ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
     ฉบับหลวง   ฉบับมหาจุฬาฯ   บาลีอักษรไทย   PaliRoman 
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบไทย
พระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๓ ภาษาบาลี อักษรไทย พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๕ สุตฺต. ม. มชฺฌิมปณฺณาสกํ

                       มาคณฺฑิยสุตฺตํ
     [๒๗๖]   เอวมฺเม   สุตํ   เอกํ   สมยํ   ภควา   กุรูสุ  วิหรติ
กมฺมาสธมฺมํ    นาม   กุรูนํ   นิคโม   ภารทฺวาชโคตฺตสฺส   พฺราหฺมณสฺส
อคฺยาคาเร  ติณสนฺถรเก  ฯ  อถ  โข  ภควา  ปุพฺพณฺหสมยํ  นิวาเสตฺวา
ปตฺตจีวรมาทาย   กมฺมาสธมฺมํ   ปิณฺฑาย   ปาวิสิ  ฯ  กมฺมาสธมฺเม  ๑-
ปิณฺฑาย    จริตฺวา   ปจฺฉาภตฺตํ   ปิณฺฑปาตปฏิกฺกนฺโต   เยน   อญฺตโร
วนสณฺโฑ   เตนุปสงฺกมิ   ทิวาวิหาราย   ตํ   วนสณฺฑํ   อชฺโฌคาเหตฺวา
อญฺตรสฺมึ รุกฺขมูเล ทิวาวิหารํ นิสีทิ ฯ
     [๒๗๗]   อถ   โข   มาคณฺฑิโย   ๒-  ปริพฺพาชโก  ชงฺฆาวิหารํ
อนุจงฺกมมาโน   อนุวิจรมาโน   เยน   ภารทฺวาชโคตฺตสฺส   พฺราหฺมณสฺส
อคฺยาคารํ   เตนุปสงฺกมิ   ฯ   อทฺทสา   โข   มาคณฺฑิโย  ปริพฺพาชโก
ภารทฺวาชโคตฺตสฺส    พฺราหฺมณสฺส    อคฺยาคาเร    ติณสนฺถรกํ   [๓]-
ทิสฺวาน   ภารทฺวาชโคตฺตํ   พฺราหฺมณํ   เอตทโวจ   กสฺส   ๔-   นวยํ
สมฺม    โภโต    ภารทฺวาชสฺส   อคฺยาคาเร   ติณสนฺถรโก   ปญฺตฺโต
สมณเสยฺยานุรูปํ   มญฺเติ   ฯ   อตฺถิ   โภ  มาคณฺฑิย  สมโณ  โคตโม
สกฺยปุตฺโต    สกฺยกุลา    ปพฺพชิโต   ตํ   โข   ปน   ภวนฺตํ   โคตมํ
เอวํกลฺยาโณ    กิตฺติสทฺโท    อพฺภุคฺคโต   อิติปิ   โส   ภควา   อรหํ
สมฺมาสมฺพุทฺโธ     วิชฺชาจรณสมฺปนฺโน    สุคโต    โลกวิทู    อนุตฺตโร
@เชิงอรรถ:  ม. กมฺมาสธมฺมํ ฯ    สี. ม. ยุ. มาคนฺทิโย ฯ    ม. ปญฺตฺตํ ฯ
@ ม. กิสฺส ตฺวํ สมฺม ฯ
ปุริสทมฺมสารถิ    สตฺถา   เทวมนุสฺสานํ    พุทฺโธ   ภควาติ   ตสฺเสสา
โภโต   โคตมสฺส   เสยฺยา   ปญฺตฺตาติ   ฯ   ทุทฺทิฏฺ  ๑-  วต  โภ
ภารทฺวาช   อทฺทสาม  เย  มยํ  ตสฺส  โภโต  โคตมสฺส  ภูนหนสฺส  ๒-
เสยฺยํ อทฺทสามาติ ฯ
     {๒๗๗.๑}   รกฺขสฺเสตํ   มาคณฺฑิย   วาจํ   รกฺขสฺเสตํ  มาคณฺฑิย
วาจํ    พหู    หิ    ตสฺเสว    โภโต    โคตมสฺส    ขตฺติยปณฺฑิตาปิ
พฺราหฺมณปณฺฑิตาปิ คหปติปณฺฑิตาปิ สมณปณฺฑิตาปิ
อภิปฺปสนฺนา   วินีตา   อริเย   าเย   ธมฺเม   กุสเลติ   ฯ  สมฺมุขา
เจปิ   มยํ   ภารทฺวาช   ตํ   ภวนฺตํ   โคตมํ   ปสฺเสยฺยาม  สมฺมุขาปิ
นํ   วเทยฺยาม   ภูนหโน   ๓-   สมโณ   โคตโมติ   ตํ   กิสฺส  เหตุ
เอวญฺหิ  โน  สุตฺเต  โอจรตีติ  ฯ  สเจ  ตํ  โภโต  มาคณฺฑิยสฺส  อครุ
อาโรเจสฺสามิ   ๔-  ตสฺส  ๕-  สมณสฺส  โคตมสฺสาติ  ฯ  อปฺโปสฺสุกฺโก
ภวํ ภารทฺวาโช วุตฺโต จ ๖- นํ วเทยฺยาติ ฯ
     [๒๗๘]   อสฺโสสิ   โข   ภควา  ทิพฺพาย  โสตธาตุยา  วิสุทฺธาย
อติกฺกนฺตมานุสกาย     ภารทฺวาชโคตฺตสฺส    พฺราหฺมณสฺส    มาคณฺฑิเยน
ปริพฺพาชเกน  สทฺธึ  อิมํ  กถาสลฺลาปํ  ฯ  อถ  โข  ภควา  สายณฺหสมยํ
ปฏิสลฺลานา   วุฏฺิโต  เยน  ภารทฺวาชโคตฺตสฺส  พฺราหฺมณสฺส  อคฺยาคารํ
เตนุปสงฺกมิ    อุปสงฺกมิตฺวา    นิสีทิ    ปญฺตฺเต    ติณสนฺถรเก    ฯ
อถ   โข   ภารทฺวาชโคตฺโต   พฺราหฺมโณ   เยน   ภควา  เตนุปสงฺกมิ
อุปสงฺกมิตฺวา   ภควตา   สทฺธึ   สมฺโมทิ   สมฺโมทนียํ   กถํ   สาราณียํ
@เชิงอรรถ:  ม. ทุทฺทิฏฺ ... อทฺทสามาติ อาเมณฺฑิตานิ ฯ    สี. ม. ยุ. ภูนหุโน ฯ
@ สี. ม. ยุ. ภูนหุ ฯ    ม. อาโรเจยฺยามิ ฯ     ม. ตํ ฯ    ม. ว ฯ
วีติสาเรตฺวา  เอกมนฺตํ  นิสีทิ  ฯ  เอกมนฺตํ  นิสินฺนํ  โข ภารทฺวาชโคตฺตํ
พฺราหฺมณํ   ภควา   เอตทโวจ   อหุ  ปน  เต  ภารทฺวาช  มาคณฺฑิเยน
ปริพฺพาชเกน    สทฺธึ    อิมํเยว    ติณสนฺถรกํ    อารพฺภ    โกจิเทว
กถาสลฺลาโปติ    ฯ    เอวํ    วุตฺเต   ภารทฺวาชโคตฺโต   พฺราหฺมโณ
สํวิคฺโค   โลมหฏฺชาโต   ภควนฺตํ  เอตทโวจ  เอตเทว  โข  ปน  มยํ
โภโต  โคตมสฺส  อาโรเจตุกามา  อถ  จ  ปน ภวํ โคตโม อนกฺขาตํเยว
อกฺขาสีติ   ๑-   ฯ   อยญฺจ   หิทํ   ๒-   ภควโต  ภารทฺวาชโคตฺเตน
พฺราหฺมเณน    สทฺธึ   อนฺตรากถา   วิปฺปกตา   โหติ   ฯ   อถ   โข
มาคณฺฑิโย    ปริพฺพาชโก   ชงฺฆาวิหารํ   อนุจงฺกมมาโน   อนุวิจรมาโน
เยน    ภารทฺวาชโคตฺตสฺส    พฺราหฺมณสฺส   อคฺยาคารํ   เยน   ภควา
เตนุปสงฺกมิ    อุปสงฺกมิตฺวา    ภควตา    สทฺธึ   สมฺโมทิ   สมฺโมทนียํ
กถํ สาราณียํ วีติสาเรตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ
     [๒๗๙]   เอกมนฺตํ   นิสินฺนํ   โข   มาคณฺฑิยํ  ปริพฺพาชกํ  ภควา
เอตทโวจ   จกฺขุ   ๓-   โข   มาคณฺฑิย  รูปารามํ  รูปรตํ  รูปสมฺมุทิตํ
ตํ   ตถาคตสฺส   ทนฺตํ   คุตฺตํ   รกฺขิตํ  สํวุตํ  ตสฺส  จ  สํวราย  ธมฺมํ
เทเสติ   อิทนฺนุ   เต   เอตํ  มาคณฺฑิย  สนฺธาย  ภาสิตํ  ภูนหโน  ๔-
สมโณ   โคตโมติ   ฯ   เอตเทว   ปน   เม   โภ   โคตม  สนฺธาย
ภาสิตํ    ภูนหโน    สมโณ    โคตโมติ   ตํ   กิสฺส   เหตุ   เอวญฺหิ
โน   สุตฺเต   โอจรตีติ   ฯ   โสตํ  โข  มาคณฺฑิย  สทฺทารามํ  ฯเปฯ
@เชิงอรรถ:  สี. ยุ. อนกฺขานํเยว อกาสีติ ฯ    ม. หิ ฯ    ม. จกฺขุํ ฯ   ม. ยุ. ภูนหุ ฯ
ฆานํ  โข  มาคณฺฑิย  คนฺธารามํ  ...  ชิวฺหา  โข  มาคณฺฑิย รสารามา
รสรตา    รสสมฺมุทิตา    สา   ตถาคตสฺส   ทนฺตา   คุตฺตา   รกฺขิตา
สํวุตา   ตสฺส  จ  สํวราย  ธมฺมํ  เทเสติ  อิทนฺนุ  เต  เอตํ  โข  ๑-
มาคณฺฑิย    สนฺธาย   ภาสิตํ   ภูนหโน   ๒-   สมโณ   โคตโมติ   ฯ
เอตเทว   โข   ปน   เม   โภ   โคตม   สนฺธาย   ภาสิตํ  ภูนหโน
สมโณ โคตโมติ ตํ กิสฺส เหตุ เอวญฺหิ โน สุตฺเต โอจรตีติ ฯ
     {๒๗๙.๑}   กาโย  โข  มาคณฺฑิย  โผฏฺพฺพาราโม  ฯเปฯ  มโน
โข   มาคณฺฑิย   ธมฺมาราโม   ธมฺมรโต  ธมฺมสมฺมุทิโต  โส  ตถาคตสฺส
ทนฺโต  คุตฺโต  รกฺขิโต  สํวุโต   ตสฺส  จ  สํวราย  ธมฺมํ เทเสติ อิทนฺนุ
เต   เอตํ   มาคณฺฑิย   สนฺธาย  ภาสิตํ  ภูนหโน  สมโณ  โคตโมติ  ฯ
เอตเทว   โข  ปน  เม  โภ  โคตม  สนฺธาย  ภาสิตํ  ภูนหโน  สมโณ
โคตโมติ ตํ กิสฺส เหตุ เอวญฺหิ โน สุตฺเต โอจรตีติ ฯ
     [๒๘๐]   ตํ   กึ   มญฺสิ  มาคณฺฑิย  อิเธกจฺโจ  จกฺขุวิญฺเยฺเยหิ
รูเปหิ   ปริจาริตปุพฺโพ   อสฺส   อิฏฺเหิ   กนฺเตหิ  มนาเปหิ  ปิยรูเปหิ
กามูปสญฺหิเตหิ   รชนีเยหิ   โส  อปเรน  สมเยน  รูปานํเยว  สมุทยญฺจ
อฏฺงฺคมญฺจ      อสฺสาทญฺจ     อาทีนวญฺจ     นิสฺสรณญฺจ     ยถาภูตํ
วิทิตฺวา    รูปตณฺหํ   ปหาย   รูปปริฬาหํ   ปฏิวิโนเทตฺวา   วิคตปิปาโส
อชฺฌตฺตํ    วูปสนฺตจิตฺโต    วิหเรยฺย    อิมสฺส   ปน   เต   มาคณฺฑิย
กิมสฺส  วจนียนฺติ  ฯ  น  กิญฺจิ  โภ  โคตม  ฯ  ตํ  กึ  มญฺสิ มาคณฺฑิย
อิเธกจฺโจ     โสตวิญฺเยฺเยหิ    สทฺเทหิ    ฯเปฯ    ฆานวิญฺเยฺเยหิ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. โขติ ปาสทฺโท นตฺถิ ฯ    ยุ. ภูนหุ สพฺพตฺถ เอวํ าตพฺพํ ฯ
คนฺเธหิ    ...    ชิวฺหาวิญฺเยฺเยหิ   รเสหิ   ...   กายวิญฺเยฺเยหิ
โผฏฺพฺเพหิ  ปริจาริตปุพฺโพ  อสฺส  อิฏฺเหิ  กนฺเตหิ  มนาเปหิ  ปิยรูเปหิ
กามูปสญฺหิเตหิ   รชนีเยเหิ   โส   อปเรน   สมเยน   โผฏฺพฺพานํเยว
สมุทยญฺจ     อฏฺงฺคมญฺจ     อสฺสาทญฺจ     อาทีนวญฺจ     นิสฺสรณญฺจ
ยถาภูตํ      วิทิตฺวา     โผฏฺพฺพตณฺหํ     ปหาย     โผฏฺพฺพปริฬาหํ
ปฏิวิโนเทตฺวา     วิคตปิปาโส    อชฺฌตฺตํ    วูปสนฺตจิตฺโต    วิหเรยฺย
อิมสฺส ปน เต มาคณฺฑิย กิมสฺส วจนียนฺติ ฯ น กิญฺจิ โภ โคตม ฯ
     [๒๘๑]   อหํ  โข  ปน  มาคณฺฑิย  ปุพฺเพ  อาคาริยภูโต  สมาโน
ปญฺจหิ   กามคุเณหิ   สมปฺปิโต   สมงฺคีภูโต  ปริจาเรสึ  จกฺขุวิญฺเยฺเยหิ
รูเปหิ    อิฏฺเหิ    กนฺเตหิ    มนาเปหิ    ปิยรูเปหิ   กามูปสญฺหิเตหิ
รชนีเยหิ     โสตวิญฺเยฺเยหิ     สทฺเทหิ    ฯเปฯ    ฆานวิญฺเยฺเยหิ
คนฺเธหิ  ...  ชิวฺหาวิญฺเยฺเยหิ  รเสหิ ... กายวิญฺเยฺเยหิ โผฏฺพฺเพหิ
อิฏฺเหิ   กนฺเตหิ   มนาเปหิ   ปิยรูเปหิ   กามูปสญฺหิเตหิ  รชนีเยหิ  ฯ
ตสฺส   มยฺหํ   มาคณฺฑิย   ตโย   ปาสาทา   อเหสุํ   เอโก   วสฺสิโก
เอโก   เหมนฺติโก   เอโก   คิมฺหิโก   ฯ   โส   โข  อหํ  มาคณฺฑิย
วสฺสิเก  ปาสาเท  จตฺตาโร  มาเส  นิปฺปุริเสหิ  ตุริเยหิ  ปริจาริยมาโน
น   เหฏฺาปาสาทํ   โอโรหามิ  ฯ  โส  อปเรน  สมเยน  กามานํเยว
สมุทยญฺจ     อฏฺงฺคมญฺจ     อสฺสาทญฺจ     อาทีนวญฺจ     นิสฺสรณญฺจ
ยถาภูตํ    วิทิตฺวา    กามตณฺหํ   ปหาย   กามปริฬาหํ   ปฏิวิโนเทตฺวา
วิคตปิปาโส   อชฺฌตฺตํ   วูปสนฺตจิตฺโต   วิหรามิ  ฯ  โส  อญฺเ  สตฺเต
ปสฺสามิ   กาเมสุ   อวีตราเค   กามตณฺหาหิ  ขชฺชมาเน  กามปริฬาเหน
ปริฑยฺหมาเน   กาเม   ปฏิเสวนฺเต   โส   เตสํ  น  ปิเหมิ  น  ตตฺถ
อภิรมามิ   ตํ   กิสฺส   เหตุ  ยา  หยํ  ๑-  มาคณฺฑิย  รติ  อญฺเตฺรว
กาเมหิ   อญฺตฺร   อกุสเลหิ   ธมฺเมหิ  [๒]-  ตาย  รติยา  รมมาโน
หีนสฺส น ปิเหมิ น ตตฺถ อภิรมามิ ฯ
     [๒๘๒]   เสยฺยถาปิ   มาคณฺฑิย   คหปติ   วา  คหปติปุตฺโต  วา
อฑฺโฒ     มหทฺธโน    มหาโภโค    ปญฺจหิ    กามคุเณหิ    สมปฺปิโต
สมงฺคีภูโต   ปริจาเรยฺย   จกฺขุวิญฺเยฺเยหิ   รูเปหิ   อิฏฺเหิ   กนฺเตหิ
มนาเปหิ    ปิยรูเปหิ    กามูปสญฺหิเตหิ    รชนีเยหิ    โสตวิญฺเยฺเยหิ
สทฺเทหิ   ฯเปฯ   ฆานวิญฺเยฺเยหิ   คนฺเธหิ   ฯเปฯ  ชิวฺหาวิญฺเยฺเยหิ
รเสหิ    ฯเปฯ    กายวิญฺเยฺเยหิ    โผฏฺพฺเพหิ   อิฏฺเหิ   กนฺเตหิ
มนาเปหิ   ปิยรูเปหิ  กามูปสญฺหิเตหิ  รชนีเยหิ  ฯ  โส  กาเยน  สุจริตํ
จริตฺวา   วาจาย   สุจริตํ   จริตฺวา   มนสา  สุจริตํ  จริตฺวา  กายสฺส
เภทา  ปรมฺมรณา  สุคตึ   สคฺคํ  โลกํ  อุปปชฺเชยฺย  เทวานํ  ตาวตึสานํ
สหพฺยตํ ฯ
     {๒๘๒.๑}   โส  ตตฺถ  นนฺทเน  วเน  อจฺฉราสงฺฆปริวุโต  ทิพฺเพหิ
ปญฺจหิ    กามคุเณหิ    สมปฺปิโต   สมงฺคีภูโต   ปริจาเรยฺย   ฯ   โส
ปสฺเสยฺย   คหปตึ   วา   คหปติปุตฺตํ   วา  ปญฺจหิ  กามคุเณหิ  สมปฺปิตํ
สมงฺคีภูตํ   ปริจาริยมานํ   ฯ   ตํ   กึ  มญฺสิ  มาคณฺฑิย  อปิ  นุ  โส
เทวปุตฺโต    นนฺทเน    วเน    อจฺฉราสงฺฆปริวุโต   ทิพฺเพหิ   ปญฺจหิ
@เชิงอรรถ:  ม. ปายํ ฯ    ม. ยุ. เอตฺถนฺตเร อปิ ทิพฺพํ สุขํ สมธิคฺคยฺห ติฏฺตีติ
@ทิสฺสนฺติ ฯ
กามคุเณหิ   สมปฺปิโต   สมงฺคีภูโต   ปริจาริยมาโน   อมุสฺส   คหปติสฺส
วา   คหปติปุตฺตสฺส   วา  ปิเหยฺย  มานุสกานํ  วา  ปญฺจนฺนํ  กามคุณานํ
มานุสเกหิ  วา  กาเมหิ  อาวฏฺเฏยฺยาติ  ฯ  โน  เหตํ  ๑-  โภ โคตม
ตํ   กิสฺส   เหตุ   มานุสเกหิ   โภ   โคตม  กาเมหิ  ทิพฺพกามา  ๒-
อภิกฺกนฺตตรา   จ   ปณีตตรา   จาติ  ฯ  เอวเมว  โข  อหํ  มาคณฺฑิย
ปุพฺเพ    อาคาริยภูโต    สมาโน    ปญฺจหิ    กามคุเณหิ    สมปฺปิโต
สมงฺคีภูโต    ปริจาเรสึ   จกฺขุวิญฺเยฺเยหิ   รูเปหิ   อิฏฺเหิ   กนฺเตหิ
มนาเปหิ    ปิยรูเปหิ    กามูปสญฺหิเตหิ    รชนีเยหิ    โสตวิญฺเยฺเยหิ
สทฺเทหิ   ฯเปฯ   ฆานวิญฺเยฺเยหิ   คนฺเธหิ   ฯเปฯ  ชิวฺหาวิญฺเยฺเยหิ
รเสหิ    ฯเปฯ    กายวิญฺเยฺเยหิ    โผฏฺพฺเพหิ   อิฏฺเหิ   กนฺเตหิ
มนาเปหิ ปิยรูเปหิ กามูปสญฺหิเตหิ รชนีเยหิ ฯ
     {๒๘๒.๒}   โส  อปเรน  สมเยน กามานํเยว สมุทยญฺจ อฏฺงฺคมญฺจ
อสฺสาทญฺจ    อาทีนวญฺจ    นิสฺสรณญฺจ    ยถาภูตํ   วิทิตฺวา   กามตณฺหํ
ปหาย   กามปริฬาหํ  ปฏิวิโนเทตฺวา  วิคตปิปาโส  อชฺฌตฺตํ  วูปสนฺตจิตฺโต
วิหรามิ  ฯ  โส  อหํ  ๓-  อญฺเ  สตฺเต  ปสฺสามิ  กาเมสุ  อวีตราเค
กามตณฺหาหิ     ขชฺชมาเน    กามปริฬาเหน    ปริฑยฺหมาเน    กาเม
ปฏิเสวนฺเต  โส  เตสํ  น  ปิเหมิ  น  ตตฺถ  อภิรมามิ ตํ กิสฺส เหตุ ยา
หยํ   มาคณฺฑิย   รติ   อญฺเตฺรว  กาเมหิ  อญฺตฺร  อกุสเลหิ  ธมฺเมหิ
อปิ   ทิพฺพํ  สุขํ  สมธิคฺคยฺห  ติฏฺติ  ตาย  รติยา  รมมาโน  หีนสฺส  น
ปิเหมิ น ตตฺถ อภิรมามิ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. หิทํ ฯ    ยุ. ทิพฺพา กามา ฯ    ม. ยุ. อยํ ปาโ นตฺถิ ฯ
     [๒๘๓]   เสยฺยถาปิ  มาคณฺฑิย  กุฏฺี  ปุริโส  อรุคตฺโต  ปกฺกคตฺโต
กิมีหิ   ขชฺชมาโน   นเขหิ   วณมุขานิ   วิปฺปตจฺฉมาโน   องฺคารกาสุยา
กายํ    ปริตาเปยฺย    ตสฺส    มิตฺตามจฺจา    าติสาโลหิตา   ภิสกฺกํ
สลฺลกตฺตํ    อุปฏฺเปยฺยุํ   ตสฺส   โส   ภิสกฺโก   สลฺลกตฺโต   เภสชฺชํ
กเรยฺย   โส   [๑]-  เภสชฺชํ  อาคมฺม  กุฏฺเหิ  ปริมุจฺเจยฺย  อโรโค
อสฺส   สุขี   เสรี   สยํวสี  เยนกามงฺคโม  ฯ  โส  อญฺ  กุฏฺึ  ปุริสํ
ปสฺเสยฺย    อรุคตฺตํ   ปกฺกคตฺตํ   กิมีหิ   ขชฺชมานํ   นเขหิ   วณมุขานิ
วิปฺปตจฺฉมานํ องฺคารกาสุยา [๒]- ปริตาเปนฺตํ ฯ
     {๒๘๓.๑}   ตํ  กึ  มญฺสิ  มาคณฺฑิย  อปิ  นุ  โส  ปุริโส  อมุสฺส
กุฏฺิสฺส   ปุริสสฺส   ปิเหยฺย   องฺคารกาสุยา  วา  เภสชฺชํ  ปฏิเสวนาย
วาติ  ฯ  โน  เหตํ  ๓- โภ โคตม ตํ กิสฺส เหตุ โรเค หิ โภ โคตม สติ
เภสชฺเชน  กรณียํ  โหติ  โรเค  อสติ  เภสชฺเชน  กรณียํ  น  โหตีติ ฯ
เอวเมว   โข   อหํ   มาคณฺฑิย  ปุพฺเพ  อาคาริยภูโต  สมาโน  ปญฺจหิ
กามคุเณหิ   สมปฺปิโต   สมงฺคีภูโต   ปริจาเรสึ  จกฺขุวิญฺเยฺเยหิ  รูเปหิ
อิฏฺเหิ    กนฺเตหิ    มนาเปหิ   ปิยรูเปหิ   กามูปสญฺหิเตหิ   รชนีเยหิ
โสตวิญฺเยฺเยหิ   สทฺเทหิ   ฯเปฯ   ฆานวิญฺเยฺเยหิ   คนฺเธหิ   ฯเปฯ
ชิวฺหาวิญฺเยฺเยหิ    รเสหิ    ฯเปฯ    กายวิญฺเยฺเยหิ    โผฏฺพฺเพหิ
อิฏฺเหิ   กนฺเตหิ   มนาเปหิ   ปิยรูเปหิ   กามูปสญฺหิเตหิ  รชนีเยหิ  ฯ
โส   อปเรน   สมเยน  กามานํเยว  สมุทยญฺจ  อฏฺงฺคมญฺจ  อสฺสาทญฺจ
อาทีนวญฺจ     นิสฺสรณญฺจ    ยถาภูตํ    วิทิตฺวา    กามตณฺหํ    ปหาย
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. ตํ ฯ    ม. ยุ. กายํ ฯ    ม. ยุ. โน หิทํ ฯ
กามปริฬาหํ    ปฏิวิโนเทตฺวา    วิคตปิปาโส    อชฺฌตฺตํ   วูปสนฺตจิตฺโต
วิหรามิ    ฯ   โส   อญฺเ   สตฺเต   ปสฺสามิ   กาเมสุ   อวีตราเค
กามตณฺหาหิ     ขชฺชมาเน    กามปริฬาเหน    ปริฑยฺหมาเน    กาเม
ปฏิเสวนฺเต   โส   เตสํ   น   ปิเหมิ   น  ตตฺถ  อภิรมามิ  ตํ  กิสฺส
เหตุ    ยา    หยํ   มาคณฺฑิย   รติ   อญฺเตฺรว   กาเมหิ   อญฺตฺร
อกุสเลหิ    ธมฺเมหิ    อปิ   ทิพฺพํ   สุขํ   สมธิคฺคยฺห   ติฏฺติ   ตาย
รติยา รมมาโน หีนสฺส น ปิเหมิ น ตตฺถ อภิรมามิ ฯ
     [๒๘๔]   เสยฺยถาปิ  มาคณฺฑิย  กุฏฺี  ปุริโส  อรุคตฺโต  ปกฺกคตฺโต
กิมีหิ   ขชฺชมาโน   นเขหิ   วณมุขานิปิ   วิปฺปตจฺฉมาโน  องฺคารกาสุยา
[๑]-  ปริตาเปยฺย  ตสฺส  มิตฺตามจฺจา  าติสาโลหิตา  ภิสกฺกํ  สลฺลกตฺตํ
อุปฏฺเปยฺยุํ    ตสฺส    โส   ภิสกฺโก   สลฺลกตฺโต   เภสชฺชํ   กเรยฺย
โส  [๒]-  เภสชฺชํ  อาคมฺม  กุฏฺเหิ  ปริมุจฺเจยฺย  อโรโค  อสฺส  สุขี
เสรี   สยํวสี   เยนกามงฺคโม   ฯ   ตเมนํ   เทฺว   พลวนฺโต  ปุริสา
นานาพาหาสุ    คเหตฺวา    องฺคารกาสุยา    ๓-    อุปกฑฺเฒยฺยุํ   ฯ
ตํ   กึ   มญฺสิ  มาคณฺฑิย  อปิ  นุ  โส  ปุริโส  อิติ  จีติ  เจว  กายํ
สนฺนาเมยฺยาติ ฯ
     {๒๘๔.๑}   เอวํ  โภ  โคตม  ตํ กิสฺส เหตุ อสุ หิ โภ โคตม อคฺคิ
ทุกฺขสมฺผสฺโส   เจว   มหาภิตาโป   จ  มหาปริฬาโห  จาติ  ฯ  ตํ  กึ
มญฺสิ   มาคณฺฑิย   อิทานิ   เจว   นุ   โข  โส  อคฺคิ  ทุกฺขสมฺผสฺโส
เจว    มหาภิตาโป   จ   มหาปริฬาโห   จ   อุทาหุ   ปุพฺเพปิ   โส
อคฺคิ     ทุกฺขสมฺผสฺโส     เจว    มหาภิตาโป    จ    มหาปริฬาโห
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. กายํ ฯ   ยุ. ตํ ฯ    ยุ. องฺคารกาสุํ ฯ
จาติ   ฯ   อิทานิ   เจว  โภ  โคตม  โส  อคฺคิ  ทุกฺขสมฺผสฺโส  เจว
มหาภิตาโป   จ   มหาปริฬาโห   จ  ปุพฺเพปิ  โส  อคฺคิ  ทุกฺขสมฺผสฺโส
เจว  มหาภิตาโป  จ  มหาปริฬาโห  จ  อสุ  จ  ๑-  โภ  โคตม กุฏฺี
ปุริโส   อรุคตฺโต   ปกฺกคตฺโต   กิมีหิ   ขชฺชมาโน   นเขหิ   วณมุขานิ
วิปฺปตจฺฉมาโน     อุปหตินฺทฺริโย    ทุกฺขสมฺผสฺเสเยว    ๒-    อคฺคิสฺมึ
สุขมิติ วิปรีตสญฺ ปจฺจลตฺถาติ ฯ
     {๒๘๔.๒}   เอวเมว  โข  มาคณฺฑิย  อตีตมฺปิ  อทฺธานํ  กามา ๓-
ทุกฺขสมฺผสฺสา   เจว   มหาภิตาปา   จ   มหาปริฬาหา   จ  อนาคตมฺปิ
อทฺธานํ  กามา  ๓-  ทุกฺขสมฺผสฺสา  เจว  มหาภิตาปา  จ  มหาปริฬาหา
จ  เอตรหิปิ  ปจฺจุปฺปนฺนํ  อทฺธานํ  กามา  ทุกฺขสมฺผสฺสา เจว มหาภิตาปา
จ   มหาปริฬาหา   จ  อิเม  จ  มาคณฺฑิย  สตฺตา  กาเมสุ  อวีตราคา
กามตณฺหาหิ   ขชฺชมานา   กามปริฬาเหน   ปริฑยฺหมานา   อุปหตินฺทฺริยา
ทุกฺขสมฺผสฺเสสุเยว ๔- กาเมสุ สุขมิติ วิปรีตสญฺ ปจฺจลตฺถุํ ฯ
     [๒๘๕]   เสยฺยถาปิ  มาคณฺฑิย  กุฏฺี  ปุริโส  อรุคตฺโต  ปกฺกคตฺโต
กิมีหิ   ขชฺชมาโน   นเขหิ   วณมุขานิ   วิปฺปตจฺฉมาโน   องฺคารกาสุยา
กายํ   ปริตาเปติ  ยถา  ยถา  หิ  [๕]-  มาคณฺฑิย  อสุ  กุฏฺี  ปุริโส
อรุคตฺโต  ปกฺกคตฺโต  กิมีหิ  ขชฺชมาโน  นเขหิ  วณมุขานิ  วิปฺปตจฺฉมาโน
องฺคารกาสุยา    กายํ    ปริตาเปติ    ตถา   ตถา   ตสฺเสว   ตานิ
วณมุขานิ   อสุจิตรานิ   เจว   โหนฺติ   ทุคฺคนฺธตรานิ   จ   ปูติกตรานิ
@เชิงอรรถ:  สี. ยุ. อสุ หิ ฯ    ม. ทุกฺขสมฺผสฺโส เจว ฯ    ม. กาโม ทุกฺขสมฺผสฺโส
@เจว มหาภิตาโป จ มหาปริฬาโห จ ฯ  ม. เจว ฯ  ยุ. โข ฯ
จ  โหติ  ๑-  เจว  กาจิ  สาตมตฺตา  อสฺสาทมตฺตา  ยทิทํ วณมุขานิ ๒-
กณฺฑุวณเหตุ   เอวเมว   โข   มาคณฺฑิย   สตฺตา   กาเมสุ  อวีตราคา
กามตณฺหาหิ     ขชฺชมานา    กามปริฬาเหน    ปริฑยฺหมานา    กาเม
ปฏิเสวนฺติ   ยถา   ยถา  [๓]-  มาคณฺฑิย  สตฺตา  กาเมสุ  อวีตราคา
กามตณฺหาหิ   ขชฺชมานา   กามปริฬาเหน   [๔]-  ปริฑยฺหมานา  กาเม
ปฏิเสวนฺติ   ตถา  ตถา  เตสํ  ๕-  สตฺตานํ  กามตณฺหา  เจว  ปวฑฺฒติ
กามปริฬาเหน  ปริฑยฺหนฺติ  เจว  ๖-  โหติ  เจว  กาจิ  ๗- สาตมตฺตา
อสฺสาทมตฺตา ยทิทํ ปญฺจ กามคุเณ ปฏิจฺจ ฯ
     [๒๘๖]   ตํ  กึ  มญฺสิ  มาคณฺฑิย  อปิ  นุ เต ทิฏฺโ วา สุโต วา
ราชา    วา    ราชมหามตฺโต   วา   ปญฺจหิ   กามคุเณหิ   สมปฺปิโต
สมงฺคีภูโต     ปริจาริยมาโน     กามตณฺหํ    อปฺปหาย    กามปริฬาหํ
อปฺปฏิวิโนเทตฺวา       วิคตปิปาโส       อชฺฌตฺตํ       วูปสนฺตจิตฺโต
วิหาสิ  วา  วิหรติ  วา  วิหริสฺสติ  วาติ  ฯ  โน  หิทํ  โภ  โคตม  ฯ
สาธุ   มาคณฺฑิย   มยาปิ   โข   เอตํ  มาคณฺฑิย  เนว  ทิฏฺ  น  สุตํ
ราชา    วา    ราชมหามตฺโต   วา   ปญฺจหิ   กามคุเณหิ   สมปฺปิโต
สมงฺคีภูโต     ปริจาริยมาโน     กามตณฺหํ    อปฺปหาย    กามปริฬาหํ
อปฺปฏิวิโนเทตฺวา    วิคตปิปาโส    อชฺฌตฺตํ    วูปสนฺตจิตฺโต     วิหาสิ
วา  วิหรติ  วา  วิหริสฺสติ  วา  ฯ  อถ  โข  มาคณฺฑิย  เย  หิ  เกจิ
สมณา   วา   พฺราหฺมณา   วา   วิคตปิปาสา   อชฺฌตฺตํ   วูปสนฺตจิตฺตา
วิหํสุ  ๘-  วา  วิหรนฺติ  วา  วิหริสฺสนฺติ  วา  สพฺเพ  เต  กามานํเยว
@เชิงอรรถ:  ม. โหนฺติ ฯ    ม. วณมุขานํ ฯ    ม. โข ฯ    ม. จ ฯ   ม. เตสํ เตสํ ฯ
@ ม. เจวาติ สทฺโท นตฺถิ ฯ    ม. กาจีติ ปาปทํ นตฺถิ ฯ
@ ม. วิหาสุํ ฯ อิโต ปรํ เอวํ าตพฺพํ ฯ
สมุทยญฺจ     อฏฺงฺคมญฺจ     อสฺสาทญฺจ     อาทีนวญฺจ     นิสฺสรณญฺจ
ยถาภูตํ    วิทิตฺวา    กามตณฺหํ   ปหาย   กามปริฬาหํ   ปฏิวิโนเทตฺวา
วิคตปิปาสา    อชฺฌตฺตํ    วูปสนฺตจิตฺตา    วิหํสุ   วา   วิหรนฺติ   วา
วิหริสฺสนฺติ วาติ ฯ
     [๒๘๗]   อถ โข ภควา ตายํ เวลายํ อิมํ อุทานํ อุทาเนสิ
         อาโรคฺยปรมา ๑- ลาภา    นิพฺพานํ ปรมํ สุขํ
         อฏฺงฺคิโก จ มคฺคานํ        เขมํ อมตคามินนฺติ ฯ
     {๒๘๗.๑}   เอวํ  วุตฺเต  มาคณฺฑิโย ปริพฺพาชโก ภควนฺตํ เอตทโวจ
อจฺฉริยํ   โภ   โคตม   อพฺภูตํ  โภ  โคตม  ยาว  สุภาสิตญฺจิทํ  โภตา
โคตเมน   อาโรคฺยปรมา   ลาภา   นิพฺพานํ  ปรมํ  สุขนฺติ  มยาปิ  ๒-
โข   เอตํ  โภ  โคตม  สุตํ  ปุพฺพกานํ  ปริพฺพาชกานํ  อาจริยปาจริยานํ
ภาสมานานํ   อาโรคฺยปรมา   ลาภา   นิพฺพานํ   ปรมํ   สุขนฺติ   ตยิทํ
โภ  โคตม  สเมตีติ  ฯ  ยํ  ปน  [๓]-  เต  มาคณฺฑิย  สุตํ  ปุพฺพกานํ
ปริพฺพาชกานํ   อาจริยปาจริยานํ   ภาสมานานํ   อาโรคฺยปรมา   ลาภา
นิพฺพานํ   ปรมํ   สุขนฺติ   กตมนฺตํ   อาโรคฺยํ   กตมนฺตํ  นิพฺพานนฺติ  ฯ
เอวํ   วุตฺเต   มาคณฺฑิโย   ปริพฺพาชโก   สกาเนว  สุทํ  ๔-  คตฺตานิ
ปาณินา   อโนมชฺชติ   อิทนฺตํ   โภ   โคตม  อาโรคฺยํ  อิทนฺตํ  นิพฺพานํ
อหํ ๕- โภ โคตม เอตรหิ อโรโค สุขี น มํ กิญฺจิ อาพาธตีติ ฯ
     [๒๘๘]    เสยฺยถาปิ   มาคณฺฑิย   ชจฺจนฺโธ   ปุริโส   โส   น
@เชิงอรรถ:  ม. สพฺพตฺถ อาโรคฺยํ ปรมํ ลาภํ ฯ     ม. มยาเปตํ โภ ฯ    ยุ. เอตํ ฯ
@ ม. สุคตฺตานิ ฯ   ม. ยุ. อหญฺหิ ฯ    ม. มนฺติ ปาโ นตฺถิ ฯ
ปสฺเสยฺย   กณฺหสุกฺกานิ   รูปานิ   น   ปสฺเสยฺย   นีลกานิ   รูปานิ  น
ปสฺเสยฺย   ปีตกานิ   รูปานิ   น   ปสฺเสยฺย   โลหิตกานิ   รูปานิ   น
ปสฺเสยฺย   มญฺเชฏฺิกานิ   รูปานิ   น  ปสฺเสยฺย  สมวิสมํ  น  ปสฺเสยฺย
ตารกรูปานิ   น   ปสฺเสยฺย   จนฺทิมสุริเย   ฯ  โส  สุเณยฺย  จกฺขุมโต
ภาสมานสฺส    เฉกํ    วต    โภ   โอทาตํ   วตฺถํ   อภิรูปํ   นิมฺมลํ
สุจินฺติ   ฯ   โส   โอทาตปริเยสนํ   จเรยฺย  ตเมนํ  อญฺตโร  ปุริโส
เตลมสิกเตน  ๑-  สาหุฬจีวเรน  ๒-  วญฺเจยฺย  ๓- อิทนฺเต อมฺโภ ปุริส
โอทาตํ   วตฺถํ   อภิรูปํ   นิมฺมลํ   สุจินฺติ   ฯ   โส  ตํ  ปฏิคฺคเณฺหยฺย
ปฏิคฺคเหตฺวา     ปารุเปยฺย    ปารุเปตฺวา    อตฺตมโน    อตฺตมนวาจํ
นิจฺฉาเรยฺย เฉกํ วต โภ โอทาตํ วตฺถํ อภิรูปํ นิมฺมลํ สุจินฺติ ฯ
     {๒๘๘.๑}   ตํ  กึ  มญฺสิ  มาคณฺฑิย  อปิ  นุ  โส ชจฺจนฺโธ ปุริโส
ชานนฺโต    ปสฺสนฺโต    อมุํ    เตลมสิกตํ   สาหุฬจีวรํ   ปฏิคฺคเณฺหยฺย
ปฏิคฺคเหตฺวา     ปารุเปยฺย    ปารุเปตฺวา    อตฺตมโน    อตฺตมนวาจํ
นิจฺฉาเรยฺย   เฉกํ   วต   โภ   โอทาตํ  วตฺถํ  อภิรูปํ  นิมฺมลํ  สุจินฺติ
อุทาหุ  จกฺขุมโต  สทฺธายาติ  ฯ  อชานนฺโต  หิ  โภ  โคตม  อปสฺสนฺโต
อสุ  ๔-  โส  ชจฺจนฺโธ  ปุริโส  อมุํ  เตลมสิกตํ สาหุฬจีวรํ ปฏิคฺคเณฺหยฺย
ปฏิคฺคเหตฺวา     ปารุเปยฺย    ปารุเปตฺวา    อตฺตมโน    อตฺตมนวาจํ
นิจฺฉาเรยฺย  เฉกํ  วต  โภ  โอทาตํ วตฺถํ อภิรูปํ นิมฺมลํ สุจินฺติ อุทาหุ ๕-
จกฺขุมโต   สทฺธายาติ   ๖-   ฯ  เอวเมว  โข  มาคณฺฑิย  อญฺติตฺถิยา
ปริพฺพาชกา    อนฺธา    อจกฺขุกา   อชานนฺตา   อาโรคฺยํ   อปสฺสนฺตา
@เชิงอรรถ: ๑-๒-๓ ม. เตลมลิกเตน สาหฬิจีเรน คเณหยฺย ฯ  ม. อยํ ปาโ นตฺถิ ฯ
@ ม. ยุ. อยมฺปิ ปาโ นตฺถิ ฯ    ม. สนฺธายาติ ฯ
นิพฺพานํ    อถ   จ   ปนิมํ   คาถํ   ภาสนฺติ   อาโรคฺยปรมา   ลาภา
นิพฺพานํ    ปรมํ    สุขนฺติ   ฯ   ปุพฺพเกเหสา   มาคณฺฑิย   อรหนฺเตหิ
สมฺมาสมฺพุทฺเธหิ คาถา ภาสิตา
         อาโรคฺยปรมา ลาภา   นิพฺพานํ ปรมํ สุขํ
         อฏฺงฺคิโก จ มคฺคานํ   เขมํ อมตคามินนฺติ
     {๒๘๘.๒}   เอสา  ๑-  เอตรหิ  อนุปุพฺเพน  ปุถุชฺชนคาถา  ฯ อยํ
โข    มาคณฺฑิย    กาโย   โรคภูโต   คณฺฑภูโต   สลฺลภูโต   อฆภูโต
อาพาธภูโต   โส   ตฺวํ   อิมํ  กายํ  โรคภูตํ  คณฺฑภูตํ  สลฺลภูตํ  อฆภูตํ
อาพาธภูตํ  อิทนฺตํ  โภ  โคตม  อาโรคฺยํ  อิทนฺตํ  นิพฺพานนฺติ  วเทสิ  ฯ
ตํ   หิ  เต  มาคณฺฑิย  อริยํ  จกฺขุํ  นตฺถิ  เยน  ตฺวํ  อริเยน  จกฺขุนา
อาโรคฺยํ ชาเนยฺยาสิ นิพฺพานํ ปสฺเสยฺยาสีติ ฯ
     [๒๘๙]   เอวํ  ปสนฺโน  อหํ โภโต โคตมสฺส ปโหติ เม ภวํ โคตโม
ตถา  ธมฺมํ  เทเสตุํ  ยถาหํ  อาโรคฺยํ  ชาเนยฺยํ  นิพฺพานํ ปสฺเสยฺยนฺติ ฯ
เสยฺยถาปิ    มาคณฺฑิย    ชจฺจนฺโธ   ปุริโส   [๒]-   น    ปสฺเสยฺย
กณฺหสุกฺกานิ   รูปานิ   น   ปสฺเสยฺย   นีลกานิ   รูปานิ   น  ปสฺเสยฺย
ปีตกานิ   รูปานิ   น   ปสฺเสยฺย   โลหิตกานิ   รูปานิ   น   ปสฺเสยฺย
มญฺเชฏฺิกานิ   รูปานิ  น  ปสฺเสยฺย  สมวิสมํ  น  ปสฺเสยฺย  ตารกรูปานิ
น   ปสฺเสยฺย   จนฺทิมสุริเย   ฯ   ตสฺส   มิตฺตามจฺจา   าติสาโลหิตา
ภิสกฺกํ    สลฺลกตฺตํ    อุปฏฺเปยฺยุํ   ตสฺส   โส   ภิสกฺโก   สลฺลกตฺโต
เภสชฺชํ   กเรยฺย   โส   ตํ  เภสชฺชํ  อาคมฺม  น  จกฺขูนิ  อุปฺปาเทยฺย
@เชิงอรรถ:  ยุ. สา ฯ    ม. ยุ. โส ฯ๑-   จกฺขูนิ   วิโสเธยฺย   ฯ  ตํ  กึ  มญฺสิ  มาคณฺฑิย  นนุ  โส
เวชฺโช   ยาวเทว   กิลมถสฺส  วิฆาตสฺส  ภาคี  อสฺสาติ  ฯ  เอวํ  โภ
โคตม  ฯ  เอวเมว  โข  มาคณฺฑิย  อหญฺเจว  ๒-  เต  ธมฺมํ เทเสยฺยํ
อิทนฺตํ    อาโรคฺยํ    อิทนฺตํ   นิพฺพานนฺติ   โส   ตฺวํ   อาโรคฺยํ   น
ชาเนยฺยาสิ   นิพฺพานํ   น   ปสฺเสยฺยาสิ   โส   มมสฺส   กิลมโถ  สา
มมสฺส วิเหสาติ ฯ
     [๒๙๐]   เอวํ   ปสนฺโน   อหํ   โภโต   โคตมสฺส  ปโหติ  เม
ภวํ   โคตโม   ตถา  ธมฺมํ  เทเสตุํ  ยถาหํ  อาโรคฺยํ  [๓]-  นิพฺพานํ
ปสฺเสยฺยนฺติ   ฯ   เสยฺยถาปิ   มาคณฺฑิย   ชจฺจนฺโธ   ปุริโส   โส  น
ปสฺเสยฺย   กณฺหสุกฺกานิ   รูปานิ   น   ปสฺเสยฺย   นีลกานิ   รูปานิ  น
ปสฺเสยฺย   ปีตกานิ   รูปานิ   น   ปสฺเสยฺย   โลหิตกานิ   รูปานิ   น
ปสฺเสยฺย   มญฺเชฏฺิกานิ   รูปานิ   น  ปสฺเสยฺย  สมวิสมํ  น  ปสฺเสยฺย
ตารกรูปานิ   น   ปสฺเสยฺย   จนฺทิมสุริเย   ฯ  โส  สุเณยฺย  จกฺขุมโต
ภาสมานสฺส เฉกํ วต โภ โอทาตํ วตฺถํ อภิรูปํ นิมฺมลํ สุจินฺติ ฯ
     {๒๙๐.๑}   โส  โอทาตปริเยสนํ  จเรยฺย  ตเมนํ  อญฺตโร ปุริโส
เตลมสิกเตน  สาหุฬจีวเรน  วญฺเจยฺย  ๔-  อิทนฺเต  อมฺโภ ปุริส โอทาตํ
วตฺถํ   อภิรูปํ   นิมฺมลํ  สุจินฺติ  ฯ  โส  ตํ  ปฏิคฺคเณฺหยฺย  ปฏิคฺคเหตฺวา
ปารุเปยฺย    ตสฺส    มิตฺตามจฺจา   าติสาโลหิตา   ภิสกฺกํ   สลฺลกตฺตํ
อุปฏฺเปยฺยุํ    ตสฺส    โส   ภิสกฺโก   สลฺลกตฺโต   เภสชฺชํ   กเรยฺย
อุทฺธํวิเรจนํ   อโธวิเรจนํ   อญฺชนํ   ปจฺจญฺชนํ   นตฺถุกมฺมํ   ฯ  โส  ตํ
@เชิงอรรถ:  ยุ. นสทฺโท นตฺถิ ฯ    ม. อหญฺเจ เต ฯ    ม. ยุ. ชาเนยฺยํ ฯ
@ ม. คเณฺหยฺย ฯ
เภสชฺชํ    อาคมฺม   จกฺขูนิ   อุปฺปาเทยฺย   จกฺขูนิ   วิโสเธยฺย   ตสฺส
สห  จกฺขุปฺปาทา  โย  อสุกสฺมึ  ๑-  เตลมสิกเต  สาหุฬจีวเร ฉนฺทราโค
โส   ปหีเยถ   ตญฺเจนํ   ๒-  ปุริสํ  อมิตฺตโตปิ  ทเหยฺย  ปจฺจตฺถิกโตปิ
ทเหยฺย   อปิจ   ชีวิตา   โวโรเปตพฺพํ   มญฺเยฺย   ทีฆรตฺตํ  วต  โภ
อหํ   อิมินา   ปุริเสน   เตลมสิกเตน   สาหุฬจีวเรน   นิกโต  วญฺจิโต
ปลุทฺโธ   ๓-   อิทนฺเต   อมฺโภ   ปุริส  โอทาตํ  วตฺถํ  อภิรูปํ  นิมฺมลํ
สุจินฺติ   เอวเมว   โข   มาคณฺฑิย   อหญฺเจว   เต   ธมฺมํ  เทเสยฺยํ
อิทนฺตํ อาโรคฺยํ อิทนฺตํ นิพฺพานนฺติ ฯ
     {๒๙๐.๒}   โส  ตฺวํ  อาโรคฺยํ  ชาเนยฺยาสิ  นิพฺพานํ  ปสฺเสยฺยาสิ
ตสฺส   เต   สห   จกฺขุปฺปาทา   โย  ปญฺจสูปาทานกฺขนฺเธสุ  ฉนฺทราโค
โส  ปหีเยถ  อปิจ  เต  เอวมสฺส  ทีฆรตฺตํ  วต  โภ อหํ อิมินา จิตฺเตน
นิกโต  วญฺจิโต  ปลุทฺโธ  ๔-  อหญฺจ  ๕-  รูปํเยว อุปาทิยมาโน อุปาทิยึ
เวทนํเยว   อุปาทิยมาโน   ทิยมาโน   อุปาทิยึ  สญฺเยว  อุปาทิยมาโน
อุปาทิยึ    สงฺขารํเยว    ๖-    อุปาทิยมาโน   อุปาทิยึ   วิญฺาณํเยว
อุปาทิยมาโน   อุปาทิยึ   ตสฺส   เม  อุปาทานปจฺจยา  ภโว  ภวปจฺจยา
ชาติ     ชาติปจฺจยา     ชรามรณํ     โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา
สมฺภวนฺติ เอวเมตสฺส เกวลสฺส ทุกฺขกฺขนฺธสฺส สมุทโย โหตีติ ฯ
     [๒๙๑]   เอวํ  ปสนฺโน  อหํ  โภโต  โคตมสฺส  ปโหติ  เม  ภวํ
โคตโม   ตถา   ธมฺมํ   เทเสตุํ   ยถาหํ   อิมมฺหา   อาสนา  อนนฺโธ
วุฏฺเหยฺยนฺติ   ฯ   เตนหิ   ตฺวํ  มาคณฺฑิย  สปฺปุริเส  ภเชยฺยาสิ  ยโต
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. อมุสฺมึ ฯ    ม. ยุ. ตญฺจ นํ ฯ  ๓-๔ ยุ. ปลทฺโธ ฯ    ม. ยุ. อหญฺหิ ฯ
@ ม. ยุ. สงฺขาเร เยว ฯ
โข    ตฺวํ   มาคณฺฑิย   สปฺปุริเส   ภเชสฺสสิ   ตโต   ตฺวํ   มาคณฺฑิย
สทฺธมฺมํ    โสสฺสสิ   ยโต   โข   ตฺวํ   มาคณฺฑิย   สทฺธมฺมํ   โสสฺสสิ
ตโต   ตฺวํ   มาคณฺฑิย   ธมฺมานุธมฺมํ   ปฏิปชฺชิสฺสสิ   ยโต   โข   ตฺวํ
มาคณฺฑิย    ธมฺมานุธมฺมํ    ปฏิปชฺชิสฺสสิ   ตโต   ๑-   ตฺวํ   มาคณฺฑิย
สามํเยว   สฺสสิ   สามํ  ทกฺขิสฺสสิ   ๒-  อิเม  โรคา  คณฺฑา  สลฺลา
อิธ  โรคา  คณฺฑา  สลฺลา  อปริเสสา นิรุชฺฌนฺติ ตสฺส เม อุปาทานนิโรธา
ภวนิโรโธ     ภวนิโรธา     ชาตินิโรโธ     ชาตินิโรธา    ชรามรณํ
โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา         นิรุชฺฌนฺติ         เอวเมตสฺส
เกวลสฺส ทุกฺขกฺขนฺธสฺส นิโรโธ โหตีติ ฯ
     [๒๙๒]   เอวํ  วุตฺเต  มาคณฺฑิโย  ปริพฺพาชโก  ภควนฺตํ เอตทโวจ
อภิกฺกนฺตํ   โภ   โคตม  อภิกฺกนฺตํ  โภ  โคตม  เสยฺยถาปิ  โภ  โคตม
นิกฺกุชฺชิตํ   วา   อุกฺกุชฺเชยฺย   ปฏิจฺฉนฺนํ   วา  วิวเรยฺย  มูฬฺหสฺส  วา
มคฺคํ   อาจิกฺเขยฺย  อนฺธกาเร  วา  เตลปชฺโชตํ   ธาเรยฺย  จกฺขุมนฺโต
รูปานิ  ทกฺขนฺตีติ  ๓-  เอวเมว  โภตา  โคตเมน อเนกปริยาเยน ธมฺโม
ปกาสิโต   เอสาหํ  ภวนฺตํ  โคตมํ  สรณํ  คจฺฉามิ  ธมฺมญฺจ  ภิกฺขุสงฺฆญฺจ
ลเภยฺยาหํ โภโต โคตมสฺส สนฺติเก ปพฺพชฺชํ ลเภยฺยํ อุปสมฺปทนฺติ ฯ
     {๒๙๒.๑}   โย    โข    มาคณฺฑิย   อญฺติตฺถิยปุพฺโพ   อิมสฺมึ
ธมฺมวินเย   อากงฺขติ   ปพฺพชฺชํ   อากงฺขติ   อุปสมฺปทํ   โส  จตฺตาโร
มาเส    ปริวสติ   จตุนฺนํ   มาสานํ   อจฺจเยน   อารทฺธจิตฺตา   ภิกฺขู
@เชิงอรรถ:  ม. ตโต โข ตฺวํ ฯ    สี. ยุ. ทกฺขิสิ ฯ    ยุ. ทกฺขินฺตีติ ฯ
ปพฺพาเชนฺติ   อุปสมฺปาเทนฺติ  ภิกฺขุภาวาย  อปิจ  เมตฺถ  ปุคฺคลเวมตฺตตา
วิทิตาติ   ฯ    สเจ  ภนฺเต  อญฺติตฺถิยปุพฺพา   ๑-  อิมสฺมึ  ธมฺมวินเย
อากงฺขนฺตา   ๒-   ปพฺพชฺชํ   อากงฺขนฺตา   ๓-   อุปสมฺปทํ   จตฺตาโร
มาเส   ปริวสนฺติ   ๔-  จตุนฺนํ  มาสานํ  อจฺจเยน  อารทฺธจิตฺตา  ภิกฺขู
ปพฺพาเชนฺติ   อุปสมฺปาเทนฺติ  [๕]-  อหํ  จตฺตาริ  วสฺสานิ  ปริวสิสฺสามิ
จตุนฺนํ   [๖]-   วสฺสานํ   อจฺจเยน   อารทฺธจิตฺตา  ภิกฺขู  ปพฺพาเชนฺตุ
อุปสมฺปาเทนฺตุ   ภิกฺขุภาวายาติ  ฯ  อลตฺถ  โข  มาคณฺฑิโย  ปริพฺพาชโก
ภควโต สนฺติเก ปพฺพชฺชํ อลตฺถ อุปสมฺปทํ ฯ
     {๒๙๒.๒}   อจิรูปสมฺปนฺโน   โข   ปนายสฺมา  มาคณฺฑิโย  เอโก
วูปกฏฺโ    อปฺปมตฺโต    อาตาปี    ปหิตตฺโต   วิหรนฺโต   นจิรสฺเสว
ยสฺสตฺถาย   กุลปุตฺตา   สมฺมเทว   อคารสฺมา  อนคาริยํ  ปพฺพชนฺติ  ๗-
ตทนุตฺตรํ  พฺรหฺมจริยปริโยสานํ  ทิฏฺเว  ธมฺเม  สยํ  อภิญฺา  สจฺฉิกตฺวา
อุปสมฺปชฺช   วิหาสิ   ขีณา  ชาติ  วุสิตํ  พฺรหฺมจริยํ  กตํ  กรณียํ  นาปรํ
อิตฺถตฺตายาติ   อพฺภญฺาสิ   ฯ   อญฺตโร   โข  ปนายสฺมา  มาคณฺฑิโย
อรหตํ อโหสีติ ฯ
                 มาคณฺฑิยสุตฺตํ นิฏฺิตํ ปญฺจมํ ฯ
                       ---------
@เชิงอรรถ:  ม. ...ปุพฺโพ ฯ ๒-๓ ม. อากงฺขติ ฯ   ม. ปริวสติ ฯ
@ ม. ยุ. ภิกฺขุภาวาย ฯ  ยุ. มํ ฯ ม. ปพฺพาเชนฺติ ฯ


             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๓ หน้าที่ ๒๗๐-๒๘๗. https://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=13&A=5529&w=&modeTY=1              อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน :- https://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=13&A=5529&modeTY=1              อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :- https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=13&item=276&items=17              อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯ :- https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_siri.php?B=13&siri=25              ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :- https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=13&i=276              อ่านอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย :- https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=9&A=3905              The Pali Atthakatha in Roman :- https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=9&A=3905              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๓ https://84000.org/tipitaka/read/?index_13 https://84000.org/tipitaka/english/?index_13

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบไทย

บันทึก ๖ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]