พระไตรปิฎก เล่มที่ ๔๓  พระอภิธรรมปิฎก เล่มที่ ๑๐
ปัฏฐานปกรณ์ ภาค ๔

ปัจจยวาร
             [๗๒๘] กามาวจรธรรม อาศัยกามาวจรธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
             คือ ขันธ์ ๓ และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นกามาวจรธรรม ขันธ์ ๒ ฯลฯ
ปฏิสนธิ ตลอดถึงอัชฌัตติกมหาภูตรูป ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นกามาวจรธรรม อาศัยหทัยวัตถุ.
             ธรรมที่ไม่ใช่กามาวจรธรรม อาศัยกามาวจรธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
             คือ ขันธ์ทั้งหลายที่ไม่ใช่กามาวจรธรรม อาศัยหทัยวัตถุ ปฏิสนธิ.
             กามาวจรธรรม และธรรมที่ไม่ใช่กามาวจรธรรม อาศัยกามาวจรธรรม เกิดขึ้น เพราะ
เหตุปัจจัย
             คือ ขันธ์ทั้งหลายที่ไม่ใช่กามาวจรธรรม อาศัยหทัยวัตถุ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยมหาภูต-
*รูปทั้งหลาย ปฏิสนธิ.
             ธรรมที่ไม่ใช่กามาวจรธรรม อาศัยธรรมที่ไม่ใช่กามาวจรธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
มี ๓ นัย เหมือนกับปฏิจวาร.
             กามาวจรธรรม อาศัยกามาวจรธรรม และธรรมที่ไม่ใช่กามาวจรธรรม เกิดขึ้น เพราะ
เหตุปัจจัย เหมือนกับปฏิจวาร.
             ธรรมที่ไม่ใช่กามาวจรธรรม อาศัยกามาวจรธรรม และธรรมที่ไม่ใช่กามาวจรธรรม
เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
             คือ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่ไม่ใช่กามาวจรธรรม และหทัยวัตถุ ขันธ์ ๒ ฯลฯ ปฏิสนธิ.
             กามาวจรธรรม และธรรมที่ไม่ใช่กามาวจรธรรม อาศัยกามาวจรธรรม และธรรมที่ไม่ใช่
กามาวจรธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
             คือ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่ไม่ใช่กามาวจรธรรม และหทัยวัตถุ ขันธ์ ๒ ฯลฯ
จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่ไม่ใช่กามาวจรธรรม และมหาภูตรูปทั้งหลาย ปฏิสนธิ.
ฯลฯ
             [๗๒๙] 	ในเหตุปัจจัย    	มีวาระ ๙
                          ในอารัมมณปัจจัย	มี  "  ๔
                          ในอธิปติปัจจัย	มี  "  ๙
                          ในอนันตรปัจจัย	มี  "  ๔
                          ในสมนันตรปัจจัย	มี  "  ๔
                          ในสหชาตปัจจัย	มี  "  ๙
                          ในอัญญมัญญปัจจัย	มี  "  ๙
                          ในนิสสยปัจจัย	มี  "  ๙
                          ในอุปนิสสยปัจจัย	มี  "  ๔
                          ในปุเรชาตปัจจัย	มี  "  ๔
                          ในอาเสวนปัจจัย	มี  "  ๔
                          ในกัมมปัจจัย   	มี  "  ๙
                          ในอวิคตปัจจัย	มี  "  ๙.
             [๗๓๐] กามาวจรธรรม อาศัยกามาวจรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะเหตุปัจจัย
             คือ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นกามาวจรธรรม ซึ่งเป็นอเหตุกะ ฯลฯ อเหตุกปฏิสนธิ
ตลอดถึงอสัญญสัตว์ จักขุวิญญาณ อาศัยจักขายตนะ กายายตนะ ฯลฯ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็น
กามาวจรธรรม ซึ่งเป็นอเหตุกะ อาศัยหทัยวัตถุ โมหะ ที่สหรคตด้วยวิจิกิจฉา ที่สหรคตด้วย
อุทธัจจะ อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่สหรคตด้วยวิจิกิจฉา ที่สหรคตด้วยอุทธัจจะ และหทัยวัตถุ.
             ฯลฯ ไม่ใช่เพราะอารัมมณปัจจัย.
             [๗๓๑] กามาวจรธรรม อาศัยกามาวจรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะอธิปติปัจจัย
             คือ ขันธ์ ๑ ตลอดถึงอสัญญสัตว์.
             ธรรมที่ไม่ใช่กามาวจรธรรม อาศัยกามาวจรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะอธิปติปัจจัย
             คือ อธิปติธรรมที่ไม่ใช่กามาวจรธรรม อาศัยหทัยวัตถุ ขันธ์ทั้งหลายที่ไม่ใช่กามาวจร-
*ธรรม ซึ่งเป็นวิบาก อาศัยหทัยวัตถุ ปฏิสนธิ.
             กามาวจรธรรม และธรรมที่ไม่ใช่กามาวจรธรรม อาศัยกามาวจรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่
เพราะอธิปติปัจจัย
             คือ ขันธ์ทั้งหลายที่ไม่ใช่กามาวจรธรรม ซึ่งเป็นวิบาก อาศัยหทัยวัตถุ จิตตสมุฏฐานรูป
อาศัยมหาภูตรูปทั้งหลาย ปฏิสนธิ.
             ธรรมที่ไม่ใช่กามาวจรธรรม อาศัยธรรมที่ไม่ใช่กามาวจรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะ
อธิปติปัจจัย มี ๓ นัย เหมือนกับปฏิจจวาร.
             กามาวจรธรรม อาศัยกามาวจรธรรม และธรรมที่ไม่ใช่กามาวจรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่
เพราะอธิปติปัจจัย เหมือนกับปฏิจจวาร.
พึงกระทำมูล
             อธิปติธรรมที่ไม่ใช่กามาวจรธรรม อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่ไม่ใช่กามาวจรธรรม และหทัยวัตถุ
ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่ไม่ใช่กามาวจรธรรม ซึ่งเป็นวิบาก และหทัยวัตถุ ขันธ์ ๒ ฯลฯ
ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ
พึงกระทำมูล
             ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นกามาวจรธรรม ซึ่งเป็นวิบาก และหทัยวัตถุ ขันธ์ ๒
ฯลฯ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่ไม่ใช่กามาวจรธรรม ซึ่งเป็นวิบาก และมหาภูตรูป
ทั้งหลาย ปฏิสนธิ.
             ฯลฯ ไม่ใช่เพราะอุปนิสสยปัจจัย มี ๓ นัย
             ฯลฯ ไม่ใช่เพราะอาเสวนปัจจัย
             พึงกำหนดคำว่า วิบากในสุทธกนัย และในอรูปมิสสกนัย ในรูปมิสสกนัย ไม่มี.
             [๗๓๒] 	ในปัจจัยที่ไม่ใช่เหตุปัจจัย    	มีวาระ ๑
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อารัมมณปัจจัย	มี  "  ๓
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อธิปติปัจจัย	มี  "  ๙
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อนันตรปัจจัย	มี  "  ๓
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่สมนันตรปัจจัย	มี  "  ๓
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อุปนิสสยปัจจัย	มี  "  ๓
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่ปุเรชาตปัจจัย	มี  "  ๙
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่ปัจฉาชาตปัจจัย	มี  "  ๙
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อาเสวนปัจจัย	มี  "  ๙
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่กัมมปัจจัย	มี  "  ๔
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่วิปากปัจจัย	มี  "  ๙
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อาหารปัจจัย	มี  "  ๑
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อินทริยปัจจัย	มี  "  ๑
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่ฌานปัจจัย	มี  "  ๑
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่มัคคปัจจัย	มี  "  ๑
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่สัมปยุตตปัจจัย	มี  "  ๓
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่วิปปยุตตปัจจัย	มี  "  ๒
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่นัตถิปัจจัย	มี  "  ๓
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่วิคตปัจจัย	มี  "  ๓.
การนับทั้งสอง นอกจากนี้ก็ดี นิสสยวารก็ดี พึงกระทำมูล.
             เนื้อความพระไตรปิฎก เล่มที่ ๔๓ บรรทัดที่ ๑๒๓๑๙-๑๒๔๐๓ หน้าที่ ๔๘๒-๔๘๕.
https://84000.org/tipitaka/read/v.php?B=43&A=12319&Z=12403&pagebreak=0
https://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=43&A=12319&pagebreak=0
             ฟังเนื้อความพระไตรปิฎก : [1], [2]
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯ :-
https://84000.org/tipitaka/read/m_siri.php?B=43&siri=103
             พระไตรปิฏกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย :-
https://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=43&A=9023
             The Pali Tipitaka in Roman :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=43&A=9023
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๔๓
https://84000.org/tipitaka/read/?index_43