บาลีพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๘ - พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๒๐

หน้าที่ ๘๘.

๓ สุธาโภชนชาตกํ [๒๔๙] เนว กีณามิ น ^๑- วิกฺกิณามิ น จาปิ เม สนฺนิจโย อิธตฺถิ ^๒- สุกิจฺฉรูปํ วติทํ ปริตฺตํ ปตฺโถทโน นาลมยํ ทุวินฺนํ ฯ [๒๕๐] |๒๕๐.๑| อปฺปมฺหา อปฺปกํ ทชฺชา อนุมชฺฌโต มชฺฌกํ พหุมฺหา พหุกํ ทชฺชา อทานํ นุปปชฺชติ ฯ |๒๕๐.๒| ตํ ตํ วทามิ โกสิย เทหิ ทานานิ ภุญฺช จ อริยมคฺคํ สมารุห ^๓- เนกาสี ลภเต สุขํ ฯ [๒๕๑] |๒๕๑.๑| โมฆญฺจสฺส หุตํ โหติ โมฆญฺจาปิ สมีหิตํ อติถิสฺมึ โย นิสินฺนสฺมึ เอโก ภุญฺชติ โภชนํ ฯ |๒๕๑.๒| ตํ ตํ วทามิ โกสิย เทหิ ทานานิ ภุญฺช จ อริยมคฺคํ สมารุห เนกาสี ลภเต สุขํ ฯ [๒๕๒] |๒๕๒.๑| สจฺจํ ตสฺส หุตํ โหติ สจฺจญฺจาปิ สมีหิตํ อติถิสฺมึ โย นิสินฺนสฺมึ เนโก ภุญฺชติ โภชนํ ฯ |๒๕๒.๒| ตํ ตํ วทามิ โกสิย เทหิ ทานานิ ภุญฺช จ อริยมคฺคํ สมารุห เนกาสี ลภเต สุขํ ฯ [๒๕๓] |๒๕๓.๑| สรญฺจ ชุหติ โปโส พหุกาย คยาย จ โทเณ ติมฺพรุติตฺถสฺมึ สีฆโสเต มหาวเห ฯ |๒๕๓.๒| อตฺร จสฺส หุตํ โหติ อตฺร จสฺส สมีหิตํ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. นปิ ฯ ^๒ ม. จ อตฺถิ ฯ ^๓ ม. สมารูห ฯ สี. ยุ. อริยํ มคฺคํ ฯ อิโต ปรํ @อีทิสเมว ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๘๙.

อติถิสฺมึ โย นิสินฺนสฺมึ เนโก ภุญฺชติ โภชนํ ฯ |๒๕๓.๓| ตํ ตํ วทามิ โกสิย เทหิ ทานานิ ภุญฺช จ อริยมคฺคํ สมารุห เนกาสี ลภเต สุขํ ฯ [๒๕๔] |๒๕๔.๑| พลิสํ หิ โส นิคิลติ ^๑- ทีฆสุตฺตํ สพนฺธนํ อติถิสฺมึ โย นิสินฺนสฺมึ เอโก ภุญฺชติ โภชนํ ฯ |๒๕๔.๒| ตํ ตํ วทามิ โกสิย เทหิ ทานานิ ภุญฺช จ อริยมคฺคํ สมารุห เนกาสี ลภเต สุขํ ฯ [๒๕๕] อุฬารวณฺณา วต พฺราหฺมณา อิเม อยญฺจ โว สุนโข กิสฺส เหตุ อุจฺจาวจํ วณฺณนิภํ วิกุพฺพติ อกฺขาถ โน พฺราหฺมณา เก นุ ตุเมฺห ฯ [๒๕๖] จนฺโท จ สุริโย จ อุโภ อิธาคตา อยํ ปน มาตลิ เทวสารถิ สกฺโกหมสฺมี ติทสานมินฺโท เอโส จ โข ปญฺจสิโขติ วุจฺจติ ฯ [๒๕๗] ปาณิสฺสรา มุทิงฺคา จ มุรชาลมฺพรานิ จ สุตฺตเมนํ ปโพเธนฺติ ปฏิพุทฺโธ จ นนฺทติ ฯ [๒๕๘] |๒๕๘.๑| เยเกจิเม มจฺฉริโน กทริยา ปริภาสกา สมณพฺราหฺมณานํ อิเธว นิกฺขิปฺป สรีรเทหํ @เชิงอรรถ: ^๑ สี. ยุ. นิคฺคิลติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๙๐.

กายสฺส เภทา นิรยํ วชนฺติ ฯ |๒๕๘.๒| เยเกจิเม สุคติมาสสานา ^๑- ธมฺเม ฐิตา สํยเม สํวิภาเค อิเธว นิกฺขิปฺป สรีรเทหํ กายสฺส เภทา สุคตึ วชนฺติ ฯ [๒๕๙] ตฺวํ โน ^๒- ญาติ ปุริมาสุ ชาติสุ โส มจฺฉรี โกสิโย ^๓- ปาปธมฺโม ตเวว อตฺถาย อิธาคตมฺหา มา ปาปธมฺโม นิรยํ อปตฺถ ^๔- ฯ [๒๖๐] |๒๖๐.๑| อทฺธา หิ เม เต ^๕- หิตกามา ยํ มํ สมนุสาสถ โสหํ ตถา กริสฺสามิ สพฺพํ วุตฺตํ หิเตสิภิ ฯ |๒๖๐.๒| เอโสหมชฺเชว อุปารมามิ น จาปิหํ กิญฺจิ กเรยฺย ปาปํ น จาปิ เม กิญฺจิ อเทยฺยมตฺถิ น จาปิทตฺวา อุทกํ ปิวามิ ^๖- ฯ |๒๖๐.๓| เอวญฺจ เม ททโต สพฺพกาลํ โภคาปิ เม ^๗- วาสว ขียิสฺสนฺติ ตโต อหํ ปพฺพชิสฺสามิ สกฺก หิตฺวา กามานิ ยโถธิกานิ ฯ [๒๖๑] |๒๖๑.๑| นคุตฺตเม คิริวเร คนฺธมาทเน @เชิงอรรถ: ^๑ ม. สุคฺคติมาสมานา ฯ ^๒ ม. โนสิ ฯ ^๓ ม. โรสโก ฯ ^๔ ม. คมิตฺถ ฯ @^๕ ม. มํ โว ฯ ^๖ สี. อุทกมฺปหํ ปิเพ ฯ ^๗ ม. โภคา อิเม ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๙๑.

โมทนฺติ ตา เทววราภิปาลิตา อถาคมา อิสิวโร สพฺพโลกคู สุปุปฺผิตํ ทุมวรสาขมาทิย ฯ |๒๖๑.๒| สุจึ สุคนฺธํ ติทเสหิ สกฺกตํ ปุปฺผุตฺตมํ อมรวเรภิ เสวิตํ อลทฺธมญฺเญหิ ว ทานเวหิ ^๑- อญฺญตฺร เทเวหิ ตทารหํ หิตํ ^๒- ฯ |๒๖๑.๓| ตโต จตสฺโส กนกตฺตจูปมา อุฏฺฐาย นาริโย ปมทาธิปา มุนึ อาสา จ สทฺธา จ สิรี ตโต หิรี อิจฺจพฺรวุํ นารทํ เทวพฺราหฺมณํ ฯ |๒๖๑.๔| สเจ อนุทฺทิฏฺฐํ ตยา มหามุนิ ปุปฺผํ อิทํ ปาริฉตฺตสฺส พฺรหฺเม ททาหิ โน สพฺพา คติ เต อิชฺฌตุ ตฺวํปิ โน โหหิ ยเถว วาสโว ฯ |๒๖๑.๕| ตํ ยาจมานาภิสเมกฺข นารโท อิจฺจาพฺรวี สงฺกลหํ อุทีรยิ น มยฺหมตฺถตฺถิ อิเมหิ โกจิ นํ ยาเยว โว เสยฺยสิ สา ปิลนฺธตุ ฯ [๒๖๒] ตฺวํ โนตฺตเมวาภิสเมกฺข นารท @เชิงอรรถ: ^๑ ม. อลทฺธ มจฺเจหิ ว ทานเวหิ วา ฯ ^๒ ม. หิทํ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๙๒.

ยสฺสิจฺฉสิ ตสฺสมนุปฺปเวจฺฉสุ ยสฺสา หิ โน นารท ตฺวํ ปทสฺสสิ สาเยว โน เหหิติ เสฏฺฐสมฺมตา ฯ [๒๖๓] อกลฺลเมตํ วจนํ สุคตฺเต โก พฺราหฺมโณ โก กลหํ ^๑- อุทีรเย คนฺตฺวาน ภูตาธิปเมว ปุจฺฉถ สเจ น ชานาถ อิธุตฺตมธมฺมํ ฯ [๒๖๔] ตา นารเทน ปรมปฺปโกปิตา อุทีริตา วณฺณมเทน มตฺตา สกาสํ ^๒- คนฺตฺวาน สหสฺสจกฺขุโน ปุจฺฉึสุ ภูตาธิปํ กา นุ เสยฺยสิ ฯ [๒๖๕] ตา ทิสฺวา อายตฺตมนา ปุรินฺทโท อิจฺจาพฺรวี เทววโร กตญฺชลี สพฺพาว โว โหถ สุภคฺเค ^๓- สาทิสี โก เนว ^๔- ภทฺเท กลหํ อทีรยิ ฯ [๒๖๖] โย สพฺพโลกญฺจรโก ^๕- มหามุนิ ธมฺเม ฐิโต นารโท สจฺจนิกฺกโม โส โน พฺรวี คิริวเร คนฺธมาทเน คนฺตฺวาน ภูตาธิปเมว ปุจฺฉถ สเจ น ชานาถ อิธุตฺตมธมฺมํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. สงฺกลหํ ฯ ^๒ ม. สกาเส ฯ ^๓ ม. สุคตฺเต ฯ ^๔ โก เนธ อิติปิ ฯ @^๕ ม. สพฺพโลกจฺจริโต ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๙๓.

[๒๖๗] อสู พฺรหารญฺญจโร มหามุนิ นาทตฺวา ภตฺตํ วรคตฺเต ภุญฺชติ วิเจยฺย ทานานิ ททาติ โกสิโย ยสฺสา หิ โส ทสฺสติ สาว เสยฺยสิ ฯ [๒๖๘] อสู หิ โส สมฺมติ ทกฺขิณํ ทิสํ คงฺคาย ตีเร หิมวนฺตปสฺสินิ ^๑- ส โกสิโย ทุลฺลภปานโภชโน ตสฺส สุธํ ปาปย เทวสารถิ ฯ [๒๖๙] โส มาตลิ เทววเรน เปสิโต สหสฺสยุตฺตํ อภิรุยฺห สนฺทนํ สุขิปฺปเมว อุปคมฺม อสฺสมํ อทิสฺสมาโน มุนิโน สุธํ อทา ฯ [๒๗๐] |๒๗๐.๑| อุทคฺคิหุตฺตํ อุปติฏฺฐโต หิ เม ปภงฺกรํ โลกตโมนุทุตฺตมํ สพฺพานิ ภูตานิ อธิจฺจ ^๒- วาสโว โก เนว เม ปาณิสุ กึ สุโธทหิ ฯ |๒๗๐.๒| สงฺขูปมํ เสตมตุลฺยทสฺสนํ สุจึ สุคนฺธํ ปิยรูปมพฺภุตํ อทิฏฺฐปุพฺพํ มม ชาตจกฺขุภิ ^๓- กา เทวตา ปาณิสุ กึ สุโธทหิ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. -ปสฺสนิ ฯ สี. ยุ. -ปสฺมนิ ฯ ^๒ สี. ยุ. อติจฺจ ฯ ^๓ ม. ชาตุ จกฺขุภิ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๙๔.

[๒๗๑] |๒๗๑.๑| อหํ มหินฺเทน มเหสิ เปสิโต สุธาภิหาสึ ตุริโต มหามุนิ ชานาสิ มํ มาตลิ เทวสารถิ ภุญฺชสฺสุ ภตฺตุตฺตมํ มาภิวารยิ ^๑- ฯ |๒๗๑.๒| ภุตฺตา จ สา ทฺวาทส หนฺติ ปาปเก ขุทฺทํ ปิปาสํ อรตึ ทรถํ กิลํ ^๒- โกธูปนาหญฺจ วิวาทเปสุณํ สีตุณฺหตนฺทิญฺจ รสุตฺตมํ อิทํ ฯ [๒๗๒] น กปฺปติ มาตลิ มยฺห ภุญฺชิตุํ ปุพฺเพ อทตฺวา อิติ เม วตุตฺตมํ น จาปิ เอกาสนมรียปูชิตํ ^๓- อสํวิภาคี จ สุขํ น วินฺทติ ฯ [๒๗๓] |๒๗๓.๑| ถีฆาตกา เยเกจิเม ^๔- ปรทาริกา มิตฺตทฺทุโน เย จ สปนฺติ สุพฺพเต สพฺเพว ^๕- เต มจฺฉริปญฺจมาธมา ตสฺมา อทตฺวา อุทกมฺปิ นาสฺมิเย ^๖- ฯ |๒๗๓.๒| โสหิตฺถิยา วา ปุริสสฺส วา ปน ทสฺสามิ ทานํ วิทุสมฺปวณฺณิตํ สทฺธา วทญฺญู อิธ วีตมจฺฉรา @เชิงอรรถ: ^๑ สี. ยุ. มา วิจารยิ ฯ ^๒ สพฺพตฺถ โปตฺถเก ขมนฺติ ขายติ ฯ ม. ทรกฺลมํ ฯ @^๓ สี. ยุ. เอกาสนํ อริยปูขิตํ ฯ ^๔ ม. เย จิเม ฯ ^๕ ม. จ ฯ ^๖ ม. นาสฺนิเย ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๙๕.

ภวนฺติ เหเต สุจิสจฺจสมฺมตา ฯ [๒๗๔] |๒๗๔.๑| อโต มตา เทววเรน เปสิตา กญฺญา จตสฺโส กนกตฺตจูปมา อาสา จ สทฺธา จ สิรี ตโต หิรี ตํ อสฺสมํ อาคมุ ^๑- ยตฺถ โกสิโย ฯ |๒๗๔.๒| ตา ทิสฺวา สพฺพา ปรมปฺปโมทิตา ^๒- สุเภน วณฺเณน สิขาริวคฺคิโน กญฺญา จตสฺโส จตุโร จตุทฺทิสา อิจฺจาพฺรวี มาตลิโนว ^๓- สมฺมุขา ฯ |๒๗๔.๓| ปุริมํ ทิสํ กา ตฺวํ ปภาสิ เทวเต อลงฺกตา ตารวราว โอสธี ปุจฺฉามิ ตํ กญฺจนเวลฺลิวิคฺคเห อาจิกฺข เม ตฺวํ กตมาสิ เทวตา ฯ [๒๗๕] |๒๗๕.๑| สิราห เทวี มนุเชสุ ^๔- ปูชิตา อปาปสตฺตูปนิเสวินี สทา สุธาวิวาเทน ตวนฺติมาคตา ตํ มํ สุธาย วรปญฺญ ภาชย ฯ |๒๗๕.๒| ยสฺสาหมิจฺฉามิ สุธํ มหามุนิ โส สพฺพกาเมหิ นโร ปโมทติ สิรีติ มํ ชานาหิ ชูหตุตฺตม @เชิงอรรถ: ^๑ สี. ยุ. อาคมุํ ฯ ^๒ ม. สพฺโพ ปรมปฺปโมทิโต ฯ ^๓ ม. จ ฯ ^๔ ม. มนุเชภิ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๙๖.

ตํ มํ สุธาย วรปญฺญ ภาชย ฯ [๒๗๖] |๒๗๖.๑| สิปฺเปน วิชฺชาจรเณน พุทฺธิยา นรา อุเปตา ปคุณา สกมฺมุนา ตยา วิหีนา น ลภนฺติ กิญฺจิ นํ ^๑- ตยิทํ น สาธุ ยทิทํ ยตา กตํ ฯ |๒๗๖.๒| ปสฺสามิ โปสํ อลสํ มหคฺฆสํ สุทุกฺกุลีนํปิ อรูปิมํ นรํ ตยานุคุตฺโต สิริ ชาติมามปิ เปเสติ ทาสํ วิย โภควา สุขี ฯ |๒๗๖.๓| ตนฺตํ อสจฺจํ อวิภชฺชเสวินึ ชานามิ มุฬฺหํ วิทุรานุปาตินึ น ตาทิสี อรหติ อาสนูทกํ กุโต สุธา คจฺฉ น มยฺห รุจฺจสิ ฯ [๒๗๗] |๒๗๗.๑| กา สุกฺกทาฐา ปฏิมุตฺตกุณฺฑลา จิตฺตงฺคทา กมฺพุวิมฏฺฐธารินี โอสิตฺตวณฺณํ ปริทยฺห โสภติ ^๒- กุสคฺคิรตฺตํ อปิฬยฺห มญฺชรึ ฯ |๒๗๗.๒| มิคีว ภนฺตา สรจาปธารินา วิราธิตา มนฺทมิว อุทิกฺขสิ โก เต ทุติโย อิธ มนฺทโลจเน @เชิงอรรถ: ^๑ ม. กิญฺจนํ ฯ ^๒ ม. โสภสิ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๙๗.

น ภายสิ เอกิกา กานเน วเน ฯ [๒๗๘] น เม ทุติโย อิธมตฺถิ โกสิย มสกฺกสารปฺปภวมฺหิ เทวตา อาสา สุธาสาย ตวนฺติมาคตา ตํ มํ สุธาย วรปญฺญ ภาชย ฯ [๒๗๙] |๒๗๙.๑| อาสาย ยนฺติ วณิชา ธเนสิโน นาวํ สมารุยฺห ปเรนฺติ อณฺณเว เต ตตฺถ สีทนฺติ อโถปิ เอกทา ชินาธนา เอนฺติ วินฏฺฐปาภตา ฯ |๒๗๙.๒| อาสาย เขตฺตานิ กสนฺติ กสฺสกา วปนฺติ พีชานิ กโรนฺตุปายโส อีตีนิปาเตน อวุฏฺฐิตาย วา ^๑- น กิญฺจิ วินฺทนฺติ ตโต ผลาคมํ ฯ |๒๗๙.๓| อถตฺตการานิ กโรนฺติ ภตฺตุสุ อาสํ ปุรกฺขตฺว นรา สุเขสิโน เต ภตฺตุรตฺถา อติคาฬฺหิตา ปุน ทิสา ปนสฺสนฺติ อลทฺธ กิญฺจิ นํ ^๒- ฯ |๒๗๙.๔| ชหิตฺว ^๓- ธญฺญญฺจ ธนญฺจ ญาตเก อาสาย สคฺคาธิมนา สุเขสิโน @เชิงอรรถ: ^๑ สี. ยุ. อวฏฺฐิกาย วา ฯ ^๒ ม. กิญฺจนํ ฯ ^๓ ม. หิตฺวาน ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๙๘.

ตปนฺติ ลูขํปิ ตปํ จิรตฺตรํ กุมฺมคฺคมารุยฺห ปเรนฺติ ทุคฺคตึ ฯ |๒๗๙.๕| อาสา วิสํวาทิกสมฺมตา อิเม อาเส สุธาย ^๑- วินยสฺสุ อตฺตนิ น ตาทิสี อรหติ อาสนูทกํ กุโต สุธา คจฺฉ น มยฺห รุจฺจสิ ฯ [๒๘๐] ททฺทลฺลมานา ยสสา ยสสฺสินี ชิฆญฺญนามวฺหยนํ ทิสํปติ ปุจฺฉามิ ตํ กญฺจนเวลฺลิวิคฺคเห อาจิกฺข เม ตฺวํ กตมาสิ เทวตา ฯ [๒๘๑] สทฺธาห เทวี มนุเชสุ ^๒- ปูชิตา อปาปสตฺตูปนิเสวินี สทา สุธาวิวาเทน ตวนฺติมาคตา ตํ มํ สุธาย วรปญฺญ ภาชย ฯ [๒๘๒] |๒๘๒.๑| ทานํ ทมํ จาคมโถปิ สํยมํ อาทาย สทฺธาย กโรนฺติ เหกทา เถยฺยํ มุสา กูฏมโถปิ เปสุณํ กโรนฺติ เหเก ปุน วิจฺจุตา ตยา ฯ |๒๘๒.๒| ภริยาสุ โปโส สทิสีสุ เปกฺขวา สีลูปปนฺนาสุ ปติพฺพตาสุปิ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. สุธาสํ ฯ ^๒ ม. -มนุเชหิ ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๙๙.

วิเนตฺวา ^๑- ฉนฺทํ กุลิตฺถิยาสุปิ ^๒- กโรติ สทฺธํ ปุน กุมฺภทาสิยา ฯ |๒๘๒.๓| ตฺวเมว สทฺเธ ปรทารเสวินี ปาปํ กโรสี กุสลํ นิริญฺจสิ ^๓- น ตาทิสี อรหติ อาสนูทกํ กุโต สุธา คจฺฉ น มยฺห รุจฺจสิ ฯ [๒๘๓] |๒๘๓.๑| ชิฆญฺญรตฺตึ อรุณสฺมิมูหเต ยา ทิสฺสติ อุตฺตมรูปวณฺณินี ตถูปมา มํ ปฏิภาสิ เทวเต อาจิกฺข เม ตฺวํ กตมาสิ อจฺฉรา ฯ |๒๘๓.๒| กาฬา นิทาเฆริว อคฺคิชาริว ^๔- อนิเลริตา โลหิตปตฺตมาลินี กา ติฏฺฐสี มนฺทมิคาว โลกยํ ^๕- ภาเสสมานาว คิรํ น มุญฺจสิ ฯ [๒๘๔] หิราห เทวี มนุเชสุ ปูชิตา อปาปสตฺตูปนิเสวินี สทา สุธาวิวาเทน ตวนฺติมาคตา สาหํ น สกฺโกมิ สุธํปิ ยาจิตุํ โกปินรูปา วิย ยาจนิตฺถิยา ฯ [๒๘๕] |๒๘๕.๑| ธมฺเมน ญาเยน สุคตฺเต ลจฺฉสิ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. วิเนตฺวาน ฯ ^๒ สี. ยุ. กุลธีติยาสุปิ ฯ ^๓ ม. กุสลมฺปิ ริญฺจสิ ฯ @^๔ สี. อคฺคชาติว ฯ ยุ. อคฺคิชาติว ฯ ^๕ สี. ยุ. มนฺทมิวาวโลกยํ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๐๐.

เอโส หิ ธมฺโม น หิ ยาจนา สุธา ตํ ตํ อยาจนฺติมหํ นิมนฺตเย สุธํ ยํ ^๑- ยญฺจิจฺฉสิ ตํปิ ทมฺมิ เต ฯ |๒๘๕.๒| สา ตฺวํ มยา อชฺช สกมฺหิ อสฺสเม นิมนฺติตา กญฺจนเวลฺลิวิคฺคเห ตุวญฺหิ เม สพฺพรเสหิ ปูชิตา ตํ ปูชยิตฺวาน สุธํปิ อสฺมิเย ฯ [๒๘๖] |๒๘๖.๑| สา โกสิเยนานุมตา ชุตีมตา อทฺธา หิรี รมฺมํ ปาวิสิยสฺสมํ อุทกวนฺตํ ผลมริยปูชิตํ อปาปสตฺตูปนิเสวินี ^๒- สทา ฯ |๒๘๖.๒| รุกฺขคฺคหนา พหุเกตฺถ ปุปฺผิตา อมฺพา ปิยาลา ปนสา จ กึสุกา โสภญฺชนา โลทฺทมโถปิ ปทฺมกา เกตกา จ ภงฺคา ติลกา จ ปุปฺผิตา ฯ |๒๘๖.๓| สาลา กเรรี พหุเกตฺถ ชมฺพุโย อสฺสตฺถนิโคฺรธมธุกา จ เวทิสา ^๓- อุทฺทาลกา ปาตลิ สินฺทุวาริตา ^๔- มนุญฺญคนฺธา มุจฺจลินฺทเกตกา ฯ |๒๘๖.๔| หเรณุกา เวลุกา เวณุติณฺฑุกา ^๕- @เชิงอรรถ: ^๑ ม. สุธาย ฯ ^๒ ม. -นิเสวิตํ ฯ ^๓ ม. อสฺสตฺถนิโคฺรธมธุกเวตสา ฯ @^๔ ม. -วารกา ฯ ^๕ ม. เกณุตินฺทุกา ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๐๑.

สามากนิวารมโถปิ จีนกา โมจา กทลี พหุเกตฺถ สาลิโย ปวีหโย อาภุชิโน จ ตณฺฑุลา ฯ |๒๘๖.๕| ตสฺส จ อุตฺตรปสฺเสน ^๑- ชาตา โปกฺขรณี สิวา อกกฺกสา อปพฺภารา สาธุ อปฺปฏิคนฺธิกา ฯ |๒๘๖.๖| ตตฺถ มจฺฉา สนฺนิรตา เขมิโน พหุโภชนา สิงฺคุสวงฺกา สกุลา ^๒- สตวงฺกา จ โรหิตา อาลิคคฺครกากิณฺณา ปาฏินา กากมจฺฉกา ฯ |๒๘๖.๗| ตตฺถ ปกฺขี สนฺนิรตา เขมิโน พหุโภชนา หํสา โกญฺจา มยูรา จ จากวากา ^๓- จ กุกฺกุหา กุณาลกา พหู จิตฺรา สิขณฺฑี ชีวชีวกา ฯ |๒๘๖.๘| ตตฺถ ปาณา สมายนฺติ นานามิคคณา พหู สีหา พฺยคฺฆา วราหา จ อจฺฉโกกตรจฺฉโย ฯ |๒๘๖.๙| ปลสทา จ ควชา ^๔- มหิสา โรหิตา รุรู เอเณยฺยา จ วราหา จ คณิโน นีกสูกรา ฯ กทลิมิคา พหูเกตฺถ วิฬารา สสกณฺณิกา ฉมาคิรี ปุปฺผวิจิตฺรสนฺถตา ทิชาภิฆุฏฺฐา ทิชสงฺฆเสวิตา ฯ [๒๘๗] |๒๘๗.๑| สา สุตฺตจา นีลทุมาภิลมฺพิตา วิชฺชุมหาเมฆริวานุปชฺชถ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ตสฺเสวุตฺตรปสฺเสน ฯ ^๒ ม. สงฺกุลา ฯ ^๓ ม. จกฺกวากา ฯ @^๔ ม. ปลาสาทา ควชา จ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๐๒.

ตสฺสา สุสมฺพนฺธสิรํ กุสามยํ สุจึ สุคนฺธํ อชินูปเสวิตํ อตฺริจฺฉโกจฺฉํ ^๑- หิริเมตทพฺรวิ นิสีท กลฺยาณิ สุขยิทมาสนํ ฯ |๒๘๗.๒| ตสฺสา ตทา โกจฺฉคตาย โกสิโย ยทิจฺฉมานาย ชฏาชุตินฺธโร ^๒- นเวหิ ปตฺเตหิ สยํ สหูทกํ สุธาภิหาสี ตุริโต มหามุนิ ฯ |๒๘๗.๓| สา ตํ ปฏิคฺคยฺห อุโภหิ ปาณิภิ อิจฺจาพฺรวี อตฺตมนา ชฏาธรํ หนฺทาหํ เอตรหิ ปูชิตา ตยา คจฺเฉยฺยํ พฺรหฺเม ติทิวํ ชิตาวินี ฯ |๒๘๗.๔| สา โกสิเยนานุมตา ชุตีมตา อุทีริตา วณฺณมเทน มตฺตา สกาเส คนฺตฺวาน สหสฺสจกฺขุโน อยํ สุธา วาสว เทหิ เม ชยํ ฯ |๒๘๗.๕| ตเมนํ สกฺโกปิ ตทา อปูชยิ สหินฺทเทวา ^๓- สุรกญฺญมุตฺตมํ สา ปญฺชลี เทวมนุสฺสปูชิตา นวมฺหิ โกจฺฉมฺหิ ยทา อุปาวิสิ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. อตฺริจฺจ โกจฺฉํ ฯ ^๒ ม. ชฏาชินนฺธโร ฯ ^๓ สี. ยุ. สหินฺทา จ เทวา ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๐๓.

[๒๘๘] ตเมว อสํสี ปุนเทว มาตลึ สหสฺสเนตฺโต ติทสานมินฺโท คนฺตฺวาน วากฺยํ มม พฺรูหิ โกสิยํ อาสาย สทฺธาย สิริยา จ โกสิย หิรี สุธํ เกนมลตฺถ เหตุนา ฯ [๒๘๙] |๒๘๙.๑| ตํ สุปฺลวตฺถํ อุทตารยี รถํ ททฺทลฺลมานํ อุปกฺรียสาทิสํ ชมฺโพนทีสํ ตปเนยฺยสนฺนิภํ อลงฺกตํ กญฺจนจิตฺตสนฺถตํ ฯ |๒๘๙.๒| สุวณฺณจนฺเทตฺถ พหู นิปาติตา หตฺถี ควสฺสา กึปุริสพฺยคฺฆทีปิโย เอเณยฺยกา ลงฺฆมเยตฺถ ปกฺขิโน มิเคตฺถ เวฬุริยมยา ยูถายุตา ฯ |๒๘๙.๓| ตตฺถสฺสราชหริโย อโยชยุํ ทสสตานิ สุสุนาคสาทิเส อลงฺกเต กญฺจนชาลุรจฺฉเท อาเวลิเน สทฺทคเม อสงฺคิเต ฯ |๒๘๙.๔| ตํ ยานเสฏฺฐํ อภิรุยฺห มาตลิ ทส ทิสา อิมา อภินาทยิตฺถ นภญฺจ เสลญฺจ วนปฺปติญฺจ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๐๔.

สสาครํ ปพฺยตยิตฺถ ^๑- เมทนึ ฯ |๒๘๙.๕| ส ขิปฺปเมว อุปคมฺม อสฺสมํ ปาวารเมกํสกโต กตญฺชลี พหุสฺสุตํ วุฑฺฒํ วินีตวตฺตํ อิจฺจพฺรวี มาตลิ เทวพฺราหฺมณํ ฯ |๒๘๙.๖| อินฺทสฺส วากฺยํ นิสาเมหิ โกสิย ทูโต อหํ ปุจฺฉติ ตํ ปุรินฺทโท อาสาย สทฺธาย สิริยา จ โกสิย หิรี สุธํ เกนมลตฺถ เหตุนา ฯ [๒๙๐] อทฺธา สิรี มํ ปฏิภาติ มาตลิ สทฺธา อนิจฺจา ปน เทวสารถิ อาสา วิสํวาทิกสมฺมตา หิ เม หิรี จ อริยมฺหิ คุเณ ปติฏฺฐิตา ฯ [๒๙๑] |๒๙๑.๑| กุมาริโย ยาจิมา โคตฺตรกฺขิตา ชิณฺณา จ ยา จ ^๒- สภตฺตุอิตฺถิโย ตา ฉนฺทราคํ ปุริเสสุ อุคฺคตํ หิริยา นิวาเรนฺติ สจิตฺตมตฺตโน ฯ |๒๙๑.๒| สงฺคามสีเส สรสตฺติสํยุเต ปราชิตานํ ปตตํ ปลายินํ หิริยา นิวตฺตนฺติ ชหิตฺวาน ชีวิตํ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ปพฺยธยิตฺถ ฯ สี. ยุ. ปพฺยาถยิตฺถ ฯ ^๒ ม. ยา ยา จ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๐๕.

เต สมฺปฏิจฺฉนฺติ ปุน หิรีมนา ฯ |๒๙๑.๓| เวลา ยถา สาครเวควาริณี อยํ หิรี ^๑- ปาปชนํ นิวาริณี ตํ สพฺพโลเก หิริมรียปูชิตํ อินฺทสฺส ตํ เวทย เทวสารถิ ฯ [๒๙๒] โก เต อิมํ โกสิย ทิฏฺฐิโมทหิ พฺรหฺมา มหินฺโท อถวา ปชาปติ หิราย เทเวสุปิ เสฏฺฐสมฺมตา ธีตา มหินฺทสฺส มเหสิ ชายถ ฯ [๒๙๓] หนฺเทหิทานิ ติทิวํ อปกฺกม รถํ สมารุยฺห มมายิตํ อิทํ ^๒- อินฺโท จ ตํ อินฺทสโคตฺต กงฺขติ อชฺเชว ตฺวํ อินฺทสหพฺยตํ วช ฯ [๒๙๔] เอวํ วิสุชฺฌนฺติ ^๓- อปาปกมฺมิโน อโถ สุจิณฺณสฺส ผลํ น นสฺสติ เยเกจิ อทฺทกฺขุํ สุธาโภชนํ ^๔- สพฺเพว เต อินฺทสหพฺยตํ คตาติ ฯ [๒๙๕] ^*- หิรี อุปฺปลวณฺณาสิ โกสิโย ทานปติ ภิกฺขุ อนุรุทฺโธ ปญฺจสิโข อานนฺโท อาสิ มาตลิ สุริโย กสฺสโป ภิกฺขุ โมคฺคลฺลาโนสิ จนฺทิมา @เชิงอรรถ: ^๑ ม. หิราย หิ ฯ ^๒ ม. อิมํ ฯ ^๓ สี.ยุ. สมิชฺฌนฺติ ฯ ^๔ ม. มทฺทกฺขุ สุธาย โภชนํ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๐๖.

นารโท สารีปุตฺโตสิ สมฺพุทฺโธ อาสิ วาสโวติ ^*- ฯ สุธาโภชนชาตกํ ตติยํ ฯ ---------