พระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๔ ภาษาบาลี อักษรไทย
 พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๖ สุตฺต. ม. อุปริปณฺณาสกํ

                     สฬายตนวิภงฺคสุตฺตํ
     [๖๑๗]   เอวมฺเม   สุตํ   เอกํ  สมยํ  ภควา  สาวตฺถิยํ  วิหรติ
เชตวเน   อนาถปิณฺฑิกสฺส   อาราเม   ฯ   ตตฺร   โข   ภควา  ภิกฺขู
อามนฺเตสิ   ภิกฺขโวติ  ฯ  ภทนฺเตติ  เต  ภิกฺขู  ภควโต  ปจฺจสฺโสสุํ  ฯ
ภควา    เอตทโวจ   สฬายตนวิภงฺคํ   โว   ภิกฺขเว   เทสิสฺสามิ   ตํ
สุณาถ   สาธุกํ   มนสิกโรถ   ภาสิสฺสามีติ   ฯ  เอวมฺภนฺเตติ  โข  เต
ภิกฺขู ภควโต ปจฺจสฺโสสุํ ฯ
     [๖๑๘]   ภควา    เอตทโวจ    ฉ   อชฺฌตฺติกานิ   อายตนานิ
เวทิตพฺพานิ   ฉ   พาหิรานิ   อายตนานิ  เวทิตพฺพานิ  ฉ  วิญฺาณกายา
เวทิตพฺพา    ฉ    ผสฺสกายา    เวทิตพฺพา   อฏฺารส   มโนปวิจารา
เวทิตพฺพา     ฉตฺตึส     สตฺตปทา    เวทิตพฺพา    ตตฺรีทํ    นิสฺสาย
อิทํ   ปชหถ   ตโย   สติปฏฺานา  ยทริโย  เสวติ  ยทริโย  เสวมาโน
สตฺถา    คณมนุสาสิตุมรหติ    โส   วุจฺจติ   โยคฺคาจริยานํ   อนุตฺตโร
ปุริสทมฺมสารถีติ อยมุทฺเทโส สฬายตนวิภงฺคสฺส ฯ
     [๖๑๙]   ฉ   อชฺฌตฺติกานิ   อายตนานิ   เวทิตพฺพานีติ  อิติ  โข
ปเนตํ   วุตฺตํ   ฯ   กิญฺเจตํ  ปฏิจฺจ  วุตฺตํ  ฯ  จกฺขฺวายตนํ  โสตายตนํ
ฆานายตนํ   ชิวฺหายตนํ   กายายตนํ   มนายตนํ   ฯ   ฉ   อชฺฌตฺติกานิ
อายตนานิ เวทิตพฺพานีติ อิติ ยนฺตํ วุตฺตํ อิทเมตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ ฯ
     [๖๒๐]   ฉ  พาหิรานิ  อายตนานิ  เวทิตพฺพานีติ  อิติ  โข  ปเนตํ
วุตฺตํ   ฯ   กิญฺเจตํ  ปฏิจฺจ  วุตฺตํ  ฯ  รูปายตนํ  สทฺทายตนํ  คนฺธายตนํ
รสายตนํ   โผฏฺพฺพายตนํ   ธมฺมายตนํ   ฯ   ฉ   พาหิรานิ  อายตนานิ
เวทิตพฺพานีติ อิติ ยนฺตํ วุตฺตํ อิทเมตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ ฯ
     [๖๒๑]   ฉ  วิญฺาณกายา  เวทิตพฺพาติ  อิติ  โข  ปเนตํ  วุตฺตํ ฯ
กิญฺเจตํ   ปฏิจฺจ   วุตฺตํ   ฯ   จกฺขุวิญฺาณํ   โสตวิญฺาณํ   ฆานวิญฺาณํ
ชิวฺหาวิญฺาณํ    กายวิญฺาณํ    มโนวิญฺาณํ    ฯ    ฉ   วิญฺาณกายา
เวทิตพฺพาติ อิติ ยนฺตํ วุตฺตํ อิทเมตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ ฯ
     [๖๒๒]   ฉ  ผสฺสกายา  เวทิตพฺพาติ  อิติ  โข  ปเนตํ  วุตฺตํ  ฯ
กิญฺเจตํ   ปฏิจฺจ   วุตฺตํ   ฯ  จกฺขุสมฺผสฺโส  โสตสมฺผสฺโส  ฆานสมฺผสฺโส
ชิวฺหาสมฺผสฺโส       กายสมฺผสฺโส      มโนสมฺผสฺโส      ฯ      ฉ
ผสฺสกายา เวทิตพฺพาติ อิติ ยนฺตํ วุตฺตํ อิทเมตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ ฯ
     [๖๒๓]   อฏฺารส   มโนปวิจารา  เวทิตพฺพาติ  อิติ  โข  ปเนตํ
วุตฺตํ  ฯ  กิญฺเจตํ  ปฏิจฺจ  วุตฺตํ  ฯ  จกฺขุนา  รูปํ ทิสฺวา โสมนสฺสฏฺานียํ
รูปํ    อุปวิจรติ    โทมนสฺสฏฺานียํ    รูปํ   อุปวิจรติ   อุเปกฺขฏฺานียํ
รูปํ  อุปวิจรติ  ฯ  โสเตน  สทฺทํ สุตฺวา ... ฆาเนน คนฺธํ ฆายิตฺวา ...
ชิวฺหาย  รสํ  สายิตฺวา  ...  กาเยน โผฏฺพฺพํ ผุสิตฺวา ... มนสา ธมฺมํ
วิญฺาย    โสมนสฺสฏฺานียํ   ธมฺมํ   อุปวิจรติ   โทมนสฺสฏฺานียํ   ธมฺมํ
อุปวิจรติ  อุเปกฺขฏฺานียํ  ธมฺมํ  อุปวิจรติ  ฯ  อิติ  ฉ  โสมนสฺสูปวิจารา
ฉ   โทมนสฺสูปวิจารา   ฉ  อุเปกฺขูปวิจารา  ฯ  อฏฺารส  มโนปวิจารา
เวทิตพฺพาติ อิติ ยนฺตํ วุตฺตํ อิทเมตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ ฯ
     [๖๒๔]   ฉตฺตึส  สตฺตปทา  เวทิตพฺพาติ  อิติ  โข  ปเนตํ  วุตฺตํ ฯ
กิญฺเจตํ  ปฏิจฺจ  วุตฺตํ  ฯ  ฉ  เคหสิตานิ  โสมนสฺสานิ  ฉ เนกฺขมฺมสิตานิ
โสมนสฺสานิ    ฉ    เคหสิตานิ    โทมนสฺสานิ    ฉ    เนกฺขมฺมสิตานิ
โทมนสฺสานิ ฉ เคหสิตา อุเปกฺขา ฉ เนกฺขมฺมสิตา อุเปกฺขา ฯ
     [๖๒๕]   ตตฺถ  กตมานิ ฉ เคหสิตานิ โสมนสฺสานิ ฯ จกฺขุวิญฺเยฺยานํ
รูปานํ       อิฏฺานํ       กนฺตานํ       มนาปานํ       มโนรมานํ
โลกามิสปฏิสํยุตฺตานํ   ปฏิลาภํ   วา   ปฏิลาภโต   สมนุปสฺสโต   ปุพฺเพ
วา    ปฏิลทฺธปุพฺพํ   อตีตํ   นิรุทฺธํ   วิปริณตํ   สมนุสฺสรโต   อุปฺปชฺชติ
โสมนสฺสํ   ยํ   เอวรูปํ   โสมนสฺสํ  อิทํ  วุจฺจติ  เคหสิตํ  โสมนสฺสํ  ฯ
โสตวิญฺเยฺยานํ  สทฺทานํ  ...  ฆานวิญฺเยฺยานํ  คนฺธานํ  ...  ชิวฺหา-
วิญฺเยฺยานํ   รสานํ  ...  กายวิญฺเยฺยานํ  โผฏฺพฺพานํ  ...  มโน-
วิญฺเยฺยานํ    ธมฺมานํ    อิฏฺานํ    กนฺตานํ   มนาปานํ   มโนรมานํ
โลกามิสปฏิสํยุตฺตานํ   ปฏิลาภํ   วา   ปฏิลาภโต   สมนุปสฺสโต   ปุพฺเพ
วา    ปฏิลทฺธปุพฺพํ   อตีตํ   นิรุทฺธํ   วิปริณตํ   สมนุสฺสรโต   อุปฺปชฺชติ
โสมนสฺสํ   ยํ   เอวรูปํ   โสมนสฺสํ  อิทํ  วุจฺจติ  เคหสิตํ  โสมนสฺสํ  ฯ
อิมานิ ฉ เคหสิตานิ โสมนสฺสานิ ฯ
     [๖๒๖]   ตตฺถ  กตมานิ  ฉ  เนกฺขมฺมสิตานิ  โสมนสฺสานิ  ฯ รูปานํ
เตฺวว   อนิจฺจตํ   วิทิตฺวา   วิปริณามวิราคนิโรธํ   ปุพฺเพ   เจว  รูปา
เอตรหิ   จ   สพฺเพ   เต   รูปา   อนิจฺจา   ทุกฺขา  วิปริณามธมฺมาติ
เอวเมตํ    ยถาภูตํ    สมฺมปฺปญฺาย    ปสฺสโต   อุปฺปชฺชติ   โสมนสฺสํ
ยํ    เอวรูปํ   โสมนสฺสํ   อิทํ   วุจฺจติ   เนกฺขมฺมสิตํ   โสมนสฺสํ   ฯ
สทฺทานํ   เตฺวว   ฯเปฯ   คนฺธานํ  เตฺวว  ...  รสานํ  เตฺวว  ...
โผฏฺพฺพานํ    เตฺวว    ...    ธมฺมานํ   เตฺวว   อนิจฺจตํ   วิทิตฺวา
วิปริณามวิราคนิโรธํ  ปุพฺเพ  เจว  ธมฺมา  เอตรหิ  จ  สพฺเพ เต ธมฺมา
อนิจฺจา   ทุกฺขา   วิปริณามธมฺมาติ   เอวเมตํ   ยถาภูตํ   สมฺมปฺปญฺาย
ปสฺสโต   อุปฺปชฺชติ   โสมนสฺสํ   ยํ   เอวรูปํ   โสมนสฺสํ   อิทํ  วุจฺจติ
เนกฺขมฺมสิตํ โสมนสฺสํ ฯ อิมานิ ฉ เนกฺขมฺมสิตานิ โสมนสฺสานิ ฯ
     [๖๒๗]   ตตฺถ  กตมานิ ฉ เคหสิตานิ โทมนสฺสานิ ฯ จกฺขุวิญฺเยฺยานํ
รูปานํ   อิฏฺานํ   กนฺตานํ   มนาปานํ   มโนรมานํ  โลกามิสปฏิสํยุตฺตานํ
อปฺปฏิลาภํ       วา      อปฺปฏิลาภโต      สมนุปสฺสโต      ปุพฺเพ
วา   อปฺปฏิลทฺธปุพฺพํ   อตีตํ   นิรุทฺธํ   วิปริณตํ   สมนุสฺสรโต  อุปฺปชฺชติ
โทมนสฺสํ   ยํ   เอวรูปํ   โทมนสฺสํ  อิทํ  วุจฺจติ  เคหสิตํ  โทมนสฺสํ  ฯ
โสตวิญฺเยฺยานํ  สทฺทานํ  ...  ฆานวิญฺเยฺยานํ  คนฺธานํ  ...  ชิวฺหา-
วิญฺเยฺยานํ   รสานํ  ...  กายวิญฺเยฺยานํ  โผฏฺพฺพานํ  ...  มโน-
วิญฺเยฺยานํ    ธมฺมานํ    อิฏฺานํ    กนฺตานํ   มนาปานํ   มโนรมานํ
โลกามิสปฏิสํยุตฺตานํ    อปฺปฏิลาภํ    วา    อปฺปฏิลาภโต   สมนุปสฺสโต
ปุพฺเพ    วา   อปฺปฏิลทฺธปุพฺพํ   อตีตํ   นิรุทฺธํ   วิปริณตํ   สมนุสฺสรโต
อุปฺปชฺชติ   โทมนสฺสํ   ยํ   เอวรูปํ   โทมนสฺสํ   อิทํ   วุจฺจติ  เคหสิตํ
โทมนสฺสํ ฯ อิมานิ ฉ เคหสิตานิ โทมนสฺสานิ ฯ
     [๖๒๘]   ตตฺถ   กตมานิ   ฉ   เนกฺขมฺมสิตานิ   โทมนสฺสานิ  ฯ
รูปานํ    เตฺวว    อนิจฺจตํ    วิทิตฺวา    วิปริณามวิราคนิโรธํ   ปุพฺเพ
เจว  รูปา  เอตรหิ  จ  สพฺเพ  เต รูปา อนิจฺจา ทุกฺขา วิปริณามธมฺมาติ
เอวเมตํ    ยถาภูตํ    สมฺมปฺปญฺาย   ทิสฺวา   อนุตฺตเรสุ   วิโมกฺเขสุ
ปิหํ    อุปฏฺาเปติ    กทาสฺสุ    ๑-   นามหํ   ตทายตนํ   อุปสมฺปชฺช
วิหริสฺสามิ   ยทริยา   เอตรหิ   อายตนํ   อุปสมฺปชฺช   วิหรนฺตีติ   อิติ
อนุตฺตเรสุ    วิโมกฺเขสุ    ปิหํ   อุปฏฺาปยโต   อุปฺปชฺชติ   ปิหปจฺจยา
โทมนสฺสํ    ยํ    เอวรูปํ    โทมนสฺสํ    อิทํ    วุจฺจติ   เนกฺขมฺมสิตํ
โทมนสฺสํ   ฯ  สทฺทานํ  เตฺวว  ...  รสานํ  เตฺวว  ...  โผฏฺพฺพานํ
เตฺวว  ...  ธมฺมานํ  เตฺวว  อนิจฺจตํ  วิทิตฺวา  วิปริณาม  วิราค นิโรธํ
ปุพฺเพ   เจว  ธมฺมา  เอตรหิ  จ  สพฺเพ  เต  ธมฺมา  อนิจฺจา  ทุกฺขา
วิปริณามธมฺมาติ   เอวเมตํ   ยถาภูตํ   สมฺมปฺปญฺาย  ทิสฺวา  อนุตฺตเรสุ
วิโมกฺเขสุ  ปิหํ  อุปฏฺาเปติ  กทาสฺสุ  ๒-  นามหํ  ตทายตนํ  อุปสมฺปชฺช
วิหริสฺสามิ   ยทริยา   เอตรหิ   อายตนํ   อุปสมฺปชฺช   วิหรนฺตีติ   อิติ
อนุตฺตเรสุ    วิโมกฺเขสุ    ปิหํ   อุปฏฺาปยโต   อุปฺปชฺชติ   ปิหปจฺจยา
โทมนสฺสํ    ยํ    เอวรูปํ    โทมนสฺสํ    อิทํ    วุจฺจติ   เนกฺขมฺมสิตํ
โทมนสฺสํ ฯ อิมานิ ฉ เนกฺขมฺมสิตานิ โทมนสฺสานิ ฯ
     [๖๒๙]   ตตฺถ  กตมา  ฉ  เคหสิตา อุเปกฺขา ฯ จกฺขุนา รูปํ ทิสฺวา
อุปฺปชฺชติ   อุเปกฺขา   พาลสฺส  มูฬฺหสฺส  [๓]-  ปุถุชฺชนสฺส  อโนธิชินสฺส
อวิปากชินสฺส       อนาทีนวทสฺสาวิโน      อสฺสุตวโต      ปุถุชฺชนสฺส
ยา   เอวรูปา   อุเปกฺขา  รูปํ  สา  นาติวตฺตติ  ตสฺมา  สา  อุเปกฺขา
@เชิงอรรถ: ๑-๒ โป. ม. กุทาสฺสุ ฯ  ๓ โป. เอตฺถนฺตเร มนฺทสฺสาติ อตฺถิ ฯ
เคหสิตาติ   วุจฺจติ   ฯ   โสเตน   สทฺทํ  สุตฺวา  ...  ฆาเนน  คนฺธํ
ฆายิตฺวา  ...  ชิวฺหาย รสํ สายิตฺวา ... กาเยน โผฏฺพฺพํ ผุสิตฺวา ...
มนสา    ธมฺมํ    วิญฺาย    อุปฺปชฺชติ   อุเปกฺขา   พาลสฺส   มูฬฺหสฺส
[๑]-    ปุถุชฺชนสฺส    อโนธิชินสฺส   อวิปากชินสฺส   อนาทีนวทสฺสาวิโน
อสฺสุตวโต   ปุถุชฺชนสฺส  ยา  เอวรูปา  อุเปกฺขา  ธมฺมํ  สา  นาติวตฺตติ
ตสฺมา   สา   อุเปกฺขา   เคหสิตาติ   วุจฺจติ   ฯ  อิมา  ฉ  เคหสิตา
อุเปกฺขา ฯ
     [๖๓๐]   ตตฺถ   กตมา   ฉ  เนกฺขมฺมสิตา  อุเปกฺขา  ฯ  รูปานํ
เตฺวว   อนิจฺจตํ   วิทิตฺวา   วิปริณามวิราคนิโรธํ   ปุพฺเพ   เจว  รูปา
เอตรหิ   จ   สพฺเพ   เต   รูปา   อนิจฺจา   ทุกฺขา  วิปริณามธมฺมาติ
เอวเมตํ    ยถาภูตํ    สมฺมปฺปญฺาย    ปสฺสโต   อุปฺปชฺชติ   อุเปกฺขา
ยา   เอวรูปา   อุเปกฺขา  รูปํ  สา  นาติวตฺตติ  ตสฺมา  สา  อุเปกฺขา
เนกฺขมฺมสิตาติ  วุจฺจติ  ฯ  สทฺทานํ  เตฺวว  ...  คนฺธานํ  เตฺวว  ...
รสานํ  เตฺวว  ...  โผฏฺพฺพานํ  เตฺวว  ...  ธมฺมานํ  เตฺวว อนิจฺจตํ
วิทิตฺวา    วิปริณามวิราคนิโรธํ   ปุพฺเพ   เจว   ธมฺมา   เอตรหิ   จ
สพฺเพ  เต  ธมฺมา  อนิจฺจา  ทุกฺขา  วิปริณามธมฺมาติ  เอวเมตํ  ยถาภูตํ
สมฺมปฺปญฺาย     ปสฺสโต    อุปฺปชฺชติ    อุเปกฺขา    ยา    เอวรูปา
อุเปกฺขา   ธมฺมํ  สา  นาติวตฺตติ  ตสฺมา  สา  อุเปกฺขา  เนกฺขมฺมสิตาติ
วุจฺจติ   ฯ   อิมา   ฉ   เนกฺขมฺมสิตา  อุเปกฺขา  ฯ  ฉตฺตึส  สตฺตปทา
เวทิตพฺพาติ อิติ ยนฺตํ วุตฺตํ อิทเมตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ โป. เอตฺถนฺตเร มนฺทสฺสาติ อตฺถิ ฯ
     [๖๓๑]   ตตฺรีทํ  นิสฺสาย  อิทํ  ปชหถาติ  อิติ  โข  ปเนตํ วุตฺตํ ฯ
กิญฺเจตํ   ปฏิจฺจ   วุตฺตํ   ฯ   ตตฺร  ภิกฺขเว  ยานิ  ฉ  เนกฺขมฺมสิตานิ
โสมนสฺสานิ   ตานิ   นิสฺสาย   ตานิ   อาคมฺม   ยานิ   ฉ  เคหสิตานิ
โสมนสฺสานิ   ตานิ   ปชหถ   ตานิ   สมติกฺกมถ   เอวเมเตสํ   ปหานํ
โหติ   เอวเมเตสํ   สมติกฺกโม   โหติ   ฯ   ตตฺร  ภิกฺขเว  ยานิ  ฉ
เนกฺขมฺมสิตานิ   โทมนสฺสานิ   ตานิ   นิสฺสาย  ตานิ  อาคมฺม  ยานิ  ฉ
เคหสิตานิ   โทมนสฺสานิ   ตานิ   ปชหถ  ตานิ  สมติกฺกมถ  เอวเมเตสํ
ปหานํ   โหติ   เอวเมเตสํ   สมติกฺกโม   โหติ   ฯ   ตตฺร   ภิกฺขเว
ยา   ฉ   เนกฺขมฺมสิตา  อุเปกฺขา  ตา  นิสฺสาย  ตา  อาคมฺม  ยา  ฉ
เคหสิตา    อุเปกฺขา    ตา   ปชหถ   ตา   สมติกฺกมถ   เอวเมตาสํ
ปหานํ   โหติ   เอวเมตาสํ  สมติกฺกโม  โหติ  ฯ  ตตฺร  ภิกฺขเว  ยานิ
ฉ   เนกฺขมฺมสิตานิ   โสมนสฺสานิ   ตานิ  นิสฺสาย  ตานิ  อาคมฺม  ยานิ
ฉ    เนกฺขมฺมสิตานิ   โทมนสฺสานิ   ตานิ   ปชหถ   ตานิ   สมติกฺกมถ
เอวเมเตสํ   ปหานํ   โหติ   เอวเมเตสํ   สมติกฺกโม  โหติ  ฯ  ตตฺร
ภิกฺขเว   ยา   ฉ  เนกฺขมฺมสิตา  อุเปกฺขา  ตา  นิสฺสาย  ตา  อาคมฺม
ยานิ   ฉ   เนกฺขมฺมสิตานิ  โสมนสฺสานิ  ตานิ  ปชหถ  ตานิ  สมติกฺกมถ
เอวเมเตสํ ปหานํ โหติ เอวเมเตสํ สมติกฺกโม โหติ ฯ
     [๖๓๒]   อตฺถิ   ภิกฺขเว  อุเปกฺขา  นานตฺตา  นานตฺตสิตา  อตฺถิ
อุเปกฺขา   เอกตฺตา   เอกตฺตสิตา   ฯ   กตมา  จ  ภิกฺขเว  อุเปกฺขา
นานตฺตา   นานตฺตสิตา   ฯ   อตฺถิ   ภิกฺขเว   อุเปกฺขา  รูเปสุ  อตฺถิ
สทฺเทสุ   อตฺถิ   คนฺเธสุ   อตฺถิ  รเสสุ  อตฺถิ  โผฏฺพฺเพสุ  [๑]-  ฯ
อยํ    ภิกฺขเว   อุเปกฺขา   นานตฺตา   นานตฺตสิตา   ฯ   กตมา   จ
ภิกฺขเว   อุเปกฺขา  เอกตฺตา  เอกตฺตสิตา  ฯ  อตฺถิ  ภิกฺขเว  อุเปกฺขา
อากาสานญฺจายตนนิสฺสิตา     อตฺถิ     วิญฺาณญฺจายตนนิสฺสิตา     อตฺถิ
อากิญฺจญฺายตนนิสฺสิตา     อตฺถิ     เนวสญฺานาสญฺายตนนิสฺสิตา    ฯ
อยํ  ภิกฺขเว  อุเปกฺขา  เอกตฺตา  เอกตฺตสิตา  ฯ  ตตฺร  ภิกฺขเว  ยายํ
อุเปกฺขา  เอกตฺตา  เอกตฺตสิตา  ตํ  นิสฺสาย  ตํ  อาคมฺม ยายํ อุเปกฺขา
นานตฺตา    นานตฺตสิตา   ตํ   ปชหถ   ตํ   สมติกฺกมถ   เอวเมติสฺสา
ปหานํ  โหติ  เอวเมติสฺสา  สมติกฺกโม  โหติ  ฯ  อตมฺมยตํ  ๒- ภิกฺขเว
นิสฺสาย   อตมฺมยตํ   อาคมฺม   ยายํ   อุเปกฺขา  เอกตฺตา  เอกตฺตสิตา
ตํ   ปชหถ   ตํ   สมติกฺกมถ  เอวเมติสฺสา  ปหานํ  โหติ  เอวเมติสฺสา
สมติกฺกโม   โหติ   ฯ   ตตฺรีทํ   นิสฺสาย   อิทํ   ปชหถาติ  อิติ  ยนฺตํ
วุตฺตํ อิทเมตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ ฯ
     [๖๓๓]   ตโย  สติปฏฺานา  ยทริโย  เสวติ  ยทริโย  เสวมาโน
สตฺถา   คณมนุสาสิตุมรหตีติ   อิติ   โข   ปเนตํ   วุตฺตํ   ฯ   กิญฺเจตํ
ปฏิจฺจ วุตฺตํ ฯ
     [๖๓๔]   อิติ  ๓-  ภิกฺขเว สตฺถา สาวกานํ ธมฺมํ เทเสติ อนุกมฺปโก
หิเตสี   อนุกมฺปํ   อุปาทาย   อิทํ  โว  หิตาย  อิทํ  โว  สุขายาติ  ฯ
ตสฺส  สาวกา  น  สุสฺสุยนฺติ  ๔-  น  โสตํ  โอทหนฺติ  น  อญฺา  จิตฺตํ
@เชิงอรรถ: ๑ โป. เอตฺถนฺตเร อตฺถิ ธมฺเมสูติ ทิสฺสติ ฯ  ๒ อนุปทวคฺคสฺส สปฺปุริสสุตฺเต ปน
@อคมฺมยตาติ ทิสฺสติ ฯ  ๓ ม. ยุ. อิธ. ฯ ๔ โป. ม. ยุ. สพฺพตฺถ สุสฺสูสนฺติ ฯ
อุปฏฺเปนฺติ    โวกฺกมฺม    จ   สตฺถุ   สาสนา   วตฺตนฺติ   ฯ   ตตฺร
ภิกฺขเว   ตถาคโต   น   เจว   อตฺตมโน   โหติ   น   จ  อตฺตมนตํ
ปฏิสํเวเทติ   อนวสฺสุโต   จ   วิหรติ   สโต  สมฺปชาโน  อิทํ  ภิกฺขเว
ปมํ    สติปฏฺานํ    ยทริโย   เสวติ   ยทริโย   เสวมาโน   สตฺถา
คณมนุสาสิตุมรหติ ฯ
     [๖๓๕]   ปุน   จปรํ   ภิกฺขเว  สตฺถา  สาวกานํ  ธมฺมํ  เทเสติ
อนุกมฺปโก   หิเตสี   อนุกมฺปํ   อุปาทาย   อิทํ   โว  หิตาย  อิทํ  โว
สุขายาติ   ฯ   ตสฺส   เอกจฺเจ   สาวกา   น   สุสฺสุยนฺติ   น  โสตํ
โอทหนฺติ    น    อญฺา   จิตฺตํ   อุปฏฺเปนฺติ   โวกฺกมฺม   จ   สตฺถุ
สาสนา   วตฺตนฺติ   ฯ   เอกจฺเจ   สาวกา  สุสฺสุยนฺติ  โสตํ  โอทหนฺติ
อญฺา    จิตฺตํ    อุปฏฺเปนฺติ    น   จ   โวกฺกมฺม   สตฺถุ   สาสนา
วตฺตนฺติ   ฯ   ตตฺร  ภิกฺขเว  ตถาคโต  น  เจว  อตฺตมโน  ๑-  โหติ
น   จ   อตฺตมนตํ   ปฏิสํเวเทติ   น   จ   อนตฺตมโน   โหติ  น  จ
อนตฺตมนตํ     ปฏิสํเวเทติ     อตฺตมนตญฺจ     อนตฺตมนตญฺจ    ตทุภยํ
อภินิวชฺเชตฺวา   อุเปกฺขโก   วิหรติ   สโต   สมฺปชาโน   อิทํ   วุจฺจติ
ภิกฺขเว   ทุติยํ  สติปฏฺานํ  ยทริโย  เสวติ  ยทริโย  เสวมาโน  สตฺถา
คณมนุสาสิตุมรหติ ฯ
     [๖๓๖]   ปุน   จปรํ   ภิกฺขเว  สตฺถา  สาวกานํ  ธมฺมํ  เทเสติ
อนุกมฺปโก   หิเตสี   อนุกมฺปํ   อุปาทาย   อิทํ   โว  หิตาย  อิทํ  โว
สุขายาติ   ฯ   ตสฺส   สาวกา   สุสฺสุยนฺติ   โสตํ   โอทหนฺติ   อญฺา
@เชิงอรรถ: ๑ ม. น เจว อนตฺตมโน โหติ น จ อนตฺตมนตํ ปฏิสํเวเทติ น จ อตฺตมโน โหติ น
@จ อตฺตมนตํ ปฏิสํเวเทติ อนตฺตมนตา จ อตฺตมนตา จ ...
จิตฺตํ   อุปฏฺเปนฺติ   น   จ   โวกฺกมฺม   สตฺถุ   สาสนา  วตฺตนฺติ  ฯ
ตตฺร    ภิกฺขเว    ตถาคโต    อตฺตมโน   เจว   โหติ   อตฺตมนตญฺจ
ปฏิสํเวเทติ   อนวสฺสุโต   จ   วิหรติ   สโต   สมฺปชาโน  อิทํ  วุจฺจติ
ภิกฺขเว   ตติยํ  สติปฏฺานํ  ยทริโย  เสวติ  ยทริโย  เสวมาโน  สตฺถา
คณมนุสาสิตุมรหติ   ฯ   ตโย   สติปฏฺานา   ยทริโย   เสวติ  ยทริโย
เสวมาโน   สตฺถา   คณมนุสาสิตุมรหตีติ   อิติ   ยนฺตํ   วุตฺตํ   อิทเมตํ
ปฏิจฺจ วุตฺตํ ฯ
     [๖๓๗]   โส   วุจฺจติ  โยคฺคาจริยานํ  อนุตฺตโร  ปุริสทมฺมสารถีติ
อิติ   โข   ปเนตํ   วุตฺตํ   ฯ  กิญฺเจตํ  ปฏิจฺจ  วุตฺตํ  ฯ  หตฺถิทมเกน
ภิกฺขเว   หตฺถิทมฺโม   สาริโต   เอกํเยว   ทิสํ   ธาวติ  ปุรตฺถิมํ  วา
ปจฺฉิมํ   วา   อุตฺตรํ   วา   ทกฺขิณํ   วา   ฯ   อสฺสทมเกน  ภิกฺขเว
อสฺสทมฺโม   สาริโต   เอกํเยว   ทิสํ   ธาวติ   ปุรตฺถิมํ   วา  ปจฺฉิมํ
วา   อุตฺตรํ   วา   ทกฺขิณํ   วา   ฯ   โคทมเกน  ภิกฺขเว  โคทมฺโม
สาริโต   เอกํเยว   ทิสํ   ธาวติ   ปุรตฺถิมํ   วา  ปจฺฉิมํ  วา  อุตฺตรํ
วา  ทกฺขิณํ  วา  ฯ  ตถาคเตน  [๑]-  ภิกฺขเว อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน
ปุริสทมฺโม    สาริโต   อฏฺ   ทิสา   วิธาวติ   รูปี   รูปานิ   ปสฺสติ
อยํ   ปมา   ทิสา   ฯ   อชฺฌตฺตํ   อรูปสญฺี  พหิทฺธา  รูปานิ  ปสฺสติ
อยํ   ทุติยา   ทิสา   ฯ   สุภนฺเตว   อธิมุตฺโต   โหติ   อยํ   ตติยา
ทิสา   ฯ   สพฺพโส   รูปสญฺานํ   สมติกฺกมา   ปฏิฆสญฺานํ  อฏฺงฺคมา
นานตฺตสญฺานํ   อมนสิการา   อนนฺโต   อากาโสติ   อากาสานญฺจายตนํ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. เอตฺถนฺตเร หิสทฺโท อตฺถิ ฯ
อุปสมฺปชฺช    วิหรติ    อยํ    จตุตฺถา    ๑-    ทิสา   ฯ   สพฺพโส
อากาสานญฺจายตนํ    สมติกฺกมฺม   อนนฺตํ   วิญฺาณนฺติ   วิญฺาณญฺจายตนํ
อุปสมฺปชฺช     วิหรติ     อยํ     ปญฺจมี     ทิสา     ฯ    สพฺพโส
วิญฺาณญฺจายตนํ     สมติกฺกมฺม     นตฺถิ     กิญฺจีติ    อากิญฺจญฺายตนํ
อุปสมฺปชฺช   วิหรติ   อยํ   ฉฏฺา   ทิสา  ฯ  สพฺพโส  อากิญฺจญฺายตนํ
สมติกฺกมฺม       เนวสญฺานาสญฺายตนํ       อุปสมฺปชฺช       วิหรติ
อยํ   สตฺตมี   ทิสา   ฯ   สพฺพโส   เนวสญฺานาสญฺายตนํ  สมติกฺกมฺม
สญฺาเวทยิตนิโรธํ    อุปสมฺปชฺช    วิหรติ    อยํ   อฏฺมี   ทิสา   ฯ
ตถาคเตน   ภิกฺขเว   อรหตา   สมฺมาสมฺพุทฺเธน   ปุริสทมฺโม   สาริโต
อิมา   อฏฺ   ทิสา  วิธาวติ  ฯ  โส  วุจฺจติ  โยคฺคาจริยานํ  อนุตฺตโร
ปุริสทมฺมสารถีติ อิติ ยนฺตํ วุตฺตํ อิทเมตํ ปฏิจฺจ วุตฺตนฺติ ฯ
     อิทมโวจ    ภควา    อตฺตมนา   เต   ภิกฺขู   ภควโต   ภาสิตํ
อภินนฺทุนฺติ ฯ
               สฬายตนวิภงฺคสุตฺตํ นิฏฺิตํ สตฺตมํ ฯ
                      ----------
@เชิงอรรถ: ๑ ม. จตุตฺถี ฯ

             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๔ หน้าที่ ๔๐๐-๔๑๐.
https://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=14&A=7961&w=&modeTY=1
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=14&A=7961&modeTY=1
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=14&item=617&items=21
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯ :-
https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_siri.php?B=14&siri=37
             ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=14&i=617
             อ่านอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย :-
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=10&A=4813
             The Pali Atthakatha in Roman :-
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=10&A=4813
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๔
https://84000.org/tipitaka/read/?index_14
https://84000.org/tipitaka/english/?index_14