อสีติหตฺถมุพฺเพโธ สาลราชาว ทิสฺสติ ฯ
|๑๔.๓๗| อคฺคิยา จนฺทสุริยานํ นตฺถิ ตาทิสิกา ปภา
ยถา อหุ ปภา ตสฺส อสมสฺส มเหสิโน ฯ
|๑๔.๓๘| ตสฺสาปิ เทวเทวสฺส อายุ ตาวตฺตกา ๔- อหุ
นวุติวสฺสสหสฺสานิ โลเก อฏฺฐาสิ จกฺขุมา ฯ
|๑๔.๓๙| โสปิ พุทฺโธ อสมสโม ยุคานิปิ ตานิ อตุลิยานิ
สพฺพํ สมนฺตรหิตํ นนุ ริตฺตา สพฺพสงฺขาราติ ฯ
|๑๔.๔๐| [๕]- ปิยทสฺสี มุนิวโร อสฺสตฺถารามมฺหิ นิพฺพุโต
ตตฺเถว ตสฺส ชินถูโป ตีณิ โยชนมุคฺคโตติ ฯ
ปิยทสฺสิพุทฺธวํโส เตรสโม ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. อุสฺสาวนุยฺยาเน ฯ ๒ ยุ. กกุทฺโธติ ฯ ๓ ม. สนฺธโก ธมฺมโก เจว ฯ
@ยุ. สนฺนโก ฯ ๔ ม. ตาวตกํ ฯ ๕ ยุ. โส ฯ
จุทฺทสโม อตฺถทสฺสิพุทฺธวํโส
[๑๕] |๑๕.๑| ตตฺเถว มณฺฑกปฺปมฺหิ อตฺถทสฺสี มหายโส
มหาตมํ นิหนฺตฺวาน ปตฺโต สมฺโพธิมุตฺตมํ ฯ
|๑๕.๒| พฺรหฺมุนา ยาจิโต สนฺโต ธมฺมจกฺกํ ปวตฺตยิ
อมเตน ตปฺปยี โลกํ ทสสหสฺสี สเทวกา ๑- ฯ
|๑๕.๓| ตสฺสาปิ โลกนาถสฺส อเหสุํ อภิสมยา ตโย
โกฏิสตสหสฺสานํ ปฐมาภิสมโย อหุ ฯ
|๑๕.๔| ยทา พุทฺโธ อตฺถทสฺสี จรติ เทวจาริกํ
โกฏิสตสหสฺสานํ ทุติยาภิสมโย อหุ ฯ
|๑๕.๕| ปุนาปรํ ยทา พุทฺโธ เทเสสิ ปิตุ สนฺติเก
โกฏิสตสหสฺสานํ ตติยาภิสมโย อหุ ฯ
|๑๕.๖| สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ ตสฺสาปิ จ มเหสิโน
ขีณาสวานํ วิมลานํ สนฺตจิตฺตาน ตาทินํ ฯ
|๑๕.๗| อฏฺฐนวุติสหสฺสานํ ปฐโม อาสิ สมาคโม
อฏฺฐาสีติสหสฺสานํ ทุติโย อาสิ สมาคโม ฯ
|๑๕.๘| อฏฺฐสตฺตติสหสฺสานํ ๒- ตติโย อาสิ สมาคโม
อนุปาทาวิมุตฺตานํ วิมลานํ มเหสินํ ฯ
|๑๕.๙| อหนฺเตน สมเยน ชฏิโล อุคฺคตาปโน
สุสิโม นาม นาเมน มหิยา เสฏฺฐสมฺมโต ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ โป. ม. ยุ. สเทวกํ ฯ ๒ ยุ. อฏฺฐตึสสหสฺสานํ ฯ
|๑๕.๑๐| ทิพฺพํ มนฺทารวํ ปุปฺผํ ปทุมํ ปาริฉตฺตกํ
เทวโลกา อาหริตฺวา สมฺพุทฺธํ อภิปูชยึ ฯ
|๑๕.๑๑| โสปิ มํ พุทฺโธ พฺยากาสิ อตฺถทสฺสี มหามุนิ
อฏฺฐารเส กปฺปสเต อยํ พุทฺโธ ภวิสฺสติ ฯ
|๑๕.๑๒| อหุ กปิลวฺหยา รมฺมา นิกฺขมิตฺวา ตถาคโต
ปธานํ ปทหิตฺวาน กตฺวา ทุกฺกรการิกํ ฯ
|๑๕.๑๓| อชปาลรุกฺขมูลสฺมึ นิสีทิตฺวา ตถาคโต
ตตฺถ ปายาสํ ปคฺคยฺห เนรญฺชรมุเปหิติ ฯ
|๑๕.๑๔| เนรญฺชราย ตีรมฺหิ ปายาสํ อทิ โส ชิโน
ปฏิยตฺตวรมคฺเคน โพธิมูลมฺหิ เอหิติ ฯ
|๑๕.๑๕| ตโต ปทกฺขิณํ กตฺวา โพธิมณฺฑํ อนุตฺตรํ
อสฺสตฺถรุกฺขมูลมฺหิ พุชฺฌิสฺสติ มหายโส ฯ
|๑๕.๑๖| อิมสฺส ชนิกา มาตา มายา นาม ภวิสฺสติ
ปิตา สุทฺโธทโน นาม อยํ เหสฺสติ โคตโม ฯ
|๑๕.๑๗| อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา
โกลิโต อุปติสฺโส จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวกา
อานนฺโท นามุปฏฺฐาโก อุปฏฺฐิสฺสติมํ ชินํ ฯ
|๑๕.๑๘| เขมา อุปฺปลวณฺณา จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวิกา
อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา ฯ
|๑๕.๑๙| โพธิ ตสฺส ภควโต อสฺสตฺโถติ ปวุจฺจติ
จิตฺโต จ หตฺถาฬวโก อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐิกา ฯ
|๑๕.๒๐| นนฺทมาตา จ อุตฺตรา อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐิกา
อายุ วสฺสสตํ ตสฺส โคตมสฺส ยสสฺสิโน ฯ
|๑๕.๒๑| อิทํ สุตฺวาน วจนํ อสมสฺส มเหสิโน
อาโมทิตา นรมรู พุทฺธวีชงฺกุโร อยํ ฯ
|๑๕.๒๒| อุกฺกุฏฺฐิสทฺทา วตฺตนฺติ อปฺโผเฏนฺติ หสนฺติ จ
กตญฺชลี นมสฺสนฺติ ทสสหสฺสี สเทวกา ฯ
|๑๕.๒๓| ยทิมสฺส โลกนาถสฺส วิรชฺฌิสฺสาม สาสนํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๑๕.๒๔| ยถา มนุสฺสา นทึ ตรนฺตา ปฏิติตฺถํ วิรชฺฌิย
เหฏฺฐาติตฺถํ คเหตฺวาน อุตฺตรนฺติ มหานทึ ฯ
|๑๕.๒๕| เอวเมว มยํ สพฺเพ ยทิ มุญฺจามิมํ ชินํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๑๕.๒๖| ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา ตุฏฺโฐ ๑- สํวิคฺคมานโส
อุตฺตรึ วตฺตมธิฏฺฐาสึ ทสปารมิปูริยา ฯ
|๑๕.๒๗| โสภณํ นาม นครํ สาคโร นาม ขตฺติโย
สุทสฺสนา นาม ชนิกา อตฺถทสฺสิสฺส มเหสิโน ๒- ฯ
|๑๕.๒๘| ทสวสฺสสหสฺสานิ อคารํ อชฺฌาวสิ โส
อมรคิสุรคิคิริพาหนา ๓- ตโย ปาสาทมุตฺตมา ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. หฏฺโฐ ฯ ๒ ม. ยุ. สตฺถุโน ฯ ๓ ม. อมรคิริสุคิริวาหนา ฯ
@ยุ. อมรคิริสุรคิริ คิริวาหนา ฯ
|๑๕.๒๙| เตตฺตึสติสหสฺสานิ ๑- นาริโย สมลงฺกตา
วิสาขา นาม สา นารี เสโล นามาสิ อตฺรโช ฯ
|๑๕.๓๐| นิมิตฺเต จตุโร ทิสฺวา อสฺสยาเนน นิกฺขมิ
อนูนอฏฺฐมาสานิ ปธานํ ปทหี ชิโน ฯ
|๑๕.๓๑| พฺรหฺมุนา ยาจิโต สนฺโต อตฺถทสฺสี มหายโส
วตฺตจกฺโก มหาวีโร อโนมุยฺยาเน นราสโภ ฯ
|๑๕.๓๒| สนฺโต จ อุปสนฺโต จ อเหสุํ อคฺคสาวกา
อภโย นามุปฏฺฐาโก อตฺถทสฺสิสฺส มเหสิโน ฯ
|๑๕.๓๓| ธมฺมา เจว สุธมฺมา จ อเหสุํ อคฺคสาวิกา
โพธิ ตสฺส ภควโต จมฺปโกติ ปวุจฺจติ ฯ
|๑๕.๓๔| นกุโล ๒- เจว นิสโภ จ อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐกา
มกิลา จ สุนนฺทา จ อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐิกา ฯ
|๑๕.๓๕| โสปิ พุทฺโธ อสมสโม อสีติรตนมุคฺคโต ๓-
โสภติ สาลราชาว อุฬุราชาว ปูริโต ฯ
|๑๕.๓๖| ตสฺส ปากฏิกา รํสิ อเนกสตโกฏิโย
อุทฺธํ อโธ ทสทิสา ผรนฺติ โยชนํ สทา ๔- ฯ
|๑๕.๓๗| โสปิ พุทฺโธ นรวุสโภ ๕- สพฺพสตฺตุตฺตโม มุนิ
วสฺสสตสหสฺสานิ โลเก อฏฺฐาสิ จกฺขุมา ฯ
|๑๕.๓๘| อตุลํ ทสฺเสตฺวา ๖- โอภาสํ วิโรเจตฺวา สเทวเก
โสปิ อนิจฺจตํ ปตฺโต ยถคฺคุปาทานสงฺขยา ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. เตตฺตึสญฺจ สหสฺสานิ ฯ ๒ โป. อาลา เจว นิลโภ จ ฯ ๓ ม. ยุ.
@อสีติหตฺถมุคฺคโต ฯ ๔ ยุ. ตทา ฯ ๕ ม. ยุ. นราสโภ ๖ ยุ. ทตฺวาน ฯ
|๑๕.๓๙| อตฺถทสฺสี ชินวโร อโนมารามมฺหิ นิพฺพุโต
ธาตุวิตฺถารกํ อาสิ เตสุ เตสุ ปเทสโตติ ฯ
อตฺถทสฺสิพุทฺธวํโส จุทฺทสโม ฯ
ปณฺณรสโม ธมฺมทสฺสิพุทฺธวํโส
[๑๖] |๑๖.๑| ตตฺเถว มณฺฑกปฺปมฺหิ ธมฺมทสฺสี มหายโส
ตมนฺธการํ วิธมิตฺวา อติโรจติ สเทวเก ฯ
|๑๖.๒| ตสฺสาปิ อตุลเตชสฺส ธมฺมจกฺกปฺปวตฺตเน
โกฏิสตสหสฺสานํ ปฐมาภิสมโย อหุ ฯ
|๑๖.๓| ยทา พุทฺโธ ธมฺมทสฺสี วิเนสิ สญฺชยํ อิสี
ตทา นวุติโกฏีนํ ทุติยาภิสมโย อหุ ฯ
|๑๖.๔| ยทา สกฺโก อุปคญฺฉิ สปริโส วินายกํ
ตทา อสีติโกฏีนํ ตติยาภิสมโย อหุ ฯ
|๑๖.๕| ตสฺสาปิ เทวเทวสฺส สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ ๑-
ขีณาสวานํ วิมลานํ สนฺตจิตฺตาน ตาทินํ ฯ
|๑๖.๖| ยทา พุทฺโธ ธมฺมทสฺสี สรเณ วสฺสํ อุปาคมิ
ตทา โกฏิสหสฺสานํ ๒- ปฐโม อาสิ สมาคโม ฯ
|๑๖.๗| ปุนาปรํ ยทา พุทฺโธ เทวโต เอติ ๓- มานุสํ
ตทาปิ สตโกฏีนํ ทุติโย อาสิ สมาคโม ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. อหุํ ฯ ๒ โป. ม. โกฏิสตสหสฺสานํ ฯ ๓ ยุ. .. เอหิ มานุเส ฯ
|๑๖.๘| ปุนาปรํ ยทา พุทฺโธ ปกาเสสิ ธุเต คุเณ
ตทา อสีติโกฏินํ ตติโย อาสิ สมาคโม ฯ
|๑๖.๙| อหนฺเตน สมเยน สกฺโก อาสึ ปุรินฺทโท
ทิพฺพคนฺเธน มาเลน ตุริเยน อภิปูชยึ ฯ
|๑๖.๑๐| โสปิ มํ ตทา ๑- พฺยากาสิ เทวมชฺเฌ นิสีทิย
อฏฺฐารสกปฺปสเต อยํ พุทฺโธ ภวิสฺสติ ฯ
|๑๖.๑๑| อหุ กปิลวฺหยา รมฺมา นิกฺขมิตฺวา ตถาคโต
ปธานํ ปทหิตฺวาน กตฺวา ทุกฺกรการิกํ ฯ
|๑๖.๑๒| อชปาลรุกฺขมูลสฺมึ นิสีทิตฺวา ตถาคโต
ตตฺถ ปายาสํ ปคฺคยฺห เนรญฺชรมุเปหิติ ฯ
|๑๖.๑๓| เนรญฺชราย ตีรมฺหิ ปายาสํ อทิ โส ชิโน
ปฏิยตฺตวรมคฺเคน โพธิมูลมฺหิ เอหิติ ฯ
|๑๖.๑๔| ตโต ปทกฺขิณํ กตฺวา โพธิมณฺฑํ อนุตฺตรํ
อสฺสตฺถรุกฺขมูลมฺหิ พุชฺฌิสฺสติ มหายโส ฯ
|๑๖.๑๕| อิมสฺส ชนิกา มาตา มายา นาม ภวิสฺสติ
ปิตา สุทฺโธทโน นาม อยํ เหสฺสติ โคตโม ฯ
|๑๖.๑๖| โกลิโต อุปติสฺโส จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวกา
อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา
|๑๖.๑๗| อานนฺโท นามุปฏฺฐาโก อุปฏฺฐิสฺสติ มํ ชินํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ โป. ม. ยุ. พุทฺโธ ฯ
|๑๖.๑๘| เขมา อุปฺปลวณฺณา จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวิกา
อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา ฯ
|๑๖.๑๙| โพธิ ตสฺส ภควโต อสฺสตฺโถติ ปวุจฺจติ
จิตฺโต จ หตฺถาฬวโก อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐกา ฯ
|๑๖.๒๐| นนฺทมาตา จ อุตฺตรา อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐิกา
อายุ วสฺสสตํ ตสฺส โคตมสฺส ยสสฺสิโน ฯ
|๑๖.๒๑| อิทํ สุตฺวาน วจนํ อสมสฺส มเหสิโน
อาโมทิตา นรมรู พุทฺธวีชงฺกุโร อยํ ฯ
|๑๖.๒๒| อุกฺกุฏฺฐิสทฺทา วตฺตนฺติ อปฺโผเฏนฺติ หสนฺติ จ
กตญฺชลี นมสฺสนฺติ ทสสหสฺสี สเทวกา ฯ
|๑๖.๒๓| ยทิมสฺส โลกนาถสฺส วิรชฺฌิสฺสาม สาสนํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๑๖.๒๔| ยถา มนุสฺสา นทึ ตรนฺตา ปฏิติตฺถํ วิรชฺฌิย
เหฏฺฐาติตฺถํ คเหตฺวาน อุตฺตรนฺติ มหานทึ ฯ
|๑๖.๒๕| เอวเมว มยํ สพฺเพ ยทิ มุญฺจามิมํ ชินํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๑๖.๒๖| ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา ภิยฺโย จิตฺตํ ปสาทยึ
อุตฺตรึ วตฺตมธิฏฺฐาสึ ทสปารมิปูริยา ฯ
|๑๖.๒๗| สรณํ นาม นครํ สรโณ นาม ขตฺติโย
สุนนฺทา นาม ชนิกา ธมฺมทสฺสิสฺส สตฺถุโน ฯ
|๑๖.๒๘| อฏฺฐวสฺสสหสฺสานิ อคารํ อชฺฌาวสิ โส
อรโช วิรโช สุทสฺสโน ตโย ปาสาทมุตฺตมา ฯ
|๑๖.๒๙| จตฺตาฬีสหสฺสานิ ๑- นาริโย สมลงฺกตา
วิจิโกลี ๒- นาม นารี อตฺรโช ปุญฺญวฑฺฒโน ฯ
|๑๖.๓๐| นิมิตฺเต จตุโร ทิสฺวา ปาสาเทนาภินิกฺขมิ
สตฺตาหํ ปธานจารํ อจริ ปุริสุตฺตโม ฯ
|๑๖.๓๑| พฺรหฺมุนา ยาจิโต สนฺโต ธมฺมทสฺสี นราสโภ
วตฺตจกฺโก มหาวีโร มิคทาเย นรุตฺตโม ฯ
|๑๖.๓๒| ปทุโม ปุสฺสเทโว ๓- จ อเหสุํ อคฺคสาวกา
สุทตฺโต นามุปฏฺฐาโก ธมฺมทสฺสิสฺส สตฺถุโน ฯ
|๑๖.๓๓| เขมา จ สจฺจนามา จ อเหสุํ อคฺคสาวิกา
โพธิ ตสฺส ภควโต ติมฺพชาโลติ ๔- วุจฺจติ ฯ
|๑๖.๓๔| สุภทฺโท กฏิสฺสโห เจว อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐกา
สาฬิสา ๕- จ กฬิสฺสา จ อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐิกา ฯ
|๑๖.๓๕| โสปิ พุทฺโธ อสมสโม อสีติหตฺถมุคฺคโต
อติโรจติ เตเชน ทสสหสฺสมฺหิ ธาตุยา ฯ
|๑๖.๓๖| สุผุลฺโล สาลราชาว วิชฺชุว คคเน ยถา
มชฺฌนฺติเกว สุริโย เอวํ โส อุปโสภถ ๖- ฯ
|๑๖.๓๗| ตสฺสาปิ อตุลเตชสฺส สมกํ อาสิ ชีวิตํ
วสฺสสตสหสฺสานิ โลเก อฏฺฐาสิ จกฺขุมา ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. ติจตฺตาฬีสสหสฺสานิ ฯ ๒ ยุ. วิจิโตฬี ฯ ๓ ม. ยุ. ผุสฺสเทโว ฯ
@๔ ม. ยุ. พิมฺพชาโล ฯ ๕ ม. สาฬิยา จ กฬิยา จ ฯ ยุ. สาฬิยา จ วฬิยา จ ฯ
@๖ ยุ. อุปโสภิตฺถ ฯ
|๑๖.๓๘| โอภาสํ ทสฺสยิตฺวาน วิมลํ กตฺวาน สาสนํ
จวิ ๑- จนฺโทว คคเน นิพฺพุโต โส สสาวโกติ ฯ
|๑๖.๓๙| ธมฺมทสฺสี มหาวีโร เกสารามมฺหิ ๒- นิพฺพุโต
ตสฺเสว ๓- โส ถูปวโร ตีณิ โยชนมุคฺคโตติ ฯ
ธมฺมทสฺสิพุทฺธวํโส ปณฺณรสโม ฯ
โสฬสโม สิทฺธตฺถพุทฺธวํโส
[๑๗] |๑๗.๑| ธมฺมทสฺสิสฺส อปเรน สิทฺธตฺโถ โลกนายโก ๔-
นิหนฺตฺวาน ๕- ตมํ สพฺพํ สุริโย อพฺภุคฺคโต ยถา ฯ
|๑๗.๒| โสปิ ปตฺวาน สมฺโพธึ สนฺตาเรนฺโต สเทวกํ
อภิวสฺสิ ธมฺมเมเฆน นิพฺพาเปนฺโต สเทวกํ ฯ
|๑๗.๓| ตสฺสาปิ อตุลเตชสฺส อเหสุํ อภิสมยา ตโย
โกฏิสตสหสฺสานํ ปฐมาภิสมโย อหุ ฯ
|๑๗.๔| ปุนาปรํ ภีมรฏฺเฐ ยทา ๖- อาหนิ ทุนฺทุภึ
ตทา นวุติโกฏีนํ ทุติยาภิสมโย อหุ ฯ
|๑๗.๕| ยทา พุทฺโธ ธมฺมํ เทเสสิ เวภาเร โส นรุตฺตโม ๗-
ตทา นวุติโกฏีนํ ตติยาภิสมโย อหุ ฯ
|๑๗.๖| สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ สิทฺธตฺถสฺส ๘- มเหสิโน
ขีณาสวานํ วิมลานํ สนฺตจิตฺตาน ตาทินํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. วิโรจยิ ฯ ๒ ม. สาลารามมฺหิ ฯ ๓ ม. ตตฺเถวสฺส ถูปวโร ฯ ๔ โป.
@ม. ยุ. - นาม นายโก ฯ ๕ ม. นีหินิตฺวา ฯ ยุ. นีหริตฺวา ฯ ๖ ยุ. ยทิ อาหนิ
@ทุทฺทภึ ฯ ๗ ม. ปุรุตฺตเม ฯ ๘ ม. ยุ. ตสฺมิมฺปิ ทฺวิปทุตฺตเม ฯ
|๑๗.๗| โกฏิสตานํ นวุติยา ๑- อสีติยาปิจ โกฏินํ
เอเต อาสุํ ตโย ฐานา วิมลานํ สมาคเม ฯ
|๑๗.๘| อหนฺเตน สมเยน มงฺคโล นาม ตาปโส
อุคฺคเตโช ทุปฺปสโห อภิญฺญาพลสมาหิโต ฯ
|๑๗.๙| ชมฺพุโต ผลมาหตฺวา ๒- สิทฺธตฺถสฺส อทาสหํ
ปฏิคฺคเหตฺวาน สมฺพุทฺโธ อิทํ วจนมพฺรวิ ฯ
|๑๗.๑๐| ปสฺสถ อิมํ ตาปสํ ชฏิลํ อุคฺคตาปนํ
จตุนวุติ อิโต กปฺเป อยํ พุทฺโธ ภวิสฺสติ ฯ
|๑๗.๑๑| อหุ กปิลวฺหยา รมฺมา นิกฺขมิตฺวา ตถาคโต
ปธานํ ปทหิตฺวาน กตฺวา ทุกฺกรการิกํ ฯ
|๑๗.๑๒| อชปาลรุกฺขมูลสฺมึ นิสีทิตฺวา ตถาคโต
ตตฺถ ปายาสํ ปคฺคยฺห เนรญฺชรมุเปหิติ ฯ
|๑๗.๑๓| เนรญฺชราย ตีรมฺหิ ปายาสํ อทิ โส ชิโน
ปฏิยตฺตวรมคฺเคน โพธิมูลมฺหิ เอหิติ ฯ
|๑๗.๑๔| ตโต ปทกฺขิณํ กตฺวา โพธิมณฺฑํ อนุตฺตรํ
อสฺสตฺถรุกฺขมูลมฺหิ พุชฺฌิสฺสติ มหายโส ฯ
|๑๗.๑๕| อิมสฺส ชนิกา มาตา มายา นาม ภวิสฺสติ
ปิตา สุทฺโธทโน นาม อยํ เหสฺสติ โคตโม ฯ
|๑๗.๑๖| โกลิโต อุปติสฺโส จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวกา
อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา
อานนฺโท นามุปฏฺฐาโก อุปฏฺฐิสฺสติมํ ชินํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ โป. ม. ยุ. นวุตีนํ ฯ ๒ โป. ผลสมาหนฺตฺวา ฯ ม. ผลมาเนตฺวา ฯ
|๑๗.๑๗| เขมา อุปฺปลวณฺณา จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวิกา
อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา ฯ
|๑๗.๑๘| โพธิ ตสฺส ภควโต อสฺสตฺโถติ ปวุจฺจติ
จิตฺโต จ หตฺถาฬวโก อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐกา ฯ
|๑๗.๑๙| นนฺทมาตา จ อุตฺตรา อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐิกา
อายุ วสฺสสตํ ตสฺส โคตมสฺส ยสสฺสิโน ฯ
|๑๗.๒๐| อิทํ สุตฺวาน วจนํ อสมสฺส มเหสิโน
อาโมทิตา นรมรู พุทฺธวีชงฺกุโร อยํ ฯ
|๑๗.๒๑| อุกฺกุฏฺฐิสทฺทา วตฺตนฺติ อปฺโผเฏนฺติ สหนฺติ จ
กตญฺชลี นมสฺสนฺติ ทสสหสฺสี สเทวกา ฯ
|๑๗.๒๒| ยทิมสฺส โลกนาถสฺส วิรชฺฌิสฺสาม สาสนํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๑๗.๒๓| ยถา มนุสฺสา นทึ ตรนฺตา ปฏิติตฺถํ วิรชฺฌิย
เหฏฺฐาติตฺถํ คเหตฺวาน อุตฺตรนฺติ มหานทึ ฯ
|๑๗.๒๔| เอวเมว มยํ สพฺเพ ยทิ มุญฺจามิมํ ชินํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๑๗.๒๕| ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา ภิยฺโย จิตฺตํ ปสาทยึ
อุตฺตรึ วตฺตมธิฏฺฐาสึ ทสปารมิปูริยา ฯ
|๑๗.๒๖| เวภารํ นาม นครํ อุเทโน นาม ขตฺติโย
สุผสฺสา นาม ชนิกา สิทฺธตฺถสฺส มเหสิโน ฯ
|๑๗.๒๗| ทสวสฺสสหสฺสานิ อคารํ อชฺฌาวสิ โส
โกกาสุปฺปลโกกนุทา ๑- ตโย ปาสาทมุตฺตมา ฯ
|๑๗.๒๘| ติโสฬสสหสฺสานิ นาริโย สมลงฺกตา
สุมนา ๒- นาม สา นารี อนุปโม นาม อตฺรโช ฯ
|๑๗.๒๙| นิมิตฺเต จตุโร ทิสฺวา สิวิกายาภินิกฺขมิ
อนูนทสมาสานิ ปธานํ ปทหี ชิโน ฯ
|๑๗.๓๐| พฺรหฺมุนา ยาจิโต สนฺโต สิทฺธตฺโถ โลกนายโก
วตฺตจกฺโก มหาวีโร มิคทาเย นรุตฺตโม ฯ
|๑๗.๓๑| สมฺพโล จ สุมิตฺโต จ อเหสุํ อคฺคสาวกา
เรวโต นามุปฏฺฐาโก สิทฺธตฺถสฺส มเหสิโน ฯ
|๑๗.๓๒| สีวลา จ สุรามา จ อเหสุํ อคฺคสาวิกา
โพธิ ตสฺส ภควโต กณฺณิกาโรติ ๓- วุจฺจติ ฯ
|๑๗.๓๓| สุปฺปิโย จ สมฺพุทฺโธ จ อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐกา
รมฺมา เจว สุรมฺมา จ อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐิกา ฯ
|๑๗.๓๔| โส พุทฺโธ สฏฺฐิรตนํ อโหสิ นภมุคฺคโต
กญฺจนคฺฆิกสงฺกาโส ทสสหสฺสี วิโรจติ ฯ
|๑๗.๓๕| โสปิ พุทฺโธ อสมสโม อตุโล อปฺปฏิปุคฺคโล
วสฺสสตสหสฺสานิ โลเก อฏฺฐาสิ จกฺขุมา ฯ
|๑๗.๓๖| วิปุลปฺปภํ ๔- ทสฺสยิตฺวา ปุปฺผาเปตฺวาน สาวเก
วิลาเสตฺวา วรสมาปตฺติยา ๕- นิพฺพุโต โส สสาวโก ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. -- โกกนทา ฯ ๒ ม. โสมนสฺสา ฯ ๓ ม. ยุ. กณิกาโรติ ฯ
@๔ ยุ. วิมลํ ปุปฺผํ ฯ ๕ ม. สมาปตฺยา ฯ ยุ. -- จ สมาปตฺติยา ฯ
|๑๗.๓๗| สิทฺธตฺโถ มุนิวโร พุทฺโธ อโนมารามมฺหิ นิพฺพุโต
ตตฺเถว ตสฺส ถูปวโร จตุโยชนมุคฺคโตติ ฯ
สิทฺธตฺถพุทฺธวํโส โสฬสโม ฯ
สตฺตรสโม ติสฺสพุทฺธวํโส
[๑๘] |๑๘.๑| สิทฺธตฺถสฺส อปเรน อสโม อปฺปฏิปุคฺคโล
อนนฺตสีโล ๑- อมิตยโส ติสฺโส โลกคฺคนายโก ฯ
|๑๘.๒| ตมนฺธการํ วิธมิตฺวา โอภาเสตฺวา สเทวกํ
อนุกมฺปโก มหาวีโร โลเก อุปฺปชฺชิ จกฺขุมา ฯ
|๑๘.๓| ตสฺสาปิ อตุลา อิทฺธิ อตุลา ๒- สีลสมาธิโย
สพฺพตฺถ ปารมึ คนฺตฺวา ธมฺมจกฺกํ ปวตฺตยิ ฯ
|๑๘.๔| โส พุทฺโธ ทสสหสฺสมฺหิ วิญฺญาเปสิ คิรํ สุจึ
โกฏิสตานิ ๓- อภิสมึสุ ปฐเม ธมฺมเทสเน ฯ
|๑๘.๕| ทุติโย นวุติโกฏีนํ ตติเย ๔- สฏฺฐิโกฏิโย
พนฺธนาโต ๕- ปโมเจสิ สมฺปตฺเต ๖- นรมรู ตทา ฯ
|๑๘.๖| สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ ติสฺสสฺส ๗- จ มเหสิโน
ขีณาสวานํ วิมลานํ สนฺตจิตฺตาน ตาทินํ ฯ
|๑๘.๗| ขีณาสวสตสหสฺสานํ ปฐโม อาสิ สมาคโม
นวุติสตสหสฺสานํ ทุติโย อาสิ สมาคโม ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. อนนฺตเตโช ฯ ๒ ม. อตุลํ สีลํ สมาธิ จ ฯ ยุ. อตุลสีลสมาธี จ ฯ
@๓ ยุ. โกฏิสตสหสฺสานิ สมึสฺ ฯ ๔ ม. ตติโย ฯ ๕ ยุ. พนฺธนา โส ฯ
@๖ ม. สตฺเต -- ฯ ๗ ม. ยุ. ติสฺเส โลกคฺคนายเก ฯ
|๑๘.๘| อสีติสตสหสฺสานํ ตติโย อาสิ สมาคโม
ขีณาสวานํ วิมลานํ ปุปฺผิตานํ วิมุตฺติยา ฯ
|๑๘.๙| อหนฺเตน สมเยน สุชาโต นาม ขตฺติโย
มหาโภคํ ฉฑฺฑยิตฺวา ปพฺพชึ อิสิปพฺพชฺชํ ฯ
|๑๘.๑๐| มยิ ปพฺพชิเต สนฺเต อุปฺปชฺชิ โลกนายโก
พุทฺโธติ สทฺทํ สุตฺวาน ปีติ เม อุปปชฺชถ ฯ
|๑๘.๑๑| ทิพฺพํ มนฺทารวํ ปุปฺผํ ปทุมํ ปาริฉตฺตกํ
อุโภ หตฺเถหิ ปคฺคยฺห ธุนมาโน อุปาคมึ ฯ
|๑๘.๑๒| ปาตุวณฺณปริวุตํ ติสฺสํ โลกคฺคนายกํ
ตมหํ ปุปฺผํ คเหตฺวาน มตฺถเก ธารเย ๑- ชินํ ฯ
|๑๘.๑๓| โสปิ มํ ตทา ๒- พฺยากาสิ ชนมชฺเฌ นิสีทิย
ทฺวานวุเต อิโต กปฺเป อยํ พุทฺโธ ภวิสฺสติ ฯ
|๑๘.๑๔| อหุ กปิลวฺหยา รมฺมา นิกฺขมิตฺวา ตถาคโต
ปธานํ ปทหิตฺวาน กตฺวา ทุกฺกรการิกํ ฯ
|๑๘.๑๕| อชปาลรุกฺขมูลสฺมึ นิสีทิตฺวา ตถาคโต
ตตฺถ ปายาสํ ปคฺคยฺห เนรญฺชรมุเปหิติ ฯ
|๑๘.๑๖| เนรญฺชราย ตีรมฺหิ ปายาสํ อทิ โส ชิโน
ปฏิยตฺตวรมคฺเคน โพธิมูลมฺหิ เอหิติ ฯ
|๑๘.๑๗| ตโต ปทกฺขิณํ กตฺวา โพธิมณฺฑํ อนุตฺตรํ
อสฺสตฺถรุกฺขมูลมฺหิ พุชฺฌิสฺสติ มหายโส ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. ธารยึ ฯ ๒ ม. ยุ. พุทฺโธ ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ
|๑๘.๑๘| อิมสฺส ชนิกา มาตา มายา นาม ภวิสฺสติ
ปิตา สุทฺโธทโน นาม อยํ เหสฺสติ โคตโม ฯ
|๑๘.๑๙| โกลิโต อุปติสฺโส จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวกา
อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา
อานนฺโท นามุปฏฺฐาโก อุปฏฺฐิสฺสติมํ ชินํ ฯ
|๑๘.๒๐| เขมา อุปฺปลวณฺณา จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวิกา
อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา ฯ
|๑๘.๒๑| โพธิ ตสฺส ภควโต อสฺสตฺโถติ ปวุจฺจติ
จิตฺโต จ หตฺถาฬวโก อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐกา ฯ
|๑๘.๒๒| นนฺทมาตา จ อุตฺตรา อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐิกา
อายุ วสฺสสตํ ตสฺส โคตมสฺส ยสสฺสิโน ฯ
|๑๘.๒๓| อิทํ สุตฺวาน วจนํ อสมสฺส มเหสิโน
อาโมทิตา นรมรู พุทฺธวีชงฺกุโร อยํ ฯ
|๑๘.๒๔| อุกฺกุฏฺฐิสทฺทา วตฺตนฺติ อปฺโผเฏนฺติ หสนฺติ จ
กตญฺชลี นมสฺสนฺติ ทสสหสฺสี สเทวกา ฯ
|๑๘.๒๕| ยทิมสฺส โลกนาถสฺส วิรชฺฌิสฺสาม สาสนํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๑๘.๒๖| ยถา มนุสฺสา นทึ ตรนฺตา ปฏิติตฺถํ วิรชฺฌิย
เหฏฺฐาติตฺถํ คเหตฺวาน อุตฺตรนฺติ มหานทึ ฯ
|๑๘.๒๗| เอวเมว มยํ สพฺเพ ยทิ มุญฺจามิมํ ชินํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๑๘.๒๘| ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา ภิยฺโย จิตฺตํ ปสาทยึ
อุตฺตรึ วตฺตมธิฏฺฐาสึ ทสปารมิปูริยา ฯ
|๑๘.๒๙| เขมกํ นาม นครํ ชนสนฺโท ๑- นาม ขตฺติโย
ปทุมา นาม ชนิกา ติสฺสสฺส จ มเหสิโน ฯ
|๑๘.๓๐| สตฺตวสฺสสหสฺสานิ อคารํ อชฺฌาวสิ โส
คุณเสลานาทิยนิสโภ ๒- ตโย ปาสาทมุตฺตมา ฯ
|๑๘.๓๑| สมตึสสหสฺสานิ นาริโย สมลงฺกตา
สุภทฺทา นาม ๓- สา นารี อานนฺโท นาม อตฺรโช ฯ
|๑๘.๓๒| นิมิตฺเต จตุโร ทิสฺวา อสฺสยาเนน นิกฺขมิ
อนูนกํ ๔- อฑฺฒมาสํ ปธานํ ปทหี ชิโน ฯ
|๑๘.๓๓| พฺรหฺมุนา ยาจิโต สนฺโต ติสฺโส โลกคฺคนายโก
วตฺตจกฺโก มหาวีโร ยสวตีทายมุตฺตเม ๕- ฯ
|๑๘.๓๔| พฺรหฺมเทโว จ อุทโย จ อเหสุํ อคฺคสาวกา
สมโค ๖- นามุปฏฺฐาโก ติสฺสสฺส จ มเหสิโน ฯ
|๑๘.๓๕| ผุสฺสา เจว สุทตฺตา จ อเหสุํ อคฺคสาวิกา
โพธิ ตสฺส ภควโต อสโนติ ปวุจฺจติ ฯ
|๑๘.๓๖| สมฺพโล จ สิริ เจว อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐกา
กีสาโคตมี อุปเสนา อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐิกา ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. ชนสนฺโธ ฯ ๒ ม. คุหเสลนาริสยนิสภา ฯ ยุ. คฺหเสลนารีนิสภา ฯ
@๓ ม. นามิกา ฯ ๔ ม. อนูนอฏฺฐมาสานิ ฯ ยุ. อนูนกํ อฏฺฐมาสํ ฯ ๕ ม.
@ยุ. ยสวตียมุตฺตเม ฯ ๖ ม. ยุ. สมงฺโค ฯ
โสปิ พุทฺโธ สฏฺฐิรตโน อหุ อุจฺจตฺตเน ชิโน
อนูปโม อสทิโส หิมวา วิย ทิสฺสติ ฯ
|๑๘.๓๗| ตสฺสาปิ อตุลเตชสฺส อายุ อาสิ อนุตฺตโร
วสฺสสตสหสฺสานิ โลเก อฏฺฐาสิ จกฺขุมา ฯ
|๑๘.๓๘| อุตฺตมํ ปวรํ เสฏฺฐํ อนุโภตฺวา มหายสํ
ชลิตฺวา อคฺคิกฺขนฺโธว นิพฺพุโต โส สสาวโก ฯ
|๑๘.๓๙| วลาหโกว อนิเลน สุริเยน วิย อุสฺสโว
อนฺธกาโรว ทีเปน ๑- นิพฺพุโต โส สสาวโก ฯ
|๑๘.๔๐| ติสฺโส ชินวโร พุทฺโธ นนฺทารามมฺหิ นิพฺพุโต
ตตฺเถว ตสฺส ชินถูโป ตีณิ โยชนสมุสฺสิโตติ ฯ
ติสฺสพุทฺธวํโส สตฺตรสโม ฯ
อฏฺฐารสโม ปุสฺสพุทฺธวํโส ๒-
[๑๙] |๑๙.๑| ตตฺเถว มณฺฑกปฺปมฺหิ อหุ สตฺถา อนุตฺตโร
อนูปโม อสมสโม ปุสฺโส ๓- โลกคฺคนายโก ฯ
|๑๙.๒| โสปิ สพฺพํ ตมํ หนฺตฺวา วิชเฏตฺวา มหาชฏํ
สเทวกํ ตปฺปยนฺโต อภิวสฺสิ อมตมฺพุนา ๔- ฯ
|๑๙.๓| ธมฺมจกฺกํ ปวตฺเตนฺเต ผุสฺเส นกฺขตฺตมงฺคเล
อสีติสตสหสฺสานํ ๕- ปฐมาภิสมโย อหุ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ปทีเปน ฯ ๒ ม. ยุ. ผุสฺสพุทฺธวํโส ฯ ๓ ม. ยุ. สพฺพตฺถ ผุสฺโส ฯ
@๔ ยุ. อมตมฺพุยา ฯ ๕ ม. ยุ. โกฏิสตสหสฺสานํ ฯ
|๑๙.๔| นวุติสตสหสฺสานํ ทุติยาภิสมโย อหุ
อสีติสตสหสฺสานํ ตติยาภิสมโย อหุ ฯ
|๑๙.๕| สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ ปุสฺสสฺส จ ๑- มเหสิโน
ขีณาสวานํ วิมลานํ สนฺตจิตฺตาน ตาทินํ ฯ
|๑๙.๖| สฏฺฐิสตสหสฺสานํ ปฐโม อาสิ สมาคโม
ปญฺญาสสตสหสฺสานํ ทุติโย อาสิ สมาคโม ฯ
|๑๙.๗| จตฺตาฬีสสตสหสฺสานํ ตติโย อาสิ สมาคโม
อนุปาทา วิมุตฺตานํ โวจฺฉินฺนปฏิสนฺธินํ ฯ
|๑๙.๘| อหนฺเตน สมเยน วิชิโต ๒- นาม ขตฺติโย
ฉฑฺฑยิตฺวา มหารชฺชํ ปพฺพชึ ตสฺส สนฺติเก ฯ
|๑๙.๙| โสปิ มํ พุทฺโธ พฺยากาสิ ปุสฺโส โลกคฺคนายโก
เทฺวนวุเต อิโต กปฺเป อยํ พุทฺโธ ภวิสฺสติ ฯ
|๑๙.๑๐| อหุ กปิลวฺหยา รมฺมา นิกฺขมิตฺวา ตถาคโต
ปธานํ ปทหิตฺวาน กตฺวา ทุกฺกรการิกํ ฯ
|๑๙.๑๑| อชปาลรุกฺขมูลสฺมึ นิสีทิตฺวา ตถาคโต
ตตฺถ ปายาสํ ปคฺคยฺห เนรญฺชรมุเปหิติ ฯ
|๑๙.๑๒| เนรญฺชราย ตีรมฺหิ ปายาสํ อทิ โส ชิโน
ปฏิยตฺตวรมคฺเคน โพธิมูลมฺหิ เอหิติ ฯ
|๑๙.๑๓| ตโต ปทกฺขิณํ กตฺวา โพธิมณฺฑํ อนุตฺตรํ
อสฺสตฺถรุกฺขมูลมฺหิ พุชฺฌิสฺสติ มหายโส ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. ปิ ฯ ๒ ม. ยุ. วิชิตาวี ฯ
|๑๙.๑๔| อิมสฺส ชนิกา มาตา มายา นาม ภวิสฺสติ
ปิตา สุทฺโธทโน นาม อยํ เหสฺสติ โคตโม ฯ
|๑๙.๑๕| โกลิโต อุปติสฺโส จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวกา
อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา
อานนฺโท นามุปฏฺฐาโก อุปฏฺฐิสฺสติมํ ชินํ ฯ
|๑๙.๑๖| เขมา อุปฺปลวณฺณา จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวกา
อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา ฯ
|๑๙.๑๗| โพธิ ตสฺส ภควโต อสฺสตฺโถติ ปวุจฺจติ
จิตฺโต จ หตฺถาฬวโก อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐกา ฯ
|๑๙.๑๘| นนฺทมาตา จ อุตฺตรา อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐิกา
อายุ วสฺสสตํ ตสฺส โคตมสฺส ยสสฺสิโน ฯ
|๑๙.๑๙| อิทํ สุตฺวาน วจนํ อสมสฺส มเหสิโน
อาโมทิตา นรมรู พุทฺธวีชงฺกุโร อยํ ฯ
|๑๙.๒๐| อุกฺกุฏฺฐิสทฺทา วตฺตนฺติ อปฺโผเฏนฺติ หสนฺติ จ
กตญฺชลี นมสฺสนฺติ ทสสหสฺสี สเทวกา ฯ
|๑๙.๒๑| ยทิมสฺส โลกนาถสฺส วิรชฺฌิสฺสาม สาสนํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๑๙.๒๒| ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา ภิยฺโย จิตฺตํ ปสาทยึ
อุตฺตรึ วตฺตมธิฏฺฐาสึ ทสปารมิปูริยา ฯ
|๑๙.๒๓| สุตฺตนฺตํ วินยญฺจาปิ นวงฺคสตฺถุสาสนํ
สพฺพํ ปริยาปุณิตฺวาน โสภยึ ชินสาสนํ ฯ
|๑๙.๒๔| ตตฺถปฺปมตฺโต วิหรนฺโต พฺรหฺมํ ภาเวตฺวา ภาวนํ
อภิญฺญาสุ ปารมึ คนฺตฺวา พฺรหฺมโลกมคญฺฉิหํ ฯ
|๑๙.๒๕| กาสิกํ นาม นครํ ชยเสโน นาม ขตฺติโย
สิริมา นาม ชนิกา ปุสฺสสฺส จ ๑- มเหสิโน ฯ
|๑๙.๒๖| นววสฺสสหสฺสานิ อคารํ อชฺฌาวสิ โส
ครุฬหํสสุวณฺณตารา ๒- ตโย ปาสาทมุตฺตมา ฯ
|๑๙.๒๗| เตวีสติสหสฺสานิ ๓- นาริโย สมลงฺกตา
กีสาโคตมี นาม [๔]- อานนฺโท ๕- นาม อตฺรโช ฯ
|๑๙.๒๘| นิมิตฺเต จตุโร ทิสฺวา หตฺถิยาเนน นิกฺขมิ
สตฺตาหํ ปธานจารํ อจริ ปุริสุตฺตโม ฯ
|๑๙.๒๙| พฺรหฺมุนา ยาจิโต สนฺโต ปุสฺโส โลกคฺคนายโก
วตฺตจกฺโก มหาวีโร มิคทาเย นรุตฺตโม ฯ
|๑๙.๓๐| สุรกฺขิโต ธมฺมเสโน ๖- อเหสุํ อคฺคสาวกา
สภิยฺโย นามุปฏฺฐาโก ปุสฺสสฺส จ มเหสิโน ฯ
|๑๙.๓๑| จาลา จ อุปจาลา จ อเหสุํ อคฺคสาวิกา
โพธิ ตสฺส ภควโต อามลโกติ ๗- วุจฺจติ ฯ
|๑๙.๓๒| ธนญฺชโย วิสาโข จ อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐกา
ปทุมา สิรินาคา จ ๘- อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐิกา ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. ปิ ฯ ๒ ม. ยุ. ครุฬหํสสุวณฺณภารา ฯ ๓ ม. ตึสอิตฺถิสหสฺสานิ ฯ
@๔ ม. ยุ. นารี ฯ ๕ ม. อนูปโม ฯ ๖ ยุ. สุขิโต ธมฺมเสโน จ ฯ ๗ ม. ยุ.
@อามณฺโฑติ ฯ ๘ ม. ยุ. ปทุมา เจว นาคา จ ฯ
|๑๙.๓๓| อฏฺฐปณฺณาสรตนํ โสปิ อจฺจุคฺคโต มุนิ
โสภติ สตรํสีว อุฬุราชาว ปูริโต ฯ
|๑๙.๓๔| นวุติวสฺสสหสฺสานิ อายุ วิชฺชติ ตาวเท
ตาวตา ติฏฺฐมาโน โส ตาเรสิ ชนตํ พหุํ ฯ
|๑๙.๓๕| โอวทิตฺวา พหู สตฺเต สนฺตาเรตฺวา พหู ชเน
โสปิ สตฺถา อตุลยโส นิพฺพุโต โส สสาวโก ฯ
|๑๙.๓๖| ปุสฺโส ชินวโร สตฺถา เสนารามมฺหิ นิพฺพุโต
ธาตุวิตฺถาริกํ อาสิ เตสุ เตสุ ปเทสโตติ ฯ
ปุสฺสพุทฺธวํโส อฏฺฐารสโม ฯ
เอกูนวีสติโม วิปสฺสิพุทฺธวํโส
[๒๐] |๒๐.๑| ปุสฺสสฺส อปเรน สมฺพุทฺโธ ทิปทุตฺตโม
วิปสฺสี นาม นาเมน โลเก อุปฺปชฺชิ จกฺขุมา ฯ
|๒๐.๒| อวิชฺชณฺฑํ ๑- ปทาเลตฺวา ปตฺโต สมฺโพธิมุตฺตมํ
ธมฺมจกฺกํ ปวตฺเตตุํ ปกฺกามิ พนฺธุมตีปุรํ ฯ
|๒๐.๓| ธมฺมจกฺกํ ปวตฺเตตฺวา อุโภ โพเธสิ นายโก
คณนาย น วตฺตพฺโพ ปฐมาภิสมโย อหุ ฯ
|๒๐.๔| ปุนาปรํ อมิตยโส ตตฺถ สจฺจํ ปกาสยิ
จตุราสีติสหสฺสานํ ทุติยาภิสมโย อหุ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. อวิชฺชํ สพฺพํ ฯ
|๒๐.๕| จตุราสีติสหสฺสานิ สมฺพุทฺธมนุปพฺพชุํ
เตสมารามปตฺตานํ ธมฺมํ เทเสสิ จกฺขุมา ฯ
|๒๐.๖| สพฺพากาเรน ภาสโต ฐตฺวา ๑- อุปนิสฺสา ชิโน ๒-
เตปิ ธมฺมวรํ คนฺตฺวา ตติยาภิสมโย อหุ ฯ
|๒๐.๗| สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ วิปฺปสฺสิสฺส มเหสิโน
ขีณาสวานํ วิมลานํ สนฺตจิตฺตาน ตาทินํ ฯ
|๒๐.๘| อฏฺฐสฏฺฐิสตสหสฺสานํ ปฐโม อาสิ สมาคโม
ภิกฺขุสตสหสฺสานํ ทุติโย อาสิ สมาคโม ฯ
|๒๐.๙| อสีติภิกฺขุสหสฺสานํ ตติโย อาสิ สมาคโม
ตตฺถ ภิกฺขุคณมชฺเฌ สมฺพุทฺโธ อติโรจติ ฯ
|๒๐.๑๐| อหนฺเตน สมเยน นาคราชา มหิทฺธิโก
อตุโล นาม นาเมน ปุญฺญวนฺโต ชุตินฺธโร ฯ
|๒๐.๑๑| เนกานํ นาคโกฏีนํ ปริวาเรตฺวานหํ ตทา
วชฺชนฺโต ทิพฺพตุริเยหิ โลกเชฏฺฐํ อุปาคมึ ฯ
|๒๐.๑๒| อุปสงฺกมิตฺวาน สมฺพุทฺธํ วิปสฺสึ โลกนายกํ
มณิมุตฺตารตนขจิตํ สพฺพาภรณวิภูสิตํ
นิมนฺเตตฺวา ธมฺมราชสฺส สุวณฺณปีฐมทาสหํ ฯ
|๒๐.๑๓| โสปิ มํ พุทฺโธ พฺยากาสิ สงฺฆมชฺเฌ นิสีทิย
เอกนวุติ อิโต กปฺเป อยํ พุทฺโธ ภวิสฺสติ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. สุตฺวา ฯ ๒ ม. อุปนิสาทิโน ฯ
|๒๐.๑๔| อหุ กปิลวฺหยา รมฺมา นิกฺขมิตฺวา ตถาคโต
ปธานํ ปทหิตฺวาน กตฺวา ทุกฺกรการิกํ ฯ
|๒๐.๑๕| อชปาลรุกฺขมูลสฺมึ นิสีทิตฺวา ตถาคโต
ตตฺถ ปายาสํ ปคฺคยฺห เนรญฺชรมุเปหิติ ฯ
|๒๐.๑๖| เนรญฺชราย ตีรมฺหิ ปายาสํ อทิ โส ชิโน
ปฏิยตฺตวรมคฺเคน โพธิมูลมฺหิ เอหิติ ฯ
|๒๐.๑๗| ตโต ปทกฺขิณํ กตฺวา โพธิมณฺฑํ อนุตฺตรํ
อสฺสตฺถมูเล สมฺโพธึ พุชฺฌิสฺสติ มหายโส ฯ
|๒๐.๑๘| อิมสฺส ชนิกา มาตา มายา นาม ภวิสฺสติ
ปิตา สุทฺโธทโน นาม อยํ เหสฺสติ โคตโม ฯ
|๒๐.๑๙| โกลิโต อุปติสฺโส จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวกา
อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา
อานนฺโท นามุปฏฺฐาโก อุปฏฺฐิสฺสติมํ ชินํ ฯ
|๒๐.๒๐| เขมา อุปฺปลวณฺณา จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวิกา
อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา ฯ
|๒๐.๒๑| โพธิ ตสฺส ภควโต อสฺสตฺโถติ ปวุจฺจติ
จิตฺโต จ หตฺถาฬวโก อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐกา ฯ
|๒๐.๒๒| นนฺทมาตา จ อุตฺตรา อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐิกา
อายุ วสฺสสตํ ตสฺส โคตมสฺส ยสสฺสิโน ฯ
|๒๐.๒๓| อิทํ สุตฺวาน วจนํ อสมสฺส มเหสิโน
อาโมทิตา นรมรู พุทฺธวีชงฺกุโร อยํ ฯ
|๒๐.๒๔| อุกฺกุฏฺฐิสทฺทา วตฺตนฺติ อปฺโผเฏนฺติ หสนฺติ จ
กตญฺชลี นมสฺสนฺติ ทสสหสฺสี สเทวกา ฯ
|๒๐.๒๕| ยทิมสฺส โลกนาถสฺส วิรชฺฌิสฺสาม สาสนํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๒๐.๒๖| ยถา มนุสฺสา นทึ ตรนฺตา ปฏิติตฺถํ วิรชฺฌิย
เหฏฺฐา ติตฺถํ คเหตฺวา อุตฺตรนฺติ มหานทึ ฯ
|๒๐.๒๗| เอวเมว มยํ สพฺเพ ยทิ มุญฺจามิมํ ชินํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๒๐.๒๘| ตสฺสาปิ ๑- วจนํ สุตฺวา ภิยฺโย จิตฺตํ ปสาทยึ
อุตฺตรึ วตฺตมธิฏฺฐาสึ ทสปารมิปูริยา ฯ
|๒๐.๒๙| นครํ พนฺธุมตี นาม พนฺธุโม นาม ขตฺติโย
มาตา พนฺธุมตี นาม วิปสฺสิสฺส มเหสิโน ฯ
|๒๐.๓๐| อฏฺฐวสฺสสหสฺสานิ อคารํ อชฺฌาวสิ โส
นนฺโท สุนนฺโท สิริมา ตโย ปาสาทมุตฺตมา ฯ
|๒๐.๓๑| ติจตฺตาริสหสฺสานิ นาริโย สมลงฺกตา
สุทสฺสนา ๒- นาม นารี สมวตฺตกฺขนฺโธ ๓- นาม อตฺรโช ฯ
|๒๐.๓๒| นิมิตฺเต จตุโร ทิสฺวา รถยาเนน นิกฺขมิ
อนูนอฏฺฐมาสานิ ปธานํ ปทหี ชิโน ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. ตสฺสาหํ ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ ๒ ยุ. สุตนา ฯ ๓ ยุ. สํวฏฺฏกขนฺโธ ฯ
|๒๐.๓๓| พฺรหฺมุนา ยาจิโต สนฺโต วิปสฺสี โลกนายโก
วตฺตจกฺโก มหาวีโร มิคทาเย นรุตฺตโม ฯ
|๒๐.๓๔| ขนฺโธ จ ติสฺสนาโม จ อเหสุํ อคฺคสาวกา
อโสโก นามุปฏฺฐาโก วิปสฺสิสฺส มเหสิโน ฯ
|๒๐.๓๕| จนฺทา จ จนฺทมิตฺตา จ อเหสุํ อคฺคสาวิกา
โพธิ ตสฺส ภควโต ปาฏลีติ ปวุจฺจติ ฯ
|๒๐.๓๖| ปุนพฺพสุมิตฺโต นาโค จ อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐกา
สิริมา อุตฺตรา เจว อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐิกา ฯ
|๒๐.๓๗| อสีติหตฺถมุพฺเพโธ วิปสฺสี โลกนายโก
ปภา นิทฺธาวตี ตสฺส สมนฺตา สตฺตโยชเน ฯ
|๒๐.๓๘| อสีติวสฺสสหสฺสานิ อายุ พุทฺธสฺส ตาวเท
ตาวตา ติฏฺฐมาโน โส ตาเรสิ ชนตํ พหุํ ฯ
|๒๐.๓๙| พหุเทวมนุสฺสานํ พนฺธนํ ปริโมจยิ
มคฺคามคฺคญฺจ อาจิกฺขิ อวเสสปุถุชฺชเน ฯ
|๒๐.๔๐| อาโลกํ ทสฺสยิตฺวาน ทสฺเสตฺวา อมตํ ปทํ
ชลิตฺวา อคฺคิกฺขนฺโธว นิพฺพุโต โส สสาวโก ฯ
|๒๐.๔๑| อิทฺธิวรํ ปุญฺญวรํ ลกฺขณจกฺกสุมิตํ ๑-
สพฺพํ สมนฺตรหิตํ นนุ ริตฺตา สพฺพสงฺขาราติ ฯ
|๒๐.๔๒| วิปสฺสี นรวโร วีโร สุมิตฺตารามมฺหิ นิพฺพุโต
ตตฺเถว ตสฺส ถูปวโร สตฺตโยชนมุสฺสิโตติ ฯ
วิปสฺสิพุทฺธวํโส เอกูนวีสติโม ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ลกฺขณญฺจ กุสุมิตํ ฯ ยุ. ลกฺขณญฺจตุภูมิกํ ฯ
วีสติโม สิขิพุทฺธวํโส
[๒๑] |๒๑.๑| วิปสฺสิสฺส อปเรน สมฺพุทฺโธ ทิปทุตฺตโม
สิขิวฺหโย ๑- นาม ชิโน อสโม อปฺปฏิปุคฺคโล ฯ
|๒๑.๒| มารเสนํ ปมทฺทิตฺวา ปตฺโต สมฺโพธิมุตฺตมํ
ธมฺมจกฺกํ ปวตฺเตสิ อนุกมฺปาย ปาณินํ ฯ
|๒๑.๓| ธมฺมจกฺกํ ปวตฺเตนฺเต สิขิมฺหิ ชินปุงฺคเว
โกฏิสตสหสฺสานํ ปฐมาภิสมโย อหุ ฯ
|๒๑.๔| อปรํปิ ธมฺมํ เทเสนฺเต คณเสฏฺเฐ นรุตฺตเม
นวุติโกฏิสหสฺสานํ ทุติยาภิสมโย อหุ ฯ
|๒๑.๕| ยมกปาฏิหาริยํ ๒- ทสฺสยนฺเต สเทวเก
อสีติโกฏิสหสฺสานํ ตติยาภิสมโย อหุ ฯ
|๒๑.๖| สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ สิขิสฺสาปิ มเหสิโน
ขีณาสวานํ วิมลานํ สนฺตจิตฺตาน ตาทินํ ฯ
|๒๑.๗| ภิกฺขุสตสหสฺสานํ ปฐโม อาสิ สมาคโม
อสีติภิกฺขุสหสฺสานํ ทุติโย อาสิ สมาคโม ฯ
|๒๑.๘| สตฺตติภิกฺขุสหสฺสานํ ตติโย อาสิ สมาคโม
อนุปลิตฺโต ปทุมํว โตยมฺหิ สมฺปวฑฺฒิตํ ฯ
|๒๑.๙| อหนฺเตน สมเยน อรินฺทโม นาม ขตฺติโย
สมฺพุทฺธปฺปมุขํ สงฺฆํ อนฺนปาเนน ตปฺปยึ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. สิขิสฺวหโย ฯ ม. สิขิวฺหโย อาสิ ชิโน ฯ ๒ ม. ยมกปาฏิหาริยญฺจ ฯ ยุ. ยมกํ
@ปาฏิหาริยญฺจ ฯ
|๒๑.๑๐| พหุทุสฺสวรํ ทตฺวา ทุสฺสโกฏึ อนปฺปกํ
อลงฺกตํ หตฺถิยานํ สมฺพุทฺธสฺส อทาสหํ ฯ
|๒๑.๑๑| หตฺถิยานํ นิมฺมินิตฺวา กปฺปิยํ อุปนามยึ
ปูรยึ มานสํ มยฺหํ นิจฺจํ ทฬฺหมุปฏฺฐิตํ ฯ
|๒๑.๑๒| โสปิ มํ พุทฺโธ พฺยากาสิ สิขี โลกคฺคนายโก
เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป อยํ พุทฺโธ ภวิสฺสติ ฯ
|๒๑.๑๓| อหุ กปิลวฺหยา รมฺมา ๑- นิกฺขมิตฺวา ตถาคโต
ปธานํ ปทหิตฺวาน กตฺวา ทุกฺกรการิกํ ฯ
|๒๑.๑๔| อชปาลรุกฺขมูลสฺมึ นิสีทิตฺวา ตถาคโต
ตตฺถ ปายาสํ ปคฺคยฺห เนรญฺชรมุเปหิติ ฯ
|๒๑.๑๕| เนรญฺชราย ตีรมฺหิ ปายาสํ อทิ โส ชิโน
ปฏิยตฺตวรมคฺเคน โพธิมูลมฺหิ เอหิติ ฯ
|๒๑.๑๖| ตโต ปทกฺขิณํ กตฺวา โพธิมณฺฑํ อนุตฺตรํ
อสฺสตฺถรุกฺขมูลมฺหิ พุชฺฌิสฺสติ มหายโส ฯ
|๒๑.๑๗| อิมสฺส ชนิกา มาตา มายา นาม ภวิสฺสติ
ปิตา สุทฺโธทโน นาม อยํ เหสฺสติ โคตโม ฯ
|๒๑.๑๘| อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา
โกลิโต อุปติสฺโส จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวกา
อานนฺโท นามุปฏฺฐาโก อุปฏฺฐิสฺสติมํ ชินํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. อหุ กปิลวฺหเย รมฺเม ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ
|๒๑.๑๙| เขมา อุปฺปลวณฺณา จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวิกา
อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา ฯ
|๒๑.๒๐| โพธิ ตสฺส ภควโต อสฺสตฺโถติ ปวุจฺจติ
จิตฺโต จ หตฺถาฬวโก อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐกา ฯ
|๒๑.๒๑| นนฺทมาตา จ อุตฺตรา อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐิกา
อายุ วสฺสสตํ ตสฺส โคตมสฺส ยสสฺสิโน ฯ
|๒๑.๒๒| อิทํ สุตฺวาน วจนํ อสมสฺส มเหสิโน
อาโมทิตา นรมรู พุทฺธวีชงฺกุโร อยํ ฯ
|๒๑.๒๓| อุกฺกุฏฺฐิสทฺทา วตฺตนฺติ อปฺโผเฏนฺติ หสนฺติ จ
กตญฺชลี นมสฺสนฺติ ทสสหสฺสี สเทวกา ฯ
|๒๑.๒๔| ยทิมสฺส โลกนาถสฺส วิรชฺฌิสฺสาม สาสนํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๒๑.๒๕| ยถา มนุสฺสา นทึ ตรนฺตา ปฏิติตฺถํ วิรชฺฌิย
เหฏฺฐาติตฺถํ คเหตฺวาน อุตฺตรนฺติ มหานทึ ฯ
|๒๑.๒๖| เอวเมว มยํ สพฺเพ ยทิ มุญฺจามิมํ ชินํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๒๑.๒๗| ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา ภิยฺโย จิตฺตํ ปสาทยึ
อุตฺตรึ วตฺตมธิฏฺฐาสึ ทสปารมิปูริยา ฯ
|๒๑.๒๘| นครํ อรุณวตี นาม อรุโณ นาม ขตฺติโย
ปภาวตี นาม ชนิกา สิขิสฺส จ มเหสิโน ฯ
|๒๑.๒๙| สตฺตวสฺสสหสฺสานิ อคารํ อชฺฌาวสิ โส
สุวฑฺฒโก คิริ นารีวาหโน ๑- ตโย ปสาทมุตฺตมา ฯ
|๒๑.๓๐| จตุวีสติสหสฺสานิ นาริโย สมลงฺกตา
สพฺพกามา นาม สา นารี อตุโล นาม อตฺรโช ฯ
|๒๑.๓๑| นิมิตฺเต จตุโร ทิสฺวา หตฺถิยาเนน นิกฺขมิ
อฏฺฐมาสํ ปธานจารํ อจริ ปุริสุตฺตโม ฯ
|๒๑.๓๒| พฺรหฺมุนา ยาจิโต สนฺโต สิขี โลกคฺคนายโก
วตฺตจกฺโก มหาวีโร มิคทาเย นรุตฺตโม ฯ
|๒๑.๓๓| อภิภู สมฺภโว นาม ๒- อเหสุํ อคฺคสาวกา
เขมงฺกโร นามุปฏฺฐาโก สิขิสฺส จ มเหสิโน ฯ
|๒๑.๓๔| มขิลา ๓- จ ปทุมา จ อเหสุํ อคฺคสาวิกา
โพธิ ตสฺส ภควโต ปุณฺฑรีโกติ วุจฺจติ ฯ
|๒๑.๓๕| สิริวฑฺโฒ จ นนฺโท ๔- จ อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐกา
จิตฺตา เจว สุจิตฺตา จ อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐิกา ฯ
|๒๑.๓๖| อุจฺจตฺตเนน โส พุทฺโธ สตฺตติหตฺถมุคฺคโต
กญฺจนคฺฆิกสงฺกาโส ทฺวตฺตึสวรลกฺขโณ ฯ
|๒๑.๓๗| ตสฺสาปิ พฺยามปฺปภา กายา นิจฺฉรนฺติ ๕- นิรนฺตรํ
ทิโสทิสํ นิจฺฉรนฺติ ตีณิ โยชนานิ โส ปภา ฯ
|๒๑.๓๘| สตฺตติวสฺสสหสฺสานิ อายุ ตสฺส มเหสิโน
ตาวตา ติฏฺฐมาโน โส ตาเรสิ ชนตํ พหุํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. สุจนฺทโก คิริ วสโภ ฯ ยุ. สุจนฺโท คิริ วหโน ฯ ๒ ม. เจว ฯ ๓ ม.
@สขิลา ฯ ยุ. อขิลา เจว ฯ ๔ ยุ. จนฺโท ฯ ๕ ม. ยุ. ทิวารตฺตึ ฯ
|๒๑.๓๙| ธมฺมเมฆํ วสฺสิตฺวาน ๑- เตมยิตฺวา สเทวเก
เขมตํ ปาปยิตฺวาน นิพฺพุโต โส สสาวโก ฯ
|๒๑.๔๐| อนุพฺยญฺชนสมฺปนฺนํ ทฺวตฺตึสวรลกฺขณํ
สพฺพํ สมนฺตรหิตํ นนุ ริตฺตา สพฺพสงฺขาราติ ฯ
|๒๑.๔๑| สิขี มุนิวโร พุทฺโธ อสฺสารามมฺหิ ๒- นิพฺพุโต
ตตฺเถว ตสฺส ถูปวโร ตีณิ โยชนมุคฺคโตติ ฯ
สิขิพุทฺธวํโส วีสติโม ฯ
เอกวีสติโม เวสฺสภูพุทฺธวํโส
[๒๒] |๒๒.๑| ตตฺเถว มณฺฑกปฺปมฺหิ อสโม อปฺปฏิปุคฺคโล
เวสฺสภู นาม นาเมน โลเก อุปฺปชฺชิ โส ๓- ชิโน ฯ
|๒๒.๒| อาทิตฺตํ อิท ๔- ราคคฺคิ ตณฺหานํ วิชิตํ ชานํ ๕-
นาโคว พนฺธนํ เฉตฺวา ปตฺโต สมฺโพธิมุตฺตมํ ฯ
|๒๒.๓| ธมฺมจกฺกํ ปวตฺเตสิ เวสฺสภู โลกนายโก
อสีติโกฏิสหสฺสานํ ปฐมาภิสมโย อหุ ฯ
|๒๒.๔| ปกฺกนฺเต จาริกํ รฏฺเฐ โลกเชฏฺเฐ นราสเภ
สตฺตติโกฏิสหสฺสานํ ทุติยาภิสมโย อหุ ฯ
|๒๒.๕| มหาทิฏฺฐึ วิโนเทนฺโต ปาฏิเหรํ ๖- กโรติ โส
สมาคตา นรมรู ทสสหสฺสีสเทวเก ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ปวสฺเสตฺวา ฯ ยุ. ธมฺมเมโฆ ปวสฺเสตฺวา ฯ ๒ ยุ. ทุสฺสารานมฺหิ ฯ ๓ ม.
@นายโก ฯ ๔ ม. วต ฯ ยุ. อาทิตฺตํ ติ จ ฯ ๕ ม. ตทา ฯ ยุ. สทา ฯ ๖ ยุ. ปาฏิหีรํ ฯ
|๒๒.๖| มหาอจฺฉริยํ ทิสฺวา อพฺภูตํ โลมหํสนํ
เทวา เจว มนุสฺสา จ พุชฺฌเร สฏฺฐิโกฏิโย ฯ
|๒๒.๗| สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ เวสฺสภุสฺส มเหสิโน
ขีณาสวานํ วิมลานํ สนฺตจิตฺตาน ตาทินํ ฯ
|๒๒.๘| อสีติโกฏิสหสฺสานํ ปฐโม อาสิ สมาคโม
สตฺตติภิกฺขุสหสฺสานํ ทุติโย อาสิ สมาคโม ฯ
|๒๒.๙| สฏฺฐิภิกฺขุสหสฺสานํ ตติโย อาสิ สมาคโม
ชราทิภยภีตานํ โอรสานํ มเหสิโน ๑- ฯ
|๒๒.๑๐| ตสฺส พุทฺธสฺส อสมสฺส จกฺกํ วตฺติตมุตฺตมํ
สุตฺวาน ปณีตํ ธมฺมํ ปพฺพชฺชมภิโรจยิ ฯ
|๒๒.๑๑| อหนฺเตน สมเยน สุทสฺสโน นาม ขตฺติโย
อนฺนปาเนน วตฺเถน สสงฺฆํ ชินมปูชยึ ฯ
|๒๒.๑๒| มหาทานํ ปวตฺเตตฺวา รตฺตินฺทิวมตนฺทิโต
ปพฺพชฺชํ คุณสมฺปนฺนํ ปพฺพชึ ชินสนฺติเก ฯ
|๒๒.๑๓| อาจารคุณสมฺปนฺโน วตฺตสีลสมาหิโต
สพฺพญฺญุตํ คเวสนฺโต รมามิ ชินสาสเน ฯ
|๒๒.๑๔| สทฺธาปีตึ อุปฺปาเทตฺวา พุทฺธํ วนฺทามิ สตฺถรํ
ปีติ อุปฺปชฺชติ มยฺหํ โพธิยาเยว การณา ฯ
|๒๒.๑๕| อนิวตฺตมานสํ ญตฺวา สมฺพุทฺโธ เอตทพฺรวิ
เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป อยํ พุทฺโธ ภวิสฺสติ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. มเหสินํ ฯ
|๒๒.๑๖| อหุ กปิลวฺหยา รมฺมา นิกฺขมิตฺวา ตถาคโต
ปธานํ ปทหิตฺวาน กตฺวา ทุกฺกรการิกํ ฯ
|๒๒.๑๗| อชปาลรุกฺขมูลสฺมึ นิสีทิตฺวา ตถาคโต
ตตฺถ ปายาสํ ปคฺคยฺห เนรญฺชรมุเปหิติ ฯ
|๒๒.๑๘| เนรญฺชราย ตีรมฺหิ ปายาสํ อทิ โส ชิโน
ปฏิยตฺตวรมคฺเคน โพธิมูลมฺหิ เอหิติ ฯ
|๒๒.๑๙| ตโต ปทกฺขิณํ กตฺวา โพธิมณฺฑํ อนุตฺตรํ
อสฺสตฺถรุกฺขมูลมฺหิ พุชฺฌิสฺสติ มหายโส ฯ
|๒๒.๒๐| อิมสฺส ชนิกา มาตา มายา นาม ภวิสฺสติ
ปิตา สุทฺโธทโน นาม อยํ เหสฺสติ โคตโม ฯ
|๒๒.๒๑| โกลิโต อุปติสฺโส จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวกา
อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา
อานนฺโท นามุปฏฺฐาโก อุปฏฺฐิสฺสติมํ ชินํ ฯ
|๒๒.๒๒| เขมา อุปฺปลวณฺณา จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวิกา
อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา ฯ
|๒๒.๒๓| โพธิ ตสฺส ภควโต อสฺสตฺโถติ ปวุจฺจติ
จิตฺโต จ หตฺถาฬวโก อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐกา ฯ
|๒๒.๒๔| นนฺทมาตา จ อุตฺตรา อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐิกา
อายุ วสฺสสตํ ตสฺส โคตมสฺส ยสสฺสิโน ฯ
|๒๒.๒๕| อิทํ สุตฺวาน วจนํ อสมสฺส มเหสิโน
อาโมทิตา นรมรู พุทฺธวีชงฺกุโร อยํ ฯ
|๒๒.๒๖| อุกฺกุฏฺฐิสทฺทา วตฺตนฺติ อปฺโผเฏนฺติ หสนฺติ จ
กตญฺชลี นมสฺสนฺติ ทสสหสฺสี สเทวกา ฯ
|๒๒.๒๗| ยทิมสฺส โลกนาถสฺส วิรชฺฌิสฺสาม สาสนํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๒๒.๒๘| ยถา มนุสฺสา นทึ ตรนฺตา ปฏิติตฺถํ วิรชฺฌิย
เหฏฺฐาติตฺถํ คเหตฺวาน อุตฺตรนฺติ มหานทึ ฯ
|๒๒.๒๙| เอวเมว มยํ สพฺเพ ยทิ มุญฺจามิมํ ชินํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๒๒.๓๐| ตสฺสาหํ วจนํ สุตฺวา ภิยฺโย จิตฺตํ ปสาทยึ
อุตฺตรึ วตฺตมธิฏฺฐาสึ ทสปารมิปูริยา ฯ
|๒๒.๓๑| อโนมํ นาม นครํ สุปฺปติโต นาม ขตฺติโย
มาตา ยสวตี นาม เวสฺสภุสฺส มเหสิโน ฯ
|๒๒.๓๒| ฉพฺพสฺสสหสฺสานิ ๑- อคารํ อชฺฌาวสิ โส
รุจิ สุรติ วฑฺฒกา ๒- ตโย ปาสาทมุตฺตมา ฯ
|๒๒.๓๓| อนูนตึสสหสฺสานิ นาริโย สมลงฺกตา
สุจิตฺตา นาม สา นารี สุปฺปพุทฺโธ นาม อตฺรโช ฯ
|๒๒.๓๔| นิมิตฺเต จตุโร ทิสฺวา สิวิกายาภินิกฺขมิ
ฉมาสํ ปธานจารํ อจริ ปุริสุตฺตโม ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ฉ จ วสฺสสหสฺสานิ อคารํ อชฺฌ โส วสิ ฯ เอวมุปริปิ ฯ ๒ ม. รุจิ สุรุจิ
|๒๒.๓๕| พฺรหฺมุนา ยาจิโต สนฺโต เวสฺสภู โลกนายโก
วตฺตจกฺโก ๑- มหาวีโร อรุเณปิ ๒- นรุตฺตโม ฯ
|๒๒.๓๖| โสโณ จ อุตฺตโร เจว อเหสุํ อคฺคสาวกา
อุปสนฺโต นามุปฏฺฐาโก เวสฺสภุสฺส มเหสิโน ฯ
|๒๒.๓๗| รามา เจว สมาลา นาม ๓- อเหสุํ อคฺคสาวิกา
โพธิ ตสฺส ภควโต มหาสาโลติ วุจฺจติ ฯ
|๒๒.๓๘| โสตฺถิโก เจว รมฺโม จ อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐกา
โคตมี จ สิริมา จ อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐิกา ฯ
|๒๒.๓๙| สฏฺฐิรตนมุพฺเพโธ เหมยูปสมูปโม
กายา นิจฺฉรติ รํสิ รตฺตึว ปพฺพเต สิขี ฯ
|๒๒.๔๐| สฏฺฐิวสฺสสหสฺสานิ อายุ ตสฺส มเหสิโน
ตาวตา ติฏฺฐมาโน โส ตาเรสิ ชนตํ พหุํ ฯ
|๒๒.๔๑| ธมฺมํ วิตฺถาริกํ กตฺวา วิภชฺชิตฺวา มหาชนํ
ธมฺมนาวํ ฐเปตฺวาน นิพฺพุโต โส สสาวโก ฯ
|๒๒.๔๒| ทสฺสเนยฺยํ สพฺพชนํ วิหารํ อิริยาปถํ
สพฺพํ สมนฺตรหิตํ นนุ ริตฺตา สพฺพสงฺขาราติ ฯ
|๒๒.๔๓| เวสฺสภู ชินวโร สตฺถา เขมารามมฺหิ นิพฺพุโต
ธาตุวิตฺถารกํ อาสิ เตสุ เตสุ ปเทสโตติ ฯ
เวสฺสภูพุทฺธวํโส เอกวีสติโม ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. วตฺติ จกฺกํ ฯ ๒ ม. อรุณาราเม ฯ ๓ ม. จ ฯ ยุ. ทามา เจว สมาลา จ ฯ
ทฺวาวีสติโม กุกฺกุสนฺธพุทฺธวํโส ๑-
[๒๓] |๒๓.๑| เวสฺสภุสฺส อปเรน สมฺพุทฺโธ ทิปทุตฺตโม
กุกฺกุสนฺโธ นาม นาเมน อปฺปเมยฺโย ทุราสโท ฯ
|๒๓.๒| อุคฺฆาเฏตฺวา สพฺพภวํ จริยาย ปารมิงฺคโต
สีโหว ปญฺชรํ เภตฺวา ปตฺโต สมฺโพธิมุตฺตมํ ฯ
|๒๓.๓| ธมฺมจกฺกํ ปวตฺเตนฺเต กุกฺกุสนฺเธ โลกนายเก
จตฺตาฬีสโกฏิสหสฺสานํ ปฐมาภิสมโย อหุ ฯ
|๒๓.๔| อนฺตลิกฺขมฺหิ อากาเส ยมกํ กตฺวา วิกุพฺพนํ
ตึสโกฏิสหสฺสานํ โพเธสิ เทวมานุเส ฯ
|๒๓.๕| นรเทวสฺส ยกฺขสฺส จตุสจฺจปฺปกาสเน
ธมฺมาภิสมโย ตสฺส คณนาโต อสงฺขิโย ฯ
|๒๓.๖| กุกฺกุสนฺธสฺส ภควโต เอโก อาสิ สมาคโม
ขีณาสวานํ วิมลานํ สนฺตจิตฺตาน ตาทินํ ฯ
|๒๓.๗| จตฺตาฬีสสหสฺสานํ ตทา อาสิ สมาคโม
ทนฺตภูมิมนุปฺปตฺตานํ อาสวาทิคณกฺขยา ฯ
|๒๓.๘| อหนฺเตน สมเยน เขโม นามาสิ ขตฺติโย
ตถาคเต ชินปุตฺเต ทานํ ทตฺวา อนปฺปกํ ฯ
|๒๓.๙| ปตฺตญฺจ จีวรํ ทตฺวา อญฺชนํ มธุลฏฺฐิกํ
อิเมตํ ปตฺถิตํ สพฺพํ ปฏิยาเทมิ วรํ วรํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. กกุสนฺธ ... ฯ สพฺพตฺถ อีทิสเมว ฯ
|๒๓.๑๐| โสปิ มํ มุนิ ๑- พฺยากาสิ กุกฺกุสนฺโธ วินายโก
อิมมฺหิ ภทฺทเก กปฺเป อยํ พุทฺโธ ภวิสฺสติ ฯ
|๒๓.๑๑| อหุ กปิลวฺหยา รมฺมา นิกฺขมิตฺวา ตถาคโต
ปธานํ ปทหิตฺวาน กตฺวา ทุกฺกรการิกํ ฯ
|๒๓.๑๒| อชปาลรุกฺขมูลสฺมึ นิสีทิตฺวา ตถาคโต
ตตฺถ ปายาสํ ปคฺคยฺห เนรญฺชรมุเปหิติ ฯ
|๒๓.๑๓| เนรญฺชราย ตีรมฺหิ ปายาสํ อทิ โส ชิโน
ปฏิยตฺตวรมคฺเคน โพธิมูลมฺหิ เอหิติ ฯ
|๒๓.๑๔| ตโต ปทกฺขิณํ กตฺวา โพธิมณฺฑํ อนุตฺตรํ
อสฺสตฺถรุกฺขมูลมฺหิ พุชฺฌิสฺสติ มหายโส ฯ
|๒๓.๑๕| อิมสฺส ชนิกา มาตา มายา นาม ภวิสฺสติ
ปิตา สุทฺโธทโน นาม อยํ เหสฺสติ โคตโม ฯ
|๒๓.๑๖| โกลิโต อุปติสฺโส จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวกา
อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา
อานนฺโท นามุปฏฺฐาโก อุปฏฺฐิสฺสติมํ ชินํ ฯ
|๒๓.๑๗| เขมา อุปฺปลวณฺณา จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวิกา
อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา ฯ
|๒๓.๑๘| โพธิ ตสฺส ภควโต อสฺสตฺโถติ ปวุจฺจติ
จิตฺโต จ หตฺถาฬวโก อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐกา ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. พุทฺโธ ฯ
|๒๓.๑๙| นนฺทมาตา จ อุตฺตรา อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐิกา
อายุ วสฺสสตํ ตสฺส โคตมสฺส ยสสฺสิโน ฯ
|๒๓.๒๐| อิทํ สุตฺวาน วจนํ อสมสฺส มเหสิโน
อาโมทิตา นรมรู พุทฺธวีชงฺกุโร อยํ ฯ
|๒๓.๒๑| อุกฺกุฏฺฐิสทฺทา วตฺตนฺติ อปฺโผเฏนฺติ หสนฺติ จ
กตญฺชลี นมสฺสนฺติ ทสสหสฺสี สเทวกา ฯ
|๒๓.๒๒| ยทิมสฺส โลกนาถสฺส วิรชฺฌิสฺสาม สาสนํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๒๓.๒๓| ยถา มนุสฺสา นทึ ตรนฺตา ปฏิติตฺถํ วิรชฺฌิย
เหฏฺฐาติตฺถํ คเหตฺวาน อุตฺตรนฺติ มหานทึ ฯ
|๒๓.๒๔| เอวเมว มยํ สพฺเพ ยทิ มุญฺจามิมํ ชินํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๒๓.๒๕| ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา ภิยฺโย จิตฺตํ ปสาทยึ
อุตฺตรึ วตฺตมธิฏฺฐาสึ ทสปารมิปูริยา ฯ
|๒๓.๒๖| นครํ เขมวตี นาม เขโม นามาสหํ ตทา
สพฺพญฺญุตํ คเวสนฺโต ปพฺพชึ ตสฺส สนฺติเก ฯ
|๒๓.๒๗| พฺราหฺมโณ อคฺคิทตฺโต จ อาสิ พุทฺธสฺส โส ปิตา
วิสาขา นาม ชนิกา กุกฺกุสนฺธสฺส มเหสิโน ๑- ฯ
|๒๓.๒๘| วสติ ตตฺถ เขมปุเร สมฺพุทฺธสฺส มหากุลํ
นรานํ ปวรํ เสฏฺฐํ ชาติมนฺตํ มหายสํ ฯ
|๒๓.๒๙| จตุวสฺสสหสฺสานิ อคารํ อชฺฌาวสิ โส
@เชิงอรรถ: ๑ ม. สตฺถุโน ฯ
กามวฑฺฒกามสุทฺธิรติวฑฺฒโน ๑- ตโย ปาสาทมุตฺตมา ฯ
|๒๓.๓๐| สมตึสสหสฺสานิ นาริโย สมลงฺกตา
โรปินี ๒- นาม สา นารี อุตฺตโร นาม อตฺรโช ฯ
|๒๓.๓๑| นิมิตฺเต จตุโร ทิสฺวา รถยาเนน นิกฺขมิ
อนูนกํ อฏฺฐมาสํ ๓- ปธานํ ปทหี ชิโน ฯ
|๒๓.๓๒| พฺรหฺมุนา ยาจิโต สนฺโต กุกฺกุสนฺโธ โลกนายโก ๔-
วตฺตจกฺโก มหาวีโร มิคทาเย นรุตฺตโม ฯ
|๒๓.๓๓| วิธุโร สญฺชีวนาโม ๕- จ อเหสุํ อคฺคสาวกา
พุทฺธิโช นามุปฏฺฐาโก กุกฺกุสนฺธสฺส มเหสิโน ๖- ฯ
|๒๓.๓๔| สามา จ จมฺปนามา ๗- จ อเหสุํ อคฺคสาวิกา
โพธิ ตสฺส ภควโต สิริโสติ ปวุจฺจติ ฯ
|๒๓.๓๕| อจฺจุคฺคโต จ สุมโน อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐกา
นนฺทา เจว สุนฺนทา จ อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐิกา ฯ
|๒๓.๓๖| จตฺตาฬีสรตนานิ อจฺจุคฺคโต มหามุนิ
กนกปฺปภา นิจฺฉรติ ๘- สมนฺตา ทสโยชนํ ๙- ฯ
|๒๓.๓๗| จตฺตาฬีสวสฺสสหสฺสานิ อายุ ตสฺส มเหสิโน
ตาวตา ติฏฺฐมาโน โส ตาเรสิ ชนตํ พหุํ ฯ
|๒๓.๓๘| ธมฺมาปณํ ปสาเรตฺวา นรนารีนํ สเทวเก
@เชิงอรรถ: ๑ สี. รุจิ สุรุจิ รติวทฺธนนามกา ฯ ม. กามกามวณฺณกามสุทฺธินามา ฯ ยุ. รุจิ สุรุจิ
@วฑฺฒนา ฯ ๒ ม. โรจีนี ฯ ยุ. วิโรจมานา ฯ ๓ ม. อนูนอฏฺฐมาสานิ ฯ ๔ ม. วินายโก ฯ
@๕ ม. วิธุโร จ สญฺชีโว จ ฯ ๖ ม. ยุ. สตฺถุโน ฯ ๗ ม. สามา จ จมฺปา นามา จ ฯ
@๘ ยุ. นิจฺฉรนฺติ ฯ ๙ ยุ. ทฺวาทสโยชนํ ฯ
นทิตฺวา สีหนาทํว ๑- นิพฺพุโต โส สสาวโก ฯ
|๒๓.๓๙| อฏฺฐงฺควจนสมฺปนฺโน อจฺฉิทฺทานิ นิรนฺตรํ
สพฺพํ สมนฺตรหิตํ นนุ ริตฺตา สพฺพสงฺขาราติ ฯ
|๒๓.๔๐| กุกฺกุสนฺโธ ชินวโร เขมารามมฺหิ นิพฺพุโต
ตตฺเถว ตสฺส ถูปวโร คาวุตนภมุคฺคโตติ ฯ
กุกฺกุสนฺธพุทฺธวํโส ทฺวาวีสติโม ฯ
เตวีสติโม โกนาคมนพุทฺธวํโส
[๒๔] |๒๔.๑| กุกฺกุสนฺธสฺส อปเรน สมฺพุทฺโธ ทิปทุตฺตโม
โกนาคมโน นาม ชิโน โลกเชฏฺโฐ นราสโภ ฯ
|๒๔.๒| ทสธมฺเม ปูรยิตฺวาน กนฺตารํ สมติกฺกมิ
ปวาหาย ๒- มลํ สพฺพํ ปตฺโต สมฺโพธิมุตฺตมํ ฯ
|๒๔.๓| ธมฺมจกฺกํ ปวตฺเตนฺเต โกนาคมเน ๓- วินายเก
ตึสโกฏิสหสฺสานํ ปฐมาภิสมโย อหุ ฯ
|๒๔.๔| ปาฏิหีรํ กโรนฺเต จ ปรวาทปฺปมทฺทเน
วีสติโกฏิสหสฺสานํ ทุติยาภิสมโย อหุ ฯ
|๒๔.๕| ตโต วิกุพฺพนํ กตฺวา ชิโน เทวปุรํ คโต
วสติ ตตฺถ สมฺพุทฺโธ สิลาย ปณฺฑุกมฺพเล ฯ
|๒๔.๖| ปกรเณ สตฺต เทเสนฺโต วสฺสํ วสติ โส มุนิ
ทสโกฏิสหสฺสานํ ตติยาภิสมโย อหุ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. สีหนาทญฺจ ฯ ๒ ม. ยุ. ปวาหิย ฯ ๓ ม. โกนาคมนนายเก ฯ ยุ. โกนาคมเน
@นายเก ฯ
|๒๔.๗| ตสฺสาปิ เทวเทวสฺส เอโก อาสิ สมาคโม
ขีณาสวานํ วิมลานํ สนฺตจิตฺตาน ตาทินํ ฯ
|๒๔.๘| ตึสภิกฺขุสหสฺสานํ ตทา อาสิ สมาคโม
โอฆานมติกฺกนฺตานํ ๑- ภิชฺชิตานญฺจ มจฺจุยา ฯ
|๒๔.๙| อหนฺเตน สมเยน ปพฺพโต นาม ขตฺติโย
มิตฺตามจฺเจหิ สมฺปนฺโน พลพาหนมปฺปกํ ๒- ฯ
|๒๔.๑๐| สมฺพุทฺธทสฺสนํ คนฺตฺวา สุตฺวา ธมฺมมนุตฺตรํ
นิมนฺเตตฺวา สชินํ สงฺฆํ ทานํ ทตฺวา ยทิจฺฉกํ ฯ
|๒๔.๑๑| ปตฺตุณฺณํ จีนปฏญฺจ โกเสยฺยํ กมฺพลํปิจ
โสวณฺณปาทุกญฺเจว อทาสิ ๓- สตฺถุ สาวเก ฯ
|๒๔.๑๒| โสปิ มํ มุนิ พฺยากาสิ สงฺฆมชฺเฌ นิสีทิย
อิมสฺมึ ภทฺทเก กปฺเป อยํ พุทฺโธ ภวิสฺสติ ฯ
|๒๔.๑๓| อหุ กปิลวฺหยา รมฺมา นิกฺขมิตฺวา ตถาคโต
ปธานํ ปทหิตฺวาน กตฺวา ทุกฺกรการิกํ ฯ
|๒๔.๑๔| อชปาลรุกฺขมูลสฺมึ นิสีทิตฺวา ตถาคโต
ตตฺถ ปายาสํ ปคฺคยฺห เนรญฺชรมุเปหิติ ฯ
|๒๔.๑๕| เนรญฺชราย ตีรมฺหิ ปายาสํ อทิ โส ชิโน
ปฏิยตฺตวรมคฺเคน โพธิมณฺฑมฺหิ เอหิติ ฯ
|๒๔.๑๖| ตโต ปทกฺขิณํ กตฺวา โพธิมณฺฑํ อนุตฺตรํ
อสฺสตฺถรุกฺขมูลมฺหิ พุชฺฌิสฺสติ มหายโส ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. อติกฺกนฺตจตุโรฆานํ ฯ ๒ ม. ยุ. อนนฺตพลวาหนํ ฯ ๓ ม. ยุ. อทาสึ ฯ
|๒๔.๑๗| อิมสฺส ชนิกา มาตา มายา นาม ภวิสฺสติ
ปิตา สุทฺโธทโน นาม อยํ เหสฺสติ โคตโม ฯ
|๒๔.๑๘| อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา
โกลิโต อุปติสฺโส จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวกา
อานนฺโท นามุปฏฺฐาโก อุปฏฺฐิสฺสติมํ ชินํ ฯ
|๒๔.๑๙| เขมา อุปฺปลวณฺณา จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวิกา
อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา ฯ
|๒๔.๒๐| โพธิ ตสฺส ภควโต อสฺสตฺโถติ ปวุจฺจติ
จิตฺโต จ หตฺถาฬวโก อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐกา ฯ
|๒๔.๒๑| นนฺทมาตา จ อุตฺตรา อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐิกา
อายุ วสฺสสตํ ตสฺส โคตมสฺส ยสสฺสิโน ฯ
|๒๔.๒๒| อิทํ สุตฺวาน วจนํ อสมสฺส มเหสิโน
อาโมทิตา นรมรู พุทฺธวีชงฺกุโร อยํ ฯ
|๒๔.๒๓| อุกฺกุฏฺฐิสทฺทา วตฺตนฺติ อปฺโผเฏนฺติ หสนฺติ จ
กตญฺชลี นมสฺสนฺติ ทสสหสฺสี สเทวกา ฯ
|๒๔.๒๔| ยทิมสฺส โลกนาถสฺส วิรชฺฌิสฺสาม สาสนํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๒๔.๒๕| ยถา มนุสฺสา นทึ ตรนฺตา ปฏิติตฺถํ วิรชฺฌิย
เหฏฺฐาติตฺถํ คเหตฺวาน อุตฺตรนฺติ มหานทึ ฯ
เอวเมว มยํ สพฺเพ ยทิ มุญฺจามิมํ ชินํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๒๔.๒๖| ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา ภิยฺโย จิตฺตํ ปสาทยึ
อุตฺตรึ วตฺตมธิฏฺฐาสึ ทสปารมิปูริยา ฯ
|๒๔.๒๗| สพฺพญฺญุตํ คเวสนฺโต ทานํ ทตฺวา นรุตฺตโม ๑-
โอหายาหํ มหารชฺชํ ปพฺพชึ ชินสนฺติเก ฯ
|๒๔.๒๘| นครํ โสภวตี นาม โสโภ นามาสิ ขตฺติโย
วสติ ตตฺถ นคเร สมฺพุทฺธสฺส มหากุลํ ฯ
|๒๔.๒๙| พฺราหฺมโณ ยญฺญทตฺโต จ อาสิ พุทฺธสฺส โส ปิตา
อุตฺตรา นาม ชนิกา โกนาคมนสฺส สตฺถุโน ฯ
|๒๔.๓๐| ตีณิ วสฺสสหสฺสานิ อคารํ อชฺฌาวสิ โส
ตุสิตสนฺตุสิตสนฺตุฏฺฐา ตโย ปาสาทมุตฺตมา ฯ
|๒๔.๓๑| อนูนโสฬสสหสฺสานิ นาริโย สมลงฺกตา
รุจิคตฺตา นาม นารี สตฺถวาโห นาม อตฺรโช ฯ
|๒๔.๓๒| นิมิตฺเต จตุโร ทิสฺวา หตฺถิยาเนน นิกฺขมิ
ฉมาสํ ปธานจารํ อจริ ปุริสุตฺตโม ฯ
|๒๔.๓๓| พฺรหฺมุนา ยาจิโต สนฺโต โกนาคมโน ๒- โลกนายโก
วตฺตจกฺโก มหาวีโร มิคทาเย นรุตฺตโม ฯ
|๒๔.๓๔| ภิยฺโยโส ๓- อุตฺตโร นาม อเหสุํ อคฺคสาวกา
โสตฺถิโช นามุปฏฺฐาโก โกนาคมนสฺส ยสสฺสิโน ๔- ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. นรุตฺตเม ฯ ๒ ม. โกนาคมนนายโก ฯ ๓ ม. ภิยฺยโส ฯ ๔ ม. ยุ.
@สตฺถุโน ฯ
|๒๔.๓๕| สมุทฺทา อุตฺตรา เจว อเหสุํ อคฺคสาวิกา
โพธิ ตสฺส ภควโต อุทุมฺพโรติ วุจฺจติ ฯ
|๒๔.๓๖| อุคฺโค จ โสมเทโว จ อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐกา
สีวลา เจว สามา จ อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐิกา ฯ
|๒๔.๓๗| อุจฺจตฺตเนน โส พุทฺโธ ตึสหตฺถสมุคฺคโต
อุกฺกามุเข ยถา ตมฺพํ ๑- เอวํ รํสีหิ มณฺฑิโต ฯ
|๒๔.๓๘| ตึสวสฺสสหสฺสานิ อายุ พุทฺธสฺส ตาวเท
ตาวตา ติฏฺฐมาโน โส ตาเรสิ ชนตํ พหุํ ฯ
|๒๔.๓๙| ธมฺมเจติยํ ๒- สมุสฺสิตฺวา ธมฺมทุสฺสวิภูสิตํ
ธมฺมปุปฺผคุฬํ กตฺวา นิพฺพุโต โส สสาวโก ฯ
|๒๔.๔๐| มหาวิลาโส ตสฺส ชโน สิริธมฺมปฺปกาสโน
สพฺพํ สมนฺตรหิตํ นนุ ริตฺตา สพฺพสงฺขาราติ ฯ
|๒๔.๔๑| โกนาคมโน สมฺพุทฺโธ ปพฺพตารามมฺหิ นิพฺพุโต
ธาตุวิตฺถาริกํ อาสิ เตสุ เตสุ ปเทสโตติ ฯ
โกนาคมนพุทฺธวํโส เตวีสติโม ฯ
จตุวีสติโม กสฺสปพุทฺธวํโส
[๒๕] |๒๕.๑| โกนาคมนสฺส อปเรน สมฺพุทฺโธ ทิปทุตฺตโม
กสฺสโป นาม นาเมน ๓- ธมฺมราชา ปภงฺกโร ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. กมฺพุ ฯ ๒ ม. ธมฺมเจตึ สมุสฺเสตฺวา ฯ ๓ ม. โคตฺเตน ฯ
ส ๑- ฉฑฺฑิตํ กุลมูลํ พหูนํ ๒- ปาณปูชิตํ
|๒๕.๒| ทตฺวาน ทายเก ทานํ ปูรยิตฺวาน มานสํ
อุสโภวาฬกํ ๓- เภตฺวา ปตฺโต สมฺโพธิมุตฺตมํ ฯ
|๒๕.๓| ธมฺมจกฺกํ ปวตฺเตนฺเต กสฺสเป โลกนายเก
วีสติโกฏิสหสฺสานํ ปฐมาภิสมโย อหุ ฯ
|๒๕.๔| จตุมาสํ ยทา พุทฺโธ โลเก จรติ จาริกํ
ทสโกฏิสหสฺสานํ ทุติยาภิสมโย อหุ ฯ
|๒๕.๕| ยมกํ วิกุพฺพนํ กตฺวา ญาณธาตุํ ปกิตฺตยิ
ปญฺจโกฏิสหสฺสานํ ตติยาภิสมโย อหุ ฯ
|๒๕.๖| สุธมฺมเทวปุเร ๔- รมฺเม ตตฺถ ธมฺมํ ปกิตฺตยิ ๕-
ตีณิ โกฏิสหสฺสานิ เทวานํ โพธยี ชิโน ฯ
|๒๕.๗| นรเทวสฺส ยกฺขสฺส อปเร จ ธมฺมเทสเน
เอเตสานํ อภิสมโย ๖- คณนาโต อสงฺขิโย ๗- ฯ
|๒๕.๘| ตสฺสาปิ เทวเทวสฺส เอโก อาสิ สมาคโม
ขีณาสวานํ วิมลานํ สนฺตจิตฺตาน ตาทินํ ฯ
|๒๕.๙| วีสติภิกฺขุสหสฺสานํ ตทา อาสิ สมาคโม
อภิกฺกนฺตภวนฺตานํ ๘- หิริสีเลน ตาทินํ ฯ
|๒๕.๑๐| อหํ ตทา มาณวโก โชติปาโลติ วิสฺสุโต
อชฺฌายิโก มนฺตธโร ติณฺณํ เวทาน ปารคู ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. สญฺฉฑฺฑิตํ ฯ ๒ ม. พหฺวนฺนปานโภชนํ ฯ ๓ ม. ยุ. อุสโภว อาฬกํ ฯ
@๔ ม. สุธมฺมา... ฯ ๕ ยุ. ปกาสยิ ฯ ๖-๗ ม. ยุ. อภิสมยา ... อสงฺขิยา ฯ ๘ ม.
@อติกฺกนฺตภวนฺตานํ ฯ
|๒๕.๑๑| ลกฺขเณ อิติหาเส จ สทฺธมฺเม ปารมึ คโต
ภุมฺมนฺตลิกฺเข ๑- กุสโล กตวิชฺโช อนามโย ฯ
|๒๕.๑๒| กสฺสปสฺส ภควโต ฆฏิกาโร นามุปฏฺฐโก
สคารโว สปฺปติสฺโส นิพฺพุโต ตติเย ผเล ฯ
|๒๕.๑๓| อาทาย มํ ฆฏิกาโร อุปคญฺฉิ กสฺสปํ ชินํ
ตสฺส ธมฺมํ สุณิตฺวาน ปพฺพชึ ตสฺส สนฺติเก ฯ
|๒๕.๑๔| อารทฺธวิริโย หุตฺวา วตฺตาวตฺเตสุ โกวิโท
น กฺวจิ ปริหายามิ ปูเรมิ ๒- ชินสาสนํ ฯ
|๒๕.๑๕| ยาวตา พุทฺธภณิตํ นวงฺคสตฺถุสาสนํ
สพฺพํ ปริยาปุณิตฺวาน โสภยึ ชินสาสนํ ฯ
|๒๕.๑๖| มม อจฺฉริยํ ทิสฺวา โสปิ พุทฺโธ วิยากริ
อิมมฺหิ ภทฺทเก กปฺเป อยํ พุทฺโธ ภวิสฺสติ ฯ
|๒๕.๑๗| อหุ กปิลวฺหยา รมฺมา นิกฺขมิตฺวา ตถาคโต
ปธานํ ปทหิตฺวาน กตฺวา ทุกฺกรการิกํ ฯ
|๒๕.๑๘| อชปาลรุกฺขมูลมฺหิ นิสีทิตฺวา ตถาคโต
ตตฺถ ปายาสํ สมาทาย ๓- เนรญฺชรมุเปหิติ ฯ
|๒๕.๑๙| เนรญฺชราย ตีรมฺหิ ปายาสํ ปริภุญฺชิย
ปฏิยตฺตวรมคฺเคน โพธิมูลมฺหิ ๔- เอหิติ ฯ
|๒๕.๒๐| ตโต ปทกฺขิณํ กตฺวา โพธิมณฺฑํ อนุตฺตรํ ๕-
อสฺสตฺถมูเล สมฺโพธึ พุชฺฌิสฺสติ มหายโส ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. ภูมนฺต... ฯ ๒ ม. ปูเรสึ ฯ ๓ ม. ยุ. ปคฺคยฺห ฯ ๔ ม. ยุ.
@โพธิมูลมุเปหิติ ฯ ๕ ม. ยุ. อนุตฺตโร ฯ
|๒๕.๒๑| อิมสฺส ชนิกา มาตา มายา นาม ภวิสฺสติ
ปิตา สุทฺโธทโน นาม อยํ เหสฺสติ โคตโม ฯ
|๒๕.๒๒| โกลิโต อุปติสฺโส จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวกา
อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา
อานนฺโท นามุปฏฺฐาโก อุปฏฺฐิสฺสติมํ ชินํ ฯ
|๒๕.๒๓| เขมา อุปฺปลวณฺณา จ อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวิกา
อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา ฯ
|๒๕.๒๔| โพธิ ตสฺส ภควโต อสฺสตฺโถติ ปวุจฺจติ
จิตฺโต จ หตฺถาฬวโก อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐกา ฯ
|๒๕.๒๕| นนฺทมาตา จ อุตฺตรา อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐิกา
อายุ วสฺสสตํ ตสฺส โคตมสฺส ยสสฺสิโน ฯ
|๒๕.๒๖| อิทํ สุตฺวาน วจนํ อสมสฺส มเหสิโน
อาโมทิตา นรมรู พุทฺธวีชงฺกุโร อยํ ๑- ฯ
|๒๕.๒๗| อุกฺกุฏฺฐิสทฺทา วตฺตนฺติ ๒- อปฺโผเฏนฺติ หสนฺติ จ
กตญฺชลี นมสฺสนฺติ ทสสหสฺสี สเทวกา ฯ
|๒๕.๒๘| ยทิมสฺส โลกนาถสฺส วิรชฺฌิสฺสาม สาสนํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๒๕.๒๙| ยถา มนุสฺสา นทึ ตรนฺตา ปฏิติตฺถํ วิรชฺฌิย
เหฏฺฐาติตฺถํ คเหตฺวาน อุตฺตรนฺติ มหานทึ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. พุทฺธวีชํ กิร อยํ ฯ ๒ ม. ยุ. ปวตฺตนฺติ ฯ
|๒๕.๓๐| เอวเมว มยํ สพฺเพ ยทิ มุญฺจามิมํ ชินํ
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ ฯ
|๒๕.๓๑| ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา ภิยฺโย จิตฺตํ ปสาทยึ
อุตฺตรึ วตฺตมธิฏฺฐาสึ ทสปารมิปูริยา ฯ
|๒๕.๓๒| เอวมหํ สํสริตฺวา ปริวชฺเชนฺโต อนาจรํ
ทุกฺกรํ ปกตํ ๑- มยฺหํ โพธิยาเยว การณา ฯ
|๒๕.๓๓| นครํ พาราณสี นาม กิกี นามาสิ ขตฺติโย
วสติ ตตฺถ นคเร สมฺพุทฺธสฺส มหากุลํ ฯ
|๒๕.๓๔| พฺราหฺมโณ พฺรหฺมทตฺโต จ อาสิ พุทฺธสฺส โส ปิตา
มาตา ๒- ธนวตี นาม กสฺสปสฺส มเหสิโน ฯ
|๒๕.๓๕| ทุเว วสฺสสหสฺสานิ อคารํ อชฺฌาวสิ โส
หํโส ยโส สิริจนฺโท ๓- ตโย ปาสาทมุตฺตมา ฯ
|๒๕.๓๖| ติโสฬสสหสฺสานิ นาริโย สมลงฺกตา
สุนนฺทา นาม สา นารี วิชิตเสโน นาม อตฺรโช ฯ
|๒๕.๓๗| นิมิตฺเต จตุโร ทิสฺวา ปาสาเทนาภินิกฺขมิ
สตฺตาหํ ปธานจารํ อจริ ปุริสุตฺตโม ฯ
|๒๕.๓๘| พฺรหฺมุนา ยาจิโต สนฺโต กสฺสโป โลกนายโก
วตฺตจกฺโก มหาวีโร มิคทาเย นรุตฺตโม ฯ
|๒๕.๓๙| ติสฺโส จ ภารทฺวาโช จ อเหสุํ อคฺคสาวกา
สพฺพมิตฺโต นามุปฏฺฐาโก กสฺสปสฺส มเหสิโน ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. จ กตํ ฯ ๒ ม. ยุ. ชนิกา ฯ ๓ ม. ยุ. สิรินนฺโท ฯ
|๒๕.๔๐| อนุลา จ อุรุเวลา จ อเหสุํ อคฺคสาวิกา
โพธิ ตสฺส ภควโต นิโคฺรโธติ ปวุจฺจติ ฯ
|๒๕.๔๑| สุมงฺคโล ฆฏิกาโร จ อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐกา
วิชิตเสนา จ ภทฺทา จ อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐิกา ฯ
|๒๕.๔๒| อุจฺจตฺตเนน โส พุทฺโธ วีสติรตนมุคฺคโต ๑-
วิชฺชุลฏฺฐิว อากาเส จนฺโทว คหปูริโต ฯ
|๒๕.๔๓| วีสติวสฺสสหสฺสานิ อายุ ตสฺส มเหสิโน
ตาวตา ติฏฺฐมาโน โส ตาเรสิ ชนตํ พหุํ ฯ
|๒๕.๔๔| ธมฺมตฬากํ มาปยิตฺวา ๒- สีลํ ทตฺวา วิเลปนํ
ธมฺมทุสฺสํ นิวาเสตฺวา ธมฺมมาลํ วิภชฺชิย ๓- ฯ
|๒๕.๔๕| ธมฺมวิมลมาทาสํ ฐปยิตฺวา มหาชเน
เกจิ นิพฺพานํ ปตฺเถนฺตา ปสฺสนฺตุ เม อลงฺกรํ ฯ
|๒๕.๔๖| สีลกญฺจุกํ ทตฺวาน ฌานกวจจมฺมิกํ ๔-
ธมฺมจมฺมํ ปารุปิตฺวา ทตฺวา สนฺนาหมุตฺตมํ ฯ
|๒๕.๔๗| สติผลกํ ทตฺวาน ติขิณญาณกุนฺติมํ
ธมฺมขคฺควรํ ทตฺวา สีลสตฺตุปฺปมทฺทนํ ๕- ฯ
|๒๕.๔๘| เตวิชฺชาภูสํ ๖- ทตฺวาน อาเวฬํ จตุโร ผเล
ฉฬภิญฺญาภรณํ ทตฺวา ธมฺมปุปฺผปิลนฺธนํ ฯ
|๒๕.๔๙| สทฺธมฺมปณฺฑรจฺฉตฺตํ ทตฺวา ปาปนิวารณํ
มาปยิตฺวา อภยํ ปุปฺผํ นิพฺพุโต โส สสาวโก ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. วีสติรตนุคฺคโต ฯ ๒ ยุ. มาเปตฺวา ฯ ๓ ยุ. วิราชิย ฯ ๔ ม. ...วมฺมิตํ ฯ
@ยุ. ... วมฺมิกํ ฯ ๕ ม. ยุ. สีลสํสคฺคมทฺทนํ ฯ ๖ ม. เตวิชฺชาภูสนํ ทตฺวาน ฯ
|๒๕.๕๐| เอโส หิ สมฺมาสมฺพุทฺโธ อปฺปเมยฺโย ทุราสโท
เอโส หิ ธมฺมรตโน สฺวากฺขาโต เอหิปสฺสิโก ฯ
|๒๕.๕๑| เอโส หิ สงฺฆรตโน สุปฏิปนฺโน อนุตฺตโร
สพฺพํ สมนฺตรหิตํ นนุ ริตฺตา สพฺพสงฺขาราติ ฯ
|๒๕.๕๒| มหากสฺสโป ชิโน สตฺถา เสตพฺยารามมฺหิ นิพฺพุโต
ตตฺเถว ตสฺส ชินถูโป โยชนุพฺเพธมุคฺคโตติ ฯ
กสฺสปพุทฺธวํโส จตุวีสติโม ฯ
ปญฺจวีสติโม โคตมพุทฺธวํโส
[๒๖] |๒๖.๑| อหเมตรหิ สมฺพุทฺโธ โคตโม สกฺยวฑฺฒโน
ปธานํ ปทหิตฺวาน ปตฺโต สมฺโพธิมุตฺตมํ ฯ
|๒๖.๒| พฺรหฺมุนา ยาจิโต สนฺโต ธมฺมจกฺกํ ปวตฺตยึ
อฏฺฐารสนฺนํ โกฏีนํ ปฐมาภิสมโย อหุ ฯ
|๒๖.๓| ตโต ปรญฺจ เทเสนฺโต นรเทวสมาคเม ๑-
คณนาย น วตฺตพฺโพ ทุติยาภิสมโย อหุ ฯ
|๒๖.๔| อิเธวาหํ เอตรหิ โอวทึ มม อตฺรชํ
คณนาย น วตฺตพฺโพ ตติยาภิสมโย อหุ ฯ
|๒๖.๕| เอโกสิ ๒- สนฺนิปาโต เม สาวกานํ มเหสินํ
อฑฺฒเตฬสสตานํ ภิกฺขูนาสิ สมาคโม ฯ
|๒๖.๖| วิโรจมาโน วิมโล ภิกฺขุสงฺฆสฺส มชฺฌโต ๓-
ททามิ ปตฺถิตํ สพฺพํ มณีว สพฺพกามโท ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. ... สมาคโม ฯ ๒ ยุ. เอโกว ฯ ๓ ม. มชฺฌโค ฯ
|๒๖.๗| ผลมากงฺขมานานํ ภวจฺฉนฺทํ ชเหสินํ
จตุสจฺจํ ปกาเสสิ ๑- อนุกมฺปาย ปาณินํ ฯ
|๒๖.๘| ทสวีสสหสฺสานํ ธมฺมาภิสมโย อหุ
เอกทฺวินฺนํ อภิสมโย คณนาโต อสงฺขิโย ฯ
|๒๖.๙| วิตฺถาริกํ พหุชญฺญํ อิทฺธํ ผีตํ สุผุลฺลิตํ
อิธ มยฺหํ สกฺยมุนิโน สาสนํ สุวิโสธิตํ ฯ
|๒๖.๑๐| อนาสวา วีตราคา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา
ภิกฺขู เนกสตา สพฺเพ ปริวาเรนฺติ มํ สทา ฯ
|๒๖.๑๑| อิทานิ เย เอตรหิ ชหนฺติ มานุสํ ภวํ
อปฺปตฺตมานสา เสกฺขา เต ภิกฺขู วิญฺญูครหิตา ฯ
|๒๖.๑๒| อริยญฺชสํ โถมยนฺตา สทา ธมฺมรตา ชนา
พุชฺฌิสฺสนฺติ ชุติมนฺโต ๒- สํสารสริตา ๓- นรา ฯ
|๒๖.๑๓| นครํ กปิลวตฺถุ เม ราชา สุทฺโธทโน ปิตา
มยฺหํ ชเนตฺติกา มาตา มายาเทวีติ วุจฺจติ ฯ
|๒๖.๑๔| เอกูนตึสวสฺสานิ อคารํ อชฺฌาวสิหํ ๔-
สุจนฺโท ๕- โกกนุโท โกญฺโจ ตโย ปาสาทมุตฺตมา ฯ
|๒๖.๑๕| จตฺตาฬีสสหสฺสานิ นาริโย สมลงฺกตา
ยโสธรา ๖- นาม นารี ราหุโล นาม อตฺรโช ฯ
|๒๖.๑๖| นิมิตฺเต จตุโร ทิสฺวา อสฺสยาเนน นิกฺขมึ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ปกาเสมิ ฯ ๒ ม. ยุ. สติมนฺโต ฯ ๓ ม. สํสารสริตํ คตา ฯ
@๔ ม. ยุ. อชฺฌหํ วสึ ฯ ๕ ม. รมฺโม สุรมฺโม สุภโก ฯ ยุ. ราโม สุราโม สุภโต ฯ
@๖ ม. ภทฺทกญฺจนา ฯ ยุ. ภทฺทกจฺจา ฯ
ฉวสฺสํ ปธานจารํ อจรึ ทุกฺกรํ อหํ ฯ
|๒๖.๑๗| พาราณสีอิสิปตเน ชิโน ๑- จกฺกํ ปวตฺตยึ
อหํ โคตมสมฺพุทฺโธ สรณํ สพฺพปาณินํ ฯ
|๒๖.๑๘| โกลิโต อุปติสฺโส จ เทฺว ภิกฺขู อคฺคสาวกา
อานนฺโท นามุปฏฺฐาโก สนฺติกาวจโร มม ฯ
|๒๖.๑๙| เขมา อุปฺปลวณฺณา จ ภิกฺขุนี อคฺคสาวิกา
จิตฺโต จ หตฺถาฬวโก อคฺคุปฏฺฐากุปาสกา ฯ
|๒๖.๒๐| นนฺทมาตา จ อุตฺตรา อคฺคุปฏฺฐากุปาสิกา
อหํ อสฺสตฺถมูลมฺหิ ปตฺโต สมฺโพธิมุตฺตมํ ฯ
|๒๖.๒๑| พฺยามปฺปภา สทา มยฺหํ โสฬสหตฺถมุคฺคโต ๒-
อปฺปํ วสฺสสตํ อายุ มเมตรหิ ๓- วิชฺชติ ฯ
|๒๖.๒๒| ตาวตา ติฏฺฐมาโนหํ ตาเรสึ ๔- ชนตํ พหุํ
ฐปยิตฺวาน ธมฺโมกฺกํ ๕- ปจฺฉิมชนโพธนํ ฯ
|๒๖.๒๓| อหํปิ น จิรสฺเสว สทฺธึ สาวกสงฺฆโต
อิเธว ปรินิพฺพิสฺสํ อคฺคิวาหารสงฺขยา ฯ
|๒๖.๒๔| ตานิ [๖]- อตุลเตชานิ อิมานิ จ ยสพลานิ ๗- อิทฺธิโย
อหํ ๘- คุณธารโณ เทโห ทฺวตฺตึสวรลกฺขณวิจิตฺโต ฯ
|๒๖.๒๕| ทสทิสา ๙- ปภาเสตฺวา สตรํสีว ฉปฺปภา
สพฺพา สมนฺตรเหสฺสนฺติ นนุ ริตฺตา สพฺพสงฺขาราติ ฯ
โคตมพุทฺธวํโส ปญฺจวีสติโม ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. จกฺกํ ปวตฺติตํ มยา ฯ ๒ ม. ...มุคฺคตา ฯ ๓ ม. ยุ. อิทาเนตรหิ ฯ
@๔ ม. ยุ. ตาเรมิ ฯ ๕ ม. ธมฺมกฺกํ ฯ ๖ ม. ยุ. จ ฯ ๗ ม. ยุ. ทสพลานิ ฯ
@๘ ม. ยุ. อยญฺจ คุณวรเทโห ทฺวตฺตึสลกฺขณาจิโต ฯ ๙ ยุ. อสทิสา ฯ
พุทฺธปฺปกิณฺณกกณฺโฑ
[๒๗] |๒๗.๑| อปริเมยฺเย อิโต กปฺเป จตุโร อาสุํ วินายกา
ตณฺหงฺกโร เมธงฺกโร อโถปิ สรณงฺกโร
ทีปงฺกโร จ สมฺพุทฺโธ เอกกปฺปมฺหิ เต ชินา ฯ
|๒๗.๒| ทีปงฺกรสฺส อปเรน โกณฺฑญฺโญ ๑- นาม นายโก
เอโกว เอกกปฺปมฺหิ ตาเรสิ ชนตํ พหุํ ฯ
|๒๗.๓| ทีปงฺกรสฺส ภควโต โกณฺฑญฺญสฺส จ สตฺถุโน
เอเตสํ อนฺตรา กปฺปา คณนาโต อสงฺเขยฺยา ฯ
|๒๗.๔| โกณฺฑญฺญสฺส อปเรน มงฺคโล นาม นายโก
เตสํปิ อนฺตรา กปฺปา คณนาโต อสงฺเขยฺยา ๒- ฯ
|๒๗.๕| มงฺคโล จ สุมโน จ เรวโต โสภิโต มุนิ
เตปิ พุทฺธา เอกกปฺเป จกฺขุมนฺโต ปภงฺกรา ฯ
|๒๗.๖| โสภิตสฺส อปเรน อโนมทสฺสี มหามุนิ ๓-
เตสํปิ อนฺตรา กปฺปา คณนาโต อสงฺเขยฺยา ฯ
|๒๗.๗| อโนมทสฺสี ปทุโม นารโท จาปิ นายโก
เตปิ พุทฺธา เอกกปฺเป ตมนฺตกรณา ๔- มุนี ฯ
|๒๗.๘| นารทสฺส อปเรน ปทุมุตฺตโร นาม นายโก
เอกกปฺปมฺหิ อุปฺปนฺโน ตาเรสิ ชนตํ พหุํ ฯ
|๒๗.๙| นารทสฺส ภควโต ปทุมุตฺตรสฺส สตฺถุโน
เตสํปิ อนฺตรา กปฺปา คณนาโต อสงฺเขยฺยา ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. โกณฺฑญฺญสฺส นาม ฯ ๒ ม. อสงฺขิยา ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ
@๓ ม. ยุ. มหายโส ฯ ๔ ม. ยุ. ...การกา ฯ
|๒๗.๑๐| กปฺปสตสหสฺสมฺหิ เอโก อาสิ มหามุนิ
ปทุมุตฺตโร โลกวิทู อาหุตีนํ ปฏิคฺคโห ฯ
|๒๗.๑๑| ตึสกปฺปสหสฺสมฺหิ ทุเว อาสึสุ ๑- นายกา
สุเมโธ จ สุชาโต จ โอรโต ปทุมุตฺตโร ฯ
|๒๗.๑๒| อฏฺฐารสกปฺปสเต ตโย อาสึสุ นายกา
ปิยทสฺสี อตฺถทสฺสี ธมฺมทสฺสี จ นายกา ฯ
|๒๗.๑๓| โอรโต ๒- จ สุชาตสฺส สมฺพุทฺธา ทิปทุตฺตมา
เอกกปฺปมฺหิ สมฺพุทฺธา ๓- โลเก อปฺปฏิปุคฺคลา ฯ
|๒๗.๑๔| จตุนวุเต อิโต กปฺเป เอโก อาสิ มหามุนิ
สิทฺธตฺโถ โส โลกวิทู สลฺลกฺขโต ๔- อนุตฺตโร ฯ
|๒๗.๑๕| เทฺวนวุเต อิโต กปฺเป ทุเว อาสึสุ นายกา
ติสฺโส ปุสฺโส จ สมฺพุทฺโธ ๕- อสโม อปฺปฏิปุคฺคโล ฯ
|๒๗.๑๖| เอกนวุเต อิโต กปฺเป วิปสฺสี โลกนายโก
โสปิ พุทฺโธ การุณิโก สตฺเต โมเจสิ พนฺธนา ฯ
|๒๗.๑๗| เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป ทุเว อาสึสุ นายกา
สิขี จ เวสฺสภู เจว อสมา อปฺปฏิปุคฺคลา ฯ
|๒๗.๑๘| อิมมฺหิ ภทฺทเก กปฺเป ตโย อาสึสุ นายกา
กุกฺกุสนฺโธ โกนาคมโน กสฺสโป จาปิ นายโก ฯ
|๒๗.๑๙| อหเมตรหิ สมฺพุทฺโธ เมตฺเตยฺโย จาปิ เหสฺสติ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. อาสุํ วินายกา ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ ๒ ยุ. โอรโส ฯ ๓ ม. ... เต พุทฺธา ฯ
@๔ ม. สลฺลกตฺโต ฯ ยุ. สลฺลคตฺโต ฯ ๕ ม. ยุ. ... สมฺพุทฺธา อสมา อปฺปฏิปุคฺคลา ฯ
เอเตปิเม ปญฺจ พุทฺธา ธีรา โลกานุกมฺปกา ฯ
|๒๗.๒๐| เอเตสํ ธมฺมราชูนํ อญฺเญสํ เนกโกฏินํ
อาจิกฺขิตฺวาน ตํ มคฺคํ นิพฺพุโต ๑- โส สสาวโกติ ฯ
พุทฺธปฺปกิณฺณกกณฺโฑ นิฏฺฐิโต ฯ
ธาตุภาชนียกถา
[๒๘] |๒๘.๑| มหาโคตโม ชินวโร กุสินารมฺหิ นิพฺพุโต
ธาตุวิตฺถาริกํ อาสิ เตสุ เตสุ ปเทสโต ฯ
|๒๘.๒| เอโก อชาตสตฺตุสฺส เอโก เวสาลิยา ปุเร
เอโก กปิลวตฺถุสฺมึ เอโก จ อลฺลกปฺปเก ฯ
|๒๘.๓| เอโก จ รามคามมฺหิ เอโก จ เวฏฺฐทีปเก
เอโก ปาเวยฺยเก มลฺเล เอโก จ โกสินารเก ฯ
|๒๘.๔| ตุมฺพสฺส ๒- ถูปํ กาเรสิ พฺราหฺมโณ โทณสวฺหโย
องฺคารถูปํ กาเรสุํ โมริยา ตุฏฺฐมานสา ฯ
|๒๘.๕| อฏฺฐ สารีริกา ถูปา นวโม ตุมฺพเจติโย ๓-
องฺคารถูโป ทสโม ตทาเยว ปติฏฺฐิโต ฯ
[๔]-
|๒๘.๖| เอกา ทาฐา ติทสปุเร เอกา นาคปุเร อหุ
เอกา คนฺธารวิสเย เอกา กาลิงฺคราชิโน ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. นิพฺพุตา เต สสาวกาติ ฯ ๒ ม. ยุ. กุมฺภสฺส ฯ ๓ ม. ยุ. กุมฺภเจติโย ฯ
@๔ ม. อุณฺหีสํ จตสฺโส ทาฐา ฯเปฯ สพฺพาเปตา ปติฏฺฐิตา ฯ
|๒๘.๗| จตฺตาฬีสสมา ทนฺตา เกสา โลมา จ สพฺพโส
เทวา หรึสุ เอเกกํ จกฺกวาฬปรมฺปรา ฯ
|๒๘.๘| วชิรายํ ภควโต ปตฺโต ทณฺโฑ จ จีวรํ
นิวาสนํ กุลฆเร ๑- ปจฺจตฺถรณํ สิลวฺหเย ๒- ฯ
|๒๘.๙| ปาฏลีปุตฺตนคเร กรกํ กายพนฺธนํ
จมฺปายํ อุทกสาฏกา ๓- อุณฺณโลมญฺจ โกสเล ฯ
|๒๘.๑๐| กาสาวกํ ๔- พฺรหฺมโลเก เวฐนํ ติทเส ปุเร
[ปาสาณเก ๕- ปทํ เสฏฺฐํ ยถาปิ กจฺฉตํ ปุรํ]
นิสีทนํ อวนฺตีสุ ๖- เทวรฏฺเฐ ๗- อตฺถรณํ ตทา ฯ
|๒๘.๑๑| อรณิ จ มิถิลายํ วิเทเห ๘- ปริสาวนํ
วาสี สูจิฆรญฺจาปิ อินฺทปตฺถปุเร ๙- ตทา ฯ
|๒๘.๑๒| ปริกฺขารา ๑๐- อวเสสา ชนปทนฺตเก ๑๑- ตทา
ปริภุตฺตานิ มุนินา มเหสฺสนฺติ มนุชา ตทา ฯ
|๒๘.๑๓| ธาตุวิตฺถาริกํ อาสิ โคตมสฺส มเหสิโน
ปาณีนํ อนุกมฺปาย อหุ โปราณิกํ ตทาติ ฯ
ธาตุภาชนียกถา นิฏฺฐิตา ฯ
พุทฺธวํโส นิฏฺฐิโต ฯ
--------------
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. กุสฆเร ฯ ๒ ม. ยุ. กปิลฺหเย ฯ ๓ ม. จมฺปายุทกสาฏิยํ ฯ ยุ. จมฺปายํ
@อุทกสาฏิกา ฯ ๔ ม. ยุ. กาสาวญฺจ พฺรหฺมโลเก ฯ ๕ ยุ. ปาสาณเก ปทํ เสฏฺฐํ
@ยญฺจาปิ อจฺจุติ ปทํ ฯ ๖ ยุ. อวนฺติปุเร ฯ ๗ ม. ยุ. รฏฺเฐ ... ฯ
@๘ ยุ. เวเทหิ ... ฯ ๙ ย. อินฺทรฏฺเฐ ฯ ๑๐ ยุ. ปริกฺขารํ อวเสสํ ฯ
@๑๑ ม. ยุ. ชนปเท อปรนฺตเก ฯ
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๓ หน้าที่ ๔๐๓-๕๔๙.
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=33.2&item=1&items=244
อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :-
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=33.2&item=1&items=244&mode=bracket
อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=33.2&item=1&items=244
อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=33.2&item=1&items=244
ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33.2&i=1
สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๓
https://84000.org/tipitaka/read/?index_33
https://84000.org/tipitaka/english/?index_33
บันทึก ๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]
