ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
     ฉบับหลวง   ฉบับมหาจุฬาฯ   บาลีอักษรไทย   PaliRoman 
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบไทย
พระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๐ ภาษาบาลี อักษรไทย พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๒๒ สุตฺต. ขุ. จูฬนิทฺเทโส

                                 ปุณฺณกมาณวกปญฺหานิทฺเทโส
     [๑๑๖]        อเนชํ มูลทสฺสาวึ (อิจฺจายสฺมา ปุณฺณโก)
                       อตฺถิ ปเญฺหน อาคมํ
                       กึ นิสฺสิตา อิสโย มนุชา
                       ขตฺติยา พฺราหฺมณา เทวตานํ
                       ยญฺมกปฺปึสุ ๑- ปุถูธ โลเก
                       ปุจฺฉามิ ตํ ภควา พฺรูหิ เม ตํ ฯ
     [๑๑๗]   อเนชํ   มูลทสฺสาวินฺติ   เอชา   วุจฺจติ   ตณฺหา   โย
ราโค   สาราโค   ฯเปฯ   อภิชฺฌา  โลโภ  อกุสลมูลํ  ฯ  สา  เอชา
ตณฺหา    พุทฺธสฺส    ภควโต    ปหีนา    อุจฺฉินฺนมูลา   ตาลาวตฺถุกตา
อนภาวงฺคตา   อายตึ   อนุปฺปาทธมฺมา   ตสฺมา   พุทฺโธ   อเนโช   ฯ
เอชาย   ปหีนตฺตา   อเนโช  ฯ  ภควา  ลาเภปิ  น  อิญฺชติ  อลาเภปิ
น   อิญฺชติ   ยเสปิ   น   อิญฺชติ   อยเสปิ   น  อิญฺชติ  ปสํสายปิ  น
อิญฺชติ   นินฺทายปิ   น   อิญฺชติ  สุเขปิ  น  อิญฺชติ  ทุกฺเขปิ  น  อิญฺชติ
น   จลติ   น   เวธติ   นปฺปเวธตีติ  อเนชํ  ฯ  มูลทสฺสาวินฺติ  ภควา
มูลทสฺสาวี  เหตุทสฺสาวี  นิทานทสฺสาวี สมฺภวทสฺสาวี [๒]- สมุฏฺานทสฺสาวี
อาหารทสฺสาวี อารมฺมณทสฺสาวี ปจฺจยทสฺสาวี สมุทยทสฺสาวี ฯ
     {๑๑๗.๑}   ตีณิ อกุสลมูลานิ โลโภ อกุสลมูลํ โทโส อกุสลมูลํ
โมโห    อกุสลมูลํ    ฯ    วุตฺตเญฺหตํ    ภควตา   ตีณีมานิ   ภิกฺขเว
@เชิงอรรถ:  ม. ยญฺมกปฺปยึสุ ฯ  ม. ปภวทสฺสาวี ฯ เอวมุปริปิ ฯ
นิทานานิ   กมฺมานํ  สมุทยาย  [๑]-  โลโภ  นิทานํ  กมฺมานํ  สมุทยาย
โทโส   นิทานํ   กมฺมานํ   สมุทยาย  โมโห  นิทานํ  กมฺมานํ  สมุทยาย
น   ภิกฺขเว   โลภเชน  กมฺเมน  โทสเชน  กมฺเมน  โมหเชน  กมฺเมน
เทวา    ปญฺายนฺติ    มนุสฺสา    ปญฺายนฺติ    ยา   วา   ปนญฺาปิ
กาจิ   สุคติโย   อถโข  ภิกฺขเว  โลภเชน  กมฺเมน  โทสเชน  กมฺเมน
โมหเชน    กมฺเมน    นิรโย    ปญฺายติ    ติรจฺฉานโยนิ   ปญฺายติ
ปิตฺติวิสโย   ปญฺายติ   ยา   วา   ปนญฺาปิ   กาจิ  ทุคฺคติโย  นิรเย
ติรจฺฉานโยนิยํ     ปิตฺติวิสเย    อตฺตภาวาภินิพฺพตฺติยา    อิมานิ    ตีณิ
อกุสลมูลานีติ ภควา ชานาติ ปสฺสติ ฯ
     {๑๑๗.๒}   เอวมฺปิ  ภควา  มูลทสฺสาวี  ฯเปฯ  สมุทยทสฺสาวี  ฯ
ตีณิ  กุสลมูลานิ  อโลโภ  กุสลมูลํ  อโทโส  กุสลมูลํ  อโมโห  กุสลมูลํ ฯ
วุตฺตเญฺหตํ   ภควตา   ตีณีมานิ  ฯเปฯ  น  ภิกฺขเว  อโลภเชน  กมฺเมน
อโทสเชน  กมฺเมน  อโมหเชน  กมฺเมน  นิรโย  ปญฺายติ  ติรจฺฉานโยนิ
ปญฺายติ    ปิตฺติวิสโย    ปญฺายติ    ยา    วา    ปนญฺาปิ   กาจิ
ทุคฺคติโย   อถโข   ภิกฺขเว   อโลภเชน   กมฺเมน  อโทสเชน  กมฺเมน
อโมหเชน   กมฺเมน   เทวา   ปญฺายนฺติ   มนุสฺสา   ปญฺายนฺติ   ยา
วา  ปนญฺาปิ  กาจิ  สุคติโย  เทเว  จ มนุสฺเส จ อตฺตภาวาภินิพฺพตฺติยา
อิมานิ     ตีณิ     กุสลมูลานีติ     ภควา    ชานาติ    ปสฺสติ    ฯ
เอวมฺปิ ภควา มูลทสฺสาวี ฯเปฯ สมุทยทสฺสาวี ฯ
     {๑๑๗.๓}   วุตฺตเญฺหตํ  ภควตา  เยเกจิ  ภิกฺขเว  ธมฺมา  อกุสลา
อกุสลภาคิยา อกุสลปกฺขิกา
@เชิงอรรถ:  ม. กตมานิ ตีณิ ฯ
ปกฺขิกา   สพฺเพ  เต  อวิชฺชามูลกา  อวิชฺชาสโมสรณา  อวิชฺชาสมุคฺฆาตา
สพฺเพ   เต   สมุคฺฆาตํ  คจฺฉนฺตีติ  ภควา  ชานาติ  ปสฺสติ  ฯ  เอวมฺปิ
ภควา   มูลทสฺสาวี   ฯเปฯ   สมุทยทสฺสาวี   ฯ   วุตฺตเญฺหตํ   ภควตา
เยเกจิ   ภิกฺขเว  ธมฺมา  กุสลา  กุสลภาคิยา  กุสลปกฺขิกา  สพฺเพ  เต
อปฺปมาทมูลกา     อปฺปมาทสโมสรณา    อปฺปมาโท    เตสํ    ธมฺมานํ
อคฺคมกฺขายตีติ   ภควา  ชานาติ  ปสฺสติ  ฯ  เอวมฺปิ  ภควา  มูลทสฺสาวี
ฯเปฯ สมุทยทสฺสาวี ฯ
     {๑๑๗.๔}   อถวา  ภควา  ชานาติ  ปสฺสติ  อวิชฺชา มูลํ สงฺขารานํ
สงฺขารา   มูลํ   วิญฺาณสฺส   วิญฺาณํ   มูลํ   นามรูปสฺส  นามรูปํ  มูลํ
สฬายตนสฺส   สฬายตนํ   มูลํ   ผสฺสสฺส  ผสฺโส  มูลํ  เวทนาย  เวทนา
มูลํ    ตณฺหาย   ตณฺหา   มูลํ   อุปาทานสฺส   อุปาทานํ   มูลํ   ภวสฺส
ภโว   มูลํ   ชาติยา   ชาติ   มูลํ   ชรามรณสฺสาติ   ภควา   ชานาติ
ปสฺสติ ฯ เอวมฺปิ ภควา มูลทสฺสาวี ฯเปฯ สมุทยทสฺสาวี ฯ
     {๑๑๗.๕}   วุตฺตเญฺหตํ ๑- ภควตา เยเกจิ ภิกฺขเว ธมฺมา
อกุสลา    อกุสลภาคิยา    อกุสลปกฺขิกา   สพฺเพ   เต   อวิชฺชามูลกา
อวิชฺชาสโมสรณา     อวิชฺชาสมุคฺฆาตา     สพฺเพ     เต    สมุคฺฆาตํ
คจฺฉนฺตีติ   ๒-  ภควา  ชานาติ  ปสฺสติ  ฯ  เอวมฺปิ  ภควา  มูลทสฺสาวี
เหตุทสฺสาวี      นิทานทสฺสาวี      สมฺภวทสฺสาวี      สมุฏฺานทสฺสาวี
อาหารทสฺสาวี     อารมฺมณทสฺสาวี     ปจฺจยทสฺสาวี     สมุทยทสฺสาวีติ
อเนชํ   มูลทสฺสาวึ   ฯ   อิจฺจายสฺมา   ปุณฺณโกติ  อิจฺจาติ  ปทสนฺธิ  ฯ
อายสฺมาติ ปิยวจนํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑-๒ ม. อถวา ภควา ชานาติ ปสฺสติ จกฺขุ มูลํ จกฺขุโรคานํ โสตํ มูลํ โสตโรคานํ
@ฆานํ มูลํ ฆานโรคานํ ชิวฺหา มูลํ ชิวฺหาโรคานํ กาโย มูลํ กายโรคานํ มโน มูลํ
@เจตสิกานํ ทุกฺขานนฺติ ฯ
ปุณฺณโกติ ตสฺส พฺราหฺมณสฺส นามํ ฯ
     [๑๑๘]   อตฺถิ   ปเญฺหน   อาคมนฺติ  ปญฺหตฺถิกมฺหา  ๑-  อาคตา
ปญฺหํ   ปุจฺฉิตุกามมฺหา   อาคตา   ปญฺหํ   โสตุกามา   อาคตมฺหาติ  ๒-
เอวมฺปิ  อตฺถิ  ปเญฺหน  อาคมํ  ฯ  อถวา ปญฺหตฺถิกานํ ปญฺหํ ปุจฺฉิตุกามานํ
ปญฺหํ    โสตุกามานํ    อาคมํ    อภิกฺกมนํ    อุปสงฺกมนํ    ปยิรุปาสนํ
อตฺถีติ    เอวมฺปิ   อตฺถิ   ปเญฺหน   อาคมํ   ฯ   อถวา   ปญฺหาคโม
ตุยฺหํ   อตฺถิ   ตฺวมฺปิ   ปหุ  วิสวี  อลมตฺโต  มยา  ปุจฺฉิตุํ  ๓-  กเถตุํ
วิสชฺเชตุํ สนฺทสฺเสตุํ ๔- ภณิตุนฺติ ๕- เอวมฺปิ อตฺถิ ปเญฺหน อาคมํ ฯ
     [๑๑๙]   กึนิสฺสิตา   อิสโย   มนุชาติ   กึนิสฺสิตาติ   กึ  นิสฺสิตา
อาสิตา    อลฺลีนา    อุปคตา    อชฺโฌสิตา   อธิมุตฺตา   ฯ   อิสโยติ
อิสินามกา   เยเกจิ   อิสิปพฺพชฺชํ  ปพฺพชิตา  อาชีวกา  นิคฺคนฺถา  ชฏิลา
ตาปสา ฯ มนุชาติ มนุสฺสา วุจฺจนฺตีติ กึนิสฺสิตา อิสโย มนุชา ฯ
     [๑๒๐]   ขตฺติยา   พฺราหฺมณา   เทวตานนฺติ   ขตฺติยาติ  เยเกจิ
ขตฺติยชาติกา   ฯ   พฺราหฺมณาติ   เยเกจิ   โภวาทิกา  ฯ  เทวตานนฺติ
อาชีวกสาวกานํ    อาชีวกา    เทวตา    นิคฺคนฺถสาวกานํ    นิคฺคนฺถา
เทวตา     ชฏิลสาวกานํ     ชฏิลา     เทวตา    ปริพฺพาชกสาวกานํ
ปริพฺพาชกา   เทวตา   อวรุทฺธกสาวกานํ  ๖-  อวรุทฺธกา  ๗-  เทวตา
หตฺถิวติกานํ   หตฺถี   เทวตา   อสฺสวติกานํ  อสฺสา  เทวตา  โควติกานํ
คาโว    เทวตา    กุกฺกุรวติกานํ    กุกฺกุรา    เทวตา   กากวติกานํ
กากา   เทวตา   วาสุเทววติกานํ   วาสุเทโว  เทวตา  พลเทววติกานํ
@เชิงอรรถ: ๑-๒ ม. ปญฺเหน อตฺถิโก อาคโตมฺหิ ปญฺหํ ปุจฺฉิตุกาโม อาคโตมฺหิ ปญฺหํ โสตุกาโม
@อาคโตมฺหีติ ฯ  ม. ปุจฺฉิตํ ฯ ๔-๕ ม. วหสฺเสตํ ภารนฺติ ฯ ๖-๗ ม. อวิรุทฺธ ... ฯ
พลเทโว      เทวตา     ปุณฺณภทฺทวติกานํ     ปุณฺณภทฺโท     เทวตา
มณิภทฺทวติกานํ    มณิภทฺโท    เทวตา    อคฺคิวติกานํ   อคฺคิ   เทวตา
นาควติกานํ    นาคา    เทวตา    สุปณฺณวติกานํ    สุปณฺณา   เทวตา
ยกฺขวติกานํ     ยกฺขา    เทวตา    อสุรวติกานํ    อสุรา    เทวตา
คนฺธพฺพวติกานํ    คนฺธพฺพา    เทวตา    มหาราชวติกานํ    มหาราชา
เทวตา   จนฺทวติกานํ   จนฺโท   เทวตา   สุริยวติกานํ  สุริโย  เทวตา
อินฺทวติกานํ    อินฺโท    เทวตา    พฺรหฺมวติกานํ    พฺรหฺมา   เทวตา
เทววติกานํ   เทวา   เทวตา   ทิสาวติกานํ  ทิสา  เทวตา  เย  เยสํ
ทกฺขิเณยฺยา เต เตสํ เทวตาติ ขตฺติยา พฺราหฺมณา เทวตานํ ฯ
     [๑๒๑]   ยญฺมกปฺปึสุ   ปุถูธ   โลเกติ   ยญฺโ   ๑-   วุจฺจติ
เทยฺยธมฺโม จีวรปิณฺฑปาตเสนาสนคิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารํ
อนฺนํ    ปานํ    วตฺถํ    ยานํ    มาลาคนฺธํ    วิเลปนํ   เสยฺยาวสถํ
ปทีเปยฺยํ    ฯ    ยญฺมกปฺปึสูติ    เยปิ    ยญฺ   เอสนฺติ   คเวสนฺติ
ปริเยสนฺติ จีวรปิณฺฑปาตเสนาสนคิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารํ
อนฺนํ   ปานํ   วตฺถํ   ยานํ   มาลาคนฺธํ  วิเลปนํ  เสยฺยวสถํ  ปทีเปยฺยํ
เตปิ     ยญฺ     กปฺเปนฺติ     ฯ    เยปิ    ยญฺ    อภิสงฺขโรนฺติ
จีวรปิณฺฑปาตเสนาสนคิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารํ        อนฺนํ       ปานํ
วตฺถํ    ยานํ    มาลาคนฺธํ   วิเลปนํ   เสยฺยาวสถํ   ปทีเปยฺยํ   เตปิ
ยญฺ    กปฺเปนฺติ    ฯ    เยปิ   ยญฺ   เทนฺติ   ยชนฺติ   ปริจฺจชนฺติ
จีวรปิณฺฑปาตเสนาสนคิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารํ        อนฺนํ       ปานํ
@เชิงอรรถ:  ม. ยญฺ ฯ เอวมุปริปิ ฯ
วตฺถํ    ยานํ    มาลาคนฺธํ   วิเลปนํ   เสยฺยาวสถํ   ปทีเปยฺยํ   เตปิ
ยญฺ   กปฺเปนฺติ   ฯ   ปุถูติ  ยญฺา  วา  เอเต  ปุถู  ยญฺยชกา  ๑-
วา   เอเต   ปุถู   ทกฺขิเณยฺยา   วา   เอเต   ปุถู  ฯ  กถํ  ยญฺา
วา   เอเต   ปุถู  ฯ  เอเต  ยญฺา  ปุถู  ๒-  จีวรปิณฺฑปาตเสนาสน-
คิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารา   อนฺนํ   ปานํ   วตฺถํ   ยานํ   มาลาคนฺธํ
วิเลปนํ เสยฺยาวสถํ ปทีเปยฺยํ เอวํ ยญฺา วา เอเต ปุถู ฯ
     {๑๒๑.๑}   กถํ  ยญฺยชกา  วา  เอเต  ปุถู  ฯ  [๓]-  เอเต
ยญฺยชกา   ปุถู   ขตฺติยา   จ  พฺราหฺมณา  จ  เวสฺสา  จ  สุทฺทา  จ
คหฏฺา   จ   ปพฺพชิตา   จ  เทวา  จ  มนุสฺสา  จ  เอวํ  ยญฺยชกา
วา  เอเต ปุถู ฯ กถํ ทกฺขิเณยฺยา วา เอเต ปุถู ฯ ๔- เอเต ทกฺขิเณยฺยา
ปุถู   สมณพฺราหฺมณา   ยาจก  วณิพฺพก  สาวกา  ๕-  เอวํ  ทกฺขิเณยฺยา
วา เอเต ปุถู ฯ อิธ โลเกติ มนุสฺสโลเกติ ยญฺมกปฺปึสุ ปุถูธ โลเก ฯ
     [๑๒๒]   ปุจฺฉามิ   ตํ  ภควา  พฺรูหิ  เม  ตนฺติ  ปุจฺฉาติ  ติสฺโส
ปุจฺฉา    อทิฏฺโชตนา   ปุจฺฉา   ทิฏฺสํสนฺทนา   ปุจฺฉา   วิมติจฺเฉทนา
ปุจฺฉา ฯ
     กตมา   อทิฏฺโชตนา   ปุจฺฉา  ฯ  ปกติยา  ลกฺขณํ  อาตํ  โหติ
อทิฏฺ   อตุลิตํ   อติริตํ   อวิภาวิตํ   อวิภูตํ   ตสฺส  าณาย  ทสฺสนาย
ตุลนาย    ติรณาย    วิภาวนตฺถาย   วิภูตตฺถาย   ปญฺหํ   ปุจฺฉติ   อยํ
อทิฏฺโชตนา ปุจฺฉา ฯ
     {๑๒๒.๑}   กตมา  ทิฏฺสํสนฺทนา  ปุจฺฉา ฯ ปกติยา ลกฺขณํ าตํ โหติ
@เชิงอรรถ:  ม. ยญฺยาชกา ฯ เอวมุปริปิ ฯ  ม. พหุกานํ เอเต ยญฺา ฯ ๓-๔ ม. พหุกา ฯ
@ ม. กปณทฺธิกวนิพฺพกยาจกา ฯ
ทิฏฺ    ตุลิตํ    ติริตํ    วิภาวิตํ   วิภูตํ   อญฺเหิ   ปณฺฑิเตหิ   สทฺธึ
สํสนฺทนตฺถาย ปญฺหํ ปุจฺฉติ อยํ ทิฏฺสํสนฺทนา ปุจฺฉา ฯ
     กตมา  วิมติจฺเฉทนา  ปุจฺฉา  ฯ  ปกติยา  สํสยํ ปกฺขนฺโน ๑- โหติ
วิมตึ  ปกฺขนฺโน  ๒-  เทฺวฬฺหกชาโต  เอวํ นุ โข น นุ โข กินฺนุ โข กถํนุ
โขติ  โส  วิมติจฺเฉทนตฺถาย  ปญฺหํ  ปุจฺฉติ  อยํ  วิมติจฺเฉทนา  ปุจฺฉา ฯ
อิมา ติสฺโส ปุจฺฉา ฯ
     อปราปิ ติสฺโส ปุจฺฉา มนุสฺสปุจฺฉา อมนุสฺสปุจฺฉา นิมฺมิตปุจฺฉา ฯ
     {๑๒๒.๒}   กตมา   มนุสฺสปุจฺฉา   ฯ   มนุสฺสา   พุทฺธํ  ภควนฺตํ
อุปสงฺกมิตฺวา   ปญฺหํ   ๓-  ปุจฺฉนฺติ  ภิกฺขู  ปุจฺฉนฺติ  ภิกฺขุนิโย  ปุจฺฉนฺติ
อุปาสกา   ปุจฺฉนฺติ   อุปาสิกาโย   ปุจฺฉนฺติ  ราชาโน  ปุจฺฉนฺติ  ขตฺติยา
ปุจฺฉนฺติ    พฺราหฺมณา   ปุจฺฉนฺติ   เวสฺสา   ปุจฺฉนฺติ   สุทฺทา   ปุจฺฉนฺติ
คหฏฺา ปุจฺฉนฺติ ปพฺพชิตา ปุจฺฉนฺติ อยํ มนุสฺสปุจฺฉา ฯ
     {๑๒๒.๓}   กตมา   อมนุสฺสปุจฺฉา   ฯ   อมนุสฺสา  พุทฺธํ  ภควนฺตํ
อุปสงฺกมิตฺวา    ปญฺหํ   ปุจฺฉนฺติ   นาคา   ปุจฺฉนฺติ   สุปณฺณา   ปุจฺฉนฺติ
ยกฺขา   ปุจฺฉนฺติ   อสุรา   ปุจฺฉนฺติ   คนฺธพฺพา   ปุจฺฉนฺติ  มหาราชาโน
ปุจฺฉนฺติ   อินฺทา   ปุจฺฉนฺติ   พฺรหฺมาโน   ปุจฺฉนฺติ   เทวตาโย  ปุจฺฉนฺติ
อยํ อมนุสฺสปุจฺฉา ฯ
     {๑๒๒.๔}   กตมา   นิมฺมิตปุจฺฉา  ฯ  ยํ  ภควา  รูปํ  อภินิมฺมินาติ
มโนมยํ   สพฺพงฺคปจฺจงฺคํ   อหินินฺทฺริยํ   โส   นิมฺมิโต   พุทฺธํ   ภควนฺตํ
อุปสงฺกมิตฺวา
@เชิงอรรถ: ๑-๒ ม. ปกฺขนฺโท ฯ  ม. อยํ ปาโ นตฺถิ ฯ
ปญฺหํ     ปุจฺฉติ     ภควา     วิสชฺเชติ    อยํ    นิมฺมิตปุจฺฉา    ฯ
อิมา ติสฺโส ปุจฺฉา ฯ
     อปราปิ     ติสฺโส     ปุจฺฉา     อตฺตตฺถปุจฺฉา     ปรตฺถปุจฺฉา
อุภยตฺถปุจฺฉา ฯ
     {๑๒๒.๕}   อปราปิ     ติสฺโส     ปุจฺฉา    ทิฏฺธมฺมิกตฺถปุจฺฉา
สมฺปรายิกตฺถปุจฺฉา ปรมตฺถปุจฺฉา ฯ
     อปราปิ    ติสฺโส    ปุจฺฉา   อนวชฺชตฺถปุจฺฉา   นิกฺกิเลสตฺถปุจฺฉา
โวทานตฺถปุจฺฉา ฯ
     อปราปิ ติสฺโส ปุจฺฉา อตีตปุจฺฉา อนาคตปุจฺฉา ปจฺจุปฺปนฺนปุจฺฉา ฯ
     อปราปิ     ติสฺโส     ปุจฺฉา     อชฺฌตฺตปุจฺฉา    พหิทฺธาปุจฺฉา
อชฺฌตฺตพหิทฺธาปุจฺฉา ฯ
     {๑๒๒.๖}   อปราปิ   ติสฺโส   ปุจฺฉา   กุสลปุจฺฉา   อกุสลปุจฺฉา
อพฺยากตปุจฺฉา ฯ
     อปราปิ ติสฺโส ปุจฺฉา ขนฺธปุจฺฉา ธาตุปุจฺฉา อายตนปุจฺฉา ฯ
     อปราปิ    ติสฺโส    ปุจฺฉา   สติปฏฺานปุจฺฉา   สมฺมปฺปธานปุจฺฉา
อิทฺธิปาทปุจฺฉา ฯ
     อปราปิ ติสฺโส ปุจฺฉา อินฺทฺริยปุจฺฉา พลปุจฺฉา โพชฺฌงฺคปุจฺฉา ฯ
     อปราปิ ติสฺโส ปุจฺฉา มคฺคปุจฺฉา ผลปุจฺฉา นิพฺพานปุจฺฉา ฯ
     {๑๒๒.๗}   ปุจฺฉามิ  ตนฺติ  ปุจฺฉามิ  ตํ  ยาจามิ  ตํ  อชฺเฌสามิ  ตํ
ปสาเทมิ   ตํ  กถสฺสุ  เมติ  ปุจฺฉามิ  ตํ  ฯ  ภควาติ  คารวาธิวจนเมตํ
ฯเปฯ   สจฺฉิกา   ปญฺตฺติ   ยทิทํ  ภควาติ  ฯ  พฺรูหิ  เม  ตนฺติ  พฺรูหิ
อาจิกฺขาหิ     เทเสหิ    ปญฺเปหิ    ปฏฺเปหิ    วิวราหิ    วิภชาหิ
อุตฺตานีกโรหิ  ปกาเสหีติ  ปุจฺฉามิ  ตํ  ภควา  พฺรูหิ  เม  ตํ  ฯ เตนาห
โส พฺราหฺมโณ
                       อเนชํ มูลทสฺสาวึ (อิจฺจายสฺมา ปุณฺณโก)
                       อตฺถี ปเญฺหน อาคมํ
                       กึนิสฺสิตา อิสโย มนุชา
                       ขตฺติยา พฺราหฺมณา เทวตานํ
                       ยญฺมกปฺปึสุ ปุถูธ โลเก
                       ปุจฺฉามิ ตํ ภควา พฺรูหิ เม ตนฺติ ฯ
     [๑๒๓]        เยเกจิเม อิสโย มนุชา (ปุณฺณกาติ ภควา)
                       ขตฺติยา พฺราหฺมณา เทวตานํ
                       ยญฺมกปฺปึสุ ปุถูธ โลเก
                       อาสึสมานา ๑- ปุณฺณก อิตฺถตํ ๒-
                       ชรํ สิตา ยญฺมกปฺปยึสุ ฯ
     [๑๒๔]   เยเกจิเม  อิสโย  มนุชาติ  เยเกจิเมติ  สพฺเพน  สพฺพํ
สพฺพถา   สพฺพํ   อเสสํ   นิสฺเสสํ   ปริยาทายวจนเมตํ  เยเกจิเมติ  ฯ
อิสโยติ    อิสินามกา    เยเกจิ    อิสิปพฺพชฺชํ    ปพฺพชิตา   อาชีวกา
@เชิงอรรถ:  ม. อาสีสมานา ฯ เอวมุปริปิ ฯ  ม. อิตฺถตฺตํ ฯ เอวมุปริปิ ฯ
นิคฺคนฺถา   ชฏิลา   ตาปสา  ฯ  มนุชาติ  มนุสฺสา  วุจฺจนฺตีติ  เยเกจิเม
อิสโย    มนุชา    ฯ    ปุณฺณกาติ   ภควา   ตํ   พฺราหฺมณํ   นาเมน
อาลปติ   ฯ   ภควาติ   คารวาธิวจนเมตํ   ฯเปฯ   สจฺฉิกา   ปญฺตฺติ
ยทิทํ ภควาติ ปุณฺณกาติ ภควา ฯ
     [๑๒๕]   ขตฺติยา   พฺราหฺมณา   เทวตานนฺติ   ขตฺติยาติ  เยเกจิ
ขตฺติยชาติกา   ฯ   พฺราหฺมณาติ   เยเกจิ   โภวาทิกา  ฯ  เทวตานนฺติ
อาชีวกสาวกานํ    อาชีวกา    เทวตา    ฯเปฯ   ทิสาวติกานํ   ทิสา
เทวตา   เย   เยสํ   ทกฺขิเณยฺยา   เต   เตสํ   เทวตาติ   ขตฺติยา
พฺราหฺมณา เทวตานํ ฯ
     [๑๒๖]   ยญฺมกปฺปึสุ  ปุถูธ  โลเกติ  ยญฺโ  วุจฺจติ  เทยฺยธมฺโม
จีวรปิณฺฑปาตเสนาสนคิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารํ อนฺนํ
ปานํ   วตฺถํ   ยานํ   มาลาคนฺธํ   วิเลปนํ   เสยฺยาวสถํ  ปทีเปยฺยํ  ฯ
ยญฺมกปฺปึสูติ     เยปิ     ยญฺ    เอสนฺติ    คเวสนฺติ    ปริเยสนฺติ
จีวรปิณฺฑปาตเสนาสนคิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารํ        อนฺนํ       ปานํ
วตฺถํ   ยานํ   มาลาคนฺธํ   วิเลปนํ  เสยฺยาวสถํ  ปทีเปยฺยํ  เตปิ  ยญฺ
กปฺเปนฺติ  ฯ  ปุถูติ  ยญฺา  วา  เอเต  ปุถู  ยญฺยชกา  วา เอเต ปุถู
ทกฺขิเณยฺยา  วา  เอเต  ปุถู  ฯ  กถํ  ยญฺา วา เอเต ปุถู ฯเปฯ เอวํ
ทกฺขิเณยฺยา  วา  เอเต  ปุถู  ฯ  อิธ  โลเกติ มนุสฺสโลเกติ ยญฺมกปฺปึสุ
ปุถูธ โลเก ฯ
     [๑๒๗]   อาสึสมานา     ปุณฺณก    อิตฺถตนฺติ    อาสึสมานาติ
รูปปฏิลาภํ    อาสึสมานา    สทฺทปฏิลาภํ    อาสึสมานา    คนฺธปฏิลาภํ
อาสึสมานา    รสปฏิลาภํ   อาสึสมานา   โผฏฺพฺพปฏิลาภํ   อาสึสมานา
ปุตฺตปฏิลาภํ    อาสึสมานา    ทารปฏิลาภํ    อาสึสมานา    ธนปฏิลาภํ
อาสึสมานา    ยสปฏิลาภํ    อาสึสมานา   อิสฺสริยปฏิลาภํ   อาสึสมานา
ขตฺติยมหาสาลกุเล   อตฺตภาวปฏิลาภํ   อาสึสมานา  พฺราหฺมณมหาสาลกุเล
อตฺตภาวปฏิลาภํ    อาสึสมานา    คหปติมหาสาลกุเล    อตฺตภาวปฏิลาภํ
อาสึสมานา      จาตุมฺมหาราชิเกสุ      เทเวสุ      อตฺตภาวปฏิลาภํ
อาสึสมานา   ตาวตึเสสุ   เทเวสุ   ยาเมสุ  เทเวสุ  ตุสิเตสุ  เทเวสุ
นิมฺมานรตีสุ    เทเวสุ    ปรนิมฺมิตวสวตฺตีสุ    เทเวสุ   พฺรหฺมกายิเกสุ
เทเวสุ    อตฺตภาวปฏิลาภํ    อาสึสมานา    อิจฺฉมานา    สาทิยมานา
ปตฺถยมานา ปิหยมานา อภิชปฺปมานาติ อาสึสมานา ฯ
     {๑๒๗.๑}   ปุณฺณก    อิตฺถตนฺติ    เอตฺถ    อตฺตภาวาภินิพฺพตฺตึ
อาสึสมานา      เอตฺถ      ขตฺติยมหาสาลกุเล     อตฺตภาวาภินิพฺพตฺตึ
อาสึสมานา     เอตฺถ     พฺราหฺมณมหาสาลกุเล     อตฺตภาวาภินิพฺพตฺตึ
อาสึสมานา      เอตฺถ      คหปติมหาสาลกุเล     อตฺตภาวาภินิพฺพตฺตึ
อาสึสมานา   เอตฺถ   จาตุมฺมหาราชิเกสุ   เทเวสุ   อตฺตภาวาภินิพฺพตฺตึ
อาสึสมานา  เอตฺถ  ตาวตึเสสุ  เทเวสุ  เอตฺถ  ยาเมสุ  เทเวสุ เอตฺถ
ตุสิเตสุ  เทเวสุ  เอตฺถ  นิมฺมานรตีสุ  เทเวสุ  เอตฺถ  ปรนิมฺมิตวสวตฺตีสุ
เทเวสุ  เอตฺถ  พฺรหฺมกายิเกสุ  เทเวสุ  อตฺตภาวาภินิพฺพตฺตึ  อาสึสมานา
อิจฺฉมานา    สาทิยมานา    ปตฺถยมานา    ปิหยมานา   อภิชปฺปมานาติ
อาสึสมานา ปุณฺณก อิตฺถตํ ฯ
     [๑๒๘]   ชรํ   สิตา   ยญฺมกปฺปยึสูติ   ชรํ   สิตาติ  ชรนิสฺสิตา
พฺยาธินิสฺสิตา      มรณนิสฺสิตา     โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสนิสฺสิตา
เทวเต  ๑-  ชาตินิสฺสิตาย  เทวเต  ชาตินิสฺสิตา วา เทวเต ชรนิสฺสิตาย
เทวเต  ชรนิสฺสิตา  วา  เทวเต  พฺยาธินิสฺสิตาย  เทวเต  พฺยาธินิสฺสิตา
วา    เทวเต   มรณนิสฺสิตาย   เทวเต   มรณนิสฺสิตา   วา   เทวเต
โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสนิสฺสิตาย     เทวเต     โสกปริเทวทุกฺข-
โทมนสฺสุปายาสนิสฺสิตา   วา  เทวเต  คตินิสฺสิตาย  เทวเต  คตินิสฺสิตา
วา   เทวเต   อุปปตฺตินิสฺสิตาย   เทวเต  อุปปตฺตินิสฺสิตา  วา  เทวเต
ปฏิสนฺธินิสฺสิตาย   เทวเต   ปฏิสนฺธินิสฺสิตา   วา   เทวเต  ภวนิสฺสิตาย
เทวเต  ภวนิสฺสิตา  วา  เทวเต  สํสารนิสฺสิตาย  เทวเต  สํสารนิสฺสิตา
วา  เทวเต  วฏฺฏนิสฺสิตาย  เทวเต  วฏฺฏนิสฺสิตา  วา  อาสิตา  อลฺลีนา
อุปคตา    อชฺโฌสิตา    อธิมุตฺตาติ    ชรํ   สิตา   ยญฺมกปฺปยึสุ   ฯ
เตนาห ภควา
                       เยเกจิเม อิสโย มนุชา (ปุณฺณกาติ ภควา)
                       ขตฺติยา พฺราหฺมณา เทวตานํ
                       ยญฺมกปฺปึสุ ปุถูธ โลเก
                       อาสึสมานา ปุณฺณก อิตฺถตํ
                       ชรํ สิตา ยญฺมกปฺปยึสูติ ฯ
     [๑๒๙]        เยเกจิเม อิสโย มนุชา (อิจฺจายสฺมา ปุณฺณโก)
@เชิงอรรถ:  ม. ยเทว เต ชาตินิสฺสิตา ฯ ตเทว เต ชรานิสฺสิตา ฯ ยเทว เต ชรานิสฺสิตา ฯ
@ตเทว เต พฺยาธินิสฺสิตา ... ฯ เอวมุปริปิ ฯ
                       ขตฺติยา พฺราหฺมณา เทวตานํ
                       ยญฺมกปฺปึสุ ปุถูธ โลเก
                       กจฺจิสฺสุ ๑- เต ภควา ยญฺปเถ อปฺปมตฺตา
                       อตารุํ ๒- ชาติญฺจ ชรญฺจ มาริส
                       ปุจฺฉามิ ตํ ภควา พฺรูหิ เม ตํ ฯ
     [๑๓๐]   เยเกจิเม  อิสโย  มนุชาติ  เยเกจิเมติ  ฯเปฯ  กจฺจิสฺสุ
เต     ภควา     ยญฺปเถ    อปฺปมตฺตาติ    กจฺจิสฺสูติ    สํสยปุจฺฉา
วิมติปุจฺฉา  เทฺวฬฺหกปุจฺฉา  อเนกํสปุจฺฉา  เอวํ  นุโข  น  นุ  โข  กินฺนุ
โข   กถํ  นุ  โขติ  กจฺจิสฺสุ  ฯ  เตติ  ยญฺยชกา  [๓]-  ฯ  ภควาติ
คารวาธิวจนเมตํ  ฯเปฯ  สจฺฉิกา  ปญฺตฺติ  ยทิทํ  ภควาติ  กจฺจิสฺสุ  เต
ภควา   ฯ   ยญฺปเถ   อปฺปมตฺตาติ   ยญฺโเยว  วุจฺจติ  ยญฺปโถ  ฯ
ยถา    อริยมคฺโค    อริยปโถ    เทวมคฺโค   เทวปโถ   พฺรหฺมมคฺโค
พฺรหฺมปโถ เอวเมว ยญฺโเยว วุจฺจติ ยญฺปโถ ฯ
     {๑๓๐.๑}   อปฺปมตฺตาติ   ยญฺปเถ   อปฺปมตฺตา   ลกฺกจฺจการิโน
สาตจฺจการิโน     อฏฺิตการิโน     อโนลีนวุตฺติโน     อนิกฺขิตฺตจฺฉนฺทา
อนิกฺขิตฺตธุรา    ตจฺจริตา   ตพฺพหุลา   ตคฺครุกา   ตนฺนินฺนา   ตปฺโปณา
ตปฺปพฺภารา  ตทธิมุตฺตา  ตทาธิปเตยฺยาติ  [๔]-  ยญฺปเถ  อปฺปมตฺตา ฯ
เยปิ   ยญฺ   เอสนฺติ   คเวสนฺติ   ปริเยสนฺติ   จีวรปิณฺฑปาตเสนาสน-
คิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารํ  อนฺนํ  ปานํ  วตฺถํ  ยานํ  มาลาคนธํ วิเลปนํ
เสยฺยาวสถํ  ปทีเปยฺยํ  สกฺกจฺจการิโน ฯเปฯ ตทาธิปเตยฺยา เตปิ ยญฺปเถ
@เชิงอรรถ:  ม. กจฺจิสุ ฯ เอวมุปริ ฯ  ม. อตารุ ฯ  ม. วุจฺจนฺติ ฯ  ม. เตปิ ฯ
อปฺปมตฺตา    ฯ   เยปิ   ยญฺ   อภิสงฺขโรนฺติ   จีวรปิณฺฑปาตเสนาสน-
คิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารํ    อนฺนํ   ปานํ   วตฺถํ   ยานํ   มาลาคนฺธํ
วิเลปนํ   เสยฺยาวสถํ   ปทีเปยฺยํ  สกฺกจฺจการิโน  ฯเปฯ  ตทาธิปเตยฺยา
ปเตปิ    ยญฺปเถ    อปฺปมตฺตา   ฯ   เยปิ   ยญฺ   เทนฺติ   ยชนฺติ
ปริจฺจชนฺติ จีวรปิณฺฑปาตเสนาสนคิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารํ
อนฺนํ    ปานํ    วตฺถํ    ยานํ    มาลาคนฺธํ    วิเลปนํ   เสยฺยาวสถํ
ปทีเปยฺยํ    สกฺกจฺจการิโน   ฯเปฯ   ตทาธิปเตยฺยา   เตปิ   ยญฺปเถ
อปฺปมตฺตาติ กจฺจิสฺสุ เต ภควา ยญฺปเถ อปฺปมตฺตา ฯ
     [๑๓๑]   อตารุํ    ชาติญฺจ   ชรญฺจ   มาริสาติ   ชาติชรามรณํ
อตารึสุ    อุตฺตรึสุ    ปตรึสุ    สมติกฺกมึสุ   วีติวตฺตึสุ   ฯ   มาริสาติ
ปิยวจนํ    ครุวจนํ    สคารวสปฺปติสฺสาธิวจนเมตํ    มาริสาติ    อตารุํ
ชาติญฺจ ชรญฺจ มาริส ฯ
     [๑๓๒]   ปุจฺฉามิ   ตํ   ภควา  พฺรูหิ  เม  ตนฺติ  ปุจฺฉามิ  ตนฺติ
ปุจฺฉามิ   ตํ   ยาจามิ   ตํ  อชฺเฌสามิ  ตํ  ปสาเทมิ  ตํ  กถสฺสุ  เมติ
ปุจฺฉามิ    ตํ    ฯ    ภควาติ    คารวาธิวจนเมตํ   ฯเปฯ   สจฺฉิกา
ปญฺตฺติ  ยทิทํ  ภควาติ  ฯ  พฺรูหิ  เม  ตนฺติ  พฺรูหิ  อาจิกฺขาหิ  เทเสหิ
ปญฺเปหิ    ปฏฺเปหิ    วิวราหิ   วิภชาหิ   อุตฺตานีกโรหิ   ปกาเสหีติ
ปุจฺฉามิ ตํ ภควา พฺรูหิ เม ตํ ฯ เตนาห โส พฺราหฺมโณ
                       เยเกจิเม อิสโย มนุชา (อิจฺจายสฺมา ปุณฺณโก)
                       ขตฺติยา พฺราหฺมณา เทวตานํ
                       ยญฺมกปฺปึสุ ปุถูธ โลเก
                       กจฺจิสฺสุ เต ภควา ยญฺปเถ อปฺปมตฺตา
                       อตารุํ ชาติญฺจ ชรญฺจ มาริส
                       ปุจฺฉามิ ตํ ภควา พฺรูหิ เมตนฺติ ฯ
     [๑๓๓]        อาสึสนฺติ โถมยนฺติ (อภิชปฺปนฺติ) ชุหนฺติ (ปุณฺณกาติ ภควา)
                       กามาภิชปฺปนฺติ ปฏิจฺจ ลาภํ
                       เต ยาชโยคา ภวราครตฺตา
                       นาตรึสุ ชาติชรนฺติ พฺรูมิ ฯ
     [๑๓๔]   อาสึสนฺติ   โถมยนฺติ   อภิชปฺปนฺติ   ชุหนฺตีติ  อาสึสนฺตีติ
รูปปฏิลาภํ     อาสึสนฺติ     สทฺทปฏิลาภํ     อาสึสนฺติ     คนฺธปฏิลาภํ
อาสึสนฺติ     รสปฏิลาภํ     อาสึสนฺติ     โผฏฺพฺพปฏิลาภํ    อาสึสนฺติ
ปุตฺตปฏิลาภํ     อาสึสนฺติ     ทารปฏิลาภํ     อาสึสนฺติ     ธนปฏิลาภํ
อาสึสนฺติ     ยสปฏิลาภํ     อาสึสนฺติ     อิสฺสริยปฏิลาภํ     อาสึสนฺติ
ขตฺติยมหาสาลกุเล      อตฺตภาวปฏิลาภํ      อาสึสนฺติ      พฺราหฺมณ-
มหาสาลกุเล     คหปติมหาสาลกุเล     จาตุมฺมหาราชิเกสุ    เทเวสุ
ฯเปฯ   พฺรหฺมกายิเกสุ   เทเวสุ   อตฺตภาวปฏิลาภํ  อาสึสนฺติ  สาทิยนฺติ
ปตฺถยนฺติ ปิหยนฺตีติ อาสึสนฺติ ฯ
     {๑๓๔.๑}   โถมยนฺตีติ ยญฺ วา โถเมนฺติ ผลํ วา โถเมนฺติ ทกฺขิเณยฺยํ
วา  โถเมนฺติ  ฯ  กถํ  ยญฺ  โถเมนฺติ  ฯ  ปิยํ  ๑-  ทินฺนํ มนาปํ ทินฺนํ
ปณีตํ   ทินฺนํ   กปฺปิยํ   ทินฺนํ   วิเจยฺยํ   ทินฺนํ  อนวชฺชํ  ทินฺนํ  อภิณฺหํ
@เชิงอรรถ:  ม. สุจึ ฯ
ทินฺนํ   ททํ   จิตฺตํ   ปสาทิตนฺติ  โถเมนฺติ  กิตฺเตนฺติ  วณฺเณนฺติ  ปสํสนฺติ
เอวํ  ยญฺ  โถเมนฺติ  ฯ  กถํ  ผลํ  โถเมนฺติ  ฯ อิโตนิทานํ รูปปฏิลาโภ
ภวิสฺสติ   สทฺทปฏิลาโภ   ภวิสฺสติ   คนฺธปฏิลาโภ   ภวิสฺสติ  รสปฏิลาโภ
ภวิสฺสติ    โผฏฺพฺพปฏิลาโภ   ภวิสฺสติ   ขตฺติยมหาสาลกุเล   พฺราหฺมณ-
มหาสาลกุเล    ฯเปฯ    พฺรหฺมกายิเกสุ   เทเวสุ   อตฺตภาวปฏิลาโภ
ภวิสฺสตีติ    โถเมนฺติ    กิตฺเตนฺติ    วณฺเณนฺติ   ปสํสนฺติ   เอวํ   ผลํ
โถเมนฺติ ฯ กถํ ทกฺขิเณยฺยํ โถเมนฺติ ฯ
     {๑๓๔.๒}   ทกฺขิเณยฺยา  ชาติสมฺปนฺนา  โคตฺตสมฺปนฺนา  อชฺฌายกา
มนฺตธรา   ติณฺณํ   เวทานํ   ปารคู   สนิฆณฺฑุเกตุภานํ   อกฺขรปฺปเภทานํ
อิติหาสปญฺจมานํ    ปทกา    เวยฺยากรณา    โลกายตนมหาปุริสลกฺขเณสุ
อนวยา   ๑-   วีตราคา  [๒]-  ราควินยาย  วา  ปฏิปนฺนา  วีตโทสา
โทสวินยาย   วา   ปฏิปนฺนา   วีตโมหา   โมหวินยาย   วา  ปฏิปนฺนา
สทฺธาสมฺปนฺนา      สีลสมฺปนฺนา      สมาธิสมฺปนฺนา     ปญฺาสมฺปนฺนา
วิมุตฺติสมฺปนฺนา     วิมุตฺติาณทสฺสนสมฺปนฺนาติ     โถเมนฺติ     กิตฺเตนฺติ
วณฺเณนฺติ     ปสํสนฺติ    เอวํ    ทกฺขิเณยฺยํ    โถเมนฺตีติ    อาสึสนฺติ
โถมยนฺติ ฯ
     {๑๓๔.๓}   อภิชปฺปนฺตีติ    รูปปฏิลาภํ   อภิชปฺปนฺติ   สทฺทปฏิลาภํ
อภิชปฺปนฺติ     คนฺธปฏิลาภํ     อภิชปฺปนฺติ     รสปฏิลาภํ    อภิชปฺปนฺติ
โผฏฺพฺพชปฺปฏิลาภํ    อภิชปฺปนฺติ    ขตฺติยมหาสาลกุเล   อตฺตภาวปฏิลาภํ
อภิชปฺปนฺติ  ฯเปฯ  พฺรหฺมกายิเกสุ  เทเวสุ  อตฺตภาวปฏิลาภํ  อภิชปฺปนฺตีติ
@เชิงอรรถ:  ม. อนวยาติ ฯ  ม. วา ฯ เอวมุปริปิ ฯ
อาสึสนฺติ โถมยนฺติ อภิชปฺปนฺติ ฯ
     {๑๓๔.๔}   ชุหนฺตีติ  ชุหนฺติ  เทนฺติ  ยชนฺติ ปริจฺจชนฺติ จีวรปิณฺฑปาต-
เสนาสนคิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารํ     อนฺนํ    ปานํ    วตฺถํ    ยานํ
มาลาคนฺธํ   วิเลปนํ   เสยฺยาวสถํ   ปทีเปยฺยนฺติ   อาสึสนฺติ   โถมยนฺติ
อภิชปฺปนฺติ    ชุหนฺติ    ฯ    ปุณฺณกาติ    ภควาติ   ปุณฺณกาติ   ภควา
ตํ   พฺราหฺมณํ   นาเมน  อาลปติ  ฯ  ภควาติ  คารวาธิวจนเมตํ  ฯเปฯ
ยทิทํ ภควาติ ปุณฺณกาติ ภควา ฯ
     [๑๓๕]   กามาภิชปฺปนฺติ   ปฏิจฺจ   ลาภนฺติ   รูปปฏิลาภํ   ปฏิจฺจ
กาเม   อภิชปฺปนฺติ   สทฺทปฏิลาภํ   ปฏิจฺจ   กาเม   อภิชปฺปนฺติ  ฯเปฯ
พฺรหฺมกายิเกสุ   เทเวสุ   อตฺตภาวปฏิลาภํ   ปฏิจฺจ   กาเม  อภิชปฺปนฺติ
ชปฺปนฺติ ปชปฺปนฺตีติ กามาภิชปฺปนฺติ ปฏิจฺจ ลาภํ ฯ
     [๑๓๖]   เต   ยาชโยคา   ภวราครตฺตา   นาตรึสุ   ชาติชรนฺติ
พฺรูมีติ  เตติ  ยญฺยชกา  [๑]-  ฯ  ยาชโยคาติ ยาเคสุ ยุตฺตา อายุตฺตา
สมายุตฺตา    ตจฺจริตา    ตพฺพหุลา    ตคฺครุกา   ตนฺนินฺนา   ตปฺโปณา
ตปฺปพฺภารา    ตทธิมุตฺตา    ตทาธิปเตยฺยาติ    เต    ยาชโยคา   ฯ
ภวราครตฺตาติ   ภวราโค   วุจฺจติ  ตณฺหา  ๒-  โย  ภเวสุ  ภวจฺฉนฺโท
ภวราโค    ภวนนฺทิ   ภวตณฺหา   ภวสิเนโห   ภวปิปาสา   ภวปริฬาโห
ภวมุจฺฉา     ภวชฺโฌสานํ     ภวราเคน    ภเวสุ    รตฺตา    คธิตา
มุจฺฉิตา   อชฺโฌปนฺนา   ลคฺคา   ลคฺคิตา   ปลิพุทฺธาติ   เต  ยาชโยคา
ภวราครตฺตา    ฯ    นาตรึสุ   ชาติชรนฺติ   พฺรูมีติ   เต   ยาชโยคา
@เชิงอรรถ:  ม. วุจฺจนฺติ ฯ  ม. อยํ ปาโ นตฺถิ ฯ
ภวราครตฺตา   ชาติชรามรณํ   น   ตรึสุ   น   อุตฺตรึสุ  น  ปตรึสุ  น
สมติกฺกมึสุ    น    วีติวตฺตึสุ   ชาติชรามรณา   อนิกฺขนฺตา   อนิสฺสฏฺา
อนติกฺกนฺตา      อสมติกฺกนฺตา      อวีติวตฺตา     อนฺโตชาติชรามรเณ
ปริวตฺตนฺติ    อนฺโตสํสารปเถ   ปริวตฺตนฺติ   ชาติยา   อนุคตา   ชราย
อนุสฏา   พฺยาธินา   อภิภูตา   มรเณน   อพฺภาหตา   อตาณา  อเลณา
อสรณา     อสรณีภูตาติ    พฺรูมิ    อาจิกฺขามิ    เทเสมิ    ปญฺเปมิ
ปฏฺเปมิ   วิวรามิ   วิภชามิ  อุตฺตานีกโรมิ  ปกาเสมีติ  เต  ยาชโยคา
ภวราครตฺตา นาตรึสุ ชาติชรนฺติ พฺรูมิ ฯ เตนาห ภควา
                       อาสึสนฺติ โถมยนฺติ (อภิชปฺปนฺติ) ชุหนฺติ (ปุณฺณกาติ ภควา)
                       กามาภิชปฺปนฺติ ปฏิจฺจ ลาภํ
                       เต ยาชโยคา ภวราครตฺตา
                       นาตรึสุ ชาติชรนฺติ พฺรูมีติ ฯ
     [๑๓๗]        เต เจ นาตรึสุ ยาชโยคา (อิจฺจายสฺมา ปุณฺณโก)
                       ยญฺเหิ ชาติญฺจ ชรญฺจ มาริส
                       อถ โก จรหิ เทวมนุสฺสโลเก
                       อตาริ ชาติญฺจ ชรญฺจ มาริส
                       ปุจฺฉามิ ตํ ภควา พฺรูหิ เม ตํ ฯ
     [๑๓๘]   เต   เจ   นาตรึสุ   ยาชโยคาติ   เต   ยญฺยชกา
ยาชโยคา   ภวราครตฺตา   ชาติชรามรณํ   นาตรึสุ   น   อุตฺตรึสุ   น
ปตรึสุ    น   สมติกฺกมึสุ   น   วีติวตฺตึสุ   ชาติชรามรณา   อนิกฺขนฺตา
อนิสฺสฏฺา        อนติกฺกนฺตา        อสมติกฺกนฺตา        อวีติวตฺตา
อนฺโตชาติชรามรเณ      ปริวตฺตนฺติ     อนฺโตสํสารปเถ     ปริวตฺตนฺติ
ชาติยา    อนุคตา    ชราย   อนุสฏา   พฺยาธินา   อภิภูตา   มรเณน
อพฺภาหตา   อตาณา   อเลณา  อสรณา  อสรณีภูตาติ  เต  เจ  นาตรึสุ
ยาชโยคา    ฯ   อิจฺจายสฺมา   ปุณฺณโกติ   อิจฺจาติ   ปทสนฺธิ   ฯเปฯ
อายสฺมา ปุณฺณโกติ ฯ
     [๑๓๙]   ยญฺเหิ   ชาติญฺจ   ชรญฺจ  มาริสาติ  ยญฺเหิ  ปหุเตหิ
ยญฺเหิ   วิวิเธหิ   ยญฺเหิ   ปุถูหิ   ฯ   มาริสาติ   ปิยวจนํ  ครุวจนํ
สคารวสปฺปติสฺสาธิวจนเมตํ    มาริสาติ    ยญฺเหิ    ชาติญฺจ    ชรญฺจ
มาริส ฯ
     [๑๔๐]   อถ  โก  จรหิ  เทวมนุสฺสโลเก  อตาริ  ชาติญฺจ  ชรญฺจ
มาริสาติ   อถ   โก   เอโส   สเทวเก  โลเก  สมารเก  สพฺรหฺมเก
สสฺสมณพฺราหฺมณิยา    ปชาย    สเทวมนุสฺสาย    ชาติชรามรณํ   อตาริ
อุตฺตริ   ปตริ   สมติกฺกมิ   วีติวตฺตยิ   ฯ   มาริสาติ  ปิยวจนํ  ครุวจนํ
สคารวสปฺปติสฺสาธิวจนเมตํ   มาริสาติ   อถ  โก  จรหิ  เทวมนุสฺสโลเก
อตาริ ชาติญฺจ ชรญฺจ มาริส ฯ
     [๑๔๑]   ปุจฺฉามิ   ตํ   ภควา  พฺรูหิ  เม  ตนฺติ  ปุจฺฉามิ  ตนฺติ
ปุจฺฉามิ  ตํ  ยาจามิ  ตํ  อชฺเฌสามิ  ตํ  ปสาเทมิ  ตํ  กถสฺสุ  เมติ ๑-
ปุจฺฉามิ   ตํ   ฯ  ภควาติ  สคารวาธิวจนเมตํ  ฯเปฯ  สจฺฉิกา  ปญฺตฺติ
ยทิทํ   ภควาติ   ฯ   พฺรูหิ   เม   ตนฺติ   พฺรูหิ   อาจิกฺขาหิ  เทเสหิ
@เชิงอรรถ:  ม. เมตนฺติ ฯ
ปญฺเปหิ    ปฏฺเปหิ    วิวราหิ   วิภชาหิ   อุตฺตานีกโรหิ   ปกาเสหีติ
ปุจฺฉามิ ตํ ภควา พฺรูหิ เม ตํ ฯ เตนาห โส พฺราหฺมโณ
                       เต เจ นาตรึสุ ยาชโยคา (อิจฺจายสฺมา ปุณฺณโก)
                       ยญฺเหิ ชาติญฺจ ชรญฺจ มาริส
                       อถ โก จรหิ เทวมนุสฺสโลเก
                       อตาริ ชาติญฺจ ชรญฺจ มาริส
                       ปุจฺฉามิ ตํ ภควา พฺรูหิ เม ตนฺติ ฯ
     [๑๔๒]        สงฺขาย โลกสฺมึ ปโรปรานิ (ปุณฺณกาติ ภควา)
                       ยสฺสิญฺชิตํ นตฺถิ กุหิญฺจิ โลเก
                       สนฺโต วิธูโม อนิโฆ นิราโส
                       อตาริ โส ชาติชรนฺติ พฺรูมิ ฯ
     [๑๔๓]   สงฺขาย   โลกสฺมึ   ปโรปรานีติ   สงฺขา  วุจฺจติ  าณํ
ยา   ปญฺา   ปชานนา   ฯเปฯ   อโมโห   ธมฺมวิจโย  สมฺมาทิฏฺิ  ฯ
ปโรปรานีติ  [๑]-  โอปารํ  ๒-  วุจฺจติ  มนุสฺสโลโก  ปารํ  ๓- วุจฺจติ
เทวโลโก  โอปารํ  วุจฺจติ กามธาตุ ปารํ วุจฺจติ รูปธาตุ อรูปธาตุ โอปารํ
วุจฺจติ  กามธาตุ  รูปธาตุ  ปารํ  วุจฺจติ  อรูปธาตุ  ฯ  สงฺขาย  โลกสฺมึ
ปโรปรานีติ   ปโรปรานิ   อนิจฺจโต  สงฺขาย  ทุกฺขโต  โรคโต  คณฺฑโต
สลฺลโต   ฯเปฯ   อนิสฺสรณโต   สงฺขาย  ชานิตฺวา  ตุลยิตฺวา  ตีรยิตฺวา
วิภาวยิตฺวา    วิภูตํ    กตฺวาติ    สงฺขาย   โลกสฺมึ   ปโรปรานิ   ฯ
ปุณฺณกาติ    ภควาติ    ปุณฺณกาติ    ภควา    ตํ   พฺราหฺมณํ   นาเมน
@เชิงอรรถ:  ม. โอรํ วุจฺจติ สกตฺตภาโว ปรํ วุจฺจติ ปรตฺตภาโว โอรํ วุจจติ
@สกรูปเวทนาสญฺาสงฺขารวิญฺาณํ ปรํ วุจฺจติ ปรรูปเวทนาสญฺาสงฺขารวิญฺาณํ โอรํ
@วุจฺจติ ฉ อชฺฌตฺติกานิ อายตนานิ ปรํ วุจฺจติ ฉ พาหิรานิ อายตนานิ ฯ  ม. โอรํ ฯ
@ ม. ปรํ ฯ เอวมุปริปิ ฯ
อาลปติ   ฯ   ภควาติ   คารวาธิวจนเมตํ   *-  ฯเปฯ  ยทิทํ  ภควาติ
ปุณฺณกาติ ภควา ฯ
     [๑๔๔]   ยสฺสิญฺชิตํ   นตฺถิ   กุหิญฺจิ   โลเกติ   ยสฺสาติ  อรหโต
ขีณาสวสฺส     ฯ     อิญฺชิตนฺติ    ตณฺหิญฺชิตํ    ทิฏฺิญฺชิตํ    กิเลสิญฺชตํ
มานิญฺชิตํ   กมฺมิญฺชิตํ   ฯ  ยสฺสิเม  อิญฺชิตา  นตฺถิ  [๑]-  น  สํวิชฺชนฺติ
นุปลพฺภนฺติ      ปหีนา      สมุจฺฉินฺนา     วูปสนฺตา     ปฏิปฺปสฺสทฺธา
อภพฺพุปฺปตฺติกา    าณคฺคินา    ทฑฺฒา   ฯ   กุหิญฺจีติ   กุหิญฺจิ   กิมฺหิจิ
กตฺถจิ   อชฺฌตฺตํ   วา   พหิทฺธา  วา  อชฺฌตฺตพหิทฺธา  วา  ฯ  โลเกติ
อปายโลเก    ฯเปฯ    อายตนโลเกติ    ยสฺสิญฺชิตํ    นตฺถิ    กุหิญฺจิ
โลเก ฯ
     [๑๔๕]   สนฺโต  วิธูโม  อนิโฆ นิราโส อตาริ โส ชาติชรนฺติ พฺรูมีติ
สนฺโตติ   ราคสฺส  สนฺตตฺตา  สนฺโต  โทสสฺส  สนฺตตฺตา  สนฺโต  โมหสฺส
สนฺตตฺตา   สนฺโต   โกธสฺส   อุปนาหสฺส   มกฺขสฺส   ปฬาสสฺส  อิสฺสาย
มจฺฉริยสฺส    มายาย    สาเยฺยสฺส    ถมฺภสฺส   สารมฺภสฺส   มานสฺส
อติมานสฺส     มทสฺส     ปมาทสฺส     สพฺพกิเลสานํ    สพฺพทุจฺจริตานํ
สพฺพทรถานํ สพฺพปริฬาหานํ สพฺพสนฺตาปานํ
สพฺพากุสลาภิสงฺขารานํ       สนฺตตฺตา      สมิตตฺตา      วูปสมิตตฺตา
วิชฺฌาตตฺตา     นิพฺพุตตฺตา     วิคตตฺตา     ปฏิปฺปสฺสทฺธตฺตา    สนฺโต
อุปสนฺโต   วูปสนฺโต   นิพฺพุโต   ปฏิปฺปสฺสทฺโธติ   สนฺโต   ฯ   วิธูโมติ
กายทุจฺจริตํ   วิธูมิตํ   วิธมิตํ   [๒]-   วิโสสิตํ   พฺยนฺตีกตํ  วจีทุจฺจริตํ
มโนทุจฺจริตํ วิธูมิตํ
@เชิงอรรถ:  ม. น สนฺติ ฯ เอวมุปริปิ ฯ  ม. โสสิตํ ฯ เอวมุปริปิ ฯ
@* มีการแก้ไขคำ คารวาธิวจเมตํ เป็น คารวาธิวจนเมตํ
วิธมิตํ    วิโสสิตํ    พฺยนฺตีกตํ   ราโค   วิธูมิโต   วิธมิโต   วิโสสิโต
พฺยนฺตีกโต   โทโส   โมโห   โกโธ  อุปนาโห  มกฺโข  ปฬาโส  อิสฺสา
มจฺฉริยํ   มายา   สาเยฺยํ   ถมฺโภ  สารมฺโภ  มาโน  อติมาโน  มโท
ปมาโท   วิธูมิโต   วิธมิโต   วิโสสิโต   พฺยนฺตีกโต   สพฺเพ   กิเลสา
สพฺเพ   ทุจฺจริตา   สพฺเพ   ทรถา  สพฺเพ  ปริฬาหา  สพฺเพ  สนฺตาปา
สพฺพากุสลาภิสงฺขารา    วิธูมิตา   วิธมิตา   วิโสสิตา   พฺยนฺตีกตา   ฯ
อปิจ โกโธ วุจฺจติ ธูโม
                     มาโน หิ เต พฺราหฺมณ ขาริภาโร
                     โกโธ ธูโม คมฺมนิ ๑- โมสวชฺชํ
                     ชิวฺหา สุชา ตปฺปรสฺส ๒- โชติฏฺานํ
                     อตฺตา สุทนฺโต ปุริสสฺส ชาติ ๓- ฯ
     {๑๔๕.๑}   อปิจ ทสหากาเรหิ โกโธ ชายติ อนตฺถํ เม อจรีติ โกโธ
ชายติ   อนตฺถํ   เม   จรตีติ   โกโธ   ชายติ  อนตฺถํ  เม  จริสฺสตีติ
โกโธ    ชายติ    ปิยสฺส   เม   มนาปสฺส   อนตฺถํ   อจรีติ   อนตฺถํ
จรตีติ   อนตฺถํ   จริสฺสตีติ   โกโธ   ชายติ  อปฺปิยสฺส  เม  อมนาปสฺส
อตฺถํ    อจรีติ    อตฺถํ    จรตีติ   อตฺถํ   จริสฺสตีติ   โกโธ   ชายติ
อฏฺาเน  วา  ปน  โกโธ  ชายติ  ฯ  โย  เอวรูโป  จิตฺตสฺส อาฆาโต
ปฏิฆาโต   ปฏิโฆ   ๔-  ปฏิวิโรโธ  โกโป  ปโกโป  สมฺปโกโป  โทโส
ปโทโส   สมฺปโทโส   จิตฺตสฺส   พฺยาปตฺติ  มโนปโทโส  โกโธ  กุชฺฌนา
กุชฺฌิตตฺตํ    โทโส    ทุสฺสนา    ทุสฺสิตตฺตํ    พฺยาปตฺติ    พฺยาปชฺชนา
@เชิงอรรถ:  ม. ภสฺมนิ ฯ  ม. หทยํ ฯ  ม. โชติ ฯ  ปฏิฆํ ฯ
พฺยาปชฺชิตตฺตํ  วิโรโธ  ปฏิวิโรโธ  จณฺฑิกฺกํ  อสฺสุโรโป  ๑-  อนตฺตมนตา
จิตฺตสฺส อยํ วุจฺจติ โกโธ ฯ
     {๑๔๕.๒}   อปิจ  โกธสฺส  อธิมตฺตปริตฺตตา  เวทิตพฺพา  ฯ  อตฺถิ
กญฺจิ  กาลํ  โกโธ  จิตฺตาวิลกรณมตฺโต  โหติ น จ ตาว มุขกุลานวิกุลาโน
โหติ  ฯ  อตฺถิ  กญฺจิ  กาลํ  โกโธ  มุขกุลานวิกุลานมตฺโต  โหติ  น  จ
ตาว  หนุสญฺโจปโน  โหติ  ฯ  อตฺถิ  กญฺจิ  กาลํ โกโธ หนุสญฺโจปนมตฺโต
โหติ  น  จ  ตาว  ผรุสวาจนิจฺฉารโณ  โหติ  ฯ  อตฺถิ กญฺจิ กาลํ โกโธ
ผรุสวาจนิจฺฉารณมตฺโต  โหติ  น  จ  ตาว  ทิสาวิทิสํ อนุวิโลกโน โหติ ฯ
อตฺถิ  กญฺจิ  กาลํ  โกโธ  ทิสาวิทิสํ  อนุวิโลกนมตฺโต  โหติ  น  จ ตาว
ทณฺฑสตฺถปรามสโน โหติ ฯ
     {๑๔๕.๓}   อตฺถิ  กญฺจิ  กาลํ  โกโธ ทณฺฑสตฺถปรามสนมตฺโต โหติ
น   จ  ตาว  ทณฺฑสตฺถอพฺภุกฺกิรโณ  โหติ  ฯ  อตฺถิ  กญฺจิ  กาลํ  โกโธ
ทณฺฑสตฺถอพฺภุกฺกิรณมตฺโต    โหติ   น   จ   ตาว   ทณฺฑสตฺถอภินิปาตโน
โหติ  ฯ  อตฺถิ  กญฺจิ กาลํ โกโธ ทณฺฑสตฺถอภินิปาตนมตฺโต โหติ น จ ตาว
ฉินฺทวิจฺฉินฺทกรโณ  โหติ  ฯ  อตฺถิ  กญฺจิ กาลํ โกโธ ฉินฺทวิจฺฉินฺทกรณมตฺโต
โหติ  น  จ  ตาว  สมฺภญฺชนปริภญฺชโน  โหติ  ฯ  อตฺถิ กญฺจิ กาลํ โกโธ
สมฺภญฺชนปริภญฺชนมตฺโต  โหติ  น  จ ตาว องฺคมงฺคาปกฑฺฒโน โหติ ฯ อตฺถิ
กญฺจิ  กาลํ โกโธ องฺคมงฺคาปกฑฺฒนมตฺโต โหติ น จ ตาว ชีวิตปนาสโน ๒-
โหติ  ฯ  อตฺถิ  กญฺจิ  กาลํ  โกโธ  ชีวิตปนาสนมตฺโต  โหติ  น จ ตาว
@เชิงอรรถ:  ม. อสุโรโป ฯ เอวมุปริปิ ฯ  ม. ชีวิตาโวโรปโน ฯ
สพฺพจาคปริจฺจาคสณฺิโต  โหติ  ฯ  ยโต  โกโธ  ปรํ  ปุคฺคลํ  ฆาเตตฺวา
อตฺตานํ   ฆาเตติ  เอตฺตาวตา  โกโธ  ปรมุสฺสทคโต  ปรมเวปุลฺลปฺปตฺโต
โหติ   ฯ  ยสฺเสโส  โกโธ  ปหีโน  สมุจฺฉินฺโน  วูปสนฺโต  ปฏิปฺปสฺสทฺโธ
อภพฺพุปฺปตฺติโก าณคฺคินา ทฑฺโฒ โส วุจฺจติ วิธูโม ฯ
     {๑๔๕.๔}   โกธสฺส  ปหีนตฺตา  วิธูโม  โกธวตฺถุสฺส  ปริญฺาตตฺตา
วิธูโม  โกธเหตุสฺส  อุจฺฉินฺนตฺตา  ๑-  วิธูโมติ  วิธูโม  ฯ อนิโฆติ ราโค
นีโฆ  โทโส  นีโฆ  โมโห  นีโฆ  โกโธ  นีโฆ  อุปนาโห  นีโฆ  ฯเปฯ
สพฺพากุสลาภิสงฺขารา   นีฆา   ฯ   ยสฺเสเต   นีฆา  ปหีนา  สมุจฺฉินฺนา
วูปสนฺตา     ปฏิปฺปสฺสทฺธา     อภพฺพุปฺปตฺติกา     าณคฺคินา    ทฑฺฒา
โส   วุจฺจติ   อนีโฆ  ฯ  นิราโสติ  อาสา  วุจฺจติ  ตณฺหา  โย  ราโค
สาราโค ฯเปฯ อภิชฺฌา โลโภ อกุสลมูลํ ฯ
     {๑๔๕.๕}   ยสฺเสสา  อาสา  ตณฺหา  ปหีนา  สมุจฺฉินฺนา  วูปสนฺตา
ปฏิปฺปสฺสทฺธา    อภพฺพุปฺปตฺติกา    าณคฺคินา    ทฑฺฒา    โส   วุจฺจติ
นิราโส  ฯ  ชาตีติ  ยา  เตสํ  เตสํ สตฺตานํ ตมฺหิ ตมฺหิ สตฺตนิกาเย ชาติ
สญฺชาติ   โอกฺกนฺติ  นิพฺพตฺติ  อภินิพฺพตฺติ  ขนฺธานํ  ปาตุภาโว  อายตนานํ
ปฏิลาโภ ฯ ชราติ ยา เตสํ เตสํ สตฺตานํ ตมฺหิ ตมฺหิ สตฺตนิกาเย ชรา ชิรณตา
ขณฺฑิจฺจํ   ปาลิจฺจํ  วลิตฺตจตา  อายุโน  สํหานิ  อินฺทฺริยานํ  ปริปาโก  ฯ
สนฺโต  วิธูโม  อนิโฆ  นิราโส  อตาริ โส ชาติชรนฺติ พฺรูมีติ โย สนฺโต จ
วิธูโม จ อนีโฆ จ นิราโส จ โส ชาติชรามรณํ อตาริ อุตฺตาริ ปตริ สมติกฺกมิ
@เชิงอรรถ:  ม. อุปจฺฉินฺนตฺตา ฯ
วีติวตฺตยีติ   พฺรูมิ   อาจิกฺขามิ   เทเสมิ   ปญฺเปมิ  ปฏฺเปมิ  วิวรามิ
วิภชามิ   อุตฺตานีกโรมิ   ปกาเสมีติ   สนฺโต   วิธูโม   อนิโฆ  นิราโส
อตาริ โส ชาติชรนฺติ พฺรูมิ ฯ เตนาห ภควา
                สงฺขาย โลกสฺมึ ปโรปรานิ (ปุณฺณกาติ ภควา)
                ยสฺสิญฺชิตํ นตฺถิ กุหิญฺจิ โลเก
                สนฺโต วิธูโม อนิโฆ นิราโส
                อตาริ โส ชาติชรนฺติ พฺรูมีติ ฯ
สห    คาถาปริโยสานา    ฯเปฯ    ปญฺชลิโก   ภควนฺตํ   นมสฺสมาโน
นิสินฺโน โหติ สตฺถา เม ภนฺเต ภควา สาวโกหมสฺมีติ ฯ
                              ปุณฺณกมาณวกปญฺหานิทฺเทโส ตติโย ฯ
                                           ----------------


             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๓๐ หน้าที่ ๔๒-๖๖. https://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=30&A=872&w=&modeTY=1              อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน :- https://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=30&A=872&modeTY=1              อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :- https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=30&item=116&items=30              อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯ :- https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_siri.php?B=30&siri=22              ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :- https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=30&i=116              อ่านอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย :- https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=46&A=257              The Pali Atthakatha in Roman :- https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=46&A=257              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๐ https://84000.org/tipitaka/read/?index_30 https://84000.org/tipitaka/english/?index_30

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบไทย

บันทึก ๖ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]