ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
     ฉบับหลวง   ฉบับมหาจุฬาฯ   บาลีอักษรไทย   PaliRoman 
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบไทย
พระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๒ ภาษาบาลี อักษรไทย พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๔ สุตฺต. ม. มูลปณฺณาสกํ

                               สติปฏฺานสุตฺตํ
     [๑๓๑]   เอวมฺเม   สุตํ   เอกํ   สมยํ   ภควา   กุรูสุ  วิหรติ
กมฺมาสธมฺมํ   นาม   กุรูนํ   นิคโม   ฯ   ตตฺร   โข   ภควา   ภิกฺขู
อามนฺเตสิ ภิกฺขโวติ ฯ ภทนฺเทติ เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจสฺโสสุํ ฯ
     [๑๓๒]   ภควา   เอตทโวจ   เอกายโน   อยํ  ภิกฺขเว  มคฺโค
สตฺตานํ    วิสุทฺธิยา    โสกปริเทวานํ    สมติกฺกมาย   ทุกฺขโทมนสฺสานํ
อตฺถงฺคมาย   ายสฺส   อธิคมาย   นิพฺพานสฺส   สจฺฉิกิริยาย   ฯ  ยทิทํ
จตฺตาโร   สติปฏฺานา   ฯ   กตเม  จตฺตาโร  ฯ  อิธ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ
กาเย   กายานุปสฺสี   วิหรติ   อาตาปี   สมฺปชาโน   สติมา   วิเนยฺย
โลเก   อภิชฺฌาโทมนสฺสํ   ฯ   เวทนาสุ  เวทนานุปสฺสี  วิหรติ  อาตาปี
สมฺปชาโน    สติมา   วิเนยฺย   โลเก   อภิชฺฌาโทมนสฺสํ   ฯ   จิตฺเต
จิตฺตานุปสฺสี   วิหรติ   อาตาปี   สมฺปชาโน   สติมา   วิเนยฺย   โลเก
อภิชฺฌาโทมนสฺสํ   ฯ   ธมฺเมสุ  ธมฺมานุปสฺสี  วิหรติ  อาตาปี  สมฺปชาโน
สติมา วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํ ฯ ๑-
     [๑๓๓]   กถญฺจ   ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  กาเย  กายานุปสฺสี  วิหรติ  ฯ
อิธ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ  อรญฺคโต  วา  รุกฺขมูลคโต  วา  สุญฺาคารคโต
วา     นิสีทติ     ปลฺลงฺกํ     อาภุชิตฺวา    อุชุํ    กายํ    ปณิธาย
ปริมุขํ   สตึ  อุปฏฺเปตฺวา  ฯ  โส  สโตว  อสฺสสติ  สโต  ปสฺสสติ  ฯ
@เชิงอรรถ:  ปานฺตเร ปุน อุทฺเทโสติ ทิสฺสติ ฯ
ทีฆํ   วา   อสฺสสนฺโต   ทีฆํ   อสฺสสามีติ   ปชานาติ   ฯ   ทีฆํ   วา
ปสฺสสนฺโต   ทีฆํ   ปสฺสสามีติ   ปชานาติ   ฯ   รสฺสํ   วา  อสฺสสนฺโต
รสฺสํ    อสฺสสามีติ    ปชานาติ   ฯ   รสฺสํ   วา   ปสฺสสนฺโต   รสฺสํ
ปสฺสสามีติ   ปชานาติ   ฯ   สพฺพกายปฏิสํเวที  อสฺสสิสฺสามีติ  สิกฺขติ  ฯ
สพฺพกายปฏิสํเวที   ปสฺสสิสฺสามีติ   สิกฺขติ   ฯ   ปสฺสมฺภยํ   กายสงฺขารํ
อสฺสสิสฺสามีติ    สิกฺขติ    ฯ    ปสฺสมฺภยํ   กายสงฺขารํ   ปสฺสสิสฺสามีติ
สิกฺขติ ฯ
     {๑๓๓.๑}   เสยฺยถาปิ  ภิกฺขเว ทกฺโข ภมกาโร วา ภมการนฺเตวาสี
วา   ทีฆํ   วา   อญฺฉนฺโต   ทีฆํ   อญฺฉามีติ  ปชานาติ  ฯ  รสฺสํ  วา
อญฺฉนฺโต   รสฺสํ   อญฺฉามีติ   ปชานาติ   ฯ   เอวเมว   โข  ภิกฺขเว
ภิกฺขุ   ทีฆํ   วา   อสฺสสนฺโต   ทีฆํ   อสฺสสามีติ   ปชานาติ   ฯ  ทีฆํ
วา   ปสฺสสนฺโต  ทีฆํ   ปสฺสสามีติ  ปชานาติ  ฯ  รสฺสํ  วา  อสฺสสนฺโต
รสฺสํ  อสฺสสามีติ  ปชานาติ  ฯ  รสฺสํ  วา  ปสฺสสนฺโต  รสฺสํ  ปสฺสสามีติ
ปชานาติ     ฯ     สพฺพกายปฏิสํเวที    อสฺสสิสฺสามีติ    สิกฺขติ    ฯ
สพฺพกายปฏิสํเวที   ปสฺสสิสฺสามีติ   สิกฺขติ   ฯ   ปสฺสมฺภยํ   กายสงฺขารํ
อสฺสสิสฺสามีติ    สิกฺขติ    ฯ    ปสฺสมฺภยํ   กายสงฺขารํ   ปสฺสสิสฺสามีติ
สิกฺขติ   ฯ   อิติ   อชฺฌตฺตํ   วา  กาเย  กายานุปสฺสี  วิหรติ  พหิทฺธา
วา  กาเย  กายานุปสฺสี  วิหรติ  อชฺฌตฺตพหิทฺธา  วา  กาเย กายานุปสฺสี
วิหรติ    สมุทยธมฺมานุปสฺสี    วา    กายสฺมึ   วิหรติ   วยธมฺมานุปสฺสี
วา     กายสฺมึ     วิหรติ     สมุทยวยธมฺมานุปสฺสี    วา    กายสฺมึ
วิหรติ    อตฺถิ    กาโยติ    วา   ปนสฺส   สติ   ปจฺจุปฏฺิตา   โหติ
ยาวเทว    าณมตฺตาย   ปติสฺสติมตฺตาย   อนิสฺสิโต   จ   วิหรติ   น
จ    กิญฺจิ    โลเก    อุปาทิยติ   เอวมฺปิ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ   กาเย
กายานุปสฺสี วิหรติ ฯ อานาปานปพฺพํ ฯ
     [๑๓๔]   ปุน   จปรํ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ  คจฺฉนฺโต  วา  คจฺฉามีติ
ปชานาติ   ิโต   วา   ิโตมฺหีติ  ปชานาติ  นิสินฺโน  วา  นิสินฺโนมฺหีติ
ปชานาติ   สยาโน   วา   สยาโนมฺหีติ   ปชานาติ   ฯ   ยถา   ยถา
วา   ปนสฺส   กาโย   ปณิหิโต   โหติ   ตถา  ตถา  นํ  ปชานาติ  ฯ
อิติ   อชฺฌตฺตํ   วา   กาเย   กายานุปสฺสี   วิหรติ   ฯเปฯ   เอวมฺปิ
ภิกฺขเว ภิกฺขุ กาเย กายานุปสฺสี วิหรติ ฯ อิริยาปถปพฺพํ ฯ
     [๑๓๕]   ปุน   จปรํ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ   อภิกฺกนฺเต   ปฏิกฺกนฺเต
สมฺปชานการี    โหติ    อาโลกิเต    วิโลกิเต   สมฺปชานการี   โหติ
สมฺมิญฺชิเต    ปสาริเต    สมฺปชานการี   โหติ   สงฺฆาฏิปตฺตจีวรธารเณ
สมฺปชานการี   โหติ   อสิเต   ปีเต   ขายิเต   สายิเต  สมฺปชานการี
โหติ   อุจฺจารปสฺสาวกมฺเม   สมฺปชานการี   โหติ  คเต  ิเต  นิสินฺเน
สุตฺเต   ชาคริเต   ภาสิเต   ตุณฺหีภาเว   สมฺปชานการี  โหติ  ฯ  อิติ
อชฺฌตฺตํ   วา   กาเย   กายานุปสฺสี   วิหรติ  ฯเปฯ  เอวมฺปิ  ภิกฺขเว
ภิกฺขุ กาเย กายานุปสฺสี วิหรติ ฯ สมฺปชญฺปพฺพํ ฯ
     [๑๓๖]   ปุน  จปรํ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  อิมเมว  กายํ  อุทฺธํ ปาทตลา
อโธ     เกสมตฺถกา     ตจปริยนฺตํ     ปูรนฺนานปฺปการสฺส    อสุจิโน
ปจฺจเวกฺขติ   อตฺถิ   อิมสฺมึ  กาเย  เกสา  โลมา  นขา  ทนฺตา  ตโจ
มํสํ   นหารู   อฏฺี   อฏฺิมิญฺชํ   วกฺกํ   หทยํ   ยกนํ   กิโลมกํ  ปิหกํ
ปปฺผาสํ   อนฺตํ   อนฺตคุณํ   อุทริยํ   กรีสํ  ปิตฺตํ  เสมฺหํ  ปุพฺโพ  โลหิตํ
เสโท เมโท อสฺสุ วสา เขโฬ สิงฺฆาณิกา ลสิกา มุตฺตนฺติ ฯ
     {๑๓๖.๑}   เสยฺยถาปิ   ภิกฺขเว   อุภโตมุขา  มูโตฬี  ๑-  ปูวา
นานาวิหิตสฺส   ธญฺสฺส   เสยฺยถีทํ   สาลีนํ   วีหีนํ   มุคฺคานํ   มาสานํ
ติลานํ   ตณฺฑุลานํ  ฯ  ตเมนํ  จกฺขุมา  ปุริโส  มุญฺจิตฺวา  ปจฺจเวกฺเขยฺย
อิเม  สาลี  อิเม  วีหี  อิเม มุคฺคา อิเม มาสา อิเม ติลา อิเม ตณฺฑุลาติ
เอวเมว   โข   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ  อิมเมว  กายํ  อุทฺธํ  ปาทตลา  อโธ
เกสมตฺถกา    ตจปริยนฺตํ    ปูรนฺนานปฺปการสฺส   อสุจิโน   ปจฺจเวกฺขติ
อตฺถิ   อิมสฺมึ   กาเย   เกสา   โลมา   ฯเปฯ   ลสิกา  มุตฺตนฺติ  ฯ
อิติ   อชฺฌตฺตํ   วา   กาเย   กายานุปสฺสี   วิหรติ   ฯเปฯ   เอวมฺปิ
ภิกฺขเว ภิกฺขุ กาเย กายานุปสฺสี วิหรติ ฯ ปฏิกฺกูลปพฺพํ ฯ
     [๑๓๗]   ปุน  จปรํ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ อิมเมว กายํ ยถาิตํ ยถาปณิหิตํ
ธาตุโส  ปจฺจเวกฺขติ  อตฺถิ  อิมสฺมึ  กาเย ปวีธาตุ อาโปธาตุ เตโชธาตุ
วาโยธาตูติ  ฯ  เสยฺยถาปิ ภิกฺขเว ทกฺโข โคฆาตโก วา โคฆาตกนฺเตวาสี
วา   คาวึ  วธิตฺวา  จาตุมฺมหาปเถ  วิลโส  ปฏิวิภชิตฺวา  นิสินฺโน  อสฺส
เอวเมว  โข  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  อิมเมว  กายํ  ยถาิตํ ยถาปณิหิตํ ธาตุโส
ปจฺจเวกฺขติ   อตฺถิ   อิมสฺมึ   กาเย   ปวีธาตุ  อาโปธาตุ  เตโชธาตุ
วาโยธาตูติ  ฯ  อิติ  อชฺฌตฺตํ วา กาเย กายานุปสฺสี วิหรติ ฯเปฯ เอวมฺปิ
@เชิงอรรถ:  โป. ม. ปุโตฬี ฯ
ภิกฺขเว ภิกฺขุ กาเย กายานุปสฺสี วิหรติ ฯ ธาตุปพฺพํ ฯ
     [๑๓๘]   ปุน   จปรํ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  เสยฺยถาปิ  ปสฺเสยฺย  สรีรํ
สีวถิกาย    ฉฑฺฑิตํ    เอกาหมตํ   วา   ทฺวีหมตํ   วา   ตีหมตํ   วา
อุทฺธุมาตกํ   วินีลกํ   วิปุพฺพกชาตํ   ฯ   โส   อิมเมว  กายํ  อุปสํหรติ
อยมฺปิ  โข  กาโย  เอวํธมฺโม  เอวํภาวี  เอวํ  อนตีโตติ  ๑-  ฯ  อิติ
อชฺฌตฺตํ   วา   กาเย   กายานุปสฺสี   วิหรติ  ฯเปฯ  เอวมฺปิ  ภิกฺขเว
ภิกฺขุ กาเย กายานุปสฺสี วิหรติ ฯ
     {๑๓๘.๑}   ปุน  จปรํ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  เสยฺยถาปิ  ปสฺเสยฺย  สรีรํ
สีวถิกาย   ฉฑฺฑิตํ  กาเกหิ  ๒-  วา  ขชฺชมานํ  คิชฺเฌหิ  วา  ขชฺชมานํ
กุลเลหิ   วา  ขชฺชมานํ  สุวาเณหิ  ๓-  วา  ขชฺชมานํ  สิงฺคาเลหิ  วา
ขชฺชมานํ  วิวิเธหิ  วา  ปาณกชาเตหิ  ขชฺชมานํ  ฯ  โส  อิมเมว  กายํ
อุปสํหรติ อยมฺปิ โข กาโย เอวํธมฺโม เอวํภาวี เอวํ อนตีโตติ ฯ
     {๑๓๘.๒}   อิติ  อชฺฌตฺตํ  วา  กาเย  กายานุปสฺสี  วิหรติ  ฯเปฯ
เอวมฺปิ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  กาเย  กายานุปสฺสี  วิหรติ  ฯ ปุน จปรํ ภิกฺขเว
ภิกฺขุ   เสยฺยถาปิ   ปสฺเสยฺย  สรีรํ  สีวถิกาย  ฉฑฺฑิตํ  อฏฺิสงฺขลิกํ  ๔-
สมํสโลหิตํ    นฺหารุสมฺพนฺธํ    ฯเปฯ    อฏฺิสงฺขลิกํ   นิมฺมํสโลหิตมกฺขิตํ
นฺหารุสมฺพนฺธํ   ฯเปฯ  อฏฺิสงฺขลิกํ  อปคตมํสโลหิตํ  นฺหารุสมฺพนฺธํ  ฯเปฯ
อฏฺิกานิ    อปคตนฺหารุสมฺพนฺธานิ    ๕-    ทิสา   วิทิสา   วิกฺขิตฺตานิ
อญฺเน หตฺถฏฺิกํ อญฺเ@เชิงอรรถ:  สี. เอตํ อนตีโตติปิ ปาโ โป. ยุ. กาเกหิ .. กุลเลหิ .. คิชฺเฌหิ .. ฯ
@ม. กาเกหิ .. กุลเลหิ .. คิชฺเฌหิ .. กุงฺเกหิ .. สุนเขหิ .. พยคฺเฆหิ ..
@ทีปีหิ .. สิงคาเลหิ .. ฯ  สี. ยุ. สุปาเณหิ ฯ   ม. ยุ. อฏฺิกสงฺขลิกํ ฯ
@ สี. ยุ. อปคตสมฺพนฺธนานิ ฯ
ปาทฏฺิกํ  [๑]-  อญฺเน  ชงฺฆฏฺิกํ  อญฺเน อูรุฏฺิกํ อญฺเน กฏิฏฺิกํ ๒-
อญฺเน    ปิฏฺิกณฺฏกฏฺิกํ    อญฺเน    ผาสุกฏฺิกํ   อญฺเน   อุรฏฺิกํ
อญฺเน    พาหุฏฺิกํ   อญฺเน   อํสฏฺิกํ   อญฺเน   คีวฏฺิกํ   อญฺเน
หนุฏฺิกํ   อญฺเน   ทนฺตฏฺิกํ   อญฺเน   สีสกฏาหํ   ฯ   โส  อิมเมว
กายํ   อุปสํหรติ   อยมฺปิ   โข   กาโย   เอวํธมฺโม   เอวํภาวี  เอวํ
อนตีโตติ   ฯ   อิติ   อชฺฌตฺตํ  วา  กาเย  กายานุปสฺสี  วิหรติ  ฯเปฯ
เอวมฺปิ ภิกฺขเว ภิกฺขุ กาเย กายานุปสฺสี วิหรติ ฯ
     {๑๓๘.๓}   ปุน  จปรํ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  เสยฺยถาปิ  ปสฺเสยฺย  สรีรํ
สีวถิกาย    ฉฑฺฑิตํ   อฏฺิกานิ   เสตานิ   สงฺขวณฺณูปนิภานิ   ...   ฯ
อฏฺิกานิ    ปุญฺชกิตานิ   เตโรวสฺสิกานิ   ...   ฯ   อฏฺิกานิ   ปูตีนิ
จุณฺณกชาตานิ   ฯ   โส   อิมเมว  กายํ  อุปสํหรติ  อยมฺปิ  โข  กาโย
เอวํธมฺโม เอวํภาวี เอวํ อนตีโตติ ฯ
     {๑๓๘.๔}   อิติ   อชฺฌตฺตํ   วา   กาเย   กายานุปสฺสี   วิหรติ
พหิทฺธา    วา    กาเย   กายานุปสฺสี   วิหรติ   อชฺฌตฺตพหิทฺธา   วา
กาเย   กายานุปสฺสี   วิหรติ   สมุทยธมฺมานุปสฺสี   วา  กายสฺมึ  วิหรติ
วยธมฺมานุปสฺสี    วา    กายสฺมึ    วิหรติ   สมุทยวยธมฺมานุปสฺสี   วา
กายสฺมึ   วิหรติ   อตฺถิ   กาโยติ  วา  ปนสฺส  สติ  ปจฺจุปฏฺิตา  โหติ
ยาวเทว   าณมตฺตาย   ปติสฺสติมตฺตาย   อนิสฺสิโต   จ  วิหรติ  น  จ
กิญฺจิ  โลเก  อุปาทิยติ  เอวมฺปิ  โข  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  กาเย กายานุปสฺสี
วิหรติ ฯ นวสีวถิกาปพฺพํ ฯ กายานุปสฺสนาสติปฏฺานํ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. อญฺเน โคปฺผกฏฺิกํ ฯ  ม. ... กฏิฏฺิกํ ... ผาสุกฏฺิกํ ...
@ ปิฏฺิฏฺิกํ ... ขนฺธฏฺิกํ ... คีวฏฺิกํ ... ฯ
     [๑๓๙]   กถญฺจ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  เวทนาสุ  เวทนานุปสฺสี  วิหรติ ฯ
อิธ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  สุขํ  [๑]-  เวทนํ เวทิยมาโน สุขํ เวทนํ เวทิยามีติ
ปชานาติ   ทุกฺขํ   [๒]-  เวทนํ  เวทิยมาโน  ทุกฺขํ  เวทนํ  เวทิยามีติ
ปชานาติ   อทุกฺขมสุขํ   [๓]-   เวทนํ  เวทิยมาโน  อทุกฺขมสุขํ  เวทนํ
เวทิยามีติ   ปชานาติ  ฯ  สามิสํ  วา  สุขํ  เวทนํ  เวทิยมาโน  สามิสํ
สุขํ  เวทนํ  เวทิยามีติ  ปชานาติ  นิรามิสํ  วา  สุขํ  เวทนํ เวทิยมาโน
นิรามิสํ   สุขํ   เวทนํ   เวทิยามีติ   ปชานาติ   ฯ  สามิสํ  วา  ทุกฺขํ
เวทนํ    เวทิยมาโน   สามิสํ   ทุกฺขํ   เวทนํ   เวทิยามีติ   ปชานาติ
นิรามิสํ   วา   ทุกฺขํ   เวทนํ   เวทิยมาโน   นิรามิสํ   ทุกฺขํ   เวทนํ
เวทิยามีติ ปชานาติ ฯ
     {๑๓๙.๑}   สามิสํ   วา  อทุกฺขมสุขํ  เวทนํ  เวทิยมาโน  สามิสํ
อทุกฺขมสุขํ   เวทนํ   เวทิยามีติ   ปชานาติ   นิรามิสํ   วา  อทุกฺขมสุขํ
เวทนํ    เวทิยมาโน    นิรามิสํ    อทุกฺขมสุขํ    เวทนํ    เวทิยามีติ
ปชานาติ ฯ
     {๑๓๙.๒}   อิติ   อชฺฌตฺตํ   วา  เวทนาสุ  เวทนานุปสฺสี  วิหรติ
พหิทฺธา   วา   เวทนาสุ   เวทนานุปสฺสี   วิหรติ   อชฺฌตฺตพหิทฺธา  วา
เวทนาสุ    เวทนานุปสฺสี   วิหรติ   สมุทยธมฺมานุปสฺสี   วา   เวทนาสุ
วิหรติ   วยธมฺมานุปสฺสี   วา   เวทนาสุ   วิหรติ   สมุทยวยธมฺมานุปสฺสี
วา   เวทนาสุ   วิหรติ  อตฺถิ  เวทนาติ  วา  ปนสฺส  สติ  ปจฺจุปฏฺิตา
โหติ   ยาวเทว   าณมตฺตาย   ปติสฺสติมตฺตาย   อนิสฺสิโต   จ  วิหรติ
น   จ   กิญฺจิ   โลเก  อุปาทิยติ  เอวํ  โข  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  เวทนาสุ
เวทนานุปสฺสี วิหรติ ฯ เวทนานุปสฺสนาสติปฏฺานํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑-๒-๓ โป. ม. วา ฯ
     [๑๔๐]   กถญฺจ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ   จิตฺเต  จิตฺตานุปสฺสี  วิหรติ  ฯ
อิธ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ   สราคํ   วา   จิตฺตํ  สราคํ  จิตฺตนฺติ  ปชานาติ
วีตราคํ   วา   จิตฺตํ   วีตราคํ   จิตฺตนฺติ   ปชานาติ   ฯ  สโทสํ  วา
จิตฺตํ    สโทสํ   จิตฺตนฺติ   ปชานาติ   วีตโทสํ   วา   จิตฺตํ   วีตโทสํ
จิตฺตนฺติ   ปชานาติ   ฯ   สโมหํ  วา  จิตฺตํ  สโมหํ  จิตฺตนฺติ  ปชานาติ
วีตโมหํ   วา   จิตฺตํ   วีตโมหํ   จิตฺตนฺติ   ปชานาติ  ฯ  สงฺขิตฺตํ  วา
จิตฺตํ   สงฺขิตฺตํ   จิตฺตนฺติ   ปชานาติ   วิกฺขิตฺตํ   วา   จิตฺตํ  วิกฺขิตฺตํ
จิตฺตนฺติ    ปชานาติ    ฯ   มหคฺคตํ   วา   จิตฺตํ   มหคฺคตํ   จิตฺตนฺติ
ปชานาติ อมหคฺคตํ วา จิตฺตํ อมหคฺคตํ จิตฺตนฺติ ปชานาติ ฯ
     {๑๔๐.๑}   สอุตฺตรํ  วา จิตฺตํ สอุตฺตรํ จิตฺตนฺติ ปชานาติ อนุตฺตรํ วา
จิตฺตํ    อนุตฺตรํ    จิตฺตนฺติ    ปชานาติ    ฯ   สมาหิตํ   วา   จิตฺตํ
สมาหิตํ    จิตฺตนฺติ    ปชานาติ    อสมาหิตํ    วา   จิตฺตํ   อสมาหิตํ
จิตฺตนฺติ   ปชานาติ   ฯ   วิมุตฺตํ  วา  จิตฺตํ  วิมุตฺตํ  จิตฺตนฺติ  ปชานาติ
อวิมุตฺตํ   วา   จิตฺตํ   อวิมุตฺตํ   จิตฺตนฺติ   ปชานาติ  ฯ  อิติ  อชฺฌตฺตํ
วา   จิตฺเต   จิตฺตานุปสฺสี   วิหรติ   พหิทฺธา  วา  จิตฺเต  จิตฺตานุปสฺสี
วิหรติ  อชฺฌตฺตพหิทฺธา  วา  จิตฺเต  จิตฺตานุปสฺสี  วิหรติ สมุทยธมฺมานุปสฺสี
วา      จิตฺตสฺมึ      วิหรติ     วยธมฺมานุปสฺสี     วา     จิตฺตสฺมึ
วิหรติ   สมุทยวยธมฺมานุปสฺสี   วา   จิตฺตสฺมึ   วิหรติ   อตฺถิ   จิตฺตนฺติ
วา    ปนสฺส    สติ    ปจฺจุปฏฺิตา    โหติ   ยาวเทว   าณมตฺตาย
ปติสฺสติมตฺตาย    อนิสฺสิโต    จ    วิหรติ    น   จ   กิญฺจิ   โลเก
อุปาทิยติ   เอวํ   โข   ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  จิตฺเต  จิตฺตานุปสฺสี  วิหรติ  ฯ
จิตฺตานุปสฺสนาสติปฏฺานํ ฯ
     [๑๔๑]   กถญฺจ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  ธมฺเมสุ  ธมฺมานุปสฺสี  วิหรติ  ฯ
อิธ   ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  ธมฺเมสุ  ธมฺมานุปสฺสี  วิหรติ  ปญฺจสุ  นีวรเณสุ  ฯ
กถญฺจ    ภิกฺขเว    ภิกฺขุ    ธมฺเมสุ    ธมฺมานุปสฺสี   วิหรติ   ปญฺจสุ
นีวรเณสุ   ฯ   อิธ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ   สนฺตํ   วา  อชฺฌตฺตํ  กามฉนฺทํ
อตฺถิ     เม    อชฺฌตฺตํ    กามฉนฺโทติ    ปชานาติ    อสนฺตํ    วา
อชฺฌตฺตํ   กามฉนฺทํ   นตฺถิ   เม   อชฺฌตฺตํ   กามฉนฺโทติ  ปชานาติ  ฯ
ยถา   จ   อนุปฺปนฺนสฺส   กามฉนฺทสฺส  อุปฺปาโท  โหติ  ตญฺจ  ปชานาติ
ยถา   จ   อุปฺปนฺนสฺส   กามฉนฺทสฺส   ปหานํ   โหติ   ตญฺจ  ปชานาติ
ยถา   จ   ปหีนสฺส   กามฉนฺทสฺส   อายตึ   อนุปฺปาโท   โหติ   ตญฺจ
ปชานาติ ฯ
     {๑๔๑.๑}   สนฺตํ   วา   อชฺฌตฺตํ  พฺยาปาทํ  อตฺถิ  เม  อชฺฌตฺตํ
พฺยาปาโทติ    ปชานาติ    อสนฺตํ    วา   อชฺฌตฺตํ   พฺยาปาทํ   นตฺถิ
เม   อชฺฌตฺตํ   พฺยาปาโทติ   ปชานาติ   ฯ   ยถา   จ   อนุปฺปนฺนสฺส
พฺยาปาทสฺส   อุปฺปาโท   โหติ   ตญฺจ   ปชานาติ  ยถา  จ  อุปฺปนฺนสฺส
พฺยาปาทสฺส    ปหานํ   โหติ   ตญฺจ   ปชานาติ   ยถา   จ   ปหีนสฺส
พฺยาปาทสฺส อายตึ อนุปฺปาโท โหติ ตญฺจ ปชานาติ ฯ
     {๑๔๑.๒}   สนฺตํ  วา  อชฺฌตฺตํ ถีนมิทฺธํ อตฺถิ เม อชฺฌตฺตํ ถีนมิทฺธนฺติ
ปชานาติ  อสนฺตํ  วา  อชฺฌตฺตํ  ถีนมิทฺธํ  นตฺถิ  เม  อชฺฌตฺตํ  ถีนมิทฺธนฺติ
ปชานาติ   ฯ   ยถา   จ   อนุปฺปนฺนสฺส   ถีนมิทฺธสฺส   อุปฺปาโท  โหติ
ตญฺจ    ปชานาติ    ยถา    จ    อุปฺปนฺนสฺส    ถีนมิทฺธสฺส    ปหานํ
โหติ    ตญฺจ   ปชานาติ   ยถา    จ   ปหีนสฺส   ถีนมิทฺธสฺส   อายตึ
อนุปฺปาโท โหติ ตญฺจ ปชานาติ ฯ
     {๑๔๑.๓}   สนฺตํ  วา  อชฺฌตฺตํ  อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจํ  อตฺถิ  เม อชฺฌตฺตํ
อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจนฺติ    ปชานาติ   อสนฺตํ   วา   อชฺฌตฺตํ   อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจํ
นตฺถิ    เม   อชฺฌตฺตํ   อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจนฺติ   ปชานาติ   ฯ   ยถา   จ
อนุปฺปนฺนสฺส    อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจสฺส    อุปฺปาโท   โหติ   ตญฺจ   ปชานาติ
ยถา   จ   อุปฺปนฺนสฺส  อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจสฺส  ปหานํ  โหติ  ตญฺจ  ปชานาติ
ยถา   จ   ปหีนสฺส   อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจสฺส  อายตึ  อนุปฺปาโท  โหติ  ตญฺจ
ปชานาติ ฯ
     {๑๔๑.๔}   สนฺตํ   วา   อชฺฌตฺตํ   วิจิกิจฺฉํ  อตฺถิ  เม  อชฺฌตฺตํ
วิจิกิจฺฉาติ  ปชานาติ  อสนฺตํ  วา  อชฺฌตฺตํ  วิจิกิจฺฉํ  นตฺถิ  เม  อชฺฌตฺตํ
วิจิกิจฺฉาติ   ปชานาติ   ฯ  ยถา  จ  อนุปฺปนฺนาย  วิจิกิจฺฉาย  อุปฺปาโท
โหติ   ตญฺจ   ปชานาติ   ยถา   จ   อุปฺปนฺนาย   วิจิกิจฺฉาย   ปหานํ
โหติ    ตญฺจ    ปชานาติ   ยถา   จ   ปหีนาย   วิจิกิจฺฉาย   อายตึ
อนุปฺปาโท โหติ ตญฺจ ปชานาติ ฯ
     {๑๔๑.๕}   อิติ  อชฺฌตฺตํ  วา  ธมฺเมสุ  ธมฺมานุปสฺสี วิหรติ พหิทฺธา
วา    ธมฺเมสุ   ธมฺมานุปสฺสี   วิหรติ   อชฺฌตฺตพหิทฺธา   วา   ธมฺเมสุ
ธมฺมานุปสฺสี    วิหรติ    สมุทยธมฺมานุปสฺสี    วา    ธมฺเมสุ    วิหรติ
วยธมฺมานุปสฺสี     วา     ธมฺเมสุ     วิหรติ     สมุทยวยธมฺมานุปสฺสี
วา    ธมฺเมสุ    วิหรติ    อตฺถิ    ธมฺมาติ    วา    ปนสฺส    สติ
ปจฺจุปฏฺิตา     โหติ     ยาวเทว     าณมตฺตาย     ปติสฺสติมตฺตาย
อนิสฺสิโต   จ   วิหรติ   น   จ  กิญฺจิ  โลเก  อุปาทิยติ  เอวมฺปิ  โข
ภิกฺขเว   ภิกฺขุ   ธมฺเมสุ   ธมฺมานุปสฺสี   วิหรติ   ปญฺจสุ  นีวรเณสุ  ฯ
นีวรณปพฺพํ ฯ
     [๑๔๒]   ปุน  จปรํ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  ธมฺเมสุ  ธมฺมานุปสฺสี  วิหรติ
ปญฺจสุ    อุปาทานกฺขนฺเธสุ    ฯ    กถญฺจ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ   ธมฺเมสุ
ธมฺมานุปสฺสี    วิหรติ   ปญฺจสุ   อุปาทานกฺขนฺเธสุ   ฯ   อิธ   ภิกฺขเว
ภิกฺขุ   อิติ   รูปํ   อิติ   รูปสฺส   สมุทโย   อิติ   รูปสฺส   อตฺถงฺคโม
อิติ   เวทนา   อิติ   เวทนาย   สมุทโย   อิติ   เวทนาย  อตฺถงฺคโม
อิติ    สญฺา    อิติ   สญฺาย   สมุทโย   อิติ   สญฺาย   อตฺถงฺคโม
อิติ   สงฺขารา   อิติ   สงฺขารานํ  สมุทโย  อิติ  สงฺขารานํ  อตฺถงฺคโม
อิติ     วิญฺาณํ    อิติ    วิญฺาณสฺส    สมุทโย    อิติ    วิญฺาณสฺส
อตฺถงฺคโมติ ฯ
     {๑๔๒.๑}   อิติ   อชฺฌตฺตํ   วา   ธมฺเมสุ   ธมฺมานุปสฺสี  วิหรติ
พหิทฺธา    วา   ธมฺเมสุ   ธมฺมานุปสฺสี   วิหรติ   อชฺฌตฺตพหิทฺธา   วา
ธมฺเมสุ   ธมฺมานุปสฺสี   วิหรติ   สมุทยธมฺมานุปสฺสี  วา  ธมฺเมสุ  วิหรติ
วยธมฺมานุปสฺสี    วา    ธมฺเมสุ    วิหรติ   สมุทยวยธมฺมานุปสฺสี   วา
ธมฺเมสุ    วิหรติ   อตฺถิ   ธมฺมาติ   วา   ปนสฺส   สติ   ปจฺจุปฏฺิตา
โหติ   ยาวเทว   าณมตฺตาย   ปติสฺสติมตฺตาย   อนิสฺสิโต   จ  วิหรติ
น   จ   กิญฺจิ  โลเก  อุปาทิยติ  เอวมฺปิ  โข  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  ธมฺเมสุ
ธมฺมานุปสฺสี วิหรติ ปญฺจสุ อุปาทานกฺขนฺเธสุ ฯ ขนฺธปพฺพํ ฯ
     [๑๔๓]   ปุน  จปรํ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  ธมฺเมสุ  ธมฺมานุปสฺสี  วิหรติ
ฉสุ   อชฺฌตฺติกพาหิเรสุ   อายตเนสุ  ฯ  กถญฺจ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  ธมฺเมสุ
ธมฺมานุปสฺสี    วิหรติ   ฉสุ   อชฺฌตฺติกพาหิเรสุ   อายตเนสุ   ฯ   อิธ
ภิกฺขเว   ภิกฺขุ   จกฺขุญฺจ   ปชานาติ  รูเป  จ  ปชานาติ  ยญฺจ  ตทุภยํ
ปฏิจฺจ    อุปฺปชฺชติ    สญฺโชนํ    ตญฺจ   ปชานาติ   ฯ   ยถา    จ
อนุปฺปนฺนสฺส     สญฺโชนสฺส    อุปฺปาโท    โหติ    ตญฺจ    ปชานาติ
ยถา   จ   อุปฺปนฺนสฺส   สญฺโชนสฺส   ปหานํ   โหติ   ตญฺจ  ปชานาติ
ยถา   จ   ปหีนสฺส   สญฺโชนสฺส   อายตึ   อนุปฺปาโท   โหติ   ตญฺจ
ปชานาติ ฯ
     {๑๔๓.๑}   โสตญฺจ  ปชานาติ  สทฺเท  จ ปชานาติ ... ฯ ฆานญฺจ
ปชานาติ   คนฺเธ  จ  ปชานาติ  ...  ฯ  ชิวฺหญฺจ  ปชานาติ  รเส  จ
ปชานาติ  ...  ฯ  กายญฺจ  ปชานาติ  โผฏฺพฺเพ  จ  ปชานาติ ... ฯ
มนญฺจ    ปชานาติ    ธมฺเม   จ   ปชานาติ   ยญฺจ   ตทุภยํ   ปฏิจฺจ
อุปฺปชฺชติ   สญฺโชนํ   ตญฺจ   ปชานาติ   ฯ   ยถา   จ   อนุปฺปนฺนสฺส
สญฺโชนสฺส     อุปฺปาโท    โหติ    ตญฺจ    ปชานาติ    ยถา    จ
อุปฺปนฺนสฺส   สญฺโชนสฺส   ปหานํ   โหติ   ตญฺจ   ปชานาติ   ยถา  จ
ปหีนสฺส สญฺโชนสฺส อายตึ อนุปฺปาโท โหติ ตญฺจ ปชานาติ ฯ
     {๑๔๓.๒}   อิติ  อชฺฌตฺตํ  วา  ธมฺเมสุ  ธมฺมานุปสฺสี วิหรติ พหิทฺธา
วา    ธมฺเมสุ   ธมฺมานุปสฺสี   วิหรติ   อชฺฌตฺตพหิทฺธา   วา   ธมฺเมสุ
ธมฺมานุปสฺสี    วิหรติ    สมุทยธมฺมานุปสฺสี    วา    ธมฺเมสุ    วิหรติ
วยธมฺมานุปสฺสี    วา    ธมฺเมสุ    วิหรติ   สมุทยวยธมฺมานุปสฺสี   วา
ธมฺเมสุ  วิหรติ  อตฺถิ  ธมฺมาติ  วา ปนสฺส สติ ปจฺจุปฏฺิตา โหติ ยาวเทว
าณมตฺตาย   ปติสฺสติมตฺตาย   อนิสฺสิโต   จ   วิหรติ   น   จ   กิญฺจิ
โลเก   อุปาทิยติ   เอวมฺปิ   โข  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  ธมฺเมสุ  ธมฺมานุปสฺสี
วิหรติ ฉสุ อชฺฌตฺติกพาหิเรสุ อายตเนสุ ฯ อายตนปพฺพํ ฯ
     [๑๔๔]   ปุน  จปรํ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  ธมฺเมสุ  ธมฺมานุปสฺสี  วิหรติ
สตฺตสุ   โพชฺฌงฺเคสุ   ฯ   กถญฺจ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  ธมฺเมสุ  ธมฺมานุปสฺสี
วิหรติ  สตฺตสุ  โพชฺฌงฺเคสุ  ฯ  อิธ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  สนฺตํ  วา  อชฺฌตฺตํ
สติสมฺโพชฺฌงฺคํ    อตฺถิ    เม   อชฺฌตฺตํ   สติสมฺโพชฺฌงฺโคติ   ปชานาติ
อสนฺตํ    วา    อชฺฌตฺตํ    สติสมฺโพชฺฌงฺคํ    นตฺถิ    เม    อชฺฌตฺตํ
สติสมฺโพชฺฌงฺโคติ     ปชานาติ     ฯ     ยถา     จ    อนุปฺปนฺนสฺส
สติสมฺโพชฺฌงฺคสฺส     อุปฺปาโท     โหติ    ตญฺจ    ปชานาติ    ยถา
จ    อุปฺปนฺนสฺส    สติสมฺโพชฺฌงฺคสฺส    ภาวนาปาริปูริ    โหติ   ตญฺจ
ปชานาติ ฯ
     {๑๔๔.๑}   สนฺตํ  วา  อชฺฌตฺตํ  ธมฺมวิจยสมฺโพชฺฌงฺคํ  ... ฯ สนฺตํ
วา    อชฺฌตฺตํ    วิริยสมฺโพชฺฌงฺคํ   ...   ฯ   สนฺตํ   วา   อชฺฌตฺตํ
ปีติสมฺโพชฺฌงฺคํ  ...  ฯ  สนฺตํ  วา  อชฺฌตฺตํ  ปสฺสทฺธิสมฺโพชฺฌงฺคํ ... ฯ
สนฺตํ   วา   อชฺฌตฺตํ   สมาธิสมฺโพชฺฌงฺคํ  ...  ฯ  สนฺตํ  วา  อชฺฌตฺตํ
อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺคํ    อตฺถิ    เม    อชฺฌตฺตํ   อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺโคติ
ปชานาติ    อสนฺตํ   วา   อชฺฌตฺตํ   อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺคํ   นตฺถิ   เม
อชฺฌตฺตํ   อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺโคติ   ปชานาติ   ฯ  ยถา  จ  อนุปฺปนฺนสฺส
อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺคสฺส    อุปฺปาโท    โหติ    ตญฺจ   ปชานาติ   ยถา
จ   อุปฺปนฺนสฺส   อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺคสฺส   ภาวนาปาริปูริ   โหติ   ตญฺจ
ปชานาติ ฯ
     {๑๔๔.๒}   อิติ   อชฺฌตฺตํ   วา   ธมฺเมสุ   ธมฺมานุปสฺสี  วิหรติ
พหิทฺธา    วา   ธมฺเมสุ   ธมฺมานุปสฺสี   วิหรติ   อชฺฌตฺตพหิทฺธา   วา
ธมฺเมสุ    ธมฺมานุปสฺสี    วิหรติ    สมุทยธมฺมานุปสฺสี    วา   ธมฺเมสุ
วิหรติ    วยธมฺมานุปสฺสี   วา   ธมฺเมสุ   วิหรติ   สมุทยวยธมฺมานุปสฺสี
วา   ธมฺเมสุ   วิหรติ   อตฺถิ   ธมฺมาติ  วา  ปนสฺส  สติ  ปจฺจุปฏฺิตา
โหติ   ยาวเทว   าณมตฺตาย   ปติสฺสติมตฺตาย   อนิสฺสิโต   จ  วิหรติ
น   จ   กิญฺจิ  โลเก  อุปาทิยติ  เอวมฺปิ  โข  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  ธมฺเมสุ
ธมฺมานุปสฺสี วิหรติ สตฺตสุ โพชฺฌงฺเคสุ ฯ โพชฺฌงฺคปพฺพํ ฯ ๑-
     [๑๔๕]   ปุน  จปรํ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  ธมฺเมสุ  ธมฺมานุปสฺสี  วิหรติ
จตูสุ   อริยสจฺเจสุ   ฯ   กถญฺจ   ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  ธมฺเมสุ  ธมฺมานุปสฺสี
วิหรติ   จตูสุ   อริยสจฺเจสุ   ฯ   อิธ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ  อิทํ  ทุกฺขนฺติ
ยถาภูตํ    ปชานาติ    อยํ   ทุกฺขสมุทโยติ   ยถาภูตํ   ปชานาติ   อยํ
ทุกฺขนิโรโธติ    ยถาภูตํ   ปชานาติ   อยํ   ทุกฺขนิโรธคามินี   ปฏิปทาติ
ยถาภูตํ ปชานาติ ๒- ฯ
     {๑๔๕.๑}   อิติ  อชฺฌตฺตํ  วา  ธมฺเมสุ  ธมฺมานุปสฺสี วิหรติ พหิทฺธา
วา    ธมฺเมสุ   ธมฺมานุปสฺสี   วิหรติ   อชฺฌตฺตพหิทฺธา   วา   ธมฺเมสุ
ธมฺมานุปสฺสี    วิหรติ    สมุทยธมฺมานุปสฺสี    วา    ธมฺเมสุ    วิหรติ
วยธมฺมานุปสฺสี     วา     ธมฺเมสุ     วิหรติ     สมุทยวยธมฺมานุปสฺสี
วา       ธมฺเมสุ       วิหรติ       อตฺถิ       ธมฺมาติ      วา
@เชิงอรรถ:  ปานฺตเร ปุน ปมภาณวาโรติ ทิสฺสํติ ฯ  ปานฺตเร อิติ อชฺฌตฺตํ วา ฯเปฯ
@ปมภาณวาโรติ อิมานิ น ทิสฺสนฺติ ฯ
ปนสฺส   สติ   ปจฺจุปฏฺิตา  โหติ  ยาวเทว  าณมตฺตาย  ปติสฺสติมตฺตาย
อนิสฺสิโต  จ  วิหรติ  น  จ  กิญฺจิ โลเก อุปาทิยติ เอวํ โข ภิกฺขเว ภิกฺขุ
ธมฺเมสุ   ธมฺมานุปสฺสี  วิหรติ  จตูสุ  อริยสจฺเจสุ  ๑-  ฯ  สจฺจปพฺพํ  ฯ
ปมภาณวาโร ฯ
     [๑๔๖]   ๒-  กตมญฺจ  ภิกฺขเว  ทุกฺขํ  อริยสจฺจํ  ฯ  ชาติปิ ทุกฺขา
ชราปิ    ทุกฺขา    มรณมฺปิ    ทุกฺขํ   โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสาปิ
ทุกฺขา    อปฺปิเยหิ   สมฺปโยโค   ทุกฺโข   ปิเยหิ   วิปฺปโยโค   ทุกฺโข
ยมฺปิจฺฉํ    น    ลภติ   ตมฺปิ   ทุกฺขํ   สงฺขิตฺเตน   ปญฺจุปาทานกฺขนฺธา
ทุกฺขา ฯ
     {๑๔๖.๑}   กตมา  จ  ภิกฺขเว  ชาติ  ฯ  ยา  เตสํ เตสํ สตฺตานํ
ตมฺหิ   ตมฺหิ  สตฺตนิกาเย  ชาติ  สญฺชาติ  โอกฺกนฺติ  นิพฺพตฺติ  อภินิพฺพตฺติ
ขนฺธานํ ปาตุภาโว อายตนานํ ปฏิลาโภ อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว ชาติ ฯ
     {๑๔๖.๒}   กตมา  จ  ภิกฺขเว ชรา ฯ ยา เตสํ เตสํ สตฺตานํ ตมฺหิ
ตมฺหิ  สตฺตนิกาเย  ชรา  ชีรณตา  ขณฺฑิจฺจํ  ปาลิจฺจํ  วลิตฺตจตา  อายุโน
สํหานิ อินฺทฺริยานํ ปริปาโก อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว ชรา ฯ
     {๑๔๖.๓}   กตมญฺจ  ภิกฺขเว  มรณํ  ฯ  ยา  เตสํ  เตสํ  สตฺตานํ
ตมฺหา   ตมฺหา   สตฺตนิกายา   จุติ   จวนตา  เภโท  อนฺตรธานํ  มจฺจุ
มรณํ   กาลกิริยา   ขนฺธานํ  เภโท  กเฬวรสฺส  นิกฺเขโป  ชีวิตินฺทฺริยสฺส
อุปจฺเฉโท อิทํ วุจฺจติ ภิกฺขเว มรณํ ฯ
     {๑๔๖.๔}   กตโม   จ   ภิกฺขเว  โสโก  ฯ  โย  โข  ภิกฺขเว
อญฺตรญฺตเรน   พฺยสเนน   สมนฺนาคตสฺส
@เชิงอรรถ:  สี. ยุ. เอตฺตกมิทํ ฯ  โป. ม. วิตฺถารปาโ
อญฺตรญฺตเรน    ทุกฺขธมฺเมน   ผุฏฺสฺส   โสโก   โสจนา   โสจิตตฺตํ
อนฺโตโสโก อนฺโตปริโสโก อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว โสโก ฯ
     {๑๔๖.๕}   กตโม  จ  ภิกฺขเว  ปริเทโว  ฯ  โย  โข  ภิกฺขเว
อญฺตรญฺตเรน      พฺยสเนน      สมนฺนาคตสฺส      อญฺตรญฺตเรน
ทุกฺขธมฺเมน    ผุฏฺสฺส   อาเทโว   ปริเทโว   อาเทวนา   ปริเทวนา
อาเทวิตตฺตํ ปริเทวิตตฺตํ อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว ปริเทโว ฯ
     {๑๔๖.๖}   กตมญฺจ  ภิกฺขเว  ทุกฺขํ  ฯ  ยํ โข ภิกฺขเว กายิกํ ทุกฺขํ
กายิกํ  อสาตํ  กายสมฺผสฺสชํ  ทุกฺขํ  อสาตํ  เวทยิตํ  อิทํ  วุจฺจติ ภิกฺขเว
ทุกฺขํ ฯ
     {๑๔๖.๗}   กตมญฺจ  ภิกฺขเว  โทมนสฺสํ  ฯ  ยํ โข ภิกฺขเว เจตสิกํ
ทุกฺขํ   เจตสิกํ  อสาตํ  เจโตสมฺผสฺสชํ  ๑-  ทุกฺขํ  อสาตํ  เวทยิตํ  อิทํ
วุจฺจติ ภิกฺขเว โทมนสฺสํ ฯ
     {๑๔๖.๘}   กตโม  จ  ภิกฺขเว  อุปายาโส  ฯ  โย  โข  ภิกฺขเว
อญฺตรญฺตเรน      พฺยสเนน      สมนฺนาคตสฺส      อญฺตรญฺตเรน
ทุกฺขธมฺเมน      ผุฏฺสฺส     อายาโส     อุปายาโส     อายาสิตตฺตํ
อุปายาสิตตฺตํ อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว อุปายาโส ฯ
     {๑๔๖.๙}   กตโม  จ  ภิกฺขเว  อปฺปิเยหิ  สมฺปโยโค  ทุกฺโข  ฯ
อิธ  ภิกฺขเว  ยสฺส  เต  โหนฺติ  อนิฏฺา  อกนฺตา  อมนาปา รูปา สทฺทา
คนฺธา  รสา  โผฏฺพฺพา  [๒]-  เย  วา  ปนสฺส เต โหนฺติ อนตฺถกามา
อหิตกามา   อผาสุกามา  อโยคกฺเขมกามา  ยา  เตหิ  สงฺคติ  สมาคโม
สโมธานํ   มิสฺสีภาโว   อยํ   วุจฺจติ   ภิกฺขเว   อปฺปิเยหิ   สมฺปโยโค
ทุกฺโข ฯ
     {๑๔๖.๑๐}   กตโม  จ  ภิกฺขเว  ปิเยหิ  วิปฺปโยโค  ทุกฺโข ฯ อิธ
ภิกฺขเว   ยสฺส   เต   โหนฺติ   อิฏฺา   กนฺตา  มนาปา  รูปา  สทฺทา
@เชิงอรรถ:  ม. มโน ...  ม. ธมฺมา ฯ
คนฺธา  รสา  โผฏฺพฺพา  [๑]-  เย  วา  ปนสฺส  เต โหนฺติ อตฺถกามา
หิตกามา   ผาสุกามา   โยคกฺเขมกามา  มาตา  วา  ปิตา  วา  ภาตา
วา   ภคินี   วา   มิตฺตา  วา  อมจฺจา  วา  าติสาโลหิตา  วา  ยา
เตหิ    อสงฺคติ   อสมาคโม   อสโมธานํ   อมิสฺสีภาโว   อยํ   วุจฺจติ
ภิกฺขเว ปิเยหิ วิปฺปโยโค ทุกฺโข ฯ
     {๑๔๖.๑๑}   กตมญฺจ  ภิกฺขเว  ยมฺปิจฺฉํ  น  ลภติ  ตมฺปิ  ทุกฺขํ  ฯ
ชาติธมฺมานํ   ภิกฺขเว  สตฺตานํ  เอวํ  อิจฺฉา  อุปฺปชฺชติ  อโห  วต  มยํ
น  ชาติธมฺมา  อสฺสาม  น  จ  วต โน ชาติ อาคจฺเฉยฺยาติ น โข ปเนตํ
อิจฺฉาย  ปตฺตพฺพํ  อิทมฺปิ  ยมฺปิจฺฉํ  น  ลภติ  ตมฺปิ  ทุกฺขํ  ฯ ชราธมฺมานํ
ภิกฺขเว สตฺตานํ ... ฯ พฺยาธิธมฺมานํ ภิกฺขเว สตฺตานํ ... ฯ  มรณธมฺมานํ
ภิกฺขเว  สตฺตานํ  ...  ฯ  โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสธมฺมานํ ภิกฺขเว
สตฺตานํ   เอวํ  อิจฺฉา  อุปฺปชฺชติ  อโห  วต  มยํ  น  โสกปริเทวทุกฺข-
โทมนสฺสุปายาสธมฺมา   อสฺสาม   น   จ   วต  โน  โสกปริเทวทุกฺข-
โทมนสฺสุปายาสา   อาคจฺเฉยฺยุนฺติ   น   โข  ปเนตํ  อิจฺฉาย  ปตฺตพฺพํ
อิทมฺปิ ยมฺปิจฺฉํ น ลภติ ตมฺปิ ทุกฺขํ ฯ
     {๑๔๖.๑๒}   กตเม   จ  ภิกฺขเว  สงฺขิตฺเตน  ปญฺจุปาทานกฺขนฺธา
ทุกฺขา       เสยฺยถีทํ      รูปูปาทานกฺขนฺโธ      เวทนูปาทานกฺขนฺโธ
สญฺูปาทานกฺขนฺโธ      สงฺขารูปาทานกฺขนฺโธ      วิญฺาณูปาทานกฺขนฺโธ
อิเม   วุจฺจนฺติ  ภิกฺขเว  สงฺขิตฺเตน  ปญฺจุปาทานกฺขนฺธา  ทุกฺขา  ฯ  อิทํ
วุจฺจติ ภิกฺขเว ทุกฺขํ อริยสจฺจํ ฯ
     [๑๔๗]   กตมญฺจ  ภิกฺขเว  ทุกฺขสมุทโย  ๒-  อริยสจฺจํ  ฯ  ยายํ
@เชิงอรรถ:  ม. ธมฺมา ฯ    ม. ทุกฺขสมุทยํ ฯ
ตณฺหา    โปโนพฺภวิกา   นนฺทิราคสหคตา   ตตฺรตตฺราภินนฺทินี   เสยฺยถีทํ
กามตณฺหา ภวตณฺหา วิภวตณฺหา ฯ
     {๑๔๗.๑}   สา  โข  ปเนสา  ภิกฺขเว  ตณฺหา  กตฺถ อุปฺปชฺชมานา
อุปฺปชฺชติ  กตฺถ  นิวีสมานา  นิวีสติ  ฯ ยํ โลเก ปิยรูปํ สาตรูปํ เอตฺเถสา
ตณฺหา อุปฺปชฺชมานา อุปฺปชฺชติ เอตฺถ นิวีสมานา นิวีสติ ฯ
     {๑๔๗.๒}   กิญฺจ โลเก ปิยรูปํ สาตรูปํ ฯ จกฺขุํ โลเก ปิยรูปํ สาตรูปํ
เอตฺเถสา  ตณฺหา  อุปฺปชฺชมานา  อุปฺปชฺชติ  เอตฺถ  นิวีสมานา  นิวีสติ ฯ
โสตํ  ฆานํ  ชิวฺหา  กาโย  มโน  โลเก ปิยรูปํ สาตรูปํ เอตฺเถสา ตณฺหา
อุปฺปชฺชมานา อุปฺปชฺชติ เอตฺถ นิวีสมานา นิวีสติ ฯ
     {๑๔๗.๓}   รูปา  สทฺทา  คนฺธา  รสา  โผฏฺพฺพา  ธมฺมา  โลเก
ปิยรูปํ   สาตรูปํ   เอตฺเถสา   ตณฺหา   อุปฺปชฺชมานา  อุปฺปชฺชติ  เอตฺถ
นิวีสมานา นิวีสติ ฯ
     {๑๔๗.๔}   จกฺขุวิญฺาณํ      โสตวิญฺาณํ      ฆานวิญฺาณํ
ชิวฺหาวิญฺาณํ      กายวิญฺาณํ      มโนวิญฺาณํ     โลเก     ปิยรูปํ
สาตรูปํ    เอตฺเถสา    ตณฺหา    อุปฺปชฺชมานา    อุปฺปชฺชติ    เอตฺถ
นิวีสมานา นิวีสติ ฯ
     {๑๔๗.๕}   จกฺขุสมฺผสฺโส     โสตสมฺผสฺโส     ฆานสมฺผสฺโส
ชิวฺหาสมฺผสฺโส   กายสมฺผสฺโส   มโนสมฺผสฺโส   โลเก   ปิยรูปํ  สาตรูปํ
เอตฺเถสา    ตณฺหา    อุปฺปชฺชมานา    อุปฺปชฺชติ   เอตฺถ   นิวีสมานา
นิวีสติ ฯ
     {๑๔๗.๖}   จกฺขุสมฺผสฺสชา   เวทนา   โสตสมฺผสฺสชา   เวทนา
ฆานสมฺผสฺสชา    เวทนา    ชิวฺหาสมฺผสฺสชา   เวทนา   กายสมฺผสฺสชา
เวทนา   มโนสมฺผสฺสชา   เวทนา   โลเก  ปิยรูปํ  สาตรูปํ  เอตฺเถสา
ตณฺหา อุปฺปชฺชมานา อุปฺปชฺชติ เอตฺถ นิวีสมานา นิวีสติ ฯ
     {๑๔๗.๗}   รูปสญฺา    สทฺทสญฺา    คนฺธสญฺา    รสสญฺ
โผฏฺพฺพสญฺา    ธมฺมสญฺา    โลเก    ปิยรูปํ   สาตรูปํ   เอตฺเถสา
ตณฺหา อุปฺปชฺชมานา อุปฺปชฺชติ เอตฺถ นิวีสมานา นิวีสติ ฯ
     {๑๔๗.๘}   รูปสญฺเจตนา     สทฺทสญฺเจตนา    คนฺธสญฺเจตนา
รสสญฺเจตนา       โผฏฺพฺพสญฺเจตนา      ธมฺมสญฺเจตนา      โลเก
ปิยรูปํ   สาตรูปํ   เอตฺเถสา   ตณฺหา   อุปฺปชฺชมานา  อุปฺปชฺชติ  เอตฺถ
นิวีสมานา นิวีสติ ฯ
     {๑๔๗.๙}   รูปตณฺหา    สทฺทตณฺหา    คนฺธตณฺหา    รสตณฺหา
โผฏฺพฺพตณฺหา    ธมฺมตณฺหา    โลเก    ปิยรูปํ   สาตรูปํ   เอตฺเถสา
ตณฺหา อุปฺปชฺชมานา อุปฺปชฺชติ เอตฺถ นิวีสมานา นิวีสติ ฯ
     {๑๔๗.๑๐}   รูปวิตกฺโก   สทฺทวิตกฺโก   คนฺธวิตกฺโก   รสวิตกฺโก
โผฏฺพฺพวิตกฺโก    ธมฺมวิตกฺโก   โลเก   ปิยรูปํ   สาตรูปํ   เอตฺเถสา
ตณฺหา อุปฺปชฺชมานา อุปฺปชฺชติ เอตฺถ นิวีสมานา นิวีสติ ฯ
     {๑๔๗.๑๑}   รูปวิจาโร   สทฺทวิจาโร   คนฺธวิจาโร   รสวิจาโร
โผฏฺพฺพวิจาโร  ธมฺมวิจาโร  โลเก  ปิยรูปํ  สาตรูปํ  เอตฺเถสา  ตณฺหา
อุปฺปชฺชมานา  อุปฺปชฺชติ  เอตฺถ  นิวีสมานา  นิวีสติ  ฯ อิทํ วุจฺจติ ภิกฺขเว
ทุกฺขสมุทโย อริยสจฺจํ ฯ
     [๑๔๘]   กตมญฺจ  ภิกฺขเว  ทุกฺขนิโรโธ  อริยสจฺจํ ฯ โย ตสฺสาเยว
ตณฺหาย อเสสวิราคนิโรโธ จาโค ปฏินิสฺสคฺโค มุตฺติ อนาลโย ฯ
     {๑๔๘.๑}   สา โข ปเนสา ภิกฺขเว ตณฺหา กตฺถ ปหิยฺยมานา ปหิยฺยติ
กตฺถ   นิรุชฺฌมานา  นิรุชฺฌติ  ฯ  ยํ  โลเก  ปิยรูปํ  สาตรูปํ  เอตฺเถสา
ตณฺหา ปหิยฺยมานา ปหิยฺยติ เอตฺถ นิรุชฺฌมานา นิรุชฺฌติ ฯ
     {๑๔๘.๒}   กิญฺจิ โลเก ปิยรูปํ สาตรูปํ ฯ จกฺขุํ โลเก ปิยรูปํ สาตรูปํ
เอตฺเถสา    ตณฺหา    ปหิยฺยมานา    ปหิยฺยติ    เอตฺถ   นิรุชฺฌมานา
นิรุชฺฌติ   ฯ  โสตํ  ฆานํ  ชิวฺหา  กาโย  มโน  โลเก  ปิยรูปํ  สาตรูปํ
เอตฺเถสา ตณฺหา ปหิยฺยมานา ปหิยฺยติ เอตฺถ นิรุชฺฌมานา นิรุชฺฌติ ฯ
     {๑๔๘.๓}   รูปา  สทฺทา  คนฺธา  รสา  โผฏฺพฺพา  ธมฺมา  โลเก
ปิยรูปํ   สาตรูปํ   เอตฺเถสา   ตณฺหา   ปหิยฺยมานา   ปหิยฺยติ   เอตฺถ
นิรุชฺฌมานา นิรุชฺฌติ ฯ
     {๑๔๘.๔}   จกฺขุวิญฺาณํ      โสตวิญฺาณํ      ฆานวิญฺาณํ
ชิวฺหาวิญฺาณํ      กายวิญฺาณํ      มโนวิญฺาณํ     โลเก     ปิยรูปํ
สาตรูปํ     เอตฺเถสา    ตณฺหา    ปหิยฺยมานา    ปหิยฺยติ     เอตฺถ
นิรุชฺฌมานา นิรุชฺฌติ ฯ
     {๑๔๘.๕}   จกฺขุสมฺผสฺโส     โสตสมฺผสฺโส     ฆานสมฺผสฺโส
ชิวฺหาสมฺผสฺโส     กายสมฺผสฺโส     มโนสมฺผสฺโส     โลเก    ปิยรูปํ
สาตรูปํ     เอตฺเถสา     ตณฺหา    ปหิยฺยมานา    ปหิยฺยติ    เอตฺถ
นิรุชฺฌมานา นิรุชฺฌติ ฯ
     {๑๔๘.๖}   จกฺขุสมฺผสฺสชา   เวทนา   โสตสมฺผสฺสชา   เวทนา
ฆานสมฺผสฺสชา    เวทนา    ชิวฺหาสมฺผสฺสชา   เวทนา   กายสมฺผสฺสชา
เวทนา   มโนสมฺผสฺสชา   เวทนา   โลเก  ปิยรูปํ  สาตรูปํ  เอตฺเถสา
ตณฺหา ปหิยฺยมานา ปหิยฺยติ เอตฺถ นิรุชฺฌมานา นิรุชฺฌติ ฯ
     {๑๔๘.๗}   รูปสญฺา    สทฺทสญฺา    คนฺธสญฺา    รสสญฺ
โผฏฺพฺพสญฺา    ธมฺมสญฺา    โลเก    ปิยรูปํ   สาตรูปํ   เอตฺเถสา
ตณฺหา ปหิยฺยมานา ปหิยฺยติ เอตฺถ นิรุชฺฌมานา นิรุชฺฌติ ฯ
     {๑๔๘.๘}   รูปสญฺเจตนา     สทฺทสญฺเจตนา    คนฺธสญฺเจตนา
รสสญฺเจตนา    โผฏฺพฺพสญฺเจตนา    ธมฺมสญฺเจตนา    โลเก   ปิยรูปํ
สาตรูปํ       เอตฺเถสา       ตณฺหา      ปหิยฺยมานา      ปหิยฺยติ
เอตฺถ นิรุชฺฌมานา นิรุชฺฌติ ฯ
     {๑๔๘.๙}   รูปตณฺหา    สทฺทตณฺหา    คนฺธตณฺหา    รสตณฺหา
โผฏฺพฺพตณฺหา    ธมฺมตณฺหา    โลเก    ปิยรูปํ   สาตรูปํ   เอตฺเถสา
ตณฺหา ปหิยฺยมานา ปหิยฺยติ เอตฺถ นิรุชฺฌมานา นิรุชฺฌติ ฯ
     {๑๔๘.๑๐}   รูปวิตกฺโก   สทฺทวิตกฺโก   คนฺธวิตกฺโก   รสวิตกฺโก
โผฏฺพฺพวิตกฺโก    ธมฺมวิตกฺโก   โลเก   ปิยรูปํ   สาตรูปํ   เอตฺเถสา
ตณฺหา ปหิยฺยมานา ปหิยฺยติ เอตฺถ นิรุชฺฌมานา นิรุชฺฌติ ฯ
     {๑๔๘.๑๑}   รูปวิจาโร   สทฺทวิจาโร   คนฺธวิจาโร   รสวิจาโร
โผฏฺพฺพวิจาโร    ธมฺมวิจาโร   โลเก   ปิยรูปํ   สาตรูปํ   เอตฺเถสา
ตณฺหา    ปหิยฺยมานา    ปหิยฺยติ   เอตฺถ   นิรุชฺฌมานา   นิรุชฺฌติ   ฯ
อิทํ วุจฺจติ ภิกฺขเว ทุกฺขนิโรโธ อริยสจฺจํ ฯ
     [๑๔๙]   กตมญฺจ  ภิกฺขเว  ทุกฺขนิโรธคามินี  ปฏิปทา  อริยสจฺจํ ฯ
อยเมว  อริโย  อฏฺงฺคิโก  มคฺโค  เสยฺยถีทํ  สมฺมาทิฏฺิ  สมฺมาสงฺกปฺโป
สมฺมาวาจา      สมฺมากมฺมนฺโต      สมฺมาอาชีโว      สมฺมาวายาโม
สมฺมาสติ สมฺมาสมาธิ ฯ
     {๑๔๙.๑}   กตมา  จ  ภิกฺขเว  สมฺมาทิฏฺิ ฯ ยํ โข ภิกฺขเว ทุกฺเข
าณํ    ทุกฺขสมุทเย    าณํ   ทุกฺขนิโรเธ   าณํ   ทุกฺขนิโรธคามินิยา
ปฏิปทาย าณํ อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว สมฺมาทิฏฺิ ฯ
     {๑๔๙.๒}   กตโม  จ  ภิกฺขเว  สมฺมาสงฺกปฺโป ฯ เนกฺขมฺมสงฺกปฺโป
อพฺยาปาทสงฺกปฺโป อวิหึสาสงฺกปฺโป อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว สมฺมาสงฺกปฺโป ฯ
     {๑๔๙.๓}   กตมา  จ  ภิกฺขเว  สมฺมาวาจา  ฯ มุสาวาทา เวรมณี
ปิสุณาย   วาจาย   เวรมณี   ผรุสาย   วาจาย  เวรมณี  สมฺผปฺปลาปา
เวรมณี อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว สมฺมาวาจา ฯ
     {๑๔๙.๔}   กตโม  จ  ภิกฺขเว  สมฺมากมฺมนฺโต  ฯ  ปาณาติปาตา
เวรมณี  อทินฺนาทานา  เวรมณี  กาเมสุมิจฺฉาจารา  เวรมณี  อยํ  วุจฺจติ
ภิกฺขเว สมฺมากมฺมนฺโต ฯ
     {๑๔๙.๕}   กตโม   จ  ภิกฺขเว  สมฺมาอาชีโว  ฯ  อิธ  ภิกฺขเว
อริยสาวโก    มิจฺฉาอาชีวํ    ปหาย   สมฺมาอาชีเวน   ชีวิกํ   กปฺเปติ
อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว สมฺมาอาชีโว ฯ
     {๑๔๙.๖}   กตโม  จ  ภิกฺขเว  สมฺมาวายาโม ฯ อิธ ภิกฺขเว ภิกฺขุ
อนุปฺปนฺนานํ   ปาปกานํ   อกุสลานํ   ธมฺมานํ  อนุปฺปาทาย  ฉนฺทํ  ชเนติ
วายมติ   วิริยํ  อารภติ  จิตฺตํ  ปคฺคณฺหาติ  ปทหติ  อุปฺปนฺนานํ  ปาปกานํ
อกุสลานํ  ธมฺมานํ  ปหานาย  ฉนฺทํ  ชเนติ  วายมติ  วิริยํ  อารภติ จิตฺตํ
ปคฺคณฺหาติ   ปทหติ   อนุปฺปนฺนานํ   กุสลานํ   ธมฺมานํ  อุปฺปาทาย  ฉนฺทํ
ชเนติ   วายมติ   วิริยํ   อารภติ  จิตฺตํ  ปคฺคณฺหาติ  ปทหติ  อุปฺปนฺนานํ
กุสลานํ    ธมฺมานํ    ิติยา   อสมฺโมสาย   ภิยฺโยภาวาย   เวปุลฺลาย
ภาวนาย   ปาริปูริยา   ฉนฺทํ   ชเนติ   วายมติ   วิริยํ  อารภติ  จิตฺตํ
ปคฺคณฺหาติ ปทหติ อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว สมฺมาวายาโม ฯ
     {๑๔๙.๗}   กตมา  จ  ภิกฺขเว สมฺมาสติ ฯ อิธ ภิกฺขเว ภิกฺขุ กาเย
กายานุปสฺสี   วิหรติ   อาตาปี   สมฺปชาโน   สติมา   วิเนยฺย   โลเก
อภิชฺฌาโทมนสฺสํ    ฯ    เวทนาสุ    เวทนานุปสฺสี    วิหรติ   อาตาปี
สมฺปชาโน    สติมา   วิเนยฺย   โลเก   อภิชฺฌาโทมนสฺสํ   ฯ   จิตฺเต
จิตฺตานุปสฺสี   วิหรติ   อาตาปี   สมฺปชาโน   สติมา   วิเนยฺย   โลเก
อภิชฺฌาโทมนสฺสํ     ฯ    ธมฺเมสุ    ธมฺมานุปสฺสี    วิหรติ    อาตาปี
สมฺปชาโน   สติมา   วิเนยฺย   โลเก   อภิชฺฌาโทมนสฺสํ   อยํ   วุจฺจติ
ภิกฺขเว สมฺมาสติ ฯ
     {๑๔๙.๘}   กตโม   จ   ภิกฺขเว  สมฺมาสมาธิ  ฯ  อิธ  ภิกฺขเว
ภิกฺขุ   วิวิจฺเจว   กาเมหิ  วิวิจฺจ  อกุสเลหิ  ธมฺเมหิ  สวิตกฺกํ  สวิจารํ
วิเวกชํ    ปีติสุขํ   ปมํ   ฌานํ   อุปสมฺปชฺช   วิหรติ   วิตกฺกวิจารานํ
วูปสมา   อชฺฌตฺตํ   สมฺปสาทนํ   เจตโส  เอโกทิภาวํ  อวิตกฺกํ  อวิจารํ
สมาธิชํ   ปีติสุขํ   ทุติยํ   ฌานํ  อุปสมฺปชฺช  วิหรติ  ปีติยา  จ  วิราคา
อุเปกฺขโก  จ  วิหรติ  สโต  จ  สมฺปชาโน  สุขญฺจ  กาเยน ปฏิสํเวเทติ
ยนฺตํ     อริยา     อาจิกฺขนฺติ     อุเปกฺขโก    สติมา    สุขวิหารีติ
ตติยํ   ฌานํ   อุปสมฺปชฺช   วิหรติ   สุขสฺส   จ   ปหานา  ทุกฺขสฺส  จ
ปหานา     ปุพฺเพว    โสมนสฺสโทมนสฺสานํ    อตฺถงฺคมา    อทุกฺขมสุขํ
อุเปกฺขาสติปาริสุทฺธึ   จตุตฺถํ   ฌานํ   อุปสมฺปชฺช   วิหรติ   อยํ  วุจฺจติ
ภิกฺขเว  สมฺมาสมาธิ  ฯ  อิทํ  วุจฺจติ  ภิกฺขเว  ทุกฺขนิโรธคามินี  ปฏิปทา
อริยสจฺจํ ฯ
     [๑๕๐]   อิติ  อชฺฌตฺตํ  วา  ธมฺเมสุ  ธมฺมานุปสฺสี  วิหรติ  พหิทฺธา
วา    ธมฺเมสุ   ธมฺมานุปสฺสี   วิหรติ   อชฺฌตฺตพหิทฺธา   วา   ธมฺเมสุ
ธมฺมานุปสฺสี    วิหรติ    สมุทยธมฺมานุปสฺสี    วา    ธมฺเมสุ    วิหรติ
วยธมฺมานุปสฺสี    วา    ธมฺเมสุ    วิหรติ   สมุทยวยธมฺมานุปสฺสี   วา
ธมฺเมสุ    วิหรติ   อตฺถิ   ธมฺมาติ   วา   ปนสฺส   สติ   ปจฺจุปฏฺิตา
โหติ     ยาวเทว    าณมตฺตาย    ปติสฺสติมตฺตาย    อนิสฺสิโต    จ
วิหรติ   น   จ   กิญฺจิ  โลเก  อุปาทิยติ  เอวมฺปิ  โข  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ
ธมฺเมสุ ธมฺมานุปสฺสี วิหรติ จตูสุ อริยสจฺเจสุ ฯ ๑-
     [๑๕๑]   โย  หิ  โกจิ  ภิกฺขเว  อิเม  จตฺตาโร สติปฏฺาเน เอวํ
ภาเวยฺย    สตฺต    วสฺสานิ   ตสฺส   ทฺวินฺนํ   ผลานํ   อญฺตรํ   ผลํ
ปาฏิกงฺขํ   ทิฏฺเว   ธมฺเม  อญฺา  สติ  วา  อุปาทิเสเส  อนาคามิตา
ติฏฺนฺตุ   ภิกฺขเว   สตฺต   วสฺสานิ   ฯ  โย  หิ  โกจิ  ภิกฺขเว  อิเม
จตฺตาโร   สติปฏฺาเน   เอวํ   ภาเวยฺย   ฉ  วสฺสานิ  ปญฺจ  วสฺสานิ
จตฺตาริ  วสฺสานิ  ตีณิ  วสฺสานิ  เทฺว  วสฺสานิ  เอกํ  วสฺสํ  ... ติฏฺตุ
ภิกฺขเว   เอกํ   วสฺสํ   ฯ   โย   หิ  โกจิ  ภิกฺขเว  อิเม  จตฺตาโร
สติปฏฺาเน   เอวํ   ภาเวยฺย   สตฺต   มาสานิ   ตสฺส  ทฺวินฺนํ  ผลานํ
อญฺตรํ   ผลํ  ปาฏิกงฺขํ  ทิฏฺเว  ธมฺเม  อญฺา  สติ  วา  อุปาทิเสเส
อนาคามิตา    ติฏฺนฺตุ    ภิกฺขเว    สตฺต    มาสานิ   ฯ   โย   หิ
โกจิ  ภิกฺขเว  อิเม  จตฺตาโร  สติปฏฺาเน  เอวํ  ภาเวยฺย  ฉ มาสานิ
ปญฺจ  มาสานิ  จตฺตาริ  มาสานิ  ตีณิ  มาสานิ  เทฺว มาสานิ [๒]- มาสํ
อฑฺฒมาสํ  ...  ติฏฺตุ  ภิกฺขเว  อฑฺฒมาโส  ฯ  โย  หิ  โกจิ  ภิกฺขเว
อิเม   จตฺตาโร   สติปฏฺาเน   เอวํ  ภาเวยฺย  สตฺตาหํ  ตสฺส  ทฺวินฺนํ
ผลานํ    อญฺตรํ    ผลํ   ปาฏิกงฺขํ   ทิฏฺเว   ธมฺเม   อญฺา   สติ
วา อุปาทิเสเส อนาคามิตา ฯ
     [๑๕๒]   เอกายโน   อยํ   ภิกฺขเว   มคฺโค  สตฺตานํ  วิสุทฺธิยา
โสกปริเทวานํ    สมติกฺกมาย   ทุกฺขโทมนสฺสานํ   อตฺถงฺคมาย   ายสฺส
@เชิงอรรถ:  ปานฺตเร ปุน สจฺจปพฺพํ ฯ ธมฺมานุปสฺสนาสติปฏฺานนฺติ ทิสฺสนฺติ ฯ
@ โป. ม. เอกํ ฯ
อธิคมาย   นิพฺพานสฺส   สจฺฉิกิริยาย   ยทิทํ  จตฺตาโร  สติปฏฺานาติ  ฯ
อิติ ยนฺตํ วุตฺตํ อิทเมตํ ปฏิจฺจ วุตฺตนฺติ ฯ
     อิทมโวจ    ภควา    อตฺตมนา   เต   ภิกฺขู   ภควโต   ภาสิตํ
อภินนฺทุนฺติ ฯ
                         สติปฏฺานสุตฺตํ นิฏฺิตํ ทสมํ ฯ
                             มูลปริยายวคฺโค ปโม ฯ
                                     ตสฺสุทฺทานํ
               อชรํ อมรํ อมตาธิคมํ ผลมคฺคนิทสฺสนํ ทุกฺขนุทํ
               สหิตตฺถมหารหสฺสกรํ พหุปีติหรํ วิวิธํ สุณาถ
               ตฬากาว สุปูริตํ ฆมฺมปเถ ติวิธคฺคิสิเลสิตนิพฺพานํ
               พฺยาธิปโนทนโอปทโย มชฺฌิมสุตฺตวรา ปิตา
               มธุมทฺทวมนฺทรสา อมรานํ ขิฑฺฑรติชนนี
               มนุสงฺฆํ ตํ สุตฺตพฺยากรณญฺจ ปิตา สกฺยปุตฺตานฺมาภิรมตฺตา
               ติปญฺาสวรํ ทิยฑฺฒสตํ เทฺว จ เวยฺยากรณํ อปเร จ เต
               อสเม ปถวคฺควคฺเค อนุปุพฺเพน เอกมนา นิสาเมถ มูทคฺคํ
               ๑- มูลอาสวธมฺมทายาท-     เภรวนงฺคณกงฺขสุตฺตํ
               วตฺถสลฺเลขทิฏฺิสติ       ปถวคฺควโร โส สมตฺโต ฯ
@เชิงอรรถ:  สี. สุภวยวาทายจปุพฺพคโม อคณิคณองฺคณสพฺภยโน ปิยการวปณฺฑรสลฺลิขิโน
@ ตถาทิฏฺิสติอสโม ปโม พฺรูวโรวรวคฺโคติ ปาโ ทิสฺสติ ฯ


             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๒ หน้าที่ ๑๐๓-๑๒๗. https://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=12&A=2073&w=&modeTY=1              อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน :- https://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=12&A=2073&modeTY=1              อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :- https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=12&item=131&items=22              อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯ :- https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_siri.php?B=12&siri=10              ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :- https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=131              อ่านอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย :- https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=7&A=6135              The Pali Atthakatha in Roman :- https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=7&A=6135              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๒ https://84000.org/tipitaka/read/?index_12 https://84000.org/tipitaka/english/?index_12

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบไทย

บันทึก ๖ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]