บาลีพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ - พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๑๘

                                     เถรคาถาย มหานิปาโต
     [๔๐๑]   |๔๐๑.๑๒๐๗| ๑ นิกฺขนฺตํ วต มํ สนฺตํ   อคารสฺมา อนคาริยํ
                          วิตกฺกา อุปภวนฺติ ^๒-    ปคพฺภา กณฺหโต อิเม
     |๔๐๑.๑๒๐๘| อุคฺคปุตฺตา มหิสฺสาสา   สิกฺขิตา ทฬฺหธมฺมิโน
                          สมนฺตา ปริกิเรยฺยุํ         สหสฺสํ อปลายินํ ฯ
     |๔๐๑.๑๒๐๙| สเจปิ เอตฺตกา ภิยฺโย   อาคมิสฺสนฺติ อิตฺถิโย
                          เนว มํ พฺยาธยิสฺสนฺติ    ธมฺเม สมฺหิ ปติฏฺฐิโต ฯ
@เชิงอรรถ: ^๑ ม. จียเต ฯ   ^๒ ม. ยุ. อุปธาวนฺติ ฯ
     |๔๐๑.๑๒๑๐| สกฺขี หิ เม สุตํ เอตํ        พุทฺธสฺสาทิจฺจพนฺธุโน
                          นิพฺพานคมนํ มคฺคํ       ตตฺถ เม นิรโต มโน ฯ
     |๔๐๑.๑๒๑๑| เอวญฺเจ มํ วิหรนฺตํ        ปาปิม อุปคจฺฉสิ
                          ตถา มจฺจุ กริสฺสามิ       น เม มคฺคํ อุทิกฺขสิ ฯ
     |๔๐๑.๑๒๑๒| อรตึ รติญฺจ ปหาย        สพฺพโส เคหสิตญฺจ วิตกฺกํ
                          วนถํ น กเรยฺย กุหิญฺจิ       นิพฺพนโถ อนโต ส หิ ภิกฺขุ ฯ
     |๔๐๑.๑๒๑๓| ยมิธ ปถวิญฺจ เวหาสํ    รูปคตํ ชคโตคธํ กิญฺจิ
                          ปริชิยฺยติ สพฺพมนิจฺจํ        เอวํ สเมจฺจ จรนฺติ มุตตฺตา ฯ
     |๔๐๑.๑๒๑๔| อุปธีสุ ชนา คธิตาเส     ทิฏฺฐสุเต ปฏิเฆ จ มุเต จ
                          เอตฺถ วิโนทย ฉนฺทมเนโช        โย เหตฺถ น ลิปฺปติ มุนิ ตมาหุ ฯ
     |๔๐๑.๑๒๑๕| อถ สฏฺฐิสิตา สวิตกฺกา   ปุถุชฺชนตาย ^๑- อธมฺมนิวิฏฺฐา
                          น จ วฏฺฏคตสฺส กุหิญฺจิ           โน ปน ทุฏฺฐุลฺลภาณี ส ภิกฺขุ ฯ
     |๔๐๑.๑๒๑๖| ทพฺโพ จิรรตฺตํ สมาหิโต   อกุหโก นิปโก อปิหาลุ
                          สนฺตํ ปทมชฺฌคมา มุนี      ปฏิจฺจ ปรินิพฺพุโต กงฺขติ กาลํ ฯ
     |๔๐๑.๑๒๑๗| มานํ ปชหสฺสุ โคตม      มานปถญฺจ ปชหสฺสุ อเสสํ
                          มานปถสฺมึ ส มุจฺฉิโต   วิปฺปฏิสารีหุวา จีรรตฺตํ ฯ
     |๔๐๑.๑๒๑๘| มกฺเขน มกฺขิตา ปชา     มานหตา นิรยํ ปตนฺติ
                          โสจนฺติ ชนา จิรรตฺตํ     มานหตา นิรยํ อุปปนฺนา ฯ
     |๔๐๑.๑๒๑๙| น หิ โสจติ ภิกฺขุ กทาจิ   มคฺคชิโน สมฺมา ปฏิปนฺโน
@เชิงอรรถ: ^๑ ปุถู ชนตายาติปิ ฯ
                          กิตฺติญฺจ สุขญฺจานุโภติ    ธมฺมทโสติ ตมาหุ ตถตฺตํ ฯ
     |๔๐๑.๑๒๒๐| ตสฺมา อขิโล อิธ ปธานวา   นีวรณานิ ปหาย วิสุทฺโธ
                          มานญฺจ ปหาย อเสสํ     วิชฺชายนฺตกโร สมิตาวี ฯ
     |๔๐๑.๑๒๒๑| กามราเคน ฑยฺหามิ       จิตฺตํ เม ปริฑยฺหติ
                          สาธุ นิพฺพาปนํ พฺรูหิ       อนุกมฺปาย โคตม ฯ
     |๔๐๑.๑๒๒๒| สญฺญาย วิปริเยสา         จิตฺตนฺเต ปริฑยฺหติ
                          นิมิตฺตํ ปริวชฺเชหิ            สุภํ ราคูปสญฺหิตํ ฯ
     |๔๐๑.๑๒๒๓| อสุภาย จิตฺตํ ภาเวหิ       เอกคฺคํ สุสมาหิตํ
                          สติ กายคตา ตฺยตฺถุ        นิพฺพิทาพหุโล ภว ฯ
     |๔๐๑.๑๒๒๔| อนิมิตฺตญฺจ ภาเวหิ         มานานุสยมุชฺชห
                          ตโต มานาภิสมยา         อุปสนฺโต จริสฺสสิ ฯ
     |๔๐๑.๑๒๒๕| ตเมว วาจํ ภาเสยฺย         ยายตฺตานํ น ตาปเย
                          ปเร จ น วิหึเสยฺย           สา เว วาจา สุภาสิตา ฯ
     |๔๐๑.๑๒๒๖| ปิยวาจเมว ภาเสยฺย       ยา วาจา ปฏินนฺทิตา
                          ยํ อนาทาย ปาปานิ       ปเรสํ ภาสเต ปิยํ ฯ
     |๔๐๑.๑๒๒๗| สจฺจํ เว อมตา วาจา       เอส ธมฺโม สนนฺตโน
                          สจฺเจ อตฺเถ จ ธมฺเม จ     อหุ สนฺโต ปติฏฺฐิตา ฯ
     |๔๐๑.๑๒๒๘| ยํ พุทฺโธ ภาสตี วาจํ        เขมํ นิพฺพานปตฺติยา
                          ทุกฺขสฺสนฺตกิริยาย          สา เว วาจานมุตฺตมา ฯ
     |๔๐๑.๑๒๒๙| คมฺภีรปญฺโญ เมธาวี       มคฺคามคฺคสฺส โกวิโท
                          สารีปุตฺโต มหาปญฺโญ    ธมฺมํ เทเสติ ภิกฺขุนํ ฯ
     |๔๐๑.๑๒๓๐| สงฺขิตฺเตนปิ เทเสติ          วิตฺถาเรนปิ ภาสติ
                          สาลิกาเยว นิคฺโฆโส       ปฏิภาณํ อุทิยฺยติ ฯ
     |๔๐๑.๑๒๓๑| ตสฺส ตํ เทสยนฺตสฺส        สุณนฺตา ^๑- มธุรํ คิรํ
                          สเรน รชนีเยน                สวนีเยน วคฺคุนา
                          อุทคฺคจิตฺตา มุทิตา        โสตํ โอเธนฺติ ภิกฺขโว ฯ
     |๔๐๑.๑๒๓๒| อชฺช ปณฺณรเส วิสุทฺธิยา ภิกฺขู ปญฺจสตา สมาคตา
                          สํโยชนพนฺธนจฺฉิทา       อนีฆา ขีณปุนพฺภวา อิสี ฯ
     |๔๐๑.๑๒๓๓| จกฺกวตฺตี ยถา ราชา       อมจฺจปริวาริโต
                          สมนฺตา อนุปริเยติ         สาครนฺตํ มหึ อิมํ ฯ
     |๔๐๑.๑๒๓๔| เอวํ วิชิตสงฺคามํ             สตฺถวาหํ อนุตฺตรํ
                          สาวกา ปยิรุปาสนฺติ       เตวิชฺชา มจฺจุหายิโน ฯ
     |๔๐๑.๑๒๓๕| สพฺเพ ภควโต ปุตฺตา       ปลาโป เอตฺถ น วิชฺชติ
                          ตณฺหาสลฺลสฺส หนฺตารํ   วนฺเท อาทิจฺจพนฺธุนํ ฯ
     |๔๐๑.๑๒๓๖| ปโรสหสฺสํ ภิกฺขูนํ           สุคตํ ปยิรุปาสติ
                          เทเสนฺตํ วิรชํ ธมฺมํ         นิพฺพานํ อกุโตภยํ ฯ
     |๔๐๑.๑๒๓๗| สุณนฺติ ธมฺมํ วิปุลํ ^๒-     สมฺมาสมฺพุทฺธเทสิตํ
                          โสภติ วต สมฺพุทฺโธ        ภิกฺขุสงฺฆปุรกฺขโต ฯ
     |๔๐๑.๑๒๓๘| นาคนาโมสิ ภควา          อิสีนํ อิสิสตฺตโม
                          มหาเมโฆว หุตฺวาน        สาวเก อภิวสฺสสิ ฯ
@เชิงอรรถ: ^๑ ม. สุณนฺติ ฯ  ^๒ ม. วิมลํ ฯ
     |๔๐๑.๑๒๓๙| ทิวาวิหารา นิกฺขมฺม        สตฺถุทสฺสนกมฺยตา
                          สาวโก เต มหาวีร           ปาเท วนฺทติ วงฺคิโส ฯ
     |๔๐๑.๑๒๔๐| อุมฺมคฺคปถํ ^๑- มารสฺส    อภิภุยฺย จรติ ปภิชฺช ขิลานิ
                          ตํ ปสฺสถ พนฺธปมุญฺจกรํ  อสิตํว ภาคโส ปวิภชฺช ฯ
     |๔๐๑.๑๒๔๑| โอฆสฺส หิ นิตฺถรณตฺถํ     อเนกวิหิตํ มคฺคํ อกฺขาสิ
                          ตสฺมิญฺจ อมเต อกฺขาเต  ธมฺมทสา ฐิตา อสํหิรา ฯ
     |๔๐๑.๑๒๔๒| ปชฺโชตกโร อติวิชฺฌ        สพฺพฐิตีนํ อติกฺกมมทฺทส
                          ญตฺวา จ สจฺฉิกตฺวา จ     อคฺคํ โส เทสยิ ทสทฺธานํ ฯ
     |๔๐๑.๑๒๔๓| เอวํ สุเทสิเต ธมฺเม          โก ปมาโท วิชานตํ ธมฺมํ
                          ตสฺมา หิ ตสฺส ภควโต สาสเน      อปฺปมตฺโต สทา นมสฺสมนุสิกฺเข ฯ
     |๔๐๑.๑๒๔๔| พุทฺธานุพุทฺโธ โย เถโร     โกณฺฑญฺโญ ติพฺพนิกฺกโม
                          ลาภี สุขวิหารานํ            วิเวกานํ อภิณฺหโส ฯ
     |๔๐๑.๑๒๔๕| ยํ สาวเกน ปตฺตพฺพํ        สตฺถุสาสนการินา
                          สพฺพสฺส ตํ อนุปฺปตฺตํ      อปฺปมตฺตสฺส สิกฺขโต ฯ
     |๔๐๑.๑๒๔๖| มหานุภาโว เตวิชฺโช        เจโตปริยโกวิโท
                          โกณฺฑญฺโญ พุทฺธทายาโท     ปาเท วนฺทติ สตฺถุโน ฯ
     |๔๐๑.๑๒๔๗| นคสฺส ปสฺเส อาสีนํ        มุนึ ทุกฺขสฺส ปารคุํ
                          สาวกา ปยิรุปาสนฺติ       เตวิชฺชา มจฺจุหายิโน ฯ
     |๔๐๑.๑๒๔๘| เจตสา อนุปริเยติ            โมคฺคลฺลาโน มหิทฺธิโก
@เชิงอรรถ: ^๑ อุมฺมคฺคสตนฺติปิ ฯ
                           จิตฺตํ เนสํ สมเนฺวสํ          วิปฺปมุตฺตํ นิรูปธึ ฯ
     |๔๐๑.๑๒๔๙| เอวํ สพฺพงฺคสมฺปนฺนํ       มุนึ ทุกฺขสฺส ปารคุํ
                          อเนกาการสมฺปนฺนํ         ปยิรุปาสนฺติ โคตมํ ฯ
     |๔๐๑.๑๒๕๐| จนฺโท ยถา วิคตวลาหเก นเภ
                          วิโรจติ วีตมโลว ภาณุมา
                          เอวํปิ องฺคีรส ตฺวํ มหามุนิ
                          อติโรจสี ยสสา สพฺพโลกํ ฯ
     |๔๐๑.๑๒๕๑| กาเวยฺยมตฺตา วิจริมฺห    ปุพฺเพ คามา คามํ ปุรา ปุรํ
                          อถทฺทสามิ สมฺพุทฺธํ       สพฺพธมฺมาน ปารคุํ ฯ
     |๔๐๑.๑๒๕๒| โส เม ธมฺมมเทเสสิ         มุนิ ทุกฺขสฺส ปารคู
                          ธมฺมํ สุตฺวา ปสีทิมฺห       สทฺธา โน อุปปชฺชถ ^๑- ฯ
     |๔๐๑.๑๒๕๓| ตสฺสาหํ วจนํ สุตฺวา        ขนฺเธ อายตนานิ จ
                          ธาตุโย จ วิทิตฺวาน         ปพฺพชึ อนคาริยํ ฯ
     |๔๐๑.๑๒๕๔| พหูนํ วต อตฺถาย            อุปฺปชฺชนฺติ ตถาคตา
                          อิตฺถีนํ ปุริสานญฺจ          เย เต สาสนการกา ฯ
     |๔๐๑.๑๒๕๕| เตสํ โข วต อตฺถาย         โพธิมชฺฌคมา มุนิ
                          ภิกฺขูนํ ภิกฺขุนีนญฺจ         เย นิยามคตํทสา ^๒- ฯ
     |๔๐๑.๑๒๕๖| สุเทสิตา จกฺขุมตา          พุทฺเธนาทิจฺจพนฺธุนา
                          จตฺตาริ อริยสจฺจานิ        อนุกมฺปาย ปาณินํ
     |๔๐๑.๑๒๕๗| ทุกฺขํ ทุกฺขสมุปฺปาทํ        ทุกฺขสฺส จ อติกฺกมํ
@เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. อุทปชฺชถ ฯ     ^๒ นิยามคตทฺทสาติปิ ฯ
                          อริยญฺจฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ      ทุกฺขูปสมคามินํ ฯ
     |๔๐๑.๑๒๕๘| เอวเมเต ตถา วุตฺตา        ทิฏฺฐา เม เต ยถาตถา
                          สทตฺโถ เม อนุปฺปตฺโต    กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ ฯ
     |๔๐๑.๑๒๕๙| สฺวาคตํ วต เม อาสิ         มม พุทฺธสฺส สนฺติเก
                          สุวิภตฺเตสุ ธมฺเมสุ          ยํ เสฏฺฐํ ตทุปาคมึ ฯ
     |๔๐๑.๑๒๖๐| อภิญฺญาปารมิปฺปตฺโต    โสตธาตุวิโสธิโต
                          เตวิชฺโช อิทฺธิปตฺโตมฺหิ    เจโตปริยโกวิโท ฯ
     |๔๐๑.๑๒๖๑| ปุจฺฉามิ สตฺถารมโนมปญฺญํ
                          ทิฏฺเฐว ธมฺเม โย วิจิกิจฺฉานํ เฉตฺตา
                          อคฺคาฬเว กาลมกาสิ ภิกฺขุ
                          ญาโต ยสสฺสี อภินิพฺพุตตฺโต ฯ
     |๔๐๑.๑๒๖๒| นิโคฺรธกปฺโป อิติ ตสฺส นามํ
                          ตยา กตํ ภควา พฺราหฺมณสฺส
                          โส ตํ นมสฺสํ อจริ มุตฺยเปกฺโข
                          อารทฺธวิริโย ทฬฺหธมฺมทสฺสี ฯ
     |๔๐๑.๑๒๖๓| ตํ สาวกํ สกฺก มยมฺปิ สพฺเพ
                          อญฺญาตุมิจฺฉาม สมนฺตจกฺขุ
                          สมวฏฺฐิตา โน สวนาย โสตา
                          ตุวํ โน สตฺถา ตฺวมนุตฺตโรสิ ฯ
     |๔๐๑.๑๒๖๔| ฉินฺเทว โน วิจิกิจฺฉํ พฺรูหิ เมตํ
                          ปรินิพฺพุตํ เวทย ภุริปญฺญ
                          มชฺเฌว โน ภาส สมนฺตจกฺขุ
                          สกฺโกว เทวาน สหสฺสเนตฺโต ฯ
     |๔๐๑.๑๒๖๕| เย เกจิ คนฺธา อิธ โมหมคฺคา
                          อญฺญาณปกฺขา วิจิกิจฺฉฏฺฐานา
                          ตถาคตํ ปตฺวา น เต ภวนฺติ
                          จกฺขุํ หิ เอตํ ปรมํ นรานํ ฯ
     |๔๐๑.๑๒๖๖| โน เจ หิ ชาตุ ปุริโส กิเลเส
                          วาโต ยถา อพฺภฆนํ วิหาเน
                          ตโมวสฺส นิวุโต สพฺพโลโก
                          โชติมนฺโตปิ น ปภาเสยฺยุํ ฯ
     |๔๐๑.๑๒๖๗| ธีรา จ ปชฺโชตกรา ภวนฺติ
                          ตนฺตํ อหํ ธีร ตเถว มญฺเญ
                          วิปสฺสินํ ชานมุปาคมิมฺห
                          ปริสาสุ โน อาวิกโรหิ กปฺปํ ฯ
     |๔๐๑.๑๒๖๘| ขิปฺปํ คิรํ เอรย วคฺคุ วคฺคุํ
                          หํโสว ปคฺคยฺห สณิกํ นิกูชํ ^๑-
                          พินฺทุสฺสเรน สุวิกปฺปิเตน
                          สพฺเพว เต อุชฺชุคตา สุโณม ฯ
@เชิงอรรถ: ^๑ ม. นิกูช ฯ นิกุชฺชาติปิ ทิสฺสติ ฯ
     |๔๐๑.๑๒๖๙| ปหีนชาติมรณํ อเสสํ
                          นิคฺคยฺห โธนํ วเทสฺสามิ ธมฺมํ
                          น กามกาโร หิ ปุถุชฺชนานํ
                          สงฺเขยฺยกาโรว ตถาคตานํ ฯ
     |๔๐๑.๑๒๗๐| สมฺปนฺนเวยฺยากรณํ ตเวทํ
                          สมุชฺชุปญฺญสฺส สมุคฺคหีตํ
                          อยมญฺชลิ ปจฺฉิโม สุปฺปณามิโต
                          มา โมหยิ ชานมโนมปญฺญ ฯ
     |๔๐๑.๑๒๗๑| ปโรวรํ อริยธมฺมํ วิทิตฺวา
                          มา โมหยิ ชานมโนมวิริย
                          วารึ ยถา ฆมฺมนิ ฆมฺมตตฺโต
                          วาจาภิกงฺขามิ สุตํ ปวสฺส ฯ
     |๔๐๑.๑๒๗๒| ยทตฺถิกํ ^๑- พฺรหฺมจริยํ อจาริ ^๒-
                          กปฺปายโน กจฺจิสฺส ตํ อโมฆํ
                          นิพฺพายิ โส อาทุ สอุปาทิเสโส
                          ยถา วิมุตฺโต อหุ ตํ สุโณม ฯ
     |๔๐๑.๑๒๗๓| อจฺเฉจฺฉิ ตณฺหํ อิธ นามรูเป (ติ ภควา)
                          ตณฺหาย โสตํ ทีฆรตฺตานุสยิตํ
                          อตาริ ชาติมรณํ อเสสํ
@เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. ยทิตฺถิยํ ฯ ^๒ ม. อจรี ฯ
                          อิจฺจาพฺรวี ^๑- ภควา    ปญฺจเสฏฺโฐ ฯ
     |๔๐๑.๑๒๗๔| เอส สุตฺวา ปสีทามิ      วโจ เต อิสิสตฺตม
                          อโมฆํ กิร เม ปุฏฺฐํ       น มํ วญฺเจสิ พฺราหฺมโณ ฯ
     |๔๐๑.๑๒๗๕| ยถาวาที ตถาการี       อหุ พุทฺธสฺส สาวโก
                          ปจฺฉินฺท ^๒- มจฺจุโน ชาลํ   ตตํ มายาวิโน ทฬฺหํ ฯ
     |๔๐๑.๑๒๗๖| อทฺทส ภควา อาทึ       อุปาทานสฺส กปฺปิโย
                          อจฺจคา วต กปฺปายโน     มจฺจุเธยฺยํ สุทุตฺตรํ ฯ
     |๔๐๑.๑๒๗๗| ตํ เทวเทวํ วนฺทามิ       ปุตฺตนฺเต ทฺวิปทุตฺตม
                          อนุชาตํ มหาวีรํ        นาคํ นาคสฺส โอสรนฺติ ^๓- ฯ
          อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา วงฺคีโส เถโร คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ
                                      มหานิปาโต นิฏฺฐิโต ฯ
                          สตฺตติมฺหิ นิปาตมฺหิ          วงฺคีโส ปฏิภาณวา
                          เอโกว เถโร นตฺถญฺโญ       คาถาโย เอกสตฺตติ ^๔- ฯ
                          สหสฺสํ โหนฺติ ตา คาถา      ตีณิ สฏฺฐิสตานิ จ
                          เถรา จ เทฺว สตา สฏฺฐิ        จตฺตาโร จ ปกาสิตา
                          สีหนาทํ นทิตฺวาน             พุทฺธปุตฺตา อนาสวา
                          เขมนฺตํ ปาปุณิตฺวาน         อคฺคิกฺขนฺธาว นิพฺพุตาติ ฯ
                                        เถรคาถา นิฏฺฐิตา ฯ
                                           -------------
@เชิงอรรถ: ^๑ ม อิจฺจพฺรวิ ฯ ยุ. อิจฺจพฺรวี ฯ  ^๒ ม. ยุ. อจฺเฉจฺฉิ ฯ  ^๓ ม. ยุ. โอรสนฺติ ฯ
@^๔ ม. เอกสตฺตตีติ ฯ
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๒๖ หน้าที่ ๔๓๒-๔๔๑. https://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=8785&w=&modeTY=2 อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน :- https://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=8785&modeTY=2 อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :- https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=26&item=401&items=1 อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯ :- https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_siri.php?B=26&siri=401 ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :- https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=401 อ่านอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย :- https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=33&A=12997 The Pali Atthakatha in Roman :- https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=33&A=12997 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ https://84000.org/tipitaka/read/?index_26 https://84000.org/tipitaka/english/?index_26