|
|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ | |
|
| |
|
|
พระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๘ ภาษาบาลี อักษรไทย พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๒๐ สุตฺต. ขุ. ชาตกํ (๒): ปญฺญาส-มหานิปาตชาตกํ
๑๐ เวสฺสนฺตรชาตกํ [๑๐๔๕] ผุสฺสตี ๑- วรวณฺณาเภ วรสฺสุ ทสธา วเร ปฐพฺยา จารุปุพฺพงฺคี ยํ ตุยฺหํ มนโส ปิยํ ฯ [๑๐๔๖] เทวราช นโม ตฺยตฺถุ กึ ปาปํ ปกตํ มยา รมฺมา จาเวสิ มํ ฐานา วาโตว ธรณีรุหํ ฯ [๑๐๔๗] |๑๐๔๗.๑| น เจว เต กตํ ปาปํ น จ เม ตฺวมสิ อปฺปิยา ปุญฺญญฺจ เต ปริกฺขีณํ เยน เตวํ วทามิหํ ๒- ฯ |๑๐๔๗.๒| สนฺติเก มรณํ ตุยฺหํ วินาภาโว ภวิสฺสติ ปฏิคฺคณฺหาหิ เม เอเต วเร ทส ปเวจฺฉโต ฯ [๑๐๔๘] |๑๐๔๘.๑| วรญฺเจ เม อโท สกฺก สพฺพภูตานมิสฺสร สิวิราชสฺส ภทฺทนฺเต ตตฺถ อสฺสํ นิเวสเน ฯ |๑๐๔๘.๒| นีลเนตฺตา นีลภมู นีลกฺขีว ๓- ยถา มิคี ผุสฺสตี นาม นาเมน ตตฺถ อสฺสํ ๔- ปุรินฺทท ฯ |๑๐๔๘.๓| ปุตฺตํ ลเภถ วรทํ ยาจโยคํ อมจฺฉรึ ปูชิตํ ปฏิราชูภิ กิตฺติมนฺตํ ยสสฺสินํ ฯ |๑๐๔๘.๔| คพฺภํ เม ธารยนฺติยา มชฺฌิมงฺคํ อนุณฺณตํ กุจฺฉิ อนุณฺณโต อสฺส จาปํว ลิขิตํ สมํ ฯ |๑๐๔๘.๕| ถนา เม นปฺปวตฺเตยฺยุํ ปลิตา นสฺสนฺตุ ๕- วาสว กาเย รโช น ลิมฺเปถ วชฺฌญฺจาปิ ปโมจเย ฯ |๑๐๔๘.๖| มยูรโกญฺจาภิรุเท นารีวรคณายุเต @เชิงอรรถ: ๑ สี. ยุ. ผฺสติ ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ ๒ ม. วทามหํ ฯ ๓ ม. นิลกฺขี จ ฯ @๔ ม. ตตฺถปสฺสํ ฯ ๕ ม. น สนฺตุ ฯ ขุชฺชเจลาวกากิณฺเณ ๑- สูทมาคธวณฺณิเต |๑๐๔๘.๗| จิตฺรคฺคเฬรุฆุสิเต สุรามํสปฺปโพธเน สิวิราชสฺส ภทฺทนฺเต ตตฺถสฺสํ มเหสี ปิยา ฯ [๑๐๔๙] เย เต ทส วรา ทินฺนา มยา สพฺพงฺคโสภเน สิวิราชสฺส วิชิเต สพฺเพ เต ลจฺฉสี วเร ฯ [๑๐๕๐] อิทํ วตฺวาน มฆวา เทวราชา สุชมฺปติ ผุสฺสติยา วรํ ทตฺวา อนุโมทิตฺถ วาสโว ฯ ทสวรคาถา นาม ฯ [๑๐๕๑] |๑๐๕๑.๑| ตโต ๒- จุตา สา ผุสฺสตี ขตฺติเย อุปปชฺชถ เชตุตฺตรมฺหิ นคเร สญฺชเยน สมาคมิ ฯ |๑๐๕๑.๒| ทส มาเส ธารยิตฺวา กโรนฺตี ปุร ปทกฺขิณํ เวสฺสานํ วีถิยา มชฺเฌ ชเนสิ ผุสฺสตี มมํ ฯ |๑๐๕๑.๓| น มยฺหํ มตฺติกํ นามํ นปิ เปติกสมฺภวํ ชาโตมฺหิ เวสฺสวีถิยา ตสฺมา เวสฺสนฺตโร อหุํ ฯ |๑๐๕๑.๔| ยทาหํ ทารโก โหมิ ชาติยา อฏฺฐวสฺสิโก ตทา นิสชฺช ปาสาเท ทานํ ทาตุํ วิจินฺตยึ หทยํ ทเทยฺยํ จกฺขุํ มํสมฺปิ รุธิรมฺปิจ ทเทยฺยํ กายํ สาเวตฺวา ยทิ โกจิ ยาจโก มมํ ฯ @เชิงอรรถ: ๑ ม. ขุชฺชเจลาปกากิณฺเณ ฯ ๒ อิมา ฉ คาถาโย สีหฬโปตฺถเกเยว ทิสฺสนฺติ @น อญฺเญสุ ฯ |๑๐๕๑.๕| สภาวํ จินฺตยนฺตสฺส อกมฺปิตมสณฺฐิตํ อกมฺปิ ตตฺถ ปฐวี สิเนรุวนวฏํสกา ฯ [๑๐๕๒] ปรุฬฺหกจฺฉนขโลมา ปงฺกทนฺตา รชสฺสิรา ปคฺคยฺห ทกฺขิณํ พาหุํ กึ มํ ยาจนฺติ พฺราหฺมณา ฯ [๑๐๕๓] รตนํ เทว ยาจาม สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒนํ ททาหิ ปวรํ นาคํ อีสาทนฺตํ อุรุฬฺหวํ ฯ [๑๐๕๔] ททามิ น วิกมฺปามิ ยํ มํ ยาจนฺติ พฺราหฺมณา ปภินฺนํ กุญฺชรํ ทนฺตึ โอปคุยฺหํ ๑- คชุตฺตมํ ฯ [๑๐๕๕] หตฺถิกฺขนฺธโต โอรุยฺห ราชา จาคาธิมานโส พฺราหฺมณานํ อทา ทานํ สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒโน ฯ [๑๐๕๖] |๑๐๕๖.๑| ตทาสิ ยํ ภึสนกํ ตทาสิ โลมหํสนํ หตฺถินาเค ปทินฺนมฺหิ เมทนี สมกมฺปถ ฯ |๑๐๕๖.๒| ตทาสิ ยํ ภึสนกํ ตทาสิ โลมหํสนํ หตฺถินาเค ปทินฺนมฺหิ ขุพฺภิตฺถ นครํ ตทา ฯ |๑๐๕๖.๓| สมากุลํ ปุรํ อาสิ โฆโส จ วิปุโล มหา หตฺถินาเค ปทินฺนมฺหิ สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒเน ฯ [๑๐๕๗] อเถตฺถ ๒- วตฺตติ สทฺโท ตุมุโล เภรโว มหา หตฺถินาเค ปทินฺนมฺหิ ขุพฺภิตฺถ นครํ ตทา ฯ อเถตฺถ วตฺตติ สทฺโท ตุมุโล เภรโว มหา @เชิงอรรถ: ๑ ม. โอปวยฺหํ ฯ ๒ อิทํ คาถาทฺวยํ สี. โปตฺถเกเยว ทิสฺสติ ฯ หตฺถินาเค ปทินฺนมฺหิ สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒเน ฯ [๑๐๕๘] |๑๐๕๘.๑| อุคฺคา จ ราชปุตฺตา จ เวสิยานา จ พฺราหฺมณา หตฺถาโรหา อนีกฏฺฐา รถิกา ปตฺติการกา |๑๐๕๘.๒| เกวโล จาปิ นิคโม สิวิโย จาปิ ๑- สมาคตา ทิสฺวา นาคํ นิยฺยมานํ เต รญฺโญ ปฏิเวทยุํ ฯ |๑๐๕๘.๓| วิธมํ เทว เต รฏฺฐํ ปุตฺโต เวสฺสนฺตโร ตว กถํ โน หตฺถินํ ทชฺชา นาคํ รฏฺฐสฺส ปูชิตํ ฯ |๑๐๕๘.๔| กถํ โน กุญฺชรํ ทชฺชา อีสาทนฺตํ อุรุฬฺหวํ เขตฺตญฺญุํ สพฺพยุทฺธานํ สพฺพเสตํ คชุตฺตมํ ฯ |๑๐๕๘.๕| ปณฺฑุกมฺพลสญฺฉนฺนํ ปภินฺนํ สตฺตุมทฺทนํ ทนฺตึ สวาลวีชนึ เสตํ เกลาสสาทิสํ ฯ |๑๐๕๘.๖| สเสตจฺฉตฺตํ สุปตฺเถยฺยํ ๒- สาถพฺพนํ สหตฺถิปํ อคฺคยานํ ราชวาหึ พฺราหฺมณานํ อทา ทานํ ๓- ฯ [๑๐๕๙] |๑๐๕๙.๑| อนฺนํ ปานญฺจ โส ๔- ทชฺชา วตฺถเสนาสนานิ จ เอตํ โข ทานปฏิรูปํ เอตํ โข พฺราหฺมณารหํ ฯ |๑๐๕๙.๒| อยํ เต วํสราชา โน สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒโน ๕- กถํ เวสฺสนฺตโร ปุตฺโต คชํ ภาเชติ สญฺชย ฯ |๑๐๕๙.๓| สเจ ตฺวํ น กริสฺสสิ สิวีนํ วจนํ อิทํ มญฺเญ ตํ สห ปุตฺเตน สิวิหตฺเถ ๖- กริสฺสเร ฯ @เชิงอรรถ: ๑ ม. สิวโย จ ฯ ๒ ม. สอุปาเธยฺยํ ฯ ๓ ม. คชํ ฯ สี. ยุ. ธนํ ฯ ๔ ม. @โย ฯ ๕ สี. รฏฺฐวฑฺฒนํ ฯ ยุ. รฏฺฐวฑฺฒน ฯ ๖ ม. สิวี หตฺเถ ฯ [๑๐๖๐] |๑๐๖๐.๑| กามํ ชนปโท มาสิ รฏฺฐญฺจาปิ วินสฺสตุ นาหํ สิวีนํ วจนา ราชปุตฺตํ อทูสกํ ปพฺพาเชยฺยํ สกา รฏฺฐา ปุตฺโต หิ มม โอรโส ฯ |๑๐๖๐.๒| กามํ ชนปโท มาสิ รฏฺฐญฺจาปิ วินสฺสตุ นาหํ สิวีนํ วจนา ราชปุตฺตํ อทูสกํ ปพฺพาเชยฺยํ สกา รฏฺฐา ปุตฺโต หิ มม อตฺรโช ฯ |๑๐๖๐.๓| น จาหํ ตสฺมึ ทุพฺเภยฺยํ อริยสีลวโต หิ โส อสิโลโกปิ เม อสฺส ปาปญฺจ ปสเว พหุํ กถํ เวสฺสนฺตรํ ปุตฺตํ สตฺเถน ฆาตยามเส ฯ [๑๐๖๑] มา นํ ทณฺเฑน สตฺเถน น หิ โส พนฺธนารโห ปพฺพาเชหิ จ นํ รฏฺฐา วงฺเก วสตุ ปพฺพเต ฯ [๑๐๖๒] |๑๐๖๒.๑| เอโส เจ สิวีนํ ฉนฺโท ฉนฺทํ น ปนุทามเส อิมํ โส วสตุ รตฺตึ กาเม จ ปริภุญฺชตุ ฯ |๑๐๖๒.๒| ตโต รตฺยา วิวสเน สุริยสฺสุคฺคมนํ ปติ ๑- สมคฺคา สิวิโย ๒- หุตฺวา รฏฺฐา ปพฺพาชยนฺตุ นํ ฯ [๑๐๖๓] |๑๐๖๓.๑| อุฏฺเฐหิ กตฺเต ตรมาโน คนฺตฺวา เวสฺสนฺตรํ วท สิวิโย เทว เต กุทฺธา เนคมา จ สมาคตา อุคฺคา จ ราชปุตฺตา จ เวสิยานา จ พฺราหฺมณา ฯ |๑๐๖๓.๒| หตฺถาโรหา อนีกฏฺฐา รถิกา ปตฺติการกา @เชิงอรรถ: ๑ ม. สูริย--- ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ๒ ม. สพฺพตฺถ สิวโย ฯ เกวโล จาปิ นิคโม สิวิโย จาปิ สมาคตา ฯ |๑๐๖๓.๓| อสฺมา รตฺยา วิวสเน สุริยสฺสุคฺคมนํ ปติ สมคฺคา สิวิโย หุตฺวา รฏฺฐา ปพฺพาชยนฺติ ตํ ฯ [๑๐๖๔] |๑๐๖๔.๑| ส กตฺตา ตรมาโนว สิวิราเชน เปสิโต อามุตฺตหตฺถาภรโณ สุวตฺโถ จนฺทนปฺโผสิโต ๑- |๑๐๖๔.๒| สีสํ นฺหาโต อุทเก โส อามุตฺตมณิกุณฺฑโล อุปาคมิ ปุรํ รมฺมํ เวสฺสนฺตรนิเวสนํ ฯ |๑๐๖๔.๓| ตตฺถทฺทส กุมารํ โส รมมานํ สเก ปุเร ปริกิณฺณํ อมจฺเจหิ ติทสานํ ว วาสวํ ฯ [๑๐๖๕] |๑๐๖๕.๑| โส ตตฺถ คนฺตฺวา ตรมาโน กตฺตา เวสฺสนฺตรํ พฺรวิ ทุกฺขนฺเต เวทยิสฺสามิ มา เม กุชฺฌ รเถสภ ฯ |๑๐๖๕.๒| วนฺทิตฺวา โรทมาโน โส กตฺตา ราชานมพฺรวิ ภตฺตา เมสิ มหาราช สพฺพกามรสาหโร ทุกฺขนฺเต เวทยิสฺสามิ ตตฺถ อสฺสาสยนฺตุ มํ ฯ |๑๐๖๕.๓| สิวิโย เทว เต กุทฺธา เนคมา จ สมาคตา อุคฺคา จ ราชปุตฺตา จ เวสิยานา จ พฺราหฺมณา ฯ |๑๐๖๕.๔| หตฺถาโรหา อนีกฏฺฐา รถิกา ปตฺติการกา เกวโล จาปิ นิคโม สิวิโย จาปิ สมาคตา ฯ |๑๐๖๕.๕| อสฺมา รตฺยา วิวสเน สุริยสฺสุคฺคมนํ ปติ สมคฺคา สิวิโย หุตฺวา รฏฺฐา ปพฺพาชยนฺติ ตํ ฯ @เชิงอรรถ: ๑ ม. จนฺทนภูสิโต ฯ [๑๐๖๖] กิสฺมึ เม สิวิโย กุทฺธา โย น ปสฺสามิ ทุกฺกฏํ ตํ เม กตฺเต วิยาจิกฺข กสฺมา ปพฺพาชยนฺติ มํ ฯ [๑๐๖๗] อุคฺคา จ ราชปุตฺตา จ เวสิยานา จ พฺราหฺมณา หตฺถาโรหา อนีกฏฺฐา รถิกา ปตฺติการกา นาคทาเนน ขียนฺติ ตสฺมา ปพฺพาชยนฺติ ตํ ฯ [๑๐๖๘] |๑๐๖๘.๑| หทยํ จกฺขุมฺปหํ ทชฺชํ กึ เม พาหิรกํ ธนํ หิรญฺญํ วา สุวณฺณํ วา มุตฺตา เวฬุริยา มณิ |๑๐๖๘.๒| ทกฺขิณํ วามหํ ๑- พาหุํ ทิสฺวา ยาจกมาคเต ทเทยฺยํ น วิกมฺเปยฺยํ ทาเน เม รมตี ๒- มโน ฯ |๑๐๖๘.๓| กามํ มํ สิวิโย สพฺเพ ปพฺพาเชนฺตุ หนนฺตุ วา เนว ทานา วิรมิสฺสํ กามํ ฉินฺทนฺตุ สตฺตธา ฯ [๑๐๖๙] เอวนฺตํ สิวิโย อาหุ เนคมา จ สมาคตา โกนฺติมาราย ตีเรน คิริมารญฺชรํ ปติ เยน ปพฺพาชิตา ยนฺติ เตน คจฺฉตุ สุพฺพโต ฯ [๑๐๗๐] โสหํ เตน คมิสฺสามิ เยน คจฺฉนฺติ ทูสกา รตฺตินฺทิวํ เม ขมถ ยาว ทานํ ททามิหํ ฯ [๑๐๗๑] |๑๐๗๑.๑| อามนฺตยิตฺถ ราชา นํ มทฺทึ สพฺพงฺคโสภนึ ยํ เต กิญฺจิ มยา ทินฺนํ ธนํ ธญฺญญฺจ วิชฺชติ |๑๐๗๑.๒| หิรญฺญํ วา สุวณฺณํ วา มุตฺตา เวฬุริยา พหู สพฺพนฺตํ นิทเหยฺยาสิ ยญฺจ เต เปตฺติกํ ธนํ ฯ @เชิงอรรถ: ๑ ม. วาปหํ ฯ ๒ ม. รมเต ฯ [๑๐๗๒] ตมพฺรวิ ราชปุตฺตี มทฺที สพฺพงฺคโสภนา กุหึ เทว นิทหามิ ตํ เม อกฺขาหิ ปุจฺฉิโต ฯ [๑๐๗๓] สีลวนฺเตสุ ทชฺเชสิ ทานํ มทฺทิ ยถารหํ น หิ ทานา ปรํ อตฺถิ ปติฏฺฐา สพฺพปาณินํ ฯ [๑๐๗๔] |๑๐๗๔.๑| ปุตฺเตสุ มทฺทิ ทเยสิ สสฺสุยา สสฺสุรมฺหิ จ โย จ ตํ ภตฺตา มญฺเญยฺย สกฺกจฺจนฺตํ อุปฏฺฐเห ฯ |๑๐๗๔.๒| โน เจ ตํ ภตฺตา มญฺเญยฺย มยา วิปฺปวเสน เต อญฺญํ ภตฺตารํ ปริเยส มา กิลิตฺถ ๑- มยา วินา ฯ [๑๐๗๕] อหํ หิ วนํ คจฺฉามิ โฆรํ วาฬมิคายุตํ สํสโย ชีวิตํ มยฺหํ เอกกสฺส พฺรหาวเน ฯ [๑๐๗๖] |๑๐๗๖.๑| ตมพฺรวิ ราชปุตฺตี มทฺที สพฺพงฺคโสภนา อภุมฺเม กถํ นุ ภณสิ ปาปกํ วต ภาสสิ ฯ |๑๐๗๖.๒| เนส ธมฺโม มหาราช ยํ ตฺวํ คจฺเฉยฺย เอกโก อหํปิ เตน คจฺฉามิ เยน คจฺฉสิ ขตฺติย ฯ |๑๐๗๖.๓| มรณํ วา ตยา สทฺธึ ชีวิตํ วา ตยา วินา ตเทว มรณํ เสยฺโย ยญฺเจ ชีเว ตยา วินา ฯ |๑๐๗๖.๔| อคฺคึ อุชฺชาลยิตฺวาน เอกชาลสมาหิตํ ตตฺเถว มรณํ ๒- เสยฺโย ยญฺเจ ชีเว ตยา วินา ฯ |๑๐๗๖.๕| ยถา อารญฺญกํ นาคํ ทนฺตึ อเนฺวติ หตฺถินี เชสฺสนฺตํ คิริทุคฺเคสุ สเมสุ วิสเมสุ จ ฯ @เชิงอรรถ: ๑ ม. กิลิตฺโถ ฯ ๒ ม. ตตฺถ เม มรณํ เสยฺโย ฯ |๑๐๗๖.๖| เอวนฺตํ อนุคจฺฉามิ ปุตฺเต อาทาย ปจฺฉโต สุภรา เต ภวิสฺสามิ น เต เหสฺสามิ ทุพฺภรา ฯ [๑๐๗๗] |๑๐๗๗.๑| อิเม กุมาเร ปสฺสนฺโต มญฺชุเก ปิยภาณิเน อาสีเน วนคุมฺพสฺมึ น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ |๑๐๗๗.๒| อิเม กุมาเร ปสฺสนฺโต มญฺชุเก ปิยภาณิเน กีฬนฺเต วนคุมฺพสฺมึ น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ |๑๐๗๗.๓| อิเม กุมาเร ปสฺสนฺโต มญฺชุเก ปิยภาณิเน อสฺสเม รมณียมฺหิ น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ |๑๐๗๗.๔| อิเม กุมาเร ปสฺสนฺโต มญฺชุเก ปิยภาณิเน กีฬนฺเต อสฺสเม รมฺเม น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ |๑๐๗๗.๕| อิเม กุมาเร ปสฺสนฺโต มาลธารี อลงฺกเต อสฺสเม รมณียมฺหิ น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ |๑๐๗๗.๖| อิเม กุมาเร ปสฺสนฺโต มาลธารี อลงฺกเต กีฬนฺเต อสฺสเม รมฺเม น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ |๑๐๗๗.๗| ยทา ทกฺขสิ นจฺจนฺเต กุมาเร มาลธาริเน อสฺสเม รมณียมฺหิ น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ |๑๐๗๗.๘| ยทา ทกฺขสิ นจฺจนฺเต กุมาเร มาลธาริเน กีฬนฺเต อสฺสเม รมฺเม น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ |๑๐๗๗.๙| ยทา ทกฺขสิ มาตงฺคํ กุญฺชรํ สฏฺฐิหายนํ เอกํ อรญฺเญ วิจรนฺตํ ๑- น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ @เชิงอรรถ: ๑ ม. จรนฺตํ ฯ |๑๐๗๗.๑๐| ยทา ทกฺขสิ มาตงฺคํ กุญฺชรํ สฏฺฐิหายนํ สายํ ปาโต วิจรนฺตํ น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ |๑๐๗๗.๑๑| ยทา กเรณุสงฺฆสฺส ยูถสฺส ปุรโต วชํ โกญฺจํ กาหติ มาตงฺโค กุญฺชโร สฏฺฐิหายโน ตสฺส ตํ นทโต สุตฺวา น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ |๑๐๗๗.๑๒| อุภโต วนวิกาเส ยทา ทกฺขสิ กามทํ วเน วาฬมิคากิณฺเณ น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ |๑๐๗๗.๑๓| มิคํ ทิสฺวาน สายณฺหํ ปญฺจมาลินิมาคตํ ๑- กึปุริเส จ นจฺจนฺเต น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ |๑๐๗๗.๑๔| ยทา สุสฺสสิ ๒- นิคฺโฆสํ สนฺทมานาย สินฺธุยา คีตํ กึปุริสานญฺจ น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ |๑๐๗๗.๑๕| ยทา สุสฺสสิ ๒- นิคฺโฆสํ คิริคพฺภรจาริโน วสฺสมานสฺสุลูกสฺส น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ |๑๐๗๗.๑๖| ยทา สีหสฺส พฺยคฺฆสฺส ขคฺคสฺส ควยสฺส จ วเน สุสฺสสิ ๒- วาฬานํ น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ |๑๐๗๗.๑๗| ยทา โมรีหิ ปริกิณฺณํ วรหินํ ๓- มตฺถกาสินํ โมรํ ทกฺขสิ ๔- นจฺจนฺตํ น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ |๑๐๗๗.๑๘| ยทา โมรีหิ ปริกิณฺณํ อณฺฑชํ จิตฺรเปกฺขนํ ๕- โมรํ ทกฺขสิ นจฺจนฺตํ น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ @เชิงอรรถ: ๑ ม. ปญฺจมาลินมาคตํ ฯ ๒ ม. โสสฺสสิ ฯ ๓ ม. พริหีนํ ฯ ๔ ม. ทกฺขิสิ ฯ @อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ ๕ ม. จิตฺรปกฺขินํ ฯ |๑๐๗๗.๑๙| ยทา โมรีหิ ปริกิณฺณํ นีลคีวํ สิขณฺฑินํ โมรํ ทกฺขสิ นจฺจนฺตํ น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ |๑๐๗๗.๒๐| ยทา ทกฺขสิ เหมนฺเต ปุปฺผิเต ธรณีรุเห สุรภิสมฺปวายนฺเต ๑- น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ |๑๐๗๗.๒๑| ยทา เหมนฺติเก มาเส หริตํ ทกฺขสิ เมทนึ อินฺทโคปกสญฺฉนฺนํ น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ |๑๐๗๗.๒๒| ยทา ทกฺขสิ เหมนฺเต ปุปฺผิเต ธรณีรุเห กุฏชํ พิมฺพชาลญฺจ ปุปฺผิตํ โลทฺทปทฺมกํ สุรภิสมฺปวายนฺเต ๒- น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ |๑๐๗๗.๒๓| ยทา เหมนฺติเก มาเส วนํ ทกฺขสิ ปุปฺผิตํ โอปุปฺผานิ จ ปทฺมานิ น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ หิมวนฺตํ นิฏฺฐิตํ ฯ [๑๐๗๘] |๑๐๗๘.๑| เตสํ ลาลปิตํ ๓- สุตฺวา ปุตฺตสฺส สุณิสาย จ กลูนํ ปริเทเวสิ ราชปุตฺตี ยสสฺสินี ฯ |๑๐๗๘.๒| เสยฺโย วิสํ เม ขายิตํ ปปาตา ปปเตยฺยหํ รชฺชุยา พชฺฌมิยาหํ กสฺมา เวสฺสนฺตรํ ปุตฺตํ ปพฺพาเชนฺติ อทูสกํ ฯ |๑๐๗๘.๓| อชฺฌายกํ ทานปตึ ยาจโยคํ อมจฺฉรึ กสฺมา ๔- เวสฺสนฺตรํ ปุตฺตํ ปพฺพาเชนฺติ อทูสกํ ๕- ฯ @เชิงอรรถ: ๑-๒ ม. สุรภึ ฯ ๓ ลาลปฺปิตํ ฯ ๔-๕ ม. อิทํ คาถาปาททฺวยํ นตฺถิ ฯ |๑๐๗๘.๔| ปูชิตํ ปฏิราชูหิ กิตฺติมนฺตํ ยสสฺสินํ กสฺมา เวสฺสนฺตรํ ปุตฺตํ ปพฺพาเชนฺติ อทูสกํ ฯ |๑๐๗๘.๕| มาตาเปติภรํ ชนฺตุํ กุเล เชฏฺฐาปจายินํ กสฺมา เวสฺสนฺตรํ ปุตฺตํ ปพฺพาเชนฺติ อทูสกํ ฯ |๑๐๗๘.๖| รญฺโญ หิตํ เทวหิตํ ๑- ญาตีนํ สขินํ หิตํ หิตํ สพฺพสฺส รฏฺฐสฺส กสฺมา เวสฺสนฺตรํ ปุตฺตํ ปพฺพาเชนฺติ อทูสกํ ฯ [๑๐๗๙] |๑๐๗๙.๑| มธูนีว ปลิตานิ ๒- อมฺพาว ปติตา ฉมา เอวํ เหสฺสติ เต รฏฺฐํ ปพฺพาเชนฺติ อทูสกํ ฯ |๑๐๗๙.๒| หํโส นิกฺขีณปตฺโตว ปลฺลลสฺมึ อนูทเก อปวิฏฺโฐ อมจฺเจหิ เอโก ราชา วิหิยฺยสิ ฯ |๑๐๗๙.๓| ตนฺตํ พฺรูมิ มหาราช อตฺโถ เต มา อุปจฺจคา มา นํ สิวีนํ วจนา ปพฺพาเชสิ อทูสกํ ฯ [๑๐๘๐] ธมฺมสฺสาปจิตึ กุมฺมึ ๓- สิวีนํ วินยํ ธชํ ปพฺพาเชมิ สกํ ปุตฺตํ ปาณา ปิยตโร หิ เม ฯ [๑๐๘๑] |๑๐๘๑.๑| ยสฺส ปุพฺเพ ธชคฺคานิ กณิการาว ปุปฺผิตา ยายนฺตมนุยายนฺติ สฺวชฺเชโกว คมิสฺสติ ฯ |๑๐๘๑.๒| ยสฺส ปุพฺเพ ธชคฺคานิ กณิการวนานิว ยายนฺตมนุยายนฺติ สฺวชฺเชโกว คมิสฺสติ ฯ |๑๐๘๑.๓| ยสฺส ปุพฺเพ อนีกานิ กณิการาว ปุปฺผิตา @เชิงอรรถ: ๑ ม. เทวิหิตํ ฯ ๒ ม. ปลาตานิ ฯ ๓ ม. กุมฺมิ ฯ ยายนฺตมนุยายนฺติ สฺวชฺเชโกว คมิสฺสติ ฯ |๑๐๘๑.๔| ยสฺส ปุพฺเพ อนีกานิ กณิการวนานิ ว ยายนฺตมนุยายนฺติ สฺวชฺเชโกว คมิสฺสติ ฯ |๑๐๘๑.๕| อินฺทโคปกวณฺณาภา คนฺธารา ปณฺฑุกมฺพลา ยายนฺตมนุยายนฺติ สฺวชฺเชโกว คมิสฺสติ ฯ |๑๐๘๑.๖| โย ปุพฺเพ หตฺถินา ยาติ สิวิกาย รเถน จ สฺวชฺช เวสฺสนฺตโร ราชา กถํ คจฺฉติ ปตฺติโก ฯ |๑๐๘๑.๗| กถํ จนฺทนลิตฺตงฺโค นจฺจคีตปฺปโพธโน ขุราชินํ ผรสุญฺจ ขาริกาชญฺจ หาริติ ๑- ฯ |๑๐๘๑.๘| กสฺมา นาภิหรียนฺติ กาสาวา อชินานิ จ ปวิสนฺตํ พฺรหารญฺญํ กสฺมา จีรํ น พชฺฌเร ฯ |๑๐๘๑.๙| กถํ นุ จีรํ ธาเรนฺติ ราชปพฺพชิตา ชนา กถํ กุสมยํ จีรํ มทฺที ปริทเหสฺสติ ๒- ฯ |๑๐๘๑.๑๐| กาสิยานิ จ ธาเรตฺวา โขมโกทุมฺพรานิ จ กุสจีรานิ ธาเรนฺตี กถํ มทฺที กริสฺสติ ฯ |๑๐๘๑.๑๑| วยฺหาหิ ปริยายิตฺวา สิวิกาย รเถน จ สา กถชฺช อนุจฺจงฺคี ปถํ คจฺฉติ ปตฺติกา ฯ |๑๐๘๑.๑๒| ยสฺสา มุทุตลา หตฺถา จลนา ๓- จ สุเข ฐิตา สา กถชฺช อนุจฺจงฺคี ปถํ คจฺฉติ ปตฺติกา ฯ @เชิงอรรถ: ๑ ม. หาหิติ ฯ ๒ ม. ปริทหิสฺสติ ฯ ๓ สี. ม. จรณา ฯ |๑๐๘๑.๑๓| ยสฺสา มุทุตลา ปาทา จลนา ๑- จ สุเข ฐิตา ปาทุกาหิ สุวณฺณาหิ ปีฬมานาว คจฺฉติ สา กถชฺช อนุจฺจงฺคี ปถํ คจฺฉติ ปตฺติกา ฯ |๑๐๘๑.๑๔| ยสฺสุ อิตฺถีสหสฺสสฺส ๒- ปุรโต คจฺฉติ มาลินี สา กถชฺช อนุจฺจงฺคี วนํ คจฺฉติ เอกิกา ฯ |๑๐๘๑.๑๕| ยา สา ๓- สิวาย สุตฺวาน มุหุํ อุตฺตสเต ปุเร สา กถชฺช อนุจฺจงฺคี วนํ คจฺฉติ ภีรุกา ฯ |๑๐๘๑.๑๖| ยา สา ๓- อินฺทสโคตฺตสฺส อุลูกสฺส ปวสฺสโต สุตฺวาน นทโต ภีตา วารุณีว ปเวธติ สา กถชฺช อนุจฺจงฺคี วนํ คจฺฉติ ภีรุกา ฯ |๑๐๘๑.๑๗| สกุณี หตปุตฺตาว สุญฺญํ ทิสฺวา กุลาวกํ จิรํ ทุกฺเขน ฌายิสฺสํ สุญฺญํ อาคมฺมิมํ ปุรํ ฯ |๑๐๘๑.๑๘| สกุณี หตปุตฺตาว สุญฺญํ ทิสฺวา กุลาวกํ กีสา ปณฺฑุ ภวิสฺสามิ ปิเย ปุตฺเต อปสฺสตี ฯ |๑๐๘๑.๑๙| สกุณี หตปุตฺตาว สุญฺญํ ทิสฺวา กุลาวกํ เตน เตน ปธาวิสฺสํ ปิเย ปุตฺเต อปสฺสตี ฯ |๑๐๘๑.๒๐| กุรุรี ๔- หตจฺฉาปาว สุญฺญํ ทิสฺวา กุลาวกํ จิรํ ทุกฺเขน ฌายิสฺสํ สุญฺญํ อาคมฺมิมํ ปุรํ ฯ |๑๐๘๑.๒๑| กุรุรี หตจฺฉาปาว สุญฺญํ ทิสฺวา กุลาวกํ กีสา ปณฺฑุ ภวิสฺสามิ ปิเย ปุตฺเต อปสฺสตี ฯ @เชิงอรรถ: ๑ สี. ม. จรณา ฯ ๒ ม. ยาสฺสุ อิตฺถิสหสฺสานํ ฯ ๓ ม. ยาสฺสุ ฯ @๔ ม. กุรรี ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ |๑๐๘๑.๒๒| กุรุรี หตจฺฉาปาว สุญฺญํ ทิสฺวา กุลาวกํ เตน เตน ปธาวิสฺสํ ปิเย ปุตฺเต อปสฺสตี ฯ |๑๐๘๑.๒๓| สา นูน จกฺกวกฺกีว ๑- ปลฺลลสฺมึ อนูทเก จิรํ ทุกฺเขน ฌายิสฺสํ สุญฺญํ อาคมฺมิมํ ปุรํ ฯ |๑๐๘๑.๒๔| สา นูน จกฺกวกฺกีว ปลฺลลสฺมึ อนูทเก กีสา ปณฺฑุ ภวิสฺสามิ ปิเย ปุตฺเต อปสฺสตี ฯ |๑๐๘๑.๒๕| สา นูน จกฺกวกฺกีว ปลฺลลสฺมึ อนูทเก เตน เตน ปธาวิสฺสํ ปิเย ปุตฺเต อปสฺสตี ฯ |๑๐๘๑.๒๖| เอวํ เม วิลปนฺติยา ราชปุตฺตํ อทูสกํ ปพฺพาเชสิ จ ๒- นํ รฏฺฐา มญฺเญ เหสฺสามิ ชีวิตํ ฯ [๑๐๘๒] |๑๐๘๒.๑| ตสฺสา ลาลปิตํ สุตฺวา สพฺพา อนฺเตปุเร อหุ ๓- พาหา ปคฺคยฺห ปกฺกนฺทุํ สิวิกญฺญา สมาคตา ฯ |๑๐๘๒.๒| สาลาว สมฺปมทฺทิตา ๔- มาลุเตน ปมทฺทิตา เสนฺติ ปุตฺตา จ ทารา จ เวสฺสนฺตรนิเวสเน ฯ |๑๐๘๒.๓| โอโรธา จ กุมารา จ เวสิยานา จ พฺราหฺมณา พาหา ปคฺคยฺห ปกฺกนฺทุํ เวสฺสนฺตรนิเวสเน ฯ |๑๐๘๒.๔| หตฺถาโรหา อนีกฏฺฐา รถิกา ปตฺติการกา พาหา ปคฺคยฺห ปกฺกนฺทุํ เวสฺสนฺตรนิเวสเน ฯ |๑๐๘๒.๕| ตโต รตฺยา วิวสเน สุริยสฺสุคฺคมนํ ปติ อถ เวสฺสนฺตโร ราชา ทานํ ทาตุํ อุปาคมิ ฯ @เชิงอรรถ: ๑ ม. จกฺกวาถีว ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ ๒ ม. ว. ฯ ๓ ม พหู ฯ ๔ ม. สมฺปมถิตา ฯ |๑๐๘๒.๖| วตฺถานิ วตฺถกามานํ โสณฺฑานํ เทถ วารุณึ โภชนํ โภชนตฺถีนํ สมฺมเทว ปเวจฺฉถ ฯ |๑๐๘๒.๗| มา จ กิญฺจิ วนิพฺพเก เหฐยิตฺถ อิธาคเต ตปฺเปถ อนฺนปาเนน คจฺฉนฺตุ ปฏิปูชิตา ฯ |๑๐๘๒.๘| (อเถตฺถ วตฺตติ สทฺโท ตุมุโล เภรโว มหา ทาเนน ตํ นีหรนฺติ ปุน ทานํ อทา ตุวํ ๑- ฯ) [๑๐๘๓] |๑๐๘๓.๑| เต สุ มตฺตา กิลนฺตาว สมฺปตนฺติ วนิพฺพกา นิกฺขมนฺเต มหาราเช สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒเน ฯ |๑๐๘๓.๒| อจฺเฉจฺฉุํ วต โภ รุกฺขํ นานาผลททํ ทุมํ ยถา เวสฺสนฺตรํ รฏฺฐา ปพฺพาเชนฺติ อทูสกํ ฯ |๑๐๘๓.๓| อจฺเฉจฺฉุํ วต โภ รุกฺขํ นานาผลธรํ ทุมํ ยถา เวสฺสนฺตรํ รฏฺฐา ปพฺพาเชนฺติ อทูสกํ ฯ |๑๐๘๓.๔| อจฺเฉจฺฉุํ วต โภ รุกฺขํ สพฺพกามททํ ทุมํ ยถา เวสฺสนฺตรํ รฏฺฐา ปพฺพาเชนฺติ อทูสกํ ฯ |๑๐๘๓.๕| อจฺเฉจฺฉุํ วต โภ รุกฺขํ สพฺพกามรสาหรํ ยถา เวสฺสนฺตรํ รฏฺฐา ปพฺพาเชนฺติ อทูสกํ ฯ |๑๐๘๓.๖| เย วุฑฺฒา เย จ ทหรา เย จ มชฺฌิมโปริสา พาหา ปคฺคยฺห ปกฺกนฺทุํ นิกฺขมนฺเต มหาราเช สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒเน ฯ @เชิงอรรถ: ๑ อยํ คาถา ม. โปตฺถเกเยว ทิสฺสติ ฯ |๑๐๘๓.๗| อติยกฺขา เวสฺสวรา ๑- อิตฺถาคารา จ ราชิโน พาหา ปคฺคยฺห ปกฺกนฺทุํ นิกฺขมนฺเต มหาราเช สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒเน ฯ |๑๐๘๓.๘| ถิโยปิ ตตฺถ ปกฺกนฺทุํ ยา ตมฺหิ นคเร อหุ นิกฺขมนฺเต มหาราเช สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒเน ฯ |๑๐๘๓.๙| เย พฺราหฺมณา เย จ สมณา อญฺเญ วาปิ วนิพฺพกา พาหา ปคฺคยฺห ปกฺกนฺทุํ อธมฺโม กิร โภ อิติ ฯ |๑๐๘๓.๑๐| ยถา เวสฺสนฺตโร ราชา ยชมาโน สเก ปุเร สิวีนํ วจนตฺเถน สมฺหา รฏฺฐา นิรชฺชติ ฯ |๑๐๘๓.๑๑| สตฺต หตฺถิสเต ทตฺวา สพฺพาลงฺการภูสิเต สุวณฺณกจฺเฉ มาตงฺเค เหมกปฺปนิวาสเส ๒- อารุเฬฺห คามณีเยภิ โตมรงฺกุสปาณิภิ เอส เวสฺสนฺตโร ราชา สมฺหา รฏฺฐา นิรชฺชติ ฯ |๑๐๘๓.๑๒| สตฺต อสฺสสเต ทตฺวา สพฺพาลงฺการภูสิเต อาชานิเยว ชาติยา สินฺธเว สีฆวาหเน อารุเฬฺห คามณีเยภิ อินฺทิยาจาปธาริภิ ๓- เอส เวสฺสนฺตโร ราชา สมฺหา รฏฺฐา นิรชฺชติ ฯ |๑๐๘๓.๑๓| สตฺต รถสเต ทตฺวา สนฺนทฺเธ อุสฺสิตทฺธเช ทีเป อโถปิ เวยฺยคฺเฆ สพฺพาลงฺการภูสิเต |๑๐๘๓.๑๔| อารุเฬฺห คามณีเยภิ จาปหตฺเถหิ จมฺมิภิ ๔- @เชิงอรรถ: ๑ ม. วสฺสวรา ฯ ๒ ม. เหมกปฺปนวาสเส ฯ ๓ ม. อิลฺลิยา ... ฯ ๔ ม. วมฺมิภิ ฯ เอส เวสฺสนฺตโร ราชา สมฺหา รฏฺฐา นิรชฺชติ ฯ |๑๐๘๓.๑๕| สตฺต อิตฺถีสเต ทตฺวา เอกเมกา รเถ ฐิตา สนฺนทฺธา นิกฺขรชฺชูหิ สุวณฺเณหิ อลงฺกตา |๑๐๘๓.๑๖| ปีตาลงฺการา ปีตวสนา ปีตาภรณภูสิตา ๑- อาฬารปฺปมุขา ๒- หสุลา สุสญฺญา ตนุมชฺฌิมา เอส เวสฺสนฺตโร ราชา สมฺหา รฏฺฐา นิรชฺชติ ฯ |๑๐๘๓.๑๗| สตฺต เธนุสเต ทตฺวา สพฺพา กํสุปธาริโน ๓- เอส เวสฺสนฺตโร ราชา สมฺหา รฏฺฐา นิรชฺชติ ฯ |๑๐๘๓.๑๘| สตฺต ทาสีสเต ทตฺวา สตฺต ทาสสตานิ จ เอส เวสฺสนฺตโร ราชา สมฺหา รฏฺฐา นิรชฺชติ ฯ |๑๐๘๓.๑๙| หตฺถี อสฺเส รเถ ทตฺวา นาริโย จ อลงฺกตา เอส เวสฺสนฺตโร ราชา สมฺหา รฏฺฐา นิรชฺชติ ฯ |๑๐๘๓.๒๐| ตทาสิ ยํ ภึสนกํ ตทาสิ โลมหํสนํ มหาทาเน ปทินฺนมฺหิ เมทนี สมกมฺปถ ฯ |๑๐๘๓.๒๑| ตทาสิ ยํ ภึสนกํ ตทาสิ โลมหํสนํ ยํ ปญฺชลีกโต ราชา สมฺหา รฏฺฐา นิรชฺชติ ฯ [๑๐๘๔] อเถตฺถ วตฺตติ สทฺโท ตุมุโล เภรโว มหา ทาเนน ตํ นีหรนฺติ ปุน ทานํ ททาติ โส ๔- ฯ @เชิงอรรถ: ๑ ม. -วิภูสิตา ฯ ๒ ม. อาฬารปมฺหา ฯ ปมฺหนฺติ อกฺขิคณฺโฑ ฯ ๓ ม. กํสฺปธารณา ฯ @๔ สี. ม. ปุน ทานํ อทา ตุวํ ฯ [๑๐๘๕] เต สุ มตฺตา กิลนฺตาว สมฺปตนฺติ วนิพฺพกา นิกฺขมนฺเต มหาราเช สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒเน ฯ [๑๐๘๖] |๑๐๘๖.๑| อามนฺตยิตฺถ ราชานํ สญฺชยํ ธมฺมิกํ ๑- วรํ อวรุทฺธสิ มํ เทว วงฺกํ คจฺฉามิ ปพฺพตํ ฯ |๑๐๘๖.๒| เย หิ เกจิ มหาราช ภูตา เย จ ภวิสฺสเร อติตฺตาเยว กาเมหิ คจฺฉนฺติ ยมสาธนํ ฯ |๑๐๘๖.๓| โสหํ สเก อภิสสึ ยชมาโน สเก ปุเร สิวีนํ วจนตฺเถน สมฺหา รฏฺฐา นิรชฺชหํ |๑๐๘๖.๔| อฆนฺตํ ปฏิเสวิสฺสํ วเน วาฬมิคากิณฺเณ ขคฺคทีปินิเสวิเต อหํ ปุญฺญานิ กโรมิ ตุเมฺห ปงฺกมฺหิ สีทถ ฯ [๑๐๘๗] อนุชานาหิ มํ อมฺม ปพฺพชฺชา มม รุจฺจติ โสหํ สเก อภิสสึ ยชมาโน สเก ปุเร สิวีนํ วจนตฺเถน สมฺหา รฏฺฐา นิรชฺชหํ |๑๐๘๗.๑| อฆนฺตํ ปฏิเสวิสฺสํ วเน วาฬมิคากิณฺเณ ขคฺคทีปินิเสวิเต อหํ ปุญฺญานิ กโรมิ วงฺกํ คจฺฉามิ ปพฺพตํ ๒- ฯ [๑๐๘๘] อนุชานามิ ตํ ปุตฺต ปพฺพชฺชา เต สมิชฺฌตุ อยญฺจ มทฺที กลฺยาณี สุสญฺญา ตนุมชฺฌิมา อจฺฉตํ สห ปุตฺเตหิ กึ อรญฺเญ กริสฺสติ ฯ @เชิงอรรถ: ๑ ม. ธมฺมินํ ฯ ๒ ม. ตุเมฺห ปงฺกมฺหิ สีทถ ฯ [๑๐๘๙] นาหํ อกามา ทาสึปิ อรญฺญํ เนตุมุสฺสเห สเจ อิจฺฉติ อเนฺวตุ สเจ นิจฺฉติ อจฺฉตุ ฯ [๑๐๙๐] |๑๐๙๐.๑| ตโต สุณฺหํ มหาราชา ยาจิตุํ ปฏิปชฺชถ มา จนฺทนสมาจาเร รโชชลฺลํ อธารยิ ฯ |๑๐๙๐.๒| กาสิยานิ ปธาเรตฺวา ๑- กุสจีรํ อธารยิ ทุกฺโข วาโส อรญฺญสฺมึ มา หิ ตฺวํ ลกฺขเณ คมิ ฯ [๑๐๙๑] ตมพฺรวิ ราชปุตฺตี มทฺที สพฺพงฺคโสภนา นาหนฺตํ สุขมิจฺเฉยฺยํ ยํ เม เวสฺสนฺตรํ วินา ฯ [๑๐๙๒] |๑๐๙๒.๑| ตมพฺรวิ มหาราชา สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒโน อิงฺฆ มทฺทิ นิสาเมหิ วเน เย โหนฺติ ทุสฺสหา ฯ |๑๐๙๒.๒| พหู กีฏา ปฏงฺคา จ มกสา มธุมกฺขิกา เตปิ ตํ ตตฺถ หึเสยฺยุํ ตนฺเต ทุกฺขตรํ สิยา ฯ |๑๐๙๒.๓| อปเร ปสฺส สนฺตาเส นทีนูปนิเสวิเต สปฺปา อชครา นาม อวิสา เต มหพฺพลา ฯ |๑๐๙๒.๔| เต มนุสฺสํ มิคํ วาปิ อปิจาสนฺนมาคตํ ปริกฺขิปิตฺวา โภเคหิ วสมาเนนฺติ อตฺตโน ฯ |๑๐๙๒.๕| อญฺเญปิ กณฺหา ชฏิโน อจฺฉา นาม อฆมฺมิคา น เตหิ ปุริโส ทิฏฺโฐ รุกฺขมารุยฺห มุจฺจติ ฯ |๑๐๙๒.๖| สงฺฆฏฺฏยนฺตา สิงฺคานิ ติกฺขคฺคานิ ปหาริโน มหิสา ๒- วิจรนฺเตตฺถ นทึ โสตุมฺพรํ ปติ ฯ @เชิงอรรถ: ๑ ม. มา กาสิยานิ ธาเรตฺวา ฯ ๒ ม. มหึสา ฯ |๑๐๙๒.๗| ทิสฺวา มิคานํ ยูถานํ ควํ สญฺจริตํ ๑- วเน เธนุว วจฺฉคิทฺธาว กถํ มทฺทิ กริสฺสสิ ฯ |๑๐๙๒.๘| ทิสฺวา สมฺปติเต โฆเร ทุมฺมคฺเคสุ ปฺลวงฺคเม อเขตฺตญฺญาย เต มทฺทิ ภวิสฺสเต มหพฺภยํ ฯ |๑๐๙๒.๙| ยา ตฺวํ สิวาย สุตฺวาน มุหุํ อุตฺตสเต ๒- ปุเร สา ตฺวํ วงฺกํ อนุปฺปตฺตา กถํ มทฺทิ กริสฺสสิ ฯ |๑๐๙๒.๑๐| ฐิเต มชฺฌนฺติเก กาเล สนฺนิสินฺเนสุ ปกฺขิสุ สุณเตว พฺรหารญฺญํ ตตฺถ กึ คนฺตุมิจฺฉสิ ฯ [๑๐๙๓] |๑๐๙๓.๑| ตมพฺรวิ ราชปุตฺตี มทฺที สพฺพงฺคโสภนา ยานิ เอตานิ อกฺขาสิ วเน ปฏิภยานิ เม สพฺพานิ อภิสมฺโภสฺสํ คจฺฉญฺเญว รเถสภ ฯ |๑๐๙๓.๒| กาสํ กุสํ โปตกิลํ อุสิรํ มุญฺชปพฺพชํ อุรสา ปนูทหิสฺสามิ นาสฺส เหสฺสามิ ทุนฺนยา ฯ |๑๐๙๓.๓| พหูหิ วตฺตจริยาหิ กุมารี วินฺทเต ปตึ อุทรสฺสุปโรเธน โคหนุเวฏฺฐเนน จ อคฺคิสฺส ปาริจริยาย อุทกุมฺมุชฺชเนน จ เวธพฺยํ ๓- กฏุกํ โลเก คจฺฉญฺเญว รเถสภ ฯ |๑๐๙๓.๔| อปิสฺสา โหติ อปฺปตฺโต อุจฺฉิฏฺฐํ ปริภุญฺชิตุํ ๔- โย นํ หตฺเถ คเหตฺวาน อกามํ ปริกฑฺฒติ เวธพฺยํ กฏุกํ โลเก คจฺฉญฺเญว รเถสภ ฯ @เชิงอรรถ: ๑ ม. สญฺจรตํ ฯ ๒ ม. อุตฺตสยี ฯ ๓ สี. ยุ. เวธพฺพํ ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ @๔ ม. อุจฺฉิฏฺฐมฺปิ ภุญฺชิตุํ ฯ |๑๐๙๓.๕| เกสคฺคหณมุกฺเขปา ภูมฺยา จ ปริสุมฺภนา ทตฺวา จ โน ปกฺกมติ พหุํ ทุกฺขํ อนปฺปกํ เวธพฺยํ กฏุกํ โลเก คจฺฉญฺเญว รเถสภ ฯ |๑๐๙๓.๖| สุกฺกจฺฉวี เวธเวรา ทตฺวา สุภคฺคมานิโน อกามํ ปริกฑฺฒนฺติ อุลูกญฺเญว วายสา เวธพฺยํ กฏุกํ โลเก คจฺฉญฺเญว รเถสภ ฯ |๑๐๙๓.๗| อปิ ญาติกุเล ผีเต กํสปฺปชฺโชตเน วสํ เนวาติวากฺยํ น ลเภ ภาตูหิ สขินีหิ ๑- จ เวธพฺยํ กฏุกํ โลเก คจฺฉญฺเญว รเถสภ ฯ |๑๐๙๓.๘| นคฺคา นที อนูทกา นคฺคํ รฏฺฐํ อราชิกํ อิตฺถีปิ วิธวา นคฺคา ยสฺสาปิ ทส ภาตโร เวธพฺยํ กฏุกํ โลเก คจฺฉญฺเญว รเถสภ ฯ |๑๐๙๓.๙| ธโช รถสฺส ปญฺญาณํ ธูโม ปญฺญาณมคฺคิโน ราชา รฏฺฐสฺส ปญฺญาณํ ภตฺตา ปญฺญาณมิตฺถิยา เวธพฺยํ กฏุกํ โลเก คจฺฉญฺเญว รเถสภ ฯ |๑๐๙๓.๑๐| ยา ทลิทฺที ทลิทฺทสฺส อฑฺฒา อฑฺฒสฺส กิตฺติมา ตํ เว เทวา ปสํสนฺติ ทุกฺกรํ หิ กโรติ สา ฯ |๑๐๙๓.๑๑| สามิกํ อนุพนฺธิสฺสํ สทา กาสายวาสินี ปฐพฺยาปิ อภิชฺชนฺตฺยา เวธพฺยํ กฏุกิตฺถิยา ฯ |๑๐๙๓.๑๒| อปิ สาครปริยนฺตํ พหุวิตฺตธรํ มหึ @เชิงอรรถ: ๑ ม. สขินีหิปิ ฯ สี. ยุ. สขิกาหิ จ ฯ นานารตนปริปูรํ นิจฺเฉ เวสฺสนฺตรํ วินา ฯ |๑๐๙๓.๑๓| กถนฺนุ ตาสํ หทยํ สุขรา วต อิตฺถิโย ยา สามิเก ทุกฺขิตมฺหิ สุขมิจฺฉนฺติ อตฺตโน ฯ |๑๐๙๓.๑๔| นิกฺขมนฺเต มหาราเช สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒเน ตมหํ อนุพนฺธิสฺสํ สพฺพกามทโท หิ เม ฯ [๑๐๙๔] ตมพฺรวี มหาราชา มทฺทึ สพฺพงฺคโสภนํ อิเม เต ทหรา ปุตฺตา ชาลี กณฺหาชินา จุโภ นิกฺขิปฺป ลกฺขเณ คจฺฉ มยนฺเต โปสยามเส ฯ [๑๐๙๕] ตมพฺรวี ราชปุตฺตี มทฺที สพฺพงฺคโสภนา ปิยา เม ปุตฺตกา เทว ชาลี กณฺหาชินา จุโภ ตฺยมฺหํ ตตฺถ รมิสฺสนฺติ อรญฺเญ ชีวิโสกินํ ฯ [๑๐๙๖] |๑๐๙๖.๑| ตมพฺรวี มหาราชา สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒโน สาลีนโมทนํ ภุตฺวา สุจิมํสูปเสจนํ รุกฺขผลานิ ภุญฺชนฺตา กถํ กาหนฺติ ทารกา ฯ |๑๐๙๖.๒| ภุตฺวา สตปเล กํเส โสวณฺเณ สตราชิเก รุกฺขปตฺเตสุ ภุญฺชนฺตา กถํ กาหนฺติ ทารกา ฯ |๑๐๙๖.๓| กาสิยานิ จ ธาเรตฺวา โขมโกทุมฺพรานิ จ กุสจีรานิ ธาเรนฺตา กถํ กาหนฺติ ทารกา ฯ |๑๐๙๖.๔| วยฺหาหิ ปริยายิตฺวา สิวิกาย รเถน จ ปตฺติกา ปริธาวนฺตา กถํ กาหนฺติ ทารกา ฯ |๑๐๙๖.๕| กูฏาคาเร สยิตฺวาน นิวาเต ผุสิตคฺคเฬ สยนฺตา รุกฺขมูลสฺมึ กถํ กาหนฺติ ทารกา ฯ |๑๐๙๖.๖| ปลฺลงฺเกสุ สยิตฺวาน โคนเก จิตฺรสนฺถเต สยนฺตา ติณสนฺถาเร กถํ กาหนฺติ ทารกา ฯ |๑๐๙๖.๗| คนฺธเกน วิลิมฺปิตฺวา อคฺคลุจนฺทเนน จ รโชชลฺลานิ ธาเรนฺตา กถํ กาหนฺติ ทารกา ฯ |๑๐๙๖.๘| จามรีโมรหตฺเถหิ วีชิตงฺคา สุเข ฐิตา ๑- ผุฏฺฐา ฑํเสหิ มกเสหิ กถํ กาหนฺติ ทารกา ฯ [๑๐๙๗] |๑๐๙๗.๑| ตมพฺรวี ราชปุตฺตี มทฺที สพฺพงฺคโสภนา มา เทว ปริเทวสิ มา จ ตฺวํ วิมโน อหุ ยถา มยํ ภวิสฺสาม ตถา เหสฺสนฺติ ทารกา ฯ |๑๐๙๗.๒| อิทํ วตฺวาน ปกฺกามิ มทฺที สพฺพงฺคโสภนา สิวิมคฺเคน อเนฺวสิ ปุตฺเต อาทาย ลกฺขณา ฯ [๑๐๙๘] |๑๐๙๘.๑| ตโต เวสฺสนฺตโร ราชา ทานํ ทตฺวาน ขตฺติโย ปิตุ มาตุญฺจ วนฺทิตฺวา กตฺวา จ นํ ปทกฺขิณํ ฯ |๑๐๙๘.๒| จตุวาหึ รถํ ยุตฺตํ สีฆมารุยฺห สนฺทนํ อาทาย ปุตฺต ทารญฺจ วงฺกํ ปายาสิ ปพฺพตํ ฯ [๑๐๙๙] ตโต เวสฺสนฺตโร ราชา เยนาสิ พหุโก ชโน อามนฺต โข ตํ คจฺฉาม อโรคา โหนฺตุ ญาตโย [๑๑๐๐] นิกฺขมิตฺวาน นครา นิวตฺติตฺวา วิโลกิเต @เชิงอรรถ: ๑ ม. สุเขธิตา ฯ ตทาปิ ปฐวี กมฺปิ สิเนรุวนวฏํสกา ฯ [๑๑๐๑] อิงฺฆ มทฺทิ นิสาเมหิ รมฺมรูปํว ทิสฺสติ อาวาโส สิวิเสฏฺฐสฺส เปตฺติกํ ภวนํ มม ฯ [๑๑๐๒] ตํ พฺราหฺมณา อนฺวคมุํ เต ตํ อสฺเส อยาจิสุํ ยาจิโต ปฏิปาเทสิ จตุนฺนํ จตุโร หเย ฯ [๑๑๐๓] อิงฺฆ มทฺทิ นิสาเมหิ จิตฺตรูปํ น ทิสฺสติ มิคา โรหิจฺจวณฺเณน ทกฺขิณสฺสา วหนฺติ มํ ฯ [๑๑๐๔] อเถตฺถ ปญฺจโม อาคา โส ตํ รถมยาจถ ตสฺส ตํ ปฏิยาทาสิ ๑- น จสฺสุ ปหโต มโน ฯ [๑๑๐๕] ตโต เวสฺสนฺตโร ราชา โอโรเปตฺวา สกํ ชนํ อสฺสาสยิ อสฺสรถํ พฺราหฺมณสฺส ธเนสิโน ฯ [๑๑๐๖] ตฺวํ มทฺทิ กณฺหํ คณฺหาหิ ลหุกา เอสา กนิฏฺฐกา ๒- อหํ ชาลึ คเหสฺสามิ ครุโก ภาติโก หิ โส ฯ [๑๑๐๗] ราชา กุมารมาทาย ราชปุตฺตี จ ทาริกํ สมฺโมทมานา ปกฺกามุํ อญฺญมญฺญํ ปิยํวทา ฯ ทานกณฺฑํ นาม ฯ [๑๑๐๘] |๑๑๐๘.๑| ยทิ เกจิ มนุชา เอนฺติ อนุมคฺเค ปฏิปเถ มคฺคนฺเต ปฏิปุจฺฉาม กุหึ วงฺกตปพฺพโต ฯ |๑๑๐๘.๒| เต ตตฺถ อเมฺห ปสฺสิตฺวา กลูนํ ปริเทวยุํ @เชิงอรรถ: ๑ ม. ตสฺส ตํ ยาจิโต ทาสิ ฯ ๒ ม. กนิฏฺฐิกา ฯ ทุกฺขนฺเต ปฏิเวเทนฺติ ทูเร วงฺกตปพฺพโต ฯ [๑๑๐๙] |๑๑๐๙.๑| ยทิ ปสฺสนฺติ ปวเน ทารกา ผลิเต ๑- ทุเม เตสํ ผลานํ เหตุมฺหิ อุปโรทนฺติ ทารกา ฯ |๑๑๐๙.๒| โรทนฺเต ทารเก ทิสฺวา อุพฺพิคฺคา ๒- วิปุลา ทุมา สยเมโวนมิตฺวาน อุปคจฺฉนฺติ ทารเก ฯ |๑๑๐๙.๓| อิทํ อจฺเฉรกํ ทิสฺวา อพฺภูตํ โลมหํสนํ สาธุการํ ปวตฺเตสิ มทฺที สพฺพงฺคโสภนา ฯ |๑๑๐๙.๔| อจฺเฉรํ วต โลกสฺมึ อพฺภูตํ โลมหํสนํ เวสฺสนฺตรสฺส เตเชน สยเมโวนตา ทุมา ฯ [๑๑๑๐] สงฺขิปึสุ ปถํ ยกฺขา อนุกมฺปาย ทารเก นิกฺขนฺตทิวเสเนว เจตรฏฺฐมุปาคมุํ ฯ [๑๑๑๑] เต คนฺตฺวา ทีฆมทฺธานํ เจตรฏฺฐมุปาคมุํ อิทฺธํ ผีตํ ชนปทํ พหุมํสสุโรทกํ ฯ [๑๑๑๒] |๑๑๑๒.๑| เจติโย ปริกรึสุ ๓- ทิสฺวา ลกฺขณมาคตํ สุขุมาลี วตายยฺยา ๔- ปตฺติกา ปริธาวติ ฯ |๑๑๑๒.๒| วยฺหาหิ ปริยายิตฺวา สิวิกาย รเถน จ สาชฺช มทฺที อรญฺญสฺมึ ปตฺติกา ปริธาวติ ฯ [๑๑๑๓] |๑๑๑๓.๑| ตํ ทิสฺวา เจตปาโมกฺขา โรทมานา อุปาคมุํ กจฺจิ นุ เทว กุสลํ กจฺจิ เทว อนามยํ ฯ @เชิงอรรถ: ๑ ม. ผลิเน ฯ ๒ ม. อุพฺพิทฺธา ฯ ๓ ม. ปริวารึสุ ฯ ๔ ม. วต อยฺยา ฯ |๑๑๑๓.๒| กจฺจิ ปิตา อโรคา เต สิวีนญฺจ อนามยํ โก เต พลํ มหาราช โก นุ เต รถมณฺฑลํ ฯ |๑๑๑๓.๓| อนสฺสโก อรถโก ทีฆมทฺธานมาคโต กจฺจามิตฺเตหิ ปกโต อนุปฺปตฺโตสิมํ ทิสํ ฯ [๑๑๑๔] |๑๑๑๔.๑| กุสลญฺเจว เม สมฺมา อโถ สมฺมา อนามยํ อโถ ปิตา อโรคา เม สิวีนญฺจ อนามยํ ฯ |๑๑๑๔.๒| อหํ หิ กุญฺชรํ ทชฺชํ อีสาทนฺตํ อุรุฬฺหวํ เขตฺตญฺญุํ สพฺพยุทฺธานํ สพฺพเสตํ คชุตฺตมํ ฯ |๑๑๑๔.๓| ปณฺฑุกมฺพลสญฺฉนฺนํ ปภินฺนํ สตฺตุมทฺทนํ ทนฺตึ สวาลวีชนึ เสตํ เกลาสสาทิสํ ฯ |๑๑๑๔.๔| สเสตจฺฉตฺตํ สุปตฺเถยฺยํ ๑- สาถพฺพนํ สหตฺถิปํ อคฺคยานํ ราชวาหึ พฺราหฺมณานํ อทาสหํ ฯ |๑๑๑๔.๕| ตสฺมึ เม สิวิโย กุทฺธา ปิตา จุปหโตมโน อวรุทฺธสิ มํ ราชา วงฺกํ คจฺฉามิ ปพฺพตํ โอกาสํ สมฺมา ชานาถ วเน ยตฺถ วเสมฺหเส ๒- ฯ [๑๑๑๕] |๑๑๑๕.๑| สฺวาคตนฺเต มหาราช อโถ เต อทุราคตํ อิสฺสโรสิ อนุปฺปตฺโต ยํ อิธตฺถิ ปเวทย ฯ |๑๑๑๕.๒| สากํ ภึสํ มธุํ มํสํ สุทฺธํ สาลีนโมทนํ ปริภุญฺช มหาราช ปาหุโน โนสิ อาคโต ฯ @เชิงอรรถ: ๑ ม. สอุปาเธยฺยํ ฯ ๒ ม. วสามเส ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ [๑๑๑๖] ปฏิคฺคหิตํ ยํ ทินฺนํ สพฺพสฺส อคฺฆิยํ กตํ อวรุทฺธสิ มํ ราชา วงฺกํ คจฺฉามิ ปพฺพตํ โอกาสํ สมฺมา ชานาถ วเน ยตฺถ วเสมฺหเส ฯ [๑๑๑๗] |๑๑๑๗.๑| อิเธว ตาว อจฺฉสฺสุ เจตรฏฺเฐ รเถสภ ยาว เจตา คมิสฺสนฺติ รญฺโญ สนฺติก ยาจิตุํ ฯ |๑๑๑๗.๒| นิชฺฌาเปตุํ มหาราชํ สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒนํ ตํ ตํ เจตา ปุรกฺขิตฺวา ๑- ปตีตา ลทฺธปจฺจยา ปริวาเรตฺวาน คจฺฉนฺติ เอวํ ชานาหิ ขตฺติย ฯ [๑๑๑๘] |๑๑๑๘.๑| มา โว รุจิตฺถ คมนํ รญฺโญ สนฺติก ยาจิตุํ นิชฺฌาเปตุํ มหาราชํ ราชาปิ ตตฺถ นิสฺสโร ฯ |๑๑๑๘.๒| อจฺจุคฺคตา หิ สิวิโย พลคฺคา เนคมา จ เย เต ปธํเสตุมิจฺฉนฺติ ๒- ราชานํ มม การณา ฯ [๑๑๑๙] |๑๑๑๙.๑| สเจ เอสา ปวตฺเตตฺถ รฏฺฐสฺมึ รฏฺฐวฑฺฒน อิเธว รชฺชํ กาเรหิ เจเตหิ ปริวาริโต ฯ |๑๑๑๙.๒| อิทฺธํ ผีตญฺจิทํ รฏฺฐํ อิทฺโธ ชนปโท มหา มตึ กโรหิ ตฺวํ เทว รชฺชสฺสมนุสาสิตุํ ฯ [๑๑๒๐] |๑๑๒๐.๑| น เม ฉนฺโท มติ อตฺถิ รชฺชสฺสมนุสาสิตุํ ปพฺพาชิตสฺส รฏฺฐสฺมา เจตปุตฺตา สุณาถ เม ฯ |๑๑๒๐.๒| อตุฏฺฐา สิวิโย อสฺสุ พลคฺคา เนคมา จ เย ปพฺพาชิตสฺส รฏฺฐสฺมา เจตา รชฺเชภิเสจยุํ ฯ @เชิงอรรถ: ๑ ม. ปุรกฺขตฺวา ฯ ๒ ม. เต วิธํเสตุ... ฯ |๑๑๒๐.๓| อสมฺโมทิยํปิ โว อสฺส อจฺจนฺตํ มม การณา สิวีหิ ภณฺฑนญฺจาปิ วิคฺคโห เม น รุจฺจติ ฯ |๑๑๒๐.๔| อถสฺส ภณฺฑนํ โฆรํ สมฺปหาโร อนปฺปโก เอกสฺส การณา มยฺหํ หึเสยฺย พหุโก ชโน ฯ |๑๑๒๐.๕| ปฏิคฺคหิตํ ยํ ทินฺนํ สพฺพสฺส อคฺฆิยํ กตํ อวรุทฺธสิ มํ ราชา วงฺกํ คจฺฉามิ ปพฺพตํ โอกาสํ สมฺมา ชานาถ วเน ยตฺถ วเสมฺหเส ฯ [๑๑๒๑] |๑๑๒๑.๑| ตคฺฆ เต มยมกฺขาม ยถาปิ กุสลา ตถา ราชิสี ยตฺถ สมฺมนฺติ อาหุตคฺคี สมาหิตา ฯ |๑๑๒๑.๒| เอส เสโล มหาราช ปพฺพโต คนฺธมาทโน ยตฺถ ตฺวํ สห ปุตฺเตหิ สห ภริยาย จจฺฉสิ ฯ [๑๑๒๒] |๑๑๒๒.๑| ตํ เจตา อนุสาสึสุ อสฺสุเนตฺตา รุทมฺมุขา อิโต คจฺฉ มหาราช อุชุํ เยนุตฺตรามุโข ฯ |๑๑๒๒.๒| อถ ทกฺขสิ ภทฺทนฺเต เวปุลฺลํ นาม ปพฺพตํ นานาทุมคณากิณฺณํ สีตจฺฉายํ มโนรมํ ฯ |๑๑๒๒.๓| ตมติกฺกมฺม ภทฺทนฺเต อถ ทกฺขสิ อาปกํ นทึ เกตุมตึ นาม คมฺภีรํ คิริคพฺภรํ ฯ |๑๑๒๒.๔| ปุถุโลมมจฺฉากิณฺณํ สุปติตฺถํ มโหทกํ ตตฺถ นฺหาตฺวา ปิวิตฺวา จ อสฺสาเสตฺวา สปุตฺตเก ฯ |๑๑๒๒.๕| อถ ทกฺขสิ ภทฺทนฺเต นิโคฺรธํ มธุวิปฺผลํ รมฺมเก สิขเร ชาตํ สีตจฺฉายํ มโนรมํ ฯ |๑๑๒๒.๖| อถ ทกฺขสิ ภทฺทนฺเต นาลิกํ นาม ปพฺพตํ นานาทิชคณากิณฺณํ เสลํ กึปุริสายุตํ ฯ |๑๑๒๒.๗| ตสฺส อุตฺตรปุพฺเพน มุจลินฺโท นาม โส สโร ปุณฺฑรีเกหิ สญฺฉนฺโน เสตโสคนฺธิเยหิ จ ฯ |๑๑๒๒.๘| โส วนํ เมฆสงฺกาสํ ธุวํ หริตสทฺทลํ สีโหวามิสเปกฺขีว วนสณฺฑํ วิคาหิย ปุปฺผรุกฺเขหิ สญฺฉนฺนํ ผลรุกฺเขหิ จูภยํ ฯ |๑๑๒๒.๙| ตตฺถ พินฺทุสฺสรา วคฺคู นานาวณฺณา พหู ทิชา กูชนฺตมุปกูชนฺติ อุตุสมฺปุปฺผิเต ทุเม ฯ |๑๑๒๒.๑๐| คนฺตฺวา คิริวิทุคฺคานิ นทีนํ ปภวานิ จ โส อทฺทส ๑- โปกฺขรณึ กรญฺชกกุธายุตํ ฯ |๑๑๒๒.๑๑| ปุถุโลมมจฺฉากิณฺณํ สุปติตฺถํ มโหทกํ สมญฺจ จตุรสฺสญฺจ สาธุํ อปฺปฏิคนฺธิยํ ฯ |๑๑๒๒.๑๒| ตสฺสา อุตฺตรปุพฺเพน ปณฺณสาลํ อมาปย ปณฺณสาลํ อมาเปตฺวา อุญฺฉาจริยาย อีหถ ฯ วนปฺปเวสนํ นาม ฯ [๑๑๒๓] |๑๑๒๓.๑| อหุ วาสี กลิงฺเคสุ ชูชโก นาม พฺราหฺมโณ ตสฺสาปิ ทหรา ภริยา นาเมนามิตฺตตาปนา ฯ |๑๑๒๓.๒| ตา นํ ตตฺถ คตาโวจุํ นทีอุทกหาริยา @เชิงอรรถ: ๑ สี. ยุ. ทกฺขสิ ฯ ถิโย นํ ปริภาสึสุ สมาคนฺตฺวา กุตูหลา ฯ |๑๑๒๓.๓| อมิตฺตา นูน เต มาตา อมิตฺโต นูน เต ปิตา เย ตํ ชิณฺณสฺส ปาทํสุ เอวํ ทหริยํ สตึ ฯ |๑๑๒๓.๔| อหิตํ วต เต ญาตี มนฺตยึสุ รโหคตา เย ตํ ชิณฺณสฺส ปาทํสุ เอวํ ทหริยํ สตึ ฯ [๑]- |๑๑๒๓.๕| ทุกฺกฏํ วต เต ญาตี มนฺตยึสุ รโหคตา เย ตํ ชิณฺณสฺส ปาทํสุ เอวํ ทหริยํ สตึ ฯ |๑๑๒๓.๖| ปาปกํ วต เต ญาตี มนฺตยึสุ รโหคตา เย ตํ ชิณฺณสฺส ปาทํสุ เอวํ ทหริยํ สตึ ฯ |๑๑๒๓.๗| อมนาปํ วต เต ญาตี มนฺตยึสุ รโหคตา เย ตํ ชิณฺณสฺส ปาทํสุ เอวํ ทหริยํ สตึ ฯ |๑๑๒๓.๘| อมนาปวาสํ วสิ ชิณฺเณน ปตินา สห ๒- ยา ตฺวํ วสสิ ชิณฺณสฺส มตนฺเต ชีวิตา วรํ ฯ |๑๑๒๓.๙| น หิ นูน ตุยฺหํ กลฺยาณี ปิตา มาตา จ โสภเน อญฺญํ ภตฺตารํ วินฺทึสุ เย ตํ ชิณฺณสฺส ปาทํสุ เอวํ ทหริยํ สตึ ฯ |๑๑๒๓.๑๐| ทุยิฏฺฐนฺเต นวมิยํ อกตํ อคฺคิหุตฺตกํ เย ตํ ชิณฺณสฺส ปาทํสุ เอวํ ทหริยํ สตึ ฯ |๑๑๒๓.๑๑| สมเณ พฺราหฺมเณ นูน พฺรหฺมจริยปรายเน @เชิงอรรถ: ๑ ม. อมิตฺตา วต เต ญฺาตี มนฺตยึสุ รโหคตา @ เย ตํ ชิณฺณสฺส ปาทํสุ เอวํ ทหาริยํ สตึ ฯ @๒ สี. ยุ. เอวํ ทหริยา สตี ฯ สา ตฺวํ โลเก อภิสฺสสิ ๑- สีลวนฺเต พหุสฺสุเต ยา ตฺวํ วสสิ ชิณฺณสฺส เอวํ ทหริยํ สตึ ๒- ฯ |๑๑๒๓.๑๒| น ทุกฺขํ อหินา ทฏฺฐํ น ทุกฺขํ สตฺติยา หตํ ตญฺจ ทุกฺขญฺจ ติปฺปญฺจ ยํ ปสฺเส ชิณฺณกํ ปตึ ฯ |๑๑๒๓.๑๓| นตฺถิ ขิฑฺฑา นตฺถิ รติ ชิณฺเณน ปตินา สห นตฺถิ อลฺลาปสลฺลาโป ชคฺฆิตมฺปิ ๓- น โสภติ ฯ |๑๑๒๓.๑๔| ยทา จ ทหโร ทหรา มนฺตยึสุ ๔- รโหคตา สพฺเพ โสกา วินสฺสนฺติ ๕- เยเกจิ หทยสฺสิตา ฯ |๑๑๒๓.๑๕| ทหรา ตฺวํ รูปวตี ปุริสานํภิปตฺถิตา คจฺฉ ญาติกุเล อจฺฉ กึ ชิณฺโณ รมยิสฺสติ ฯ [๑๑๒๔] น เต พฺราหฺมณ คจฺฉามิ นทึ อุทกหาริยา ถิโย มํ ปริภาสนฺติ ตยา ชิณฺเณน พฺราหฺมณ ฯ [๑๑๒๕] มา เม ตฺวํ อกรา กมฺมํ มา เม อุทกมาหริ อหํ อุทกมาหิสฺสํ มา โภตี กุปฺปิตา อหุ ฯ [๑๑๒๖] |๑๑๒๖.๑| นาหํ ตมฺหิ กุเล ชาตา ยํ ตฺวํ อุทกมาหเร เอวํ พฺราหฺมณ ชานาหิ น เต วจฺฉามิหํ ฆเร ฯ |๑๑๒๖.๒| สเจ เม ทาสํ ทาสึ วา นานยิสฺสสิ พฺราหฺมณ เอวํ พฺราหฺมณ ชานาหิ น เต วจฺฉามิ สนฺติเก ฯ [๑๑๒๗] นตฺถิ เม สิปฺปฏฺฐานํ วา ธนํ ธญฺญญฺจ พฺราหฺมณิ @เชิงอรรถ: ๑ ม. อภิสปิ ฯ ๒ ม. ทหริยา สตี ฯ ๓ ม. ชคฺฆิตุมฺปิ ฯ ๔ ม. มนฺตยนฺติ ฯ @๕ ม. สพฺเพสํ โสกา นสฺสนฺติ ฯ กุโตหํ ทาสํ ทาสึ วา อานยิสฺสามิ โภติยา อหํ โภตึ อุปฏฺฐิสฺสํ มา โภตี กุปฺปิตา อหุ ฯ [๑๑๒๘] |๑๑๒๘.๑| เอหิ เต อหมกฺขิสฺสํ ยถา เม วจนํ สุตํ เอส เวสฺสนฺตโร ราชา วงฺเก วสติ ปพฺพเต ฯ |๑๑๒๘.๒| ตํ ตฺวํ คนฺตฺวาน ยาจสฺสุ ทาสํ ทาสิญฺจ พฺราหฺมณ โส เต ทสฺสติ ยาจิโต ทาสํ ทาสิญฺจ ขตฺติโย ฯ [๑๑๒๙] ชิณฺโณหมสฺมิ ทุพฺพโล ๑- ทีโฆ จทฺธา สุทุคฺคโม มา โภตี ปริเทเวสิ มา โภตี ๒- วิมนา อหุ อหํ โภตึ อุปฏฺฐิสฺสํ มา โภตี กุปฺปิตา อหุ ฯ [๑๑๓๐] |๑๑๓๐.๑| ยถา อคนฺตฺวา สงฺคามํ อยุทฺเธว ปราชิโต เอวเมว ตุวํ พฺรหฺเม อคนฺตฺวาว ปราชิโต ฯ |๑๑๓๐.๒| สเจ เม ทาสํ ทาสึ วา นานยิสฺสสิ พฺราหฺมณ เอวํ พฺราหฺมณ ชานาหิ น เต วจฺฉามิหํ ฆเร อมนาปนฺเต กริสฺสามิ ตนฺเต ทุกฺขํ ภวิสฺสติ ฯ |๑๑๓๐.๓| นกฺขตฺเต อุตุปุพฺเพสุ ยทา มํ ทกฺขสิลงฺกตํ อญฺเญหิ สทฺธึ รมมานํ ตนฺเต ทุกฺขํ ภวิสฺสติ ฯ |๑๑๓๐.๔| อทสฺสเนน มยฺหนฺเต ชิณฺณสฺส ปริเทวโต ภิยฺโย วงฺกา ปลิตา จ พหู เหสฺสนฺติ พฺราหฺมณ ฯ [๑๑๓๑] |๑๑๓๑.๑| ตโต โส พฺราหฺมโณ ภีโต พฺราหฺมณิยา วสานุโค อฏฺฏิโต กามราเคน พฺราหฺมณึ เอตทพฺรวิ ฯ @เชิงอรรถ: ๑ สี. ยุ. อพโล ฯ ๒ ม. มา จ ตวํ ฯ |๑๑๓๑.๒| ปาเถยฺยํ เม กโรหิ ตฺวํ สงฺกุลา สงฺคุฬานิ ๑- จ มธุปิณฺฑิกา จ สุกตาโย สตฺตุภตฺตญฺจ พฺราหฺมณิ ฯ |๑๑๓๑.๓| อานยิสฺสํ เมถุนเก อุโภ ทาสกุมารเก เต จ ๒- ปริจริสฺสนฺติ รตฺตินฺทิวมตนฺทิตา ฯ [๑๑๓๒] |๑๑๓๒.๑| อิทํ วตฺวา พฺรหฺมพนฺธุ ปฏิมุญฺจิ อุปาหนํ ๓- ตโต โส มนฺตยิตฺวาน ภริยํ กตฺวา ปทกฺขิณํ ฯ |๑๑๓๒.๒| ปกฺกามิ โส รุณฺณมุโข พฺราหฺมโณ สหิตพฺพโต สิวีนํ นครํ ผีตํ ทาสปริเยสนญฺจรํ ฯ [๑๑๓๓] |๑๑๓๓.๑| โส ตตฺถ คนฺตฺวา อวจาสิ ๔- เย ตตฺถาสุํ สมาคตา กุหึ เวสฺสนฺตโร ราชา กตฺถ ปสฺเสมุ ขตฺติยํ ฯ |๑๑๓๓.๒| เต ชนา ตํ อวจึสุ เย ตตฺถาสุํ สมาคตา ตุเมฺหหิ พฺรหฺเม ปกโต อติทาเนน ขตฺติโย ปพฺพาชิโต สกา รฏฺฐา วงฺเก วสติ ปพฺพเต ฯ |๑๑๓๓.๓| ตุเมฺหหิ พฺรหฺเม ปกโต อติทาเนน ขตฺติโย อาทาย ปุตฺตทารญฺจ วงฺเก วสติ ปพฺพเต ฯ [๑๑๓๔] |๑๑๓๔.๑| โส โจทิโต พฺราหฺมณิยา พฺราหฺมโณ กามคิทฺธิมา อฆนฺตํ ปฏิเสวิตฺถ วเน วาฬมิคากิณฺเณ ขคฺคทีปินิเสวิเต ฯ |๑๑๓๔.๒| อาทาย เวลุวํ ทณฺฑํ อคฺคิหุตฺตํ กมณฺฑลุํ โส ปาวิสิ พฺรหารญฺญํ ยตฺถ อสฺโสสิ กามทํ ฯ @เชิงอรรถ: ๑ ม. สงฺกุลฺยา สคุฬานิ จ ฯ ๒ ม. ตํ ฯ ๓ ม. อุปาหนา ฯ ๔ ม. อวจ ฯ |๑๑๓๔.๓| ตํ ปวิฏฺฐํ พฺรหารญฺญํ โกกา นํ ปริวารยุํ วิกฺกนฺทิ โส วิปฺปนฏฺโฐ ทูเร ปนฺถา อปกฺกมิ ฯ |๑๑๓๔.๔| ตโต โส พฺราหฺมโณ คนฺตฺวา โภคลุทฺโธ อสญฺญโต วงฺกสฺโสหรเณ นฏฺโฐ ๑- (สุนเขหิ ปริวาริโต ๒-) (รุกฺขสฺมิญฺจ นิสินฺโน ว ๓-) อิมา คาถา อภาสถ ฯ [๑๑๓๕] |๑๑๓๕.๑| โก ราชปุตฺตํ นิสภํ ชยนฺตมปราชิตํ ภเย เขมสฺส ทาตารํ โก เม เวสฺสนฺตรํ วิทู ฯ |๑๑๓๕.๒| โย ยาจตํ ปติฏฺฐาสิ ภูตานํ ธรณีริว ธรณูปมํ มหาราชํ โก เม เวสฺสนฺตรํ วิทู ฯ |๑๑๓๕.๓| โย ยาจตํ คตี อาสิ สวนฺตีนํว สาคโร อุทธูปมํ ๔- มหาราชํ โก เม เวสฺสนฺตรํ วิทู ฯ |๑๑๓๕.๔| กลฺยาณติตฺถํ สุปิวํ สีตูทกํ มโนรมํ ปุณฺฑรีเกหิ สญฺฉนฺนํ ยุตฺตํ กิญฺชกฺขเรณุนา รหทูปมํ มหาราชํ โก เม วสฺสนฺตรํ วิทู ฯ |๑๑๓๕.๕| อสฺสตฺถํว ปเถ ชาตํ สีตจฺฉายํ มโนรมํ สมนฺตานํ วิสเมตารํ ๕- กิลนฺตานํ ปฏิคฺคหํ ตถูปมํ มหาราชํ โก เม เวสฺสนฺตรํ วิทู ฯ |๑๑๓๕.๖| นิโคฺรธํว ปเถ ชาตํ สีตจฺฉายํ มโนรมํ @เชิงอรรถ: ๑ ม. วงฺกสฺโสโรหเณ นฏฺเฐ ฯ ๒-๓ อิทํ ปาททฺวยํ สพฺพตฺถ โปตฺถเกสุ น ทิสฺสติ @ฐเปตฺวา อฏฺฐกถาโปตฺถกํเยว ฯ ๔ ม. สาครูปมํ ฯ ๕ วิสเมตานนฺติปิ ฯ สนฺตานํ วิสเมตารํ กิลนฺตานํ ปฏิคฺคหํ ตถูปมํ มหาราชํ โก เม เวสฺสนฺตรํ วิทู ฯ |๑๑๓๕.๗| อมฺพํ อิว ปเถ ชาตํ สีตจฺฉายํ มโนรมํ สนฺตานํ วิสเมตารํ กิลนฺตานํ ปฏิคฺคหํ ตถูปมํ มหาราชํ โก เม เวสฺสนฺตรํ วิทู ฯ |๑๑๓๕.๘| สาลํ อิว ปเถ ชาตํ สีตจฺฉายํ มโนรมํ สนฺตานํ วิสเมตารํ กิลนฺตานํ ปฏิคฺคหํ ตถูปมํ มหาราชํ โก เม เวสฺสนฺตรํ วิทู ฯ |๑๑๓๕.๙| ทุมํ อิว ปเถ ชาตํ สีตจฺฉายํ มโนรมํ สนฺตานํ วิสเมตารํ กิลนฺตานํ ปฏิคฺคหํ ตถูปมํ มหาราชํ โก เม เวสฺสนฺตรํ วิทู ฯ |๑๑๓๕.๑๐| เอวญฺจ เม วิลปโต ปวิฏฺฐสฺส พฺรหาวเน อหํ ชานนฺติ โย วชฺชา นนฺทึ โส ชนเย มม ฯ |๑๑๓๕.๑๑| เอวญฺจ เม วิลปโต ปวิฏฺฐสฺส พฺรหาวเน อหํ ชานนฺติ โย วชฺชา เวสฺสนฺตรนิวาสนํ ๑- ตาย โส เอกวาจาย ปสเว ปุญฺญํ อนปฺปกํ ฯ [๑๑๓๖] |๑๑๓๖.๑| ตสฺส เจโต ปฏิสฺโสสิ อรญฺญํ ลุทฺทโก จโร ตุเมฺหหิ พฺรหฺเม ปกโต อติทาเนน ขตฺติโย ปพฺพาชิโต สกา รฏฺฐา วงฺเก วสติ ปพฺพเต ฯ |๑๑๓๖.๒| ตุเมฺหหิ พฺรหฺเม ปกโต อติทาเนน ขตฺติโย @เชิงอรรถ: ๑ ม. อยํ คาถาปาโท นตฺถิ ฯ อาทาย ปุตฺตทารญฺจ วงฺเก วสติ ปพฺพเต ฯ |๑๑๓๖.๓| อกิจฺจการี ทุมฺเมโธ รฏฺฐา วิวนมาคโต ๑- ราชปุตฺตํ คเวสนฺโต พโก มจฺฉมิโวทเก ฯ |๑๑๓๖.๔| ตสฺส ตฺยาหํ น ทสฺสามิ ชีวิตํ อิธ พฺราหฺมณ อยํ หิ เต มยา นุนฺโน สโร ปาสฺสติ ๒- โลหิตํ ฯ |๑๑๓๖.๕| สิโร เต วชฺฌยิตฺวาน หทยํ เฉตฺวา สพนฺธนํ ปนฺถสกุณํ ยชิสฺสามิ ตุยฺหํ มํเสน พฺราหฺมณ ฯ |๑๑๓๖.๖| ตุยฺหํ มํเสน เมเทน มตฺถเกน จ พฺราหฺมณ อาหุตึ ปคฺคเหสฺสามิ เฉตฺวาน หทยํ ตว ฯ |๑๑๓๖.๗| ตํ เม สุยิฏฺฐํ สุหุตํ ตุยฺหํ มํเสน พฺราหฺมณ น จ ตฺวํ ราชปุตฺตสฺส ภริยํ ปุตฺเต จ เนสฺสสิ ฯ [๑๑๓๗] |๑๑๓๗.๑| อวชฺโฌ พฺราหฺมโณ ทูโต เจตปุตฺต สุโณหิ เม ตสฺมา หิ ทูตํ น หนฺติ เอส ธมฺโม สนนฺตโน ฯ |๑๑๓๗.๒| นิชฺฌตฺตา สิวิโย สพฺเพ ปิตา นํ ทฏฺฐุมิจฺฉติ มาตา จ ทุพฺพลา ตสฺส อจิรา จกฺขูนิ ชียเร ฯ |๑๑๓๗.๓| เตสาหํ ปหิโต ทูโต เจตปุตฺต สุโณหิ เม ราชปุตฺตํ นยิสฺสามิ ยทิ ชานาสิ สํส เม ฯ [๑๑๓๘] ปิยสฺส เม ปิโย ทูโต ปุณฺณปตฺตํ ททามิ เต อิมญฺจ มธุโน ตุมฺพํ มิคสตฺถิญฺจ พฺราหฺมณ @เชิงอรรถ: ๑ ม. ปวนมาคโต ฯ ๒ ม. ปิสฺสติ ฯ ตญฺจ เต เทสมกฺขิสฺสํ ยตฺถ สมฺมติ กามโท ฯ ชูชกปพฺพํ นาม ฯ [๑๑๓๙] |๑๑๓๙.๑| เอส เสโล มหาพฺรเหฺม ปพฺพโต คนฺธมาทโน ยตฺถ เวสฺสนฺตโร ราชา สห ปุตฺเตหิ สมฺมติ ฯ |๑๑๓๙.๒| ธาเรนฺโต พฺราหฺมณวณฺณํ อาสทญฺจ มสญฺชฏํ จมฺมวาสี ฉมา เสติ ชาตเวทํ นมสฺสติ ฯ |๑๑๓๙.๓| เอเต นีลา ปทิสฺสนฺติ นานาผลธรา ทุมา อุคฺคตา อพฺภกูฏาว นีลา อญฺชนปพฺพตา ฯ |๑๑๓๙.๔| ธวสฺสกณฺณา ขทิรา สาลา ผนฺทนมาลุวา สมฺปเวเธนฺติ ๑- วาเตน สกึ ปีตาว มาณวา ฯ |๑๑๓๙.๕| อุปริ ทุมปริยาเยสุ สงฺคีติโยว สุยฺยเร นชฺชุหา โกกิลา สงฺฆา สมฺปตนฺติ ทุมา ทุมํ ฯ |๑๑๓๙.๖| อวฺหยนฺเตว คจฺฉนฺตํ สาขาปตฺตสมีริตา รมยนฺเตว อาคนฺตุํ โมทยนฺติ นิวาสนํ ๒- ฯ |๑๑๓๙.๗| ยตฺถ เวสฺสนฺตโร ราชา สห ปุตฺเตหิ สมฺมติ ธาเรนฺโต พฺราหฺมณวณฺณํ อาสทญฺจ มสญฺชฏํ จมฺมวาสี ฉมา เสติ ชาตเวทํ นมสฺสติ ฯ [๑๑๔๐] |๑๑๔๐.๑| อมฺพา กปิตฺถา ปนสา สาลา ชมฺพู วิเภทกา หรีตกี อามลกา อสฺสตฺถา พทรานิ จ ฯ @เชิงอรรถ: ๑ ม. สมฺปเวธนฺติ ฯ ๒ ม. นิวาสินํ ฯ |๑๑๔๐.๒| จารุติมฺพรุกฺขา เจตฺถ นิโคฺรธา จ กปิตฺถนา มธุมธุกา เถวนฺติ นีเจ ปกฺกา จุทุมฺพรา |๑๑๔๐.๓| ปาเรวตา ภเวยฺยา จ มุทฺทิกา จ มธุตฺถิกา มธุํ อเนลกํ ตตฺถ สกมาทาย ภุญฺชเร ฯ |๑๑๔๐.๔| อญฺเญตฺถ ปุปฺผิตา อมฺพา อญฺเญ ติฏฺฐนฺติ โทวิลา อญฺเญ อามา จ ปกฺกา จ ภิงฺควณฺณา ๑- ตทูภยํ ฯ |๑๑๔๐.๕| อเถตฺถ เหฏฺฐา ปุริโส อมฺพปกฺกานิ คณฺหติ อามานิ เจว ปกฺกานิ วณฺณคนฺธรสุตฺตมา ๒- ฯ |๑๑๔๐.๖| อเตว เม อจฺฉริยํ หิงฺกาโร ปฏิภาติ มํ เทวานมิว อาวาโส โสภติ นนฺทนูปโม ฯ |๑๑๔๐.๗| วิเภทกา นาฬิเกรา ขชฺชุรีนํ พฺรหาวเน มาลาว คนฺถิตา ฐนฺติ ธชคฺคาเนว ทิสฺสเร ฯ นานาวณฺเณหิ ปุปฺเผหิ นภํ ตารา จิตามิว |๑๑๔๐.๘| กุฏชี กุฏฺฐตคฺครา ปาฏลิโย จ ปุปฺผิตา ปุนฺนาคา คิริปุนฺนาคา โกวิฬารา จ ปุปฺผิตา ฯ |๑๑๔๐.๙| อุทฺธาลกา โสมรุกฺขา อครุภลฺลิยา ๓- พหู ปตฺตชีวา จ กุกฺกุฏา ๔- อสนา เจตฺถ ปุปฺผิตา ฯ |๑๑๔๐.๑๐| กุฏชา สลฬา นีปา โกสมฺพลพุชา ธวา สาลา จ ปุปฺผิตา ตตฺถ ปลาลขลสนฺนิภา ฯ @เชิงอรรถ: ๑ ม. เภงฺควณฺณา ฯ ๒ ม. ...สุตฺตเม ฯ ๓ ม. อครุผลฺลิยา ฯ ๔ สี. ม. @กกุธา ฯ |๑๑๔๐.๑๑| ตสฺสาวิทูเร โปกฺขรณี ภูมิภาเค มโนรเม ปทุมุปฺปลสญฺฉนฺนา เทวานมิว นนฺทเน ฯ |๑๑๔๐.๑๒| อเถตฺถ ปุปฺผรสมตฺตา โกกิลา มญฺชุภาณิกา อภินาเทนฺติ ตํ วนํ ๑- อุตุสมฺปุปฺผิเต ทุเม ฯ |๑๑๔๐.๑๓| ภสฺสนฺติ มกรนฺเทหิ โปกฺขเร โปกฺขเร มธู อเถตฺถ วาตา วายนฺติ ทกฺขิณา อถ ปจฺฉิมา ฯ |๑๑๔๐.๑๔| ปทุมกิญฺชกฺขเรณูหิ โอกิณฺโณ โหติ อสฺสโม ถูลา สิงฺฆาฏกา เจตฺถ สสาทิยา ปสาทิยา ๒- ฯ |๑๑๔๐.๑๕| มจฺฉกจฺฉปพฺยาวิธา พหู เจตฺถ มุปยานกา มธุํ ภึเสหิ ๓- สวติ ขีรํ สปฺปิ มุฬาลิภิ สุรภิ ตํ วนํ วาติ นานาคนฺธสเมริตํ ๔- ฯ |๑๑๔๐.๑๖| สมฺโมทิเตว ๕- คนฺเธน ปุปฺผสาขาหิ ตํ วนํ ภมรา ปุปฺผคนฺเธน สมนฺตามภินาทิตา ฯ |๑๑๔๐.๑๗| อเถตฺถ สกุณา สนฺติ นานาวณฺณา พหู ทิชา โมทนฺติ สห ภริยาหิ อญฺญมญฺญํ ปกูชิโน ฯ |๑๑๔๐.๑๘| นนฺทิกา ชีวปุตฺตา จ ชีวปุตฺตา ปิยา จ โน ปิยา ปุตฺตา ปิยา นนฺทา ทิชา โปกฺขรณีฆรา ฯ |๑๑๔๐.๑๙| มาลาว คนฺถิตา ฐนฺติ ธชคฺคาเนว ทิสฺสเร นานาวณฺเณหิ ปุปฺเผหิ กุสเลหิ ๖- สุคนฺถิตา ฯ @เชิงอรรถ: ๑ ม. ปวนํ ฯ ๒ สํสาริยา ปสาริยาติปิ ปาโฐ ฯ ม. สํสาทิยา ปสาทิยา ฯ @๓ ม. ภิเสหิ ฯ ๔ ม. ...สโมทิตํ ฯ ๕ ม. สมฺมทฺทเตว ฯ ๖ ม. กุสเลเหว ฯ ยตฺถ เวสฺสนฺตโร ราชา สห ปุตฺเตหิ สมฺมติ |๑๑๔๐.๒๐| ธาเรนฺโต พฺราหฺมณวณฺณํ อาสทญฺจ มสญฺชฏํ จมฺมวาสี ฉมา เสติ ชาตเวทํ นมสฺสติ ฯ [๑๑๔๑] อิทญฺจ เม สตฺตุภตฺตํ มธุนา ปฏิสํยุตํ มธุปิณฺฑิกา จ สุกตาโย สตฺตุภตฺตํ ททามิ เต ฯ [๑๑๔๒] |๑๑๔๒.๑| ตุเยฺหว สมฺพลํ โหตุ นาหํ อิจฺฉามิ สมฺพลํ อิโตปิ พฺรเหฺม คณฺหาหิ คจฺฉ พฺรเหฺม ยถาสุขํ ฯ |๑๑๔๒.๒| อยํ เอกปที เอติ อุชุํ คจฺฉติ อสฺสมํ อิสีปิ อจฺจุโต ตตฺถ ปงฺกทนฺโต รชสฺสิโร ธาเรนฺโต พฺราหฺมณวณฺณํ อาสทญฺจ มสญฺชฏํ ฯ |๑๑๔๒.๓| จมฺมวาสี ฉมา เสติ ชาตเวทํ นมสฺสติ ตํ ตฺวํ คนฺตฺวาน ปุจฺฉสฺสุ โส เต มคฺคํ ปวกฺขติ ฯ [๑๑๔๓] อิทํ สุตฺวา พฺรหฺมพนฺธุ เจตํ กตฺวา ปทกฺขิณํ อุทคฺคจิตฺโต ปกฺกามิ เยนาสิ อจฺจุโต อิสิ ฯ จุลฺลวนวณฺณนา ๑- ฯ [๑๑๔๔] |๑๑๔๔.๑| คจฺฉนฺโต โส ภารทฺวาโช อทฺทส อจฺจุตํ อิสึ ทิสฺวาน ตํ ภารทฺวาโช สมฺโมทิ อิสินา สห ฯ |๑๑๔๔.๒| กจฺจิ นุ โภโต กุสลํ กจฺจิ โภโต อนามยํ กจฺจิ อุญฺเฉน ยาเปถ กจฺจิ มูลผลา พหู ฯ |๑๑๔๔.๓| กจฺจิ ฑํสา มกสา จ อปฺปเมว สิรึสปา ๒- @เชิงอรรถ: ๑ ม. จูฬวนวณฺณา ฯ ๒ ม. สริสปา ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ วเน วาฬมิคากิณฺเณ กจฺจิ หึสา น วิชฺชติ ฯ [๑๑๔๕] |๑๑๔๕.๑| กุสลญฺเจว เม พฺรเหฺม อโถ พฺรเหฺม อนามยํ อโถ อุญฺเฉน ยาเปมิ อโถ มูลผลา พหู ฯ |๑๑๔๕.๒| อโถ ฑํสา มกสา จ อปฺปเมว สิรึสปา วเน วาฬมิคากิณฺเณ หึสา มยฺหํ น วิชฺชติ ฯ |๑๑๔๕.๓| พหูนิ วสฺสปูคานิ อสฺสเม สมฺมโต มม นาภิชานามิ อุปฺปนฺนํ อาพาธํ อมโนรมํ ฯ |๑๑๔๕.๔| สฺวาคตนฺเต มหาพฺรเหฺม อโถ เต อทุราคตํ อนฺโต ปวิส ภทฺทนฺเต ปาเท ปกฺขาลยสฺสุ เต ฯ |๑๑๔๕.๕| ติณฺฑุกานิ ปิยาลานิ มธุเก กาสมาริโย ผลานิ ขุทฺทกปฺปานิ ภุญฺช พฺรเหฺม วรํ วรํ ฯ |๑๑๔๕.๖| อิทํปิ ปานิยํ สีตํ อาภตํ คิริคพฺภรา ตโต ปิว มหาพฺรเหฺม สเจ ตฺวํ อภิกงฺขสิ ฯ [๑๑๔๖] ปฏิคฺคหิตํ ยํ ทินฺนํ สพฺพสฺส อคฺฆิยํ กตํ สญฺชยสฺส สกํ ปุตฺตํ สิวีหิ วิปฺปวาสิตํ ตมหํ ทสฺสนมาคโต ยทิ ชานาสิ สํส เม ฯ [๑๑๔๗] |๑๑๔๗.๑| น ภวํ เอติ ปุญฺญตฺถํ สิวิราชสฺส ทสฺสนํ มญฺเญ ภวํ ปตฺถยติ รญฺโญ ภริยํ ปติพฺพตํ ฯ มญฺเญ กณฺหาชินํ ทาสึ ชาลึ ทาสญฺจ อิจฺฉสิ |๑๑๔๗.๒| อถวา ตโย มาตาปุตฺเต อรญฺญา เนตุมาคโต น ตสฺส โภคา วิชฺชนฺติ ธนํ ธญฺญญฺจ พฺราหฺมณ ฯ [๑๑๔๘] |๑๑๔๘.๑| อกุทฺธรูโปหํ โภโต ๑- นาหํ ยาจิตุมาคโต สาหุ ทสฺสนมริยานํ สนฺนิวาโส สทา สุโข |๑๑๔๘.๒| อทิฏฺฐปุพฺโพ สิวิราชา สิวีหิ วิปฺปวาสิโต ตมหํ ทสฺสนมาคโต ยทิ ชานาสิ สํส เม ฯ [๑๑๔๙] |๑๑๔๙.๑| เอส เสโล มหาพฺรเหฺม ปพฺพโต คนฺธมาทโน ยตฺถ เวสฺสนฺตโร ราชา สห ปุตฺเตหิ สมฺมติ ฯ |๑๑๔๙.๒| ธาเรนฺโต พฺราหฺมณวณฺณํ อาสทญฺจ มสญฺชฏํ จมฺมวาสี ฉมา เสติ ชาตเวทํ นมสฺสติ ฯ |๑๑๔๙.๓| เอเต นีลา ปทิสฺสนฺติ นานาผลธรา ทุมา อุคฺคตา อพฺภกูฏาว นีลา อญฺชนปพฺพตา |๑๑๔๙.๔| ธวสฺสกณฺณา ขทิรา สาลา ผนฺทนมาลุวา สมฺปเวเธนฺติ วาเตน สกึ ปีตาว มาณวา ฯ |๑๑๔๙.๕| อุปริ ทุมปริยาเยสุ สงฺคีติโยว สุยฺยเร นชฺชุหา โกกิลา สงฺฆา สมฺปตนฺติ ทุมา ทุมํ ฯ |๑๑๔๙.๖| อวฺหยนฺเตว คจฺฉนฺตํ สาขา ปตฺตสมีริตา รมยนฺเตว อาคนฺตุํ โมทยนฺติ นิวาสินํ ฯ ยตฺถ เวสฺสนฺตโร ราชา สห ปุตฺเตหิ สมฺมติ |๑๑๔๙.๗| ธาเรนฺโต พฺราหฺมณวณฺณํ อาสทญฺจ มสญฺชฏํ จมฺมวาสี ฉมา เสติ ชาตเวทํ นมสฺสติ ฯ @เชิงอรรถ: ๑ สี. ยุ. โภตา ฯ |๑๑๔๙.๘| กิเรรีมาลา วิตตา ภูมิภาเค มโนรเม สทฺทลา หริตา ภูมิ น ตตฺถุทฺธํสเต รโช ฯ |๑๑๔๙.๙| มยูรคีวสงฺกาสา ตูลผสฺสสมูปมา ติณานิ นาติวตฺตนฺติ สมนฺตา จตุรงฺคุลา ฯ |๑๑๔๙.๑๐| อมฺพา ชมฺพู กปิฏฺฐา จ นีเจ ปกฺกา จุทุมฺพรา ปริโภเคหิ รุกฺเขหิ วนนฺตํ รติวฑฺฒนํ ฯ |๑๑๔๙.๑๑| เวฬุริยวณฺณสนฺนิภํ มจฺฉคุมฺพนิเสวิตํ สุจิ สุคนฺธํ สลิลํ อาโป ตตฺถปิ สนฺทติ ฯ |๑๑๔๙.๑๒| ตสฺสาวิทูเร โปกฺขรณี ภูมิภาเค มโนรเม ปทุมุปฺปลสญฺฉนฺนา เทวานมิว นนฺทเน ฯ |๑๑๔๙.๑๓| ตีณิ อุปฺปลชาตานิ ตสฺมึ สรสิ พฺราหฺมณ วิจิตฺรนีลาเนกานิ เสตา โลหิตกานิ จ ฯ [๑๑๕๐] |๑๑๕๐.๑| โขมาว ตตฺถ ปทุมา เสตโสคนฺธิเยหิ จ ๑- กลมฺพเกหิ สญฺฉนฺโน มุจลินฺโท นาม โส สโร ฯ |๑๑๕๐.๒| อเถตฺถ ปทุมา ผุลฺลา อปริยนฺตาว ทิสฺสเร คิมฺหา เหมนฺติกา ผุลฺลา ชณฺณุตคฺฆา อุปตฺถรา ฯ |๑๑๕๐.๓| สุรภี สมฺปวายนฺติ วิจิตฺรา ปุปฺผสนฺถตา ภมรา ปุปฺผคนฺเธน สมนฺตามภินาทิตา ฯ [๑๑๕๑] |๑๑๕๑.๑| อเถตฺถ อุทกนฺตสฺมึ รุกฺขา ติฏฺฐนฺติ พฺราหฺมณ กทมฺพา ปาฏลี ผุลฺลา โกวิฬารา จ ปุปฺผิตา ฯ |๑๑๕๑.๒| องฺโกลา กจฺจิการา จ ปาริชญฺญา จ ปุปฺผิตา @เชิงอรรถ: ๑ ม ...คนฺธิเกหิ จ ฯ วารณา วุยฺหนา ๑- รุกฺขา มุจลินฺทมุภโต ๒- สรํ ฯ |๑๑๕๑.๓| สิรีสา เสตปาริสา ๓- สาธุ วายนฺติ ปทฺมกา นิคฺคณฺฑี สรนิคฺคณฺฑี ๔- อสนา เจตฺถ ปุปฺผิตา ฯ |๑๑๕๑.๔| ปงฺกุรา ๕- พหุลา เสลา โสภญฺชนา จ ปุปฺผิตา เกตกา กณิการา จ กณเวรา จ ปุปฺผิตา ฯ |๑๑๕๑.๕| อชฺชุนา อชฺชุกณฺณา จ มหานามา จ ปุปฺผิตา สมฺปุปฺผิตคฺคา ติฏฺฐนฺติ ปชฺชลนฺเตว กึสุกา ฯ |๑๑๕๑.๖| เสตปณฺณิ สตฺตปณฺณา กทลิโย กุสุมฺภรา ธนุตกฺการิปุปฺเผหิ สีสปาวรณานิ จ ฯ |๑๑๕๑.๗| อจฺฉิปา สิมฺพลีรุกฺขา ๖- สลฺลกิโย จ ปุปฺผิตา เสตเครูตคริกา มํสิโกฏฺฐกุลาวรา ๗- ฯ |๑๑๕๑.๘| ทหรา รุกฺขา วุฑฺฒา จ อกุฏิลา เจตฺถ ปุปฺผิตา อสฺสมํ อุภโต ฐนฺติ อคฺยาคารํ สมนฺตโต ฯ [๑๑๕๒] |๑๑๕๒.๑| อเถตฺถ อุทกนฺตสฺมึ พหู ชาตา ผณิชฺชกา มุคฺคติโย กรติโย เสวาลํ สีสกํ พหุ ๘- ฯ |๑๑๕๒.๒| อุทฺธาปวตฺตํ ๙- อุลฺลุฬิตํ มกฺขิกา หิงฺคุชาลิกา ทาสิมกญฺจโก เจตฺถ พหู นีเจ กลมฺพกา ฯ |๑๑๕๒.๓| เอฬมฺพเกหิ สญฺฉนฺนา รุกฺขา ติฏฺฐนฺติ พฺราหฺมณ สตฺตาหํ ธาริยมานานํ คนฺโธ เตสํ น ฉิชฺชติ ฯ @เชิงอรรถ: ๑ ม. วยนา ฯ สี. ยุ. สายนา ฯ ๒ สี. ยุ. ...มภิโต ฯ ๓ สี. ยุ. เสตวาริสา ฯ @๔ ม. นิคฺคุณฺฑี สิรีนิคฺคุณฺฑี ฯ ๕ ม. ปงฺคุรา ฯ ๖ ม. อจฺฉิวา สลฺลวา ฯ สี. .. @สพลา ฯ ยุ. ... สิมลา ฯ ๗ ม. ...กฏฺฐ... ฯ ๘ ม. เสวาลสีสกา พหู ฯ ๙ ม. @อุทฺทาปวตฺตํ ฯ |๑๑๕๒.๔| อุภโต สรญฺจ มุจลินฺทํ ปุปฺผา ติฏฺฐนฺติ ภาคโส อินฺทิวเรหิ สญฺฉนฺนํ วนนฺตมุปโสภติ |๑๑๕๒.๕| อฑฺฒมาสํ ธาริยมานานํ คนฺโธ เตสํ น ฉิชฺชติ ฯ นีลปุปฺผิเสตวารี ปุปฺผิตา คิริกณฺณิกา กเลรุกฺเขหิ ๑- สญฺฉนฺนํ วนนฺตํ ตุลสีหิ จ ฯ |๑๑๕๒.๖| สมฺโมทิเตว ๒- คนฺเธน ปุปฺผสาขาหิ ตํ วนํ ภมรา ปุปฺผคนฺเธน สมนฺตามภินาทิตา ฯ |๑๑๕๒.๗| ตีณิ กกฺการุชาตานิ ตสฺมึ สรสิ พฺราหฺมณ กุมฺภมตฺตานิ เจกานิ มุรมตฺตานิ ๓- วา อุโภ ฯ [๑๑๕๓] |๑๑๕๓.๑| อเถตฺถ สาสโป พหุโก นาทิโย หริตายุโต อสีตาลาว ติฏฺฐนฺติ เฉชฺชา อินฺทิวรา พหู ฯ |๑๑๕๓.๒| อปฺโผฏา สุริยวลฺลี จ กาฬิยา มธุคนฺธิยา อโสกา มุทยนฺตี จ วลฺลิโภ ขุทฺทปุปฺผิโย ฯ |๑๑๕๓.๓| โกรณฺฑกา อโนชา จ ปุปฺผิตา นาคมลฺลิกา ๔- รุกฺขมารุยฺห ติฏฺฐนฺติ ผุลฺลา กึสุกวลฺลิโย ฯ |๑๑๕๓.๔| กเฏรุหา ปวาเสนฺติ โยธิกา มธุคนฺธิยา นิลิยา สุมนา ภณฺฑี โสภติ ปทุมุตฺตโร ฯ |๑๑๕๓.๕| ปาฏลิสมุทฺทกปฺปาสี กณิการา จ ปุปฺผิตา เหมชาลาว ทิสฺสนฺติ รุจิรา อคฺคิสิขูปมา ๕- ฯ |๑๑๕๓.๖| ยานิ ตานิ จ ปุปฺผานิ ถลชานูทกานิ จ @เชิงอรรถ: ๑ สี. กเฏรุเกหิ ฯ ยุ. กเฏรุกฺเขหิ ฯ ๒ ม. สมฺมทฺทเตว ฯ ๓ ม. มุรชมตฺตานิ @ตา อุโภ ฯ ๔ สี. ยุ. นาควลฺลิตา ฯ ๕ ม. รุจิรคฺคิ สิขูปมา ฯ สพฺพานิ ตตฺถ ทิสฺสนฺติ เอวํ รมฺโม มโหทธิ ฯ [๑๑๕๔] |๑๑๕๔.๑| อถสฺสา โปกฺขรณิยา พหุกา วาริโคจรา โรหิตา นลเปสิงฺคู ๑- กุมฺภิลา มกรา สุสู ฯ |๑๑๕๔.๒| มธุ จ มธุลฏฺฐิ จ ตาลิยา จ ปิยงฺคุกา กุทฺทชา ภทฺทมุฏฺฐา ๒- จ สตฺตปุปฺผา ๓- จ โลลุปา ฯ |๑๑๕๔.๓| สุรภิมรุตครา ๔- พหุกา ตุงฺควลฺลิโย ๕- ปทฺมกา นารทา โกฏฺฐา ฌามกา จ หเรณุกา ฯ |๑๑๕๔.๔| หลิทฺทกา คนฺธเสลา หริเวรา จ คุคฺคุลา วิเภทกา โจรโกฏฺฐา ๖- กปฺปุรา จ กลิงฺคุกา ฯ [๑๑๕๕] |๑๑๕๕.๑| อเถตฺถ สีหา พฺยคฺฆา จ ปุริสาลู จ หตฺถิโย เอเณยฺยา ปสทา เจว โรหิตา ๗- สรภา มิคา ฯ |๑๑๕๕.๒| โกฏฺฐสุณา สุโณปิ จ ตุลิยา นฬสนฺนิภา จามรี จลนี ลงฺฆี ฌาปิตา มกฺกฏา ปิจุ ฯ |๑๑๕๕.๓| กกฺกฏา กตมายา จ อิกฺกา โคณสิรา พหู ขคฺคา วราหา นกุลา กาฬเกตฺถ พหุตโส ฯ |๑๑๕๕.๔| มหิสา ๘- โสณา สิคาลา จปฺปกา ๙- จ สมนฺตโต อากุจฺจา ปจลากา จ จิตฺรกา จาปิ ทีปิโย ฯ |๑๑๕๕.๕| เปลกา จ วิฆาสาทา สีหา โกกนิสาตกา ๑๐- อฏฺฐปาทา จ โมรา จ ภสฺสรา จ กุกุฏฺฐกา ฯ @เชิงอรรถ: ๑ ม. นฬปี สิงฺคู ฯ ๒ ม. กุฏณฺฑชา ภทฺทมุตฺตา ฯ ๓ สตปุปฺผาติปิ ปาโฐ ฯ @ม. เสตปุปฺผา ฯ ๔ ม. สุรภี จ รุกฺขา ตครา ฯ ๕ ม. ตุวงฺควณฺฏกา ฯ @๖ ม. วิเภทิกา โจรกา กุฏฐา ฯ ๗ ม. โรหิจฺจา ฯ ๘ ม. มหึสา ฯ ๙ ม. @ปมฺปกา ฯ ๑๐ ม. โคคณิสาทกา ฯ |๑๑๕๕.๖| จงฺโกรา กุกฺกุฏา นาคา อญฺญมญฺญํ ปกูชิโน พกา พลากา นชฺชุหา ทินฺทิภา โกญฺจวาทิกา ๑- |๑๑๕๕.๗| พฺยคฺฆินสา โลหปิฏฺฐา จปฺปกา ๒- ชีวชีวกา กปิญฺชรา ติตฺติราโย กุลาวา ปฏิกุฏฺฐกา ฯ |๑๑๕๕.๘| มณฺฑาลกา เจลเกฬุ ภณฺฑุติตฺติรนามกา เจลาวกา ปิงฺคุลาโย โคธกา องฺคเหตุกา ฯ |๑๑๕๕.๙| กรวิกา ๓- จ สคฺคา จ อุหุงฺการา จ กุกฺกุหา นานาทิชคณากิณฺณํ นานาสรนิกูชิตํ ฯ [๑๑๕๖] |๑๑๕๖.๑| อเถตฺถ สกุณา สนฺติ นีลกา ๔- มญฺชุภาณิกา โมทนฺติ สห ภริยาหิ อญฺญมญฺญํ ปกูชิโน ฯ |๑๑๕๖.๒| อเถตฺถ สกุณา สนฺติ ทิชา มญฺชุสฺสราสิตา เสตกฺขิกูฏา ภทฺรกฺขา อณฺฑชา จิตฺรเปกฺขณา ๕- ฯ |๑๑๕๖.๓| อเถตฺถ สกุณา สนฺติ ทิชา มญฺชุสฺสราสิตา สิขณฺฑี นีลคีวาหิ อญฺญมญฺญํ ปกูชิโน ฯ |๑๑๕๖.๔| กุกฺกุฏฺฐกา กุฬีรกา โกฏฺฐา โปกฺขรสาตกา กาฬเวยฺยา พลียกฺขา กทมฺพา สุวสาลิกา ฯ |๑๑๕๖.๕| หลิทฺทา โลหิตา เสตา อเถตฺถ นฬกา พหู วารณา ภิงฺคราชา จ กทมฺพา สุวโกกิลา ฯ |๑๑๕๖.๖| อุกฺกุสา กุรุรา หํสา อาฏา ปริวเทนฺติกา @เชิงอรรถ: ๑ ม. กุญฺชวาชิตา ฯ สี. ยุ. กุณฺชวาทิกา ฯ ๒ ม. ปมฺมกา ฯ สี. ยุ. ปมฺปกา ฯ @๓ ม. กรวิยา ฯ ๔ ม. สาลิกาติปิ ปาโฐ ฯ ๕ ม. จิตฺรเปกฺขุณา ฯ จากหํสา ๑- อติพลา นชฺชุหา ชีวชีวกา ฯ |๑๑๕๖.๗| ปาเรวตา รวิหํสา จากวากา ๒- นทีจรา วารณาภิรุทา รมฺมา อุโภ กาลุปกูชิโน |๑๑๕๖.๘| อเถตฺถ สกุณา สนฺติ นานาวณฺณา พหู ทิชา โมทนฺติ สห ภริยาหิ อญฺญมญฺญํ ปกูชิโน ฯ |๑๑๕๖.๙| อเถตฺถ สกุณา สนฺติ นานาวณฺณา พหู ทิชา สพฺเพ มญฺชู นิกูชนฺติ มุจลินฺทมุภโต สรํ ฯ |๑๑๕๖.๑๐| อเถตฺถ สกุณา สนฺติ กรวีกา ๓- นาม เต ทิชา โมทนฺติ สห ภริยาหิ อญฺญมญฺญํ ปกูชิโน ฯ |๑๑๕๖.๑๑| อเถตฺถ สกุณา สนฺติ กรวีกา ๓- นาม เต ทิชา สพฺเพ มญฺชู นิกูชนฺติ มุจลินฺทมุภโต สรํ ฯ |๑๑๕๖.๑๒| เอเณยฺยา ปสทากิณฺณํ นาคสํเสวิตํ วนํ นานาลตาหิ สญฺฉนฺนํ กทลิมิคเสวิตํ ฯ |๑๑๕๖.๑๓| อเถตฺถ สามา พหุกา ๔- นิวาโร วรโก พหุ สาลิ อกฏฺฐปาโก จ อุจฺฉุ ตตฺถ อนปฺปโก ฯ |๑๑๕๖.๑๔| อยํ เอกปที เอติ อุชุํ คจฺฉติ อสฺสมํ ขุทฺทํ ปิปาสํ อรตึ ตตฺถ ปตฺโต น วินฺทติ ฯ ยตฺถ เวสฺสนฺตโร ราชา สห ปุตฺเตหิ สมฺมติ |๑๑๕๖.๑๕| ธาเรนฺโต พฺราหฺมณวณฺณํ อาสทญฺจ มสญฺชฏํ จมฺมวาสี ฉมา เสติ ชาตเวทํ นมสฺสติ ฯ @เชิงอรรถ: ๑ ม. ปากหํสา ฯ ๒ ม. จกฺกวากา ฯ ๓ ม. กรวิยา นาม ฯ ๔ ม. สาสโป @พหุโก ฯ [๑๑๕๗] อิทํ สุตฺวา พฺรหฺมพนฺธุ อิสึ กตฺวา ปทกฺขิณํ อุทคฺคจิตฺโต ปกฺกามิ ยตฺถ เวสฺสนฺตโร อหุ ฯ มหาวนวณฺณนา ฯ [๑๑๕๘] อุฏฺเฐหิ ชาลิ ปติฏฺฐ โปราณํ วิย ทิสฺสติ พฺราหฺมณํ วิย ปสฺสามิ นนฺทิโย มาภิกีรเร ฯ [๑๑๕๙] อหํปิ ตาต ปสฺสามิ โย โส พฺรหฺมาว ทิสฺสติ อทฺธิโก ๑- วิย อายาติ อติถี โน ภวิสฺสติ ฯ [๑๑๖๐] |๑๑๖๐.๑| กจฺจิ นุ โภโต กุสลํ กจฺจิ โภโต อนามยํ กจฺจิ อุญฺเฉน ยาเปถ กจฺจิ มูลผลา พหู ฯ |๑๑๖๐.๒| กจฺจิ ฑํสา มกสา จ อปฺปเมว สิรึสปา วเน วาฬมิคากิณฺเณ กจฺจิ หึสา น วิชฺชติ ฯ [๑๑๖๑] |๑๑๖๑.๑| กุสลญฺเจว โน พฺรเหฺม อโถ พฺรเหฺม อนามยํ อโถ อุญฺเฉน ยาเปม อโถ มูลผลา พหู ฯ |๑๑๖๑.๒| อโถ ฑํสา มกสา จ อปฺปเมว สิรึสปา วเน วาฬมิคากิณฺเณ หึสา มยฺหํ ๒- น วิชฺชติ ฯ |๑๑๖๑.๓| สตฺต โน มาเส วสตํ อรญฺเญ ชีวิโสกินํ ๓- อิทํปิ ปฐมํ ปสฺสามิ ๔- พฺราหฺมณํ เทววณฺณินํ อาทาย เวฬุวํ ทณฺฑํ อคฺคิหุตฺตํ กมณฺฑลุํ ฯ |๑๑๖๑.๔| สฺวาคตนฺเต มหาพฺรเหฺม อโถ เต อทุราคตํ อนฺโต ปวิส ภทฺทนฺเต ปาเท ปกฺขาลยสฺสุ เต ฯ @เชิงอรรถ: ๑ สี. ยุ. อตฺถิโก ฯ ๒ ม. อมฺหํ ฯ ๓ ม. ชีวโสกินํ ฯ ๔ ม. ปสฺสาม ฯ |๑๑๖๑.๕| ติณฺฑุกานิ ปิยาลานิ มธุเก กาสมาริโย ผลานิ ขุทฺทกปฺปานิ ภุญฺช พฺรเหฺม วรํ วรํ ฯ |๑๑๖๑.๖| อิทํปิ ปานิยํ สีตํ อาภตํ คิริคพฺภรา ตโต ปิว มหาพฺรเหฺม สเจ ตฺวํ อภิกงฺขสิ ฯ |๑๑๖๑.๗| อถ ตฺวํ เกน วณฺเณน เกน วา ปน เหตุนา อนุปฺปตโต พฺรหารญฺญํ ตํ เม อกฺขาหิ ปุจฺฉิโต ฯ [๑๑๖๒] ยถา วาริวโห ปูโร สพฺพกาลํ น ขียติ เอวนฺตํ ยาจิตาคญฺฉึ ปุตฺเต เม เทหิ ยาจิโต ฯ [๑๑๖๓] |๑๑๖๓.๑| ททามิ น วิกมฺปามิ อิสฺสโร นย พฺราหฺมณ ปาโต คตา ราชปุตฺตี สายํ อุญฺฉาโต เอหิติ |๑๑๖๓.๒| เอกรตฺตึ วสิตฺวาน ปาโต คจฺฉสิ พฺราหฺมณ ฯ ตสฺสา นฺหาโต อุปคฺฆาเต ๑- อถ เน มาลธาริเน |๑๑๖๓.๓| เอกรตฺตึ วสิตฺวาน ปาโต คจฺฉสิ พฺราหฺมณ ฯ นานาปุปฺเผหิ สญฺฉนฺเน นานาคนฺเธหิ ภูสิเต นานามูลผลากิณฺเณ คจฺฉ สฺวาทาย พฺราหฺมณ ฯ [๑๑๖๔] |๑๑๖๔.๑| น วาสมภิโรจามิ คมนํ มยฺหํปิ ๒- รุจฺจติ อนฺตราโยปิ เม อสฺส คจฺฉญฺเญว รเถสภ ฯ |๑๑๖๔.๒| น เหตา ยาจโยคี นํ อนฺตรายสฺส การิยา อิตฺถิกา ๓- มนฺตํ ชานนฺติ สพฺพํ คณฺหนฺติ วามโต ฯ |๑๑๖๔.๓| สทฺธาย ทานํ ททโต มา สมทกฺขิ มาตรํ ๔- @เชิงอรรถ: ๑ ม. ... นฺหาเต อุปฆาเต ฯ ๒ ม. มยฺห ฯ ๓ ม. อตฺถิโย ฯ ๔ ม. มาสํ @อทกฺขิ มาตรํ ฯ อนฺตรายํปิ สา กยิรา คจฺฉญฺเญว รเถสภ ฯ |๑๑๖๔.๔| อามนฺตยสฺสุ เต ปุตฺเต มา เต มาตรมทฺทสุํ สทฺธาย ทานํ ททโต เอวํ ปุญฺญํ ปวฑฺฒติ ฯ |๑๑๖๔.๕| อามนฺตยสฺสุ เต ปุตฺเต มา เต มาตรมทฺทสุํ มาทิสสฺส ธนํ ทตฺวา ราช สคฺคํ คมิสฺสสิ ฯ [๑๑๖๕] |๑๑๖๕.๑| สเจ ตฺวํ นิจฺฉเส ทฏฺฐุํ มม ภริยํ ปติพฺพตํ อยฺยกสฺสปิเม เทหิ ๑- ชาลึ กณฺหาชินํ จุโภ ฯ |๑๑๖๕.๒| อิเม กุมาเร ทิสฺวาน มญฺชุเก ปิยภาณิเน ปตีโต สุมโน วิตฺโต พหุํ ทสฺสติ เต ธนํ ฯ [๑๑๖๖] อจฺเฉทนสฺส ภายามิ ราชปุตฺต สุโณหิ เม ราชทณฺฑาย มํ ทชฺชา วิกฺกีเณยฺย หเนยฺย วา ฉินฺโน ๒- ธนญฺจ ทาเส จ คารยฺหสฺส พฺรหฺมพนฺธุยา ฯ [๑๑๖๗] อิเม กุมาเร ทิสฺวาน มญฺชุเก ปิยภาณิเน ธมฺเม ฐิโต มหาราชา สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒโน ลทฺธา ปีติโสมนสฺสํ พหุํ ทสฺสติ เต ธนํ ฯ [๑๑๖๘] นาหนฺตํปิ กริสฺสามิ ยํ มํ ตฺวํ อนุสาสสิ ทารเกว อหํ เนสฺสํ พฺราหฺมณิยา ปริจาริเก ฯ [๑๑๖๙] ตโต กุมารา พฺยตฺถิตา ๓- สุตฺวา ลุทฺทสฺส ภาสิตํ เตน เตน ปธาวึสุ ชาลี กณฺหาชินา จุโภ ฯ [๑๑๗๐] |๑๑๗๐.๑| เอหิ ตาต ปิยปุตฺต ปูเรถ มม ปารมึ @เชิงอรรถ: ๑ ม. อยฺยถสฺสปิ ทสฺเสหิ ฯ ๒ ม. ชิโน ฯ ๓ ม. พฺยถิตา ฯ สี. ยุ. พฺยธิตา ฯ หทยํ เมภิสิญฺเจถ กโรถ วจนํ มม ฯ |๑๑๗๐.๒| ยานนาวาว ๑- เม โหถ อจลา ภวสาคเร ชาติปารํ ตริสฺสามิ สนฺตาเรสฺสํ สเทวกํ ฯ |๑๑๗๐.๓| เอหิ อมฺม ปิยา ธีตา ๒- ปิยา เม ทานปารมี ๓- หทยํ เมภิสิญฺเจถ กโรถ วจนํ มม ฯ |๑๑๗๐.๔| ยานนาวาว ๔- เม โหถ อจลา ภวสาคเร ชาติปารํ ตริสฺสามิ อุทฺธริสฺสํ สเทวกํ ฯ [๑๑๗๑] |๑๑๗๑.๑| ตโต กุมาเร อาทาย ชาลึ กณฺหาชินํ จุโภ พฺราหฺมณสฺส อทา ทานํ สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒโน ฯ |๑๑๗๑.๒| ตโต กุมาเร อาทาย ชาลึ กณฺหาชินํ จุโภ พฺราหฺมณสฺส อทา จิตฺโต ๕- ปุตฺตเก ทานมุตฺตมํ ฯ |๑๑๗๑.๓| ตทาสิ ยํ ภึสนกํ ตทาสิ โลมหํสนํ ยํ กุมาเร ปทินฺนมฺหิ เมทนี สมกมฺปถ ๖- ฯ |๑๑๗๑.๔| ตทาสิ ยํ ภึสนกํ ตทาสิ โลมหํสนํ ยํ ปญฺชลิกโต ราชา กุมาเร สุขวจฺฉิเต พฺราหฺมณสฺส อทา ทานํ สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒโน ฯ [๑๑๗๒] |๑๑๗๒.๑| ตโต โส พฺราหฺมโณ ลุทฺโท ลตํ ทนฺเตหิ ฉินฺทิย ลตาย หตฺเถ พนฺธิตฺวา ลตาย อนุปชฺชถ ๗- ฯ |๑๑๗๒.๒| ตโต โส รชฺชุมาทาย ทณฺฑญฺจาทาย พฺราหฺมโณ @เชิงอรรถ: ๑-๔ ม. ยานา นาวา จ ฯ ๒ ม. ปิยธีติ ฯ ๓ ม. ปูเรถ มม ปารมึ ฯ @๕ วิตฺโตติปิ ปาโฐ ฯ ๖ ม. สมฺปกมฺปถ ฯ ๗ ม. อนุมชฺชถ ฯ อาโกฏยนฺโต เต เนติ สิวิราชสฺส เปกฺขโต ฯ [๑๑๗๓] |๑๑๗๓.๑| ตโต กุมารา ปกฺกามุํ พฺราหฺมณสฺส ปมุญฺจิย อสฺสุปุณฺเณหิ เนตฺเตหิ ปิตรํ โส อุทิกฺขติ ฯ |๑๑๗๓.๒| เวธมสฺสตฺถปตฺตํว ปิตุ ปาทานิ วนฺทติ ปิตุ ปาทานิ วนฺทิตฺวา อิทํ วจนมพฺรวิ ฯ |๑๑๗๓.๓| อมฺมา จ ตาต นิกฺขนฺตา ตฺวญฺจ โน ตาต ทสฺสสิ ยาว อมฺมํปิ ปสฺเสมุ อถ โน ตาต ทสฺสสิ ฯ |๑๑๗๓.๔| อมฺมา จ ตาต นิกฺขนฺตา ตวญฺจ โน ตาต ทสฺสสิ มา โน ตฺวํ ตาต อททา ยาว อมฺมาปิ เอติ ๑- โน ฯ ตทายํ พฺราหฺมโณ กามํ วิกฺกีณาตุ หนาตุ วา |๑๑๗๓.๕| พลงฺกปาโท อทฺธนโข ๒- อโถ โอพทฺธปิณฺฑิโก ๓- ทีโฆตฺตโรฏฺโฐ จปโล กฬาโร ภคฺคนาสโก ฯ |๑๑๗๓.๖| กุมฺโภทโร ภคฺคปิฏฺฐี อโถ วิสมจกฺขุโก โลหมสฺสุ หริตเกโส วลีนํ ติลกาหโต ฯ |๑๑๗๓.๗| ปิงฺคโล จ วินโต จ วิกโฏ จ พฺรหา ขโร อชินานิปิ ๔- สนฺนทฺโธ อมนุสฺโส ภยานโก ฯ |๑๑๗๓.๘| มนุสฺโส อุทาหุ ยกฺโข มํสโลหิตโภชโน คามา อรญฺญมาคมฺม ธนํ ตํ ตาต ยาจติ ฯ |๑๑๗๓.๙| นียมาเน ปิสาเจน กินฺนุ ตาต อุทิกฺขสิ อสฺมา นูน เต หทยํ อยสา ๕- ทฬฺหพนฺธนํ ฯ @เชิงอรรถ: ๑ ม. เอตฺ ฯ ๒ ม. อนฺธนโข ฯ ๓ ม. โอวทฺธ ... ฯ ๔ ม. อชินานิ จ ฯ @๕ ม. อายสํ ฯ |๑๑๗๓.๑๐| โย โน พนฺเธ ๑- น ชานาสิ พฺราหฺมเณน ธเนสินา อจฺจายิเกน ลุทฺเทน โย โน คาโวว สุมฺภติ ฯ |๑๑๗๓.๑๑| อิเธว อจฺฉตํ กณฺหา น สา ชานาติ กิสฺมิญฺจิ มิคีว ขีรสมฺมตฺตา ยูถา หีนา ว กนฺทติ ๒- ฯ [๑๑๗๔] |๑๑๗๔.๑| น เม อิทํ ตถา ทุกฺขํ ลพฺภา หิ ปุมุนา อิทํ ยญฺจ อมฺมํ น ปสฺสิสฺสํ ๓- ตํ เม ทุกฺขตรํ อิโต ฯ |๑๑๗๔.๒| น เม อิทํ ตถา ทุกฺขํ ลพฺภา หิ ปุมุนา อิทํ ยญฺจ ตาตํ น ปสฺสิสฺสํ ๔- ตํ เม ทุกฺขตรํ อิโต ฯ |๑๑๗๔.๓| สา นูน กปณา อมฺมา จิรํ รตฺตาย ๕- รุจฺจติ กณฺหาชินํ อปสฺสนฺตี กุมารึ จารุทสฺสนึ ฯ |๑๑๗๔.๔| โส นูน กปโณ ตาโต จิรํ รตฺตาย รุจฺจติ กณฺหาชินํ อปสฺสนฺโต กุมารึ จารุทสฺสนึ ฯ |๑๑๗๔.๕| สา นูน กปณา อมฺมา จิรํ รุจฺจติ อสฺสเม กณฺหาชินํ อปสฺสนฺตี กุมารึ จารุทสฺสนึ ฯ |๑๑๗๔.๖| โส นูน กปโณ ตาโต จิรํ รุจฺจติ อสฺสเม กณฺหาชินํ อปสฺสนฺโต กุมารึ จารุทสฺสนึ ฯ |๑๑๗๔.๗| สา นูน กปณา อมฺมา จิรํ รตฺตาย รุจฺจติ อฑฺฒรตฺเตว รตฺเต วา นทีว อวสุสฺสติ ๖- ฯ |๑๑๗๔.๘| โส นูน กปโณ ตาโต จิรํ รตฺตาย รุจฺจติ อฑฺฒรตฺเตว รตฺเต วา นทีว อวสุสฺสติ ๗- ฯ @เชิงอรรถ: ๑ ม. พทฺเธ ฯ ๒ ม. หีนา ปกนฺทติ ฯ ๓-๔ ม. ปสฺสามิ ฯ ๕ ม. จิรรตฺตาย ฯ @๖-๗ ม. อวสุจฺฉติ ฯ |๑๑๗๔.๙| อิเม เต ชมฺพุกา รุกฺขา เวทิสา สินฺธุวาริตา ๑- วิวิธานิ รุกฺขชาตานิ ตานิ อชฺช ชหามเส ฯ |๑๑๗๔.๑๐| อสฺสตฺถา ปนสา เจเม นิโคฺรธา จ กปิตฺถนา วิวิธานิ ผลชาตานิ ตานิ อชฺช ชหามเส ฯ |๑๑๗๔.๑๑| อิเม ติฏฺฐนฺติ อารามา อยํ สีตูทกา นที ยตฺถสฺสุ ปุพฺเพ กีฬาม ตานิ อชฺช ชหามเส ฯ |๑๑๗๔.๑๒| วิวิธานิ ปุปฺผชาตานิ อสฺมึ อุปริ ปพฺพเต ยานสฺสุ ปุพฺเพ ธาเรม ตานิ อชฺช ชหามเส ฯ |๑๑๗๔.๑๓| วิวิธานิ ผลชาตานิ อสฺมึ อุปริ ปพฺพเต ยานสฺสุ ปุพฺเพ ภุญฺชาม ตานิ อชฺช ชหามเส ฯ |๑๑๗๔.๑๔| อิเม โน หตฺถิกา อสฺสา พลิพทฺธา จ โน อิเม เยหิสฺสุ ปุพฺเพ กีฬาม ตานิ อชฺช ชหามเส ฯ [๑๑๗๕] |๑๑๗๕.๑| นียมานา กุมารา เต ปิตรํ เอตทพฺรวุํ อมฺมํ อาโรคฺยํ วชฺชาสิ ตฺวญฺจ ตาต สุขี ภว ฯ |๑๑๗๕.๒| อิเม โน หตฺถิกา อสฺสา พลิพทฺธา จ โน อิเม ตานิ อมฺมาย ทชฺชาสิ ๒- โสกนฺเตหิ วิเนสฺสติ ฯ |๑๑๗๕.๓| อิเม โน หตฺถิกา อสฺสา พลิพทฺธา จ โน อิเม ตานิ อมฺมา อุทิกฺขนฺตี โสกํ ปฏิวิเนสฺสติ ฯ [๑๑๗๖] |๑๑๗๖.๑| ตโต เวสฺสนฺตโร ราชา ทานํ ทตฺวาน ขตฺติโย ปณฺณสาลํ ปวิสิตฺวา กลูนํ ปริเทวยิ ฯ @เชิงอรรถ: ๑ ม. สินฺทุวารกา ฯ ๒ ม. ทชฺเชสิ ฯ |๑๑๗๖.๒| กนฺวชฺชจฺฉาตา ๑- ตสิตา อุปรุจฺเฉนฺติ ๒- ทารกา สายํ สํเวสนากาเล โก เน ทสฺสติ โภชนํ ฯ |๑๑๗๖.๓| กนฺวชฺชจฺฉาตา ๓- ตสิตา อุปรุจฺเฉนฺติ ๔- ทารกา สายํ สํเวสนากาเล อมฺม ฉาตมฺห เทถ โน ฯ |๑๑๗๖.๔| กถนฺนุ ปถํ คจฺฉนฺติ ปตฺติกา อนุปาหนา สนฺตา สูเนหิ ปาเทหิ โก เน หตฺเถ คเหสฺสติ ฯ |๑๑๗๖.๕| กถนฺนุ โส น ลชฺเชยฺย สมฺมุขา ปหรํ มม อทูสกานํ ปุตฺตานํ อลชฺชี วต พฺราหฺมโณ ฯ |๑๑๗๖.๖| โยปิเม ทาสีทาสสฺส อญฺโญ วาปน เปสิโย ตสฺสาปิ สุวิหีนสฺส โก ลชฺชี ปหริสฺสติ ฯ |๑๑๗๖.๗| วาริชสฺเสว เม สโต พนฺธสฺส กุมินามุเข อกฺโกสติ ปหรติ ปิเย ปุตฺเต อปสฺสโต ฯ [๑๑๗๗] |๑๑๗๗.๑| อาทู จาปํ คเหตฺวาน ขคฺคํ พนฺธิย วามโต อานิสฺสามิ สเก ปุตฺเต ปุตฺตานํ หิ วโธ ทุกฺโข ฯ |๑๑๗๗.๒| อฏฺฐานเมตํ ๕- ทุกฺขรูปํ ยํ กุมารา วิหญฺญเร สตญฺจ ธมฺมมญฺญาย โก ทตฺวา อนุตปฺปติ ฯ [๑๑๗๘] |๑๑๗๘.๑| สจฺจํ กิเรวมาหํสุ นรา เอกจฺจิยา อิธ ยสฺส นตฺถิ สกา มาตา ยถา นตฺถิ ๖- ตเถว โส ฯ |๑๑๗๘.๒| เอหิ กเณฺห มริสฺสาม นตฺถตฺโถ ชีวิเตน โน @เชิงอรรถ: ๑-๓ ม. กํ นวชช ฉาตา ฯ ๒-๔ ม. อุปรุจฺฉนฺติ ฯ ๕ ยุ. อทฺธา หิ เมตํ ฯ @๖ ปิตา อตฺถีติปิ ฯ ทินฺนมฺหาปิ ๑- ชนินฺเทน พฺราหฺมณสฺส ธเนสิโน อจฺจายิกสฺส ลุทฺทสฺส โย โน คาโวว สุมฺภติ ฯ |๑๑๗๘.๓| อิเม เต ชมฺพุกา รุกฺขา เวทิสา สินฺธุวาริตา วิวิธานิ รุกฺขชาตานิ ตานิ กเณฺห ชหามเส ฯ |๑๑๗๘.๔| อสฺสตฺถา ปนสา เจเม นิโคฺรธา จ กปิตฺถนา วิวิธานิ ผลชาตานิ ตานิ กเณฺห ชหามเส ฯ |๑๑๗๘.๕| อิเม ติฏฺฐนฺติ อารามา อยํ สีตูทกา นที ยตฺถสฺสุ ปุพฺเพ กีฬาม ตานิ กเณฺห ชหามเส ฯ |๑๑๗๘.๖| วิวิธานิ ปุปฺผชาตานิ อสฺมึ อุปริ ปพฺพเต ยานสฺสุ ปุพฺเพ ธาเรม ตานิ กเณฺห ชหามเส ฯ |๑๑๗๘.๗| วิวิธานิ ผลชาตานิ อสฺมึ อุปริ ปพฺพเต ยานสฺสุ ปุพฺเพ ภุญฺชาม ตานิ กเณฺห ชหามเส ฯ |๑๑๗๘.๘| อิเม โน หตฺถิกา อสฺสา พลิพทฺธา จ โน อิเม เยหิสฺสุ ปุพฺเพ กีฬาม ตานิ กเณฺห ชหามเส ฯ [๑๑๗๙] นียมานา กุมารา เต พฺราหฺมณสฺส ปมุญฺจิย เตน เตน ปธาวึสุ ชาลี กณฺหาชินา จุโภ ฯ [๑๑๘๐] ตโต โส รชฺชุมาทาย ทณฺฑญฺจาทาย พฺราหฺมโณ อาโกฏยนฺโต เต เนติ สิวิราชสฺส เปกฺขโต ฯ [๑๑๘๑] |๑๑๘๑.๑| ตํ ตํ กณฺหาชินาโวจ อยํ มํ ตาต พฺราหฺมโณ ลฏฺฐิยา ปฏิโกเฏติ ฆเร ชาตํว ทาสิยํ ฯ |๑๑๘๑.๒| น จายํ พฺราหฺมโณ ตาต ธมฺมิกา โหนฺติ พฺราหฺมณา @เชิงอรรถ: ๑ ม. ทินฺนมฺหาติ ฯ ยกฺโข พฺราหฺมณวณฺเณน ขาทิตุํ ตาต เนติ โน นียมาเน ปิสาเจน กินฺนุ ตาต อุทิกฺขสิ ฯ [๑๑๘๒] |๑๑๘๒.๑| อิเม โน ปาทุกา ทุกฺขา ทีโฆ จทฺธา สุทุคฺคโม นีเจ โวลมฺพเก สุริเย ๑- พฺราหฺมโณว ตเรติ ๒- โน ฯ |๑๑๘๒.๒| โอกนฺทามฺหเส ๓- ภูตานิ ปพฺพตานิ วนานิ จ สรสฺส สิรสา วนฺทาม สุปติตฺเถ จ อาปเก ฯ |๑๑๘๒.๓| ติณลตานิ โอสโธฺย ปพฺพตานิ วนานิ จ อมฺมํ อาโรคฺยํ วชฺชาถ อยํ โน เนติ พฺราหฺมโณ ฯ |๑๑๘๒.๔| วชฺชนฺตุ โภนฺโต อมฺมญฺจ มทฺทึ อสฺมาก มาตรํ สเจ อนุปฺปติตุกามา ๔- ขิปฺปํ อนุปฺปเตยฺย ๕- โน ฯ |๑๑๘๒.๕| อยํ เอกปที เอติ อุชุํ คจฺฉติ อสฺสมํ ตเมวานุปฺปเตยฺยาสิ อปิ ปสฺเสสิ โน ๖- ลหุํ ฯ |๑๑๘๒.๖| อโห วต เร ชฏินี วนมูลผลหาริยา ๗- สุญฺญํ ทิสฺวาน อสฺสมํ ตนฺเต ทุกฺขํ ภวิสฺสติ ฯ |๑๑๘๒.๗| อติเวลํ นุ อมฺมาย อุญฺฉาลทฺธํ อนปฺปกํ ๘- ยา โน พนฺเธ น ชานาติ พฺราหฺมเณน ธเนสินา ฯ |๑๑๘๒.๘| อจฺจายิเกน ลุทฺเทน โย โน คาโวว สุมฺภติ อปชฺช อมฺมํ ปสฺเสมุ สายํ อุญฺฉาโต อาคตํ ฯ |๑๑๘๒.๙| ทชฺชา อมฺมา พฺราหฺมณสฺส ผลํ ขุทฺเทน มิสฺสิตํ @เชิงอรรถ: ๑ ม. โจลมฺพเต สูริโย ฯ ๒ ม. พฺราหฺมโณ จ ธาเรติ ฯ ๓ ม. โอกนฺทามเส ฯ @๔ ม. อนุปติตุกามาสิ ฯ ๕ ม. อนุปติยาสิ ฯ ๖ ม. เน ฯ ๗ ม. ...หาริเก ฯ @๘ ม. อุญฺฉา ลทฺโธ อนปฺปโก ฯ ตทายํ อสิโต ฉาโต น พาฬฺหํ ตรเยยฺย โน ฯ |๑๑๘๒.๑๐| สูนา จ วต โน ปาทา พาฬฺหํ ตาเรติ พฺราหฺมโณ อิติ ตตฺถ วิลปึสุ กุมารา มาตุคิทฺธิโน ฯ ทารกปพฺพํ นาม ฯ [๑๑๘๓] |๑๑๘๓.๑| เตสํ ลาลปิตํ สุตฺวา ตโย วาฬา วเน มิคา สีโห พฺยคฺโฆ จ ทีปิ จ อิทํ วจนมพฺรวุํ ฯ |๑๑๘๓.๒| มา เหว โน ราชปุตฺตี สายํ อุญฺฉาโต อาคมา มา เหวมฺหาก นิพฺโภเค เหฐยิตฺถ วเน มิคา ฯ |๑๑๘๓.๓| สีโห จ นํ วิเหเฐยฺย พฺยคฺโฆ ทีปิ จ ลกฺขณํ เนว ชาลิกุมารสฺส กุโต กณฺหาชินา สิยา อุภเยเนว ชิยฺเยถ ปติปุตฺเต จ ลกฺขณา ฯ [๑๑๘๔] |๑๑๘๔.๑| ขณิตฺติกํ เม ปติตํ ทกฺขิณกฺขิ จ ผนฺทติ อผลา ผลิโน รุกฺขา สพฺพา มุยฺหนฺติ เม ทิสา ฯ |๑๑๘๔.๒| ตสฺสา สายณฺหกาลมฺหิ อสฺสมาคมนํ ปติ อตฺถงฺคตมฺหิ สุริเย วาฬา ปนฺเถ อุปฏฺฐหุํ ฯ |๑๑๘๔.๓| นีเจ โวลมฺพเก สุริเย ๒- ทูเร จ วต อสฺสโม ยญฺจ เนสํ อิโต หิสฺสํ ๓- ตนฺเต ภุญฺเชยฺยุ โภชนํ ฯ |๑๑๘๔.๔| โส นูน ขตฺติโย เอโก ปณฺณสาลาย อจฺฉติ โตเสนฺโต ทารเก ฉาเต มมํ ทิสฺวา อนายตึ ฯ |๑๑๘๔.๕| เต นูน ปุตฺตกา มยฺหํ กปณาย วรากิยา @เชิงอรรถ: ๑ ม. ลาลปฺปิตํ ฯ ๒ ม. โจลมฺพเต สูริโย ฯ ๓ ม. หสฺสํ ฯ สายํ สํเวสนากาเล ขีรปีตาว อจฺฉเร ฯ |๑๑๘๔.๖| เต นูน ปุตฺตกา มยฺหํ กปณาย วรากิยา สายํ สํเวสนากาเล วาริปีตาว อจฺฉเร ฯ |๑๑๘๔.๗| เต นูน ปุตฺตกา มยฺหํ กปณาย วรากิยา ปจฺจุคฺคตา มํ ติฏฺฐนฺติ วจฺฉา พาลาว มาตรํ ฯ |๑๑๘๔.๘| เต นูน ปุตฺตกา มยฺหํ กปณาย วรากิยา ปจฺจุคฺคตา มํ ติฏฺฐนฺติ หํสาวุปริปลฺลเล ฯ |๑๑๘๔.๙| เต นูน ปุตฺตกา มยฺหํ กปณาย วรากิยา ปจฺจุคฺคตา มํ ติฏฺฐนฺติ อสฺสมสฺสาวิทูรโต ฯ |๑๑๘๔.๑๐| เอกายโน เอกปโถ สรา โสพฺภา จ ปสฺสโต อญฺญํ มคฺคํ น ปสฺสามิ เยน คจฺเฉยฺย อสฺสมํ ฯ |๑๑๘๔.๑๑| มิคา นมตฺถุ ราชาโน กานนสฺมึ มหพฺพลา ธมฺเมน ภาตโร โหถ มคฺคํ เม เทถ ยาจิตา ฯ |๑๑๘๔.๑๒| อวรุทฺธสฺสาหํ ภริยา ราชปุตฺตสฺส สิรีมโต ตญฺจาหํ นาติมญฺญามิ รามํ สีตาวนุพฺพตา ฯ |๑๑๘๔.๑๓| ตุเมฺห จ ปุตฺเต ปสฺเสถ ๑- สายํ สํเวสนํ ปติ อหญฺจ ปุตฺเต ปสฺเสยฺยํ ชาลึ กณฺหาชินํ จุโภ ฯ |๑๑๘๔.๑๔| พหุญฺจิทํ มูลผลํ ภกฺโข จายํ อนปฺปโก ตโต อุปฑฺฒํ ทสฺสามิ มคฺคํ เม เทถ ยาจิตา ฯ |๑๑๘๔.๑๕| ราชปุตฺตี จ โน มาตา ราชปุตฺโต จ โน ปิตา @เชิงอรรถ: ๑ ม. ปสฺสถ ฯ ธมฺเมน ภาตโร โหถ มคฺคํ เม เทถ ยาจิตา ฯ [๑๑๘๕] ตสฺสา ลาลปฺปมานาย พหุํ การุญฺญสญฺหิตํ สุตฺวา เนลปตึ วาจํ วาฬา ปนฺถา อปกฺกมุํ ฯ [๑๑๘๖] |๑๑๘๖.๑| อิมมฺหิ นํ ปเทสมฺหิ ปุตฺตกา ปํสุกุณฺฐิตา ปจฺจุคฺคตา มํ ติฏฺฐนฺติ วจฺฉา พาลาว มาตรํ ฯ |๑๑๘๖.๒| อิมมฺหิ นํ ปเทสมฺหิ ปุตฺตกา ปํสุกุณฺฐิตา ปจฺจุคฺคตา มํ ติฏฺฐนฺติ หํสาวุปริปลฺลเล ฯ |๑๑๘๖.๓| อิมมฺหิ นํ ปเทสมฺหิ ปุตฺตกา ปํสุกุณฺฐิตา ปจฺจุคฺคตา มํ ติฏฺฐนฺติ อสฺสมสฺสาวิทูรโต ฯ |๑๑๘๖.๔| เต ๑- มิคา วิย อุกฺกณฺณา สมนฺตามภิธาวิโน อานนฺทิโน ปมุทิตา วคฺคมานาว กมฺปเร ตฺยชฺช ปุตฺเต น ปสฺสามิ ชาลึ กณฺหาชินํ จุโภ ฯ |๑๑๘๖.๕| ฉคิลีว ๒- มิคี ฉาปํ ปกฺขี มุตฺตาว ปญฺชรา โอหาย ปุตฺเต นิกฺขมฺม ๓- สีหีวามิสคิทฺธินี ตฺยชฺช ปุตฺเต น ปสฺสามิ ชาลึ กณฺหาชินํ จุโภ ฯ |๑๑๘๖.๖| อิทํ เนสํ ปรกฺกนฺตํ ๔- นาคานมิว ปพฺพเต จิตกา ปริกิณฺณาโย อสฺสมสฺสาวิทูรโต ตฺยชฺช ปุตฺเต น ปสฺสามิ ชาลึ กณฺหาชินํ จุโภ ฯ |๑๑๘๖.๗| วาลุกายปิ โอกิณฺณา ปุตฺตกา ปํสุกุณฺฐิตา สมนฺตามภิธาวนฺติ น เต ปสฺสามิ ทารเก ฯ @เชิงอรรถ: ๑ ม. เทฺว ฯ ๒ ม. ฉกลีว ฯ ๓ ม. นิกฺขมึ ฯ ๔ ม. ปทกฺกนฺตํ ฯ |๑๑๘๖.๘| เย มํ ปุเร ปจฺจุเทนฺติ ๑- อรญฺญา ทูรมายตึ ตฺยชฺช ปุตฺเต น ปสฺสามิ ชาลึ กณฺหาชินํ จุโภ ฯ |๑๑๘๖.๙| ฉคิลีว มิคี ๒- ฉาปา ปจฺจุคฺคนฺตฺวาน มาตรํ ทูเร มํ ปฏิวิโลเกนฺติ ๓- เต น ปสฺสามิ ทารเก ฯ |๑๑๘๖.๑๐| อิทญฺจ เนสํ กีฬนํ ๔- ปติตํ ปณฺฑุเวลุวํ ตฺยชฺช ปุตฺเต น ปสฺสามิ ชาลึ กณฺหาชินํ จุโภ ฯ |๑๑๘๖.๑๑| ถนา จ มยฺห เม ๕- ปูรา อุโร จ สมฺปทาลติ ตฺยชฺช ปุตฺเต น ปสฺสามิ ชาลึ กณฺหาชินํ จุโภ ฯ |๑๑๘๖.๑๒| อุจฺจงฺเก เม โก วิจินติ ๖- ถนา เมกาว ลมฺพติ ตฺยชฺช ปุตฺเต น ปสฺสามิ ชาลึ กณฺหาชินํ จุโภ ฯ |๑๑๘๖.๑๓| ยสฺสา ๗- สายณฺหสมยํ ปุตฺตกา ปํสุกุณฺฐิตา อุจฺจงฺเก ๘- เม วิวตฺตนฺติ เต น ปสฺสามิ ทารเก ฯ |๑๑๘๖.๑๔| อยํ โส อสฺสโม ปุพฺเพ สมชฺโช ปฏิภาติ มํ ตฺยชฺช ปุตฺเต อปสฺสนฺตฺยา ภมเต วิย อสฺสโม ฯ |๑๑๘๖.๑๕| กิมิทํ อปฺปสทฺโทว อสฺสโม ปฏิภาติ มํ กาโกลาปิ น วสฺสนฺติ มตา เม นูน ทารกา ฯ |๑๑๘๖.๑๖| กิมิทํ อปฺปสทฺโทว อสฺสโม ปฏิภาติ มํ สกุณาปิ น วสฺสนฺติ มตา เม นูน ทารกา ฯ [๑๑๘๗] |๑๑๘๗.๑| กิมิทํ ตุณฺหีภูโตสิ อปิ รตฺเตว เม มโน กาโกลาปิ น วสฺสนฺติ มตา เม นูน ทารกา ฯ @เชิงอรรถ: ๑ ม. ปจฺจุฏฺเฐนฺติ ฯ ๒ ม. ฉกลึว มิคึ ฯ ๓ ม. ปวิโลเกนฺติ ฯ ๔ ม. อิทํ @เนสํ กีฬานกํ ฯ ๕ ม. มยฺหิเม ฯ ๖ ม. อุจฺฉงฺเคโก วิจินาติ ฯ ๗ ม. ยสฺสุ ฯ @๘ ม. อุจฺฉงฺเค ฯ |๑๑๘๗.๒| กิมิทํ ตุณฺหีภูโตสิ อปิ รตฺเตว เม มโน สกุณาปิ น วสฺสนฺติ มตา เม นูน ทารกา ฯ |๑๑๘๗.๓| กจฺจิ นุ เม อยฺยปุตฺต มิคา ขาทึสุ ทารเก อรญฺเญ อีริเณ วิวเน เกน นีตา เม ทารกา ฯ |๑๑๘๗.๔| อาทู เต ปหิตา ทูตา อาทู สุตฺตา ปิยํวทา อาทู พหิ โน นิกฺขนฺตา ขิฑฺฑาสุ ปสุตา นุ เต ฯ |๑๑๘๗.๕| เนวาสํ เกสา ทิสฺสนฺติ หตฺถปาทา จ ชาลิโน สกุณานญฺจ โอปาโต เกน นีตา เม ทารกา ฯ [๑๑๘๘] |๑๑๘๘.๑| อิทํ ตโต ทุกฺขตรํ สลฺลวิทฺโธ ยถา วโณ ตฺยชฺช ปุตฺเต น ปสฺสามิ ชาลึ กณฺหาชินํ จุโภ ฯ |๑๑๘๘.๒| อิทํปิ ทุติยํ สลฺลํ กมฺเปติ หทยํ มม ยญฺจ ปุตฺเต น ปสฺสามิ ตฺวญฺจ มํ นาภิภาสสิ ฯ |๑๑๘๘.๓| อชฺช เจ ๑- เม อิมํ รตฺตึ ราชปุตฺต น สํสสิ มญฺเญ โอกฺกนฺตสนฺตํ ๒- มํ ปาโต ทกฺขสิ โน มตํ ฯ [๑๑๘๙] นนุ มทฺที วราโรหา ราชปุตฺตี ยสสฺสินี ปาโต คตาสิ อุญฺฉาย กิมิทํ สายมาคตา ฯ [๑๑๙๐] |๑๑๙๐.๑| นนุ ตฺวํ สทฺทมสฺโสสิ เย สรํ ปาตุมาคตา สีหสฺส วินทนฺตสฺส ๓- พฺยคฺฆสฺส จ นิกูชิตํ ฯ |๑๑๙๐.๒| อหุ ปุพฺพนิมิตฺตํ เม วิจรนฺตฺยา พฺรหาวเน ขณิตฺโต เม หตฺถา ปติโต อุคฺคีวญฺจาปิ อํสโต ฯ @เชิงอรรถ: ๑ ม. อชฺเชว ฯ ๒ โอกฺกนฺตสตฺตนฺติปิ ฯ ๓ ม. สีหสฺสปิ นทนฺตสฺส ฯ |๑๑๙๐.๓| ตทาหํ พฺยตฺถิตา ภีตา ปุถุํ กตฺวาน อญฺชลึ สพฺพา ทิสา นมสฺสิสฺสํ อปิ โสตฺถิ อิโต สิยา ฯ |๑๑๙๐.๔| มา เหว โน ราชปุตฺโต หโต สีเหน ทีปินา ทารกา วา ปรามฏฺฐา อจฺฉโกกตรจฺฉิภิ ฯ |๑๑๙๐.๕| สีโห พฺยคฺโฆ จ ทีปิ จ ตโย วาฬา วเน มิคา เต มํ ปริยาวรุํ มคฺคํ เตน สายมฺหิ อาคตา ฯ [๑๑๙๑] |๑๑๙๑.๑| อหํ ปติญฺจ ปุตฺเต จ อาจริยมิว มาณโว อนุฏฺฐิตา ทิวารตฺตึ ชฏินี พฺรหฺมจารินี ฯ |๑๑๙๑.๒| อชินานิ ปริทหิตฺวา วนมูลผลหาริยา วิจรามิ ทิวารตฺตึ ตุมฺหํ กามา หิ ปุตฺตกา ฯ |๑๑๙๑.๓| อิทํ สุวณฺณหาลิทฺทํ อาภตํ ปณฺฑุเวลุวํ รุกฺขปกฺกานิ จาหาสึ อิเม โว ปุตฺตกีฬนา ฯ |๑๑๙๑.๔| อิทํ มูฬาลิวตฺตกํ สาลุกํ ชิญฺชโรทกํ ๑- ภุญฺช ขุทฺเทน สํยุตฺตํ สห ปุตฺเตหิ ขตฺติย ฯ |๑๑๙๑.๕| ปทุมํ ชาลิโน เทหิ กุมุทํ ปน กุมาริยา มาลิเน ปสฺส นจฺจนฺเต สิวิปุตฺตานิ อวฺหย ฯ |๑๑๙๑.๖| ตโต กณฺหาชินา ยาติ นิสาเมหิ รเถสภ มญฺชุสฺสราย วคฺคุยา อสฺสมํ อุปคจฺฉนฺติยา ๒- ฯ |๑๑๙๑.๗| สมานสุขทุกฺขมฺหา รฏฺฐา ปพฺพาชิตา อุโภ @เชิงอรรถ: ๑ ม. จิญฺจเภทกํ ฯ ๒ ม. อุปยนฺติยา ฯ อปิ สิวิปุตฺเต ปสฺเสสิ ชาลึ กณฺหาชินํ จุโภ ฯ |๑๑๙๑.๘| สมเณ พฺราหฺมเณ นูน พฺรหฺมจริยปรายเน อหํ โลเก อภิสสึ ๑- สีลวนฺเต พหุสฺสุเต ตฺยชฺช ปุตฺเต น ปสฺสามิ ชาลึ กณฺหาชินํ จุโภ ฯ [๑๑๙๒] |๑๑๙๒.๑| อิเม เต ชมฺพุกา รุกฺขา เวทิสา สินฺธุวาริตา วิวิธานิ รุกฺขชาตานิ เต กุมารา น ทิสฺสเร ฯ |๑๑๙๒.๒| อสฺสตฺถา ปนสา เจเม นิโคฺรธา จ กปิตฺถนา วิวิธานิ ผลชาตานิ เต กุมารา น ทิสฺสเร ฯ |๑๑๙๒.๓| อิเม ติฏฺฐนฺติ อาราเม อยํ สีตูทกา นที ยตฺถสฺสุ ปุพฺเพ กีฬึสุ เต กุมารา น ทิสฺสเร ฯ |๑๑๙๒.๔| วิวิธานิ ปุปฺผชาตานิ อสฺมึ อุปริ ปพฺพเต ยานสฺสุ ปุพฺเพ ธารึสุ เต กุมารา น ทิสฺสเร ฯ |๑๑๙๒.๕| วิวิธานิ ผลชาตานิ อสฺมึ อุปริ ปพฺพเต ยานสฺสุ ปุพฺเพ ภุญฺชึสุ เต กุมารา น ทิสฺสเร ฯ |๑๑๙๒.๖| อิเม เต หตฺถิกา อสฺสา พลิพทฺธา จ โน อิเม เยหิสฺสุ ปุพฺเพ กีฬึสุ เต กุมารา น ทิสฺสเร ฯ [๑๑๙๓] |๑๑๙๓.๑| อิเม สามา สโสลูกา พหุกา กทลีมิคา เยหิสฺสุ ปุพฺเพ กีฬึสุ เต กุมารา น ทิสฺสเร ฯ |๑๑๙๓.๒| อิเม หํสา จ โกญฺจา จ มยุรา จิตฺรเปขุณา เยหิสฺสุ ปุพฺเพ กีฬึสุ เต กุมารา น ทิสฺสเร ฯ @เชิงอรรถ: ๑ ม. อภิสฺสปึ ฯ [๑๑๙๔] |๑๑๙๔.๑| อิมา ตา วนคุมฺพาโย ปุปฺผิตา สพฺพกาลิกา ยตฺถสฺสุ ปุพฺเพ กีฬึสุ เต กุมารา น ทิสฺสเร ฯ |๑๑๙๔.๒| อิมา ตา โปกฺขรณี รมฺมา จกฺกวากูปกูชิตา มณฺฑาลเกหิ สญฺฉนฺนา ปทุมุปฺปลเกหิ จ ยตฺถสฺสุ ปุพฺเพ กีฬึสุ เต กุมารา น ทิสฺสเร ฯ [๑๑๙๕] |๑๑๙๕.๑| น เต กฏฺฐานิ ภินฺนานิ น เต อุทกมาภตํ อคฺคิปิ เต น หาปิโต กินฺนุ มนฺโทว ฌายสิ ฯ |๑๑๙๕.๒| ปิโย ปิเยน สงฺคมฺม สโมหํ ๑- พฺยปหญฺญติ ตฺยชฺช ปุตฺเต น ปสฺสามิ ชาลึ กณฺหาชินํ จุโภ ฯ [๑๑๙๖] |๑๑๙๖.๑| น โข โน เทว ปสฺสามิ เยน เต นีหฏา มตา กาโกลาปิ น วสฺสนฺติ มตา เม นูน ทารกา ฯ |๑๑๙๖.๒| น โข โน เทว ปสฺสามิ เยน เต นีหฏา มตา สกุณาปิ น วสฺสนฺติ มตา เม นูน ทารกา ฯ [๑๑๙๗] |๑๑๙๗.๑| สา ตตฺถ ปริเทวิตฺวา ปพฺพตานิ วนานิ จ ปุนเทวสฺสมํ คนฺตฺวา สามิกสฺสนฺติ โรทติ ๒- ฯ |๑๑๙๗.๒| น โข โน เทว ปสฺสามิ เยน เต นีหฏา มตา กาโกลาปิ น วสฺสนฺติ มตา เม นูน ทารกา ฯ |๑๑๙๗.๓| น โข โน เทว ปสฺสามิ เยน เต นีหฏา มตา สกุณาปิ น วสฺสนฺติ มตา เม นูน ทารกา ฯ |๑๑๙๗.๔| น โข โน เทว ปสฺสามิ เยน เต นีหฏา มตา @เชิงอรรถ: ๑ ม. สโม เม ฯ ๒ ม. โรทิ สามิกสนฺติเก ฯ สามิกสนฺติเก โรทิ อิติปิ ฯ วิจรนฺตี รุกฺขมูเลสุ ปพฺพเตสุ คุหาสุ จ ฯ |๑๑๙๗.๕| อิติ มทฺที วราโรหา ราชปุตฺตี ยสสฺสินี พาหา ปคฺคยฺห กนฺทิตฺวา ตตฺเถว ปติตา ฉมา ฯ [๑๑๙๘] |๑๑๙๘.๑| ตมชฺฌปตฺตํ ราชปุตฺตึ อุทเกนาภิสิญฺจถ อสฺสตฺถํ นํ วิทิตฺวาน อถ นํ เอตทพฺรวิ ฯ |๑๑๙๘.๒| อาทิเยเนว เต มทฺทิ ทุกฺขํ นกฺขาตุมิจฺฉิสํ ทลิทฺโท ยาจโก วุฑฺโฒ พฺราหฺมโณ ฆรมาคโต ฯ |๑๑๙๘.๓| ตสฺส ทินฺนา มยา ปุตฺตา มทฺทิ มา ภายิ อสฺสส มํ ปสฺส มทฺทิ มา ปุตฺเต มา พาฬฺหํ ปริเทวยิ ลจฺฉาม ปุตฺเต ชีวนฺตา อโรคา จ ภวามเส ฯ |๑๑๙๘.๔| ปุตฺเต ปสุญฺจ ธญฺญญฺจ ยญฺจ อญฺญํ ฆเร ธนํ ทชฺชา สปฺปุริโส ทานํ ทิสฺวา ยาจกมาคเต อนุโมทาหิ เม มทฺทิ ปุตฺตเก ทานมุตฺตมํ ฯ [๑๑๙๙] |๑๑๙๙.๑| อนุโมทามิ เต เทว ปุตฺตเก ทานมุตฺตมํ ทตฺวา จิตฺตํ ปสาเทหิ ภิยฺโย ทานํ ทโท ภว ฯ |๑๑๙๙.๒| โย ตฺวํ มจฺเฉรภูเตสุ มนุสฺเสสุ ชนาธิป พฺราหฺมณสฺส อทา ทานํ สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒโน ฯ [๑๒๐๐] นินฺนาทิตา เต ปฐวี สทฺโท เต ติทิวงฺคโต สมนฺตา วิชฺชุตา อาคู ๒- คิรีนํว ปฏิสฺสุตา ฯ [๑๒๐๑] |๑๒๐๑.๑| ตสฺส เต อนุโมทนฺติ อุโภ นารทปพฺพตา @เชิงอรรถ: ๑ ม. ปริเทวสิ ฯ ๒ ม. อาคุํ ฯ อินฺโท จ พฺรหฺมา จ ปชาปตี จ โสโม ยโม เวสฺสวโณ จ ราชา สพฺเพ เทวานุโมทนฺติ ตาวตึสา สอินฺทกา ฯ |๑๒๐๑.๒| อิติ มทฺที วราโรหา ราชปุตฺตี ยสสฺสินี เวสฺสนฺตรสฺส อนุโมทิ ปุตฺตเก ทานมุตฺตมํ ฯ มทฺทีปพฺพํ นาม ฯ [๑๒๐๒] ตโต รตฺยา วิวสเน ๑- สุริยสฺสุคฺคมนํ ปติ สกฺโก พฺราหฺมณวณฺเณน ปาโต เนสํ อทิสฺสถ ฯ [๑๒๐๓] |๑๒๐๓.๑| กจฺจิ นุ โภโต กุสลํ กจฺจิ โภโต อนามยํ กจฺจิ อุญฺเฉน ยาเปถ กจฺจิ มูลผลา พหู ฯ |๑๒๐๓.๒| กจฺจิ ฑํสา มกสา จ อปฺปเมว สิรึสปา วเน วาฬมิคากิณฺเณ กจฺจิ หึสา น วิชฺชติ ฯ [๑๒๐๔] |๑๒๐๔.๑| กุสลญฺเจว โน พฺรหฺเม อโถ พฺรหฺเม อนามยํ อโถ อุญฺเฉน ยาเปม อโถ มูลผลา พหู ฯ |๑๒๐๔.๒| อโถ ฑํสา มกสา จ อปฺปเมว สิรึสปา วเน วาฬมิคากิณฺเณ หึสา มยฺหํ น วิชฺชติ ฯ |๑๒๐๔.๓| สตฺต โน มาเส วสตํ อรญฺเญ ชีวิโสกินํ อิทํปิ ทุติยํ ปสฺสาม พฺราหฺมณํ เทววณฺณินํ อาทาย เวลุวํ ทณฺฑํ ธาเรนฺตํ อชินกฺขิปํ ฯ |๑๒๐๔.๔| สฺวาคตนฺเต มหาพฺรเหฺม อโถ เต อทุราคตํ @เชิงอรรถ: ๑ ม. วิวสาเน ฯ สพฺพตฺถ อีทิสเมว ฯ อนฺโต ปวิส ภทฺทนฺเต ปาเท ปกฺขาลยสฺสุ เต ฯ |๑๒๐๔.๕| ติณฺฑุกานิ ปิยาลานิ มธุเก กาสมาริโย ผลานิ ขุทฺทกปฺปานิ ภุญฺเช พฺรเหฺม วรํ วรํ ฯ |๑๒๐๔.๖| อิทํปิ ปานิยํ สีตํ อาภตํ คิริคพฺภรา ตโต ปิว มหาพฺรเหฺม สเจ ตฺวํ อภิกงฺขสิ ฯ |๑๒๐๔.๗| อถ ตฺวํ เกน วณฺเณน เกน วา ปน เหตุนา อนุปฺปตฺโตสิ พฺรหารญฺญํ ตํ เม อกฺขาหิ ปุจฺฉิโต ฯ [๑๒๐๕] ยถา วาริวโห ปูโร สพฺพกาลํ น ขียติ เอวนฺตํ ยาจิตาคจฺฉึ ภริยํ เม เทหิ ยาจิโต ฯ [๑๒๐๖] ททามิ น วิกมฺปามิ ยํ มํ ยาจสิ พฺราหฺมณ สนฺตํ นปฺปฏิคูหามิ ๑- ทาเน เม รมเต มโน ฯ [๑๒๐๗] |๑๒๐๗.๑| มทฺทึ หตฺเถ คเหตฺวาน อุทกสฺส กมณฺฑลุํ พฺราหฺมณสฺส อทา ทานํ สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒโน ฯ |๑๒๐๗.๒| ตทาสิ ยํ ภึสนกํ ตทาสิ โลมหํสนํ มทฺทึ ปริจฺจชนฺตสฺส เมทนี สมกมฺปถ ๒- ฯ |๑๒๐๗.๓| เนวสฺส มทฺที ภกุฏี ๓- น สนฺธียติ น โรทติ เปกฺขเตวสฺส ตุณฺหิยา ๔- เอส ชานาติ ยํ วรํ ฯ [๑๒๐๘] |๑๒๐๘.๑| ชาลึ กณฺหาชินํ ธีตํ มทฺทึ เทวึ ปติพฺพตํ จชมาโน น จินฺเตสึ โพธิยาเยว การณา ฯ |๑๒๐๘.๒| น เม เทสฺสา อุโภ ปุตฺตา มทฺที เทวี น อปฺปิยา @เชิงอรรถ: ๑ ม. นปฺปฏิคุยฺหามิ ฯ ๒ ม. สมฺปกมฺปถ ฯ ๓ ม. เนว สา มทฺที ภากุฏี ฯ @๔ ม. ตุณฺหี สา ฯ สพฺพญฺญุตํ ปิยํ มยฺหํ ตสฺมา ปิเย อทาสหํ ๑- ฯ [๑๒๐๙] โกมารี ยสฺสาหํ ภริยา สามิโก มม อิสฺสโร ยสฺสิจฺเฉ ตสฺส มํ ทชฺชา วิกฺกีเณยฺย หเนยฺย วา ฯ [๑๒๑๐] |๑๒๑๐.๑| เตสํ สงฺกปฺปมญฺญาย เทวินฺโท เอตทพฺรวิ สพฺเพ ชิตา เต ปจฺจุหา เย ทิพฺพา เย จ มานุสา |๑๒๑๐.๒| นินฺนาทิตา เต ปฐวี สทฺโท เต ติทิวงฺคโต สมนฺตา วิชฺชุตา อาคู คิรีนํว ปฏิสฺสุตา ฯ |๑๒๑๐.๓| ตสฺส เต อนุโมทนฺติ อุโภ นารทปพฺพตา อินฺโท จ พฺรหฺมา จ ปชาปตี จ โสโม ยโม เวสฺสวโณ จ ราชา สพฺเพ เทวานุโมทนฺติ ทุกฺกรํ หิ กโรติ โส ฯ |๑๒๑๐.๔| ทุทฺททํ ททมานานํ ทุกฺกรํ กมฺมกุพฺพตํ อสนฺโต นานุกุพฺพนฺติ สตํ ธมฺโม ทุรนฺวโย ฯ |๑๒๑๐.๕| ตสฺมา สตญฺจ อสตญฺจ ๒- นานา โหติ อิโต คติ อสนฺโต นิรยํ ยนฺติ สนฺโต สคฺคปรายนา ฯ |๑๒๑๐.๖| ยเมตํ กุมาเร อททา ๓- ภริยํ อททา ๓- วเน วสํ พฺรหฺมยานมโนกฺกมฺม สคฺเค เต ตํ วิปจฺจตุ ฯ [๑๒๑๑] |๑๒๑๑.๑| ททามิ โภโต ภริยํ มทฺทึ สพฺพงฺคโสภินึ ตฺวญฺเจว มทฺทิยา ฉนฺโน มทฺที จ ปตินา สห ฯ @เชิงอรรถ: ๑ ม. อิมา เทฺว คาถา น ทิสฺสนฺติ ฯ ๒ ม. อสตํ ฯ ๓ อทา ฯ |๑๒๑๑.๒| ยถา ปโย จ สงฺโข จ อุโภ สมานวณฺณิโน เอวํ ตุวญฺจ มทฺที จ สมานมนเจตสา ฯ |๑๒๑๑.๓| อวรุทฺเธตฺถ อรญฺญสฺมึ อุโภ สมฺมถ อสฺสเม ขตฺติยา โคตฺตสมฺปนฺนา สุชาตา มาตุเปติโต ยถา ปุญฺญานิ กยิราถ ททนฺตา อปราปรํ ฯ [๑๒๑๒] สกฺโกหมสฺมิ เทวินฺโท อาคโตสฺมิ ตวนฺติเก วรํ วรสฺสุ ราชิสิ วเร อฏฺฐ ททามิ เต ฯ [๑๒๑๓] |๑๒๑๓.๑| วรญฺเจ เม อโท สกฺก สพฺพภูตานมิสฺสร ปิตา มํ อนุโมเทยฺย อิโต ปตฺตํ สกํ ฆรํ อาสเนน นิมนฺเตยฺย ปฐเมตํ วรํ วเร ฯ |๑๒๑๓.๒| ปุริสสฺส วธํ น โรเจยฺยํ อปิ กิพฺพิสการกํ วชฺฌํ วธมฺหา โมเจยฺยํ ทุติเยตํ วรํ วเร ฯ |๑๒๑๓.๓| เย วุฑฺฒา เย จ ทหรา เย จ มชฺฌิมโปริสา มเมว อุปชีเวยฺยุํ ตติเยตํ วรํ วเร ฯ |๑๒๑๓.๔| ปรทารํ น คจฺเฉยฺยํ สทารปสุโต สิยํ ถีนํ วสํ น คจฺเฉยฺยํ จตุตฺเถตํ วรํ วเร ฯ |๑๒๑๓.๕| ปุตฺโต เม สกฺก ชาเยถ โส จ ทีฆายุโก สิยา ธมฺเมน ชิเน ปฐวึ ปญฺจเมตํ วรํ วเร ฯ |๑๒๑๓.๖| ตโต รตฺยา วิวสเน สุริยสฺสุคฺคมนํ ปติ ทิพฺยา ภกฺขา ปาตุภเวยฺยุํ ฉฏฺฐเมตํ วรํ วเร ฯ |๑๒๑๓.๗| ททโต เม น ขีเยถ ทตฺวา นานุตเปยฺยหํ ททํ จิตฺตํ ปสาเทยฺยํ สตฺตเมตํ วรํ วเร ฯ |๑๒๑๓.๘| อิโต วิมุจฺจมานาหํ สคฺคคามี วิเสสคู อนิพฺพตฺตี ๑- ตโต อสฺสํ อฏฺฐเมตํ วรํ วเร ฯ [๑๒๑๔] |๑๒๑๔.๑| ตสฺส ตํ วจนํ สุตฺวา เทวินฺโท เอตทพฺรวิ อจิรํ วต เต ตาโต ปิตา ตํ ทฏฺฐุเมสฺสติ ฯ |๑๒๑๔.๒| อิทํ วตฺวาน มฆวา เทวราชา สุชมฺปติ เวสฺสนฺตเร วรํ ทตฺวา สคฺคกายํ อปกฺกมิ ฯ สกฺกปพฺพํ นาม ฯ [๑๒๑๕] |๑๒๑๕.๑| กสฺเสตํ มุขมาภาติ เหมํวุตฺตตฺตมคฺคินา นิกฺขํว ชาตรูปสฺส อุกฺกามุขปหํสิตํ ฯ |๑๒๑๕.๒| อุโภ สทิสปจฺจงฺคา อุโภ สทิสลกฺขณา ชาลิสฺส สทิโส เอโก เอกา กณฺหาชินา ยถา ฯ |๑๒๑๕.๓| สีหา วิลาว นิกฺขนฺตา อุโภ สมฺปตฺติรูปกา ชาตรูปมยาเยว อิเม ทิสฺสนฺติ ทารกา ฯ [๑๒๑๖] กุโต นุ ตฺวํ ภารทฺวาช อิเม อาเนสิ ทารเก อชฺช รฏฺฐมนุปฺปตฺโต กุโต อาคจฺฉสิ พฺราหฺมณ ๒- ฯ [๑๒๑๗] มยฺหนฺเต ทารกา เทว ทินฺนา วิตฺเตน สญฺชย อชฺช ปณฺณรสา รตฺติ ยโต ลทฺธา ๓- เม ทารกา ฯ @เชิงอรรถ: ๑ อนิวตฺตีติปิ ปาโฐ ฯ ๒ กุหึ คจฺฉสิ พฺราหฺมณาติปิ ปาโฐ ฯ ๓ สี ยุ. ทินฺนา ฯ [๑๒๑๘] เกน วาจาย เปยฺเยน ๑- สมฺมา ญาเยน สทฺทเห โก เต ตํ ทานมททา ปุตฺตเก ทานมุตฺตมํ ฯ [๑๒๑๙] |๑๒๑๙.๑| โย ยาจตํ ปติฏฺฐาสิ ภูตานํ ธรณีริว โส เม เวสฺสนฺตโร ราชา ปุตฺเตทาสิ วเน วสํ ฯ |๑๒๑๙.๒| โย ยาจตํ คติ อาสิ สวนฺตีนํว สาคโร โส เม เวสฺสนฺตโร ราชา ปุตฺเตทาสิ วเน วสํ ฯ [๑๒๒๐] |๑๒๒๐.๑| ทุกฺกฏํ วต โภ รญฺญา สทฺเธน ฆรเมสินา กถํ นุ ปุตฺตเก ทชฺชา อรญฺเญ อวรุทฺธโก ฯ |๑๒๒๐.๒| อิมํ โภนฺโต นิสาเมถ ยาวนฺเตตฺถ สมาคตา กถํ เวสฺสนฺตโร ราชา ปุตฺเตทาสิ วเน วสํ ฯ |๑๒๒๐.๓| ทาสํ ทาสิญฺจ โส ทชฺชา อสฺสํ จสฺสตรีรถํ หตฺถิญฺจ กุญฺชรํ ทชฺชา กถํ โส ทชฺช ทารเก ฯ [๑๒๒๑] ยสฺส นาสฺส ฆเร ทาโส อสฺโส จสฺสตรีรโถ หตฺถี จ กุญฺชโร นาโค กึ โส ทชฺชา ปิตามห ฯ [๑๒๒๒] ทานมสฺส ปสํสาม นาวนินฺทาม โปตก ๓- กถํ นุ หทยํ อาสิ ตุเมฺห ทตฺวา วนิพฺพเก ฯ [๑๒๒๓] (ปิตา มยฺหํ มหาราช อเมฺห ทตฺวา วนิพฺพเก สุตฺวาน กลูนํ วาจํ อจฺฉกณฺหาย ภาสิตํ ๔-) ฯ [๑๒๒๔] ทุกฺขสฺส หทยํ อาสิ อโถ อุณฺหํปิ อสฺสสิ @เชิงอรรถ: ๑ ม. เกน วา วาจเปยฺเยน ฯ ๒ สี. ยุ. นตฺถิ ฯ ๓ ม. น จ นินฺทาม ปุตฺตกา ฯ @๔ อยํ คาถา อฏฺฐกถาโปตฺถเกเยว ทิสฺสติ ฯ โรหณี เหว ตามฺพกฺขี ปิตา อสฺสูนิ วตฺตยิ ฯ [๑๒๒๕] |๑๒๒๕.๑| ยนฺตํ กณฺหาชินาโวจ อยํ มํ ตาต พฺราหฺมโณ ลฏฺฐิยา ปฏิโกเฏติ ฆเร ชาตํว ทาสิยํ ฯ |๑๒๒๕.๒| น จายํ พฺราหฺมโณ ตาต ธมฺมิกา โหนฺติ พฺราหฺมณา ยกฺโข พฺราหฺมณวณฺเณน ขาทิตุํ ตาต เนติ โน ฯ นียมาเน ปิสาเจน กินฺนุ ตาต อุทิกฺขสิ ฯ [๑๒๒๖] ราชปุตฺตี จ โว มาตา ราชปุตฺโต จ โว ปิตา ปุพฺเพ เม องฺกมารุยฺห กินฺนุ ติฏฺฐถ อารกา ฯ [๑๒๒๗] ราชปุตฺตี จ โน มาตา ราชปุตฺโต จ โน ปิตา ทาสา มยํ พฺราหฺมณสฺส ตสฺมา ติฏฺฐาม อารกา ฯ [๑๒๒๘] |๑๒๒๘.๑| มา สมฺเมวํ อวจุตฺถ ฑยฺหเต หทยํ มม จิตกายํว เม กาโย อาสเน น สุขํ ลเภ ฯ |๑๒๒๘.๒| มา สมฺเมวํ อวจุตฺถ ภิยฺโย โสกํ ชเนถ มํ นิกฺกีณิสฺสามิ ทพฺเพน น โว ทาสา ภวิสฺสถ ฯ |๑๒๒๘.๓| กิมคฺฆิยํ หิ โว ตาต พฺราหฺมณสฺส ปิตา อทา ยถาภูตํ เม อกฺขาถ ปฏิปาเทนฺตุ พฺราหฺมณํ ฯ [๑๒๒๙] สหสฺสคฺฆํ หิ มํ ตาต พฺราหฺมณสฺส ปิตา อทา อจฺฉํ ๑- กณฺหาชินํ กญฺญ หตฺถิอาทิสเตน ๒- จ ฯ [๑๒๓๐] อุฏฺเฐหิ กตฺเต ตรมาโน พฺราหฺมณสฺส อวากร ทาสีสตํ ทาสสตํ ควํ หตฺถูสภํ สตํ @เชิงอรรถ: ๑ ม. อถ ฯ ๒ ม. หตฺถินา จ สเตน จ ฯ ชาตรูปสหสฺสญฺจ โปตานํ ๑- เทหิ นิกฺกยํ ฯ [๑๒๓๑] ตโต กตฺตา ตรมาโน พฺราหฺมณสฺส อวากริ ทาสีสตํ ทาสสตํ ควํ หตฺถูสภํ สตํ ชาตรูปสหสฺสญฺจ โปตานํทาสิ นิกฺกยํ ฯ [๑๒๓๒] (ทาสีสตํ ทาสสตํ ควํ หตฺถูสภํ สตํ อสฺสตรีรถญฺเจว สพฺพโภเค สตํ สตํ ชาตรูปสหสฺสญฺจ พฺราหฺมณสฺส ธเนสิโน อจฺจายิกสฺส ลุทฺทสฺส โปตานํทาสิ นิกฺกยํ ๒-) ฯ [๑๒๓๓] |๑๒๓๓.๑| นิกฺกีณิตฺวา จ นฺหาเปตฺวา โภชยิตฺวาน ทารเก สมลงฺกริตฺวา ภณฺเฑหิ ๓- อุจฺจงฺเก อุปเวสยุํ ฯ |๑๒๓๓.๒| สีสํ นฺหาเต สุจิวตฺเถ สพฺพาภรณภูสิเต ราชา องฺเก กริตฺวาน อยฺยโก ปริปุจฺฉถ ฯ |๑๒๓๓.๓| กุณฺฑเล ฆุสิเต มาเล สพฺพาลงฺการภูสิเต ราชา องฺเก กริตฺวาน อิทํ วจนมพฺรวิ ฯ |๑๒๓๓.๔| กจฺจิ อุโภ อโรคา เต ชาลิ มาตาปิตา ตว กจฺจิ อุญฺเฉน ยาเปนฺติ กจฺจิ มูลผลา พหู ฯ |๑๒๓๓.๕| กจฺจิ ฑํสา มกสา จ อปฺปเมว สิรึสปา วเน วาฬมิคากิณฺเณ กจฺจิ หึสา น วิชฺชติ ฯ [๑๒๓๔] |๑๒๓๔.๑| อโถ อุโภ อโรคา เต เทว มาตาปิตา มม @เชิงอรรถ: ๑ ม. ปุตฺตานํ ฯ ๒ อิมา เทฺว คาถา อฏฺฐกถาโปตฺถเกเยว ทิสฺสนฺติ ฯ @๓ ม. ภณฺเฑน ฯ อโถ อุญฺเฉน ยาเปนฺติ อโถ มูลผลา พหู ฯ |๑๒๓๔.๒| อโถ ฑํสา มกสา จ อปฺปเมว สิรึสปา วเน วาฬมิคากิณฺเณ หึสา เนสํ น วิชฺชติ ฯ |๑๒๓๔.๓| ขณนฺตาลุกลมฺพานิ วิฬานิตกฺกลานิ จ โกลํ ภลฺลาตกํ เพลํ ๑- สา โน อาหจฺจ โปสติ ฯ |๑๒๓๔.๔| ยญฺเจว สา อาหรติ วนมูลผลหาริยา ตํ โน สพฺเพ สมาคนฺตฺวา รตฺตึ ภุญฺชาม โน ทิวา ฯ |๑๒๓๔.๕| อมฺมา จ โน กีสา ปณฺฑุ อาหรนฺตี ทุมปฺผลํ วาตาตเปน สุขุมาลี ปทุมํ หตฺถคตํมิว ฯ |๑๒๓๔.๖| อมฺมาย ปตนูเกสา วิจรนฺตฺยา พฺรหาวเน วเน วาฬมิคากิณฺเณ ขคฺคทีปินิเสวิเต ฯ |๑๒๓๔.๗| เกเสสุ ชฏํ พนฺธิตฺวา กจฺเฉ ชลฺลมธารยิ (ธาเรนฺโต พฺราหฺมณวณฺณํ อาสทญฺจมสญฺชฏํ ๒-) จมฺมวาสี ฉมา เสติ ชาตเวทํ นมสฺสติ ฯ [๑๒๓๕] ปุตฺตา ปิยา มนุสฺสานํ โลกสฺมึ อุปปชฺชิสุํ น หิ นูนมฺหากํ อยฺยสฺส ปุตฺเต สิเนโห อชายถ ฯ [๑๒๓๖] |๑๒๓๖.๑| ทุกฺกฏญฺจ หิ โน โปต ๓- ภูนหจฺจํ กตํ มยา โยหํ สิวีนํ วจนา ปพฺพาเชสึ อทูสกํ ฯ |๑๒๓๖.๒| ยํ เม กิญฺจิ อิธ อตฺถิ ธนํ ธญฺญญฺจ วิชฺชติ @เชิงอรรถ: ๑ ม. เพลฺลํ ฯ ๒ อิทํ อฏฺฐกถาโปตฺถเกเยว ทิสฺสติ ฯ ๓ ม. ปุตฺต ฯ เอตุ เวสฺสนฺตโร ราชา สิวิรฏฺเฐ ปสาสตุ ฯ [๑๒๓๗] น เทว มยฺหํ วจนา เอหิติ สิวิสุตฺตโม สยเมว เทโว คนฺตฺวาน สิญฺจ โภเคหิ อตฺรชํ ฯ [๑๒๓๘] |๑๒๓๘.๑| ตโต เสนาปตึ ราชา สญฺชโย อชฺฌภาสถ อตฺถี อสฺสา รถา ปตฺติ เสนา สนฺนาหยนฺตุ นํ เนคมา จ มํ อเนฺวนฺตุ พฺราหฺมณา จ ปุโรหิตา |๑๒๓๘.๒| ตโต สฏฺฐี สหสฺสานิ โยธิโน จารุทสฺสนา ขิปฺปมายนฺตุ สนฺนทฺธา นานาวณฺเณหิลงฺกตา ฯ |๑๒๓๘.๓| นีลวตฺถธราเนเก ๑- ปีตาเนเก นิวาสิตา อญฺเญ โลหิตอุณฺหีสา สุทฺธาเนเก นิวาสิตา ขิปฺปมายนฺตุ สนฺนทฺธา นานาวณฺเณหิลงฺกตา ฯ |๑๒๓๘.๔| หิมวา ยถา คนฺธโร ปพฺพโต คนฺธมาทโน นานารุกฺเขหิ สญฺฉนฺโน มหาภูตคณาลโย ฯ |๑๒๓๘.๕| โอสเธหิ จ ทิพฺเพหิ ทิสา ภาติ ปวาติ จ ขิปฺปมายนฺตุ สนฺนทฺธา ทิสา ภนฺตุ ปวนฺตุ จ ฯ |๑๒๓๘.๖| ตโต นาคสหสฺสานิ โยชยนฺตุ จตุทฺทส สุวณฺณกจฺเฉ มาตงฺเค เหมกปฺปนิวาสเส ๒- ฯ |๑๒๓๘.๗| อารุเฬฺห ๓- คามณีเยภิ โตมรงฺกุสปาณิภิ ขิปฺปมายนฺตุ สนฺนทฺธา หตฺถิกฺขนฺเธหิ ทสฺสิตา ฯ |๑๒๓๘.๘| ตโต อสฺสสหสฺสานิ โยชยนฺตุ จตุทฺทส @เชิงอรรถ: ๑ สี. ยุ. นีลวณฺณธราเนเก ฯ ๒ ม. สุวณฺณกจฺฉา มาตงฺคา เหมกปฺปนวาสสา ฯ @๓ ม. อารุฬฺหา ฯ อปรํปิ อีทิสเมว ฯ อาชานิเยว ๑- ชาติยา สินฺธเว สีฆวาหเน ๒- ฯ |๑๒๓๘.๙| อารุเฬฺห คามณีเยภิ อินฺทิยาจาปธาริภิ ขิปฺปมายนฺตุ สนฺนทฺธา อสฺสปิฏฺเฐ อลงฺกตา ฯ |๑๒๓๘.๑๐| ตโต รถสหสฺสานิ โยชยนฺตุ จตุทฺทส อโยสุกตเนมิโย สุวณฺณจิตฺรโปกฺขเร ฯ |๑๒๓๘.๑๑| อาโรเปนฺตุ ธเช ตตฺถ จมฺมานิ กวจานิ จ วิปฺผาเลนฺตุ ๓- จ จาปานิ ทฬฺหธมฺมา ปหาริโน ขิปฺปมายนฺตุ สนฺนทฺธา รเถสุ รถชีวิโน ฯ [๑๒๓๙] |๑๒๓๙.๑| ลาชา โอโลกิยา ปุปฺผา มาลาคนฺธวิเลปนา อคฺฆิยานิ จ ติฏฺฐนฺตุ เยน มคฺเคน เอหิติ ฯ |๑๒๓๙.๒| คาเม คาเม สตํ กุมฺภา เมรยสฺส สุราย จ มคฺคมฺหิ ปติตา ฐนฺตุ ๔- เยน มคฺเคน เอหิติ ฯ |๑๒๓๙.๓| มํสา ปูวา จ สงฺกุลฺยา ๕- กุมฺมาสา มจฺฉสํยุตา มคฺคมฺหิ ปติตา ฐนฺตุ เยน มคฺเคน เอหิติ ฯ |๑๒๓๙.๔| สปฺปิ เตลํ ทธิ ขีรํ กงฺคุปิฏฺฐา ๖- พหู สุรา มคฺคมฺหิ ปติตา ฐนฺตุ เยน มคฺเคน เอหิติ ฯ |๑๒๓๙.๕| อาฬาริกา จ สูทา จ นฏนฏฺฏกคายิโน ปาณิสฺสรา กุมฺภถูนิโย มุทฺทิกา ๗- โสกชฺฌายิกา ฯ |๑๒๓๙.๖| อาหญฺญนฺตุ สพฺพวีณา เภริโย ทินฺทิมานิ จ @เชิงอรรถ: ๑ ม. อาชานียาว ฯ ๒ ม. สินฺธวา สีฆวาหนา ฯ ๓ ม. วิปฺปาเลนฺตุ ฯ @๔ ม. ปติติฏฺฐนฺตุ ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ ๕ ม. มํสา ปูวา สงฺกุลิโย ฯ @๖ ม. กงฺคุพีชา ฯ ๗ ม. มณฺฑกา ฯ ขรมุขานิ ธมนฺตุ ๑- นทนฺตุ เอกโปกฺขรา |๑๒๓๙.๗| มุทิงฺคา ปณฺฑวา สงฺขา โคธา ปริวทนฺติกา ๒- ทินฺทิมานิ จ หญฺญนฺตุ กุฏุมฺพา ทินฺทิมานิ ๓- จ ฯ [๑๒๔๐] |๑๒๔๐.๑| สา เสนา มหตี อาสิ อุยฺยุตฺตา สิวิวาหินี ชาลินา มคฺคนาเยน วงฺกํ ปายาสิ ปพฺพตํ ฯ |๑๒๔๐.๒| โกญฺจํ นทติ มาตงฺโค กุญฺชโร สฏฺฐิหายโน กจฺฉาย พชฺฌมานาย โกญฺจํ นทติ วารโณ ฯ |๑๒๔๐.๓| อาชานิยา หสิยนฺติ ๔- เนมิโฆโส อชายถ นภํ รโช อฉาเทสิ อุยฺยุตฺตา สิวิวาหินี ฯ |๑๒๔๐.๔| สา เสนา มหตี อาสิ อุยฺยุตฺตา หาริหาริณี ชาลินา มคฺคนาเยน วงฺกํ ปายาสิ ปพฺพตํ ฯ |๑๒๔๐.๕| เต ปาวึสุ พฺรหารญฺญํ พหุสาขํ มโหทกํ ๕- ปุปฺผรุกฺเขหิ สญฺฉนฺนํ ผลรุกฺเขหิ จูภยํ ฯ |๑๒๔๐.๖| ตตฺถ วินฺทุสฺสรา วคฺคู นานาวณฺณา พหู ทิชา กูชนฺตมุปกูชนฺติ อุตุสํปุปฺผิเต ทุเม ฯ |๑๒๔๐.๗| เต คนฺตฺวา ทีฆมทฺธานํ อโหรตฺตานมจฺจเย ปเทสนฺตํ อุปาคญฺฉุํ ยตฺถ เวสฺสนฺตโร อหุ ฯ มหาราชปพฺพํ นาม ฯ [๑๒๔๑] |๑๒๔๑.๑| เตสํ สุตฺวาน นิคฺโฆสํ ภีโต เวสฺสนฺตโร อหุ ปพฺพตํ อภิรูหิตฺวา ภีโต เสนํ อุทิกฺขติ ฯ @เชิงอรรถ: ๑ ม. ธเมนฺตุ ฯ สี.ยุ. วทนฺตุ ฯ ๒ ม. ปริวเทนฺติกา ฯ ๓ ม. กุตุมฺปทินฺทิมานิ จ ฯ @๔ สี. ยุ. อหิสฺสึสุ ฯ ๕ ยุ. พหุทิชํ ฯ |๑๒๔๑.๒| อิงฺฆ มทฺทิ นิสาเมหิ นิคฺโฆโส ยาทิโส วเน อาชานิยา หสิยนฺติ ธชคฺคาเนว ทิสฺสเร ฯ |๑๒๔๑.๓| อิเม นูน อรญฺญมฺหิ มิคสงฺฆานิ ลุทฺทกา วาคุราหิ ปริกฺขิปฺป โสพฺเภ ๑- ปาเตตฺวา ตาวเท วิกฺโกสมานา ติปฺปาหิ หนฺติ เนสํ วรํ วรํ ฯ |๑๒๔๑.๔| ตถา มยํ อทูสกา อรญฺเญ อวรุทฺธกา อมิตฺตหตฺถตฺถคตา ๒- ปสฺส ทุพฺพลฆาตกํ ฯ [๑๒๔๒] อมิตฺตา นปฺปสเหยฺยุํ อคฺคิว อุทกณฺณเว ตเทว ตฺวํ วิจินฺเตหิ อปิ โสตฺถิ อิโต สิยา ฯ [๑๒๔๓] ตโต เวสฺสนฺตโร ราชา โอโรหิตฺวาน ปพฺพตา นิสีทิ ปณฺณสาลายํ ทฬฺหํ กตฺวาน มานสํ ฯ [๑๒๔๔] |๑๒๔๔.๑| นิวตฺตยิตฺวาน รถํ วุฏฺฐาเปตฺวาน เสนิโย เอกํ อรญฺเญ วิหรนฺตํ ปิตา ปุตฺตํ อุปาคมิ ฯ |๑๒๔๔.๒| หตฺถิกฺขนฺธโต โอรุยฺห เอกํโส ปญฺชลีกโต ปริกิณฺโณ ๓- อมจฺเจหิ ปุตฺตํ สิญฺจิตุปาคมิ |๑๒๔๔.๓| ตตฺถทฺทส กุมารํ โส รมฺมรูปํ สมาหิตํ นิสินฺนํ ปณฺณสาลายํ ฌายนฺตํ อกุโตภยํ ฯ [๑๒๔๕] |๑๒๔๕.๑| ตญฺจ ทิสฺวาน อายนฺตํ ปิตรํ ปุตฺตคิทฺธินํ เวสฺสนฺตโร จ มทฺที จ ปจฺจุคฺคนฺตฺวา อวนฺทิสุํ ฯ |๑๒๔๕.๒| มทฺที จ สิรสา ปาเท สสฺสุรสฺสาภิวาทยิ @เชิงอรรถ: ๑ ม. โสพฺภํ ฯ ๒ ม. อมิตฺตหตฺถตฺตํ คตา ฯ ๓ สี. ยุ. ปริขิตฺโต ฯ มทฺที อหญฺหิ เต เทว ปาเท วนฺทามิ เต หุสา ๑- เตสุ ตตฺถ ปลิสชฺช ปาณินา ปริมชฺชถ ฯ [๑๒๔๖] |๑๒๔๖.๑| กจฺจิ โว กุสลํ ปุตฺต กจฺจิ ปุตฺต อนามยํ กจฺจิ อุญฺเฉน ยาเปถ กจฺจิ มูลผลา พหู ฯ |๑๒๔๖.๒| กจฺจิ ฑํสา มกสา จ อปฺปเมว สิรึสปา วเน วาฬมิคากิณฺเณ กจฺจิ หึสา น วิชฺชติ ฯ [๑๒๔๗] |๑๒๔๗.๑| อตฺถิ โน ชีวิกา เทว สา จ ยาทิสิกีทิสา กสิรา ชีวิกา โหม อุญฺฉาจริยาย ชีวิตํ ฯ |๑๒๔๗.๒| อนิทฺธินํ มหาราช ทเมตฺยสฺสํว ๒- สารถิ ตฺยมฺหา อนิทฺธิกา ทนฺตา อสมิทฺธิ ทเมติ โน ฯ |๑๒๔๗.๓| อปิ โน กีสานิ มํสานิ ปิตุ มาตุ อทสฺสนา อวรุทฺธานํ มหาราช อรญฺเญ ชีวิโสกินํ ฯ [๑๒๔๘] |๑๒๔๘.๑| เยปิ เต สิวิเสฏฺฐสฺส ทายาทปฺปตฺตมานสา ชาลี กณฺหาชินา จุโภ พฺราหฺมณสฺส วสานุคา อจฺจายิกสฺส ลุทฺทสฺส โย เน คาโวว สุมฺภติ ฯ |๑๒๔๘.๒| เต ราชปุตฺติยา ปุตฺเต ยทิ ชานาถ สํสถ ปริยาปุณาถ โน ขิปฺปํ สปฺปทฏฺฐํว มาณวํ ฯ [๑๒๔๙] เอเต ๓- กุมารา นิกฺกีตา ชาลี กณฺหาชินา จุโภ พฺราหฺมณสฺส ธนํ ทตฺวา ปุตฺต มา ภายิ อสฺสส ฯ [๑๒๕๐] กจฺจิ นุ ตาต กุสลํ กจฺจิ ตาต อนามยํ @เชิงอรรถ: ๑ ม. สุณฺหา ฯ ๒ ม. ทเมตสฺสํว ฯ ๓ ม. อุโภ ฯ กจฺจิ นุ ตาต เม มาตุ จกฺขุ น ปริหายติ ฯ [๑๒๕๑] กุสลญฺเจว เม ปุตฺต อโถ ปุตฺต อนามยํ อโถ จ ปุตฺต เต มาตุ จกฺขุ น ปริหายติ ฯ [๑๒๕๒] กจฺจิ อโรคํ โยคฺคนฺเต กจฺจิ วหติ วาหนํ กจฺจิ ผีโต ชนปโท กจฺจิ วุฏฺฐิ น ฉิชฺชติ ฯ [๑๒๕๓] อโถ อโรคํ โยคฺคมฺเม อโถ วหติ วาหนํ อโถ ผีโต ชนปโท อโถ วุฏฺฐิ น ฉิชฺชติ ฯ [๑๒๕๔] |๑๒๕๔.๑| อิจฺเจวํ มนฺตยนฺตานํ มาตา เนสํ อทิสฺสถ ราชปุตฺตี คิริทฺวาเร ปตฺติกา อนุปาหนา ฯ |๑๒๕๔.๒| ตญฺจ ทิสฺวาน อายนฺตึ มาตรํ ปุตฺตคิทฺธินึ เวสฺสนฺตโร จ มทฺที จ ปจฺจุคฺคนฺตฺวา อวนฺทิสุํ ฯ |๑๒๕๔.๓| มทฺที จ สิรสา ปาเท สสฺสุยา อภิวาทยิ มทฺที อหญฺหิ เต อยฺเย ปาเท วนฺทามิ เต หุสา ฯ [๑๒๕๕] |๑๒๕๕.๑| มทฺทิญฺจ ปุตฺตกา ทิสฺวา ทูรโต โสตฺถิมาคตา กนฺทนฺตา อภิธาวึสุ วจฺฉา พาลาว มาตรํ ฯ |๑๒๕๕.๒| มทฺที จ ปุตฺตเก ทิสฺวา ทูรโต โสตฺถิมาคเต วารุณีว ปเวเธนฺติ ถนธาราภิสิญฺจถ ฯ [๑๒๕๖] |๑๒๕๖.๑| สมาคตาน ญาตีนํ มหาโฆโส อชายถ ปพฺพตา สมนาทึสุ มหี อากมฺปิตา อหุ วุฏฺฐิธารํ ปวตฺเตนฺโต เทโว ปาวสฺสิ ตาวเท ฯ |๑๒๕๖.๒| อถ เวสฺสนฺตโร ราชา ญาตีหิ สมคจฺฉถ นตฺตาโร สุณิสา ปุตฺโต ราชา เทวี จ เอกโต ฯ |๑๒๕๖.๓| ยทา สมาคตา อาสุํ ตทาสิ โลมหํสนํ ปญฺชลิกา ตสฺส ยาจนฺติ โรทนฺตา เภรเว วเน ฯ |๑๒๕๖.๔| เวสฺสนฺตรญฺจ มทฺทิญฺจ สพฺเพ รฏฺฐา สมาคตา ตฺวํ โนสิ อิสฺสโร ราชา รชฺชํ กาเรถ โน อุโภ ฯ ฉกฺขตฺติยปพฺพํ นาม ฯ [๑๒๕๗] ธมฺเมน รชฺชํ กาเรนฺตํ รฏฺฐา ปพฺพาชยิตฺถ มํ ตฺวญฺจ ชานปทา เจว เนคมา จ สมาคตา ฯ [๑๒๕๘] ทุกฺกฏญฺจ หิ โน ปุตฺต ภูนหจฺจํ กตํ มยา โยหํ สิวีนํ วจนา ปพฺพาเชสึ อทูสกํ ฯ [๑๒๕๙] เยนเกนจิ วณฺเณน ปิตุ ทุกฺขํ อุทพฺพเห มาตุยา ภคินิยาปิ อปิ ปาเณหิ อตฺตโน ฯ (นฺหานกาโล มหาราช รโชชลฺลํ ปวาหย ๑-) [๑๒๖๐] ตโต เวสฺสนฺตโร ราชา รโชชลฺลํ ปวาหยิ รโชชลฺลํ ปวาเหตฺวา สงฺขํ วณฺณํ อธารยิ ฯ ๒- [๑๒๖๑] |๑๒๖๑.๑| สีสนฺหาโต สุจิวตฺโถ สพฺพาภรณภูสิโต ปจฺจยํ นาคมารุยฺห ขคฺคํ พนฺธิ ปรนฺตปํ ฯ @เชิงอรรถ: ๑ กตฺถจิ โปตฺถเก ทิสฺสติ ฯ ๓ กตฺถจิ โปตฺถเก เอวํ ทิสฺสติ สพฺพํ วตฺตํ @จเชตฺวาน ราชเวสมธารยิ ฯ |๑๒๖๑.๒| ตโต สฏฺฐี สหสฺสานิ โยธิโน จารุทสฺสนา สหชาตา ปริกรึสุ ๑- นนฺทยนฺตา รเถสภํ ฯ |๑๒๖๑.๓| ตโต มทฺทึปิ นฺหาเปสุํ สิวิกญฺญา สมาคตา เวสฺสนฺตโร ตํ ปาเลตุ ชาลี กณฺหาชินา จุโภ อโถปิ ตํ มหาราชา สญฺชโย อภิรกฺขตุ ฯ [๑๒๖๒] |๑๒๖๒.๑| อิทญฺจ ปจฺจยํ ลทฺธา ปุพฺเพ กิเลสมตฺตโน ๒- อานนฺทิยํ อาจารึสุ รมณีเย คิริพฺพเช ฯ |๑๒๖๒.๒| อิทญฺจ ปจฺจยํ ลทฺธา ปุพฺเพ กิเลสมตฺตโน ๓- อานนฺทจิตฺตา สุมนา ปุตฺเต สงฺคมฺม ลกฺขณา ฯ |๑๒๖๒.๓| อิทญฺจ ปจฺจยํ ลทฺธา ปุพฺเพ กิเลสมตฺตโน ๔- อานนฺทจิตฺตา ปตีตา สห ปุตฺเตหิ ลกฺขณา ฯ [๑๒๖๓] |๑๒๖๓.๑| เอกภตฺตี ๕- ปุเร อาสึ นิจฺจํ ถณฺฑิลสายินี อิติ เมตํ วตํ อาสิ ตุมฺหํ กามา หิ ปุตฺตกา ฯ |๑๒๖๓.๒| ตํ เม วตํ สมิทฺธชฺช ตุมฺเห สงฺคมฺม ปุตฺตกา มาตุชํปิ ตํ ปาเลตุ ปิตุชํปิ จ ปุตฺตกา อโถปิ ตํ มหาราชา สญฺชโย อภิรกฺขตุ ฯ |๑๒๖๓.๓| ยงฺกิญฺจิตฺถิ กตํ ปุญฺญํ มยฺหญฺเจว ปิตุจฺจ เต สพฺเพน เตน กุสเลน อชโร ตฺวํ ๖- อมโร ภว ฯ [๑๒๖๔] |๑๒๖๔.๑| กปฺปาสิกญฺจ โกเสยฺยํ โขมโกทุมฺพรานิ จ @เชิงอรรถ: ๑ ม. ปกิรึสุ ฯ ๒-๓-๔ ม. สลฺเลขมตฺตโน ฯ ๕ เอกภตฺตาติปิ ฯ ๖ ม. อยํ ปาโฐ นตฺถิ ฯ สสฺสุ สุณฺหาย ปาเหสิ เยหิ มทฺที อโสภถ ฯ |๑๒๖๔.๒| ตโต โขมญฺจ กายูรํ คีเวยฺยํ รตนามยํ สสฺสุ สุณฺหาย ปาเหสิ เยหิ มทฺที อโสภถ ฯ |๑๒๖๔.๓| ตโต โขมญฺจ กายูรํ องฺคทํ มณิเมขลํ สสฺสุ สุณฺหาย ปาเหสิ เยหิ มทฺที อโสภถ ฯ |๑๒๖๔.๔| อุณฺณตํ มุขผุลฺลญฺจ นานารตฺเต จ มาณิเย ๑- สสฺสุ สุณฺหาย ปาเหสิ เยหิ มทฺที อโสภถ ฯ |๑๒๖๔.๕| อุคฺคตฺถนํ คิงฺคมกํ เมขลํ ปฏิปาทุกํ ๒- สสฺสุ สุณฺหาย ปาเหสิ เยหิ มทฺที อโสภถ ฯ |๑๒๖๔.๖| สุตฺตญฺจ สุตฺตวชฺชญฺจ อุปนิชฺฌาย เสยฺยสิ อโสภถ ราชปุตฺตี เทวกญฺญาว นนฺทเน ฯ |๑๒๖๔.๗| สีสนฺหาตา สุจิวตฺถา สพฺพาภรณภูสิตา อโสภถ ราชปุตฺตี ตาวตึสาว อจฺฉรา ฯ |๑๒๖๔.๘| กทลีว วาตจฺฉุปิตา ชาตา จิตฺตลตาวเน ทนฺตาวรณสมฺปนฺนา ราชปุตฺตี อโสภถ ฯ |๑๒๖๔.๙| สกุณี มานุสินีว ชาตา จิตฺตปฺปตฺตา ปติ นิโคฺรธปกฺกพิมฺโพฏฺฐี ราชปุตฺตี อโสภถ ฯ [๑๒๖๕] |๑๒๖๕.๑| ตสฺสา จ นาคมาเนสุํ นาติวุฑฺฒํว กุญฺชรํ สตฺติกฺขมํ สรกฺขมํ อีสาทนฺตํ อุรุฬฺหวํ ฯ |๑๒๖๕.๒| สา มทฺที นาคมารุหิ นาติวุฑฺฒํว กุญฺชรํ @เชิงอรรถ: ๑ ม. มาณิเก ฯ ๒ ม. ปฏิปาทกํ ฯ ยุ. ปาลิปาทกํ ฯ สตฺติกฺขมํ สรกฺขมํ อีสาทนฺตํ อุรุฬฺหวํ ฯ [๑๒๖๖] |๑๒๖๖.๑| สพฺพมฺหิ ตํ อรญฺญมฺหิ ยาวนฺเตตฺถ มิคา อหุ เวสฺสนฺตรสฺส เตเชน นาญฺญมญฺญํ วิเหฐยุํ ฯ |๑๒๖๖.๒| สพฺพมฺหิ ตํ อรญฺญมฺหิ ยาวนฺเตตฺถ ทิชา อหุ เวสฺสนฺตรสฺส เตเชน นาญฺญมญฺญํ วิเหฐยุํ ฯ |๑๒๖๖.๓| สพฺพมฺหิ ตํ อรญฺญมฺหิ ยาวนฺเตตฺถ มิคา อหุ เอกชฺฌํ สนฺนิปาตึสุ เวสฺสนฺตเร ปยาตมฺหิ สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒเน ฯ |๑๒๖๖.๔| สพฺพมฺหิ ตํ อรญฺญมฺหิ ยาวนฺเตตฺถ ทิชา อหุ เอกชฺฌํ สนฺนิปาตึสุ เวสฺสนฺตเร ปยาตมฺหิ สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒเน ฯ |๑๒๖๖.๕| สพฺพมฺหิ ตํ อรญฺญมฺหิ ยาวนฺเตตฺถ มิคา อหุ นาสฺส มญฺชูนิ กูชึสุ เวสฺสนฺตเร ปยาตมฺหิ สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒเน ฯ |๑๒๖๖.๖| สพฺพมฺหิ ตํ อรญฺญมฺหิ ยาวนฺเตตฺถ ทิชา อหุ นาสฺส มญฺชูนิ กูชึสุ เวสฺสนฺตเร ปยาตมฺหิ สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒเน ฯ [๑๒๖๗] |๑๒๖๗.๑| ปฏิยตฺโต ราชมคฺโค วิจิตฺโต ปุปฺผสนฺถโต วสิ เวสฺสนฺตโร ราชา ๑- ยตฺถ ยาว ๒- เชตุตฺตรา ฯ |๑๒๖๗.๒| ตโต สฏฺฐี สหสฺสานิ โยธิโน จารุทสฺสนา @เชิงอรรถ: ๑ ม. ยตฺถ ฯ ๒ ม. ยาว ตาว ฯ สมนฺตา ปริกรึสุ เวสฺสนฺตเร ปยาตมฺหิ สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒเน ฯ |๑๒๖๗.๓| โอโรธา จ กุมารา จ เวสิยานา จ พฺราหฺมณา สมนฺตา ปริกรึสุ เวสฺสนฺตเร ปยาตมฺหิ สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒเน ฯ |๑๒๖๗.๔| หตฺถาโรหา อนีกฏฺฐา รถิกา ปตฺติการกา สมนฺตา ปริกรึสุ เวสฺสนฺตเร ปยาตมฺหิ สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒเน ฯ |๑๒๖๗.๕| สมาคตา ชานปทา เนคมา จ สมาคตา สมนฺตา ปริกรึสุ เวสฺสนฺตเร ปยาตมฺหิ สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒเน ฯ |๑๒๖๗.๖| กโรฏิยา จมฺมธรา อินฺทิหตฺถา สุวมฺมิกา ๑- ปุรโต ปฏิปชฺชึสุ เวสฺสนฺตเร ปยาตมฺหิ สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒเน ฯ [๑๒๖๘] |๑๒๖๘.๑| เต ปาวึสุ ๒- ปุรํ รมฺมํ พหุปาการโตรณํ ๓- อุเปตํ อนฺนปาเนหิ นจฺจคีเตหิ จูภยํ ฯ |๑๒๖๘.๒| วิตฺตา ชานปทา อาสุํ เนคมา จ สมาคตา อนุปฺปตฺเต กุมารมฺหิ สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒเน ฯ |๑๒๖๘.๓| เจลุกฺเขโป ปวตฺติตฺถ ๔- อาคเต ธนทายเก นนฺทิปฺปเวสิ ๕- นคเร พนฺธนา โมกฺโข อโฆสถ ฯ @เชิงอรรถ: ๑ ม. อิลฺลีหตฺถา ฯ สี. ยุ. ขคฺคหตฺถา ฯ ๒ ม. ปาวิสุํ ฯ ๓ ม. มหาปาการ- ฯ @๔ ม. อวตฺติตฺถ ฯ ๕ ม. นนฺทึ ปเวสิ ฯ [๑๒๖๙] |๑๒๖๙.๑| ชาตรูปมยํ วสฺสํ เทโว ปาวสฺสิ ตาวเท เวสฺสนฺตเร ปวิฏฺฐมฺหิ สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒเน ฯ |๑๒๖๙.๒| ตโต เวสฺสนฺตโร ราชา ทานํ ทตฺวาน ขตฺติโย กายสฺส เภทา สปฺปญฺโญ สคฺคํ โส อุปปชฺชถาติ ฯ นครกณฺฑํ นาม ฯ มหาเวสฺสนฺตรชาตกํ ทสมํ ฯ มหานิปาตํ นิฏฺฐิตํ
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๒๘ หน้าที่ ๓๖๕-๔๕๓. https://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=28&A=7624&w=&modeTY=2 อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน :- https://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=28&A=7624&modeTY=2 อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :- https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=28&item=1045&items=225 อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯ :- https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_siri.php?B=28&siri=22 ศึกษาอรรถกถาชาดกนี้ได้ที่ :- https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=28&i=1045 อ่านอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย :- https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=44&A=6531 The Pali Atthakatha in Roman :- https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=44&A=6531 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๘ https://84000.org/tipitaka/read/?index_28 https://84000.org/tipitaka/english/?index_28
![อ่านหน้า[ต่าง] แรก](go1.gif){kind=small} ![อ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้ว](go2.gif){kind=small}     |
|
บันทึก ๖ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]