บาลีพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๘ - พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๒๐

๖ ภูริทตฺตชาตกํ [๖๘๗] ยงฺกิญฺจิ รตนมตฺถิ ธตรฏฺฐนิเวสเน สพฺพานิ เต อุปยนฺตุ ธีตรํ เทหิ ราชิโน ฯ [๖๘๘] น โน วิวาโห นาเคหิ กตปุพฺโพ กุทาจนํ ตํ วิวาหํ อสํยุตฺตํ กถํ อเมฺห กโรมเส ฯ [๖๘๙] |๖๘๙.๑| ชีวิตํ นูน เต จตฺตํ รฏฺฐํ วา มนุชาธิป น หิ นาเค กุปฺปิตมฺหิ จิรํ ชีวนฺติ ตาทิสา ฯ |๖๘๙.๒| โย ตฺวํ เทว มนุสฺโสสิ อิทฺธิมนฺตํ อนิทฺธิมา วรุณสฺส นิยํ ปุตฺตํ ยามุนํ อติมญฺญสิ ฯ [๖๙๐] |๖๙๐.๑| นาติมญฺญามิ ราชานํ ธตรฏฺฐํ ยสสฺสินํ ธตรฏฺโฐ หิ นาคานํ พหูนมปิ อิสฺสโร ฯ |๖๙๐.๒| อหิ มหานุภาโวปิ น เม ธีตรมารโห ขตฺติโย จ วิเทหานํ อภิชาตา สมุทฺทชา ฯ [๖๙๑] กมฺพลสฺสตรา อุฏฺเฐนฺตุ สพฺเพ นาเค นิเวทย พาราณสึ ปวชฺชนฺตุ มา จ กญฺจิ ^๒- วิเหฐยุํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. อวตฺตถาติ ฯ ^๒ สี. ยุ. กิญฺจิ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๔๖.

[๖๙๒] |๖๙๒.๑| นิเวสเนสุ โสพฺเภสุ รถิยา จจฺจเรสุ จ รุกฺขคฺเคสุ จ ลมฺพนฺตุ วิตตา โตรเณสุ จ ฯ |๖๙๒.๒| อหมฺปิ สพฺพเสเตน มหตา สุมหํ ปุรํ ปริกฺขิปิสฺสํ โภเคหิ กาสีนํ ชนยํ ภยํ ฯ [๖๙๓] |๖๙๓.๑| ตสฺส ตํ วจนํ สุตฺวา อุรคาเนกวณฺณิโน พาราณสึ ปวชฺชึสุ น จ กญฺจิ วิเหฐยุํ ฯ |๖๙๓.๒| นิเวสเนสุ โสพฺเภสุ รถิยา จจฺจเรสุ จ รุกฺขคฺเคสุ จ ลมฺพึสุ วิตตา โตรเณสุ จ ฯ |๖๙๓.๓| เอเต ทิสฺวาน ลมฺพนฺเต ปูถู กนฺทึสุ นาริโย นาเค โสณฺฑิกเต ทิสฺวา ปสฺสสนฺเต มหุํ มหุํ ^๑- ฯ |๖๙๓.๔| พาราณสี สพฺยาธิตา ^๒- อาตุรา สมปชฺชถ พาหา ปคฺคยฺห ปกฺกนฺทุํ ธีตรํ เทหิ ราชิโน ฯ [๖๙๔] |๖๙๔.๑| ปุปฺผาภิหารสฺส วนสฺส มชฺเฌ โก โลหิตกฺโข วิหตนฺตรํโส ^๓- กา กมฺพุกายูรธรา สุวตฺถา ติฏฺฐนฺติ นาริโย ทส วนฺทมานา ฯ |๖๙๔.๒| โก ตฺวํ พฺรหาพาหุ วนสฺส มชฺเฌ วิโรจสิ ฆตสิตฺโต ว อคฺคิ มเหสกฺโข อญฺญตโรสิ ยกฺโข อุทาหุ นาโคสิ มหานุภาโว ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. มุหุํ มุหุํ ฯ ^๒ ม. ปพฺยธิตา ฯ ^๓ ม. วิตตนฺตรํโส ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๔๗.

[๖๙๕] |๖๙๕.๑| นาโคหมสฺมิ อิทฺธิมา เตชสี ^๑- ทุรติกฺกโม ฑํเสยฺยํ เตชสา กุทฺโธ ผีตํ ชนปทํ อปิ ฯ |๖๙๕.๒| สมุทฺทชา หิ เม มาตา ธตรฏฺโฐ จ เม ปิตา สุทสฺสนกนิฏฺโฐสฺมิ ภูริทตฺโตติ มํ วิทู ฯ [๖๙๖] |๖๙๖.๑| ยํ คมฺภีรํ สทาวฏฺฏํ รหทํ เภสฺมํ ^๒- เปกฺขสิ เอโส ทิโพฺย มมาวาโส อเนกสตโปริโส ฯ |๖๙๖.๒| มยูรโกญฺจาภิรุทํ นีโลทํ วนมชฺฌโต ยมุนํ ปวิส มา ภีโต เขมํ วตฺตวตึ ^๓- สิวํ ฯ [๖๙๗] ตตฺถ ปตฺโต สานุจโร สห ปุตฺเตน พฺราหฺมณ ปูชิโต มยฺหํ กาเมหิ สุขํ พฺราหฺมณ วจฺฉสิ ฯ [๖๙๘] |๖๙๘.๑| สมา สมนฺตปริโต ปหุตตครา ^๔- มหี อินฺทโคปกสญฺฉนฺนา โสภติ หริตุตฺตมา ฯ |๖๙๘.๒| รมฺมานิ วนเจตฺยานิ รมฺมา หํสุปกูชิตา โอปุปฺผปทุมา ติฏฺฐนฺติ โปกฺขรญฺญา ^๕- สุนิมฺมิตา ฯ |๖๙๘.๓| อฏฺฐํสา สุกตา ถมฺภา สพฺเพ เวฬุริยามยา สหสฺสถมฺภา ปาสาทา ปูรา กญฺญาหิ โชตเร ฯ |๖๙๘.๔| วิมานํ อุปปนฺโนสิ ทิพฺพํ ปุญฺเญหิ อตฺตโน อสมฺพาธํ สิวํ รมฺมํ อจฺจนฺตสุขสญฺหิตํ ฯ |๖๙๘.๕| มญฺเญ สหสฺสเนตฺตสฺส วิมานํ นาภิกงฺขสิ อิทฺธิ หิ ตฺยายํ วิปุลา สกฺกสฺเสว ชุตีมโต ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. เตชสฺสี ฯ ^๒ ม. ภิสฺมํ ฯ ^๓ ม. วตฺตวตํ ฯ ^๔ ม. ปหูตตครา ฯ สี. ยุ. @พหุกา ตตฺครา ฯ ^๕ ม. โปกฺขรญฺโญ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๔๘.

[๖๙๙] มนสาปิ น ปตฺตพฺโพ อานุภาโว ชุตีมโต ปริจาริยมานานํ อินฺทานํ ^๑- วสวตฺตินํ ฯ [๗๐๐] ตํ วิมานํ อภิชฺฌาย อมรานํ สุเขสินํ อุโปสถํ อุปวสนฺโต เสมิ วมฺมิกมุทฺธนิ ฯ [๗๐๑] |๗๐๑.๑| อหญฺจ มิคเมสาโน สปุตฺโต ปาวิสึ วนํ เต ^๒- มํ มตํ วา ชีวํ วา นาภิเวเทนฺติ ญาตกา ฯ |๗๐๑.๒| อามนฺตเย ภูริทตฺตํ กาสิปุตฺตํ ยสสฺสินํ ตยา โน สมนุญฺญาตา อปิ ปสฺเสมุ ญาตเก ฯ [๗๐๒] |๗๐๒.๑| เอโส หิ วต เม ฉนฺโท ยํ วเสสิ มมนฺติเก น หิ เอตาทิสา กามา สุลภา โหนฺติ มานุเส ฯ |๗๐๒.๒| สเจ ตฺวํ นิจฺฉเส วตฺถุํ มม กาเมหิ ปูชิโต มยา ตฺวํ สมนุญฺญาโต โสตฺถึ ปสฺสาหิ ญาตเก ฯ [๗๐๓] ธารยิมํ มณึ ทิพฺยํ ปสุํ ปุตฺเต จ วินฺทสิ อโรโค สุขิโต โหหิ ^๓- คจฺเฉวาทาย พฺราหฺมณ ฯ [๗๐๔] กุสลํ ปฏินนฺทามิ ภูริทตฺต วโจ ตว ปพฺพชิสฺสามิ ชิณฺโณสฺมิ น กาเม อภิปตฺถเย ฯ [๗๐๕] พฺรหฺมจริยสฺส เจ ภงฺโค โหติ โภเคหิ การิยํ อวิกปฺปมาโน เอยฺยาสิ พหุํ ทสฺสามิ เต ธนํ ฯ [๗๐๖] กุสลํ ปฏินนฺทามิ ภูริทตฺต วโจ ตว ปุนปิ อาคมิสฺสามิ สเจ อตฺโถ ภวิสฺสติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. สอินฺทานํ ฯ ^๒ ม. ตํ ฯ ^๓ ม. โหติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๔๙.

[๗๐๗] |๗๐๗.๑| อิทํ วตฺวา ภูริทตฺโต เปเสสิ จตุโร ชเน เอถ คจฺฉถ อุฏฺเฐถ ขิปฺปํ ปาเปถ พฺราหฺมณํ ฯ |๗๐๗.๒| ตสฺส ตํ วจนํ สุตฺวา อุฏฺฐาย จตุโร ชนา เปสิตา ภูริทตฺเตน ขิปฺปํ ปาเปสุํ พฺราหฺมณํ ฯ [๗๐๘] มณึ ปคฺคยฺห มงฺคลฺยํ สาธุ วิตฺตํ ^๑- มโนรมํ เสลํ พฺยญฺชนสมฺปนฺนํ โก อิมํ มณิมชฺฌคา ฯ [๗๐๙] โลหิตกฺขิสหสฺสาหิ สมนฺตา ปริวาริตํ อชฺช กาลํ ปถํ ^๒- คจฺฉํ อชฺฌคาหํ มณึ อิมํ ฯ [๗๑๐] |๗๑๐.๑| สุปจิณฺโณ อยํ เสโล อจฺจิโต มหิโต สทา สุธาริโต สุนิกฺขิตฺโต สพฺพตฺถมภิสาธเย ฯ |๗๑๐.๒| อุปจารวิปนฺนสฺส นิกฺเขเป ธารณาย วา อยํ เสโล วินาสาย ปริจิณฺโณ อโยนิโส ฯ |๗๑๐.๓| นยิมํ อกุสโล ทิพฺยํ มณึ ธาเรตุมารโห ปฏิปชฺช สตํ นิกฺขํ เทหิมํ รตนํ มม ฯ [๗๑๑] เนว มายํ ^๓- มณิ เกยฺโย โคหิ วา รตเนหิ วา เสโล พฺยญฺชนสมฺปนฺโน เนว เกยฺโย มณิ มม ฯ [๗๑๒] โน เจ ตยา มณิ เกยฺโย โคหิ วา รตเนหิ วา อถ เกน มณิ เกยฺโย ตํ เม อกฺขาหิ ปุจฺฉิโต ฯ [๗๑๓] โย เม สํเส มหานาคํ เตชสึ ทุรติกฺกมํ @เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. สาธุจิตฺตํ ฯ ^๒ สี. ยุ. ปทํ ฯ ^๓ ม. น จ มยายํ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๕๐.

ตสฺส ทชฺชํ อิมํ เสลํ ชลนฺตริว ^๑- เตชสา ฯ [๗๑๔] โก นุ พฺราหฺมณวณฺเณน สุปณฺโณ ปตตํ วโร นาคํ ชิคึสมเนฺวติ ^๒- อเนฺวสํ ภกฺขมตฺตโน ฯ [๗๑๕] นาหํ ทิชาธิโป โหมิ น ทิฏฺโฐ ครุโฬ มยา อาสีวิเสน วิตฺโตสฺมิ ^๓- เวชฺโช พฺราหฺมณ มํ วิทู ฯ [๗๑๖] กึ นุ ตุยฺหํ พลํ อตฺถิ กึ สิปฺปํ วิชฺชเต ตว กิสฺมึ วา ตฺวํ ปรตฺถทฺโธ อุรคํ นาปจายสิ ฯ [๗๑๗] |๗๑๗.๑| อารญฺญิกสฺส อิสิโน จิรํ รตฺตํ ตปสฺสิโน สุปณฺโณ โกสิยสฺสกฺขา วิสวิชฺชํ อนุตฺตรํ ฯ |๗๑๗.๒| ตํ ภาวิตตฺตญฺญตรํ สมฺมนฺตํ ปพฺพตนฺตเร สกฺกจฺจนฺตํ อุปฏฺฐาสึ รตฺตินฺทิวมตนฺทิโต ฯ |๗๑๗.๓| โส ตทา ปริจิณฺโณ เม วตฺตํ วา พฺรหฺมจาริยํ ^๔- ทิพฺยํ ปาตุกริ มนฺตํ กามสา ภควา มมํ ฯ |๗๑๗.๔| ตฺยาหํ มนฺเต ปรตฺถทฺโธ นาหํ ภายามิ โภคินํ อาจริโย วิสฆาตานํ อาลมฺพายโนติ ^๕- มํ วิทู ฯ [๗๑๘] คณฺหามเส มณึ ตาต โสมทตฺต วิชานาหิ มา ทณฺเฑน สิรึ ปตฺตํ กามสา ปชหามเส ^๖- ฯ [๗๑๙] |๗๑๙.๑| สกํ นิเวสนํ ปตฺตํ โย ตํ พฺราหฺมณ ปูชยิ เอวํ กลฺยาณการิสฺส กึ โมหา ทุพฺภิมิจฺฉสิ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ชลนฺตมิว ฯ ^๒ ม. ชิคี - ฯ ^๓ จิตฺโตสฺมีติปิ ปาโฐ ฯ ม. วิตฺโตติ ฯ @^๔ ม. วตฺตวา พฺรหฺมจริยวา ฯ ^๕ ม. อลมฺปาโนติ ฯ สี. ยุ. อาลมฺพาโนติ ฯ @^๖ ม. ปชหิมฺเส ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๕๑.

|๗๑๙.๒| สเจ ตฺวํ ^๑- ธนกาโมสิ ภูริทตฺโต ปทิสฺสติ ^๒- ตเมว คนฺตฺวา ยาจสฺสุ พหุํ ทสฺสติ เต ธนํ ฯ [๗๒๐] หตฺถคตํ ปตฺตคตํ นิกฺกิณฺณํ ขาทิตุํ วรํ มา โน สนฺทิฏฺฐิโก อตฺโถ โสมทตฺต อุปจฺจคา ฯ [๗๒๑] |๗๒๑.๑| ปจฺจติ นิรเย โฆเร มหิมสฺส วินฺทฺรียติ ^๓- มิตฺตทุพฺภี หิตจฺจาคี ชีวเร วาปิ สุสฺสติ ^๔- ฯ |๗๒๑.๒| สเจ ตฺวํ ^๑- ธนกาโมสิ ภูริทตฺโต ปทิสฺสติ มญฺเญ อตฺตกตํ เวรํ น จิรํ เวทยิสฺสสิ ฯ [๗๒๒] มหายญฺญํ ยชิตฺวาน เอวํ สุชฺฌนฺติ พฺราหฺมณา มหายญฺญํ ยชิสฺสาม เอวํ โมกฺขาม ปาปกา ฯ [๗๒๓] หนฺททานิ อปายามิ นาหํ อชฺช ตยา สห ปทเมกํ ^๕- น คจฺเฉยฺยํ เอวํ กิพฺพิสการินา ฯ [๗๒๔] อิทํ วตฺวาน ปิตรํ โสมทตฺโต พหุสฺสุโต อุชฺฌาเปตฺวาน ภูตานิ ตมฺหา ฐานา อปกฺกมิ ฯ [๗๒๕] |๗๒๕.๑| คณฺหาเหตํ มหานาคํ อาหเรตํ มณึ มม อินฺทโคปกวณฺณาภา ^๖- ยสฺส โรหิตโก สิโร ฯ |๗๒๕.๒| กปฺปาสปิจุราสีว เอโส กาโย ปทิสฺสติ ^๗- วมฺมิกคฺคคโต เสติ ตํ ตฺวํ คณฺหาหิ พฺราหฺมณ ฯ [๗๒๖] อโถสเธหิ ทิพฺเพหิ ชปฺปํ มนฺตปทานิ จ เอวนฺตํ อสกฺขิ ผุฏฺฐุํ ^๘- กตฺวา ปริตฺตมตฺตโน ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ สี. ยุ. สเจ หิ ฯ ^๒ ม. ปทสฺสติ ฯ ^๓ ม. มหิสฺสมปิ วิวรติ ฯ สี. ยุ. @มหิสฺสมว ทียติ ฯ ^๔ สี. ยุ. ชีวเร จาปิ สุสฺสเร ฯ ^๕ ม. ปทมฺเปกํ ฯ @^๖ ม. ...วณฺณาโภ ฯ ^๗ สี. ยุ. กายสฺส ทิสฺสติ ฯ ^๘ ม. สตฺถุํ ฯ สี. ยุ. สฏฺฐุํ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๕๒.

[๗๒๗] |๗๒๗.๑| มมํ ทิสฺวาน อายนฺตํ สพฺพกามสมิทฺธินํ อินฺทฺริยานิ อหฏฺฐานิ สาวํ ชาตํ มุขํ ตว ฯ |๗๒๗.๒| ปทุมํ ยถา หตฺถคตํ ปาณินา ปริมทฺทิตํ สาวํ ชาตํ มุขํ ตุยฺหํ มมํ ทิสฺวาน เอทิสํ ฯ [๗๒๘] กจฺจิ นุ เต นาภิสฺสสิ กจฺจิ เต อตฺถิ เวทนา เยน สาวํ มุขํ ตุยฺหํ มมํ ทิสฺวาน อาคตํ ฯ [๗๒๙] |๗๒๙.๑| สุปินํ ตาต อทฺทกฺขึ อิโต มาสํ อโธคตํ ทกฺขิณํ วิย เม พาหุํ เฉตฺวา รุหิรมกฺขิตํ ปุริโส อาทาย ปกฺกามิ มม โรทนฺติยา สติ ฯ |๗๒๙.๒| ยโตหํ สุปินมทฺทกฺขึ สุทสฺสน วิชานาหิ ตโต ทิวา วา รตฺตึ วา สุขํ เม โนปลพฺภติ ฯ [๗๓๐] |๗๓๐.๑| ยํ ปุพฺเพ ปริวารึสุ ^๑- กญฺญา รุจิรวิคฺคหา เหมชาลปฏิจฺฉนฺนา ภูริทตฺโต น ทิสฺสติ ฯ |๗๓๐.๒| ยํ ปุพฺเพ ปริวารึสุ ^๑- เนตฺตึสวรธาริโน กณิการาว สมฺผุลฺลา ภูริทตฺโต น ทิสฺสติ ฯ |๗๓๐.๓| หนฺททานิ คมิสฺสาม ภูริทตฺตนิเวสนํ ธมฺมฏฺฐํ สีลสมฺปนฺนํ ปสฺสาม ตว ภาตรํ ฯ [๗๓๑] |๗๓๑.๑| ตญฺจ ทิสฺวาน อายนฺตํ ภูริทตฺตสฺส มาตรํ พาหา ปคฺคยฺห ปกฺกนฺทุํ ภูริทตฺตสฺส ภริยาโย ฯ |๗๓๑.๒| ปุตฺตนฺเตยฺเย น ชานาม อิโต มาสํ อโธคตํ @เชิงอรรถ: ^๑ สี. ยุ. ปริจารึสุ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๕๓.

มตํ วา ยทิ วา ชีวํ ภูริทตฺตํ ยสสฺสินํ ฯ [๗๓๒] |๗๓๒.๑| สกุณี หตปุตฺตาว สุญฺญํ ทิสฺวา กุลาวกํ จิรํ ทุกฺเขน ฌายิสฺสํ ภูริทตฺตํ อปสฺสตี ฯ |๗๓๒.๒| กุรุรี หตจฺฉาปาว ^๑- สุญฺญํ ทิสฺวา กุลาวกํ จิรํ ทุกฺเขน ฌายิสฺสํ ภูริทตฺตํ อปสฺสตี ฯ |๗๓๒.๓| สา นูน จกฺกวกฺกีว ปลฺลลสฺมึ อนูทเก จิรํ ทุกฺเขน ฌายิสฺสํ ภูริทตฺตํ อปสฺสตี ฯ |๗๓๒.๔| กมฺมารานํ ยถา อุกฺกา อนฺโต ฌายติ โน พหิ เอวํ ฌายามิ โสเกน ภูริทตฺตํ อปสฺสตี ฯ [๗๓๓] สาลาว สมฺปมทฺทิตา ^๒- มาลุเตน ปมทฺทิตา เสนฺติ ปุตฺตา จ ทารา จ ภูริทตฺตนิเวสเน ฯ [๗๓๔] |๗๓๔.๑| เตสํ สุตฺวาน นิคฺโฆสํ ภูริทตฺตนิเวสเน อริฏฺโฐ จ สุโภโค ^๓- จ ปธาวึสุ ^๔- อนนฺตรา |๗๓๔.๒| อมฺม อสฺสาส มา โสจิ เอวํธมฺมา หิ ปาณิโน จวนฺติ อุปปชฺชนฺติ เอสาสฺส ปริณามตา ฯ [๗๓๕] |๗๓๕.๑| อหํปิ ตาต ชานามิ เอวํธมฺมา หิ ปาณิโน โสเกน จ ปเรตสฺมึ ภูริทตฺตํ อปสฺสตี |๗๓๕.๒| อชฺช เจ เม อิมํ รตฺตึ สุทสฺสน วิชานาหิ ภูริทตฺตํ อปสฺสนฺตี มญฺเญ หิสฺสามิ ชีวิตํ ฯ [๗๓๖] |๗๓๖.๑| อมฺม อสฺสาส มา โสจิ อานยิสฺสาม ภาตรํ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. กุรรี หตฉาปาว ฯ ^๒ ม. สมฺปมถิตา ฯ ^๓ สี. ยุ. สุภโค ฯ ^๔ สี. ยุ. @อุปธาวึสุ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๕๔.

ทิโสทิสํ คมิสฺสาม ภาตุปริเยสนํ จรํ |๗๓๖.๒| ปพฺพเต คิริทุคฺเคสุ คาเมสุ นิคเมสุ จ โอเรน สตฺตรตฺตสฺส ^๑- ภาตรํ ปสฺส อาคตํ ฯ [๗๓๗] หตฺถา ปมุตฺโต อุรโค ปาเท เต นิปติ ภุสํ กจฺจิ นุ ฑํสิโต ^๒- ตาต มา ภายิ สุขิโต ภว ฯ [๗๓๘] เนว มยฺหํ อยํ นาโค อลํ ทุกฺขาย กายจิ ยาวตตฺถิ อหิคฺคาโห มยา ภิยฺโย น วิชฺชติ ฯ [๗๓๙] โก นุ พฺราหฺมณวณฺเณน ทตฺโต ^๓- ปริสมาคโต อวฺหายตุ ^๔- สุยุทฺเธน สุณาตุ ^๕- ปริสา มม ฯ [๗๔๐] ตฺวํ มํ นาเคน อาลมฺพ อหํ มณฺฑูกฉาปิยา โหตุ โน อพฺภุตํ ตตฺถ อา สหสฺเสหิ ปญฺจหิ ฯ [๗๔๑] |๗๔๑.๑| อหญฺหิ วสุมา อฑฺโฒ ตฺวํ ทลิทฺโทสิ มาณว โก นุ เต ปาฏิโภคตฺถิ อุปชูตญฺจ กึ สิยา ฯ |๗๔๑.๒| อุปชูตญฺจ เม อสฺส ปาฏิโภโค จ ตาทิโส โหตุ โน อพฺภุตํ ตตฺถ อา สหสฺเสหิ ปญฺจหิ ฯ [๗๔๒] สุโณหิ เม มหาราช วจนํ ภทฺทมตฺถุ เต ปญฺจนฺนํ เม สหสฺสานํ ปาฏิโภโค หิ กิตฺติม ฯ [๗๔๓] เปตฺติกํ วา อิณํ โหติ ยํ วา โหติ สยํ กตํ กึ ตฺวํ เอวํ พหุํ มยฺหํ ธนํ ยาจสิ พฺราหฺมณ ฯ [๗๔๔] |๗๔๔.๑| อาลมฺพายโน ^๖- หิ นาเคน มมํ อภิชิคึสติ @เชิงอรรถ: ^๑ สี. ยุ. ทสรตฺตสฺส ฯ ^๒ สี. กจฺจิ ตํ นุ ฑํสี ฯ ม. กจฺจิ นุ ตํ ฑํสี ฯ @ยุ. กจฺจิตานุฑสี ฯ ^๓ ม. ทิตฺโต ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ ^๔ ม. อวฺหายนฺตุ ฯ @^๕ ม. สุณนฺตุ ฯ ^๖ ม. อลมฺพาโน ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๕๕.

อหํ มณฺฑูกฉาปิยา ฑํสยิสฺสามิ พฺราหฺมณํ ฯ |๗๔๔.๒| ตํ ตฺวํ ทฏฺฐุํ มหาราช อชฺช รฏฺฐาภิวฑฺฒน ขคฺค ^๑- สงฺฆปริพฺยูโฬฺห นียาหิ อหิทสฺสนํ ^๒- ฯ [๗๔๕] เนว ตํ อติมญฺญามิ สิปฺปวาเทน มาณว อติมตฺโตสิ สิปฺเปน อุรคํ นาปจายสิ ฯ [๗๔๖] |๗๔๖.๑| อหมฺปิ นาติมญฺญามิ สิปฺปวาเทน พฺราหฺมณ อวิเสน จ นาเคน ภุสํ วญฺจยเส ชนํ ฯ |๗๔๖.๒| เอวญฺเจตํ ชโน ชญฺญา ยถา ชานามิ ตํ อหํ น ตฺวํ ลภสิ อาลมฺพ ถุสมุฏฺฐึ ^๓- กุโต ธนํ ฯ [๗๔๗] |๗๔๗.๑| ขราชิโน ชฏี รุมฺมี ^๔- ทตฺโต ปริสมาคโต โย ตฺวํ เอวํ คตํ นาคํ อวิโส อติมญฺญสิ |๗๔๗.๒| อาปชฺช โข นํ ชญฺญาสิ ปุณฺณํ อุคฺคสฺส เตชสา ^๕- มญฺเญ ตํ ภสฺมราสึว ขิปฺปเมโส กริสฺสติ ฯ [๗๔๘] สิยา วิสํ สิลุตฺตสฺส ทุฑฺฑุภสฺส ^๖- สิลาภุโน เนว โลหิตสีสสฺส วิสํ นาคสฺส วิชฺชติ ฯ [๗๔๙] |๗๔๙.๑| สุตเมตํ อรหตํ สญฺญตานํ ตปสฺสินํ อิธ ทานานิ ทตฺวาน สคฺคํ คจฺฉนฺติ ทายกา ชีวนฺโต เทหิ ทานานิ ยทิ เต อตฺถิ ทาตเว ฯ |๗๔๙.๒| อยํ นาโค มหิทฺธิโก เตชสี ทุรติกฺกโม เตน ตํ ฑํสยิสฺสามิ โส ตํ ภสฺมํ กริสฺสติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ขตฺต- ฯ ^๒ สี. ยุ. อภิทสฺสนํ ฯ ^๓ ม. ภุสมุฏฺฐึ ฯ สี. ยุ. สตฺตุมุฏฺฐึ ฯ @^๔ ม. ทุมฺมี ฯ ^๕ ม. เตชโส ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ ^๖ ม. เทฑฺฑุภสฺส ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๕๖.

[๗๕๐] |๗๕๐.๑| มยาเปตํ สุตํ สมฺม สญฺญตานํ ตปสฺสินํ อิธ ทานานิ ทตฺวาน สคฺคํ คจฺฉนฺติ ทายกา ตฺวเมว เทหิ ชีวนฺโต ยทิ เต อตฺถิ ทาตเว ฯ |๗๕๐.๒| อยํ อจฺจิมุขี ^๑- นาม ปุณฺณา อุคฺคสฺส เตชสา ตาย ตํ ฑํสยิสฺสามิ สา ตํ ภสฺมํ กริสฺสติ ฯ |๗๕๐.๓| ยา ธีตา ธตรฏฺฐสฺส เวมาตา ภคินี มม สา ฑํสตุ อจฺจิมุขี ^๒- ปุณฺณา อุคฺคสฺส เตชสา ฯ [๗๕๑] ฉมายญฺเจ นิสิญฺจิสฺสํ พฺรหฺมทตฺต วิชานาหิ ติณลตานิ โอสโธฺย อุสฺสุสฺเสยฺยุํ อสํสยํ ฯ [๗๕๒] อุทฺธญฺเจ ปาตยิสฺสามิ พฺรหฺมทตฺต วิชานาหิ สตฺต วสฺสานิ ยํ เทโว น วสฺเส น หิมํ ปเต ฯ [๗๕๓] อุทเก เจ นิสิญฺจิสฺสํ พฺรหฺมทตฺต วิชานาหิ ยาวนฺโตทกชา ปาณา มเรยฺยุํ มจฺฉกจฺฉปา ฯ [๗๕๔] โลกฺยํ สชนฺตํ อุทกํ ปยาคสฺมึ ปติฏฺฐิตํ โก มํ อชฺโฌหรี ภูโต โอคาฬฺหํ ยมุนํ นทึ ฯ [๗๕๕] ยเทส โลกาธิปตี ยสสฺสี พาราณสึ ปกีรหรี ^๓- สมนฺตโต ตสฺสาห ปุตฺโต อุรคูสภสฺส สุโภโคติ มํ พฺราหฺมณ เวทยนฺติ ฯ [๗๕๖] สเจสิ ปุตฺโต อุรคูสภสฺส @เชิงอรรถ: ^๑ ม. อชมุขี ฯ ^๒ ม. สา ตํ ฑํสตฺอชมุขี ฯ สี. ยุ. สา ทิสฺสตุ อจฺจิมุขี ฯ @^๓ ม. ปกฺริย ฯ สี. ยุ. ปกิรปรี ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๕๗.

กาสิสฺส ^๑- รญฺโญ อมราธิปสฺส มเหสกฺโข อญฺญตโร ปิตา เต มจฺเจสุ มาตา ปน เต อตุลฺยา น ตาทิโส อรหติ พฺราหฺมณสฺส ทาสํปิ โอหาริตุํ ^๒- มหานุภาโว ฯ [๗๕๗] |๗๕๗.๑| รุกฺขํ นิสฺสาย วิชฺฌิตฺโถ เอเณยฺยํ ปาตุมาคตํ โส วิทฺโธ ทูรมาจริ ^๓- สรเวเคน เปกฺขวา ^๔- ฯ |๗๕๗.๒| ตํ ตฺวํ ปติตมทฺทกฺขิ อรญฺญสฺมึ พฺรหาวเน ส มํสกาชมาทาย สายํ นิโคฺรธุปาคมิ ฯ |๗๕๗.๓| สุวสาลิยสงฺฆุฏฺฐํ ปิงฺคิยํ ^๕- สณฺฐตายุตํ โกกิลาภิรุทํ รมฺมํ ธุวํ หริตสทฺทลํ ฯ |๗๕๗.๔| ตตฺถ เต โส ปาตุรหุ อิทฺธิยา ยสสา ชลํ มหานุภาโว ภาตา เม กญฺญาหิ ปริวาริโต ฯ |๗๕๗.๕| โส เตน ปริจิณฺโณ ตฺวํ สพฺพกาเมหิ ตปฺปิโต อทุฏฺฐสฺส ตุวํ ทุพฺภิ ตนฺเต เวรํ อิธาคตํ ฯ |๗๕๗.๖| ขิปฺปํ คีวํ ปสาเรหิ น เต ทสฺสามิ ชีวิตํ ภาตุ ปริสรํ เวรํ เฉทยิสฺสามิ เต สิรํ ฯ [๗๕๘] อชฺฌายโก ยาจโยคี อาหุตคฺคิ จ พฺราหฺมโณ เอเตหิ ตีหิ ฐาเนหิ อวชฺโฌ ภวติ ^๖- พฺราหฺมโณ ฯ [๗๕๙] |๗๕๙.๑| ยํ ปุรํ ธตรฏฺฐสฺส โอคาฬฺหํ ยมุนํ นทึ @เชิงอรรถ: ^๑ สี. ยุ. กํสสฺส ฯ ^๒ สี. ยุ. โอหาตุํ ฯ ^๓ ม. ทูรมจริ ฯ สี. ยุ. ทูรมสรา ฯ @^๔ ม. สีฆวา ฯ สี. ยุ. เสขวา ฯ ^๕ ม. ปิงฺคลํ ฯ ^๖ ม. โหติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๕๘.

โชตเต สพฺพโสวณฺณํ คิริมาหจฺจ ยามุนํ ฯ |๗๕๙.๒| ตตฺถ เต ปุริสพฺยคฺฆา โสทริยา มม ภาตโร ยถา เต ตตฺถ วกฺขนฺติ ตถา เหสฺสสิ พฺราหฺมณ ฯ [๗๖๐] อนิตฺตรา อิตฺตรสมฺปยุตฺตา ยญฺญา จ เวทา จ สุโภค โลเก ตทคฺครยฺหํ หิ วินินฺทมาโน ชหาติ วิตฺตญฺจ สตญฺจ ธมฺมํ ฯ [๗๖๑] อชฺเฌนมริยา ปฐวึ ชนินฺทา เวสฺสา กสึ ปาริจริยญฺจ สุทฺทา อุปาคู ปจฺเจกํ ยถาปเทสํ กตาหุ เอเต วสินาติ อาหุ ฯ [๗๖๒] |๗๖๒.๑| ธาตา วิธาตา วรุโณ กุเวโร โสโม ยโม จนฺทิมา วายุ สุริโย เอเตปิ ยญฺญํ ปุถุโส ยชิตฺวา อชฺฌายกานํ อถ ^๑- สพฺพกาเม ฯ |๗๖๒.๒| วิกาสิตา จาปสตานิ ปญฺจ โย อชฺชุโน พลวา ภีมเสโน สหสฺสพาหุ อสโม ปฐพฺยา โสปิ ตทา อาทหิ ^๒- ชาตเวทํ ฯ [๗๖๓] โย พฺราหฺมเณ โภชยิ ทีฆรตฺตํ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. อโถ ฯ ^๒ ม. มาทหิ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๕๙.

อนฺเนน ปาเนน ยถานุภาวํ ปสนฺนจิตฺโต อนุโมทมาโน สุโภค เทวญฺญตโร อโหสิ ฯ [๗๖๔] มหาสนํ เทวมโนมวณฺณํ โย สปฺปินา อสกฺขิ โภเชตุมคฺคึ โส ยญฺญตนฺตํ วรโต ยชิตฺวา ทิพฺพํ คตึ มุจลินฺทชฺฌคจฺฉิ ฯ [๗๖๕] มหานุภาโว วสฺสสหสฺสขีวี โย ปพฺพชิ ทสฺสเนยฺโย อุฬาโร หิตฺวา อปริยนฺตํ รฏฺฐํ ^๑- สเสนํ ราชา ทุทีโปปชฺฌคามิ ^๒- สคฺคํ ฯ [๗๖๖] |๗๖๖.๑| โย สาคโร สาครนฺตํ วิชิตฺวา ยูปํ สุภํ โสวณฺณมยํ ^๓- อุฬารํ อุสฺเสสิ เวสฺสานรมาทหาโน สุโภค เทวญฺญตโร อโหสิ ฯ |๗๖๖.๒| ยสฺสานุภาเวน สุโภค คงฺคา ปวตฺตติ ^๔- ทธิสนฺนินฺนํ สมุทฺทํ โส โลมปาโท ปริจริยมคฺคึ องฺโค สหสฺสกฺขปุรมชฺฌคจฺฉิ ฯ [๗๖๗] มหิทฺธิโก เทววโร ยสสฺสี @เชิงอรรถ: ^๑ สี. ยุ. รถํ ฯ ^๒ ม. ทุทีโปปิ ชคาม ฯ ^๓ ม. โสณฺณมยํ ฯ ^๔ ม. ปวตฺตถ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๖๐.

เสนาปติ ติทิเว วาสวสฺส โส โสมยาเคน มลํ วิหนฺตฺวา สุโภค เทวญฺญตโร อโหสิ ฯ [๗๖๘] |๗๖๘.๑| อการยิ โลกมิมํ ปรญฺจ ภาคีรถึ หิมวนฺตญฺจ วิชฺฌํ ^๑- โย อิทฺธิมา เทววโร ยสสฺสี โสปิ ตทา อาทหิ ชาตเวทํ ฯ |๗๖๘.๒| มาลาคิริ หิมวา โย จ วิชฺฌา ^๒- สุทสฺสโน นิสโภ กากเวรุ ^๓- เอเต จ อญฺเญ จ นคา มหนฺตา จิตฺยา กตา ยญฺญกเรภิ มาหุ ฯ [๗๖๙] อชฺฌายกํ มนฺตคุณูปปนฺนํ ตปสฺสินํ ยาจโยคีติธาหุ ^๔- ตีเร สมุทฺทสฺสุทกํ สชนฺตํ ตํ สาครชฺโฌหริ เตนเปยฺโย ฯ [๗๗๐] อายาควตฺถูนิ ปุถู ปฐพฺยา สํวิชฺชนฺติ พฺราหฺมณา วาสวสฺส ปุริมํ ทิสํ ปจฺฉิมํ ทกฺขิณุตฺตรํ สํวิชฺชมานา ชนยนฺติ เวทํ ฯ [๗๗๑] |๗๗๑.๑| กลีหิ ธีราน กตํ มคานํ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. คิชฺฌํ ฯ ^๒ ม. คิชฺโฌ ฯ ^๓ ม. กุเวรุ ฯ สี. ยุ. กากเนรุ ฯ ^๔ ม. ... @โยโคติธาหุ ฯ สี. ยุ. ...ติจาห ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๖๑.

ภวนฺติ เวทชฺฌคตา อริฏฺฐ มรีจิธมฺมํ อสเมกฺขิตตฺตา มายาคุณา นาติวหนฺติ ปญฺญํ ฯ |๗๗๑.๒| เวทา น ตาณาย ภวนฺติรสฺส ^๑- มิตฺตทฺทุโน ภูนหุโน นรสฺส น ตายเต ปริจิณฺโณว ^๒- อคฺคิ โทสนฺตรํ มจฺจมนริยกมฺมํ ฯ |๗๗๑.๓| สพฺพญฺจ มจฺจา สธนา สโภคา ^๓- อาทีปิตํ ทารุ ติเณน มิสฺสํ ทหํ น ตปฺเป อสมตฺถเตโช โก ตํ สุภิกฺขํ ทิรสญฺญุ กยิรา ฯ |๗๗๑.๔| ยถาปิ ขีรํ วิปริณามธมฺมํ ทธิ ภวิตฺวา นวนีตํปิ โหติ เอวํปิ อคฺคิ วิปริณามธมฺโม เตโช สมารูหติ โยคยุตฺโต ฯ |๗๗๑.๕| น ทิสฺสติ อคฺคิมนุปฺปวิฏฺโฐ สุกฺเขสุ กฏฺเฐสุ นเวสุ จาปิ นามตฺถมาโน ^๔- อรณีนเรน นากมฺมุนา ชายติ ชาตเวโท ฯ |๗๗๑.๖| สเจ หิ อคฺคิ อนฺตรโต วเสยฺย @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ภวนฺติ ทสฺส ฯ ^๒ ม. ...จ ฯ ^๓ ม. สธนํ สโภคํ ฯ ^๔ สี.ยุ. นามนฺถมาโน ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๖๒.

สุกฺเขสุ กฏฺเฐสุ นเวสุ จาปิ สพฺพานิ สุสฺเสยฺยุํ วนานิ โลเก สุกฺขานิ กฏฺฐานิ จ ปชฺชเลยฺยุํ ฯ |๗๗๑.๗| กโรติ เจ ทารุติเณน ปุญฺญํ โภชํ นโร ธูมสิขึ ปตาปวํ องฺคาริกา โลณกรา จ สูทา สรีรทาหาปิ กเรยฺยุ ปุญฺญํ ฯ |๗๗๑.๘| อถ เจ หิ เอเตปิ กโรนฺติ ปุญฺญํ อชฺเฌนมคฺคึ อิธ ตปฺปยิตฺวา น โกจิ โลกสฺมึ กโรติ ปุญฺญํ โภชํ นโร ธูมสิขึ ปตาปวํ ฯ |๗๗๑.๙| กถํ หิ โลกาปจิโต สมาโน อมนุญฺญคนฺธํ พหูนํ อกนฺตํ ยเทว มจฺจา ปริวชฺชยนฺติ ตทปฺปสฏฺฐํ ทิรสญฺญุ ภุญฺเช ฯ |๗๗๑.๑๐| สิขิญฺหิ ^๑- เทเวสุ วทนฺติ เอเก อาปํ มิลกฺขู ^๒- ปน เทวมาหุ สพฺเพว เอเต วิตถํ ภณนฺติ อคฺคิ น เทวญฺญตโร น อาโป ฯ |๗๗๑.๑๑| อนินฺทฺริยํ สนฺตมสญฺญกายํ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. สิขิมฺหิ ฯ ^๒ สี. ยุ. มิลกฺขา ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๖๓.

เวสฺสานรํ กมฺมกรํ ปชานํ ปริจริยมคฺคึ สุคตึ กถํ วชฺเช ปาปานิ กมฺมานิ ปกฺรุพฺพมาโน ^๑- ฯ |๗๗๑.๑๒| สพฺพาภิภูตาหุธ ชีวิกตฺถา อคฺคิสฺส พฺรหฺมา ปริจาริโกติ สพฺพานุภาวี จ วสี กิมตฺถํ อนิมฺมิโต นิมฺมิตํ วนฺทิตสฺส ฯ |๗๗๑.๑๓| หาสํ ^๒- อนิชฺฌานกฺขมํ อตจฺฉํ สกฺการเหตุ ปริกรึสุ ปุพฺเพ เต ลาภสกฺกาเร อปาตุภูเต ^๓- สนฺธาภิตา ^๔- ชนฺตุภิ สนฺติธมฺมํ ฯ |๗๗๑.๑๔| อชฺเฌนมริยา ปฐวึ ชนินฺทา เวสฺสา กสึ ปาริจริยญฺจ สุทฺทา อุปาคู ปจฺเจกํ ยถาปเทสํ กตาหุ เอเต วสินาติ อาหุ ฯ |๗๗๑.๑๕| เอตญฺจ สจฺจํ วจนํ ภเวยฺย ยถา อิทํ ภาสิตํ พฺราหฺมเณหิ นาขตฺติโย ชาตุ ลเภถ รชฺชํ นาพฺราหฺมโณ มนฺตปทานิ สิกฺเข นาญฺญตฺร เวสฺสา หิ กสึ กเรยฺย @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ปกุพฺพมาโน ฯ ^๒ ม. หสฺสํ ฯ ^๓ ม. อปาตุโภนฺเต ฯ ^๔ ม. สนฺธาปิตา ฯ @สี. ยุ. สนฺถมฺภิตา ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๖๔.

สุทฺโท น มุญฺเจ ปรเปสนาย ^๑- ฯ |๗๗๑.๑๖| ยสฺมา จ เอตํ วจนํ อภูตํ มุสาวิเม โอทริยา ภณนฺติ ตทปฺปปญฺญา อภิสทฺทหนฺติ ปสฺสนฺติ ตํ ปณฺฑิตา อตฺตนาว ฯ |๗๗๑.๑๗| ขตฺยา หิ เวสฺสานํ ^๒- พลึ หรนฺติ อาทาย สตฺถานิ จรนฺติ พฺราหฺมณา ตํ ตาทิสํ สงฺขุภิตํ ปภินฺนํ กสฺมา พฺรหฺมา น อุชุํ กโรติ โลกํ ฯ |๗๗๑.๑๘| สเจ หิ โส อิสฺสโร สพฺพโลเก พฺรหฺมาปหู ภูตปตี ^๓- ปชานํ กึ สพฺพโลกํ วิทหิ อลกฺขึ กึ สพฺพโลกํ น สุขึ อกาสิ ฯ |๗๗๑.๑๙| สเจ หิ โส อิสฺสโร สพฺพโลเก พฺรหฺมาปหู ภูตปตี ปชานํ มายา มุสาวชฺชมเทน จาปิ โลกํ อธมฺเมน กิมตฺถการิ ^๔- ฯ |๗๗๑.๒๐| สเจ หิ โส อิสฺสโร สพฺพโลเก พฺรหฺมาปหู ภูตปตี ปชานํ @เชิงอรรถ: ^๑ สี. ยุ. ปรเปสฺสิตาย ฯ ^๒ สี. ยุ. ขตฺตา น เวสฺสาน ฯ ^๓ ม. พฺราหฺมา @พหฺภูตปตี ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ ^๔ ม. กิมตฺถมการิ ฯ สี. ยุ. กิมตฺถกาสิ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๖๕.

อธมฺมิโก ภูตปตี อริฏฺฐ ธมฺเม สตี โส วิทหี อธมฺมํ ฯ |๗๗๑.๒๑| กีฏา ปฏงฺคา อุรคา จ เภงฺคา ^๑- หนฺตฺวา กิมึ สุชฺฌติ มกฺขิกา จ เอเต หิ ธมฺมา อนรียรูปา กมฺโพชกานํ วิตถา พหูนํ ฯ [๗๗๒] |๗๗๒.๑| สเจ หิ โส สุชฺฌติ โย หนาติ หโตปิ โส สคฺคมุเปติ ฐานํ โภวาทิ โภวาทินมารเยยฺยุํ เย วาปิ เตสํ อภิสทฺทเหยฺยุํ ฯ |๗๗๒.๒| เนว มิคา น ปสุโนปิ คาโว อายาจนฺติ อตฺตวธาย เกจิ วิปฺผนฺทมานา อิธ ชีวิกตฺถา ยญฺเญสุ ปาเณ ปสุมารภนฺติ ^๒- ฯ |๗๗๒.๓| ยูปสฺส เน ^๓- ปสุพนฺเธ จ พาลา จิตฺเรหิ วณฺเณหิ มุขํ นยนฺติ อยนฺเต ยูโป กามทุโห ปรตฺถ ภวิสฺสติ สสฺสโต สมฺปราเย ฯ |๗๗๒.๔| สเจ จ ยูเป มณิสงฺขมุตฺตํ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. เภกา ฯ ^๒ ปสุมาหรนฺตีติปิ ปาโฐ ฯ ^๓ สี. ยูปสฺส เต ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๖๖.

ธญฺญํ ธนํ รชตํ ชาตรูปํ สุกฺเขสุ กฏฺเฐสุ นเวสุ จาปิ สเจ ทุเห ติทิเว สพฺพกาเม เตวิชฺชสงฺฆาว ปุถู ยเชยฺยุํ น พฺราหฺมณา ^๑- กิญฺจิ น ยาชเยยฺยุํ ฯ |๗๗๒.๕| กุโต จ ยูเป มณิสงฺขมุตฺตํ ธญฺญํ ธนํ รชตํ ชาตรูปํ สุกฺเขสุ กฏฺเฐสุ นเวสุ จาปิ กุโต ทุเห ติทิเว สพฺพกาเม ฯ |๗๗๒.๖| สฐา จ ลุทฺทา จ ปลุทฺธพาลา ^๒- จิเตฺรหิ ^๓- วณฺเณหิ มุขํ นยนฺติ อาทาย อคฺคึ มม เทหิ วิตฺตํ ตโต สุขี โหหิสิ สพฺพกาเม ฯ |๗๗๒.๗| ตมคฺคิหุตฺตํ สรณํ ปวิสฺส จิเตฺรหิ ^๓- วณฺเณหิ มุขํ นยนฺติ โอโรปยิตฺวา เกสมสฺสุํ นขญฺจ เวเทหิ วิตฺตํ อติคาฬฺหยนฺติ ฯ |๗๗๒.๘| กากา อุลูกํว รโห ลภิตฺวา เอกํ สมานํ พหุกา สเมจฺจ อนฺนานิ ภุตฺวา กุหกา กุหิตฺวา @เชิงอรรถ: ^๑ ม. อพฺราหฺมณํ ฯ ^๒ สี. ยุ. อุปลทธพาลา ฯ ^๓ ม. จิตเตหิ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๖๗.

มุณฺฑํ กริตฺวา ยญฺญปโถสชนฺติ ^๑- ฯ |๗๗๒.๙| เอวํ หิ โส วญฺจิโต พฺราหฺมเณหิ เอโก สมาโน พหุกา สเมจฺจ เต โยคโยเคน วิลุมฺปมานา ทิฏฺฐํ อทิฏฺเฐน ธนํ หรนฺติ ฯ |๗๗๒.๑๐| อกาสิยา ราชูหิ วานุสิฏฺฐา ตทสฺส อาทาย ธนํ หรนฺติ เต ตาทิสา โจรสมา อสนฺตา วชฺฌา น หญฺญนฺติ อริฏฺฐ โลเก ฯ |๗๗๒.๑๑| อินฺทสฺส พาหารสิ ทกฺขิณาติ ยญฺเญสุ ฉินฺทนฺติ ปลาสยฏฺฐึ ตญฺเจปิ สจฺจํ มฆวา ฉินฺนพาหุ เกนสฺส อินฺโท อสุเร ชินาติ ฯ |๗๗๒.๑๒| ตญฺเจว ตุจฺฉํ มฆวา สมงฺคี หนฺตฺวา อวชฺโฌ ปรโม สุเทโว ^๒- มนฺตา อิเม พฺราหฺมณา ตุจฺฉรูปา สนฺทิฏฺฐิกา วญฺจนา เอส โลเก ฯ |๗๗๒.๑๓| มาลาคิริ หิมวา โย จ วิชฺฌา สุทสฺสโน นิสโภ กากเวรุ ^๓- เอเต จ อญฺเญ จ นคา มหนฺตา @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ...ปโถสฺสชนฺติ ฯ ^๒ ม. ส เทโว ฯ ^๓ ม. กุเวรุ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๖๘.

จิตฺยา กตา ยญฺญกเรภิมาหุ ฯ |๗๗๒.๑๔| ยถาปการานิ หิ อิฏฺฐกานิ จิตฺยา กตา ยญฺญกเรภิมาหุ น ปพฺพตา โหนฺติ ตถาปการา อญฺญาทิสา อจลา ทิฏฺฐเสลา ฯ |๗๗๒.๑๕| น อิฏฺฐกา โหนฺติ สิลา จิเรน น ตตฺถ สญฺชายติ อโย น โลหํ ยญฺญญฺจ เอตํ ปริวณฺณยนฺตา จิตฺยา กตา ยญฺญกเรภิมาหุ ฯ |๗๗๒.๑๖| อชฺฌายกํ มนฺตคุณูปปนฺนํ ตปสฺสินํ ยาจโยคีติธาหุ ^๑- ตีเร สมุทฺทสฺสุทกํ สชนฺตํ ตํ สาครชฺโฌหริ ^๒- เตนเปยฺโย ฯ |๗๗๒.๑๗| ปโรสหสฺสํปิ สมนฺตเวเท มนฺตูปปนฺเน นทิโย วหนฺติ น เตน พฺยาปนฺนรสูทกานิ กสฺมา สมุทฺโท อตุโล อเปยฺโย ฯ |๗๗๒.๑๘| เยเกจิ กูปา อิธ ชีวโลเก โลณูทกา กูปขเณหิ ขาตา น พฺราหฺมณชฺโฌหรเณน เตสุ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ...โยโคติ... ฯ ^๒ ม. สาคโรชฺโฌหริ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๖๙.

อาโป อเปยฺโย ทิรสญฺญุราหุ ^๑- ฯ |๗๗๒.๑๙| ปุเร ปุรตฺถา กา กสฺส ภริยา มโน มนุสฺสํ อชเนสิ ปุพฺเพ เตนาปิ ธมฺเมน น โกจิ หีโน เอวมฺปิ โวสฺสคฺควิภงฺคมาหุ ฯ |๗๗๒.๒๐| จณฺฑาลปุตฺโตปิ อธิจฺจ เวเท ภาเสยฺย มนฺเต กุสโล มตีมา ^๒- น ตสฺส มุทฺธา วิผเลยฺย สตฺตธา มนฺตา อิเม อตฺตวธาย กตา ^๓- ฯ |๗๗๒.๒๑| วาจา กตา คิทฺธิ กตา คหิตา ทุมฺโมจยา กาพฺยาปถานุปนฺนา พาลาน จิตฺตํ วิสเม นิวิฏฺฐํ ตทปฺปปญฺญา อภิสทฺทหนฺติ ฯ |๗๗๒.๒๒| สีหสฺส พฺยคฺฆสฺส จ ทีปิโน จ น วิชฺชตี โปริสิยํพเลน มนุสฺสภาโว จ ควํว เปกฺโข ชาตี หิ เตสํ อสมา สมานํ ^๔- ฯ |๗๗๒.๒๓| สเจ จ ราชา ปฐวึ วิชิตฺวา สชีววา อสฺสวา ปาริสชฺโช สยเมว โส สตฺตุสงฺฆํ วิเชยฺย @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ทฺวรสญฺญุมาหุ ฯ ^๒ สี.ยุ. มุตีมา ฯ ^๓ สี.ยุ. กตฺตา ฯ ^๔ ม. สมานา ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๗๐.

ตสฺสปฺปชา นิจฺจ สุขี ภเวยฺย ฯ |๗๗๒.๒๔| ขตฺติยมนฺตา จ ตโย จ เวทา อตฺเถน เอเต สมกา ภวนฺติ เตสญฺจ อตฺถํ อวินิจฺฉินิตฺวา น พุชฺฌติ โอฆปถํว ฉนฺนํ ฯ |๗๗๒.๒๕| ขตฺติยมนฺตา จ ตโย จ เวทา อตฺเถน เอเต สมกา ภวนฺติ ลาโภ อลาโภ ยโส อยโส จ สพฺเพว เตสํ จตุนฺนญฺจ ^๑- ธมฺมา ฯ |๗๗๒.๒๖| ยถาปิ อิพฺภา ธนธญฺญเหตุ กมฺมานิ กาเรนฺติ ^๒- ปุถู ปฐพฺยา เตวิชฺชสงฺฆาปิ ตเถว อชฺช กมฺมานิ กาเรนฺติ ^๒- ปุถู ปฐพฺยา ฯ |๗๗๒.๒๗| อิพฺเภหิ เอเต สมกา ภวนฺติ นิจฺจุสฺสุกา กามคุเณสุ ยุตฺตา กมฺมานิ กาเรนฺติ ^๒- ปุถู ปฐพฺยา ตทปฺปปญฺญา ทิรสญฺญุรา เต ฯ [๗๗๓] |๗๗๓.๑| กสฺส เภรี มุทิงฺคา จ สงฺขา ปณวทินฺทิมา ปุรโต ปฏิปนฺนานิ หาสยนฺตา รเถสภํ ฯ |๗๗๓.๒| กสฺส กญฺจนปฏฺเฏน ปุถุนา วิชฺชุวณฺณินา @เชิงอรรถ: ^๑ สี. ยุ. สพฺเพ เต สพฺเพสํ จตุนฺน ฯ ^๒ ม. กโรนฺติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๗๑.

ยุวา กลาปสนฺนทฺโธ โก เอติ สิริยา ชลํ ฯ |๗๗๓.๓| อุกฺกามุเข ปหฏฺฐํว ขทิรงฺคารสนฺนิภํ มุขํ จารุริวาภาติ โก เอติ สิริยา ชลํ ฯ |๗๗๓.๔| กสฺส ชมฺโพนทํ ฉตฺตํ สสลากํ มโนรมํ อาทิจฺจรํสาวรณํ โก เอติ สิริยา ชลํ ฯ |๗๗๓.๕| กสฺส องฺคปริคฺคยฺห ^๑- วาลวีชนิมุตฺตมํ อุภโต วรปญฺญสฺส ^๒- มุทฺธนิ อุปรูปริ ฯ |๗๗๓.๖| กสฺส เปกฺขุณหตฺถานิ จิตฺรานิ จ มุทูนิ จ สุวณฺณมณิทณฺฑานิ ^๓- จรนฺติ อุภโตมุขํ ฯ |๗๗๓.๗| ขทิรงฺคารวณฺณาภา อุกฺกามุขปหํสิตา กสฺเสเต กุณฺฑลา วคฺคู โสภนฺติ อุภโตมุขํ ฯ |๗๗๓.๘| กสฺส วาเตน ฉุปิตา สินิทฺธคฺคา ทุมุ กาฬิกา ^๔- โสภยนฺติ นลาตนฺตํ นภา วิชฺชุริวุคฺคตา ฯ |๗๗๓.๙| กสฺส เอตานิ อกฺขีนิ อายตานิ ปุถูนิ จ โก โสภติ วิสาลกฺโข กสฺเสตํ อุณฺณชํ มุขํ ฯ |๗๗๓.๑๐| กสฺเสเต ลปนชาตา สุทฺธา สงฺขวรูปมา ภาสมานสฺส โสภนฺติ ทนฺตา กุปฺปิลสาทิสา ฯ |๗๗๓.๑๑| กสฺส ลาขารสสมา หตฺถปาทา สุเข ฐิตา โก โส พิมฺโพฏฺฐสมฺปนฺโน ทิวา สุริโยว โสภติ ฯ |๗๗๓.๑๒| หิมจฺจเย หิมวโต ^๕- พฺรหาสาโลว ^๖- ปุปฺผิโต @เชิงอรรถ: ^๑ ม. องฺคํ ปริคฺคยฺห ฯ สี. ยุ. องฺกํ ... ฯ ^๒ สี. ยุ. จรเต วรปญฺญสฺส ฯ ^๓ ม. @กาญฺจนมณิทณฺฑานิ ฯ สี. ยุ. ตปญฺญมณิทณฺฑานิ ฯ ^๔ ม. นิทฺธนฺตา มุทุกาฬกา ฯ @^๕ ม. หิมวติ ฯ ^๖ ม. มหาสาโล ว ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๗๒.

โก โส โอทาตปาวาโร ชยํ อินฺโทว โสภติ ฯ |๗๗๓.๑๓| สุวณฺณปีฬกากิณฺณํ มณิทณฺฑวิจิตฺตกํ โก โส ปริสโมคฺคยฺห อํเส ^๑- ขคฺคํ ปมุญฺจติ ฯ |๗๗๓.๑๔| สุวณฺณวิกตา จิตฺรา สุกตา จิตฺรสิพฺพินี ^๒- โก โส โอมุญฺจเต ปาทา นโม กตฺวา มเหสิโน ฯ [๗๗๔] ธตรฏฺฐสฺส เต นาคา ^๓- อิทฺธิมนฺโต ยสสฺสิโน สมุทฺทชาย อุปฺปนฺนา เอเต นาคา มหิทฺธิกาติ ฯ ภูริทตฺตชาตกํ ฉฏฺฐํ ฯ ---------