ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
     ฉบับหลวง   ฉบับมหาจุฬาฯ   บาลีอักษรไทย   PaliRoman 
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม
พระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๙ ภาษาบาลี อักษรไทย พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๒๑ สุตฺต. ขุ. มหานิทฺเทโส

                                       ฉฏฺโฐ ชราสุตฺตนิทฺเทโส
     [๑๘๑]        อปฺปํ วต ชีวิตํ อิทํ
                       โอรํ วสฺสสตาปิ มิยฺยติ
                       โย เจปิ อติจฺจ ชีวติ
                       อถโข โส ชรสาปิ มิยฺยติ ฯ
     [๑๘๒]   อปฺปํ   วต   ชีวิตํ  อิทนฺติ  ชีวิตนฺติ  อายุ  ฐิติ  ยปนา
ยาปนา   อิริยนา   วตฺตนา  ปาลนา  ชีวิตํ  ชีวิตินฺทฺริยํ  ฯ  อปิจ  ทฺวีหิ
การเณหิ   อปฺปกํ   ชีวิตํ   โถกํ   ชีวิตํ   ฐิติปริตฺตตาย   วา   อปฺปกํ
ชีวิตํ สรสปริตฺตตาย วา อปฺปกํ ชีวิตํ ฯ
     {๑๘๒.๑}   กถํ  ฐิติปริตฺตตาย  อปฺปกํ  ชีวิตํ  ฯ อตีเต จิตฺตกฺขเณ
ชีวิตฺถ   น   ชีวติ   น   ชีวิสฺสติ   ฯ   อนาคเต  จิตฺตกฺขเณ  ชีวิสฺสติ
น    ชีวติ    น   ชีวิตฺถ   ฯ   ปจฺจุปฺปนฺเน   จิตฺตกฺขเณ   ชีวติ   น
ชีวิตฺถ น ชีวิสฺสติ ฯ
         ชีวิตํ อตฺตภาโว จ            สุขทุกฺขา จ เกวลา
         เอกจิตฺตสมายุตฺตา         ลหุโส วตฺตติกฺขโณ ๑-
         จูฬาสีติสหสฺสานิ            กปฺปา ติฏฺฐนฺติ เย มรู
         น เตฺวว เตปิ ชีวนฺติ         ทฺวีหิ จิตฺเตหิ สมาหิตา ๒-
         เย นิรุทฺธา มรนฺตสฺส       ติฏฺฐมานสฺส วา อิธ
         สพฺเพว ๓- สทิสา ขนฺธา   คตา อปฺปฏิสนฺธิกา
@เชิงอรรถ:  ม. วตฺตเต ฯ  โป. ม. สํยุตา ฯ  ม. สพฺเพปิ ฯ
         อนนฺตรา จ เย ภงฺคา ๑-  เย จ ภงฺคา ๒- อนาคตา
         ตทนฺตเร นิรุทฺธานํ           เวสมฺมํ ๓- นตฺถิ ลกฺขเณ
         อนิพฺพตฺเตน น ชาโต      ปจฺจุปฺปนฺเน น ชีวติ
         จิตฺตภงฺคมโต โลโก         ปญฺญตฺติ ปรมตฺถิยา
         ยถา นินฺนา ปวตฺตนฺติ      ฉนฺเทน ปริณามิตา
         อจฺฉินฺนวารา ๔- วตฺตนฺติ   สฬายตนปจฺจยา
         อนิธานคตา ภงฺคา          ปุญฺโช นตฺถิ อนาคเต
         นิพฺพตฺตาเยว ติฏฺฐนฺติ     อารคฺเค สาสปูปมา
         นิพฺพตฺตานญฺจ ธมฺมานํ   ภงฺโค เนสํ ปุเรกฺขโต
         ปโลกธมฺมา ติฏฺฐนฺติ        โปราเณหิ อมิสฺสิตา
         อทสฺสนโต อายนฺติ          ภงฺคา คจฺฉนฺติ ทสฺสนํ
         วิชฺชุปฺปาโทว อากาเส      อุปฺปชฺชนฺติ วยนฺติ จาติ ฯ
เอวํ ฐิติปริตฺตตาย อปฺปกํ ชีวิตํ ฯ
     {๑๘๒.๒}   กถํ  สรสปริตฺตตาย  อปฺปกํ  ชีวิตํ  ฯ  อสฺสาสูปนิพทฺธํ
ชีวิตํ     ปสฺสาสูปนิพทฺธํ     ชีวิตํ     อสฺสาสปฺปสฺสาสูปนิพทฺธํ     ชีวิตํ
มหาภูตูปนิพทฺธํ    ชีวิตํ    อุสฺมูปนิพทฺธํ    ชีวิตํ   กวฬิงฺการาหารูปนิพทฺธํ
ชีวิตํ    วิญฺญาณูปนิพทฺธํ    ชีวิตํ    ฯ    มูลมฺปิ   อิเมสํ   ทุพฺพลํ   ฯ
ปุพฺพเหตูปิ   อิเมสํ   ทุพฺพลา   ฯ   เยปิ   ปจฺจยา  เตปิ  ทุพฺพลา  ฯ
เยปิ   ปภวิกา   ๕-   เตปิ   ทุพฺพลา  ฯ  สหภูปิ  อิเมสํ  ทุพฺพลา  ฯ
สมฺปโยคาปิ    อิเมสํ   ทุพฺพลา   ฯ   สหชาปิ   อิเมสํ   ทุพฺพลา   ฯ
@เชิงอรรถ: ๑-๒ ม. ภคฺคา ฯ  โป. ม. เวสมํ ฯ  โป. ม. อจฺฉินฺนธารา ฯ  โป. ม. ปภาวิกา ฯ
ยาปิ   ปโยชิกา   สาปิ   ทุพฺพลา  ฯ  อญฺญมญฺญํ  นิจฺจทุพฺพลา  อิเม  ฯ
อญฺญมญฺญํ   อนวตฺถิตา   อิเม   ฯ   อญฺญมญฺญํ   ปริปาตยนฺติ   อิเม  ฯ
อญฺญมญฺญสฺส   หิ  นตฺถิ  ตายิตา  ฯ  น  จาปิ  ฐเปนฺติ  อญฺญมญฺญิเม  ฯ
โยปิ  นิพฺพตฺตโก  โส  น  วิชฺชติ  ฯ น จ เกนจิ โกจิ หายติ ฯ ภงฺคพฺยา
จ  อิเม  หิ  สพฺพโส ฯ ปุริเมหิ ปภาวิตา อิเม ฯ เยปิ ปภาวิตา เต ปุเร
มตา   ฯ   ปุริมาปิจ   ปจฺฉิมาปิจ   อญฺญมญฺญํ  น  กทาจิ  อทฺทสํสูติ  ฯ
เอวํ สรสปริตฺตตาย อปฺปกํ ชีวิตํ ฯ
     {๑๘๒.๓}   อปิจ   จาตุมฺมหาราชิกานํ  เทวานํ  ชีวิตํ  อุปาทาย
มนุสฺสานํ  อปฺปกํ  ชีวิตํ  ปริตฺตกํ  ชีวิตํ  โถกํ  ชีวิตํ  ขณิกํ  ชีวิตํ  ลหุกํ
ชีวิตํ  อิตฺตรํ  ชีวิตํ  อนทฺธนียํ  ชีวิตํ  น  จิรฏฺฐิติกํ  ชีวิตํ  ฯ ตาวตึสานํ
เทวานํ   ฯ   ยามานํ   เทวานํ  ฯ  ตุสิตานํ  เทวานํ  ฯ  นิมฺมานรตีนํ
เทวานํ   ฯ   ปรนิมฺมิตวสวตฺตีนํ   เทวานํ   ฯ  พฺรหฺมกายิกานํ  เทวานํ
ชีวิตํ   อุปาทาย   มนุสฺสานํ   อปฺปกํ  ชีวิตํ  ปริตฺตกํ  ชีวิตํ  โถกํ  ชีวิตํ
ขณิกํ  ชีวิตํ  ลหุกํ  ชีวิตํ  อิตฺตรํ  ชีวิตํ  อนทฺธนียํ  ชีวิตํ  น จิรฏฺฐิติกํ
ชีวิตํ  ฯ  วุตฺตํ  เหตํ  ภควตา  อปฺปมิทํ  ภิกฺขเว  มนุสฺสานํ อายุ คมนีโย
สมฺปราโย   มนฺตาย   โผฏฺฐพฺพํ   กตฺตพฺพํ   กุสลํ   จริตพฺพํ  พฺรหฺมจริยํ
นตฺถิ ชาตสฺส อมรณํ โย ภิกฺขเว จิรํ ชีวติ โส วสฺสสตํ อปฺปํ วา ภิยฺโย
         อปฺปมายุ มนุสฺสานํ        หิเฬยฺย นํ สุโปริโส
         จเรยฺยาทิตฺตสีโสว           นตฺถิ มจฺจุสฺส นาคโม
         อจฺจยนฺติ อโหรตฺตา        ชีวิตํ อุปรุชฺฌติ
         อายุ ขียติ มจฺจานํ           กุนฺนทีนํว อูทกนฺติ ฯ
อปฺปํ วต ชีวิตํ อิทํ ฯ
     [๑๘๓]   โอรํ   วสฺสสตาปิ   มิยฺยตีติ   กลลกาเลปิ  จวติ  มรติ
อนฺตรธายติ  วิปฺปลุชฺชติ  ฯ  อมฺพุทกาเลปิ  ๑-  จวติ  มรติ  อนฺตรธายติ
วิปฺปลุชฺชติ   ฯ   เปสิกาเลปิ   จวติ  มรติ  อนฺตรธายติ  วิปฺปลุชฺชติ  ฯ
ฆนกาเลปิ  จวติ  มรติ  อนฺตรธายติ  วิปฺปลุชฺชติ  ฯ  ปญฺจสาขกาเลปิ ๒-
จวติ   มรติ   อนฺตรธายติ   วิปฺปลุชฺชติ   ฯ   ชาติมตฺโตปิ  จวติ  มรติ
อนฺตรธายติ   วิปฺปลุชฺชติ   ฯ   ปสูติฆเรปิ   จวติ   มรติ   อนฺตรธายติ
วิปฺปลุชฺชติ   ฯ   อฑฺฒมาสิโกปิ  จวติ  มรติ  อนฺตรธายติ  วิปฺปลุชฺชติ  ฯ
มาสิโกปิ    จวติ   มรติ   อนฺตรธายติ   วิปฺปลุชฺชติ   ฯ   ทฺวิมาสิโกปิ
ติมาสิโกปิ    จตุมาสิโกปิ    ปญฺจมาสิโกปิ   จวติ   มรติ   อนฺตรธายติ
วิปฺปลุชฺชติ   ฯ   ฉมาสิโกปิ   สตฺตมาสิโกปิ   อฏฺฐมาสิโกปิ  นวมาสิโกปิ
ทสมาสิโกปิ   สํวจฺฉริโกปิ   จวติ   มรติ   อนฺตรธายติ   วิปฺปลุชฺชติ  ฯ
ทฺวิวสฺสิโกปิ    ติวสฺสิโกปิ    จตุวสฺสิโกปิ    ปญฺจวสฺสิโกปิ    ฉวสฺสิโกปิ
สตฺตวสฺสิโกปิ   อฏฺฐวสฺสิโกปิ   นววสฺสิโกปิ   ทสวสฺสิโกปิ   วีสติวสฺสิโกปิ
ตึสวสฺสิโกปิ     จตฺตาฬีสวสฺสิโกปิ     ปญฺญาสวสฺสิโกปิ     สฏฺฐิวสฺสิโกปิ
สตฺตติวสฺสิโกปิ   อสีติวสฺสิโกปิ   นวุติวสฺสิโกปิ   จวติ  มรติ  อนฺตรธายติ
วิปฺปลุชฺชตีติ โอรํ วสฺสสตาปิ มิยฺยติ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. อพฺพุทกาเลปิ ฯ   ม. ยุ. ปสาขกาเลปิ ฯ
     [๑๘๔]   โย  เจปิ  อติจฺจ  ชีวตีติ  โย  วสฺสสตํ อติกฺกมิตฺวา ชีวติ
โส  เอกํ  วา  วสฺสํ  ชีวติ  เทฺว วา วสฺสานิ ชีวติ ตีณิ วา วสฺสานิ ชีวติ
จตฺตาริ  วา  วสฺสานิ  ชีวติ  ปญฺจ  วา  วสฺสานิ  ชีวติ  ทส วา วสฺสานิ
ชีวติ  วีสติ  วา  วสฺสานิ  ชีวติ  ตึสํ  วา  วสฺสานิ  ชีวติ  จตฺตาฬีสํ วา
วสฺสานิ ชีวตีติ โย เจปิ อติจฺจ ชีวติ ฯ
     [๑๘๕]   อถโข  โส  ชรสาปิ  มิยฺยตีติ  ยทา  ชิณฺโณ  โหติ วุฑฺโฒ
มหลฺลโก    อทฺธคโต   วโยอนุปฺปตฺโต   ขณฺฑทนฺโต   ปลิตเกโส   วิลูนํ
ขลิตสิโร   วลินํ   ติลกาหตคตฺโต   วงฺโก   ภคฺโค   ทณฺฑปรายโน  โส
ชรายปิ จวติ มรติ อนฺตรธายติ วิปฺปลุชฺชติ ฯ
                   นตฺถิ มรณมฺหา โมกฺโข
         ผลานมิว ปกฺกานํ           ปาโต ปตนโต ภยํ
         เอวํ ชาตาน มจฺจานํ        นิจฺจํ มรณโต ภยํ
         ยถาปิ กุมฺภการสฺส         กตา มตฺติกภาชนา
         สพฺเพ เภทปริยนฺตา        เอวํ มจฺจาน ชีวิตํ
         ทหรา จ มหนฺตา จ          เย พาลา เย จ ปณฺฑิตา
         สพฺเพ มจฺจุวสํ ยนฺติ        สพฺเพ มจฺจุปรายนา
         เตสํ มจฺจุปเรตานํ            คจฺฉตํ ปรโลกโต
         น ปิตา ตายเต ปุตฺตํ        ญาตี วา ปน ญาตเก
         เปกฺขตญฺเญว ญาตีนํ      ปสฺส ลาลปฺปตํ ปุถู
         เอกเมโกว มจฺจานํ          โควชฺโฌ วิย นิยฺยติ
         เอวํ อพฺภาหโต โลโก      มจฺจุนา จ ชราย จาติ ฯ
อถโข โส ชรสาปิ มิยฺยติ ฯ เตนาห ภควา
                       อปฺปํ วต ชีวิตํ อิทํ
                       โอรํ วสฺสสตาปิ มิยฺยติ
                       โย เจปิ อติจฺจ ชีวติ
                       อถโข โส ชรสาปิ มิยฺยตีติ ฯ
     [๑๘๖]        โสจนฺติ ชนา มมายิเต
                       น หิ สนฺติ นิจฺจา ปริคฺคหา
                       วินาภาวสนฺตเมวิทํ
                       อิติ ทิสฺวา นาคารมาวเส ฯ
     [๑๘๗]   โสจนฺติ  ชนา  มมายิเตติ  ชนาติ  ขตฺติยา  จ พฺราหฺมณา
จ  เวสฺสา  จ  สุทฺทา  จ  คหฏฺฐา จ ปพฺพชิตา จ เทวา จ มนุสฺสา จ ฯ
มมตฺตาติ    เทฺว    มมตฺตา    ตณฺหามมตฺตญฺจ   ทิฏฺฐิมมตฺตญฺจ   ฯเปฯ
อิทํ   ตณฺหามมตฺตํ   ฯเปฯ   อิทํ   ทิฏฺฐิมมตฺตํ   ฯ  มมายิตวตฺถุอจฺเฉท-
สงฺกิโนปิ    โสจนฺติ    อจฺฉิชฺชนฺเตปิ   โสจนฺติ   อจฺฉินฺเนปิ   โสจนฺติ
มมายิตวตฺถุวิปริณามสงฺกิโนปิ     โสจนฺติ     วิปริณามนฺเตปิ     โสจนฺติ
วิปริณเตปิ   โสจนฺติ   กิลมนฺติ   ปริเทวนฺติ  อุรตฺตาฬึ  กนฺทนฺติ  สมฺโมหํ
อาปชฺชนฺตีติ โสจนฺติ ชนา มมายิเต ฯ
     [๑๘๘]   น   หิ   สนฺติ   นิจฺจา   ปริคฺคหาติ  ปริคฺคหาติ  เทฺว
ปริคฺคหา    ตณฺหาปริคฺคโห    จ    ทิฏฺฐิปริคฺคโห    จ   ฯเปฯ   อยํ
ตณฺหาปริคฺคโห    ฯเปฯ    อยํ    ทิฏฺฐิปริคฺคโห    ฯ   ตณฺหาปริคฺคโห
อนิจฺโจ   สงฺขโต   ปฏิจฺจสมุปฺปนฺโน   ขยธมฺโม   วยธมฺโม  วิราคธมฺโม
นิโรธธมฺโม    วิปริณามธมฺโม    ฯ   ทิฏฺฐิปริคฺคโห   อนิจฺโจ   สงฺขโต
ปฏิจฺจสมุปฺปนฺโน    ขยธมฺโม    วยธมฺโม    วิราคธมฺโม    นิโรธธมฺโม
วิปริณามธมฺโม    ฯ    วุตฺตํ   เหตํ   ภควตา   ปสฺสถ   โน   ตุเมฺห
ภิกฺขเว    ตํ   ปริคฺคหํ   ยฺวายํ   ปริคฺคโห   นิจฺโจ   ธุโว   สสฺสโต
อวิปริณามธมฺโม   สสฺสติสมํ   ตเถว  ฐสฺสตีติ  ฯ  โน  เหตํ  ภนฺเต  ฯ
สาธุ   ภิกฺขเว   อหมฺปิ   โข  เอตํ  ภิกฺขเว  ปริคฺคหํ  น  สมนุปสฺสามิ
ยฺวายํ   ปริคฺคโห   นิจฺโจ   ธุโว   สสฺสโต  อวิปริณามธมฺโม  สสฺสติสมํ
ตเถว   ฐสฺสตีติ   ฯ  ปริคฺคหา  นิจฺจา  ธุวา  สสฺสตา  อวิปริณามธมฺมา
นตฺถิ   น   สนฺติ   น   สํวิชฺชนฺติ   นุปลพฺภนฺตีติ   น  หิ  สนฺติ  นิจฺจา
ปริคฺคหา ฯ
     [๑๘๙]   วินาภาวสนฺตเมวิทนฺติ  นานาภาเว วินาภาเว อญฺญถาภาเว
สนฺเต    สํวิชฺชมาเน    อุปลพฺภิยมาเน    ฯ   วุตฺตํ   เหตํ   ภควตา
อลํ   อานนฺท   มา   โสจิ   มา   ปริเทวิ  นนุ  เอตํ  อานนฺท  มยา
ปฏิกจฺเจว   ๑-   อกฺขาตํ   สพฺเพเหว   ปิเยหิ  มนาเปหิ  นานาภาโว
วินาภาโว   อญฺญถาภาโว   ตํ   กุเตตฺถ   อานนฺท  ลพฺภา  ยนฺตํ  ชาตํ
@เชิงอรรถ:  ปฏิคจฺเจวาติปิ ปาโฐ ฯ
ภูตํ  สงฺขตํ  ปโลกธมฺมํ  ตํ  วต  มา  ปลุชฺชีติ  เนตํ  ฐานํ  วิชฺชตีติ  ฯ
ปุริมานํ   ปุริมานํ   ขนฺธานํ   ธาตูนํ   อายตนานํ   วิปริณามญฺญถาภาวา
ปจฺฉิมา   ปจฺฉิมา   ขนฺธา   จ  ธาตุโย  จ  อายตนานิ  จ  ปวตฺตนฺตีติ
วินาภาวสนฺตเมวิทํ ฯ
     [๑๙๐]   อิติ  ทิสฺวา  นาคารมาวเสติ  อิตีติ  ปทสนฺธิ  ปทสํสคฺโค
ปทปาริปูริ     อกฺขรสมวาโย     พฺยญฺชนสิลิฏฺฐตา     ปทานุปุพฺพตาเมตํ
อิตีติ  ฯ  อิติ  ทิสฺวา  ปสฺสิตฺวา  ตุลยิตฺวา  ตีรยิตฺวา  วิภาวยิตฺวา  วิภูตํ
กตฺวา  มมตฺเตสูติ  อิติ  ทิสฺวา  ฯ  นาคารมาวเสติ สพฺพํ ฆราวาสปลิโพธํ
ฉินฺทิตฺวา     ปุตฺตทารปลิโพธํ     ฉินฺทิตฺวา    ญาติปลิโพธํ    ฉินฺทิตฺวา
มิตฺตามจฺจปลิโพธํ    ฉินฺทิตฺวา    สนฺนิธิปลิโพธํ    ฉินฺทิตฺวา    เกสมสฺสุํ
โอหาเรตฺวา   กาสายานิ   วตฺถานิ  อจฺฉาเทตฺวา  อคารสฺมา  อนคาริยํ
ปพฺพชิตฺวา    อกิญฺจนภาวํ    อุปคนฺตฺวา    เอโก   จเรยฺย   วิหเรยฺย
อิริเยยฺย   วตฺเตยฺย   ปาเลยฺย   ยเปยฺย   ยาเปยฺยาติ   อิติ   ทิสฺวา
นาคารมาวเส ฯ เตนาห ภควา
                       โสจนฺติ ชนา มมายิเต
                       น หิ สนฺติ นิจฺจา ปริคฺคหา
                       วินาภาวสนฺตเมวิทํ
                       อิติ ทิสฺวา นาคารมาวเสติ ฯ
     [๑๙๑]        มรเณนปิ ตํ ปหียติ
                       ยํ ปุริโส มมยิทนฺติ มญฺญติ
                       เอตมฺปิ วิทิตฺวา ๑- ปณฺฑิโต
                       น มมตฺตาย นเมถ มามโก ฯ
     [๑๙๒]   มรเณนปิ   ตํ   ปหียตีติ   มรณนฺติ   ยา   เตสํ  เตสํ
สตฺตานํ   ตมฺหา   ตมฺหา  สตฺตนิกายา  จุติ  จวนตา  เภโท  อนฺตรธานํ
มจฺจุ    มรณํ    กาลกิริยา   ขนฺธานํ   เภโท   กเฬวรสฺส   นิกฺเขโป
ชีวิตินฺทฺริยสฺสุปจฺเฉโท    ฯ    ตนฺติ    รูปคตํ    เวทนาคตํ   สญฺญาคตํ
สงฺขารคตํ    วิญฺญาณคตํ    ฯ    ปหียตีติ    ปหียติ   ชหียติ   วิชหียติ
อนฺตรธายติ วิปฺปลุชฺชติ ฯ ภาสิตมฺปิ เหตํ
                    ปุพฺเพว มจฺจํ วิชหนฺติ โภคา
                    มจฺโจว เน ปุพฺพตรํ ชหาติ
                    อสสฺสตา โภคิโน กามกามี
                    ตสฺมา น โสจามหํ โสกกาเล
                    อุเทติ อาปูรติ เวติ จนฺโท
                    อตฺถํ คเมตฺวาน ปเลติ สุริโย
                    วิทิตา มยา สตฺตุก ๒- โลกธมฺมา
                    ตสฺมา น โสจามหํ โสกกาเลติ ฯ
มรเณนปิ ตํ ปหียติ ฯ
     [๑๙๓]   ยํ    ปุริโส    มมยิทนฺติ    มญฺญตีติ   ยนฺติ   รูปคตํ
เวทนาคตํ   สญฺญาคตํ   สงฺขารคตํ   วิญฺญาณคตํ   ฯ   ปุริโสติ   สงฺขา
สมญฺญา    ปญฺญตฺติ    โลกโวหาโร    นามํ    นามกมฺมํ    นามเธยฺยํ
@เชิงอรรถ:  ม. วิทิตฺวาน   ยุ. สตฺตก ฯ
นิรุตฺติ   พฺยญฺชนํ   อภิลาโป   ฯ   มมยิทนฺติ   มญฺญตีติ   ตณฺหามญฺญนาย
มญฺญติ       ทิฏฺฐิมญฺญนาย      มญฺญติ      มานมญฺญนาย      มญฺญติ
กิเลสมญฺญนาย    มญฺญติ    ทุจฺจริตมญฺญนาย    มญฺญติ    ปโยคมญฺญนาย
มญฺญติ วิปากมญฺญนาย มญฺญตีติ ยํ ปุริโส มมยิทนฺติ มญฺญติ ฯ
     [๑๙๔]   เอตมฺปิ   วิทิตฺวา   ปณฺฑิโตติ   เอตํ   อาทีนวํ  ญตฺวา
ชานิตฺวา   ตุลยิตฺวา   ตีรยิตฺวา   วิภาวยิตฺวา  วิภูตํ  กตฺวา  มมตฺเตสูติ
เอตมฺปิ  วิทิตฺวา  ฯ  ปณฺฑิโตติ  [๑]-  พุทฺธิมา  ญาณี  วิภาวี  เมธาวีติ
เอตมฺปิ วิทิตฺวา ปณฺฑิโต ฯ
     [๑๙๕]   น  มมตฺตาย  นเมถ  มามโกติ  มมตฺตาติ  เทฺว  มมตฺตา
ตณฺหามมตฺตญฺจ      ทิฏฺฐิมมตฺตญฺจ      ฯเปฯ     อิทํ     ตณฺหามมตฺตํ
ฯเปฯ    อิทํ   ทิฏฺฐิมมตฺตํ   ฯ   มามโกติ   พุทฺธมามโก   ธมฺมมามโก
สงฺฆมามโก     โส     ภควนฺตํ    มมายติ    ภควา    ตํ    ปุคฺคลํ
ปริคฺคณฺหาติ   ฯ   วุตฺตํ   เหตํ   ภควตา   เย   เต   ภิกฺขเว  ภิกฺขู
กุหา   ถทฺธา   ลปา  สงฺคี  อุนฺนฬา  อสมาหิตา  น  เม  เต  ภิกฺขเว
ภิกฺขู   มามกา   อปคตา   จ   เต  [๒]-  ภิกฺขู  อิมสฺมา  ธมฺมวินยา
น   จ   เต   อิมสฺมึ   ธมฺมวินเย   วุฑฺฒึ  วิรูฬฺหึ  เวปุลฺลํ  อาปชฺชนฺติ
เย   จ   โข   เต   ภิกฺขเว  ภิกฺขู  นิกฺกุหา  นิลฺลปา  ธีรา  อถทฺธา
สุสมาหิตา   เต   โข   เม   ภิกฺขเว   ภิกฺขู   มามกา  อนปคตา  จ
เต   ภิกฺขู   อิมสฺมา   ธมฺมวินยา   เต   จ  อิมสฺมึ  ธมฺมวินเย  วุฑฺฒึ
@เชิงอรรถ:  ม. ปณฺฑิโต ธีโร ปณฺฑิโต ปญฺญวา ฯ  ม. ภิกฺขเว ฯ
วิรูฬฺหึ เวปุลฺลํ อาปชฺชนฺตีติ ฯ
         กุหา ถทฺธา ลปา สงฺคี     อุนฺนฬา อสมาหิตา
         น เต ธมฺเม วิรูหนฺติ         สมฺมาสมฺพุทฺธเทสิเต
         นิกฺกุหา นิลฺลปา ธีรา      อถทฺธา สุสมาหิตา
         เต เว ธมฺเม วิรูหนฺติ        สมฺมาสมฺพุทฺธเทสิเต ฯ
น    มมตฺตาย    นเมถ    มามโกติ   มามโก   ตณฺหามมตฺตํ   ปหาย
ทิฏฺฐิมมตฺตํ   ปฏินิสฺสชฺชิตฺวา   มมตฺตาย   น   นเมยฺย   น   โอนเมยฺย
น   ตนฺนินฺโน   อสฺส   น   ตปฺโปโณ   น  ตปฺปพฺภาโร  น  ตทธิมุตฺโต
น   ตทาธิปเตยฺโยติ   น   มมตฺตาย   นเมถ   มามโก   ฯ   เตนาห
ภควา
                       มรเณนปิ ตํ ปหียติ
                       ยํ ปุริโส มมยิทนฺติ มญฺญติ
                       เอตมฺปิ วิทิตฺวา ปณฺฑิโต
                       น มมตฺตาย นเมถ มามโกติ ฯ
     [๑๙๖]        สุปิเนน ยถาปิ สงฺคตํ
                       ปฏิพุทฺโธ ปุริโส น ปสฺสติ
                       เอวมฺปิ ปิยายิตํ ชนํ
                       เปตํ กาลกตํ น ปสฺสติ ฯ
     [๑๙๗]   สุปิเนน   ยถาปิ   สงฺคตนฺติ   สงฺคตํ  สมาคตํ  สมาหิตํ
สนฺนิปติตนฺติ สุปิเนน ยถาปิ สงฺคตํ ฯ
     [๑๙๘]   ปฏิพุทฺโธ   ปุริโส  น  ปสฺสตีติ  ยถา  ปุริโส  สุปินคโต
จนฺทํ    ปสฺสติ   สุริยํ   ปสฺสติ   มหาสมุทฺทํ   ปสฺสติ   สิเนรุปพฺพตราชํ
ปสฺสติ   หตฺถึ   ปสฺสติ   อสฺสํ   ปสฺสติ   รถํ   ปสฺสติ   ปตฺตึ   ปสฺสติ
เสนาพฺยูหํ     ปสฺสติ    อารามรามเณยฺยกํ    ปสฺสติ    วนรามเณยฺยกํ
ปสฺสติ     ภูมิรามเณยฺยกํ     ปสฺสติ     โปกฺขรณิรามเณยฺยกํ    ปสฺสติ
ปฏิพุทฺโธ น กิญฺจิ ปสฺสตีติ ปฏิพุทฺโธ ปุริโส น ปสฺสติ ฯ
     [๑๙๙]   เอวมฺปิ  ปิยายิตํ  ชนนฺติ  เอวนฺติ  โอปมฺมสมฺปฏิปาทนา ฯ
ปิยายิตํ     ชนนฺติ     ปิยายิตํ     มมายิตํ     ชนํ    มาตรํ    วา
ปิตรํ   วา   ภาตรํ   วา   ภคินึ   วา   ปุตฺตํ  วา  ธีตรํ  วา  มิตฺตํ
วา อมจฺจํ วา ญาติสาโลหิตํ วาติ เอวมฺปิ ปิยายิตํ ชนํ ฯ
     [๒๐๐]   เปตํ   กาลกตํ   น   ปสฺสตีติ   เปตา  วุจฺจนฺติ  มตา
กาลกตา   ฯ   น   ปสฺสติ   น   ทกฺขติ   นาธิคจฺฉติ   น  วินฺทติ  น
ปฏิลภตีติ เปตํ กาลกตํ น ปสฺสติ ฯ เตนาห ภควา
                       สุปิเนน ยถาปิ สงฺคตํ
                       ปฏิพุทฺโธ ปุริโส น ปสฺสติ
                       เอวมฺปิ ปิยายิตํ ชนํ
                       เปตํ กาลกตํ น ปสฺสตีติ ฯ
     [๒๐๑]        ทิฏฺฐาปิ สุตาปิ เต ชนา
                       เยสํ นามมิทํ ปวุจฺจติ
                       นามเมวาวสิสฺสติ
                       อกฺเขยฺยํ เปตสฺส ชนฺตุโน ฯ
     [๒๐๒]   ทิฏฺฐาปิ    สุตาปิ    เต    ชนาติ    ทิฏฺฐาติ   เย
จกฺขุวิญฺญาณาภิสมฺภูตา   ฯ   สุตาติ   เย  โสตวิญฺญาณาภิสมฺภูตา  ฯ  เต
ชนาติ   ขตฺติยา   จ   พฺราหฺมณา  จ  เวสฺสา  จ  สุทฺทา  จ  คหฏฺฐา
จ    ปพฺพชิตา   จ   เทวา   จ   มนุสฺสา   จาติ   ทิฏฺฐาปิ   สุตาปิ
เต ชนา ฯ
     [๒๐๓]   เยสํ   นามมิทํ   ปวุจฺจตีติ   เยสนฺติ   เยสํ  ขตฺติยานํ
พฺราหฺมณานํ    เวสฺสานํ    สุทฺทานํ    คหฏฺฐานํ   ปพฺพชิตานํ   เทวานํ
มนุสฺสานํ    ฯ    นามนฺติ   สงฺขา   สมญฺญา   ปญฺญตฺติ   โลกโวหาโร
นามํ   นามกมฺมํ   นามเธยฺยํ   นิรุตฺติ  พฺยญฺชนํ  อภิลาโป  ฯ  ปวุจฺจตีติ
กถิยติ ภณิยติ ทีปิยติ โวหริยตีติ เยสํ นามมิทํ ปวุจฺจติ ฯ
     [๒๐๔]   นามเมวาวสิสฺสติ    อกฺเขยฺยนฺติ   รูปคตํ   เวทนาคตํ
สญฺญาคตํ     สงฺขารคตํ     วิญฺญาณคตํ    ปหียติ    ชหียติ    วิชหียติ
อนฺตรธายติ   วิปฺปลุชฺชติ   นามเมวาวสิสฺสติ   ฯ   อกฺเขยฺยนฺติ  อกฺขาตุํ
กเถตุํ   ภณิตุํ   ทีปยิตุํ   โวหริตุนฺติ   นามเมวาวสิสฺสติ   อกฺเขยฺยํ   ฯ
เปตสฺส    ชนฺตุโนติ   เปตสฺสาติ   มตสฺส   กาลกตสฺส   ฯ   ชนฺตุโนติ
สตฺตสฺส   นรสฺส   มานวสฺส   โปสสฺส   ปุคฺคลสฺส  ชีวสฺส  ชาตุสฺส  ๑-
ชนฺตุสฺส    อินฺทคุสฺส    มนุชสฺสาติ   อกฺเขยฺยํ   เปตสฺส   ชนฺตุโน   ฯ
เตนาห ภควา
@เชิงอรรถ:  ม. ชาคุสฺส ฯ ยุ. ชคุสฺส ฯ
                       ทิฏฺฐาปิ สุตาปิ เต ชนา
                       เยสํ นามมิทํ ปวุจฺจติ
                       นามเมวาวสิสฺสติ
                       อกฺเขยฺยํ เปตสฺส ชนฺตุโนติ ฯ
     [๒๐๕]        โสกปริเทวมจฺฉรํ
                       น ชหนฺติ คิทฺธา มมายิเต
                       ตสฺมา มุนโย ปริคฺคหํ
                       หิตฺวา อจรึสุ เขมทสฺสิโน ฯ
     [๒๐๖]   โสกปริเทวมจฺฉรํ  น  ชหนฺติ  คิทฺธา  มมายิเตติ  โสโกติ
ญาติพฺยสเนน   วา   ผุฏฺฐสฺส  โภคพฺยสเนน  วา  ผุฏฺฐสฺส  โรคพฺยสเนน
วา   ผุฏฺฐสฺส   สีลพฺยสเนน   วา  ผุฏฺฐสฺส  ทิฏฺฐิพฺยสเนน  วา  ผุฏฺฐสฺส
อญฺญตรญฺญตเรน    วา    พฺยสเนน    สมนฺนาคตสฺส    อญฺญตรญฺญตเรน
วา   ทุกฺขธมฺเมน   ผุฏฺฐสฺส   โสโก   โสจนา   โสจิตตฺตํ  อนฺโตโสโก
อนฺโตปริโสโก    อนฺโตฑาโห    อนฺโตปริฑาโห   เจตโส   ปริชฺฌายนา
โทมนสฺสํ   โสกสลฺลํ  ฯ  ปริเทโวติ  ญาติพฺยสเนน  วา  ผุฏฺฐสฺส  ฯเปฯ
ทิฏฺฐิพฺยสเนน    วา    ผุฏฺฐสฺส    อญฺญตรญฺญตเรน    วา    พฺยสเนน
สมนฺนาคตสฺส   อญฺญตรญฺญตเรน   วา   ทุกฺขธมฺเมน   ผุฏฺฐสฺส  อาเทโว
ปริเทโว   อาเทวนา   ปริเทวนา   อาเทวิตตฺตํ   ปริเทวิตตฺตํ   วาจา
ปลาโป วิปฺปลาโป ลาลปฺโป ลาลปฺปายนา ลาลปฺปายิตตฺตํ ฯ
     {๒๐๖.๑}   มจฺฉริยนฺติ ปญฺจ มจฺฉริยานิ อาวาสมจฺฉริยํ กุลมจฺฉริยํ ลาภมจฺฉริยํ
วณฺณมจฺฉริยํ    ธมฺมมจฺฉริยํ    ยํ    เอวรูปํ    มจฺฉริยํ    มจฺฉรายนา
มจฺฉรายิตตฺตํ    เววิจฺฉํ   กทริยํ   กฏุกญฺจกตา    อคฺคหิตตฺตํ   จิตฺตสฺส
อิทํ   วุจฺจติ   มจฺฉริยํ   ฯ  อปิจ  ขนฺธมจฺฉริยํปิ  มจฺฉริยํ  ธาตุมจฺฉริยํปิ
มจฺฉริยํ   อายตนมจฺฉริยํปิ   มจฺฉริยํ   คาโห   อิทํ  วุจฺจติ  มจฺฉริยํ  ฯ
เคโธ   วุจฺจติ   ตณฺหา  โย  ราโค  สาราโค  ฯเปฯ  อภิชฺฌา  โลโภ
อกุสลมูลํ   ฯ   มมตฺตาติ   เทฺว  มมตฺตา  ตณฺหามมตฺตญฺจ  ทิฏฺฐิมมตฺตญฺจ
ฯเปฯ   อิทํ   ตณฺหามมตฺตํ   ฯเปฯ   อิทํ  ทิฏฺฐิมมตฺตํ  ฯ  มมายิตวตฺถ-
ุอจฺเฉทสงฺกิโนปิ  โสจนฺติ  อิจฺฉิชฺชนฺเตปิ  โสจนฺติ  อจฺฉินฺเนปิ  โสจนฺติ ฯ
มมายิตวตฺถุวิปริณามสงฺกิโนปิ     โสจนฺติ     วิปริณามนฺเตปิ     โสจนฺติ
วิปริณเตปิ    โสจนฺติ    ฯ    มมายิตวตฺถุอจฺเฉทสงฺกิโนปิ    ปริเทวนฺติ
อจฺฉิชฺชนฺเตปิ   ปริเทวนฺติ   อจฺฉินฺเนปิ   ปริเทวนฺติ   ฯ   มมายิตวตฺถุ-
วิปริณามสงฺกิโนปิ   ปริเทวนฺติ   วิปริณามนฺเตปิ   ปริเทวนฺติ  วิปริณเตปิ
ปริเทวนฺติ   ฯ  มมายิตวตฺถุํ  รกฺขนฺติ  โคเปนฺติ  ปริคฺคณฺหนฺติ  มมายิตนฺติ
มจฺฉรายนฺติ  ฯ  มมายิตสฺมึ  วตฺถุสฺมึ  โสจนฺติ  โสกํ  น  ชหนฺติ  ปริเทวํ
น  ชหนฺติ  มจฺฉริยํ  น  ชหนฺติ  เคธํ  น  ชหนฺติ นปฺปชหนฺติ น วิโนเทนฺติ
น   พฺยนฺตีกโรนฺติ   น   อนภาวงฺคเมนฺตีติ  โสกปริเทวมจฺฉรํ  น  ชหนฺติ
คิทฺธา มมายิเต ฯ
     [๒๐๗]   ตสฺมา   มุนโย   ปริคฺคหํ  หิตฺวา  อจรึสุ  เขมทสฺสิโนติ
ตสฺมาติ    ตสฺมา    ตํการณา   ตํเหตุ   ตปฺปจฺจยา   ตํนิทานา   เอตํ
อาทีนวํ    สมฺปสฺสมาโน    มมตฺเตสูติ    ตสฺมา   ฯ   มุนโยติ   โมนํ
วุจฺจติ   ญาณํ   ยา   ปญฺญา   ปชานนา   ฯเปฯ   อโมโห  ธมฺมวิจโย
สมฺมาทิฏฺฐิ    เตน   ญาเณน   สมนฺนาคตา   มุนโย   โมนปฺปตฺตา   ฯ
ตีณิ   โมเนยฺยานิ   กายโมเนยฺยํ   วจีโมเนยฺยํ   มโนโมเนยฺยํ   ฯเปฯ
สงฺคชาลมติจฺจ  โส  มุนิ  ฯ  ปริคฺคโหติ  เทฺว  ปริคฺคหา  ตณฺหาปริคฺคโห
จ    ทิฏฺฐิปริคฺคโห   จ   ฯเปฯ   อยํ   ตณฺหาปริคฺคโห   ฯเปฯ   อยํ
ทิฏฺฐิปริคฺคโห   ฯ   มุนโย   ตณฺหาปริคฺคหํ   ปหาย   ๑-   ทิฏฺฐิปริคฺคหํ
ปฏินิสฺสชฺชิตฺวา อจรึสุ วิจรึสุ อิริยึสุ วตฺตึสุ ปาลึสุ ยปึสุ ยาปึสุ ฯ
     {๒๐๗.๑}   เขมทสฺสิโนติ  เขมํ  วุจฺจติ  อมตํ  นิพฺพานํ  โย  โส
สพฺพสงฺขารสมโถ    สพฺพูปธิปฏินิสฺสคฺโค   ตณฺหกฺขโย   วิราโค   นิโรโธ
นิพฺพานํ    ฯ   เขมทสฺสิโนติ   เขมทสฺสิโน   ตาณทสฺสิโน   เลณทสฺสิโน
สรณทสฺสิโน   อภยทสฺสิโน   อจฺจุตทสฺสิโน   อมตทสฺสิโน  นิพฺพานทสฺสิโนติ
ตสฺมา มุนโย ปริคฺคหํ หิตฺวา อจรึสุ เขมทสฺสิโน ฯ เตนาห ภควา
                       โสกปริเทวมจฺฉรํ
                       น ชหนฺติ คิทฺธา มมายิเต
                       ตสฺมา มุนโย ปริคฺคหํ
                       หิตฺวา อจรึสุ เขมทสฺสิโนติ ฯ
     [๒๐๘]        ปฏิลีนจรสฺส ภิกฺขุโน
                       ภชมานสฺส วิวิตฺตมาสนํ
@เชิงอรรถ:  โป. ม. ปริจฺจชิตฺวา ฯ
                       สามคฺคิยมาหุ ตสฺส ตํ
                       โย อตฺตานํ ภวเน น ทสฺสเย ฯ
     [๒๐๙]   ปฏิลีนจรสฺส   ภิกฺขุโนติ   ปฏิลีนจรา   วุจฺจนฺติ   สตฺต
เสขา   ๑-   อรหา  ปฏิลีโน  ฯ  กึการณา  ปฏิลีนจรา  กุจฺจนฺติ  สตฺต
เสขา  ฯ  เต  ตโต  ตโต  จิตฺตํ ปฏิลีเนนฺตา ปฏิกุชฺเชนฺตา ปฏิวฏฺเฏนฺตา
สนฺนิรุทฺธนฺตา    สนฺนิคฺคณฺหนฺตา   สนฺนิวาเรนฺตา   รกฺขนฺตา   โคเปนฺตา
จรนฺติ   วิหรนฺติ   อิริยนฺติ   วตฺเตนฺติ  ปาเลนฺติ  ยเปนฺติ  ยาเปนฺติ  ฯ
จกฺขุทฺวาเร     จิตฺตํ     ปฏิลีเนนฺตา    ปฏิกุชฺเชนฺตา    ปฏิวฏฺเฏนฺตา
สนฺนิรุทฺธนฺตา    สนฺนิคฺคณฺหนฺตา   สนฺนิวาเรนฺตา   รกฺขนฺตา   โคเปนฺตา
จรนฺติ วิหรนฺติ อิริยนฺติ วตฺเตนฺติ ปาเลนฺติ ยเปนฺติ ยาเปนฺติ ฯ
     {๒๐๙.๑}   โสตทฺวาเร  จิตฺตํ ฆานทฺวาเร จิตฺตํ ชิวฺหาทฺวาเร จิตฺตํ
กายทฺวาเร    จิตฺตํ   มโนทฺวาเร   จิตฺตํ   ปฏิลีเนนฺตา   ปฏิกุชฺเชนฺตา
ปฏิวฏฺเฏนฺตา      สนฺนิรุทฺธนฺตา      สนฺนิคฺคณฺหนฺตา     สนฺนิวาเรนฺตา
รกฺขนฺตา   โคเปนฺตา   จรนฺติ   วิหรนฺติ   อิริยนฺติ  วตฺเตนฺติ  ปาเลนฺติ
ยเปนฺติ   ยาเปนฺติ   ฯ   ยถา  กุกฺกุฏปตฺตํ  วา  นหารุททฺทลํ  ๒-  วา
อคฺคิมฺหิ    ปกฺขิตฺตํ    โหติ    ปฏิลียติ    ปฏิกุชฺชติ    ปฏิวตฺตติ    น
สมฺปสาริยติ  เอวเมว  เต  ตโต  ตโต  จิตฺตํ  ปฏิลีเนนฺตา ปฏิกุชฺเชนฺตา
ปฏิวฏฺเฏนฺตา      สนฺนิรุทฺธนฺตา      สนฺนิคฺคณฺหนฺตา     สนฺนิวาเรนฺตา
รกฺขนฺตา   โคเปนฺตา   จรนฺติ   วิหรนฺติ   อิริยนฺติ  วตฺเตนฺติ  ปาเลนฺติ
ยเปนฺติ     ยาเปนฺติ     จกฺขุทฺวาเร    จิตฺตํ    โสตทฺวาเร    จิตฺตํ
@เชิงอรรถ:  ม. เสกฺขา ฯ อปรํปิ เอวํ ญาตพฺพํ ฯ  ม นหารุททฺทุลํ ฯ ยุ. นหารุคทฺทุลํ
ฆานทฺวาเร   จิตฺตํ  ชิวฺหาทฺวาเร  จิตฺตํ  กายทฺวาเร  จิตฺตํ  มโนทฺวาเร
จิตฺตํ     ปฏิลีเนนฺตา    ปฏิกุชฺเชนฺตา    ปฏิวฏฺเฏนฺตา    สนฺนิรุทฺธนฺตา
สนฺนิคฺคณฺหนฺตา   สนฺนิวาเรนฺตา   รกฺขนฺตา   โคเปนฺตา  จรนฺติ  วิหรนฺติ
อิริยนฺติ  วตฺเตนฺติ  ปาเลนฺติ  ยเปนฺติ  ยาเปนฺติ  ฯ  ตํการณา ปฏิลีนจรา
วุจฺจนฺติ   สตฺต   เสขา   ฯ  ภิกฺขุโนติ  กลฺยาณปุถุชฺชนสฺส  วา  ภิกฺขุโน
เสขสฺส วา ภิกฺขุโนติ ปฏิลีนจรสฺส ภิกฺขุโน ฯ
     [๒๑๐]   ภชมานสฺส    วิวิตฺตมาสนนฺติ   อาสนํ   วุจฺจติ   ยตฺถ
นิสีทติ    มญฺโจ    ปีฐํ    ภิสิ    ตฏฺฏิกา    จมฺมขณฺโฑ   ติณสนฺถาโร
ปณฺณสนฺถาโร   ปลาสสนฺถาโร   ๑-  ฯ  ตํ  อาสนํ  อสปฺปายรูปทสฺสเนน
วิตฺตํ   ๒-   วิวิตฺตํ   ปวิวิตฺตํ  อสปฺปายสทฺทสฺสวเนน  วิตฺตํ  ๓-  วิวิตฺตํ
ปวิวิตฺตํ     อสปฺปายคนฺธฆายเนน     อสปฺปายรสสายเนน    อสปฺปาย-
โผฏฺฐพฺพผุสเนน   อสปฺปาเยหิ   ปญฺจหิ   กามคุเณหิ  วิตฺตํ  ๔-  วิวิตฺตํ
ปวิวิตฺตํ  ฯ  ตํ  [๕]-  อาสนํ ภชโต สมฺภชโต เสวโต นิเสวโต สํเสวโต
ปฏิเสวโตติ ภชมานสฺส วิวิตฺตมาสนํ ฯ
     [๒๑๑]   สามคฺคิยมาหุ  ตสฺส  ตํ  โย  อตฺตานํ  ภวเน น ทสฺสเยติ
สามคฺคิยาติ      ติสฺโส     สามคฺคิโย     คณสามคฺคี     ธมฺมสามคฺคี
อนภินิพฺพตฺติสามคฺคี ฯ
     {๒๑๑.๑}   กตมา คณสามคฺคี ฯ พหู เจปิ ภิกฺขู สมคฺคา สมฺโมทมานา
อวิวทมานา   ขีโรทกีภูตา   อญฺญมญฺญํ   ปิยจกฺขูหิ   สมฺปสฺสนฺตา  วิหรนฺติ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. ปลาลสนฺถาโร ฯ สพฺพตฺถ อิทิสเมว ฯ ๒-๓-๔ โป. ม. ริตฺตํ ฯ
@ โป. ม. วิวิตฺตํ ฯ
อยํ คณสามคฺคี ฯ
     {๒๑๑.๒}   กตมา  ธมฺมสามคฺคี  ฯ จตฺตาโร สติปฏฺฐานา จตฺตาโร
สมฺมปฺปธานา    จตฺตาโร   อิทฺธิปฺปาทา   ปญฺจินฺทฺริยานิ   ปญฺจ   พลานิ
สตฺต   โพชฺฌงฺคา   อริโย  อฏฺฐงฺคิโก  มคฺโค  เต  เอกโต  ปกฺขนฺทนฺติ
ปสีทนฺติ   สมฺปติฏฺฐนฺติ  วิมุจฺจนฺติ  น  เตสํ  ธมฺมานํ  วิวาโท  วิปฺปวาโท
อตฺถิ อยํ ธมฺมสามคฺคี ฯ
     {๒๑๑.๓}   กตมา อนภินิพฺพตฺติสามคฺคี ฯ พหู เจปิ ภิกฺขู อนุปาทิเสสาย
นิพฺพานธาตุยา    ปรินิพฺพายนฺติ    น   เตสํ   นิพฺพานธาตุยา   โอนตฺตํ
วา ปุณฺณตฺตํ วา ปญฺญายติ อยํ อนภินิพฺพตฺติสามคฺคี ฯ
     {๒๑๑.๔}   ภวเนติ  เนรยิกานํ  นิรโย  ภวนํ  ติรจฺฉานโยนิกานํ
ติรจฺฉานโยนิ    ภวนํ    ปิตฺติวิสยิกานํ   ปิตฺติวิสโย   ภวนํ   มนุสฺสานํ
มนุสฺสโลโก   ภวนํ  เทวานํ  เทวโลโก  ภวนํ  ฯ  สามคฺคิยมาหุ  ตสฺส
ตํ  โย  อตฺตานํ  ภวเน  น  ทสฺสเยติ  ตสฺเสสา  สามคฺคี  เอตํ  ฉนฺนํ
เอตํ  ปฏิรูปํ  เอตํ  อนุจฺฉวิกํ  เอตํ  อนุโลมํ  โย  เอวํ  ปฏิปนฺโน  ๑-
นิรเย   อตฺตานํ   น  ทสฺเสยฺย  ติรจฺฉานโยนิยา  อตฺตานํ  น  ทสฺเสยฺย
ปิตฺติวิสเย   อตฺตานํ   น  ทสฺเสยฺย  มนุสฺสโลเก  อตฺตานํ  น  ทสฺเสยฺย
เทวโลเก  อตฺตานํ  น  ทสฺเสยฺยาติ  เอวมาหุ  เอวมาหํสุ  เอวํ กเถนฺติ
เอวํ   ภณนฺติ   เอวํ   ทีปยนฺติ   เอวํ  โวหรนฺตีติ  สามคฺคิยมาหุ  ตสฺส
ตํ โย อตฺตานํ ภวเน น ทสฺสเย ฯ เตนาห ภควา
@เชิงอรรถ:  โป. ม. ปฏิจฺฉนฺเน ฯ
                       ปฏิลีนจรสฺส ภิกฺขุโน
                       ภชมานสฺส วิวิตฺตมาสนํ
                       สามคฺคิยมาหุ ตสฺส ตํ
                       โย อตฺตานํ ภวเน น ทสฺสเยติ ฯ
     [๒๑๒]        สพฺพตฺถ มุนิ อนิสฺสิโต
                       น ปิยํ กุพฺพติ โนปิ อปฺปิยํ
                       ตสฺมึ ปริเทวมจฺฉรํ
                       ปณฺเณ วาริ ยถา น ลิมฺปติ ฯ
     [๒๑๓]   สพฺพตฺถ  มุนิ  อนิสฺสิโตติ  สพฺพํ  วุจฺจติ  ทฺวาทสายตนานิ
จกฺขุ  เจว  รูปา  จ  โสตญฺจ  สทฺทา จ ฆานญฺจ คนฺธา จ ชิวฺหา จ รสา
จ  กาโย  จ  โผฏฺฐพฺพา  จ  มโน จ ธมฺมา จ ฯ มุนีติ โมนํ วุจฺจติ ญาณํ
ยา   ปญฺญา  ปชานนา  ฯเปฯ  สงฺคชาลมติจฺจ  โส  มุนิ  ฯ  อนิสฺสิโตติ
เทฺว  นิสฺสยา  ตณฺหานิสฺสโย  จ  ทิฏฺฐินิสฺสโย  จ ฯเปฯ อยํ ตณฺหานิสฺสโย
ฯเปฯ   อยํ   ทิฏฺฐินิสฺสโย   ฯ   มุนิ   ตณฺหานิสฺสยํ  ปหาย  ทิฏฺฐินิสฺสยํ
ปฏินิสฺสชฺชิตฺวา   จกฺขุํ  อนิสฺสิโต  โสตํ  อนิสฺสิโต  ฆานํ  อนิสฺสิโต  ชิวฺหํ
อนิสฺสิโต   กายํ   อนิสฺสิโต  มนํ  อนิสฺสิโต  รูเป  สทฺเท  คนฺเธ  รเส
โผฏฺฐพฺเพ    ธมฺเม   กุลํ   คณํ   อาวาสํ   ลาภํ   ยสํ   ปสํสํ   สุขํ
จีวรปิณฺฑปาตเสนาสนคิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารํ กามธาตุํ
รูปธาตุํ   อรูปธาตุํ   กามภวํ   รูปภวํ   อรูปภวํ   สญฺญาภวํ  อสญฺญาภวํ
เนวสญฺญานาสญฺญาภวํ    เอกโวการภวํ    จตุโวการภวํ   ปญฺจโวการภวํ
อตีตํ   อนาคตํ   ปจฺจุปฺปนฺนํ   ทิฏฺฐสุตมุตวิญฺญาตพฺเพ   ธมฺเม   อนิสฺสิโต
อสนฺนิสฺสิโต   อนลฺลีโน   อนุปคโต   อนชฺโฌสิโต   อนธิมุตฺโต  นิกฺขนฺโต
นิสฺสฏฺโฐ   วิปฺปมุตฺโต   วิสญฺญุตฺโต   วิมริยาทิกเตน   เจตสา   วิหรตีติ
สพฺพตฺถ มุนิ อนิสฺสิโต ฯ
     [๒๑๔]   น   ปิยํ   กุพฺพติ  โนปิ  อปฺปิยนฺติ  ปิยาติ  เทฺว  ปิยา
สตฺตา วา สงฺขารา วา ฯ
     {๒๑๔.๑}   กตเม  สตฺตา  ปิยา ฯ อิธ ยสฺส เต โหนฺติ อตฺถกามา
หิตกามา  ผาสุกามา  โยคกฺเขมกามา  มาตา  วา  ปิตา  วา ภาตา วา
ภคินี  วา  ปุตฺโต วา ธีตา วา มิตฺตา วา อมจฺจา วา ญาตี วา สาโลหิตา
วา อิเม สตฺตา ปิยา ฯ
     {๒๑๔.๒}   กตเม สงฺขารา ปิยา ฯ มนาปิกา รูปา มนาปิกา สทฺทา
มนาปิกา  คนฺธา  มนาปิกา  รสา  มนาปิกา  โผฏฺฐพฺพา  อิเม  สงฺขารา
ปิยา ฯ
     {๒๑๔.๓}   อปฺปิยาติ เทฺว อปฺปิยา สตฺตา วา สงฺขารา วา ฯ
     {๒๑๔.๔}   กตเม สตฺตา อปฺปิยา ฯ อิธ ยสฺส เต โหนฺติ อนตฺถกามา
อหิตกามา    อผาสุกามา   อโยคกฺเขมกามา   ชีวิตา   โวโรเปตุกามา
อิเม สตฺตา อปฺปิยา ฯ
     {๒๑๔.๕}   กตเม  สงฺขารา อปฺปิยา ฯ อมนาปิกา รูปา อมนาปิกา
สทฺทา  อมนาปิกา  คนฺธา  อมนาปิกา  รสา  อมนาปิกา  โผฏฺฐพฺพา อิเม
สงฺขารา อปฺปิยา ฯ
     {๒๑๔.๖}   น  ปิยํ กุพฺพติ โนปิ อปฺปิยนฺติ อยํ เม สตฺโต ปิโย อิเม
จ  เม  สงฺขารา มนาปาติ ราควเสน ปิยํ น กโรติ อยํ เม สตฺโต อปฺปิโย
อิเม  จ  เม  สงฺขารา  อมนาปาติ  ปฏิฆวเสน อปฺปิยํ น กโรติ น ชเนติ
น   สญฺชเนติ   น   นิพฺพตฺเตติ  นาภินิพฺพตฺเตตีติ  น  ปิยํ  กุพฺพติ  โนปิ
อปฺปิยํ ฯ
     [๒๑๕]   ตสฺมึ   ปริเทวมจฺฉรํ   ปณฺเณ  วาริ  ยถา  น  ลิมฺปตีติ
ตสฺมินฺติ  [๑]-  ปุคฺคเล  อรหนฺเต  ขีณาสเว  ฯ ปริเทโวติ ญาติพฺยสเนน
วา   ผุฏฺฐสฺส   โภคพฺยสเนน  วา  ผุฏฺฐสฺส  โรคพฺยสเนน  วา  ผุฏฺฐสฺส
สีลพฺยสเนน     วา     ผุฏฺฐสฺส     ทิฏฺฐิพฺยสเนน     วา    ผุฏฺฐสฺส
อญฺญตรญฺญตเรน    วา    พฺยสเนน    สมนฺนาคตสฺส    อญฺญตรญฺญตเรน
วา   ทุกฺขธมฺเมน   ผุฏฺฐสฺส  อาเทโว  ปริเทโว  อาเทวนา  ปริเทวนา
อาเทวิตตฺตํ    ปริเทวิตตฺตํ    วาจา   ปลาโป   วิปฺปลาโป   ลาลปฺโป
ลาลปฺปายนา ลาลปฺปายิตตฺตํ ฯ
     {๒๑๕.๑}   มจฺฉริยนฺติ  ปญฺจ  มจฺฉริยานิ อาวาสมจฺฉริยํ กุลมจฺฉริยํ
ลาภมจฺฉริยํ  วณฺณมจฺฉริยํ  ธมฺมมจฺฉริยํ  ยํ  เอวรูปํ  มจฺฉริยํ  มจฺฉรายนา
มจฺฉรายิตตฺตํ   เววิจฺฉํ   กทริยํ   กฏุกญฺจกตา  อคฺคหิตตฺตํ  จิตฺตสฺส  อิทํ
วุจฺจติ   มจฺฉริยํ   อปิจ   ขนฺธมจฺฉริยํปิ  มจฺฉริยํ  ธาตุมจฺฉริยํปิ  มจฺฉริยํ
อายตนมจฺฉริยํปิ   มจฺฉริยํ   คาโห   อิทํ   วุจฺจติ   มจฺฉริยํ  ฯ  ปณฺเณ
วาริ  ยถา  น  ลิมฺปตีติ  ปณฺณํ  วุจฺจติ  ปทุมปตฺตํ  ฯ วาริ วุจฺจติ อุทกํ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. ตสฺมึ ฯ
ยถา   วาริ   ปทุมปตฺเต   น   ลิมฺปติ   น  สํลิมฺปติ  นุปลิมฺปติ  อลิตฺตํ
อสํลิตฺตํ   อนูปลิตฺตํ   เอวเมว   ตสฺมึ   ปุคฺคเล   อรหนฺเต   ขีณาสเว
ปริเทโว    จ    มจฺฉริยญฺจ    น   ลิมฺปติ   น   สํลิมฺปติ   นุปลิมฺปติ
อลิตฺตา  อสํลิตฺตา  อนูปลิตฺตา  โส  จ  ปุคฺคโล  [๑]-  เตหิ  กิเลเสหิ
น   ลิมฺปติ   น   สํลิมฺปติ   นุปลิมฺปติ   อลิตฺโต   อสํลิตฺโต  อนูปลิตฺโต
นิกฺขนฺโต   นิสฺสฏฺโฐ   วิปฺปมุตฺโต   วิสญฺญุตฺโต   วิมริยาทิกเตน  เจตสา
วิหรตีติ   ตสฺมึ   ปริเทวมจฺฉรํ   ปณฺเณ   วาริ   ยถา   น  ลิมฺปติ  ฯ
เตนาห ภควา
                       สพฺพตฺถ มุนิ อนิสฺสิโต
                       น ปิยํ กุพฺพติ โนปิ อปฺปิยํ
                       ตสฺมึ ปริเทวมจฺฉรํ
                       ปณฺเณ วาริ ยถา น ลิมฺปตีติ ฯ
     [๒๑๖]        อุทวินฺทุ ยถาปิ โปกฺขเร
                       ปทุเม วาริ ยถา น ลิมฺปติ
                       เอวํ มุนิ โนปลิมฺปติ
                       ยทิทํ ทิฏฺฐสุตํ มุเตสุ วา ฯ
     [๒๑๗]   อุทวินฺทุ  ยถาปิ  โปกฺขเรติ  อุทวินฺทูติ วุจฺจติ อุทกเถโว ฯ
โปกฺขรํ  วุจฺจติ  ปทุมปตฺตํ  ฯ  ยถา  อุทกวินฺทุ  ปทุมปตฺเต  น  ลิมฺปติ น
สํลิมฺปติ   นุปลิมฺปติ   อลิตฺตํ   อสํลิตฺตํ   อนูปลิตฺตนฺติ   อุทวินฺทุ  ยถาปิ
โปกฺขเร ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. อรหนฺโต ฯ
     [๒๑๘]   ปทุเม   วาริ   ยถา   น   ลิมฺปตีติ   ปทุมํ   วุจฺจติ
ปทุมปุปฺผํ   ฯ  วาริ  วุจฺจติ  อุทกํ  ฯ  ยถา  วาริ  ปทุมปุปฺเผ  ๑-  น
ลิมฺปติ    น    สํลิมฺปติ    นุปลิมฺปติ    อลิตฺตํ   อสํลิตฺตํ   อนูปลิตฺตนฺติ
ปทุเม วาริ ยถา น ลิมฺปติ ฯ
     [๒๑๙]   เอวํ   มุนิ   โนปลิมฺปติ   ยทิทํ  ทิฏฺฐสุตํ  มุเตสุ  วาติ
เอวนฺติ   โอปมฺมสมฺปฏิปาทนา   ฯ   มุนีติ   โมนํ   วุจฺจติ   ญาณํ  ยา
ปญฺญา   ปชานนา   ฯเปฯ   สงฺคชาลมติจฺจ   โส   มุนิ   ฯ   เลปาติ
เทฺว   เลปา  ตณฺหาเลโป  จ  ทิฏฺฐิเลโป  จ  ฯเปฯ  อยํ  ตณฺหาเลโป
ฯเปฯ    อยํ   ทิฏฺฐิเลโป   ฯ   มุนิ   ตณฺหาเลปํ   ปหาย   ทิฏฺฐิเลปํ
ปฏินิสฺสชฺชิตฺวา   ทิฏฺเฐ   น  ลิมฺปติ  สุเต  น  ลิมฺปติ  มุเต  น  ลิมฺปติ
วิญฺญาเต   น   ลิมฺปติ   น   สํลิมฺปติ   นุปลิมฺปติ   อลิตฺโต   อสํลิตฺโต
อนูปลิตฺโต      นิกฺขนฺโต      นิสฺสฏฺโฐ     วิปฺปมุตฺโต     วิสญฺญุตฺโต
วิมริยาทิกเตน    เจตสา    วิหรตีติ   เอวํ   มุนิ   โนปลิมฺปติ   ยทิทํ
ทิฏฺฐสุตํ มุเตสุ วา ฯ เตนาห ภควา
                       อุทวินฺทุ ยถาปิ โปกฺขเร
                       ปทุเม วาริ ยถา น ลิมฺปติ
                       เอวํ มุนิ โนปลิมฺปติ
                       ยทิทํ ทิฏฺฐสุตํ มุเตสุ วาติ ฯ
     [๒๒๐]        โธโน น หิ เตน มญฺญติ
                       ยทิทํ ทิฏฺฐสุตํ มุเตสุ วา
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. ปทุมปุปฺผํ ฯ
                       นาญฺเญน วิสุทฺธิมิจฺฉติ
                       น หิ โส รชฺชติ โน วิรชฺชติ ฯ
     [๒๒๑]   โธโน  น  หิ  เตน  มญฺญติ  ยทิทํ  ทิฏฺฐสุตํ  มุเตสุ วาติ
โธโนติ    โธนา   วุจฺจติ   ปญฺญา   ยา   ปญฺญา   ปชานนา   ฯเปฯ
อโมโห    ธมฺมวิจโย    สมฺมาทิฏฺฐิ    ฯ   กึการณา   โธนา   วุจฺจติ
ปญฺญา     ฯ    ตาย    ปญฺญาย    กายทุจฺจริตํ    ธุตญฺจ    โธตญฺจ
สนฺโธตญฺจ   นิทฺโธตญฺจ   ฯ   วจีทุจฺจริตํ   ธุตญฺจ   โธตญฺจ  สนฺโธตญฺจ
นิทฺโธตญฺจ     ฯ     มโนทุจฺจริตํ     ธุตญฺจ    โธตญฺจ    สนฺโธตญฺจ
นิทฺโธตญฺจ  ฯ  ราโค  ธุโต  จ  โธโต  จ  สนฺโธโต  จ นิทฺโธโต จ ฯ
โทโส   โมโห   โกโธ   อุปนาโห   มกฺโข   ปฬาโส  อิสฺสา  มจฺฉริยํ
มายา   สาเฐยฺยํ   ถมฺโภ   สารมฺโภ  มาโน  อติมาโน  มโท  ปมาโท
สพฺเพ   กิเลสา   สพฺเพ   ทุจฺจริตา   สพฺเพ  ทรถา  สพฺเพ  ปริฬาหา
สพฺเพ    สนฺตาปา    สพฺพากุสลาภิสงฺขารา    ธุตา   จ   โธตา   จ
สนฺโธตา จ นิทฺโธตา จ ฯ
     {๒๒๑.๑}   ตํการณา  โธนา  วุจฺจติ ปญฺญา ฯ อถวา สมฺมาทิฏฺฐิยา
มิจฺฉาทิฏฺฐิ  ธุตา  จ  โธตา จ สนฺโธตา จ นิทฺโธตา จ ฯ สมฺมาสงฺกปฺเปน
มิจฺฉาสงฺกปฺโป  ธุโต  จ โธโต จ สนฺโธโต จ นิทฺโธโต จ ฯ สมฺมาวาจาย
มิจฺฉาวาจา ธุตา จ ฯ สมฺมากมฺมนฺเตน มิจฺฉากมฺมนฺโต ธุโต จ ฯ สมฺมาอาชีเวน
มิจฺฉาอาชีโว ธุโต จ ฯ สมฺมาวายาเมน มิจฺฉาวายาโม ธุโต จ ฯ สมฺมาสติยา
มิจฺฉาสติ   ธุตา   จ   ฯ   สมฺมาสมาธินา   มิจฺฉาสมาธิ  ธุโต  จ  ฯ
สมฺมาญาเณน      มิจฺฉาญาณํ      ธุตญฺจ      ฯ      สมฺมาวิมุตฺติยา
มิจฺฉาวิมุตฺติ  ธุตา  จ  โธตา  จ  สนฺโธตา  จ  นิทฺโธตา  จ  ฯ อถวา
อริเยน   อฏฺฐงฺคิเกน   มคฺเคน   สพฺเพ   กิเลสา   สพฺเพ   ทุจฺจริตา
สพฺเพ  ทรถา  สพฺเพ  ปริฬาหา  สพฺเพ  สนฺตาปา  สพฺพากุสลาภิสงฺขารา
ธุตา  จ โธตา จ สนฺโธตา จ นิทฺโธตา จ ฯ อรหา อิเมหิ โธเนยฺเยหิ ๑-
ธมฺเมหิ   อุเปโต   สมุเปโต   อุปคโต  สมุปคโต  อุปปนฺโน  สมุปปนฺโน
สมนฺนาคโต  ตสฺมา  อรหา  โธโน  ฯ  โส ธุตราโค ธุตปาโป ธุตกิเลโส
ธุตปริฬาโหติ โธโน ฯ
     {๒๒๑.๒}   โธโน  น  หิ  เตน  มญฺญติ  ยทิทํ  ทิฏฺฐสุตํ  มุเตสุ
วาติ   โธโน   ทิฏฺฐํ   น   มญฺญติ   ทิฏฺฐสฺมึ   น  มญฺญติ  ทิฏฺฐโต  น
มญฺญติ    ทิฏฺฐํ   เมติ   น   มญฺญติ   ฯ   สุตํ   น   มญฺญติ   สุตสฺมึ
น    มญฺญติ    สุตโต    น   มญฺญติ   สุตํ   เมติ   น   มญฺญติ   ฯ
มุตํ    น    มญฺญติ    มุตสฺมึ    น    มญฺญติ    มุตโต   น   มญฺญติ
มุตํ   เมติ   น   มญฺญติ   ฯ   วิญฺญาตํ   น   มญฺญติ   วิญฺญาตสฺมึ  น
มญฺญติ    วิญฺญาตโต   น   มญฺญติ   วิญฺญาตํ   เมติ   น   มญฺญติ   ฯ
วุตฺตํ   เหตํ   ภควตา   อสฺมีติ   ภิกฺขเว   มญฺญิตเมตํ   อนสฺมีติ   ๒-
มญฺญิตเมตํ     ภวิสฺสนฺติ    มญฺญิตเมตํ    น    ภวิสฺสนฺติ    มญฺญิตเมตํ
รูปี    ภวิสฺสนฺติ    มญฺญิตเมตํ    อรูปี   ภวิสฺสนฺติ   มญฺญิตเมตํ   สญฺญี
@เชิงอรรถ:  ม. โธเนหิ. ฯ   ม. ยุ. อยมหมสฺมีติ ฯ
ภวิสฺสนฺติ       มญฺญิตเมตํ      อสญฺญี      ภวิสฺสนฺติ      มญฺญิตเมตํ
เนวสญฺญีนาสญฺญี      ภวิสฺสนฺติ      มญฺญิตเมตํ     มญฺญิตํ     ภิกฺขเว
โรโค    มญฺญิตํ   คณฺโฑ   มญฺญิตํ   สลฺลํ   มญฺญิตํ   อุปทฺทโว   ตสฺมา
ติห   ภิกฺขเว   อมญฺญมาเนน   เจตสา   วิหริสฺสามาติ   เอวญฺหิ   โว
ภิกฺขเว    สิกฺขิตพฺพนฺติ   ฯ   โธโน   น   หิ   เตน   มญฺญติ   ยทิทํ
ทิฏฺฐสุตํ มุเตสุ วา ฯ
     [๒๒๒]   นาญฺเญน   วิสุทฺธิมิจฺฉตีติ  โธโน  อญฺเญน  อสุทฺธิมคฺเคน
มิจฺฉาปฏิปทาย       อนิยฺยานิกปเถน       อญฺญตฺร      สติปฏฺฐาเนหิ
อญฺญตฺร      สมฺมปฺปธาเนหิ     อญฺญตฺร     อิทฺธิปฺปาเทหิ     อญฺญตฺร
อินฺทฺริเยหิ   อญฺญตฺร   พเลหิ   อญฺญตฺร   โพชฺฌงฺเคหิ   อญฺญตฺร  อริยา
อฏฺฐงฺคิกา   มคฺคา  สุทฺธึ  วิสุทฺธึ  ปริสุทฺธึ  มุตฺตึ  วิมุตฺตึ  ปริมุตฺตึ  น
อิจฺฉติ   น   สาทิยติ   น   ปตฺเถติ  น  ปิเหติ  นาภิชปฺปตีติ  นาญฺเญน
วิสุทฺธิมิจฺฉติ ฯ
     [๒๒๓]   น  หิ  โส  รชฺชติ  โน  วิรชฺชตีติ  สพฺเพ  พาลปุถุชฺชนา
รชฺชนฺติ   กลฺยาณปุถุชฺชนํ   อุปาทาย   สตฺต   เสขา   วิรชฺชนฺติ  อรหา
เนว  รชฺชติ  โน  วิรชฺชติ  ฯ  วิรตฺโต  โส  ขยา  ราคสฺส วีตราคตฺตา
ขยา   โทสสฺส   วีตโทสตฺตา   ขยา   โมหสฺส   วีตโมหตฺตา   ฯ  โส
วุฏฺฐวาโส   จิณฺณจรโณ   ฯเปฯ   นตฺถิ   ตสฺส  ปุนพฺภโวติ  น  หิ  โส
รชฺชติ โน วิรชฺชติ ฯ เตนาห ภควา
                 โธโน น หิ เตน มญฺญติ
                 ยทิทํ ทิฏฺฐสุตํ มุเตสุ วา
                 นาญฺเญน วิสุทฺธิมิจฺฉติ
                 น หิ โส รชฺชติ โน วิรชฺชตีติ ฯ
                                 ฉฏฺโฐ ชราสุตฺตนิทฺเทโส นิฏฺฐิโต ฯ
                                          ------------------


             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๒๙ หน้าที่ ๑๔๑-๑๖๘. https://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=29&A=2787&w=&modeTY=2              อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน :- https://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=29&A=2787&modeTY=2              อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :- https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=29&item=181&items=43              อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯ :- https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_siri.php?B=29&siri=6              ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :- https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=29&i=181              อ่านอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย :- https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=45&A=5666              The Pali Atthakatha in Roman :- https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=45&A=5666              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๙ https://84000.org/tipitaka/read/?index_29 https://84000.org/tipitaka/english/?index_29

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๖ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]