พระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๓ ภาษาบาลี อักษรไทย
 พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๕ สุตฺต. ม. มชฺฌิมปณฺณาสกํ

                       วาเสฏฺสุตฺตํ
     [๗๐๔]   เอวมฺเม  สุตํ  เอกํ  สมยํ  ภควา  อิจฺฉานงฺคเล  วิหรติ
อิจฺฉานงฺคลวนสณฺเฑ  ๑-  ฯ  เตน  โข  ปน สมเยน สมฺพหุลา อภิญฺาตา
อภิญฺาตา    พฺราหฺมณมหาสาลา    อิจฺฉานงฺคเล   ปฏิวสนฺติ   เสยฺยถีทํ
จงฺกี    พฺราหฺมโณ    ตารุกฺโข   พฺราหฺมโณ   โปกฺขรสาติ   พฺราหฺมโณ
ชาณุสฺโสณิ   พฺราหฺมโณ   โตเทยฺโย   พฺราหฺมโณ  อญฺเ  จ  อภิญฺาตา
อภิญฺาตา   พฺราหฺมณมหาสาลา   ฯ   อถ   โข   วาเสฏฺภารทฺวาชานํ
มาณวานํ   ชงฺฆาวิหารํ   อนุจงฺกมนฺตานํ   อนุวิจรนฺตานํ   อยมนฺตรากถา
อุทปาทิ  กถมฺโภ  พฺราหฺมโณ  โหตีติ  ฯ  ภารทฺวาโช  มาณโว  เอวมาห
ยโต  โข  โภ  อุภโตสุชาโต  โหติ  มาติโต  จ  ปิติโต จ สํสุทฺธคหณิโก
ยาว    สตฺตมา    ปิตามหยุคา   อกฺขิตฺโต   อนุปกฺกุฏฺโ   ชาติวาเทน
เอตฺตาวตา  โข  โภ  พฺราหฺมโณ  โหตีติ  ฯ  วาเสฏฺมาณโว  เอวมาห
ยโต  โข  โภ  สีลวา  จ  โหติ  วตฺตสมฺปนฺโน  จ  เอตฺตาวตา โข โภ
พฺราหฺมโณ  โหตีติ  ฯ  เนว  โข  อสกฺขิ  ภารทฺวาโช  มาณโว วาเสฏฺ
มาณวํ   สญฺาเปตุํ   น   ปนาสกฺขิ   วาเสฏฺโ   มาณโว   ภารทฺวาชํ
มาณวํ สญฺาเปตุํ ฯ
     [๗๐๕]   อถ   โข   วาเสฏฺโ   มาณโว   ภารทฺวาชํ   มาณวํ
อามนฺเตสิ   อยํ   โข   โภ   ภารทฺวาช   สมโณ  โคตโม  สกฺยปุตฺโต
@เชิงอรรถ: ๑ สี. อิจฺฉานงฺคาลวณสณฺเฑ ฯ
สกฺยกุลา    ปพฺพชิโต    อิจฺฉานงฺคเล    วิหรติ    อิจฺฉานงฺคลวนสณฺเฑ
ตํ   โข   ปน   ภวนฺตํ   โคตมํ   เอวํกลฺยาโณ  กิตฺติสทฺโท  อพฺภุคฺคโต
อิติปิ   โส   ภควา   อรหํ   สมฺมาสมฺพุทฺโธ  วิชฺชาจรณสมฺปนฺโน  สุคโต
โลกวิทู    อนุตฺตโร    ปุริสทมฺมสารถิ   สตฺถา   เทวมนุสฺสานํ   พุทฺโธ
ภควาติ  อายาม  โภ  ภารทฺวาช  เยน  สมโณ โคตโม เตนุปสงฺกมิสฺสาม
อุปสงฺกมิตฺวา   สมณํ   โคตมํ   เอตมตฺถํ  ปุจฺฉิสฺสาม  ยถา  โน  สมโณ
โคตโม   พฺยากริสฺสติ   ตถา   นํ  ธาเรสฺสามาติ  ฯ  เอวํ  โภติ  โข
ภารทฺวาโช   มาณโว   วาเสฏฺสฺส  มาณวสฺส  ปจฺจสฺโสสิ  ฯ  อถ  โข
วาเสฏฺภารทฺวาชมาณวา   เยน   ภควา   เตนุปสงฺกมึสุ   อุปสงฺกมิตฺวา
ภควตา   สทฺธึ   สมฺโมทึสุ   สมฺโมทนียํ   กถํ   สาราณียํ  วีติสาเรตฺวา
เอกมนฺตํ นิสีทึสุ ฯ
     [๗๐๖]   เอกมนฺตํ   นิสินฺโน   โข  วาเสฏฺโ  มาณโว  ภควนฺตํ
คาถาหิ อชฺฌภาสิ
     อนุญฺาตปฏิญฺาตา          เตวิชฺชา มยมสฺมุโภ
     อหํ โปกฺขรสาติสฺส              ตารุกฺขสฺสายมาณโว
     เตวิชฺชานํ ยทกฺขาตํ             ตตฺร เกวลิโนสฺมเส
     ปทกสฺมา โน พฺยากรณา      ชปฺเป อาจริยสาทิสา
     เตสนฺโน ชาติวาทสฺมึ          วิวาโท อตฺถิ โคตม
     ชาติยา พฺราหฺมโณ โหติ      ภารทฺวาโช อิติ ภาสติ
     อหญฺจ กมฺมุนา พฺรูมิ           เอวํ ชานาหิ จกฺขุม
     เตน สกฺโกม าเปตุํ ๑-       อญฺมญฺ มยํ อุโภ
     ภควนฺตํ ปุฏฺฐุํ อาคมฺม ๒-    สมฺพุทฺธํ อิติ วิสฺสุตํ
     จนฺทํ ยถา ขยาตีตํ               เปจฺจ ปญฺชาลิกา ๓- ชนา
     วนฺทมานา นมสฺสนฺติ          เอวํ โลกสฺมิ โคตมํ
     จกฺขุํ โลเก สมุปฺปนฺนํ          มยํ ปุจฺฉาม โคตมํ
     ชาติยา พฺราหฺมโณ โหติ      อุทาหุ ภวติ กมฺมุนา
     อชานตํ โน จ ๔- พฺรูหิ         ยถา ชาเนมุ พฺราหฺมณํ ฯ
     [๗๐๗]   เตสํ โวหํ พฺยาจิกฺขิสฺสํ ๕- [วาเสฏฺาติ ภควา] อนุปุพฺพํ ยถากถํ
     ชาติวิภงฺคํ ปาณานํ              อญฺมญฺา หิ ชาติโย
     ติณรุกฺเขปิ ชานาถ              น วาปิ ๖- ปฏิชานเน
     ลิงฺคํ ชาติมยํ เตสํ                 อญฺมญฺา หิ ชาติโย
     ตโต กีเฏ ปฏงฺเค จ              ยาว กุนฺถกิปิลฺลิเก
     ลิงฺคํ ชาติมยํ เตสํ                 อญฺมญฺา หิ ชาติโย
     จตุปฺปเทปิ ชานาถ              ขุทฺทเก จ มหลฺลเก
     ลิงฺคํ ชาติมยํ เตสํ                 อญฺมญฺา หิ ชาติโย
     ปาทูทเรปิ ชานาถ               อุรเค ทีฆปิฏฺิเก
     ลิงฺคํ ชาติมยํ เตสํ                 อญฺมญฺา หิ ชาติโย
     ตโต มจฺเฉปิ ชานาถ            อุทเก วาริโคจเร
     ลิงฺคํ ชาติมยํ เตสํ                 อญฺมญฺา หิ ชาติโย
     ตโต ปกฺขีปิ ชานาถ            ปตฺตยาเน วิหงฺคเม
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. สญฺาตุํ ฯ ๒ ยุ. อาคมฺหา ฯ ๓ ยุ. ปญฺชลิกา ฯ ๔ ยุ. ปพฺรูหิ ฯ
@๕ ยุ. วฺยกฺขิสฺสํ ฯ ๖ ยุ. น จาปิ ปฏิชานเร ฯ
     ลิงฺคํ ชาติมยํ เตสํ                 อญฺมญฺา หิ ชาติโย
     ยถา เอตาสุ ชาตีสุ                ลิงฺคํ ชาติมยํ ปุถุ
     เอวํ นตฺถิ มนุสฺเสสุ               ลิงฺคํ ชาติมยํ ปุถุ
     น เกเสหิ น สีเสน                น กณฺเณหิ น อกฺขิภิ
     น มุเขน น นาสาย               น โอฏฺเหิ ภมูหิ วา
     น คีวาย น อํเสหิ                  น อุทเรน น ปิฏฺิยา
     น โสณิยา น อุรสฺมา ๑-        น สมฺพาเธ น เมถุเน
     น หตฺเถหิ น ปาเทหิ            น องฺคุลีหิ นเขหิ วา
     น ชงฺฆาหิ น อูรูหิ                น วณฺเณน สเรน วา
     ลิงฺคํ ชาติมยนฺเนว               ยถา อญฺาสุ ชาติสุ
     ปจฺจตฺตญฺจ สรีเรสุ              มนุสฺเสเสฺวตํ น วิชฺชติ
     โวการํ จ มนุสฺเสสุ               สมญฺาย ปวุจฺจติ
     โย หิ โกจิ มนุสฺเสสุ             โครกฺขํ อุปชีวติ
     เอวํ วาเสฏฺ ชานาหิ            กสฺสโก โส น พฺราหฺมโณ
     โย หิ โกจิ มนุสฺเสสุ             ปุถุสิปฺเปน ชีวติ
     เอวํ วาเสฏฺ ชานาหิ            สิปฺปิโก โส น พฺราหฺมโณ
     โย หิ โกจิ มนุสฺเสสุ             โวหารํ อุปชีวติ
     เอวํ วาเสฏฺ ชานาหิ            วานิชฺโช ๒- โส น พฺราหฺมโณ
     โย หิ โกจิ มนุสฺเสสุ             ปรเปสฺเสน ชีวติ
     เอวํ วาเสฏฺ ชานาหิ            เปสฺสิโก โส น พฺราหฺมโณ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. อุรสา ฯ ๒ ยุ. วาณิโช ฯ
     โย หิ โกจิ มนุสฺเสสุ             อทินฺนํ อุปชีวติ
     เอวํ วาเสฏฺ ชานาหิ            โจโร เอโส น พฺราหฺมโณ
     โย หิ โกจิ มนุสฺเสสุ             อิสฺสตฺถํ อุปชีวติ
     เอวํ วาเสฏฺ ชานาหิ            โยธาชีโว น พฺราหฺมโณ
     โย หิ โกจิ มนุสฺเสสุ             โปโรหิจฺเจน ชีวติ
     เอวํ วาเสฏฺ ชานาหิ            ยาชโก โส น พฺราหฺมโณ
     โย หิ โกจิ มนุสฺเสสุ             คามํ รฏฺญฺจ ภุญฺชติ
     เอวํ วาเสฏฺ ชานาหิ            ราชา เอโส น พฺราหฺมโณ
     น จาหํ พฺราหฺมณํ พฺรูมิ        โยนิชํ มตฺติสมฺภวํ
     โภวาที นาม โส โหติ          สเว โหติ สกิญฺจโน
     อกิญฺจนํ อนาทานํ               ตมหํ พฺรูมิ พฺราหฺมณํ
     สพฺพํ สญฺโชนํ เฉตฺวา       โย เว น ปริตสฺสติ
     สงฺคาตีตํ ๑- วิสํยุตฺตํ            ตมหํ พฺรูหิ พฺราหฺมณํ
     เฉตฺวา นทฺธึ วรตฺตญฺจ         สนฺธานํ ๒- สหนุกฺกมํ
     อุกฺขิตฺตปลิฆํ พุทฺธํ              ตมหํ พฺรูมิ พฺราหฺมณํ
     อกฺโกสํ วธพนฺธญฺจ             อทุฏฺโ โย ติติกฺขติ
     ขนฺติพลํ พลานีกํ                 ตมหํ พฺรูมิ พฺราหฺมณํ
     อกฺโกธนํ ธุตวนฺตํ ๓-           สีลวนฺตํ อนุสฺสุทํ ๔-
     ทนฺตํ อนฺติมสารีรํ                ตมหํ พฺรูมิ พฺราหฺมณํ
     วาริโปกฺขรปตฺเตว              อารคฺเคริว สาสโป
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. สงฺคาติคํ ฯ ๒ ยุ. สนฺทานํ ฯ ๓ ยุ. วตวนฺตํ ฯ ๔ ยุ. อนุสฺสทํ ฯ
     โย น ลิมฺปติ กาเมสุ             ตมหํ พฺรูมิ พฺราหฺมณํ
     โย ทุกฺขสฺส ปชานาติ          อิเธว ขยมตฺตโน
     ปนฺนภารํ วิสํยุตฺตํ                ตมหํ พฺรูมิ พฺราหฺมณํ
     คมฺภีรปญฺ เมธาวึ             มคฺคามคฺคสฺส โกวิทํ
     อุตฺตมตฺถํ อนุปฺปตฺตํ            ตมหํ พฺรูมิ พฺราหฺมณํ
     อสํสฏฺ คหฏฺเหิ                 อนาคาเรหิ จูภยํ
     อโนกสารึ อปฺปิจฺฉํ              ตมหํ พฺรูมิ พฺราหฺมณํ
     นิธาย ทณฺฑํ ภูเตสุ               ตเสสุ ถาวเรสุ จ
     โย น หนฺติ น ฆาเตติ           ตมหํ พฺรูมิ พฺราหฺมณํ
     อวิรุทฺธํ วิรุทฺเธสุ                  อตฺตทณฺเฑสุ นิพฺพุตํ
     สาทาเนสุ อนาทานํ             ตมหํ พฺรูมิ พฺราหฺมณํ
     ยสฺส ราโค จ โทโส จ          มาโน มกฺโข จ ปาติโต
     สาสโปริว อารคฺคา              ตมหํ พฺรูมิ พฺราหฺมณํ
     อกกฺกสํ วิญฺาปนึ              คิรํ สจฺจํ อุทีรเย
     ยาย นาภิสเช กิญฺจิ ๑-          ตมหํ พฺรูมิ พฺราหฺมณํ
     โยปิ ๒- ทีฆํว รสฺสํ วา         อณุํถูลํ สุภาสุภํ
     โลเก อทินฺนํ นาเมติ ๓-       ตมหํ พฺรูมิ พฺราหฺมณํ
     อาสา ยสฺส น วิชฺชนฺติ          อสฺมึ โลเก ปรมฺหิ จ
     นิราสาสํ วิสํยุตฺตํ                 ตมหํ พฺรูมิ พฺราหฺมณํ
     ยสฺสาลยา น วิชฺชนฺติ           อญฺาย อกถํกถี
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. กญฺจิ ฯ ๒ ยุ. โย จ ฯ ๓ ยุ. นาทิยติ ฯ
     อมโตคธํ อนุปฺปตฺตํ             ตมหํ พฺรูมิ พฺราหฺมณํ
     โยธ ปุญฺญฺจ ปาปญฺจ        อุโภสงฺคํ อุปจฺจคา
     อโสกํ วิรชํ สุทฺธํ                  ตมหํ พฺรูมิ พฺราหฺมณํ
     จนฺทํว วิมลํ สุทฺธํ                 วิปฺปสนฺนํ อนาวิลํ
     นนฺทิภวปริกฺขีณํ                  ตมหํ พฺรูมิ พฺราหฺมณํ
     โย อิมํ ปลิปถํ ทุคฺคํ             สํสารํ โมหมจฺจคา
     ติณฺโณปารํ คโต ฌายี          อเนโช อกถํกถี
     อนุปาทาย นิพฺพุโต             ตมหํ พฺรูมิ พฺราหฺมณํ
     โยธ กาเม ปหนฺตฺวาน          อนาคาโร ปริพฺพเช
     กามภวปริกฺขีณํ ๑-              ตมหํ พฺรูมิ พฺราหฺมณํ
     โยธ ตณฺหํ ปหนฺตฺวาน         อนาคาโร ปริพฺพเช
     กามภวปริกฺขีณํ                   ตมหํ พฺรูมิ พฺราหฺมณํ
     หิตฺวา มานุสกํ โยคํ              ทิพฺพโยคํ อุปจฺจคา
     สพฺพโยควิสํยุตฺตํ                 ตมหํ พฺรูมิ พฺราหฺมณํ
     หิตฺวา รตึ อรติญฺจ                สีติภูตํ นิรูปธึ
     สพฺพโลกาภิภุํ วีรํ                 ตมหํ พฺรูมิ พฺราหฺมณํ
     จุตึ โย เวทิ สตฺตานํ              อุปปตฺติญฺจ สพฺพโส
     อสตฺตํ สุคตํ พุทฺธํ                ตมหํ พฺรูมิ พฺราหฺมณํ
     ยสฺส คตึ น ชานนฺติ             เทวา คนฺธพฺพมานุสา
     ขีณาสวํ อรหนฺตํ                  ตมหํ พฺรูมิ  พฺราหฺมณํ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. ตณฺหาภวปริกฺขีณํ ฯ
     ยสฺส ปุเร จ ปจฺฉา จ             มชฺเฌ จ นตฺถิ กิญฺจนํ
     อกิญฺจนํ อนาทานํ               ตมหํ พฺรูมิ พฺราหฺมณํ
     อุสภํ ปวรํ วีรํ                       มเหสึ วิชิตาวินํ
     อเนชํ นฺหาตกํ พุทฺธํ             ตมหํ พฺรูมิ พฺราหฺมณํ
     ปุพฺเพนิวาสํ โย เวทิ             สคฺคาปายญฺจ ปสฺสสิ ๑-
     อโถ ชาติกฺขยํ ปตฺโต           ตมหํ พฺรูมิ พฺราหฺมณํ
     สมญฺา เหสา โลกสฺมึ        นามโคตฺตํ ปกปฺปิตํ
     สมุจฺจ ๒- สมุทาคตํ             ตตฺถ ตตฺถ ปกปฺปิตํ
     ทีฆรตฺตมนุสยิตํ                  ทิฏฺิคตมชานตํ
     อชานนฺตา โน จ ๓- พฺรูหนฺติ  ชาติยา โหติ พฺราหฺมโณ
     น ๔- ชจฺจา วสโล โหติ       น ชจฺจา โหติ พฺราหฺมโณ
     กมฺมุนา ๕- วสโล โหติ       กมฺมุนา โหติ พฺราหฺมโณ
     กสฺสโก กมฺมุนา โหติ          สิปฺปิโก โหติ กมฺมุนา
     วานิชฺโช กมฺมุนา โหติ        เปสฺสิโก โหติ กมฺมุนา
     โจโรปิ กมฺมุนา โหติ           โยธาชีโวปิ กมฺมุนา
     ยาชโก กมฺมุนา โหติ           ราชาปิ โหติ กมฺมุนา
     เอวเมตํ ยถาภูตํ                    กมฺมํ ปสฺสนฺติ ปณฺฑิตา
     ปฏิจฺจสมุปฺปาททสา            กมฺมวิปากโกวิทา
     กมฺมุนา วตฺตติ โลโก           กมฺมุนา วตฺตติ ปชา
     กมฺมนิ พนฺธนา สตฺตา         รถสฺสาณีว ยายโต
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. ปสฺสติ ฯ ๒ ยุ. สมฺมุจฺจา ฯ ๓ ยุ. ปพฺรุวนฺติ ฯ ๔ น ชจฺจา พฺราหฺมโณ
@โหติ น ชจฺจา โหติ อพฺราหฺมโณ กมฺมนา พฺราหฺมโณ โหติ กมฺมนา โหติ อพฺราหฺมโณ ฯ
@๕ ยุ. สพฺพตฺภ กมฺมนาติ ทิสฺสติ ฯ
     ตเปน พฺรหฺมจริเยน             สํยเมน ทเมน จ
     เอเตน พฺราหฺมโณ โหติ       เอตํ พฺรหฺมานมุตฺตมํ ๑-
     ตีหิ วิชฺชาหิ สมฺปนฺโน         สนฺโต ขีณปุนพฺภโว
     เอวํ วาเสฏฺ ชานาหิ            พฺรหฺมา สกฺโก วิชานตนฺติ ฯ
     [๗๐๘]   เอวํ  วุตฺเต  วาเสฏฺภารทฺวาชมาณวา ภควนฺตํ เอตทโวจุํ
อภิกฺกนฺตํ    โภ   โคตม   อภิกฺกนฺตํ   โภ   โคตม   เสยฺยถาปิ   โภ
โคตม   นิกฺกุชฺชิตํ   วา  อุกฺกุชฺเชยฺย  ปฏิจฺฉนฺนํ  วา  วิวเรยฺย  มูฬฺหสฺส
วา  มคฺคํ  อาจิกฺเขยฺย  อนฺธกาเร  วา  เตลปชฺโชตํ ธาเรยฺย จกฺขุมนฺโต
รูปานิ    ทกฺขนฺตีติ    เอวเมว    โภตา   โคตเมน   อเนกปริยาเยน
ธมฺโม   ปกาสิโต   เอเต  มยํ  ภวนฺตํ  โคตมํ  สรณํ  คจฺฉาม  ธมฺมญฺจ
ภิกฺขุสงฺฆญฺจ    อุปาสเก    โน   ภวํ   โคตโม   ธาเรตุ   อชฺชตคฺเค
ปาณุเปเต สรณงฺคเตติ ๒- ฯ
                 วาเสฏฺสุตฺตํ นิฏฺิตํ อฏฺมํ ฯ
                      ----------
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. พฺราหฺมณมุตฺตมํ ฯ ๒ ยุ. สรณาคเตติ ฯ

             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๓ หน้าที่ ๖๔๑-๖๔๙.
https://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=13&A=13106&w=&modeTY=1
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=13&A=13106&modeTY=1
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=13&item=704&items=5
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯ :-
https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_siri.php?B=13&siri=48
             ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=13&i=704
             อ่านอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย :-
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=9&A=7786
             The Pali Atthakatha in Roman :-
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=9&A=7786
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๓
https://84000.org/tipitaka/read/?index_13
https://84000.org/tipitaka/english/?index_13