พระไตรปิฎก เล่มที่ ๔๓  พระอภิธรรมปิฎก เล่มที่ ๑๐
ปัฏฐานปกรณ์ ภาค ๔

อัชฌัตติกทุกะ
ปฏิจจวาร
             [๒๕๖] อัชฌัตติกธรรม อาศัยอัชฌัตติกธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
             คือ ในปฏิสนธิขณะ อัชฌัตติกกฏัตตารูป อาศัยจิต.
             พาหิรธรรม อาศัยอัชฌัตติกธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
             คือ สัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยจิต
             ในปฏิสนธิขณะ สัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย และพาหิรกฏัตตารูป อาศัยจิต.
             อัชฌัตติกธรรม และพาหิรธรรม อาศัยอัชฌัตติกธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
             คือ ในปฏิสนธิขณะ สัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย และอัชฌัตติก และพาหิรกฏัตตารูป
อาศัยจิต.
             พาหิรธรรม อาศัยพาหิรธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุเป็นปัจจัย
             คือ ขันธ์ ๒ และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นพาหิรธรรม ขันธ์ ๒ ฯลฯ
             ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๒ และพาหิรกฏัตตารูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นพาหิรธรรม ขันธ์
๒ ฯลฯ หทัยวัตถุ อาศัยขันธ์ทั้งหลาย ขันธ์ทั้งหลายอาศัยหทัยวัตถุ มหาภูตรูป ๑ ฯลฯ จิตต-
*สมุฏฐานรูป กฏัตตารูป ที่เป็นอุปาทารูป อาศัยมหาภูตรูปทั้งหลาย.
             อัชฌัตติกธรรม อาศัยพาหิรธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
             คือ จิต อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นพาหิรธรรม
             ในปฏิสนธิขณะ จิต และอัชฌัตติกกฏัตตารูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นพาหิรธรรม
             ในปฏิสนธิขณะ จิต อาศัยหทัยวัตถุที่เป็นพาหิรธรรม.
             อัชฌัตติกธรรม และพาหิรธรรม อาศัยพาหิรธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
             คือ ขันธ์ ๒ และจิต และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นพาหิรธรรม
ขันธ์ ๒ ฯลฯ
             ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๒ และจิต และอัชฌัตติก และพาหิรกฏัตตารูป อาศัยขันธ์ ๑
ที่เป็นพาหิรธรรม
             ในปฏิสนธิขณะ จิต และสัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย อาศัยหทัยวัตถุ.
             อัชฌัตติกธรรม อาศัยอัชฌัตติกธรรม และพาหิรธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
             คือ ในปฏิสนธิขณะ อัชฌัตติกฏัตตารูป อาศัยจิต และสัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย.
             พาหิรธรรม อาศัยอัชฌัตติกธรรม และพาหิรธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
             คือ ขันธ์ ๒ และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นพาหิรธรรมและจิต ขันธ์ ๒ ฯลฯ
             จิต และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยจิต และมหาภูตรูปทั้งหลาย
             ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๒ และพาหิรกฏัตตารูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นพาหิรธรรม
และจิต
             พาหิรกฏัตตารูป อาศัยจิต และมหาภูตรูปทั้งหลาย
             ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นพาหิรธรรม อาศัยจิต และหทัยวัตถุ.
             อัชฌัตติกธรรม และพาหิรธรรม อาศัยอัชฌัตติกธรรม และพาหิรธรรม เกิดขึ้น
เพราะเหตุปัจจัย
             คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๒ และอัชฌัตติก และพาหิรกฏัตตารูป อาศัยขันธ์ ๑
ที่เป็นพาหิรธรรม และจิต ขันธ์ ๒ ฯลฯ.
             [๒๕๗] พาหิรธรรม อาศัยอัชฌัตติกธรรม เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย คือ สัมปยุตต-
*ขันธ์ทั้งหลาย อาศัยจิต ในปฏิสนธิขณะ สัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย อาศัยจิต.
             พาหิรธรรม อาศัยพาหิรธรรม เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย
             คือ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นพาหิรธรรม ขันธ์ ๒ ฯลฯ
             ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ทั้งหลาย อาศัยหทัยวัตถุ.
             อัชฌัตติกธรรม อาศัยพาหิรธรรม เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย
             คือ จิต อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นพาหิรธรรม
             ในปฏิสนธิขณะ จิต อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นพาหิรธรรม
             ในปฏิสนธิขณะ จิต อาศัยหทัยวัตถุ.
             อัชฌัตติกธรรม และพาหิรธรรม อาศัยพาหิรธรรม เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย
             คือ ขันธ์ ๒ และจิต อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นพาหิรธรรม ขันธ์ ๒ ฯลฯ
             ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๒ และจิต อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นพาหิรธรรม ขันธ์ ๒ ฯลฯ
             ในปฏิสนธิขณะ จิต และสัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย อาศัยหทัยวัตถุ.
             พาหิรธรรม อาศัยอัชฌัตติกธรรม และพาหิรธรรม เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย
             คือ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นพาหิรธรรม และจิต ขันธ์ ๒ ฯลฯ
             ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นพาหิรธรรม และจิต ขันธ์ ๒ ฯลฯ
             ในปฏิสนธิขณะ สัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นพาหิรธรรม และจิต
             และหทัยวัตถุ.
ฯลฯ
             [๒๕๘] 	ในเหตุปัจจัย    	มีวาระ   ๙
                          ในอารัมมณปัจจัย	มี  "       ๕
                          ในอธิปติปัจจัย	มี  "       ๕
                          ในอนันตรปัจจัย	มี  "       ๕
                          ในสมนันตรปัจจัย	มี  "       ๕
                          ในสหชาตปัจจัย	มี  "       ๙
                          ในอัญญมัญญปัจจัย	มี  "       ๕
                          ในนิสสยปัจจัย	มี  "       ๙
                          ในอุปนิสสยปัจจัย	มี  "       ๕
                          ในปุเรชาตปัจจัย	มี  "       ๕
                          ในอาเสวนปัจจัย	มี  "       ๕
                          ในกัมมปัจจัย   	มี  "       ๙
                          ในวิปากปัจจัย	มี  "       ๙
                          ในปัจจัยทั้งปวง	มี  "       ๙
                          ในสัมปยุตตปัจจัย	มี  "       ๕
                          ในวิปปยุตตปัจจัย	มี  "       ๙
                          ในอัตถิปัจจัย	มี  "       ๙
                          ในนัตถิปัจจัย	มี  "       ๕
                          ในวิคตปัจจัย   	มี  "       ๕
                          ในอวิคตปัจจัย	มี  "       ๙.
             [๒๕๙] อัชฌัตติกธรรม อาศัยอัชฌัตติกธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะเหตุปัจจัย
             คือ ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ อัชฌัตติกกฏัตตารูป อาศัยจิต.
             พาหิรธรรม อาศัยอัชฌัตติกธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะเหตุปัจจัย
             คือ สัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยจิต ซึ่งเป็นอเหตุกะ
             ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ สัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย และพาหิรกฏัตตารูป อาศัยจิต
             โมหะที่สหรคตด้วยวิจิกิจฉา ที่สหรคตด้วยอุทธัจจะ อาศัยจิตที่สหรคตด้วยวิจิกิจฉา ที่
สหรคตด้วยอุทธัจจะ.
             อัชฌัตติกธรรม และพาหิรธรรม อาศัยอัชฌัตติกรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะเหตุปัจจัย
             คือ ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ สัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย และอัชฌัตติกและพาหิรกฏัตตารูป
อาศัยจิต.
             พาหิรธรรม อาศัยพาหิรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะเหตุปัจจัย
             คือ ขันธ์ ๒ และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นพาหิรธรรม ซึ่งเป็นอเหตุกะ
ขันธ์ ๒ ฯลฯ
             ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ตลอดถึงอสัญญสัตว์ โมหะที่สหรคตด้วยวิจิกิจฉา ที่สหรคต
ด้วยอุทธัจจะ อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่สหรคตด้วยวิจิกิจฉา ที่สหรคตด้วยอุทธัจจะ.
             อัชฌัตติกธรรม อาศัยพาหิรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะเหตุปัจจัย
             คือ จิต อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นพาหิรธรรม ซึ่งเป็นอเหตุกะ
             ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ จิต และอัชฌัตติกกฏัตตารูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นพาหิรธรรม
             ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ จิต อาศัยหทัยวัตถุ.
             อัชฌัตติกธรรม และพาหิรธรรม อาศัยพาหิรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะเหตุปัจจัย
             คือขันธ์ ๒ และจิต และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นพาหิรธรรม ซึ่งเป็น
อเหตุกะ ขันธ์ ๒ ฯลฯ
             ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๒ และจิต และอัชฌัตติก และพาหิรกฏัตตารูป อาศัย
ขันธ์ ๑ ที่เป็นพาหิรธรรม
             ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ จิต และสัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย อาศัยหทัยวัตถุ.
             อัชฌัตติกธรรม อาศัยอัชฌัตติกธรรม และพาหิรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะเหตุปัจจัย
             คือ ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ อัชฌัตติกกฏัตตารูป อาศัยจิต และสัมปยุตตขันธ์
ทั้งหลาย.
             พาหิรธรรม อาศัยอัชฌัตติกธรรม และพาหิรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะเหตุปัจจัย
             คือ ขันธ์ ๒ และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นพาหิรธรรม ซึ่งเป็นเหตุกะ
และจิต ขันธ์ ๒ ฯลฯ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยจิต ซึ่งเป็นอเหตุกะ และมหาภูตรูปทั้งหลาย
             ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๒ และพาหิรกฏัตตารูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นพาหิรธรรม
และจิต
             ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ พาหิรกฏัตตารูป อาศัยจิต และมหาภูตรูปทั้งหลาย
             ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นพาหิรธรรม อาศัยจิต และหทัยวัตถุ
             โมหะที่สหรคตด้วยวิจิกิจฉา ที่สหรคตด้วยอุทธัจจะ อาศัยขันธ์ที่สหรคตด้วยวิจิกิจฉา
ที่สหรคตด้วยอุทธัจจะ และจิต.
             อัชฌัตติกธรรม และพาหิรธรรม อาศัยอัชฌัตติกธรรม และพาหิรธรรม เกิดขึ้น ไม่
ใช่เพราะเหตุปัจจัย
             คือ ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๒ และอัชฌัตติก และพาหิรกฏัตตารูป อาศัย
ขันธ์ ๑ ที่เป็นพาหิรธรรม และจิต ขันธ์ ๒ ฯลฯ.
             [๒๖๐] อัชฌัตติกธรรม อาศัยอัชฌัตติกธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะอารัมมณปัจจัย
             คือ ในปฏิสนธิขณะ อัชฌัตติกกฏัตตารูป อาศัยจิต.
             พาหิรธรรม อาศัยอัชฌัตติกธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะอารัมมณปัจจัย
             คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยจิต
             ในปฏิสนธิขณะ พาหิรกฏัตตารูป อาศัยจิต.
             อัชฌัตติกธรรม และพาหิรธรรม อาศัยอัชฌัตติกธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะอารัมมณ-
*ปัจจัย
             คือ ในปฏิสนธิขณะ อัชฌัตติก และพาหิรกฏัตตารูป อาศัยจิต.
             พาหิรธรรม อาศัยพาหิรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะอารัมมณปัจจัย
             คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นพาหิรธรรม
             ในปฏิสนธิขณะ พาหิรกฏัตตารูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นพาหิรธรรม หทัยวัตถุ อาศัย
ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นพาหิรธรรม มหาภูตรูป ๑ ตลอดถึงอสัญญสัตว์.
             อัชฌัตติกธรรม อาศัยพาหิรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะอารัมมณปัจจัย
             คือ ในปฏิสนธิขณะ อัชฌัตติกกฏัตตารูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นพาหิรธรรม
             อัชฌัตติกธรรม และพาหิรธรรม อาศัยพาหิรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะอารัมมณ-
*ปัจจัย
             คือ ในปฏิสนธิขณะ อัชฌัตติก และพาหิรกฏัตตารูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็น
พาหิรธรรม.
             อัชฌัตติกธรรม อาศัยอัชฌัตติกธรรม และพาหิรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะอารัมมณ-
*ปัจจัย
             คือ ในปฏิสนธิขณะ อัชฌัตติกกฏัตตารูป อาศัยจิต และสัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย.
             พาหิรธรรม อาศัยอัชฌัตติกธรรม และพาหิรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะอารัมมณปัจจัย
             คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นพาหิรธรรม และจิต จิตตสมุฏฐานรูป
อาศัยจิต และมหาภูตรูปทั้งหลาย
             ในปฏิสนธิขณะ พึงทำทั้ง ๒ นัย.
             อัชฌัตติกธรรม และพาหิรธรรม อาศัยอัชฌัตติกธรรม และพาหิรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่
เพราะอารัมมณปัจจัย
             คือ ในปฏิสนธิขณะ อัชฌัตติก และพาหิรกฏัตตารูป อาศัยจิต และสัมปยุตตขันธ์
ทั้งหลาย.
             [๒๖๑] 	ในปัจจัยที่ไม่ใช่เหตุปัจจัย    	มีวาระ   ๙
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อารัมมณปัจจัย	มี  "       ๙
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อธิปติปัจจัย	มี  "       ๙
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อนันตรปัจจัย	มี  "       ๙
                          ในปัจจัยทั้งปวง		มี  "       ๙
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่กัมมปัจจัย	มี  "       ๓
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่วิปากปัจจัย	มี  "       ๕
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อาหารปัจจัย	มี  "       ๑
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อินทริยปัจจัย	มี  "       ๑.
             [๒๖๒] พาหิรธรรม อาศัยอัชฌัตติกธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะฌานปัจจัย
             คือ สัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย อาศัยจักขุวิญญาณ กายวิญญาณ ฯลฯ.
             พาหิรธรรม อาศัยพาหิรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะฌานปัจจัย
             คือ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๑ ที่สหรคตด้วยจักขุวิญญาณ ขันธ์ ๒ ฯลฯ
             ที่สหรคตด้วยกายวิญญาณ ฯลฯ พาหิรรูป ฯลฯ อาหารสมุฏฐานรูป ฯลฯ อุตุสมุฏฐาน-
*รูป ฯลฯ ส่วนอสัญญสัตว์ทั้งหลาย ฯลฯ.
             อัชฌัตติกธรรม อาศัยพาหิรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะฌานปัจจัย
             คือ จักขุวิญญาณ อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่สหรคตด้วยจักขุวิญญาณ กายวิญญาณ อาศัย
ขันธ์ทั้งหลายที่สหรคตด้วยกายวิญญาณ.
             อัชฌัตติกธรรม และพาหิรธรรม อาศัยพาหิรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะฌานปัจจัย
             คือขันธ์ ๒ และจักขุวิญญาณ อาศัยขันธ์ ๑ ที่สหรคตด้วยจักขุวิญญาณ ขันธ์ ๒ ฯลฯ
ขันธ์ ๑ ที่สหรคตด้วยกายวิญญาณ ฯลฯ.
             พาหิรธรรม อาศัยอัชฌัตติกธรรม และพาหิรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะฌานปัจจัย
             คือ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๑ ที่สหรคตด้วยจักขุวิญญาณ และจักขุวิญญาณ ขันธ์ ๒ ฯลฯ
ที่สหรคตด้วยกายวิญญาณ ฯลฯ. พึงผูกจักรนัย.
             [๒๖๓] 	ในปัจจัยที่ไม่ใช่ฌานปัจจัย	มีวาระ   ๕
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่มัคคปัจจัย	มี  "       ๙
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่สัมปยุตตปัจจัย	มี  "       ๙
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่วิปปยุตตปัจจัย	มี  "       ๕
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่นัตถิปัจจัย	มี  "       ๙
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่วิคตปัจจัย	มี  "       ๙.
             [๒๖๔] 	ในปัจจัยที่ไม่ใช่อารัมมณปัจจัย กับเหตุปัจจัย มีวาระ  ๙
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อธิปติปัจจัย
                          กับ ฯลฯ			มีวาระ   ๙.
ฯลฯ
             [๒๖๕] 	ในอารัมมณปัจจัย
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่เหตุปัจจัย    	มีวาระ   ๕
                          ในอนันตรปัจจัย	กับ ฯลฯ	มี  "       ๕
                          ในสมนันตรปัจจัย	กับ ฯลฯ	มี  "       ๕
                          ในสหชาตปัจจัย	กับ ฯลฯ	มี  "       ๙.
ฯลฯ
แม้สหชาตวาร ก็เหมือนกับปฏิจจวาร.
             เนื้อความพระไตรปิฎก เล่มที่ ๔๓ บรรทัดที่ ๔๑๐๕-๔๒๙๒ หน้าที่ ๑๖๐-๑๖๗.
http://84000.org/tipitaka/read/v.php?B=43&A=4105&Z=4292&pagebreak=0
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=43&A=4105&pagebreak=0
             ฟังเนื้อความพระไตรปิฎก : [1], [2], [3]
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯ :-
http://84000.org/tipitaka/read/m_siri.php?B=43&siri=32
             พระไตรปิฏกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=43&A=2985
             The Pali Tipitaka in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=43&A=2985
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๔๓
http://84000.org/tipitaka/read/?index_43