พระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๙ ภาษาบาลี อักษรไทย
 พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๒๑ สุตฺต. ขุ. มหานิทฺเทโส

     [๖๙๕]        ส สพฺพธมฺเมสุ วิเสนิภูโต
                       ยงฺกิญฺจิ ทิฏฺว สุตํ มุตํ วา
                       ส ปนฺนภาโร มุนิ วิปฺปมุตฺโต
                       น กปฺปิโย นูปรโต น ปตฺถิโยติ ภควา ฯ
     [๖๙๖]   ส   สพฺพธมฺเมสุ  วิเสนิภูโต  ยงฺกิญฺจิ  ทิฏฺว  สุตํ  มุตํ
วาติ    เสนา    วุจฺจติ    มารเสนา   ฯ   กายทุจฺจริตํ   มารเสนา
วจีทุจฺจริตํ   มารเสนา   มโนทุจฺจริตํ  มารเสนา  ราโค  โทโส  โมโห
โกโธ   อุปนาโห   มกฺโข   ปฬาโส  อิสฺสา  มจฺฉริยํ  มายา  สาเยฺยํ
ถมฺโภ   สารมฺโภ   มาโน   อติมาโน   มโท  ปมาโท  สพฺเพ  กิเลสา
สพฺเพ   ทุจฺจริตา   สพฺเพ   ทรถา  สพฺเพ  ปริฬาหา  สพฺเพ  สนฺตาปา
สพฺพากุสลาภิสงฺขารา มารเสนา ฯ วุตฺตํ เหตํ ภควตา
         กามา เต ปมา เสนา     ทุติยารติ วุจฺจติ
         ตติยา ขุปฺปิปาสา เต       จตุตฺถี ตณฺหา ปวุจฺจติ
         ปญฺจมํ ถีนมิทฺธนฺเต       ฉฏฺา ภิรู ปวุจฺจติ
         สตฺตมี วิจิกิจฺฉา เต         มกฺโข ถมฺโภ เต อฏฺโม
         ลาโภ สิโลโก สกฺกาโร     มิจฺฉาลทฺโธ จ โย ยโส
         โย จตฺตานํ สมุกฺกํเส       ปเร จ อวชานติ
         เอสา นมุจิ เต เสนา        กณฺหสฺสาภิปฺปหาริณี
         น นํ อสูโร ชินาติ            เชตฺวา จ ๑- ลภเต สุขนฺติ ฯ
     {๖๙๖.๑}   ยโต  จตูหิ  อริยมคฺเคหิ สพฺพา จ มารเสนา สพฺเพ จ
ปฏิเสนิกรา  กิเลสา  ชิตา  จ ปราชิตา จ ภคฺคา วิปฺปลุตฺตา ปรมฺมุขา โส
วุจฺจติ   วิเสนิภูโต   ฯ  โส  ทิฏฺเ  วิเสนิภูโต  สุเต  มุเต  วิญฺาเต
วิเสนิภูโตติ    ส    สพฺพธมฺเมสุ   วิเสนิภูโต   ยงฺกิญฺจิ   ทิฏฺว   สุตํ
มุตํ วา ฯ
     [๖๙๗]   ส  ปนฺนภาโร  มุนิ  วิปฺปมุตฺโตติ  ภาโรติ ๒- ตโย ภารา
ขนฺธภาโร   กิเลสภาโร   อภิสงฺขารภาโร   ฯ   กตโม  ขนฺธภาโร  ฯ
ปฏิสนฺธิยา    รูปํ    เวทนา    สญฺา    สงฺขารา    วิญฺาณํ    อยํ
ขนฺธภาโร   ฯ   กตโม  กิเลสภาโร  ฯ  ราโค  โทโส  โมโห  ฯเปฯ
สพฺพากุสลาภิสงฺขารา   อยํ  กิเลสภาโร  ฯ  กตโม  อภิสงฺขารภาโร  ฯ
ปุญฺาภิสงฺขาโร      อปุญฺาภิสงฺขาโร     อาเนญฺชาภิสงฺขาโร     อยํ
อภิสงฺขารภาโร   ฯ  ยโต  ขนฺธภาโร  จ  กิเลสภาโร  จ  อภิสงฺขาร-
ภาโร   จ   ปหีนา  โหนฺติ  อุจฺฉินฺนมูลา  ตาลาวตฺถุกตา  อนภาวงฺคตา
อายตึ     อนุปฺปาทธมฺมา    โส    วุจฺจติ    ปนฺนภาโร    ปติตภาโร
โอโรปิตภาโร สโมโรปิตภาโร นิกฺขิตฺตภาโร ปฏิปฺปสฺสทฺธภาโร ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ว ฯ  ๒ ม. ภาราติ ฯ
     {๖๙๗.๑}   มุนีติ   โมนํ   วุจฺจติ  าณํ  ยา  ปญฺา  ปชานนา
วิจโย    ปวิจโย   ธมฺมวิจโย   สลฺลกฺขณา   อุปลกฺขณา   ปจฺจุปลกฺขณา
ปณฺฑิจฺจํ   โกสลฺลํ   เนปุญฺ   เวภพฺยา  จินฺตา  อุปปริกฺขา  ภูรี  เมธา
ปริณายิกา    วิปสฺสนา    สมฺปชญฺ    ปโตโท    ปญฺา    ปญฺินฺทฺริยํ
ปญฺาพลํ        ปญฺาสตฺถํ       ปญฺาปาสาโท       ปญฺาอาโลโก
ปญฺาโอภาโส    ปญฺาปชฺโชโต    ปญฺารตนํ    อโมโห    ธมฺมวิจโย
สมฺมาทิฏฺิ   เตน   าเณน   สมนฺนาคโต   มุนิ  โมนปฺปตฺโตติ  ๑-  ฯ
ตีณิ โมเนยฺยานิ กายโมเนยฺยํ วจีโมเนยฺยํ มโนโมเนยฺยํ ฯ
     {๖๙๗.๒}   กตมํ  กายโมเนยฺยํ  ฯ  ติวิธานํ กายทุจฺจริตานํ ปหานํ
กายโมเนยฺยํ   ฯ  ติวิธํ  กายสุจริตํ  กายโมเนยฺยํ  ฯ  กายารมฺมณํ  ๒-
าณํ   กายโมเนยฺยํ   ฯ  กายปริญฺา  กายโมเนยฺยํ  ฯ  ปริญฺาสหคโต
มคฺโค   กายโมเนยฺยํ  ฯ  กาเย  ฉนฺทราคสฺส  ปหานํ  กายโมเนยฺยํ  ฯ
กายสงฺขารนิโรโธ    จตุตฺถชฺฌานสมาปตฺติ    กายโมเนยฺยํ    ฯ    อิทํ
กายโมเนยฺยํ ฯ
     {๖๙๗.๓}   กตมํ  วจีโมเนยฺยํ  ฯ  จตุพฺพิธานํ วจีทุจฺจริตานํ ปหานํ
วจีโมเนยฺยํ   ฯ   จตุพฺพิธํ  วจีสุจริตํ  วจีโมเนยฺยํ  ฯ  วาจารมฺมณํ  ๓-
าณํ   วจีโมเนยฺยํ   ฯ   วาจาปริญฺา  วจีโมเนยฺยํ  ฯ  ปริญฺาสหคโต
สหคโต  มคฺโค  วจีโมเนยฺยํ  ฯ วาจาย ฉนฺทราคสฺส ปหานํ วจีโมเนยฺยํ ฯ
วจีสงฺขารนิโรโธ ทุติยชฺฌานสมาปตฺติ วจีโมเนยฺยํ ฯ อิทํ วจีโมเนยฺยํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ โป. ม. อิติสทฺโท นตฺถิ ฯ ๒ ม. กายารมฺมเณ ฯ ๓ ม. วาจารมฺมเณ ฯ
     {๖๙๗.๔}   กตมํ  มโนโมเนยฺยํ  ฯ  ติวิธานํ มโนทุจฺจริตานํ ปหานํ
มโนโมเนยฺยํ   ฯ  ติวิธํ  มโนสุจริตํ  มโนโมเนยฺยํ  ฯ  จิตฺตารมฺมณํ  ๑-
าณํ   มโนโมเนยฺยํ   ฯ  จิตฺตปริญฺา  มโนโมเนยฺยํ  ฯ  ปริญฺาสหคโต
สหคโต  มคฺโค  มโนโมเนยฺยํ ฯ จิตฺเต ฉนฺทราคสฺส ปหานํ มโนโมเนยฺยํ ฯ
จิตฺตสงฺขารนิโรโธ     สญฺาเวทยิตนิโรธสมาปตฺติ    มโนโมเนยฺยํ    ฯ
อิทํ มโนโมเนยฺยํ ฯ
         กายมุนึ วาจามุนึ            มโนมุนิมนาสวํ
         มุนึ โมเนยฺยสมฺปนฺนํ       อาหุ สพฺพปฺปหายินํ ฯ
         กายมุนึ วาจามุนึ            มโนมุนิมนาสวํ
         มุนึ โมเนยฺยสมฺปนฺนํ       อาหุ นินฺหาตปาปกนฺติ ฯ
อิเมหิ  [๒]-  โมเนยฺเยหิ  ธมฺเมหิ  สมนฺนาคตา  ฉ มุนโย อาคารมุนโย
อนาคารมุนโย   เสกฺขมุนโย   อเสกฺขมุนโย  ปจฺเจกมุนโย  มุนิมุนโย  ฯ
กตเม  อาคารมุนโย  ฯ  เย  เต  อาคาริกา  ทิฏฺปทา  วิญฺาตสาสนา
อิเม   อาคารมุนโย  ฯ  กตเม  อนาคารมุนโย  ฯ  เย  เต  ปพฺพชิตา
ทิฏฺปทา   วิญฺาตสาสนา   อิเม   อนาคารมุนโย   ฯ   สตฺต  เสกฺขา
เสกฺขมุนโย  ฯ  อรหนฺโต  อเสกฺขมุนโย  ฯ ปจฺเจกพุทฺธา ปจฺเจกมุนโย ฯ
มุนิมุนโย ตถาคตา อรหนฺโต สมฺมาสมฺพุทฺธา ฯ
         น โมเนน มุนิ โหติ        มูฬฺหรูโป อวิทฺทสุ
         โย จ ตุลํว ปคฺคยฺห       วรมาทาย ปณฺฑิโต
@เชิงอรรถ: ๑ ม. จิตฺตารมฺมเณ ฯ  ๒ ม. ตีหิ ฯ
         ปาปานิ ปริวชฺเชติ         ส มุนิ เตน โส มุนิ
         โย มุนาติ อุโภ โลเก     มุนิ เตน ปวุจฺจติ
                 อสตญฺจ สตญฺจ ตฺวา ธมฺมํ
                 อชฺฌตฺตํ พหิทฺธา จ สพฺพโลเก
                 เทวมนุสฺเสหิ ปูชิโต
                 โย โส ๑- สงฺคชาลมติจฺจ โส มุนิ ฯ
วิปฺปมุตฺโตติ  มุนิโน  ราคา  จิตฺตํ  มุตฺตํ  วิมุตฺตํ  สุวิมุตฺตํ  โทสา  จิตฺตํ
โมหา   จิตฺตํ   มุตฺตํ   วิมุตฺตํ   สุวิมุตฺตํ  ฯเปฯ  สพฺพากุสลาภิสงฺขาเรหิ
จิตฺตํ มุตฺตํ วิมุตฺตํ สุวิมุตฺตนฺติ ส ปนฺนภาโร มุนิ วิปฺปมุตฺโต ฯ
     [๖๙๘]   น  กปฺปิโย  นูปรโต  น  ปตฺถิโยติ  ภควาติ  กปฺโปติ ๒-
เทฺว   กปฺปา  ตณฺหากปฺโป  จ  ทิฏฺิกปฺโป  จ  ฯเปฯ  อยํ  ตณฺหากปฺโป
ฯเปฯ   อยํ   ทิฏฺิกปฺโป   ฯ   ตสฺส   ตณฺหากปฺโป  ปหีโน  ทิฏฺิกปฺโป
ปฏินิสฺสฏฺโ        ตณฺหากปฺปสฺส        ปหีนตฺตา        ทิฏฺิกปฺปสฺส
ปฏินิสฺสฏฺตฺตา   ตณฺหากปฺปํ   วา   ทิฏฺิกปฺปํ   วา   น   กปฺเปติ   น
ชเนติ   น   สญฺชเนติ  น  นิพฺพตฺเตติ  นาภินิพฺพตฺเตตีติ  น  กปฺปิโย  ฯ
นูปรโตติ   สพฺเพ   พาลปุถุชฺชนา   รชฺชนฺติ   กลฺยาณปุถุชฺชนํ   อุปาทาย
สตฺต   เสกฺขา   อปฺปตฺตสฺส  ปตฺติยา  อนธิคตสฺส  อธิคมาย  อสจฺฉิกตสฺส
สจฺฉิกิริยาย    อารมนฺติ    วิรมนฺติ    ปฏิวิรมนฺติ    อรหา    อารโต
อสฺส    ๓-    วิรโต    ปฏิวิรโต   นิกฺขนฺโต   นิสฺสฏฺโ   วิปฺปมุตฺโต
@เชิงอรรถ: ๑ ม. อยํ ปาโ น ทิสฺสติ ฯ ๒ โป. ม. กปฺปาติ ฯ ๓ ม. อยํ ปาโ น
@ทิสฺสติ ฯ
วิสญฺุตฺโต  วิมริยาทิกเตน  เจตสา  วิหเรยฺยาติ  น  กปฺปิโย  นูปรโต ฯ
น  ปตฺถิโยติ  ปตฺถนา  วุจฺจติ  ตณฺหา  โย ราโค สาราโค ฯเปฯ อภิชฺฌา
โลโภ   อกุสลมูลํ   ฯ   ยสฺเสสา   ปตฺถนา  [๑]-  ปหีนา  สมุจฺฉินฺนา
วูปสนฺตา    ปฏิปฺปสฺสทฺธา    อภพฺพุปฺปตฺติกา   าณคฺคินา   ทฑฺฒา   โส
วุจฺจติ   น   ปตฺถิโย  ฯ  ภควาติ  คารวาธิวจนํ  ฯ  อปิจ  ภคฺคราโคติ
ภควา  ฯ  ภคฺคโทโสติ  ภควา  ฯ  ภคฺคโมโหติ  ภควา  ฯ  ภคฺคมาโนติ
ภควา  ฯ  ภคฺคทิฏฺีติ  ภควา  ฯ  ภคฺคกณฺฏโกติ  ภควา  ฯ ภคฺคกิเลโสติ
ภควา  ฯ  ภชิ  วิภชิ  ปฏิวิภชิ  ธมฺมรตนนฺติ  ภควา  ฯ ภวานํ อนฺตกโรติ
ภควา ฯ
     {๖๙๘.๑}   ภาวิตกาโยติ  ภควา  ฯ  ภาวิตสีโลติ  ภาวิตจิตฺโตติ
ภาวิตปญฺโติ    ภควา    ฯ    ภชิ    วา   ภควา   อรญฺวนปตฺถานิ
ปนฺตานิ    เสนาสนานิ    อปฺปสทฺทานิ    อปฺปนิคฺโฆสานิ    วิชนวาตานิ
มนุสฺสราหเสยฺยกานิ    ปฏิสลฺลานสารูปานีติ    ภควา   ฯ   ภาคี   วา
ภควา จีวรปิณฺฑปาตเสนาสนคิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารานนฺติ
ภควา   ฯ   ภาคี   วา   ภควา   อตฺถรสสฺส  ธมฺมรสสฺส  วิมุตฺติรสสฺส
อธิสีลสฺส   อธิจิตฺตสฺส   อธิปญฺายาติ   ภควา   ฯ   ภาคี  วา  ภควา
จตุนฺนํ    ฌานานํ    จตุนฺนํ    อปฺปมญฺานํ   จตุนฺนํ   อรูปสมาปตฺตีนนฺติ
ภควา  ฯ  ภาคี  วา  ภควา  อฏฺนฺนํ  วิโมกฺขานํ  อฏฺนฺนํ อภิภายตนานํ
นวนฺนํ     อนุปุพฺพวิหารสมาปตฺตีนนฺติ     ภควา     ฯ    ภาคี    วา
ภควา      ทสนฺนํ      สญฺาภาวนานํ      ทสนฺนํ     กสิณสมาปตฺตีนํ
อานาปานสฺสติสมาธิสฺส    อสุภสมาปตฺติยาติ    ภควา   ฯ   ภาคี   วา
@เชิงอรรถ: ๑ โป. ม. ตณฺหา ฯ
ภควา    จตุนฺนํ    สติปฏฺานานํ    จตุนฺนํ    สมฺมปฺปธานานํ    จตุนฺนํ
อิทฺธิปฺปาทานํ    ปญฺจนฺนํ    อินฺทฺริยานํ    ปญฺจนฺนํ    พลานํ    สตฺตนฺนํ
โพชฺฌงฺคานํ อริยสฺส อฏฺงฺคิกสฺส มคฺคสฺสาติ ภควา ฯ
     {๖๙๘.๒}   ภาคี   วา   ภควา   ทสนฺนํ  ตถาคตพลานํ  จตุนฺนํ
เวสารชฺชานํ     จตุนฺนํ     ปฏิสมฺภิทานํ    ฉนฺนํ    อภิญฺานํ    ฉนฺนํ
พุทฺธธมฺมานนฺติ   ภควา   ฯ   ภควาติ   เนตํ   นามํ  มาตรา  กตํ  น
ปิตรา   กตํ  น  ภาตรา  กตํ  น  ภคินิยา  กตํ  น  มิตฺตามจฺเจหิ  กตํ
น   าติสาโลหิเตหิ   กตํ   น   สมณพฺราหฺมเณหิ   กตํ   น  เทวตาหิ
กตํ    วิโมกฺขนฺติกเมตํ    พุทฺธานํ   ภควนฺตานํ   โพธิยา   มูเล   สห
สพฺพญฺุตาณสฺส       ปฏิลาภา      สจฺฉิกา      ปญฺตฺติ      ยทิทํ
ภควาติ   น   กปฺปิโย   นูปรโต   น   ปตฺถิโยติ   ภควา  ฯ  เตนาห
ภควา
                 ส สพฺพธมฺเมสุ วิเสนิภูโต
                 ยงฺกิญฺจิ ทิฏฺว สุตํ มุตํ วา
                 ส ปนฺนภาโร มุนิ วิปฺปมุตฺโต
                 น กปฺปิโย นูปรโต น ปตฺถิโยติ ภควาติ ฯ
                             เตรสโม มหาวิยูหสุตฺตนิทฺเทโส นิฏฺิโต ฯ
                                          ------------------

             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๒๙ หน้าที่ ๔๐๒-๔๐๘.
https://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=29&A=8084&w=&modeTY=1
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=29&A=8084&modeTY=1
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=29&item=695&items=4
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯ :-
https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_siri.php?B=29&siri=13
             ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=29&i=600
             อ่านอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย :-
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=45&A=8477
             The Pali Atthakatha in Roman :-
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=45&A=8477
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๙
https://84000.org/tipitaka/read/?index_29
https://84000.org/tipitaka/english/?index_29