บาลีพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๔ - พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๖

[๖๑๗] เอวมฺเม สุตํ เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม ฯ ตตฺร โข ภควา ภิกฺขู อามนฺเตสิ ภิกฺขโวติ ฯ ภทนฺเตติ เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจสฺโสสุํ ฯ ภควา เอตทโวจ สฬายตนวิภงฺคํ โว ภิกฺขเว เทสิสฺสามิ ตํ สุณาถ สาธุกํ มนสิกโรถ ภาสิสฺสามีติ ฯ เอวมฺภนฺเตติ โข เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจสฺโสสุํ ฯ [๖๑๘] ภควา เอตทโวจ ฉ อชฺฌตฺติกานิ อายตนานิ เวทิตพฺพานิ ฉ พาหิรานิ อายตนานิ เวทิตพฺพานิ ฉ วิญฺญาณกายา เวทิตพฺพา ฉ ผสฺสกายา เวทิตพฺพา อฏฺฐารส มโนปวิจารา เวทิตพฺพา ฉตฺตึส สตฺตปทา เวทิตพฺพา ตตฺรีทํ นิสฺสาย อิทํ ปชหถ ตโย สติปฏฺฐานา ยทริโย เสวติ ยทริโย เสวมาโน สตฺถา คณมนุสาสิตุมรหติ โส วุจฺจติ โยคฺคาจริยานํ อนุตฺตโร ปุริสทมฺมสารถีติ อยมุทฺเทโส สฬายตนวิภงฺคสฺส ฯ [๖๑๙] ฉ อชฺฌตฺติกานิ อายตนานิ เวทิตพฺพานีติ อิติ โข ปเนตํ วุตฺตํ ฯ กิญฺเจตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ ฯ จกฺขฺวายตนํ โสตายตนํ ฆานายตนํ ชิวฺหายตนํ กายายตนํ มนายตนํ ฯ ฉ อชฺฌตฺติกานิ อายตนานิ เวทิตพฺพานีติ อิติ ยนฺตํ วุตฺตํ อิทเมตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ ฯ [๖๒๐] ฉ พาหิรานิ อายตนานิ เวทิตพฺพานีติ อิติ โข ปเนตํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๐๑.

วุตฺตํ ฯ กิญฺเจตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ ฯ รูปายตนํ สทฺทายตนํ คนฺธายตนํ รสายตนํ โผฏฺฐพฺพายตนํ ธมฺมายตนํ ฯ ฉ พาหิรานิ อายตนานิ เวทิตพฺพานีติ อิติ ยนฺตํ วุตฺตํ อิทเมตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ ฯ [๖๒๑] ฉ วิญฺญาณกายา เวทิตพฺพาติ อิติ โข ปเนตํ วุตฺตํ ฯ กิญฺเจตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ ฯ จกฺขุวิญฺญาณํ โสตวิญฺญาณํ ฆานวิญฺญาณํ ชิวฺหาวิญฺญาณํ กายวิญฺญาณํ มโนวิญฺญาณํ ฯ ฉ วิญฺญาณกายา เวทิตพฺพาติ อิติ ยนฺตํ วุตฺตํ อิทเมตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ ฯ [๖๒๒] ฉ ผสฺสกายา เวทิตพฺพาติ อิติ โข ปเนตํ วุตฺตํ ฯ กิญฺเจตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ ฯ จกฺขุสมฺผสฺโส โสตสมฺผสฺโส ฆานสมฺผสฺโส ชิวฺหาสมฺผสฺโส กายสมฺผสฺโส มโนสมฺผสฺโส ฯ ฉ ผสฺสกายา เวทิตพฺพาติ อิติ ยนฺตํ วุตฺตํ อิทเมตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ ฯ [๖๒๓] อฏฺฐารส มโนปวิจารา เวทิตพฺพาติ อิติ โข ปเนตํ วุตฺตํ ฯ กิญฺเจตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ ฯ จกฺขุนา รูปํ ทิสฺวา โสมนสฺสฏฺฐานียํ รูปํ อุปวิจรติ โทมนสฺสฏฺฐานียํ รูปํ อุปวิจรติ อุเปกฺขฏฺฐานียํ รูปํ อุปวิจรติ ฯ โสเตน สทฺทํ สุตฺวา ... ฆาเนน คนฺธํ ฆายิตฺวา ... ชิวฺหาย รสํ สายิตฺวา ... กาเยน โผฏฺฐพฺพํ ผุสิตฺวา ... มนสา ธมฺมํ วิญฺญาย โสมนสฺสฏฺฐานียํ ธมฺมํ อุปวิจรติ โทมนสฺสฏฺฐานียํ ธมฺมํ อุปวิจรติ อุเปกฺขฏฺฐานียํ ธมฺมํ อุปวิจรติ ฯ อิติ ฉ โสมนสฺสูปวิจารา ฉ โทมนสฺสูปวิจารา ฉ อุเปกฺขูปวิจารา ฯ อฏฺฐารส มโนปวิจารา เวทิตพฺพาติ อิติ ยนฺตํ วุตฺตํ อิทเมตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๐๒.

[๖๒๔] ฉตฺตึส สตฺตปทา เวทิตพฺพาติ อิติ โข ปเนตํ วุตฺตํ ฯ กิญฺเจตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ ฯ ฉ เคหสิตานิ โสมนสฺสานิ ฉ เนกฺขมฺมสิตานิ โสมนสฺสานิ ฉ เคหสิตานิ โทมนสฺสานิ ฉ เนกฺขมฺมสิตานิ โทมนสฺสานิ ฉ เคหสิตา อุเปกฺขา ฉ เนกฺขมฺมสิตา อุเปกฺขา ฯ [๖๒๕] ตตฺถ กตมานิ ฉ เคหสิตานิ โสมนสฺสานิ ฯ จกฺขุวิญฺเญยฺยานํ รูปานํ อิฏฺฐานํ กนฺตานํ มนาปานํ มโนรมานํ โลกามิสปฏิสํยุตฺตานํ ปฏิลาภํ วา ปฏิลาภโต สมนุปสฺสโต ปุพฺเพ วา ปฏิลทฺธปุพฺพํ อตีตํ นิรุทฺธํ วิปริณตํ สมนุสฺสรโต อุปฺปชฺชติ โสมนสฺสํ ยํ เอวรูปํ โสมนสฺสํ อิทํ วุจฺจติ เคหสิตํ โสมนสฺสํ ฯ โสตวิญฺเญยฺยานํ สทฺทานํ ... ฆานวิญฺเญยฺยานํ คนฺธานํ ... ชิวฺหา- วิญฺเญยฺยานํ รสานํ ... กายวิญฺเญยฺยานํ โผฏฺฐพฺพานํ ... มโน- วิญฺเญยฺยานํ ธมฺมานํ อิฏฺฐานํ กนฺตานํ มนาปานํ มโนรมานํ โลกามิสปฏิสํยุตฺตานํ ปฏิลาภํ วา ปฏิลาภโต สมนุปสฺสโต ปุพฺเพ วา ปฏิลทฺธปุพฺพํ อตีตํ นิรุทฺธํ วิปริณตํ สมนุสฺสรโต อุปฺปชฺชติ โสมนสฺสํ ยํ เอวรูปํ โสมนสฺสํ อิทํ วุจฺจติ เคหสิตํ โสมนสฺสํ ฯ อิมานิ ฉ เคหสิตานิ โสมนสฺสานิ ฯ [๖๒๖] ตตฺถ กตมานิ ฉ เนกฺขมฺมสิตานิ โสมนสฺสานิ ฯ รูปานํ เตฺวว อนิจฺจตํ วิทิตฺวา วิปริณามวิราคนิโรธํ ปุพฺเพ เจว รูปา เอตรหิ จ สพฺเพ เต รูปา อนิจฺจา ทุกฺขา วิปริณามธมฺมาติ เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ปสฺสโต อุปฺปชฺชติ โสมนสฺสํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๐๓.

ยํ เอวรูปํ โสมนสฺสํ อิทํ วุจฺจติ เนกฺขมฺมสิตํ โสมนสฺสํ ฯ สทฺทานํ เตฺวว ฯเปฯ คนฺธานํ เตฺวว ... รสานํ เตฺวว ... โผฏฺฐพฺพานํ เตฺวว ... ธมฺมานํ เตฺวว อนิจฺจตํ วิทิตฺวา วิปริณามวิราคนิโรธํ ปุพฺเพ เจว ธมฺมา เอตรหิ จ สพฺเพ เต ธมฺมา อนิจฺจา ทุกฺขา วิปริณามธมฺมาติ เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ปสฺสโต อุปฺปชฺชติ โสมนสฺสํ ยํ เอวรูปํ โสมนสฺสํ อิทํ วุจฺจติ เนกฺขมฺมสิตํ โสมนสฺสํ ฯ อิมานิ ฉ เนกฺขมฺมสิตานิ โสมนสฺสานิ ฯ [๖๒๗] ตตฺถ กตมานิ ฉ เคหสิตานิ โทมนสฺสานิ ฯ จกฺขุวิญฺเญยฺยานํ รูปานํ อิฏฺฐานํ กนฺตานํ มนาปานํ มโนรมานํ โลกามิสปฏิสํยุตฺตานํ อปฺปฏิลาภํ วา อปฺปฏิลาภโต สมนุปสฺสโต ปุพฺเพ วา อปฺปฏิลทฺธปุพฺพํ อตีตํ นิรุทฺธํ วิปริณตํ สมนุสฺสรโต อุปฺปชฺชติ โทมนสฺสํ ยํ เอวรูปํ โทมนสฺสํ อิทํ วุจฺจติ เคหสิตํ โทมนสฺสํ ฯ โสตวิญฺเญยฺยานํ สทฺทานํ ... ฆานวิญฺเญยฺยานํ คนฺธานํ ... ชิวฺหา- วิญฺเญยฺยานํ รสานํ ... กายวิญฺเญยฺยานํ โผฏฺฐพฺพานํ ... มโน- วิญฺเญยฺยานํ ธมฺมานํ อิฏฺฐานํ กนฺตานํ มนาปานํ มโนรมานํ โลกามิสปฏิสํยุตฺตานํ อปฺปฏิลาภํ วา อปฺปฏิลาภโต สมนุปสฺสโต ปุพฺเพ วา อปฺปฏิลทฺธปุพฺพํ อตีตํ นิรุทฺธํ วิปริณตํ สมนุสฺสรโต อุปฺปชฺชติ โทมนสฺสํ ยํ เอวรูปํ โทมนสฺสํ อิทํ วุจฺจติ เคหสิตํ โทมนสฺสํ ฯ อิมานิ ฉ เคหสิตานิ โทมนสฺสานิ ฯ [๖๒๘] ตตฺถ กตมานิ ฉ เนกฺขมฺมสิตานิ โทมนสฺสานิ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๐๔.

รูปานํ เตฺวว อนิจฺจตํ วิทิตฺวา วิปริณามวิราคนิโรธํ ปุพฺเพ เจว รูปา เอตรหิ จ สพฺเพ เต รูปา อนิจฺจา ทุกฺขา วิปริณามธมฺมาติ เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ทิสฺวา อนุตฺตเรสุ วิโมกฺเขสุ ปิหํ อุปฏฺฐาเปติ กทาสฺสุ ^๑- นามหํ ตทายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหริสฺสามิ ยทริยา เอตรหิ อายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหรนฺตีติ อิติ อนุตฺตเรสุ วิโมกฺเขสุ ปิหํ อุปฏฺฐาปยโต อุปฺปชฺชติ ปิหปจฺจยา โทมนสฺสํ ยํ เอวรูปํ โทมนสฺสํ อิทํ วุจฺจติ เนกฺขมฺมสิตํ โทมนสฺสํ ฯ สทฺทานํ เตฺวว ... รสานํ เตฺวว ... โผฏฺฐพฺพานํ เตฺวว ... ธมฺมานํ เตฺวว อนิจฺจตํ วิทิตฺวา วิปริณาม วิราค นิโรธํ ปุพฺเพ เจว ธมฺมา เอตรหิ จ สพฺเพ เต ธมฺมา อนิจฺจา ทุกฺขา วิปริณามธมฺมาติ เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ทิสฺวา อนุตฺตเรสุ วิโมกฺเขสุ ปิหํ อุปฏฺฐาเปติ กทาสฺสุ ^๒- นามหํ ตทายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหริสฺสามิ ยทริยา เอตรหิ อายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหรนฺตีติ อิติ อนุตฺตเรสุ วิโมกฺเขสุ ปิหํ อุปฏฺฐาปยโต อุปฺปชฺชติ ปิหปจฺจยา โทมนสฺสํ ยํ เอวรูปํ โทมนสฺสํ อิทํ วุจฺจติ เนกฺขมฺมสิตํ โทมนสฺสํ ฯ อิมานิ ฉ เนกฺขมฺมสิตานิ โทมนสฺสานิ ฯ [๖๒๙] ตตฺถ กตมา ฉ เคหสิตา อุเปกฺขา ฯ จกฺขุนา รูปํ ทิสฺวา อุปฺปชฺชติ อุเปกฺขา พาลสฺส มูฬฺหสฺส ^[๓]- ปุถุชฺชนสฺส อโนธิชินสฺส อวิปากชินสฺส อนาทีนวทสฺสาวิโน อสฺสุตวโต ปุถุชฺชนสฺส ยา เอวรูปา อุเปกฺขา รูปํ สา นาติวตฺตติ ตสฺมา สา อุเปกฺขา @เชิงอรรถ: ^๑-๒ โป. ม. กุทาสฺสุ ฯ ^๓ โป. เอตฺถนฺตเร มนฺทสฺสาติ อตฺถิ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๐๕.

เคหสิตาติ วุจฺจติ ฯ โสเตน สทฺทํ สุตฺวา ... ฆาเนน คนฺธํ ฆายิตฺวา ... ชิวฺหาย รสํ สายิตฺวา ... กาเยน โผฏฺฐพฺพํ ผุสิตฺวา ... มนสา ธมฺมํ วิญฺญาย อุปฺปชฺชติ อุเปกฺขา พาลสฺส มูฬฺหสฺส ^[๑]- ปุถุชฺชนสฺส อโนธิชินสฺส อวิปากชินสฺส อนาทีนวทสฺสาวิโน อสฺสุตวโต ปุถุชฺชนสฺส ยา เอวรูปา อุเปกฺขา ธมฺมํ สา นาติวตฺตติ ตสฺมา สา อุเปกฺขา เคหสิตาติ วุจฺจติ ฯ อิมา ฉ เคหสิตา อุเปกฺขา ฯ [๖๓๐] ตตฺถ กตมา ฉ เนกฺขมฺมสิตา อุเปกฺขา ฯ รูปานํ เตฺวว อนิจฺจตํ วิทิตฺวา วิปริณามวิราคนิโรธํ ปุพฺเพ เจว รูปา เอตรหิ จ สพฺเพ เต รูปา อนิจฺจา ทุกฺขา วิปริณามธมฺมาติ เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ปสฺสโต อุปฺปชฺชติ อุเปกฺขา ยา เอวรูปา อุเปกฺขา รูปํ สา นาติวตฺตติ ตสฺมา สา อุเปกฺขา เนกฺขมฺมสิตาติ วุจฺจติ ฯ สทฺทานํ เตฺวว ... คนฺธานํ เตฺวว ... รสานํ เตฺวว ... โผฏฺฐพฺพานํ เตฺวว ... ธมฺมานํ เตฺวว อนิจฺจตํ วิทิตฺวา วิปริณามวิราคนิโรธํ ปุพฺเพ เจว ธมฺมา เอตรหิ จ สพฺเพ เต ธมฺมา อนิจฺจา ทุกฺขา วิปริณามธมฺมาติ เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ปสฺสโต อุปฺปชฺชติ อุเปกฺขา ยา เอวรูปา อุเปกฺขา ธมฺมํ สา นาติวตฺตติ ตสฺมา สา อุเปกฺขา เนกฺขมฺมสิตาติ วุจฺจติ ฯ อิมา ฉ เนกฺขมฺมสิตา อุเปกฺขา ฯ ฉตฺตึส สตฺตปทา เวทิตพฺพาติ อิติ ยนฺตํ วุตฺตํ อิทเมตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ โป. เอตฺถนฺตเร มนฺทสฺสาติ อตฺถิ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๐๖.

[๖๓๑] ตตฺรีทํ นิสฺสาย อิทํ ปชหถาติ อิติ โข ปเนตํ วุตฺตํ ฯ กิญฺเจตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ ฯ ตตฺร ภิกฺขเว ยานิ ฉ เนกฺขมฺมสิตานิ โสมนสฺสานิ ตานิ นิสฺสาย ตานิ อาคมฺม ยานิ ฉ เคหสิตานิ โสมนสฺสานิ ตานิ ปชหถ ตานิ สมติกฺกมถ เอวเมเตสํ ปหานํ โหติ เอวเมเตสํ สมติกฺกโม โหติ ฯ ตตฺร ภิกฺขเว ยานิ ฉ เนกฺขมฺมสิตานิ โทมนสฺสานิ ตานิ นิสฺสาย ตานิ อาคมฺม ยานิ ฉ เคหสิตานิ โทมนสฺสานิ ตานิ ปชหถ ตานิ สมติกฺกมถ เอวเมเตสํ ปหานํ โหติ เอวเมเตสํ สมติกฺกโม โหติ ฯ ตตฺร ภิกฺขเว ยา ฉ เนกฺขมฺมสิตา อุเปกฺขา ตา นิสฺสาย ตา อาคมฺม ยา ฉ เคหสิตา อุเปกฺขา ตา ปชหถ ตา สมติกฺกมถ เอวเมตาสํ ปหานํ โหติ เอวเมตาสํ สมติกฺกโม โหติ ฯ ตตฺร ภิกฺขเว ยานิ ฉ เนกฺขมฺมสิตานิ โสมนสฺสานิ ตานิ นิสฺสาย ตานิ อาคมฺม ยานิ ฉ เนกฺขมฺมสิตานิ โทมนสฺสานิ ตานิ ปชหถ ตานิ สมติกฺกมถ เอวเมเตสํ ปหานํ โหติ เอวเมเตสํ สมติกฺกโม โหติ ฯ ตตฺร ภิกฺขเว ยา ฉ เนกฺขมฺมสิตา อุเปกฺขา ตา นิสฺสาย ตา อาคมฺม ยานิ ฉ เนกฺขมฺมสิตานิ โสมนสฺสานิ ตานิ ปชหถ ตานิ สมติกฺกมถ เอวเมเตสํ ปหานํ โหติ เอวเมเตสํ สมติกฺกโม โหติ ฯ [๖๓๒] อตฺถิ ภิกฺขเว อุเปกฺขา นานตฺตา นานตฺตสิตา อตฺถิ อุเปกฺขา เอกตฺตา เอกตฺตสิตา ฯ กตมา จ ภิกฺขเว อุเปกฺขา นานตฺตา นานตฺตสิตา ฯ อตฺถิ ภิกฺขเว อุเปกฺขา รูเปสุ อตฺถิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๐๗.

สทฺเทสุ อตฺถิ คนฺเธสุ อตฺถิ รเสสุ อตฺถิ โผฏฺฐพฺเพสุ ^[๑]- ฯ อยํ ภิกฺขเว อุเปกฺขา นานตฺตา นานตฺตสิตา ฯ กตมา จ ภิกฺขเว อุเปกฺขา เอกตฺตา เอกตฺตสิตา ฯ อตฺถิ ภิกฺขเว อุเปกฺขา อากาสานญฺจายตนนิสฺสิตา อตฺถิ วิญฺญาณญฺจายตนนิสฺสิตา อตฺถิ อากิญฺจญฺญายตนนิสฺสิตา อตฺถิ เนวสญฺญานาสญฺญายตนนิสฺสิตา ฯ อยํ ภิกฺขเว อุเปกฺขา เอกตฺตา เอกตฺตสิตา ฯ ตตฺร ภิกฺขเว ยายํ อุเปกฺขา เอกตฺตา เอกตฺตสิตา ตํ นิสฺสาย ตํ อาคมฺม ยายํ อุเปกฺขา นานตฺตา นานตฺตสิตา ตํ ปชหถ ตํ สมติกฺกมถ เอวเมติสฺสา ปหานํ โหติ เอวเมติสฺสา สมติกฺกโม โหติ ฯ อตมฺมยตํ ^๒- ภิกฺขเว นิสฺสาย อตมฺมยตํ อาคมฺม ยายํ อุเปกฺขา เอกตฺตา เอกตฺตสิตา ตํ ปชหถ ตํ สมติกฺกมถ เอวเมติสฺสา ปหานํ โหติ เอวเมติสฺสา สมติกฺกโม โหติ ฯ ตตฺรีทํ นิสฺสาย อิทํ ปชหถาติ อิติ ยนฺตํ วุตฺตํ อิทเมตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ ฯ [๖๓๓] ตโย สติปฏฺฐานา ยทริโย เสวติ ยทริโย เสวมาโน สตฺถา คณมนุสาสิตุมรหตีติ อิติ โข ปเนตํ วุตฺตํ ฯ กิญฺเจตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ ฯ [๖๓๔] อิติ ^๓- ภิกฺขเว สตฺถา สาวกานํ ธมฺมํ เทเสติ อนุกมฺปโก หิเตสี อนุกมฺปํ อุปาทาย อิทํ โว หิตาย อิทํ โว สุขายาติ ฯ ตสฺส สาวกา น สุสฺสุยนฺติ ^๔- น โสตํ โอทหนฺติ น อญฺญา จิตฺตํ @เชิงอรรถ: ^๑ โป. เอตฺถนฺตเร อตฺถิ ธมฺเมสูติ ทิสฺสติ ฯ ^๒ อนุปทวคฺคสฺส สปฺปุริสสุตฺเต ปน @อคมฺมยตาติ ทิสฺสติ ฯ ^๓ ม. ยุ. อิธ. ฯ ^๔ โป. ม. ยุ. สพฺพตฺถ สุสฺสูสนฺติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๐๘.

อุปฏฺฐเปนฺติ โวกฺกมฺม จ สตฺถุ สาสนา วตฺตนฺติ ฯ ตตฺร ภิกฺขเว ตถาคโต น เจว อตฺตมโน โหติ น จ อตฺตมนตํ ปฏิสํเวเทติ อนวสฺสุโต จ วิหรติ สโต สมฺปชาโน อิทํ ภิกฺขเว ปฐมํ สติปฏฺฐานํ ยทริโย เสวติ ยทริโย เสวมาโน สตฺถา คณมนุสาสิตุมรหติ ฯ [๖๓๕] ปุน จปรํ ภิกฺขเว สตฺถา สาวกานํ ธมฺมํ เทเสติ อนุกมฺปโก หิเตสี อนุกมฺปํ อุปาทาย อิทํ โว หิตาย อิทํ โว สุขายาติ ฯ ตสฺส เอกจฺเจ สาวกา น สุสฺสุยนฺติ น โสตํ โอทหนฺติ น อญฺญา จิตฺตํ อุปฏฺฐเปนฺติ โวกฺกมฺม จ สตฺถุ สาสนา วตฺตนฺติ ฯ เอกจฺเจ สาวกา สุสฺสุยนฺติ โสตํ โอทหนฺติ อญฺญา จิตฺตํ อุปฏฺฐเปนฺติ น จ โวกฺกมฺม สตฺถุ สาสนา วตฺตนฺติ ฯ ตตฺร ภิกฺขเว ตถาคโต น เจว อตฺตมโน ^๑- โหติ น จ อตฺตมนตํ ปฏิสํเวเทติ น จ อนตฺตมโน โหติ น จ อนตฺตมนตํ ปฏิสํเวเทติ อตฺตมนตญฺจ อนตฺตมนตญฺจ ตทุภยํ อภินิวชฺเชตฺวา อุเปกฺขโก วิหรติ สโต สมฺปชาโน อิทํ วุจฺจติ ภิกฺขเว ทุติยํ สติปฏฺฐานํ ยทริโย เสวติ ยทริโย เสวมาโน สตฺถา คณมนุสาสิตุมรหติ ฯ [๖๓๖] ปุน จปรํ ภิกฺขเว สตฺถา สาวกานํ ธมฺมํ เทเสติ อนุกมฺปโก หิเตสี อนุกมฺปํ อุปาทาย อิทํ โว หิตาย อิทํ โว สุขายาติ ฯ ตสฺส สาวกา สุสฺสุยนฺติ โสตํ โอทหนฺติ อญฺญา @เชิงอรรถ: ^๑ ม. น เจว อนตฺตมโน โหติ น จ อนตฺตมนตํ ปฏิสํเวเทติ น จ อตฺตมโน โหติ น @จ อตฺตมนตํ ปฏิสํเวเทติ อนตฺตมนตา จ อตฺตมนตา จ ...

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๐๙.

จิตฺตํ อุปฏฺฐเปนฺติ น จ โวกฺกมฺม สตฺถุ สาสนา วตฺตนฺติ ฯ ตตฺร ภิกฺขเว ตถาคโต อตฺตมโน เจว โหติ อตฺตมนตญฺจ ปฏิสํเวเทติ อนวสฺสุโต จ วิหรติ สโต สมฺปชาโน อิทํ วุจฺจติ ภิกฺขเว ตติยํ สติปฏฺฐานํ ยทริโย เสวติ ยทริโย เสวมาโน สตฺถา คณมนุสาสิตุมรหติ ฯ ตโย สติปฏฺฐานา ยทริโย เสวติ ยทริโย เสวมาโน สตฺถา คณมนุสาสิตุมรหตีติ อิติ ยนฺตํ วุตฺตํ อิทเมตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ ฯ [๖๓๗] โส วุจฺจติ โยคฺคาจริยานํ อนุตฺตโร ปุริสทมฺมสารถีติ อิติ โข ปเนตํ วุตฺตํ ฯ กิญฺเจตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ ฯ หตฺถิทมเกน ภิกฺขเว หตฺถิทมฺโม สาริโต เอกํเยว ทิสํ ธาวติ ปุรตฺถิมํ วา ปจฺฉิมํ วา อุตฺตรํ วา ทกฺขิณํ วา ฯ อสฺสทมเกน ภิกฺขเว อสฺสทมฺโม สาริโต เอกํเยว ทิสํ ธาวติ ปุรตฺถิมํ วา ปจฺฉิมํ วา อุตฺตรํ วา ทกฺขิณํ วา ฯ โคทมเกน ภิกฺขเว โคทมฺโม สาริโต เอกํเยว ทิสํ ธาวติ ปุรตฺถิมํ วา ปจฺฉิมํ วา อุตฺตรํ วา ทกฺขิณํ วา ฯ ตถาคเตน ^[๑]- ภิกฺขเว อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน ปุริสทมฺโม สาริโต อฏฺฐ ทิสา วิธาวติ รูปี รูปานิ ปสฺสติ อยํ ปฐมา ทิสา ฯ อชฺฌตฺตํ อรูปสญฺญี พหิทฺธา รูปานิ ปสฺสติ อยํ ทุติยา ทิสา ฯ สุภนฺเตว อธิมุตฺโต โหติ อยํ ตติยา ทิสา ฯ สพฺพโส รูปสญฺญานํ สมติกฺกมา ปฏิฆสญฺญานํ อฏฺฐงฺคมา นานตฺตสญฺญานํ อมนสิการา อนนฺโต อากาโสติ อากาสานญฺจายตนํ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. เอตฺถนฺตเร หิสทฺโท อตฺถิ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๑๐.

อุปสมฺปชฺช วิหรติ อยํ จตุตฺถา ^๑- ทิสา ฯ สพฺพโส อากาสานญฺจายตนํ สมติกฺกมฺม อนนฺตํ วิญฺญาณนฺติ วิญฺญาณญฺจายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ อยํ ปญฺจมี ทิสา ฯ สพฺพโส วิญฺญาณญฺจายตนํ สมติกฺกมฺม นตฺถิ กิญฺจีติ อากิญฺจญฺญายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ อยํ ฉฏฺฐา ทิสา ฯ สพฺพโส อากิญฺจญฺญายตนํ สมติกฺกมฺม เนวสญฺญานาสญฺญายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ อยํ สตฺตมี ทิสา ฯ สพฺพโส เนวสญฺญานาสญฺญายตนํ สมติกฺกมฺม สญฺญาเวทยิตนิโรธํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ อยํ อฏฺฐมี ทิสา ฯ ตถาคเตน ภิกฺขเว อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน ปุริสทมฺโม สาริโต อิมา อฏฺฐ ทิสา วิธาวติ ฯ โส วุจฺจติ โยคฺคาจริยานํ อนุตฺตโร ปุริสทมฺมสารถีติ อิติ ยนฺตํ วุตฺตํ อิทเมตํ ปฏิจฺจ วุตฺตนฺติ ฯ อิทมโวจ ภควา อตฺตมนา เต ภิกฺขู ภควโต ภาสิตํ อภินนฺทุนฺติ ฯ สฬายตนวิภงฺคสุตฺตํ นิฏฺฐิตํ สตฺตมํ ฯ ---------- @เชิงอรรถ: ^๑ ม. จตุตฺถี ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๑๑.

อุทฺเทสวิภงฺคสุตฺตํ

เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๔ หน้าที่ ๔๐๐-๔๑๑. http://84000.org/tipitaka/read/pali_item_s.php?book=14&item=617&items=21&pagebreak=1&modeTY=2&mode=bracket อ่านโดยใช้เนื้อความเป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_item_s.php?book=14&item=617&items=21&pagebreak=1&modeTY=2 อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_item_s.php?book=14&item=617&items=21&pagebreak=1&modeTY=2&mode=bracket อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=14&item=617&items=21&pagebreak=1&modeTY=2&mode=bracket ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=14&i=617 The Pali Atthakatha in Thai :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=10&A=4813 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=10&A=4813 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๔ http://84000.org/tipitaka/read/?index_14