บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ | |
| |
โปฏฺปาทสุตฺตํ นวมํ [๒๗๕] เอวมฺเม สุตํ ฯ เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺสาราเม ฯ เตน โข ปน สมเยน โปฏฺปาโท ปริพฺพาชโก สมยปฺปวาทเก ติณฺฑุกาจิเร เอกสาริเก มลฺลิการาเม ปฏิวสติ มหติยา ปริพฺพาชกปริสาย สทฺธึ ตึสมตฺเตหิ ปริพฺพาชกสเตหิ ฯ อถโข ภควา ปุพฺพณฺหสมยํ นิวาเสตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย สาวตฺถิยํ ปิณฺฑาย ปาวิสิ ฯ อถโข ภควโต เอตทโหสิ อติปฺปโค โข ตาว สาวตฺถิยํ ปิณฺฑาย จริตุํ ยนฺนูนาหํ เยน สมยปฺปวาทโก ติณฺฑุกาจิโร เอกสาลิโก มลฺลิการาโม เยน โปฏฺปาโท ปริพฺพาชโก เตนุปสงฺกเมยฺยนฺติ ฯ อถโข ภควา เยน สมยปฺปวาทโก ติณฺฑุกาจิโร เอกสาลิโก มลฺลิการาโม เตนุปสงฺกมิ ฯ [๒๗๖] เตน โข ปน สมเยน โปฏฺปาโท ปริพฺพาชโก มหติยา ปริพฺพาชกปริสาย สทฺธึ นิสินฺโน โหติ อุนฺนาทินิยา อุจฺจาสทฺทมหาสทฺทาย อเนกวิหิตํ ติรจฺฉานกถํ กเถนฺติยา ฯ เสยฺยถีทํ ฯ ราชกถํ โจรกถํ มหามตฺตกถํ เสนากถํ ภยกถํ ยุทฺธกถํ อนฺนกถํ ปานกถํ วตฺถกถํ สยนกถํ มาลากถํ คนฺธกถํ าติกถํ ยานกถํ คามกถํ นิคมกถํ นครกถํ ชนปทกถํ อิตฺถีกถํ ปุริสกถํ สุรากถํ วิสิขากถํ กุมฺภฏฺานกถํ ปุพฺพเปตกถํ นานตฺตกถํ โลกกฺขายิกํ สมุทฺทกฺขายิกํ อิติภวาภวกถํ อิติ วา ฯ อทฺทสา โข โปฏฺปาโท ปริพฺพาชโก ภควนฺตํ ทูรโต ว อาคจฺฉนฺตํ ทิสฺวาน สกปริสํ สณฺเปสิ อปฺปสทฺทา โภนฺโต โหนฺตุ มา โภนฺโต สทฺทมกตฺถ อยํ สมโณ โคตโม อาคจฺฉติ อปฺปสทฺทกาโม โข ปนายสฺมา โส อปฺปสทฺทสฺส วณฺณวาที อปฺเปวนาม อปฺปสทฺทํ ปริสํ วิทิตฺวา อุปสงฺกมิตพฺพํ มญฺเยฺยาติ ฯ เอวํ วุตฺเต เต ปริพฺพาชกา ตุณฺหี อเหสุํ ฯ [๒๗๗] อถโข ภควา เยน โปฏฺปาโท ปริพฺพาชโก เตนุปสงฺกมิ ฯ อถโข โปฏฺปาโท ปริพฺพาชโก ภควนฺตํ เอตทโวจ เอตุ โข ภนฺเต ภควา สฺวาคตํ ภนฺเต ภควโต จิรสฺสํ โข ภนฺเต ภควา อิมํ ปริยายมกาสิ ยทิทํ อิธาคมนาย นิสีทตุ ภนฺเต ภควา อิทมาสนํ ปญฺตฺตนฺติ ฯ นิสีทิ ภควา ปญฺตฺเต อาสเน ฯ โปฏฺปาโทปิ โข ปริพฺพาชโก อญฺตรํ นีจํ อาสนํ คเหตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ เอกมนฺตํ นิสินฺนํ โข โปฏฺปาทํ ปริพฺพาชกํ ภควา เอตทโวจ กาย โนตฺถ โปฏฺปาท เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนา กา จ ปน โว อนฺตรากถา วิปฺปกตาติ ฯ [๒๗๘] เอวํ วุตฺเต โปฏฺปาโท ปริพฺพาชโก ภควนฺตํ เอตทโวจ ติฏฺเตสา ภนฺเต กถา ยาย มยํ เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนา เนสา ภนฺเต กถา ภควโต ทุลฺลภา ภวิสฺสติ ปจฺฉาปิ สวนาย ปุริมานิ ภนฺเต ทิวสานิ ปุริมตรานิ นานาติตฺถิยานํ สมณพฺราหฺมณานํ โกตุหลสาลาย สนฺนิสินฺนานํ สนฺนิปติตานํ อภิสญฺานิโรเธ กถา อุทปาทิ กถํ นุ โข โภ อภิสญฺานิโรโธ โหตีติ ตเตฺรกจฺเจ เอวมาหํสุ อเหตุ อปฺปจฺจยา ปุริสสฺส สญฺา อุปฺปชฺชติปิ นิรุชฺฌติปิ ยสฺมึ สมเย อุปฺปชฺชติ สญฺี ตสฺมึ สมเย โหติ ยสฺมึ สมเย นิรุชฺฌติ อสญฺี ตสฺมึ สมเย โหตีติ อิตฺเถเก อภิสญฺานิโรธํ ปญฺเปนฺติ ตมญฺโ เอวมาห น โข ปน เมตํ โภ เอวํ ภวิสฺสติ สญฺา หิ โภ ปุริสสฺส อตฺตา โส จ โข อุเปติปิ อเปติปิ ยสฺมึ สมเย อุเปติ สญฺี ตสฺมึ สมเย โหติ ยสฺมึ สมเย อเปติ อสญฺี ตสฺมึ สมเย โหตีติ อิตฺเถเก อภิสญฺานิโรธํ ปญฺเปนฺติ {๒๗๘.๑} ตมญฺโ เอวมาห น โข ปน เมตํ โภ เอวํ ภวิสฺสติ สนฺติ หิ โภ สมณพฺราหฺมณา มหิทฺธิกา มหานุภาวา เต อิมสฺส ปุริสสฺส สญฺ อุปกฑฺฒนฺติปิ อปกฑฺฒนฺติปิ ยสฺมึ สมเย อุปกฑฺฒนฺติ สญฺี ตสฺมึ สมเย โหติ ยสฺมึ สมเย อปกฑฺฒนฺติ อสญฺี ตสฺมึ สมเย โหตีติ อิตฺเถเก อภิสญฺานิโรธํ ปญฺเปนฺติ ตมญฺโ เอวมาห น โข ปน เมตํ โภ เอวํ ภวิสฺสติ สนฺติ หิ โภ เทวา มหิทฺธิกา มหานุภาวา เต อิมสฺส ปุริสสฺส สญฺ อุปกฺกฑฺฒนฺติปิ อปกฺกฑฺฒนฺติปิ ยสฺมึ สมเย อุปกฺกฑฺฒนฺติ สญฺี ตสฺมึ สมเย โหติ ยสฺมึ สมเย อปกฺกฑฺฒนฺติ อสญฺี ตสฺมึ สมเย โหตีติ อิตฺเถเก อภิสญฺานิโรธํ ปญฺเปนฺติ ตสฺส มยฺหํ ภนฺเต ภควนฺตํเยว อารพฺภ สติ อุทปาทิ อโห นูน ภควา อโห นูน สุคโต โย อิเมสํ ธมฺมานํ สุกุสโลติ ภควา ภนฺเต กุสโล ภควา ปกตญฺู อภิสญฺานิโรธสฺส กถนฺนุ โข ภนฺเต อภิสญฺานิโรโธ โหตีติ ฯ [๒๗๙] ตตฺร โปฏฺปาท เย เต สมณพฺราหฺมณา เอวมาหํสุ อเหตุ อปฺปจฺจยา ปุริสสฺส สญฺา อุปฺปชฺชติปิ นิรุชฺฌติปีติ อาทิโต ว เนสํ อปรทฺธํ ฯ ตํ กิสฺส เหตุ ฯ สเหตุ หิ โปฏฺปาท สปฺปจฺจยา ปุริสสฺส สญฺา อุปฺปชฺชติปิ นิรุชฺฌติปิ สิกฺขา เอกา สญฺา อุปฺปชฺชติปิ สิกฺขา เอกา สญฺา นิรุชฺฌติปิ {๒๗๙.๑} กา จ สิกฺขาติ ภควา อโวจ ฯ อิธ โปฏฺปาท ตถาคโต โลเก อุปฺปชฺชติ อรหํ สมฺมาสมฺพุทฺโธ ฯเปฯ (ยถา สามญฺผเล เอวํ วิตฺถาเรตพฺพํ) ฯ เอวํ โข โปฏฺปาท ภิกฺขุ สีลสมฺปนฺโน โหติ ฯเปฯ ตสฺสิเม ปญฺจ นีวรเณ ปหีเน อตฺตนิ สมนุปสฺสโต ปาโมชฺชํ ชายติ ปมุทิตสฺส ปีติ ชายติ ปีติมนสฺส กาโย ปสฺสมฺภติ ปสฺสทฺธกาโย สุขํ เวทยติ สุขิโน จิตฺตํ สมาธิยติ ฯ โส วิวิจฺเจว กาเมหิ วิวิจฺจ อกุสเลหิ ธมฺเมหิ สวิตกฺกํ สวิจารํ วิเวกชํ ปีติสุขํ ปมํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ ตสฺส ยา ปุริมา กามสญฺา สา นิรุชฺฌติ วิเวกชปีติสุขสุขุมสจฺจสญฺา ตสฺมึ สมเย โหติ วิเวกชปีติสุขสุขุมสจฺจสญฺีเยว ตสฺมึ โหติ เอวํปิ สิกฺขา เอกา สญฺา อุปฺปชฺชติ สิกฺขา เอกา สญฺา นิรุชฺฌติ อยํปิ สิกฺขาติ ภควา อโวจ ฯ [๒๘๐] ปุน จปรํ โปฏฺปาท ภิกฺขุ วิตกฺกวิจารานํ วูปสมา อชฺฌตฺตํ สมฺปสาทนํ เจตโส เอโกทิภาวํ อวิตกฺกํ อวิจารํ สมาธิชํ ปีติสุขํ ทุติยํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ ตสฺส ยา ปุริมา วิเวกชปีติสุข- สุขุมสจฺจสญฺา สา นิรุชฺฌติ สมาธิชปีติสุขสุขุมสจฺจสญฺา ตสฺมึ สมเย โหติ สมาธิชปีติสุขสุขุมสจฺจสญฺีเยว ตสฺมึ สมเย โหติ เอวํปิ สิกฺขา เอกา สญฺา อุปฺปชฺชติ สิกฺขา เอกา สญฺา นิรุชฺฌติ อยํปิ สิกฺขาติ ภควา อโวจ ฯ [๒๘๑] ปุน จปรํ โปฏฺปาท ภิกฺขุ ปีติยา จ วิราคา อุเปกฺขโก จ วิหรติ สโต จ สมฺปชาโน สุขญฺจ กาเยน ปฏิสํเวเทติ ยํ ตํ อริยา อาจิกฺขนฺติ อุเปกฺขโก สติมา สุขวิหารีติ ตติยํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ ตสฺส ยา ปุริมา สมาธิชปีติสุขสุขุมสจฺจสญฺา สา นิรุชฺฌติ อุเปกฺขาสุขสุขุมสจฺจสญฺา ตสฺมึ สมเย โหติ อุเปกฺขาสุขสุขุมสจฺจสญฺีเยว ตสฺมึ สมเย โหติ เอวํปิ สิกฺขา เอกา สญฺา อุปฺปชฺชติ สิกฺขา เอกา สญฺา นิรุชฺฌติ อยํปิ สิกฺขาติ ภควา อโวจ ฯ [๒๘๒] ปุน จปรํ โปฏฺปาท ภิกฺขุ สุขสฺส จ ปหานา ทุกฺขสฺส จ ปหานา ปุพฺเพ ว โสมนสฺสโทมนสฺสานํ อตฺถงฺคมา อทุกฺขมสุขํ อุเปกฺขาสติปาริสุทฺธึ จตุตฺถํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ ตสฺส ยา ปุริมา อุเปกฺขาสุขสุขุมสจฺจสญฺา สา นิรุชฺฌติ อทุกฺขมสุขสุขุมสจฺจสญฺา ตสฺมึ สมเย โหติ อทุกฺขมสุขสุขุมสจฺจสญฺีเยว ตสฺมึ สมเย โหติ เอวํปิ สิกฺขา เอกา สญฺา อุปฺปชฺชติ สิกฺขา เอกา สญฺา นิรุชฺฌติ อยํปิ สิกฺขาติ ภควา อโวจ ฯ [๒๘๓] ปุน จปรํ โปฏฺปาท ภิกฺขุ สพฺพโส รูปสญฺานํ สมติกฺกมา ปฏิฆสญฺานํ อตฺถงฺคมา นานตฺตสญฺานํ อมนสิการา อนนฺโต อากาโสติ อากาสานญฺจายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ ตสฺส ยา ปุริมา รูปสญฺา สา นิรุชฺฌติ อากาสานญฺจายตนสุขุมสจฺจสญฺา ตสฺมึ สมเย โหติ อากาสานญฺจายตนสุขุมสจฺจสญฺีเยว ตสฺมึ สมเย โหติ เอวํปิ สิกฺขา เอกา สญฺา อุปฺปชฺชติ สิกฺขา เอกา สญฺา นิรุชฺฌติ อยํปิ สิกฺขาติ ภควา อโวจ ฯ [๒๘๔] ปุน จปรํ โปฏฺปาท ภิกฺขุ สพฺพโส อากาสานญฺจายตนํ สมติกฺกมฺม อนนฺตํ วิญฺาณนฺติ วิญฺาณญฺจายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ ตสฺส ยา ปุริมา อากาสานญฺจายตนสุขุมสจฺจสญฺา สา นิรุชฺฌติ วิญฺาณญฺจายตนสุขุมสจฺจสญฺา ตสฺมึ สมเย โหติ วิญฺาณญฺจายตนสุขุมสจฺจสญฺีเยว ตสฺมึ สมเย โหติ เอวํปิ สิกฺขา เอกา สญฺา อุปฺปชฺชติ สิกฺขา เอกา สญฺา นิรุชฺฌติ อยํปิ สิกฺขาติ ภควา อโวจ ฯ [๒๘๕] ปุน จปรํ โปฏฺปาท ภิกฺขุ สพฺพโส วิญฺาณญฺจายตนํ สมติกฺกมฺม นตฺถิ กิญฺจีติ อากิญฺจญฺายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ ตสฺส ยา ปุริมา วิญฺาณญฺจายตนสุขุมสจฺจสญฺา สา นิรุชฺฌติ อากิญฺจญฺายตนสุขุมสจฺจสญฺา ตสฺมึ สมเย โหติ อากิญฺจญฺายตนสุขุมสจฺจสญฺีเยว ตสฺมึ สมเย โหติ เอวํปิ สิกฺขา เอกา สญฺา อุปฺปชฺชติ สิกฺขา เอกา สญฺา นิรุชฺฌติ อยํปิ สิกฺขาติ ภควา อโวจ ฯ [๒๘๖] ยถา โข โปฏฺปาท ภิกฺขุ อิธ สกสญฺี โหติ โส ตโต อมุตฺร ตโต อมุตฺร อนุปุพฺเพน สญฺคฺคํ ผุสติ ตสฺส สญฺคฺเค ิตสฺส เอวํ โหติ เจตยมานสฺส เม ปาปิโย อเจตยมานสฺส เม เสยฺโย อหญฺเจว โข ปน เจเตยฺยํ อภิสํขเรยฺยํ อิมา จ เม สญฺา นิรุชฺเฌยฺยุํ อญฺา จ โอฬาริกา สญฺา อุปฺปชฺเชยฺยุํ ยนฺนูนาหํ น เจว เจเตยฺยํ น จ อภิสํขเรยฺยนฺติ ฯ โส น เจว เจเตติ น จ อภิสํขโรติ ตสฺส อเจตยโต อนภิสํขรโต ตา เจว สญฺา นิรุชฺฌนฺติ อญฺา จ โอฬาริกา สญฺา น อุปฺปชฺชนฺติ โส นิโรธํ ผุสติ ฯ เอวํ โข โปฏฺปาท อนุปุพฺพาภิสญฺานิโรธ- สมฺปชานสมาปตฺติ โหติ ฯ ตํ กึ มญฺสิ โปฏฺปาท อปิ นุ โข เต อิโต ปุพฺเพ เอวรูปา อนุปุพฺพาภิสญฺานิโรธสมฺปชานสมาปตฺติ สุตปุพฺพาติ ฯ โน เหตํ ภนฺเต เอวํ โข อหํ ภนฺเต ภควตา ธมฺมํ เทสิตํ ๑- อาชานามีติ ฯ {๒๘๖.๑} ยโต โข โปฏฺปาท ภิกฺขุ สกสญฺี โหติ โส ตโต อมุตฺร ตโต อมุตฺร อนุปุพฺเพน สญฺคฺคํ ผุสติ ตสฺส สญฺคฺเค ิตสฺส เอวํ โหติ เจตยมานสฺส เม ปาปิโย อเจตยมานสฺส เม เสยฺโย อหญฺเจว โข ปน เจเตยฺยํ อภิสํขเรยฺยํ อิมา จ เม สญฺา นิรุชฺเฌยฺยุํ อญฺา จ โอฬาริกา สญฺา อุปฺปชฺเชยฺยุํ ยนฺนูนาหํ น เจว เจเตยฺยํ น จ อภิสํขเรยฺยนฺติ ฯ โส น เจว เจเตติ น จ อภิสํขโรติ ตสฺส อเจตยโต อนภิสํขรโต ตา เจว สญฺา นิรุชฺฌนฺติ อญฺา จ โอฬาริกา สญฺา น @เชิงอรรถ: ๑ สี. ภควโต ภาสิตํ ฯ อุปฺปชฺชนฺติ โส นิโรธํ ผุสติ ฯ เอวํ โข โปฏฺปาท อนุปุพฺพาภิสญฺา- นิโรธสมฺปชานสมาปตฺติ โหตีติ ฯ [๒๘๗] เอวํ โปฏฺปาทาติ ฯ เอกญฺเจว นุ โข ภนฺเต ภควา สญฺคฺคํ ปญฺเปติ อุทาหุ ปุถูปิ สญฺคฺเค ปญฺเปตีติ ฯ เอกํปิ โข โปฏฺปาท อหํ สญฺคฺคํ ปญฺเปมิ ปุถูปิ สญฺคฺเค ปญฺเปมีติ ฯ ยถากถํ ปน ภนฺเต ภควา เอกํปิ สญฺคฺคํ ปญฺเปติ ปุถูปิ สญฺคฺเค ปญฺเปตีติ ฯ ยถา ยถา โข โปฏฺปาท นิโรธํ ผุสติ ตถา ตถา อหํ สญฺคฺคํ ปญฺเปมิ เอวํ โข อหํ โปฏฺปาท เอกํปิ สญฺคฺคํ ปญฺเปมิ ปุถูปิ สญฺคฺเค ปญฺเปมีติ ฯ [๒๘๘] สญฺา นุ โข ภนฺเต ปมํ อุปฺปชฺชติ ปจฺฉา าณํ อุทาหุ าณํ ปมํ อุปฺปชฺชติ ปจฺฉา สญฺา อุทาหุ สญฺา จ าณํ จ อปุพฺพํ อจริมํ อุปฺปชฺชนฺตีติ ฯ สญฺา โข โปฏฺปาท ปมํ อุปฺปชฺชติ ปจฺฉา าณํ สญฺุปฺปาทา จ ปน าณุปฺปาโท โหติ โส เอวํ ปชานาติ อิทปฺปจฺจยา กิร เม าณํ อุทปาทีติ ฯ อิมินา จ โข เอตํ โปฏฺปาท ปริยาเยน เวทิตพฺพํ ยถา สญฺา ปมํ อุปฺปชฺชติ ปจฺฉา าณํ สญฺุปฺปาทา จ ปน าณุปฺปาโท โหตีติ ฯ [๒๘๙] สญฺา นุ โข ภนฺเต ปุริสสฺส อตฺตา อุทาหุ อญฺา สญฺา อญฺโ อตฺตาติ ฯ กึ ปน ตฺวํ โปฏฺปาท อตฺตานํ ปจฺเจสีติ ฯ โอฬาริกํ โข อหํ ภนฺเต อตฺตานํ ปจฺเจมิ รูปึ จาตุมฺมหาภูติกํ กวลีการภกฺขนฺติ ฯ โอฬาริโก จ หิ เต โปฏฺปาท อตฺตา อภวิสฺส รูปี จาตุมฺมหาภูติโก กวลีการภกฺโข ฯ เอวํ สนฺตํ โข เต โปฏฺปาท อญฺา จ สญฺา อภวิสฺส อญฺโ อตฺตา ฯ ตทิมินาเปตํ โปฏฺปาท ปริยาเยน เวทิตพฺพํ ยถา จ อญฺา สญฺา ภวิสฺสติ อญฺโ อตฺตา ฯ ติฏฺเตว อยํ โปฏฺปาท โอฬาริโก อตฺตา รูปี จาตุมฺมหาภูติโก กวลีการภกฺโข อถ อิมสฺส ปุริสสฺส อญฺา ว สญฺา อุปฺปชฺชติ อญฺา ว สญฺา นิรุชฺฌติ อิมินา โข เอตํ โปฏฺปาท ปริยาเยน เวทิตพฺพํ ยถา อญฺา ว สญฺา ภวิสฺสติ อญฺโ อตฺตาติ ฯ [๒๙๐] มโนมยํ โข อหํ ภนฺเต อตฺตานํ ปจฺเจมิ สพฺพงฺคปจฺจงฺคํ อหีนินฺทฺริยนฺติ ฯ มโนมโย จ หิ เต โปฏฺปาท อตฺตา อภวิสฺส สพฺพงฺคปจฺจงฺคี อหีนินฺทฺริโย ฯ เอวํ สนฺตํปิ โข เต โปฏฺปาท อญฺา จ สญฺา ภวิสฺสติ อญฺโ อตฺตา ฯ ตทิมินาเปตํ โปฏฺปาท ปริยาเยน เวทิตพฺพํ ยถา อญฺา ว สญฺา ภวิสฺสติ อญฺโ อตฺตา ฯ ติฏฺเตว สายํ จ โปฏฺปาท มโนมโย อตฺตา สพฺพงฺคปจฺจงฺคี อหีนินฺทฺริโย ฯ อถโข อิมสฺส ปุริสสฺส อญฺา ว สญฺา อุปฺปชฺชติ อญฺา สญฺา นิรุชฺฌติ ฯ อิมินาปิ โข เอตํ โปฏฺปาท ปริยาเยน เวทิตพฺพํ ยถา อญฺา จ สญฺา ภวิสฺสติ อญฺโ อตฺตาติ ฯ [๒๙๑] อรูปึ โข อหํ ภนฺเต อตฺตานํ ปจฺเจมิ สญฺามยนฺติ ฯ อรูปี จ หิ เต โปฏฺปาท อตฺตา ภวิสฺสติ สญฺามโย ฯ เอวํ สนฺตํปิ โข เต โปฏฺปาท อญฺา ว สญฺา ภวิสฺสติ อญฺโ อตฺตา ฯ ตทิมินาเปตํ โปฏฺปาท ปริยาเยน เวทิตพฺพํ ยถา อญฺา ว สญฺา ภวิสฺสติ อญฺโ อตฺตา ฯ ติฏฺเตว สายํ โปฏฺปาท อรูปี อตฺตา สญฺามโย อถ อิมสฺส ปุริสสฺส อญฺา ว สญฺา อุปฺปชฺชติ อญฺา ว สญฺา นิรุชฺฌติ ฯ อิมินาปิ โข เอตํ โปฏฺปาท ปริยาเยน เวทิตพฺพํ ยถา อญฺา ว สญฺา ภวิสฺสติ อญฺโ อตฺตาติ ฯ [๒๙๒] สกฺกา จ ปเนตํ ภนฺเต มยา าตุํ สญฺา ปุริสสฺส อตฺตาติ วา อญฺา จ สญฺา อญฺโ จ อตฺตาติ วาติ ฯ ทุชฺชานํ โข เอตํ โปฏฺปาท ตยา อญฺทิฏฺิเกน อญฺขนฺติเกน อญฺรุจิเกน อญฺตฺถ อาโยเคน อญฺตฺถาจริยเกน สญฺา ปุริสสฺส อตฺตาติ วา อญฺา จ สญฺา อญฺโ จ อตฺตาติ วาติ ฯ สเจ ตํ ภนฺเต มยา ทุชฺชานํ อญฺทิฏฺิเกน อญฺขนฺติเกน อญฺรุจิเกน อญฺตฺถ อาโยเคน อญฺตฺถาจริยเกน สญฺา ปุริสสฺส อตฺตาติ วา อญฺา จ สญฺา อญฺโ จ อตฺตาติ วา ฯ กึ ปน ภนฺเต สสฺสโต โลโก อิทเมว สจฺจํ โมฆมญฺนฺติ ฯ เอตํปิ โข โปฏฺปาท มยา อพฺยากตํ สสฺสโต โลโก อิทเมว สจฺจํ โมฆมญฺนฺติ ฯ กึ ปน ภนฺเต อสสฺสโต โลโก อิทเมว สจฺจํ โมฆมญฺนฺติ ฯ เอตํปิ โข โปฏฺปาท มยา อพฺยากตํ อสสฺสโต โลโก อิทเมว สจฺจํ โมฆมญฺนฺติ ฯ กึ ปน ภนฺเต อนฺตวา โลโก ฯเปฯ อนนฺตวา โลโก ฯ ตํ ชีวํ ตํ สรีรํ ฯ อญฺ ชีวํ อญฺ สรีรํ ฯ โหติ ตถาคโต ปรมฺมรณา ฯ น โหติ ตถาคโต ปรมฺมรณา ฯ โหติ จ น จ โหติ ตถาคโต ปรมฺมรณา ฯ เนว โหติ น น โหติ ตถาคโต ปรมฺมรณา อิทเมว สจฺจํ โมฆมญฺนฺติ ฯ เอตํปิ โข โปฏฺปาท มยา อพฺยากตํ เนว โหติ น น โหติ ตถาคโต ปรมฺมรณา อิทเมว สจฺจํ โมฆมญฺนฺติ ฯ กสฺมา ปเนตํ ภนฺเต ภควตา อพฺยากตนฺติ ฯ น เหตํ โปฏฺปาท อตฺถสญฺหิตํ น ธมฺมสญฺหิตํ น อาทิพฺรหฺมจริยกํ น นิพฺพิทาย น วิราคาย น นิโรธาย น อุปสมาย น อภิญฺาย น สมฺโพธาย น นิพฺพานาย สํวตฺตติ ตสฺมาตํ มยา อพฺยากตนฺติ ฯ [๒๙๓] กึ ปน ภนฺเต ภควตา พฺยากตนฺติ ฯ อิทํ ทุกฺขนฺติ โข โปฏฺปาท มยา พฺยากตํ อยํ ทุกฺขสมุทโยติ โข โปฏฺปาท มยา พฺยากตํ อยํ ทุกฺขนิโรโธติ โข โปฏฺปาท มยา พฺยากตํ อยํ ทุกฺขนิโรธคามินี ปฏิปทาติ โข โปฏฺปาท มยา พฺยากตนฺติ ฯ กสฺมา ปเนตํ ภนฺเต ภควตา พฺยากตนฺติ ฯ เอตํ หิ โปฏฺปาท อตฺถสญฺหิตํ เอตํ ธมฺมสญฺหิตํ เอตํ อาทิพฺรหฺมจริยกํ นิพฺพิทาย วิราคาย นิโรธาย อุปสมาย อภิญฺาย สมฺโพธาย นิพฺพานาย สํวตฺตติ ตสฺมา เหตํ มยา พฺยากตนฺติ ฯ เอวเมตํ ภควา เอวเมตํ สุคต ยสฺสทานิ ภนฺเต ภควา กาลํ มญฺตีติ ฯ อถโข ภควา อุฏฺายาสนา ปกฺกามิ ฯ [๒๙๔] อถโข เต ปริพฺพาชกา อจิรปกฺกนฺตสฺส ภควโต โปฏฺปาทํ ปริพฺพาชกํ สมนฺตโต วาจาย สนฺนิปโตทเกน สญฺชมฺภริมกํสุ เอวเมว ปนายํ ภวํ โปฏฺปาโท ยญฺเทว สมโณ โคตโม ภาสติ ตนฺตเทวสฺส อพฺภนุโมทติ เอวเมตํ ภควา เอวเมตํ สุคตาติ น โข ปน มยํ กิญฺจิ สมณสฺส โคตมสฺส เอกํสิกํ ธมฺมํ เทสิตํ อาชานาม สสฺสโต โลโกติ วา อสสฺสโต โลโกติ วา ฯเปฯ เนว โหติ น น โหติ ตถาคโต ปรมฺมรณาติ วาติ ฯ [๒๙๕] เอวํ วุตฺเต โปฏฺปาโท ปริพฺพาชโก เต ปริพฺพาชเก เอตทโวจ อหํปิ โข โภ น กิญฺจิ สมณสฺส โคตมสฺส เอกํสิกํ ธมฺมํ เทสิตํ อาชานามิ สสฺสโต โลโกติ วา ฯเปฯ เนว โหติ น น โหติ ตถาคโต ปรมฺมรณาติ วา อปิจ สมโณ โคตโม ภูตํ ตจฺฉํ ตถํ ปฏิปทํ ปญฺเปติ ธมฺมฏฺิตตํ ธมฺมนิยามตํ ภูตํ โข ปน ตจฺฉํ ตถํ ปฏิปทํ ปญฺเปนฺตสฺส ธมฺมฏฺิตตํ ธมฺมนิยามตํ กถํ หิ นาม มาทิโส วิญฺู ปุริโส สมณสฺส โคตมสฺส สุภาสิตํ สุภาสิตโต น อพฺภนุโมเทยฺยาติ ฯ [๒๙๖] อถโข ทฺวีหตีหสฺส อจฺจเยน จิตฺโต จ หตฺถิสาริปุตฺโต โปฏฺปาโท จ ปริพฺพาชโก เยน ภควา เตนุปสงฺกมึสุ อุปสงฺกมิตฺวา จิตฺโต หตฺถิสาริปุตฺโต ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ โปฏฺปาโท ปน ปริพฺพาชโก ภควตา สทฺธึ สมฺโมทิ สมฺโมทนียํ กถํ สาราณียํ วีติสาเรตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข โปฏฺปาโท ปริพฺพาชโก ภควนฺตํ เอตทโวจ ตทา มํ ภนฺเต เต ปริพฺพาชกา อจิรปกฺกนฺตสฺส ภควโต สมนฺตโต วาจาย สนฺนิปโตทเกน สญฺชมฺภริมกํสุ เอวเมว ปนายํ ภวํ โปฏฺปาโท ปริพฺพาชโก ยญฺเทว สมโณ โคตโม ภาสติ ตนฺตเทวสฺส อพฺภนุโมทติ เอวเมตํ ภควา เอวเมตํ สุคตาติ น โข ปน มยํ กิญฺจิ สมณสฺส โคตมสฺส เอกํสิกํ ธมฺมํ เทสิตํ อาชานาม สสฺสโต โลโกติ วา อสสฺสโต โลโกติ วา ฯเปฯ เนว โหติ น น โหติ ตถาคโต ปรํ มรณาติ วาติ เอวํ วุตฺตาหํ ภนฺเต เต ปริพฺพาชเก เอตทโวจํ อหํปิ โข โภ น กิญฺจิ สมณสฺส โคตมสฺส เอกํสิกํ ธมฺมํ เทสิตํ อาชานามิ สสฺสโต โลโกติ วา ฯเปฯ เนว โหติ น น โหติ ตถาคโต ปรํ มรณาติ วา อปิจ สมโณ โคตโม ภูตํ ตจฺฉํ ตถํ ปฏิปทํ ปญฺเปติ ธมฺมฏฺิตตํ ธมฺมนิยามตํ ภูตํ โข ปน ตจฺฉํ ตถํ ปฏิปทํ ปญฺเปนฺตสฺส ธมฺมฏฺิตตํ ธมฺมนิยามตํ กถํ หิ นาม มาทิโส วิญฺู ปุริโส สมณสฺส โคตมสฺส สุภาสิตํ สุภาสิตโต น อนุโมเทยฺยาติ ฯ [๒๙๗] สพฺเพเหว โข เอเต โปฏฺปาท ปริพฺพาชกา อนฺธา อจกฺขุกา ตฺวญฺเว เนสํ เอโก จกฺขุมา ฯ เอกํสิกาปิ หิ โข โปฏฺปาท มยา ธมฺมา เทสิตา ปญฺตฺตา ฯ อเนกํสิกาปิ หิ โข โปฏฺปาท มยา ธมฺมา เทสิตา ปญฺตฺตา ฯ {๒๙๗.๑} กตเม จ โปฏฺปาท มยา อเนกํสิกา ธมฺมา เทสิตา ปญฺตฺตา ฯ สสฺสโต โลโกติ โข โปฏฺปาท มยา อเนกํสิโก ธมฺโม เทสิโต ปญฺตฺโต ฯ อสสฺสโต โลโกติ โข โปฏฺปาท มยา อเนกํสิโก ธมฺโม เทสิโต ปญฺตฺโต ฯ อนฺตวา โลโกติ โข โปฏฺปาท มยา อเนกํสิโก ธมฺโม เทสิโต ปญฺตฺโต ฯ อนนฺตวา โลโกติ โข โปฏฺปาท มยา อเนกํสิโก ธมฺโม เทสิโต ปญฺตฺโต ฯ ตํ ชีวํ ตํ สรีรนฺติ โข โปฏฺปาท มยา อเนกํสิโก ธมฺโม เทสิโต ปญฺตฺโต ฯ อญฺ ชีวํ อญฺ สรีรนฺติ โข โปฏฺปาท มยา อเนกํสิโก ธมฺโม เทสิโต ปญฺตฺโต ฯ โหติ ตถาคโต ปรํ มรณาติ โข โปฏฺปาท มยา ฯเปฯ น โหติ ตถาคโต ปรํ มรณาติ โข โปฏฺปาท มยา ฯเปฯ โหติ จ น จ โหติ ตถาคโต ปรํ มรณาติ โข โปฏฺปาท มยา ฯเปฯ เนว โหติ น น โหติ ตถาคโต ปรํ มรณาติ โข โปฏฺปาท มยา อเนกํสิโก ธมฺโม เทสิโต ปญฺตฺโต ฯ {๒๙๗.๒} กสฺมา เจเต โปฏฺปาท มยา อเนกํสิกา ธมฺมา เทสิตา ปญฺตฺตา ฯ น เหเต โปฏฺปาท อตฺถสญฺหิตา น ธมฺมสญฺหิตา น อาทิพฺรหฺมจริยกา น นิพฺพิทาย น วิราคาย น นิโรธาย น อุปสมาย น อภิญฺาย น สมฺโพธาย น นิพฺพานาย สํวตฺตนฺติ ตสฺมา เอเต มยา อเนกํสิกา ธมฺมา เทสิตา ปญฺตฺตา ฯ [๒๙๘] กตเม จ โปฏฺปาท มยา เอกํสิกา ธมฺมา เทสิตา ปญฺตฺตา ฯ อิทํ ทุกฺขนฺติ โข โปฏฺปาท มยา เอกํสิโก ธมฺโม เทสิโต ปญฺตฺโต ฯ อยํ ทุกฺขสมุทโยติ โข โปฏฺปาท มยา เอกํสิโก ธมฺโม เทสิโต ปญฺตฺโต ฯ อยํ ทุกฺขนิโรโธติ โข โปฏฺปาท มยา เอกํสิโก ธมฺโม เทสิโต ปญฺตฺโต ฯ อยํ ทุกฺขนิโรธคามินี ปฏิปทาติ โข โปฏฺปาท มยา เอกํสิโก ธมฺโม เทสิโต ปญฺตฺโต ฯ {๒๙๘.๑} กสฺมา เจเต โปฏฺปาท มยา เอกํสิกา ธมฺมา เทสิตา ปญฺตฺตา ฯ เอเต โปฏฺปาท มยา อตฺถสญฺหิตา เอเต ธมฺมสญฺหิตา เอเต อาทิพฺรหฺมจริยกา เอเต นิพฺพิทาย วิราคาย นิโรธาย อุปสมาย อภิญฺาย สมฺโพธาย นิพฺพานาย สํวตฺตนฺติ ตสฺมา เอเต มยา เอกํสิกา ธมฺมา เทสิตา ปญฺตฺตา ฯ [๒๙๙] สนฺติ โข โปฏฺปาท เอเต สมณพฺราหฺมณา เอวํวาทิโน เอวํทิฏฺิโน เอกนฺตสุขี อตฺตา โหติ อโรโค ปรมฺมรณาติ ตฺยาหํ อุปสงฺกมิตฺวา เอวํ วทามิ สจฺจํ กิร ตุเมฺห อายสฺมนฺโต เอวํวาทิโน เอวํทิฏฺิโน เอกนฺตสุขี อตฺตา โหติ อโรโค ปรมฺมรณาติ ฯ เต เจ เม เอวํ ปุฏฺา อามาติ ปฏิชานนฺติ ตฺยาหํ เอวํ วทามิ อปิจ ปน ตุเมฺห อายสฺมนฺโต เอกนฺตสุขํ โลกํ ชานํ ปสฺสํ วิหรถาติ ฯ อิติ ปุฏฺา โนติ วทนฺติ ตฺยาหํ เอวํ วทามิ อปิจ ปน ตุเมฺห อายสฺมนฺโต เอกํ วา รตฺตึ เอกํ วา ทิวสํ อุปฑฺฒํ วา รตฺตึ อุปฑฺฒํ วา ทิวสํ เอกนฺตสุขึ อตฺตานํ สมฺปชานถาติ ฯ อิติ ปุฏฺา โนติ วทนฺติ ตฺยาหํ เอวํ วทามิ อปิจ ปน ตุเมฺห อายสฺมนฺโต ชานาถ อยํ มคฺโค อยํ ปฏิปทา เอกนฺตสุขสฺส โลกสฺส สจฺฉิกิริยายาติ ฯ อิติ ปุฏฺา โนติ วทนฺติ ตฺยาหํ เอวํ วทามิ อปิจ ปน ตุเมฺห อายสฺมนฺโต ยา ตา เทวตา เอกนฺตสุขํ โลกํ อุปปนฺนา ตาสํ ภาสมานานํ สทฺทํ สุณาถ สุปฏิปนฺนตฺถ มาริสา อุชุปฏิปนฺนตฺถ มาริสา เอกนฺตสุขสฺส โลกสฺส สจฺฉิกิริยาย มยํปิ หิ มาริสา เอวํปฏิปนฺนา เอกนฺตสุขํ โลกํ อุปปนฺนาติ ฯ อิติ ปุฏฺา โนติ วทนฺติ ฯ ตํ กึ มญฺสิ โปฏฺปาท นนุ เอวํ สนฺเต เตสํ สมณพฺราหฺมณานํ อปฺปาฏิหิริกตํ ภาสิตํ สมฺปชฺชตีติ ฯ อทฺธา โข ภนฺเต เอวํ สนฺเต เตสํ สมณพฺราหฺมณานํ อปฺปาฏิหิริกตํ ภาสิตํ สมฺปชฺชตีติ ฯ [๓๐๐] เสยฺยถาปิ โปฏฺปาท ปุริโส เอวํ วเทยฺย อหํ ยา อิมสฺมึ ชนปเท ชนปทกลฺยาณี ตํ อิจฺฉามิ ตํ กาเมมีติ ตเมนํ เอวํ วเทยฺยุํ อมฺโภ ปุริส ยํ ตฺวํ ชนปทกลฺยาณึ อิจฺฉสิ กาเมสิ ชานาสิ ตํ ชนปทกลฺยาณึ ขตฺติยึ วา พฺราหฺมณึ วา เวสฺสึ วา สุทฺทึ วาติ ฯ อิติ ปุฏฺโ โนติ วเทยฺย ตเมนํ เอวํ วเทยฺยุํ อมฺโภ ปุริส ยํ ตฺวํ ชนปทกลฺยาณึ อิจฺฉสิ กาเมสิ ชานาสิ ตํ ชนปทกลฺยาณึ เอวํนามา วา เอวํโคตฺตา วา ทีฆา วา รสฺสา วา มชฺฌิมา วา กณฺหา วา สามา วา มงฺคุรจฺฉวิ วาติ อสุกสฺมึ คาเม วา นิคเม วา นคเร วาติ ฯ อิติ ปุฏฺโ โนติ วเทยฺย ตเมนํ เอวํ วเทยฺยุํ อมฺโภ ปุริส ยํ ตฺวํ น ชานาสิ น ปสฺสสิ ตํ ตฺวํ อิจฺฉสิ กาเมสีติ ฯ อิติ ปุฏฺโ อามาติ วเทยฺย ฯ ตํ กึ มญฺสิ โปฏฺปาท นนุ เอวํ สนฺเต ตสฺส ปุริสสฺส อปฺปาฏิหิริกตํ ภาสิตํ สมฺปชฺชตีติ ฯ อทฺธา โข ภนฺเต เอวํ สนฺเต ตสฺส ปุริสสฺส อปฺปาฏิหิริกตํ ภาสิตํ สมฺปชฺชตีติ ฯ เอวเมว โข โปฏฺปาท เย เต สมณพฺราหฺมณา เอวํวาทิโน เอวํทิฏฺิโน เอกนฺตสุขี อตฺตา โหติ อโรโค ปรมฺมรณาติ ตฺยาหํ อุปสงฺกมิตฺวา เอวํ วทามิ สจฺจํ กิร ตุเมฺห อายสฺมนฺโต เอวํวาทิโน เอวํทิฏฺิโน เอกนฺตสุขี อตฺตา โหติ อโรโค ปรมฺมรณาติ ฯ เต เจ เม เอวํ ปุฏฺา อามาติ ปฏิชานนฺติ ตฺยาหํ เอวํ วทามิ อปิจ ปน ตุเมฺห อายสฺมนฺโต เอกนฺตสุขํ โลกํ ชานํ ปสฺสํ วิหรถาติ ฯ {๓๐๐.๑} อิติ ปุฏฺา โนติ วทนฺติ ตฺยาหํ เอวํ วทามิ อปิจ ปน ตุเมฺห อายสฺมนฺโต เอกํ วา รตฺตึ เอกํ วา ทิวสํ อุปฑฺฒํ วา รตฺตึ อุปฑฺฒํ วา ทิวสํ เอกนฺตสุขึ อตฺตานํ สมฺปชานถาติ ฯ อิติ ปุฏฺา โนติ วทนฺติ ตฺยาหํ เอวํ วทามิ อปิจ ปน ตุเมฺห อายสฺมนฺโต ชานาถ อยํ มคฺโค อยํ ปฏิปทา เอกนฺตสุขสฺส โลกสฺส สจฺฉิกิริยายาติ ฯ อิติ ปุฏฺา โนติ วทนฺติ ตฺยาหํ เอวํ วทามิ อปิจ ปน ตุเมฺห อายสฺมนฺโต ยา ตา เทวตา เอกนฺตสุขํ โลกํ อุปปนฺนา ตาสํ ภาสมานานํ สทฺทํ สุณาถ สุปฏิปนฺนตฺถ มาริสา อุชุปฏิปนฺนตฺถ มาริสา เอกนฺตสุขสฺส โลกสฺส สจฺฉิกิริยาย มยํปิ หิ มาริสา เอวํปฏิปนฺนา เอกนฺตสุขํ โลกํ อุปปนฺนาติ ฯ อิติ ปุฏฺา โนติ วทนฺติ ฯ ตํ กึ มญฺสิ โปฏฺปาท นนุ เอวํ สนฺเต เตสํ สมณพฺราหฺมณานํ อปฺปาฏิหิริกตํ ภาสิตํ สมฺปชฺชตีติ ฯ อทฺธา โข ภนฺเต เอวํ สนฺเต เตสํ สมณพฺราหฺมณานํ อปฺปาฏิหิริกตํ ภาสิตํ สมฺปชฺชตีติ ฯ [๓๐๑] เสยฺยถาปิ โปฏฺปาท ปุริโส จาตุมฺมหาปเถ นิสฺเสณึ กเรยฺย ปาสาทสฺส อาโรหนาย ตเมนํ เอวํ วเทยฺยุํ อมฺโภ ปุริส ยสฺส ตฺวํ ปาสาทสฺส อาโรหนาย นิสฺเสณึ กโรสิ ชานาสิ ตํ ปาสาทํ ปุรตฺถิมาย วา ทิสาย ทกฺขิณาย วา ทิสาย ปจฺฉิมาย วา ทิสาย อุตฺตราย วา ทิสาย อุจฺโจ วา นีโจ วา มชฺโฌ วาติ ฯ อิติ ปุฏฺโ โนติ วเทยฺย ตเมนํ เอวํ วเทยฺยุํ อมฺโภ ปุริส ยํ ตฺวํ น ชานาสิ น ปสฺสสิ ตสฺส ตฺวํ ปาสาทสฺส อาโรหนาย นิสฺเสณึ กโรสีติ ฯ อิติ ปุฏฺโ อามาติ วเทยฺย ฯ {๓๐๑.๑} ตํ กึ มญฺสิ โปฏฺปาท นนุ เอวํ สนฺเต ตสฺส ปุริสสฺส อปฺปาฏิหิริกตํ ภาสิตํ สมฺปชฺชตีติ ฯ อทฺธา โข ภนฺเต เอวํ สนฺเต ตสฺส ปุริสสฺส อปฺปาฏิหิริกตํ ภาสิตํ สมฺปชฺชตีติ ฯ เอวเมว โข โปฏฺปาท เย เต สมณพฺราหฺมณา เอวํวาทิโน เอวํทิฏฺิโน เอกนฺตสุขี อตฺตา โหติ อโรโค ปรํ มรณาติ ตฺยาหํ อุปสงฺกมิตฺวา เอวํ วทามิ สจฺจํ กิร ตุเมฺห อายสฺมนฺโต เอวํวาทิโน เอวํทิฏฺิโน เอกนฺตสุขี อตฺตา โหติ อโรโค ปรํ มรณาติ ฯ เต เจ เม เอวํ ปุฏฺา อามาติ ปฏิชานนฺติ ตฺยาหํ เอวํ วทามิ อปิจ ปน ตุเมฺห อายสฺมนฺโต เอกนฺตสุขํ โลกํ ชานํ ปสฺสํ วิหรถาติ ฯ อิติ ปุฏฺโ โนติ วทนฺติ ตฺยาหํ เอวํ วทามิ อปิจ ปน ตุเมฺห อายสฺมนฺโต เอกํ วา รตฺตึ เอกํ วา ทิวสํ อุปฑฺฒํ วา รตฺตึ อุปฑฺฒํ วา ทิวสํ เอกนฺตสุขึ อตฺตานํ สมฺปชานถาติ ฯ อิติ ปุฏฺา โนติ วทนฺติ ตฺยาหํ เอวํ วทามิ อปิจ ปน ตุเมฺห อายสฺมนฺโต ชานาถ อยํ มคฺโค อยํ ปฏิปทา เอกนฺตสุขสฺส โลกสฺส สจฺฉิกิริยายาติ ฯ อิติ ปุฏฺา โนติ วทนฺติ ตฺยาหํ เอวํ วทามิ อปิจ ปน ตุเมฺห อายสฺมนฺโต ยา ตา เทวตา เอกนฺตสุขํ โลกํ อุปปนฺนา ตาสํ ภาสมานานํ สทฺทํ สุณาถ สุปฏิปนฺนตฺถ มาริสา อุชุปฏิปนฺนตฺถ มาริสา เอกนฺตสุขสฺส โลกสฺส สจฺฉิกิริยาย มยํปิ หิ มาริสา เอวํปฏิปนฺนา เอกนฺตสุขํ โลกํ อุปปนฺนาติ ฯ อิติ ปุฏฺา โนติ วทนฺติ ฯ ตํ กึ มญฺสิ โปฏฺปาท นนุ เอวํ สนฺเต เตสํ สมณพฺราหฺมณานํ อปฺปาฏิหิริกตํ ภาสิตํ สมฺปชฺชตีติ ฯ อทฺธา โข ภนฺเต เอวํ สนฺเต เตสํ สมณพฺราหฺมณานํ อปฺปาฏิหิริกตํ ภาสิตํ สมฺปชฺชตีติ ฯ [๓๐๒] ตโย โขเม โปฏฺปาท อตฺตปฏิลาภา โอฬาริโก อตฺตปฏิลาโภ มโนมโย อตฺตปฏิลาโภ อรูโป อตฺตปฏิลาโภ ฯ กตโม จ โปฏฺปาท โอฬาริโก อตฺตปฏิลาโภ ฯ รูปี จาตุมฺมหาภูติโก กวลีการภกฺโข อยํ โอฬาริโก อตฺตปฏิลาโภ ฯ กตโม มโนมโย อตฺตปฏิลาโภ ฯ รูปี มโนมโย สพฺพงฺคปจฺจงฺคี อหีนินฺทฺริโย อยํ มโนมโย อตฺตปฏิลาโภ ฯ กตโม อรูโป อตฺตปฏิลาโภ ฯ อรูปี สญฺามโย อยํ อรูโป อตฺตปฏิลาโภ ฯ [๓๐๓] โอฬาริกสฺสปิ โข อหํ โปฏฺปาท อตฺตปฏิลาภสฺส ปหานาย ธมฺมํ เทเสมิ ยถาปฏิปนฺนานํ โว สํกิเลสิกา ธมฺมา ปหียิสฺสนฺติ โวทานิยา ธมฺมา อภิวฑฺฒิสฺสนฺติ ปญฺาปาริปูรึ เวปุลฺลตฺตญฺจ ทิฏฺเ ว ธมฺเม สยํ อภิญฺา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหริสฺสถาติ ฯ สิยา โข ปน เต โปฏฺปาท เอวมสฺส สํกิเลสิกา ธมฺมา ปหียิสฺสนฺติ โวทานิยา ธมฺมา อภิวฑฺฒิสฺสนฺติ ปญฺาปาริปูรึ เวปุลฺลตฺตญฺจ ทิฏฺเ ว ธมฺเม สยํ อภิญฺา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหริสฺสติ ทุกฺโข จ วิหาโรติ ฯ น โข ปเนตํ โปฏฺปาท เอวํ ทฏฺพฺพํ สํกิเลสิกา เจว ธมฺมา ปหียิสฺสนฺติ โวทานิยา จ ธมฺมา อภิวฑฺฒิสฺสนฺติ ปญฺาปาริปูรึ เวปุลฺลตฺตญฺจ ทิฏฺเ ว ธมฺเม สยํ อภิญฺา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหริสฺสติ ปาโมชฺชญฺเจว ภวิสฺสติ ปีติ จ ปสฺสทฺธิ จ สติ จ สมฺปชญฺญฺจ สุโข จ วิหาโร ฯ [๓๐๔] มโนมยสฺสปิ โข อหํ โปฏฺปาท อตฺตปฏิลาภสฺส ปหานาย ธมฺมํ เทเสมิ ยถาปฏิปนฺนานํ โว สํกิเลสิกา ธมฺมา ปหียิสฺสนฺติ โวทานิยา ธมฺมา อภิวฑฺฒิสฺสนฺติ ปญฺาปาริปูรึ เวปุลฺลตฺตญฺจ ทิฏฺเ ว ธมฺเม สยํ อภิญฺา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหริสฺสถาติ ฯ สิยา โข ปน เต โปฏฺปาท เอวมสฺส สํกิเลสิกา ธมฺมา ปหียิสฺสนฺติ โวทานิยา ธมฺมา อภิวฑฺฒิสฺสนฺติ ปญฺาปาริปูรึ เวปุลฺลตฺตญฺจ ทิฏฺเ ว ธมฺเม สยํ อภิญฺา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหริสฺสติ ทุกฺโข จ วิหาโรติ ฯ น โข ปเนตํ โปฏฺปาท เอวํ ทฏฺพฺพํ สํกิเลสิกา เจว ธมฺมา ปหียิสฺสนฺติ โวทานิยา จ ธมฺมา อภิวฑฺฒิสฺสนฺติ (เปยฺยาโล) ปาโมชฺชญฺเจว ภวิสฺสติ ปีติ จ ปสฺสทฺธิ จ สติ จ สมฺปชญฺญฺจ สุโข จ วิหาโร ฯ [๓๐๕] อรูปสฺสปิ โข อหํ โปฏฺปาท อตฺตปฏิลาภสฺส ปหานาย ธมฺมํ เทเสมิ ยถาปฏิปนฺนานํ โว สํกิเลสิกา ธมฺมา ปหียิสฺสนฺติ โวทานิยา ธมฺมา อภิวฑฺฒิสฺสนฺติ ปญฺาปาริปูรึ เวปุลฺลตฺตญฺจ ทิฏฺเ ว ธมฺเม สยํ อภิญฺา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหริสฺสถาติ ฯ (เปยฺยาโล) ปามุชฺชญฺเจว ภวิสฺสติ ปีติ จ ปสฺสทฺธิ จ สติ จ สมฺปชญฺญฺจ สุโข จ วิหาโร ฯ [๓๐๖] ปเร เจ โปฏฺปาท อเมฺห เอวํ ปุจฺเฉยฺยุํ กตโม ปน โส อาวุโส ๑- โอฬาริโก อตฺตปฏิลาโภ ยสฺส ตุเมฺห ปหานาย ธมฺมํ เทเสถ ยถาปฏิปนฺนานํ โว สํกิเลสิกา ธมฺมา ปหียิสฺสนฺติ โวทานิยา ธมฺมา อภิวฑฺฒิสฺสนฺติ ปญฺาปาริปูรึ เวปุลฺลตฺตญฺจ ทิฏฺเ ว ธมฺเม สยํ อภิญฺา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหริสฺสถาติ ฯ เตสํ มยํ เอวํ ปุฏฺา เอวํ พฺยากเรยฺยาม อยํ วา โส อาวุโส โอฬาริโก อตฺตปฏิลาโภ ยสฺส มยํ ปหานาย ธมฺมํ เทเสม ยถาปฏิปนฺนานํ โว สํกิเลสิกา ธมฺมา ปหียิสฺสนฺติ โวทานิยา ธมฺมา อภิวฑฺฒิสฺสนฺติ ปญฺาปาริปูรึ เวปุลฺลตฺตญฺจ ทิฏฺเ ว ธมฺเม สยํ อภิญฺา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหริสฺสถาติ ฯ [๓๐๗] ปเร เจ โปฏฺปาท อเมฺห เอวํ ปุจฺเฉยฺยุํ กตโม ปน โส @เชิงอรรถ: ๑ สี. กตมา ปนาวุโส ฯ อาวุโส มโนมโย อตฺตปฏิลาโภ ฯ (โสเยว เปยฺยาโล) กตโม ปน โส อรูโป อตฺตปฏิลาโภ ยสฺส ตุเมฺห ปหานาย ธมฺมํ เทเสถ ยถาปฏิปนฺนานํ โว สํกิเลสิกา ธมฺมา ปหียิสฺสนฺติ โวทานิยา ธมฺมา อภิวฑฺฒิสฺสนฺติ ฯเปฯ อุปสมฺปชฺช วิหริสฺสถาติ ฯ ตํ กึ มญฺสิ โปฏฺปาท นนุ เอวํ สนฺเต สปฺปาฏิหิริกตํ ภาสิตํ สมฺปชฺชตีติ ฯ อทฺธา โข ภนฺเต เอวํ สนฺเต สปฺปาฏิหิริกตํ ภาสิตํ สมฺปชฺชตีติ ฯ [๓๐๘] เสยฺยถาปิ โข โปฏฺปาท ปุริโส นิสฺเสณึ กเรยฺย ปาสาทสฺส อาโรหนาย ตสฺเสว ปาสาทสฺส เหฏฺา ตเมนํ เอวํ วเทยฺยุํ อมฺโภ ปุริส ยสฺส ตฺวํ ปาสาทสฺส อาโรหนาย นิสฺเสณึ กโรสิ ชานาสิ ตํ ปาสาทํ ปุรตฺถิมาย วา ทิสาย ทกฺขิณาย วา ทิสาย ปจฺฉิมาย วา ทิสาย อุตฺตราย วา ทิสาย อุจฺโจ วา นีโจ วา มชฺโฌ วาติ ฯ โส เจ เอวํ วเทยฺย อยํ วา โส อาวุโส ปาสาโท ยสฺสาหํ อาโรหนาย นิสฺเสณึ กโรมิ ตสฺเสว ปาสาทสฺส เหฏฺาติ ฯ ตํ กึ มญฺสิ โปฏฺปาท นนุ เอวํ สนฺเต ตสฺส ปุริสสฺส สปฺปาฏิหิริกตํ ภาสิตํ สมฺปชฺชตีติ ฯ อทฺธา โข ภนฺเต เอวํ สนฺเต ตสฺส ปุริสสฺส สปฺปาฏิหิริกตํ ภาสิตํ สมฺปชฺชตีติ ฯ เอวเมว โข โปฏฺปาท ปเร เจ อเมฺห เอวํ ปุจฺเฉยฺยุํ กตโม ปน โส อาวุโส โอฬาริโก อตฺตปฏิลาโภ ฯเปฯ กตโม ปน โส อาวุโส มโนมโย อตฺตปฏิลาโภ ฯ กตโม ปน โส อาวุโส อรูโป อตฺตปฏิลาโภ ยสฺส ตุเมฺห ปหานาย ธมฺมํ เทเสถ ยถาปฏิปนฺนานํ โว สํกิเลสิกา ธมฺมา ปหียิสฺสนฺติ โวทานิยา ธมฺมา อภิวฑฺฒิสฺสนฺติ ปญฺาปาริปูรึ เวปุลฺลตฺตญฺจ ทิฏฺเ ว ธมฺเม สยํ อภิญฺา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหริสฺสถาติ ฯ เตสํ มยํ เอวํ ปุฏฺา เอวํ พฺยากเรยฺยาม อยํ วา โส อาวุโส อรูโป อตฺตปฏิลาโภ ยสฺส มยํ ปหานาย ฯเปฯ ตํ กึ มญฺสิ โปฏฺปาท นนุ เอวํ สนฺเต สปฺปาฏิหิริกตํ ภาสิตํ สมฺปชฺชตีติ ฯ อทฺธา โข ภนฺเต เอวํ สนฺเต สปฺปาฏิหิริกตํ ภาสิตํ สมฺปชฺชตีติ ฯ [๓๐๙] เอวํ วุตฺเต จิตฺโต หตฺถิสาริปุตฺโต ภควนฺตํ เอตทโวจ ยสฺมึ ภนฺเต สมเย โอฬาริโก อตฺตปฏิลาโภ โหติ โมฆสฺส ตสฺมึ สมเย มโนมโย อตฺตปฏิลาโภ โหติ โมโฆ อรูโป อตฺตปฏิลาโภ โหติ โอฬาริโกปสฺส อตฺตปฏิลาโภ ตสฺมึ สมเย สจฺโจ โหติ ยสฺมึ ภนฺเต สมเย มโนมโย อตฺตปฏิลาโภ โหติ โมฆสฺส ตสฺมึ สมเย โอฬาริโก อตฺตปฏิลาโภ โหติ โมโฆ อรูโป อตฺตปฏิลาโภ โหติ มโนมโย อตฺตปฏิลาโภ ตสฺมึ สมเย สจฺโจ โหติ ยสฺมึ ภนฺเต สมเย อรูโป อตฺตปฏิลาโภ โหติ โมฆสฺส ตสฺมึ สมเย โอฬาริโก อตฺตปฏิลาโภ โหติ โมโฆ มโนมโย อตฺตปฏิลาโภ โหติ อรูโป อตฺตปฏิลาโภ ตสฺมึ สมเย สจฺโจ โหตีติ ฯ {๓๐๙.๑} ยสฺมึ จิตฺต สมเย โอฬาริโก อตฺตปฏิลาโภ โหติ เนว ตสฺมึ สมเย มโนมโย อตฺตปฏิลาโภติ สํขฺยํ ๑- คจฺฉติ น จ อรูโป อตฺตปฏิลาโภติ สํขฺยํ @เชิงอรรถ: ๑ สี. สงฺขํ ฯ คจฺฉติ โอฬาริโก อตฺตปฏิลาโภเตฺวว ตสฺมึ สมเย สํขฺยํ คจฺฉติ ฯ ยสฺมึ จิตฺต สมเย มโนมโย อตฺตปฏิลาโภ โหติ เนว ตสฺมึ สมเย โอฬาริโก อตฺตปฏิลาโภติ สํขฺยํ คจฺฉติ น จ อรูโป อตฺตปฏิลาโภติ สํขฺยํ คจฺฉติ มโนมโย อตฺตปฏิลาโภเตฺวว ตสฺมึ สมเย สํขฺยํ คจฺฉติ ฯ ยสฺมึ จิตฺต สมเย อรูโป อตฺตปฏิลาโภ โหติ เนว ตสฺมึ สมเย โอฬาริโก อตฺตปฏิลาโภติ สํขฺยํ คจฺฉติ น จ มโนมโย อตฺตปฏิลาโภติ สํขฺยํ คจฺฉติ อรูโป อตฺตปฏิลาโภเตฺวว ตสฺมึ สมเย สํขฺยํ คจฺฉติ ฯ [๓๑๐] สเจ ตํ จิตฺต เอวํ ปุจฺเฉยฺยุํ อโหสิ ตฺวํ อตีตมทฺธานํ น ตฺวํ น อโหสิ ภวิสฺสสิ ตฺวํ อนาคตมทฺธานํ น ตฺวํ น ภวิสฺสสิ อตฺถิ ตฺวํ เอตรหิ น ตฺวํ นตฺถีติ ฯ เอวํ ปุฏฺโ ตฺวํ จิตฺต กินฺติ พฺยากเรยฺยาสีติ ฯ สเจ มํ ภนฺเต เอวํ ปุจฺเฉยฺยุํ อโหสิ ตฺวํ อตีตมทฺธานํ น ตฺวํ น อโหสิ ภวิสฺสสิ ตฺวํ อนาคตมทฺธานํ น ตฺวํ น ภวิสฺสสิ อตฺถิ ตฺวํ เอตรหิ น ตฺวํ นตฺถีติ ฯ เอวํ ปุฏฺโ อหํ ภนฺเต เอวํ พฺยากเรยฺยํ อโหสาหํ อตีตมทฺธานํ นาหํ น อโหสึ ภวิสฺสามหํ อนาคตมทฺธานํ นาหํ น ภวิสฺสามิ อตฺถาหํ เอตรหิ นาหํ นตฺถีติ ฯ เอวํ ปุฏฺโ อหํ ภนฺเต เอวํ พฺยากเรยฺยนฺติ ฯ [๓๑๑] สเจ ปน ตํ จิตฺต เอวํ ปุจฺเฉยฺยุํ โย เต อโหสิ อตีโต อตฺตปฏิลาโภ โสเยว เต อตฺตปฏิลาโภ สจฺโจ โมโฆ อนาคโต โมโฆ ปจฺจุปฺปนฺโน โย เต ภวิสฺสติ อนาคโต อตฺตปฏิลาโภ โสเยว เต อตฺตปฏิลาโภ สจฺโจ โมโฆ อตีโต โมโฆ ปจฺจุปฺปนฺโน โย เต เอตรหิ ปจฺจุปฺปนฺโน อตฺตปฏิลาโภ โสเยว เต อตฺตปฏิลาโภ สจฺโจ โมโฆ อตีโต โมโฆ อนาคโตติ ฯ เอวํ ปุฏฺโ ตฺวํ จิตฺต กินฺติ พฺยากเรยฺยาสีติ ฯ {๓๑๑.๑} สเจ ปน มํ ภนฺเต เอวํ ปุจฺเฉยฺยุํ โย เต อโหสิ อตีโต อตฺตปฏิลาโภ โสเยว เต อตฺตปฏิลาโภ สจฺโจ โมโฆ อนาคโต โมโฆ ปจฺจุปฺปนฺโน โย เต ภวิสฺสติ อนาคโต อตฺตปฏิลาโภ โสเยว เต อตฺตปฏิลาโภ สจฺโจ โมโฆ อตีโต โมโฆ ปจฺจุปฺปนฺโน โย เต เอตรหิ ปจฺจุปฺปนฺโน อตฺตปฏิลาโภ โสเยว เต อตฺตปฏิลาโภ สจฺโจ โมโฆ อตีโต โมโฆ อนาคโตติ ฯ เอวํ ปุฏฺโ อหํ ภนฺเต เอวํ พฺยากเรยฺยํ โย จ เม อโหสิ อตีโต อตฺตปฏิลาโภ โสเยว เม อตฺตปฏิลาโภ ตสฺมึ สมเย สจฺโจ อโหสิ โมโฆ อนาคโต โมโฆ ปจฺจุปฺปนฺโน โย จ เม ภวิสฺสติ อนาคโต อตฺตปฏิลาโภ โสเยว เม อตฺตปฏิลาโภ ตสฺมึ สมเย สจฺโจ ภวิสฺสติ โมโฆ อตีโต โมโฆ ปจฺจุปฺปนฺโน โย จ เม เอตรหิ ปจฺจุปฺปนฺโน อตฺตปฏิลาโภ โสเยว เม อตฺตปฏิลาโภ สจฺโจ โมโฆ อตีโต โมโฆ อนาคโตติ ฯ เอวํ ปุฏฺโ อหํ ภนฺเต เอวํ พฺยากเรยฺยนฺติ ฯ [๓๑๒] เอวเมว โข จิตฺต ยสฺมึ สมเย โอฬาริโก อตฺตปฏิลาโภ โหติ เนว ตสฺมึ สมเย มโนมโย อตฺตปฏิลาโภติ สํขฺยํ คจฺฉติ น อรูโป อตฺตปฏิลาโภติ สํขฺยํ คจฺฉติ โอฬาริโก อตฺตปฏิลาโภเตฺวว ตสฺมึ สมเย สํขฺยํ คจฺฉติ ฯ ยสฺมึ จิตฺต สมเย มโนมโย อตฺตปฏิลาโภ โหติ ฯเปฯ ยสฺมึ จิตฺต สมเย อรูโป อตฺตปฏิลาโภ โหติ เนว ตสฺมึ สมเย โอฬาริโก อตฺตปฏิลาโภติ สํขฺยํ คจฺฉติ น มโนมโย อตฺตปฏิลาโภติ สํขฺยํ คจฺฉติ อรูโป อตฺตปฏิลาโภเตฺวว ตสฺมึ สมเย สํขฺยํ คจฺฉติ ฯ {๓๑๒.๑} เสยฺยถาปิ จิตฺต ควา ขีรํ ขีรมฺหา ทธิ ทธิมฺหา นวนีตํ นวนีตมฺหา สปฺปิ สปฺปิมฺหา สปฺปิมณฺโฑ ฯ ยสฺมึ สมเย ขีรํ โหติ เนว ตสฺมึ สมเย ทธีติ สํขฺยํ คจฺฉติ น จ นวนีตนฺติ สํขฺยํ คจฺฉติ น จ สปฺปีติ สํขฺยํ คจฺฉติ น จ สปฺปิมณฺโฑติ สํขฺยํ คจฺฉติ ขีรํเตฺวว ตสฺมึ สมเย สํขฺยํ คจฺฉติ ฯ ยสฺมึ สมเย ทธิ โหติ ฯ นวนีตํ โหติ ฯ สปฺปิ โหติ ฯ {๓๑๒.๒} สปฺปิมณฺโฑ โหติ เนว ตสฺมึ สมเย ขีรนฺติ สํขฺยํ คจฺฉติ น ทธีติ สํขฺยํ คจฺฉติ น นวนีตนฺติ สํขฺยํ คจฺฉติ น สปฺปีติ สํขฺยํ คจฺฉติ สปฺปิมณฺโฑเตฺวว ตสฺมึ สมเย สํขฺยํ คจฺฉติ ฯ เอวเมว โข จิตฺต ยสฺมึ สมเย โอฬาริโก อตฺตปฏิลาโภ โหติ เนว ตสฺมึ สมเย มโนมโย อตฺตปฏิลาโภติ สํขฺยํ คจฺฉติ น อรูโป อตฺตปฏิลาโภติ สํขฺยํ คจฺฉติ โอฬาริโก อตฺตปฏิลาโภเตฺวว ตสฺมึ สมเย สํขฺยํ คจฺฉติ ฯ ยสฺมึ สมเย จิตฺต มโนมโย อตฺตปฏิลาโภ โหติ ฯเปฯ อรูโป อตฺตปฏิลาโภ โหติ เนว ตสฺมึ สมเย โอฬาริโก อตฺตปฏิลาโภติ สํขฺยํ คจฺฉติ น จ มโนมโย อตฺตปฏิลาโภติ สํขฺยํ คจฺฉติ อรูโป อตฺตปฏิลาโภเตฺวว ตสฺมึ สมเย สํขฺยํ คจฺฉติ ฯ อิมา โข จิตฺต โลกสมญฺา โลกนิรุตฺติโย โลกโวหารา โลกปญฺตฺติโย ยาหิ ตถาคโต โวหรติ อปรามสนฺโตติ ฯ [๓๑๓] เอวํ วุตฺเต โปฏฺปาโท ปริพฺพาชโก ภควนฺตเมตทโวจ อภิกฺกนฺตํ ภนฺเต อภิกฺกนฺตํ ภนฺเต ฯเปฯ อุปาสกํ มํ ภควา ธาเรตุ อชฺชตคฺเค ปาณุเปตํ สรณงฺคตนฺติ ฯ {๓๑๓.๑} จิตฺโต ปน หตฺถิสาริปุตฺโต ภควนฺตเมตทโวจ อภิกฺกนฺตํ ภนฺเต อภิกฺกนฺตํ ภนฺเต เสยฺยถาปิ ภนฺเต ปฏิจฺฉนฺนํ ฯเปฯ จกฺขุมนฺโต รูปานิ ทกฺขนฺตีติ เอวเมว ภควตา อเนกปริยาเยน ธมฺโม ปกาสิโต เอสาหํ ภนฺเต ภควนฺตํ สรณํ คจฺฉามิ ธมฺมญฺจ ภิกฺขุสํฆญฺจ ลเภยฺยาหํ ภนฺเต ภควโต สนฺติเก ปพฺพชฺชํ ลเภยฺยํ อุปสมฺปทนฺติ ฯ อลตฺถ โข จิตฺโต หตฺถิสาริปุตฺโต ภควโต สนฺติเก ปพฺพชฺชํ อลตฺถ อุปสมฺปทํ ฯ อจิรูปสมฺปนฺโน โข อายสฺมา หตฺถิสาริปุตฺโต เอโก วูปกฏฺโ อปฺปมตฺโต อาตาปี ปหิตตฺโต วิหรนฺโต นจิรสฺเสว ยสฺสตฺถาย กุลปุตฺตา สมฺมเทว อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชนฺติ ตทนุตฺตรํ พฺรหฺมจริยปริโยสานํ ทิฏฺเ ว ธมฺเม สยํ อภิญฺา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหาสิ ขีณา ชาติ วุสิตํ พฺรหฺมจริยํ กตํ กรณียํ นาปรํ อิตฺถตฺตายาติ อพฺภญฺาสิ ฯ อญฺตโร โข อายสฺมา หตฺถิสาริปุตฺโต อรหตํ อโหสีติ ฯ โปฏฺปาทสุตฺตํ นวมํ นิฏฺิตํ ฯ ---------------
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๙ หน้าที่ ๒๒๓-๒๔๙. https://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=9&A=4425&w=&modeTY=1 อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน :- https://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=9&A=4425&modeTY=1 อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :- https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=9&item=275&items=39 อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯ :- https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_siri.php?B=9&siri=9 ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :- https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=9&i=275 อ่านอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย :- https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=4&A=7890 The Pali Atthakatha in Roman :- https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=4&A=7890 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๙ https://84000.org/tipitaka/read/?index_9 https://84000.org/tipitaka/english/?index_9
|
บันทึก ๖ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]