พระไตรปิฎก เล่มที่ ๔๓  พระอภิธรรมปิฎก เล่มที่ ๑๐
ปัฏฐานปกรณ์ ภาค ๔

ปัจจยวาร
             [๑๖๑] จิตตสมุฏฐานธรรม อาศัยจิตตสมุฏฐานธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๓ นัย
เหมือนกับปฏิจจวาร.
             ธรรมที่ไม่ใช่จิตตสมุฏฐานธรรม อาศัยธรรมที่ไม่ใช่จิตตสมุฏฐานธรรม เกิดขึ้น เพราะ
เหตุปัจจัย
             คือ จิต อาศัยหทัยวัตถุ ในปฏิสนธิขณะ เหมือนกับปฏิจจวาร.
             จิตตสมุฏฐานธรรม อาศัยธรรมที่ไม่ใช่จิตตสมุฏฐานธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
             คือ สัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยจิต ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นจิตต-
*สมุฏฐานธรรม อาศัยหทัยวัตถุ ในปฏิสนธิขณะ พึงทำทั้ง ๒ นัย.
             จิตตสมุฏฐานธรรม และธรรมที่ไม่ใช่จิตตสมุฏฐานธรรม อาศัยธรรมที่ไม่ใช่จิตต-
*สมุฏฐานธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
             คือ จิต และสัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย อาศัยหทัยวัตถุ ในปฏิสนธิขณะเหมือนกับ
ปฏิจจวาร ทั้ง ๒ นัย.
             จิตตสมุฏฐานธรรม อาศัยจิตตสมุฏฐานธรรม และธรรมที่ไม่ใช่จิตตสมุฏฐานธรรม
เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
             คือ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นจิตตสมุฏฐานธรรม และจิต ขันธ์ ๒ ฯลฯ ขันธ์ ๒
อาศัยขันธ์ ๑ เป็นที่จิตตสมุฏฐานธรรม และหทัยวัตถุ ขันธ์ ๒ ฯลฯ ในปฏิสนธิขณะ เหมือน
กับปฏิจจวารทั้ง ๒ นัย.
             ธรรมที่ไม่ใช่จิตตสมุฏฐานธรรม อาศัยจิตตสมุฏฐานธรรม และธรรมที่ไม่ใช่จิตต-
*สมุฏฐานธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
             คือ จิต อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นจิตตสมุฏฐานธรรม และหทัยวัตถุ ในปฏิสนธิขณะ
พึงทำทั้ง ๓ นัย เหมือนกับปฏิจจวาร.
             จิตตสมุฏฐานธรรม และธรรมที่ไม่ใช่จิตตสมุฏฐานธรรม อาศัยจิตตสมุฏฐานธรรม
และธรรมที่ไม่ใช่จิตตสมุฏฐานธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
             คือ ขันธ์ ๒ และจิต อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นจิตตสมุฏฐานธรรม และหทัยวัตถุ ขันธ์ ๒
ฯลฯ ในปฏิสนธิขณะ พึงทำทั้ง ๒ นัย เหมือนกับปฏิจจวาร.
             [๑๖๒] จิตตสมุฏฐานธรรม อาศัยจิตตสมุฏฐานธรรม เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย
มี ๓ นัย เหมือนกับปฏิจจวาร.
             ธรรมที่ไม่ใช่จิตตสมุฏฐานธรรม อาศัยธรรมที่ไม่ใช่จิตตสมุฏฐานธรรม เกิดขึ้น เพราะ
             อารัมมณปัจจัย
             คือ จักขุวิญญาณ อาศัยจักขายตนะ กายายตนะ ฯลฯ จิต อาศัยหทัยวัตถุ.
             จิตตสมุฏฐานธรรม อาศัยธรรมที่ไม่ใช่จิตตสมุฏฐานธรรม เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย
             คือ สัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย อาศัยจักขุวิญญาณ กายวิญญาณ ฯลฯ สัมปยุตตขันธ์
ทั้งหลาย อาศัยจิต ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นจิตตสมุฏฐานธรรม อาศัยหทัยวัตถุ ในปฏิสนธิขณะ
พึงทำทั้ง ๒ นัย.
             จิตตสมุฏฐานธรรม และธรรมที่ไม่ใช่จิตตสมุฏฐานธรรม อาศัยธรรมที่ไม่ใช่จิตต-
*สมุฏฐานธรรม เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย
             คือ จักขุวิญญาณ และสัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย อาศัยจักขายตนะ กายายตนะ ฯลฯ
จิต และสัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย อาศัยหทัยวัตถุ ปฏิสนธิ.
             จิตตสมุฏฐานธรรม อาศัยจิตตสมุฏฐานธรรม และธรรมที่ไม่ใช่จิตตสมุฏฐานธรรม เกิดขึ้น
เพราะอารัมมณปัจจัย
             คือ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นจิตตสมุฏฐานธรรม และจิต ขันธ์ ๒ ฯลฯ ขันธ์ ๒
อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นจิตตสมุฏฐานธรรม และหทัยวัตถุ ขันธ์ ๒ ฯลฯ ในปฏิสนธิขณะ พึงทำ
ทั้ง ๒ นัย.
             ธรรมที่ไม่ใช่จิตตสมุฏฐานธรรม อาศัยจิตตสมุฏฐานธรรม และธรรมที่ไม่ใช่จิตต-
*ฐานธรรม เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย
             คือ จักขุวิญญาณ อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่สหรคตด้วยจักขุวิญญาณ และจักขายตนะ ที่
สหรคตด้วยกายวิญญาณ ฯลฯ จิตอาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นจิตตสมุฏฐานธรรม และหทัยวัตถุ ฯลฯ
ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ
             จิตตสมุฏฐานธรรม และธรรมที่ไม่ใช่จิตตสมุฏฐานธรรม อาศัยจิตตสมุฏฐานธรรม
และธรรมที่ไม่ใช่จิตตสมุฏฐานธรรม เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย
             คือ ขันธ์ ๒ และจักขุวิญญาณ อาศัยขันธ์ ๑ ที่สหรคตด้วยจักขุวิญญาณ และ
จักขายตนะ ขันธ์ ๒ ฯลฯ ที่สหรคตด้วยกายวิญญาณ ฯลฯ ขันธ์ ๒ และจิต อาศัยขันธ์ ๑
ที่เป็นจิตตสมุฏฐานธรรม และหทัยวัตถุ ขันธ์ ๒ ฯลฯ ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ
             [๑๖๓] 	ในเหตุปัจจัย    	มีวาระ    ๙
                          ในอารัมมณปัจจัย	มี  "       ๙
                          ในอธิปติปัจจัย	มี  "       ๙
                          ในปัจจัยทั้งปวง	มี  "       ๙
                          ในอวิคตปัจจัย	มี  "       ๙.
             [๑๖๔] จิตตสมุฏฐานธรรม อาศัยจิตตสมุฏฐานธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะเหตุปัจจัย
             พึงกระทำหัวข้อปัจจัยหมดทั้ง ๙ ข้อ เหมือนกับปฏิจจวาร แม้ปัญจวิญญาณ ก็พึง
กระทำโมหะ มีทั้ง ๓ นัย.
             [๑๖๕] 	ในปัจจัยที่ไม่ใช่เหตุปัจจัย    	มีวาระ   ๙
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อารัมมณปัจจัย	มี  "       ๖
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อธิปติปัจจัย	มี  "       ๙
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อนันตรปัจจัย	มี  "       ๖
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่สมนันตรปัจจัย	มี  "       ๖
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อัญญมัญญปัจจัย	มี  "       ๖
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อุปนิสสยปัจจัย	มี  "       ๖
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่ปุเรชาตปัจจัย	มี  "       ๙
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่ปัจฉาชาตปัจจัย	มี  "       ๙
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อาเสวนปัจจัย	มี  "       ๙
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่กัมมปัจจัย	มี  "       ๔
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่วิปากปัจจัย	มี  "       ๙
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อาหารปัจจัย	มี  "       ๑
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อินทริยปัจจัย	มี  "       ๑
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่ฌานปัจจัย	มี  "       ๙
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่มัคคปัจจัย	มี  "       ๙
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่สัมปยุตตปัจจัย	มี  "       ๖
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่วิปยุตตปัจจัย	มี  "       ๖
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่นัตถิปัจจัย	มี  "       ๖
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่วิคตปัจจัย	มี  "       ๖.
การนับทั้งสองนอกจากนี้ก็ดี นิสสยวารก็ดี พึงกระทำอย่างนี้.
             เนื้อความพระไตรปิฎก เล่มที่ ๔๓ บรรทัดที่ ๒๕๒๔-๒๖๐๖ หน้าที่ ๙๘-๑๐๑.
http://84000.org/tipitaka/read/v.php?B=43&A=2524&Z=2606&pagebreak=0
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=43&A=2524&pagebreak=0
             ฟังเนื้อความพระไตรปิฎก : [1], [2]
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯ :-
http://84000.org/tipitaka/read/m_siri.php?B=43&siri=18
             พระไตรปิฏกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=43&A=1822
             The Pali Tipitaka in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=43&A=1822
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๔๓
http://84000.org/tipitaka/read/?index_43