บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ | |
| |
มหาหตฺถิปโทปมสุตฺตํ [๓๔๐] เอวมฺเม สุตํ เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม ฯ ตตฺร โข อายสฺมา สารีปุตฺโต ภิกฺขู อามนฺเตสิ อาวุโส ภิกฺขโวติ ฯ อาวุโสติ โข เต ภิกฺขู อายสฺมโต สารีปุตฺตสฺส ปจฺจสฺโสสุํ ฯ อายสฺมา สารีปุตฺโต เอตทโวจ เสยฺยถาปิ อาวุโส ยานิกานิจิ ชงฺคลานํ ปาณานํ ปทชาตานิ สพฺพานิ ตานิ หตฺถิปเท สโมธานํ คจฺฉนฺติ หตฺถิปทํ เตสํ อคฺคมกฺขายติ ยทิทํ มหนฺตตฺเตน เอวเมว โข อาวุโส เยเกจิ กุสลา ธมฺมา สพฺเพ เต จตูสุ อริยสจฺเจสุ สงฺคหํ คจฺฉนฺติ กตเมสุ จตูสุ ทุกฺเข อริยสจฺเจ ทุกฺขสมุทเย อริยสจฺเจ ทุกฺขนิโรเธ อริยสจฺเจ ทุกฺขนิโรธคามินิยา ปฏิปทาย อริยสจฺเจ ฯ [๓๔๑] กตมญฺจาวุโส ทุกฺขํ อริยสจฺจํ ชาติปิ ทุกฺขา ชราปิ ทุกฺขา มรณํปิ ทุกฺขํ โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสาปิ ทุกฺขา ยมฺปิจฺฉํ น ลภติ ตมฺปิ ทุกฺขํ สงฺขิตฺเตน ปจฺจุปาทานกฺขนฺธา ทุกฺขา ฯ กตเม จาวุโส ปญฺจุปาทานกฺขนฺธา เสยฺยถีทํ รูปูปาทานกฺขนฺโธ เวทนูปาทานกฺขนฺโธ สญฺญูปาทานกฺขนฺโธ สงฺขารูปาทานกฺขนฺโธ วิญฺญาณูปาทานกฺขนฺโธ ฯ กตโม จาวุโส รูปูปาทานกฺขนฺโธ จตฺตาริ จ มหาภูตานิ จตุนฺนํ จ มหาภูตานํ อุปาทารูปํ ฯ กตเม จาวุโส จตฺตาโร มหาภูตา ปฐวีธาตุ อาโปธาตุ เตโชธาตุ วาโยธาตุ ฯ [๓๔๒] กตมา จาวุโส ปฐวีธาตุ ฯ ปฐวีธาตุ สิยา อชฺฌตฺติกา สิยา พาหิรา ฯ กตมา จาวุโส อชฺฌตฺติกา ปฐวีธาตุ ฯ ยํ อชฺฌตฺตํ ปจฺจตฺตํ กกฺขลํ ขริคตํ อุปาทินฺนํ เสยฺยถีทํ เกสา โลมา นขา ทนฺตา ตโจ มํสํ นฺหารู อฏฺฐี อฏฺฐิมิญฺชํ วกฺกํ หทยํ ยกนํ กิโลมกํ ปิหกํ ปปฺผาสํ อนฺตํ อนฺตคุณํ อุทริยํ กรีสํ ยํ วา ปนญฺญมฺปิ กิญฺจิ อชฺฌตฺตํ ปจฺจตฺตํ กกฺขลํ ขริคตํ อุปาทินฺนํ อยํ วุจฺจตาวุโส อชฺฌตฺติกา ปฐวีธาตุ ฯ ยา เจว โข ปน อชฺฌตฺติกา ปฐวีธาตุ ยา จ พาหิรา ปฐวีธาตุ ปฐวีธาตุเรเวสา ฯ ตํ เนตํ มม เนโสหมสฺมิ น เมโส อตฺตาติ เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ทฏฺฐพฺพํ ฯ เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ทิสฺวา ปฐวีธาตุยา นิพฺพินฺทติ ปฐวีธาตุยา จิตฺตํ วิราเชติ ฯ {๓๔๒.๑} โหติ โข โส อาวุโส สมโย ยํ พาหิรา อาโปธาตุ ปกุปฺปติ อนฺตรหิตา ตสฺมึ สมเย พาหิรา ปฐวีธาตุ โหติ ฯ ตสฺสา หิ นาม อาวุโส พาหิราย ปฐวีธาตุยา ตาว มหลฺลิกาย อนิจฺจตา ปญฺญายิสฺสติ ขยธมฺมตา ปญฺญายิสฺสติ วยธมฺมตา ปญฺญายิสฺสติ วิปริณามธมฺมตา ปญฺญายิสฺสติ ฯ กึ ปนิมสฺส มตฺตฏฺฐกสฺส กายสฺส ตณฺหุปาทินฺนสฺส อหนฺติ วา มมนฺติ วา อสฺมีติ วา อถ ขฺวสฺส โน เตเวตฺถ โหติ ฯ ตญฺเจ อาวุโส ภิกฺขุํ ปเร อกฺโกสนฺติ ปริภาสนฺติ โรเสนฺติ วิเหเสนฺติ ฯ โส เอวํ ปชานาติ อุปฺปนฺนา โข เม อยํ โสตสมฺผสฺสชา ทุกฺขา เวทนา สา จ โข ปฏิจฺจ โน อปฺปฏิจฺจ กึ ปฏิจฺจ ผสฺสํ ปฏิจฺจ ฯ โสปิ โข ผสฺโส อนิจฺโจติ ปสฺสติ เวทนา อนิจฺจาติ ปสฺสติ สญฺญา อนิจฺจาติ ปสฺสติ สงฺขารา อนิจฺจาติ ปสฺสติ วิญฺญาณํ อนิจฺจนฺติ ปสฺสติ ตสฺส ธาตารมฺมณเมว จิตฺตํ ปกฺขนฺทติ ปสีทติ สนฺติฏฺฐติ วิมุจฺจติ ฯ {๓๔๒.๒} ตญฺเจ อาวุโส ภิกฺขุํ ปเร อนิฏฺเฐหิ อกนฺเตหิ อมนาเปหิ สมุทาจรนฺติ ปาณิสมฺผสฺเสนปิ เลฑฺฑุสมฺผสฺเสนปิ ทณฺฑสมฺผสฺเสนปิ สตฺถสมฺผสฺเสนปิ ฯ โส เอวํ ปชานาติ ตถาภูโต โข อยํ กาโย ยถาภูตสฺมึ กาเย ปาณิสมฺผสฺสาปิ กมนฺติ เลฑฺฑุสมฺผสฺสาปิ กมนฺติ ทณฺฑสมฺผสฺสาปิ กมนฺติ สตฺถสมฺผสฺสาปิ กมนฺติ ฯ วุตฺตํ โข ปเนตํ ภควตา กกจูปเม ๑- โอวาเท อุภโตทณฺฑเกน เจปิ ภิกฺขเว กกเจน โจรา โอจรกา องฺคมงฺคานิ โอกฺกนฺเตยฺยุํ ตตฺราปิ โย มโน ปโทเสยฺย น เม โส เตน สาสนกโรติ ฯ อารทฺธํ โข ปน เม วิริยํ ภวิสฺสติ อสลฺลีนํ อุปฏฺฐิตา สติ อปฺปมฺมุฏฺฐา ๒- ปสฺสทฺโธ กาโย อสารทฺโธ สมาหิตํ จิตฺตํ เอกคฺคํ กามํทานิ อิมสฺมึ กาเย ปาณิสมฺผสฺสาปิ กมนฺตุ เลฑฺฑุสมฺผสฺสาปิ กมนฺตุ ทณฺฑสมฺผสฺสาปิ กมนฺตุ สตฺถสมฺผสฺสาปิ กมนฺตุ กรียติ หีทํ พุทฺธานํ สาสนนฺติ ฯ ตสฺส เจ อาวุโส ภิกฺขุโน เอวํ พุทฺธํ อนุสฺสรโต เอวํ ธมฺมํ อนุสฺสรโต เอวํ สงฺฆํ อนุสฺสรโต อุเปกฺขา กุสลนิสฺสิตา น สณฺฐาติ ฯ โส @เชิงอรรถ: ๑ ยุ. กกจูปโมวาเท ฯ ๒ ยุ. อสมฺมุฏฺฐา ฯ เตน สํวิชฺชติ สํเวคํ อาปชฺชติ อลาภา วต เม น วต เม ลาภา ทุลฺลทฺธํ วต เม น วต เม สุลทฺธํ ยสฺส เม เอวํ พุทฺธํ อนุสฺสรโต เอวํ ธมฺมํ อนุสฺสรโต เอวํ สงฺฆํ อนุสฺสรโต อุเปกฺขา กุสลนิสฺสิตา น สณฺฐาตีติ ฯ เสยฺยถาปิ อาวุโส สุณิสา สสฺสุรํ ทิสฺวา สํวิชฺชติ สํเวคํ อาปชฺชติ เอวเมว โข อาวุโส ตสฺส เจ ภิกฺขุโน เอวํ พุทฺธํ อนุสฺสรโต เอวํ ธมฺมํ อนุสฺสรโต เอวํ สงฺฆํ อนุสฺสรโต อุเปกฺขา กุสลนิสฺสิตา น สณฺฐาติ ฯ โส เตน สํวิชฺชติ สํเวคํ อาปชฺชติ อลาภา วต เม น วต เม ลาภา ทุลฺลทฺธํ วต เม น วต เม สุลทฺธํ ยสฺส เม เอวํ พุทฺธํ อนุสฺสรโต เอวํ ธมฺมํ อนุสฺสรโต เอวํ สงฺฆํ อนุสฺสรโต อุเปกฺขา กุสลนิสฺสิตา น สณฺฐาตีติ ฯ ตสฺส เจ อาวุโส ภิกฺขุโน เอวํ พุทฺธํ อนุสฺสรโต เอวํ ธมฺมํ อนุสฺสรโต เอวํ สงฺฆํ อนุสฺสรโต อุเปกฺขา กุสลนิสฺสิตา สณฺฐาติ ฯ โส เตน อตฺตมโน โหติ ฯ เอตฺตาวตาปิ โข อาวุโส ภิกฺขุโน พหุกตํ โหติ ฯ [๓๔๓] กตมา จาวุโส อาโปธาตุ ฯ อาโปธาตุ สิยา อชฺฌตฺติกา สิยา พาหิรา ฯ กตมา จาวุโส อชฺฌตฺติกา อาโปธาตุ ฯ ยํ อชฺฌตฺตํ ปจฺจตฺตํ อาโป อาโปคตํ อุปาทินฺนํ เสยฺยถีทํ ปิตฺตํ เสมฺหํ ปุพฺโพ โลหิตํ เสโท เมโท อสฺสุ วสา เขโฬ สิงฺฆาณิกา ลสิกา มุตฺตํ ยํ วา ปนญฺญมฺปิ กิญฺจิ อชฺฌตฺตํ ปจฺจตฺตํ อาโป อาโปคตํ อุปาทินฺนํ อยํ วุจฺจตาวุโส อชฺฌตฺติกา อาโปธาตุ ฯ ยา เจว โข ปน อชฺฌตฺติกา อาโปธาตุ ยา จ พาหิรา อาโปธาตุ อาโปธาตุเรเวสา ฯ ตํ เนตํ มม เนโสหมสฺมิ น เมโส อตฺตาติ เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ทฏฺฐพฺพํ ฯ เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ทิสฺวา อาโปธาตุยา นิพฺพินฺทติ อาโปธาตุยา จิตฺตํ วิราเชติ ฯ โหติ โข โส อาวุโส สมโย ยํ พาหิรา อาโปธาตุ ปกุปฺปติ สา คามมฺปิ วหติ นิคมมฺปิ วหติ นครมฺปิ วหติ ชนปทมฺปิ วหติ ชนปทปเทสมฺปิ วหติ ฯ โหติ โข โส อาวุโส สมโย ยํ มหาสมุทฺเท โยชนสติกานิปิ อุทกานิ โอคฺคจฺฉนฺติ ทฺวิโยชนสติกานิปิ อุทกานิ โอคฺคจฺฉนฺติ ติโยชนสติกานิปิ อุทกานิ โอคฺคจฺฉนฺติ จตุโยชนสติกานิปิ อุทกานิ โอคฺคจฺฉนฺติ ปญฺจโยชนสติกานิปิ อุทกานิ โอคฺคจฺฉนฺติ ฉโยชนสติกานิปิ อุทกานิ โอคฺคจฺฉนฺติ สตฺตโยชนสติกานิปิ อุทกานิ โอคฺคจฺฉนฺติ ฯ {๓๔๓.๑} โหติ โข โส อาวุโส สมโย ยํ มหาสมุทฺเท สตฺตตาลมฺปิ อุทกํ สณฺฐาติ ฉตาลมฺปิ อุทกํ สณฺฐาติ ปญฺจตาลมฺปิ อุทกํ สณฺฐาติ จตุตาลมฺปิ อุทกํ สณฺฐาติ ติตาลมฺปิ อุทกํ สณฺฐาติ ทฺวิตาลมฺปิ อุทกํ สณฺฐาติ ตาลมตฺตมฺปิ อุทกํ สณฺฐาติ ฯ โหติ โข โส อาวุโส สมโย ยํ มหาสมุทฺเท สตฺตโปริสมฺปิ อุทกํ สณฺฐาติ ฉโปริสมฺปิ อุทกํ สณฺฐาติ ปญฺจโปริสมฺปิ อุทกํ สณฺฐาติ จตุโปริสมฺปิ อุทกํ สณฺฐาติ ติโปริสมฺปิ อุทกํ สณฺฐาติ ทฺวิโปริสมฺปิ อุทกํ สณฺฐาติ โปริสมตฺตมฺปิ อุทกํ สณฺฐาติ ฯ โหติ โข โส อาวุโส สมโย ยํ มหาสมุทฺเท อฑฺฒโปริสมฺปิ อุทกํ สณฺฐาติ กฏิมตฺตมฺปิ อุทกํ สณฺฐาติ ชนฺนุมตฺตมฺปิ อุทกํ สณฺฐาติ โคปฺปกมตฺตมฺปิ อุทกํ สณฺฐาติ ฯ โหติ โข โส อาวุโส สมโย ยํ มหาสมุทฺเท องฺคุลิปพฺพเตมนมตฺตมฺปิ อุทกํ น โหติ ฯ ตสฺสา หิ นาม อาวุโส พาหิราย อาโปธาตุยา ตาว มหลฺลิกาย อนิจฺจตา ปญฺญายิสฺสติ ขยธมฺมตา ปญฺญายิสฺสติ วยธมฺมตา ปญฺญายิสฺสติ วิปริณามธมฺมตา ปญฺญายิสฺสติ ฯ กึ ปนิมสฺส มตฺตฏฺฐกสฺส กายสฺส ตณฺหุปาทินฺนสฺส อหนฺติ วา มมนฺติ วา อสฺมีติ วา อถ ขฺวสฺส โน เตเวตฺถ โหติ ฯ ตสฺส เจ อาวุโส ภิกฺขุโน เอวํ พุทฺธํ อนุสฺสรโต เอวํ ธมฺมํ อนุสฺสรโต เอวํ สงฺฆํ อนุสฺสรโต อุเปกฺขา กุสลนิสฺสิตา สณฺฐาติ ฯ โส เตน อตฺตมโน โหติ ฯ เอตฺตาวตาปิ โข โส อาวุโส ภิกฺขุโน พหุกตํ โหติ ฯ [๓๔๔] กตมา จาวุโส เตโชธาตุ ฯ เตโชธาตุ สิยา อชฺฌตฺติกา สิยา พาหิรา ฯ กตมา จาวุโส อชฺฌตฺติกา เตโชธาตุ ฯ ยํ อชฺฌตฺตํ ปจฺจตฺตํ เตโช เตโชคตํ อุปาทินฺนํ เสยฺยถีทํ เยน จ สนฺตปฺปติ เยน จ ชิรติ เยน จ ปริฑยฺหติ เยน จ อสิตปีตขายิตสายิตํ สมฺมา ปริณามํ คจฺฉติ ยํ วา ปนญฺญมฺปิ กิญฺจิ อชฺฌตฺตํ ปจฺจตฺตํ เตโช เตโชคตํ อุปาทินฺนํ อยํ วุจฺจตาวุโส อชฺฌตฺติกา เตโชธาตุ ฯ ยา เจว โข ปน อชฺฌตฺติกา เตโชธาตุ ยา จ พาหิรา เตโชธาตุ เตโชธาตุเรเวสา ฯ ตํ เนตํ มม เนโสหมสฺมิ น เมโส อตฺตาติ เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ทฏฺฐพฺพํ ฯ เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ทิสฺวา เตโชธาตุยา นิพฺพินฺทติ เตโชธาตุยา จิตฺตํ วิราเชติ ฯ โหติ โข โส อาวุโส สมโย ยํ พาหิรา เตโชธาตุ ปกุปฺปติ สา คามมฺปิ ฑหติ นครมฺปิ ฑหติ นิคมมฺปิ ฑหติ ชนปทมฺปิ ฑหติ ชนปทปเทสมฺปิ ฑหติ ฯ สา หริตนฺตํ วา ปนฺถนฺตํ วา เสลนฺตํ วา อุทกนฺตํ วา รมณียํ วา ภูมิภาคํ อาคมฺม อนาหารา นิพฺพายติ ฯ {๓๔๔.๑} โหติ โข โส อาวุโส สมโย ยํ กุกฺกุฏปตฺเตนปิ นฺหารุททฺทเลนปิ อคฺคึ คเวสนฺติ ฯ ตสฺมา หิ นาม อาวุโส พาหิราย เตโชธาตุยา ตาว มหลฺลิกาย อนิจฺจตา ปญฺญายิสฺสติ ขยธมฺมตา ปญฺญายิสฺสติ วยธมฺมตา ปญฺญายิสฺสติ วิปริณามธมฺมตา ปญฺญายิสฺสติ ฯ กึ ปนิมสฺส มตฺตฏฺฐกสฺส กายสฺส ตณฺหุปาทินฺนสฺส อหนฺติ วา มมนฺติ วา อสฺมีติ วา อถ ขฺวสฺส โน เตเวตฺถ โหติ ฯ ตสฺส เจ อาวุโส ภิกฺขุโน เอวํ พุทฺธํ อนุสฺสรโต เอวํ ธมฺมํ อนุสฺสรโต เอวํ สงฺฆํ อนุสฺสรโต อุเปกฺขา กุสลนิสฺสิตา สณฺฐาติ ฯ โส เตน อตฺตมโน โหติ ฯ เอตฺตาวตาปิ โข โส อาวุโส ภิกฺขุโน พหุกตํ โหติ ฯ [๓๔๕] กตมา จาวุโส วาโยธาตุ ฯ วาโยธาตุ สิยา อชฺฌตฺติกา สิยา พาหิรา ฯ กตมา จาวุโส อชฺฌตฺติกา วาโยธาตุ ฯ ยํ อชฺฌตฺตํ ปจฺจตฺตํ วาโย วาโยคตํ อุปาทินฺนํ เสยฺยถีทํ อุทฺธงฺคมา วาตา อโธคมา วาตา กุจฺฉิสยา วาตา โกฏฺฐสยา วาตา องฺคมงฺคานุสาริโน วาตา อสฺสาโส ปสฺสาโส อิติ วา ยํ วา ปนญฺญมฺปิ กิญฺจิ อชฺฌตฺตํ ปจฺจตฺตํ วาโย วาโยคตํ อุปาทินฺนํ อยํ วุจฺจตาวุโส อชฺฌตฺติกา วาโยธาตุ ฯ ยา เจว โข ปน อชฺฌตฺติกา วาโยธาตุ ยา จ พาหิรา วาโยธาตุ วาโยธาตุเรเวสา ฯ ตํ เนตํ มม เนโสหมสฺมิ น เมโส อตฺตาติ เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ทฏฺฐพฺพํ ฯ เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ทิสฺวา วาโยธาตุยา นิพฺพินฺทติ วาโยธาตุยา จิตฺตํ วิราเชติ ฯ {๓๔๕.๑} โหติ โข โส อาวุโส สมโย ยํ พาหิรา วาโยธาตุ ปกุปฺปติ สา คามมฺปิ วหติ นิคมมฺปิ วหติ นครมฺปิ วหติ ชนปทมฺปิ วหติ ชนปทปเทสมฺปิ วหติ ฯ โหติ โข โส อาวุโส สมโย ยํ คิมฺหานํ ปจฺฉิเม มาเส ตาลปณฺเณนปิ วิธูปเนนปิ วาตํ ปริเยสนฺติ โอสฺสวเนปิ ติณานิ น อิญฺชนฺติ ฯ ตสฺสา หิ นามาวุโส พาหิราย วาโยธาตุยา ตาว มหลฺลิกาย อนิจฺจตา ปญฺญายิสฺสติ ขยธมฺมตา ปญฺญายิสฺสติ วยธมฺมตา ปญฺญายิสฺสติ วิปริณามธมฺมตา ปญฺญายิสฺสติ ฯ กึ ปนิมสฺส มตฺตฏฺฐกสฺส กายสฺส ตณฺหุปาทินฺนสฺส อหนฺติ วา มมนฺติ วา อสฺมีติ วา อถ ขฺวสฺส โน เตเวตฺถ โหติ ฯ ตญฺเจ อาวุโส ภิกฺขุํ ปเร อกฺโกสนฺติ ปริภาสนฺติ โรเสนฺติ วิเหเสนฺติ ฯ โส เอวํ ปชานาติ อุปฺปนฺนา โข เม อยํ โสตสมฺผสฺสชา ทุกฺขา เวทนา สา จ โข ปฏิจฺจ โน อปฺปฏิจฺจ กึ ปฏิจฺจ ผสฺสํ ปฏิจฺจ ฯ โสปิ โข ผสฺโส อนิจฺโจติ ปสฺสติ เวทนา อนิจฺจาติ ปสฺสติ สญฺญา อนิจฺจาติ ปสฺสติ สงฺขารา อนิจฺจาติ ปสฺสติ วิญฺญาณํ อนิจฺจนฺติ ปสฺสติ ตสฺส ธาตารมฺมณเมว จิตฺตํ ปกฺขนฺทติ ปสีทติ สนฺติฏฺฐติ วิมุจฺจติ ฯ {๓๔๕.๒} ตญฺเจ อาวุโส ภิกฺขุํ ปเร อนิฏฺเฐหิ อกนฺเตหิ อมนาเปหิ สมุทาจรนฺติ ปาณิสมฺผสฺเสนปิ เลฑฺฑุสมฺผสฺเสนปิ ทณฺฑสมฺผสฺเสนปิ สตฺถสมฺผสฺเสนปิ ฯ โส เอวํ ปชานาติ ตถาภูโต โข อยํ กาโย ยถาภูตสฺมึ กาเย ปาณิสมฺผสฺสาปิ กมนฺติ เลฑฺฑุสมฺผสฺสาปิ กมนฺติ ทณฺฑสมฺผสฺสาปิ กมนฺติ สตฺถสมฺผสฺสาปิ กมนฺติ ฯ วุตฺตํ โข ปเนตํ ภควตา กกจูปเม โอวาเท อุภโตทณฺฑเกน เจปิ ภิกฺขเว กกเจน โจรา โอจรกา องฺคมงฺคานิ โอกฺกนฺเตยฺยุํ ตตฺราปิ โย มโน ปโทเสยฺย น เม โส เตน สาสนกโรติ ฯ อารทฺธํ โข ปน เม วิริยํ ภวิสฺสติ อสลฺลีนํ อุปฏฺฐิตา สติ อปฺปมฺมุฏฺฐา ปสฺสทฺโธ กาโย อสารทฺโธ สมาหิตํ จิตฺตํ เอกคฺคํ กามํทานิ อิมสฺมึ กาเย ปาณิสมฺผสฺสาปิ กมนฺตุ เลฑฺฑุสมฺผสฺสาปิ กมนฺตุ ทณฺฑสมฺผสฺสาปิ กมนฺตุ สตฺถสมฺผสฺสาปิ กมนฺตุ กรียติ หีทํ พุทฺธานํ สาสนนฺติ ฯ {๓๔๕.๓} ตสฺส เจ อาวุโส ภิกฺขุโน เอวํ พุทฺธํ อนุสฺสรโต เอวํ ธมฺมํ อนุสฺสรโต เอวํ สงฺฆํ อนุสฺสรโต อุเปกฺขา กุสลนิสฺสิตา น สณฺฐาติ ฯ โส เตน สํวิชฺชติ สํเวคํ อาปชฺชติ อลาภา วต เม น วต เม ลาภา ทุลฺลทฺธํ วต เม น วต เม สุลทฺธํ ยสฺส เม เอวํ พุทฺธํ อนุสฺสรโต เอวํ ธมฺมํ อนุสฺสรโต เอวํ สงฺฆํ อนุสฺสรโต อุเปกฺขา กุสลนิสฺสิตา น สณฺฐาตีติ ฯ เสยฺยถาปิ อาวุโส สุณิสา สสฺสุรํ ทิสฺวา สํวิชฺชติ สํเวคํ อาปชฺชติ เอวเมว โข อาวุโส ตสฺส เจ ภิกฺขุโน เอวํ พุทฺธํ อนุสฺสรโต เอวํ ธมฺมํ อนุสฺสรโต เอวํ สงฺฆํ อนุสฺสรโต อุเปกฺขา กุสลนิสฺสิตา น สณฺฐาติ ฯ โส เตน สํวิชฺชติ สํเวคํ อาปชฺชติ อลาภา วต เม น วต เม ลาภา ทุลฺลทฺธํ วต เม น วต เม สุลทฺธํ ยสฺส เม เอวํ พุทฺธํ อนุสฺสรโต เอวํ ธมฺมํ อนุสฺสรโต เอวํ สงฺฆํ อนุสฺสรโต อุเปกฺขา กุสลนิสฺสิตา น สณฺฐาตีติ ฯ ตสฺส เจ อาวุโส ภิกฺขุโน เอวํ พุทฺธํ อนุสฺสรโต เอวํ ธมฺมํ อนุสฺสรโต เอวํ สงฺฆํ อนุสฺสรโต อุเปกฺขา กุสลนิสฺสิตา สณฺฐาติ ฯ โส เตน อตฺตมโน โหติ ฯ เอตฺตาวตาปิ โข อาวุโส ภิกฺขุโน พหุกตํ โหติ ฯ [๓๔๖] เสยฺยถาปิ อาวุโส กฏฺฐญฺจ ปฏิจฺจ วลฺลิญฺจ ปฏิจฺจ มตฺติกญฺจ ปฏิจฺจ ติณญฺจ ปฏิจฺจ อากาโส ปริวาริโต อคารนฺเตฺวว สงฺขฺยํ คจฺฉติ เอวเมว โข อาวุโส อฏฺฐิญฺจ ปฏิจฺจ นฺหารุญฺจ ปฏิจฺจ มํสญฺจ ปฏิจฺจ จมฺมญฺจ ปฏิจฺจ อากาโส ปริวาริโต รูปนฺเตฺวว สงฺขฺยํ คจฺฉติ ฯ อชฺฌตฺติกญฺเจ อาวุโส จกฺขุํ อปริภินฺนํ โหติ พาหิรา จ รูปา น อาปาถํ อาคจฺฉนฺติ โน จ ตชฺโช สมนฺนาหาโร โหติ เนว ตาว ตชฺชสฺส วิญฺญาณภาคสฺส ปาตุภาโว โหติ ฯ อชฺฌตฺติกญฺจ อาวุโส จกฺขุํ อปริภินฺนํ โหติ พาหิรา จ รูปา อาปาถํ อาคจฺฉนฺติ โน จ ตชฺโช สมนฺนาหาโร โหติ เนว ตาว ตชฺชสฺส วิญฺญาณภาคสฺส ปาตุภาโว โหติ ฯ ยโต จ โข อาวุโส อชฺฌตฺติกญฺเจว จกฺขุํ อปริภินฺนํ โหติ พาหิรา จ รูปา อาปาถํ อาคจฺฉนฺติ ตชฺโช จ สมนฺนาหาโร โหติ ฯ เอวํ ตชฺชสฺส วิญฺญาณภาคสฺส ปาตุภาโว โหติ ฯ ยํ ตถาภูตสฺส รูปํ ตํ รูปูปาทานกฺขนฺเธ สงฺคหํ คจฺฉติ ฯ ยา ตถาภูตสฺส เวทนา สา เวทนูปาทานกฺขนฺเธ สงฺคหํ คจฺฉติ ฯ ยา ตถาภูตสฺส สญฺญา สา สญฺญูปาทานกฺขนฺเธ สงฺคหํ คจฺฉติ ฯ เย ตถาภูตสฺส สงฺขารา เต สงฺขารูปาทานกฺขนฺเธ สงฺคหํ คจฺฉนฺติ ฯ ยํ ตถาภูตสฺส วิญฺญาณํ ตํ วิญฺญาณูปาทานกฺขนฺเธ สงฺคหํ คจฺฉติ ฯ {๓๔๖.๑} โส เอวํ ปชานาติ เอวํ กิริเมสํ ปญฺจนฺนํ อุปาทานกฺขนฺธานํ สงฺคโห สนฺนิปาโต สมวาโย โหติ ฯ วุตฺตํ โข ปเนตํ ภควตา โย ปฏิจฺจสมุปฺปาทํ ปสฺสติ โส ธมฺมํ ปสฺสติ โย ธมฺมํ ปสฺสติ โส ปฏิจฺจสมุปฺปาทํ ปสฺสตีติ ฯ ปฏิจฺจสมุปฺปนฺนา โข ปนิเม ยทิทํ ปญฺจุปาทานกฺขนฺธา โย อิเมสุ ปญฺจสุ อุปาทานกฺขนฺเธสุ ฉนฺโท อาลโย อนุนโย อชฺโฌสานํ โส ทุกฺขสมุทโย โย อิเมสุ ปญฺจสุ อุปาทานกฺขนฺเธสุ ฉนฺทราควินโย ฉนฺทราคปฺปหานํ โส ทุกฺขนิโรโธติ ฯ เอตฺตาวตาปิ โข อาวุโส ภิกฺขุโน พหุกตํ โหติ ฯ {๓๔๖.๒} อชฺฌตฺติกญฺเจ อาวุโส โสตํ อปริภินฺนํ โหติ ... ฆานํ อปริภินฺนํ โหติ ... ชิวฺหา อปริภินฺนา โหติ ... กาโย อปริภินฺโน โหติ ... อชฺฌตฺติโก เจ อาวุโส มโน อปริภินฺโน โหติ พาหิรา จ ธมฺมา น อาปาถํ อาคจฺฉนฺติ โน จ ตชฺโช สมนฺนาหาโร โหติ เนว ตาว ตชฺชสฺส วิญฺญาณภาคสฺส ปาตุภาโว โหติ ฯ อชฺฌตฺติโก เจ อาวุโส มโน อปริภินฺโน โหติ พาหิรา จ ธมฺมา อาปาถํ อาคจฺฉนฺติ โน จ ตชฺโช สมนฺนาหาโร โหติ เนว ตาว ตชฺชสฺส วิญฺญาณภาคสฺส ปาตุภาโว โหติ ฯ ยโต จ โข อาวุโส อชฺฌตฺติโก เจว มโน อปริภินฺโน โหติ พาหิรา จ ธมฺมา อาปาถํ อาคจฺฉนฺติ ตชฺโช จ สมนฺนาหาโร โหติ ฯ เอวํ ตชฺชสฺส วิญฺญาณภาคสฺส ปาตุภาโว โหติ ฯ ยํ ตถาภูตสฺส รูปํ ตํ รูปูปาทานกฺขนฺเธ สงฺคหํ คจฺฉติ ฯ ยา ตถาภูตสฺส เวทนา สา เวทนูปาทานกฺขนฺเธ สงฺคหํ คจฺฉติ ฯ ยา ตถาภูตสฺส สญฺญา สา สญฺญูปาทานกฺขนฺเธ สงฺคหํ คจฺฉติ ฯ เย ตถาภูตสฺส สงฺขารา เต สงฺขารูปาทานกฺขนฺเธ สงฺคหํ คจฺฉนฺติ ฯ ยํ ตถาภูตสฺส วิญฺญาณํ ตํ วิญฺญาณูปาทานกฺขนฺเธ สงฺคหํ คจฺฉติ ฯ {๓๔๖.๓} โส เอวํ ปชานาติ เอวํ กิริเมสํ ปญฺจนฺนํ อุปาทานกฺขนฺธานํ สงฺคโห สนฺนิปาโต สมวาโย โหติ ฯ วุตฺตํ โข ปเนตํ ภควตา โย ปฏิจฺจสมุปฺปาทํ ปสฺสติ โส ธมฺมํ ปสฺสติ โย ธมฺมํ ปสฺสติ โส ปฏิจฺจสมุปฺปาทํ ปสฺสตีติ ฯ ปฏิจฺจสมุปฺปนฺนา โข ปนิเม ยทิทํ ปญฺจุปาทานกฺขนฺธา โย อิเมสุ ปญฺจสุ อุปาทานกฺขนฺเธสุ ฉนฺโท อาลโย อนุนโย อชฺโฌสานํ โส ทุกฺขสมุทโย โย อิเมสุ ปญฺจสุ อุปาทานกฺขนฺเธสุ ฉนฺทราควินโย ฉนฺทราคปฺปหานํ โส ทุกฺขนิโรโธติ ฯ เอตฺตาวตาปิ โข อาวุโส ภิกฺขุโน พหุกตํ โหตีติ ฯ อิทมโวจ อายสฺมา สารีปุตฺโต อตฺตมนา เต ภิกฺขู อายสฺมโต สารีปุตฺตสฺส ภาสิตํ อภินนฺทุนฺติ ฯ มหาหตฺถิปโทปมสุตฺตํ นิฏฺฐิตํ อฏฺฐมํ ฯ ------------
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๒ หน้าที่ ๓๔๙-๓๖๑. https://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=12&A=7096&w=&modeTY=2 อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน :- https://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=12&A=7096&modeTY=2 อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :- https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=12&item=340&items=7 อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯ :- https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_siri.php?B=12&siri=28 ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :- https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=340 อ่านอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย :- https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=8&A=3212 The Pali Atthakatha in Roman :- https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=8&A=3212 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๒ https://84000.org/tipitaka/read/?index_12 https://84000.org/tipitaka/english/?index_12
|
บันทึก ๖ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]