บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
ThaiVersion PaliThai PaliRoman |
Suttantapitake khuddakanikayassa mahaniddeso -------------- namo tassa bhagavato arahato sammasambuddhassa. Atthakavaggiko pathamo kamasuttaniddeso [1] Kamam kamayamanassa tassa ce tam samijjhati addha pitimano hoti laddha macco yadicchati. [2] Kamam kamayamanassati kamati uddanato dve kama vatthukama ca kilesakama ca. {2.1} Katame vatthukama . manapika rupa manapika sadda manapika gandha manapika rasa manapika photthabba attharana papurana 1- dasidasa ajelaka kukkutasukara hatthigavassavalava khettam vatthu hirannam suvannam gamanigamarajadhaniyo ratthanca janapado ca koso 2- ca kotthagaranca yankinci rajaniyavatthu vatthukama . apica atita kama anagata kama paccuppanna kama ajjhatta kama bahiddha kama ajjhattabahiddha kama hina kama majjhima kama panita kama apayika kama manusika kama dibba kama paccupatthita kama nimmita kama paranimmita kama pariggahita kama apariggahita kama @Footnote: 1 Ma. pavurana . 2 Ma. kottho. Mamayita kama amamayita kama sabbepi kamavacara dhamma sabbepi rupavacara dhamma sabbepi arupavacara dhamma tanhavatthuka tanharammana kamaniyatthena rajaniyatthena madaniyatthena kama ime vuccanti vatthukama. {2.2} Katame kilesakama. Chando kamo rago kamo chandarago kamo sankappo kamo rago kamo sankapparago kamo yo kamesu kamacchando kamarago kamanandi kamatanha kamasneho kamaparilaho kamamuccha kamajjhosanam kamogho kamayogo kamupadanam kamacchandanivaranam addasam kama te mulam sankappa kama jayasi na tam sankappayissami evam kama na hehisi 1-. Ime vuccanti kilesakama . kamam kamayamanassati kamam 2- kamayamanassa icchamanassa sadiyamanassa patthayamanassa pihayamanassa abhijappamanassati kamam kamayamanassa. [3] Tassa ce tam samijjhatiti tassa ceti tassa khattiyassa va brahmanassa va vessassa va suddassa va gahatthassa va pabbajitassa va devassa va manussassa va . tanti vatthukama vuccanti manapika rupa manapika sadda manapika gandha manapika rasa manapika photthabba . samijjhatiti ijjhati samijjhati labhati patilabhati adhigacchati vindatiti tassa ce tam samijjhati. @Footnote: 1 Ma. Yu. na hohisiti . 2 Ma. ayam patho natthi. [4] Addha pitimano hotiti addhati ekamsavacanam nissamsayavacanam nikkankhavacanam advejjhavacanam advelhakavacanam niyogavacanam apannakavacanam avatthapanavacanametam addhati . pititi ya pancakamagunapatisannutta piti pamujjam amodana pamodana haso pahaso vitti tutthi odagyam 1- attamanata [2]- abhipuranata 3- cittassa . manoti yam cittam mano manasam hadayam pandaram mano manayatanam manindriyam vinnanam vinnanakkhandho tajja manovinnanadhatu ayam vuccati mano . Ayam mano imaya pitiya sahagato hoti sahajato samsattho sampayutto ekuppado ekanirodho ekavatthuko ekarammano . pitimano hotiti 4- tutthamano hatthamano pahatthamano attamano udaggamano samuditamano 5- hotiti addha pitimano hoti. [5] Laddha macco yadicchatiti laddhati laddha 6- labhitva patilabhitva adhigantva vinditva . maccoti satto naro manavo poso puggalo jivo jatu 7- jantu indagu 8- manujo. Yadicchatiti yam icchati yam sadiyati yam pattheti yam piheti yam abhijappati rupam va saddam va gandham va rasam va photthabbam vati laddha macco yadicchati . Tenaha bhagava kamam kamayamanassa tassa ce tam samijjhati addha pitimano hoti laddha macco yadicchatiti. @Footnote: 1 Ma. Yu. odagayam. 2 Yu. cittassa. 3 Ma. abhipharanata. 4 Ma. Yu. @itisaddo na dissati. 5 Ma. Yu. muditamano pamoditamano. 6 Ma. ayam patho @natthi. 7 Ma. jagu. Yu. jagu. 8 hindagutipi patho. [6] Tassa ce kamayamanassa 1- chandajatassa jantuno te kama parihayanti sallaviddhova ruppati. [7] Tassa ce kamayamanassati tassa ceti tassa khattiyassa va brahmanassa va vessassa va suddassa va gahatthassa va pabbajitassa va devassa va manussassa va . kamayamanassati kamayamanassa icchamanassa sadiyamanassa patthayamanassa pihayamanassa abhijappamanassa . athava kamatanhaya yayati niyyati vuyhati samhariyati . yatha hatthiyanena va assayanena va goyanena va ajayanena va mendakayanena va otthayanena va kharayanena va yayati niyyati vuyhati samhariyati evameva kamatanhaya yayati niyyati vuyhati samhariyatiti tassa ce kamayamanassa. [8] Chandajatassa jantunoti chandoti yo kamesu kamacchando kamarago kamanandi kamatanha kamasneho kamaparilaho kamamuccha kamajjhosanam kamogho kamayogo kamupadanam kamacchandanivaranam tassa so kamacchando jato hoti sanjato nibbatto abhinibbatto patubhuto . jantunoti sattassa narassa manavassa posassa puggalassa jivassa jatussa jantussa indagussa manujassati chandajatassa jantuno. [9] Te kama parihayanatiti te va kama parihayanti @Footnote: 1 Yu. kamayanassa. So va kamehi parihayati. Katham te kama parihayanti. Tassa titthantasseva te bhoge rajano va haranti cora va haranti aggi va dahati udakam va vahati appiya va dayada haranti nihitam va nadhigacchati 1- duppayutta va kammanta bhijjanti 2- kule va kulajjhapako 3- uppajjati yo te bhoge vikirati vidhameti viddhamseti aniccatayeva atthami evam te kama hayanti parihayanti pariddhamsenti pariccajanti 4- antaradhayanti vippalujjanti. {9.1} Katham so kamehi parihayati. Titthanteva te bhoga so cavati marati antaradhayati vippalujjati evam so kamehi hayati parihayati pariddhamseti pariccajati antaradhayati vippalujjati. Cora haranti rajano aggi dahati nassati atho antena jahati sariram sapariggaham etadannaya medhavi bhunjetha ca dadetha ca datva ca bhutva ca yathanubhavam anindito saggamupeti thananti. Te kama parihayanti. [10] Sallaviddhova ruppatiti yatha ayomayena va sallena viddho atthimayena va sallena dantamayena va sallena visanamayena @Footnote: 1 Yu. nihitatthana va vigacchati. 2 Yu. bhanjanti. 3 kulangarotipi patho. @4 Ma. Yu. paripatanti. Va sallena katthamayena va sallena viddho ruppati kuppati ghattiyati piliyati byadhito domanassito hoti evameva vatthukamanam viparinamannathabhava uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupayasa so kamasallena 1- viddho ruppati kuppati ghattiyati piliyati byadhito domanassito hotiti sallaviddhova ruppati. Tenaha bhagava tassa ce kamayamanassa chandajatassa jantuno te kama parihayanti sallaviddhova ruppatiti. [11] Yo kame parivajjeti sappasseva pada siro somam visattikam loke sato samativattati. [12] Yo kame parivajjetiti yoti yo yadiso yathayutto yathavihito yathapakaro yanthanappatto yamdhammasamannagato khattiyo va brahmano va vesso va suddo va gahattho va pabbajito va devo va manusso va . kame parivajjetiti kamati uddanato dve kama vatthukama ca kilesakama ca .pe. ime vuccanti vatthukama .pe. Ime vuccanti kilesakama . kame parivajjetiti dvihi karanehi kame parivajjeti vikkhambhanato va samucchedato va. {12.1} Katham vikkhambhanato kame parivajjeti . Atthikankalupama kama appassadatthenati passanto vikkhambhanato kame parivajjeti @Footnote: 1 Ma. Yu. kamasallena ca sokasallena ca. Mamsapesupama kama bahusadharanatthenati passanto vikkhambhanato kame parivajjeti tinukkupama kama anudahanatthenati passanto vikkhambhanato kame parivajjeti angarakasupama kama mahaparilahatthenati passanto vikkhambhanato kame parivajjeti supinakupama kama ittarapaccupatthanatthenati passanto vikkhambhanato kame parivajjeti yacitakupama kama tavakalikatthenati passanto vikkhambhanato kame parivajjeti rukkhaphalupama kama sambhanjanaparibhanjanatthenati passanto vikkhambhanato kame parivajjeti asisunupama kama adhikantanatthenati 1- passanto vikkhambhanato kame parivajjeti sattisulupama kama vinivijjhanatthenati passanto vikkhambhanato kame parivajjeti sappasirupama kama sappatibhayatthenati passanto vikkhambhanato kame parivajjeti aggikkhandhupama kama mahaggitapanatthenati 2- passanto vikkhambhanato kame parivajjeti. {12.2} Buddhanussatim bhaventopi vikkhambhanato kame parivajjeti dhammanussatim bhaventopi sanghanussatim bhaventopi silanussatim bhaventopi caganussatim bhaventopi devatanussatim bhaventopi anapanassatim bhaventopi marananussatim bhaventopi kayagatasatim bhaventopi upasamanussatim bhaventopi vikkhambhanato kame parivajjeti . pathamam jhanam bhaventopi vikkhambhanato @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. adhikuttanatthenati . 2 Ma. Yu. mahabhitapanatthenati. Kame parivajjeti dutiyam jhanam bhaventopi tatiyam jhanam bhaventopi catuttham jhanam bhaventopi akasanancayatanasamapattim bhaventopi vinnanancayatanasamapattim bhaventopi akincannayatanasamapattim bhaventopi nevasannanasannayatanasamapattim bhaventopi vikkhambhanato kame parivajjeti. Evam vikkhambhanato kame parivajjeti. {12.3} Katham samucchedato kame parivajjeti . Sotapattimaggam bhaventopi apayagamaniye kame samucchedato parivajjeti sakadagamimaggam bhaventopi olarike kame samucchedato parivajjeti anagamimaggam bhaventopi anusahagate kame samucchedato parivajjeti arahattamaggam bhaventopi sabbena sabbam sabbatha sabbam asesam nissesam samucchedato kame parivajjeti. Evam samucchedato kame parivajjetiti yo kame parivajjeti. [13] Sappasseva pada siroti sappo vuccati ahi . Kenatthena sappo . samsappanto gacchatiti sappo . bhujanto gacchatiti bhujago . Urena gacchatiti urago . pannasiro gacchatiti pannago . sirena supatiti sirisapo . vile sayatiti vilasayo 1- . guhayam setiti guhasayo . dadha tassa avudhoti dadhavudho . visam tassa ghoranti ghoraviso . jivha tassa duvidhati dujivha . dvihi @Footnote: 1 vilasayotipi patho. Jivhahi rasam sayatiti dirasannu 1- . yatha puriso jivitukamo amaritukamo sukhakamo dukkhapatikulo padena sappasiram vajjeyya vivajjeyya parivajjeyya abhinivajjeyya evameva sukhakamo dukkhapatikulo kame vajjeyya vivajjeyya parivajjeyya abhinivajjeyyati sappasseva pada siro. [14] Somam visattikam loke sato samativattatiti soti yo kame parivajjeti . visattika vuccati tanha yo rago sarago anunayo anurodho nandi nandirago cittassa sarago iccha muccha ajjhosanam gedho paligedho sango 2- panko eja maya janika sanjanani sibbini jalini sarita visattika suttam visata ayuhani 3- dutiya panidhi bhavanetti vanam vanatho santhavo sneho apekkha patibandha asa asimsana asimsitattam rupasa saddasa gandhasa rasasa photthabbasa labhasa dhanasa puttasa jivitasa jappa pajappa abhijappa jappa 4- jappana jappitattam loluppa loluppayana loluppayitattam pucchancikata 5- sadhukamyata adhammarago visamalobho nikanti nikamana patthana pihana sampatthana kamatanha bhavatanha vibhavatanha rupatanha arupatanha nirodhatanha rupatanha saddatanha gandhatanha rasatanha photthabbatanha dhammatanha @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. dvirasannu. 2 sattotipi patho. 3 Ma. ayuhini. 4 Ma. Yu. @ayam patho natthi. 5 Ma. Yu. mucchancikata. Ogho yogo gantho upadanam avaranam nivaranam chadanam bandhanam upakkileso anusayo pariyutthanam lata veviccham dukkhamulam dukkhanidanam 1- dukkhappabhavo marapaso marabalisam maravisayo tanhanadi tanhajalam tanhagaddalam 2- tanhasamuddo abhijjha lobho akusalamulam. {14.1} Visattikati kenatthena visattika. Visatati visattika. Visalati visattika . visatati visattika . visakkatiti visattika . Visamharatiti visattika . visamvadikati visattika . visamulati visattika. Visaphalati visattika . visaparibhogati visattika . visala va pana sa rupe tanha sadde gandhe rase photthabbe kule gane avase labhe yase pasamsaya sukhe civare pindapate senasane gilanapaccaya- bhesajjaparikkhare kamadhatuya rupadhatuya arupadhatuya kamabhave rupabhave arupabhave sannabhave asannabhave nevasannanasannabhave ekavokarabhave catuvokarabhave pancavokarabhave atite anagate paccuppanne ditthasutamutavinnatabbesu dhammesu visata vitthatati visattika. {14.2} Loketi apayaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhatuloke ayatanaloke. {14.3} Satoti catuhi karanehi sato kaye kayanupassanasatipatthanam @Footnote: 1 dukkhanidhanantipi patho . 2 Ma. Yu. tanhagaddulam. Bhavento sato vedanasu citte dhammesu dhammanupassanasatipatthanam bhavento sato. {14.4} Aparehipi catuhi karanehi sato asatiparivajjanaya sato satikaraniyanam 1- dhammanam katatta sato satipatipakkhanam 2- dhammanam hatatta sato satinimittanam dhammanam appamutthatta 3- sato. {14.5} Aparehipi catuhi karanehi sato satiya samannagatatta sato satiya vasitatta sato satiya pagunnataya sato satiya apaccorohanataya sato. {14.6} Aparehipi catuhi karanehi sato satatta sato santatta sato samitatta sato santadhammasamannagatatta sato . buddhanussatiya sato dhammanussatiya sato sanghanussatiya sato silanussatiya sato caganussatiya sato devatanussatiya sato anapanassatiya sato marananussatiya sato kayagatasatiya sato upasamanussatiya sato . ya sati anussati patissati sati saranata dharanata apilapanata assammussanata sati satindriyam satibalam sammasati satisambojjhango ekayanamaggo ayam vuccati sati . imaya satiya upeto hoti samupeto upagato samupagato upapanno samupapanno samannagato so vuccati sato. {14.7} Somam visattikam loke sato samativattatiti ya 4- loke visattika imam loke visattikam sato tarati uttarati patarati samatikkamati vitivattatiti somam visattikam loke sato samativattati. Tenaha bhagava @Footnote: 1 Po. Yu. satikaraniyananca. 2 Ma. satiparipandhanam. 3 Ma. asammutthatta. @4 Ma. loke va sa visattika loke va tam visattikam .... Yo kame parivajjeti sappasseva pada siro somam visattikam loke sato samativattatiti. [15] Khettam vatthum hirannam va gavassam dasaporisam thiyo bandhu puthu kame yo naro anugijjhati. [16] Khettam vatthum hirannam vati khettanti salikkhettam vihikkhettam muggakkhettam masakkhettam yavakkhettam godhumakkhettam tilakkhettam . Vatthunti gharavatthu kotthavatthu purevatthu pacchavatthu aramavatthu viharavatthu . hirannanti hirannam vuccati kahapanoti khettam vatthum hirannam va. [17] Gavassam dasaporisanti gavanti gavo 1- vuccanti. Assati pasukadayo vuccanti . dasati cattaro dasa antojatako daso dhanakkitako daso samam va dasaviyam 2- upeti akamako 3- va dasaviyam 4- upeti. Amaya dasapi bhavanti heke dhanena kitapi bhavanti dasa samanca eke upayanti dasam 5- bhayapanunnapi bhavanti dasa 6-. Porisanti tayo purisa bhajaka kammakara upajivinoti gavassam dasaporisam. [18] Thiyo bandhu puthu kameti thiyoti itthipariggaho vuccati . @Footnote: 1 Ma. gava. 2 Ma. dasabyam. 3 Po. karamako. 4 Ma. Yu. dasavisayam. @5 Ma. dasayam. 6 Ma. dasati. Bandhuti cattaro bandhu natibandhavapi bandhu gottabandhavapi bandhu mantabandhavapi bandhu sippabandhavapi bandhu . puthu kameti bahu kame . ete puthu kama manapika rupa .pe. manapika photthabbati thiyo bandhu puthu kame. [19] Yo naro anugijjhatiti yoti yo yadiso yathayutto yathavihito yathapakaro yanthanappatto yamdhammasamannagato khattiyo va brahmano va vesso va suddo va gahattho va pabbajito va devo va manusso va . naroti satto naro manavo poso puggalo jivo jatu jantu indagu manujo . anugijjhatiti kilesakamena vatthukamesu gijjhati anugijjhati paligijjhati palibajjhatiti yo naro anugijjhati. Tenaha bhagava khettam vatthum hirannam va gavassam dasaporisam thiyo bandhu puthu kame yo naro anugijjhatiti. [20] Abala nam baliyanti maddante nam parissaya tato nam dukkhamanveti navam bhinnamivodakam. [21] Abala nam baliyantiti abalati abala kilesa dubbala appabala appathamaka hina nihina parihina omaka lamaka jatukka paritta . te kilesa tam puggalam sahanti parisahanti abhibhavanti ajjhottharanti pariyadiyanti maddantiti evampi abala nam baliyanti . athava abalam puggalam dubbalam appabalam appathamakam Hinam nihinam parihinam omakam lamakam jatukkam parittam yassa natthi saddhabalam viriyabalam satibalam samadhibalam pannabalam hiribalam ottappabalam te kilesa tam puggalam sahanti parisahanti abhibhavanti ajjhottharanti pariyadiyanti maddantiti evampi abala nam baliyanti. [22] Maddante nam parissayati parissayati 1- dve parissaya pakataparissaya ca paticchannaparissaya ca. {22.1} Katame pakataparissaya . Siha byaggha dipi acchataraccha koka gomahisa hatthi ahi vicchika satapadi cora va assu manava katakamma va akatakamma va cakkhurogo sotarogo ghanarogo jivharogo kayarogo sisarogo kannarogo mukharogo dantarogo kaso saso pinaso daho 2- jaro kucchirogo muccha pakkhandika sula visucika kuttham gando kilaso soso apamaro daddu kandu kacchu rakhasa vitacchika lohitam pittam madhumeho amsa pilaka bhagandala pittasamutthana abadha semhasamutthana abadha vatasamutthana abadha sannipatika abadha utuparinamaja abadha visamapariharaja abadha opakkamika abadha kammavipakaja abadha sitam unham jighaccha pipasa uccaro passavo damsamakasavatatapasirimsapasamphassa iti va ime vuccanti pakataparissaya. {22.2} Katame paticchannaparissaya. Kayaduccaritam vaciduccaritam manoduccaritam @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. ime patha natthi. 2 Ma. sabbatka dahoti dissati. Kamacchandanivaranam byapadanivaranam thinamiddhanivaranam uddhaccakukkuccanivaranam vicikicchanivaranam rago doso moho kodho upanaho makkho palaso issa macchariyam maya satheyyam thambho sarambho mano atimano mado pamado sabbe kilesa sabbe duccarita sabbe daratha sabbe parilaha sabbe santapa sabbakusalabhisankhara ime vuccanti paticchannaparissaya. {22.3} Parissayati kenatthena parissaya. Parisahantiti parissaya. Parihanaya samvattantiti parissaya. Tatrasayati parissaya. {22.4} Katham parisahantiti parissaya. Te parissaya tam puggalam sahanti parisahanti abhibhavanti ajjhottharanti pariyadiyanti maddanti . evam parisahantiti parissaya. {22.5} Katham parihanaya samvattantiti parissaya . Te parissaya kusalanam dhammanam parihanaya antarayaya samvattanti . katamesam kusalanam dhammanam . sammapatipadaya anulomapatipadaya apaccanikapatipadaya anvatthapatipadaya dhammanudhammapatipadaya silesu paripurikaritaya indriyesu guttadvarataya bhojane mattannutaya jagariyanuyogassa satisampajannassa catunnam satipatthananam bhavananuyogassa catunnam sammappadhananam bhavananuyogassa catunnam iddhippadanam bhavananuyogassa pancannam indriyanam bhavananuyogassa pancannam balanam bhavananuyogassa sattannam bojjhanganam Bhavananuyogassa ariyassa atthangikassa maggassa bhavananuyogassa imesam kusalanam dhammanam parihanaya antarayaya samvattanti . evam parihanaya samvattantiti parissaya. {22.6} Katham tatrasayati parissaya. Tatthete papaka akusala dhamma uppajjanti attabhavasannissaya . yatha bile bilasaya pana sayanti dake dakasaya pana sayanti vane vanasaya pana sayanti rukkhe rukkhasaya pana sayanti evameva tatthete papaka akusala dhamma uppajjanti attabhavasannissayati evampi tatrasayati parissaya. {22.7} Vuttam hetam bhagavata santevasiko bhikkhave bhikkhu sacariyako dukkham na phasu viharati kathanca bhikkhave bhikkhu santevasiko sacariyako dukkham na phasu viharati idha bhikkhave bhikkhuno cakkhuna rupam disva uppajjanti [1]- papaka akusala dhamma sarasankappa sannojaniya tyassa anto vasanti anvassavanti papaka akusala dhammati tasma santevasikoti vuccati te nam samudacaranti 2- papaka akusala dhammati tasma sacariyakoti vuccati puna caparam bhikkhave bhikkhuno sotena saddam sutva ghanena gandham ghayitva jivhaya rasam sayitva kayena photthabbam phusitva manasa dhammam vinnaya uppajjanti [3]- papaka akusala dhamma sarasankappa sannojaniya tyassa anto vasanti anvassavanti @Footnote: 1-3 Ma. ye . 2 Ma. samudacaranti nam. Papaka akusala dhammati tasma santevasikoti vuccati te nam samudacaranti papaka akusala dhammati tasma sacariyakoti vuccati evam kho bhikkhave bhikkhu santevasiko sacariyako dukkham na phasu viharatiti. Evampi tatrasayati parissaya. {22.8} Vuttam hetam bhagavata tayome bhikkhave antaramala antaraamitta antarasapatta antaravadhaka antarapaccatthika katame tayo lobho bhikkhave antaramalo 1- antaraamitto antarasapatto antaravadhako antarapaccatthiko doso bhikkhave antaramalo 2- antaraamitto antarasapatto antaravadhako antarapaccatthiko moho bhikkhave antaramalo 3- antaraamitto antarasapatto antaravadhako antarapaccatthiko ime kho bhikkhave tayo antaramala antaraamitta antarasapatta antaravadhaka antarapaccatthikati. Anatthajanano lobho lobho cittappakopano bhayamantarato jatam tam jano navabujjhati luddho attham na janati luddho dhammam na passati andhatamam tada hoti yam lobho sahate naram anatthajanano doso doso cittappakopano bhayamantarato jatam tam jano navabujjhati kuddho attham na janati kuddho dhammam na passati @Footnote:1-2-3 Ma. Yu. antaramalam. sabbattha idisameva. Andhatamam tada hoti yam kodho 1- sahate naram anatthajanano moho moho cittappakopano bhayamantarato jatam tam jano navabujjhati mulho attham na janati mulho dhammam na passati andhatamam tada hoti yam moho sahate naranti. Evampi tatrasayati parissaya. {22.9} Vuttam hetam bhagavata tayo kho maharaja purisassa dhamma ajjhattam uppajjamana uppajjanti ahitaya dukkhaya aphasuviharaya katame tayo lobho kho maharaja purisassa dhammo ajjhattam uppajjamano uppajjati ahitaya dukkhaya aphasuviharaya doso kho maharaja purisassa dhammo ajjhattam uppajjamano uppajjati ahitaya dukkhaya aphasuviharaya moho kho maharaja purisassa dhammo ajjhattam uppajjamano uppajjati ahitaya dukkhaya aphasuviharaya ime kho maharaja tayo purisassa dhamma ajjhattam uppajjamana uppajjanti ahitaya dukkhaya aphasuviharayati. Lobho doso ca moho ca purisam papacetasam himsanti attasambhuta tacasaramva samphalanti. Evampi tatrasayati parissaya. @Footnote: 1 Ma. doso. {22.10} Vuttam hetam bhagavata rago ca doso ca itonidana arati rati lomahamso ito jato ito samutthaya manovitakka kumaraka dhankamivossajjantiti. Evampi tatrasayati parissaya. {22.11} Maddante nam parissayati te parissaya tam puggalam sahanti parisahanti abhibhavanti ajjhottharanti pariyadiyanti maddantiti maddante nam parissaya. [23] Tato nam dukkhamanvetiti [1]- tato tato parissayato tam puggalam dukkham anveti anugacchati anvayikam hoti jatidukkham anveti anugacchati anvayikam hoti jaradukkham anveti anugacchati anvayikam hoti byadhidukkham anveti anugacchati anvayikam hoti maranadukkham anveti anugacchati anvayikam hoti sokaparidevadukkhadomanassupayasadukkham anveti anugacchati anvayikam hoti nerayikadukkham tiracchanayonikadukkham pittivisayikadukkham anveti anugacchati anvayikam hoti manusakadukkham gabbhokkantimulakadukkham gabbhe thitimulakadukkham gabbhavutthana- mulakadukkham jatassupanibandhikadukkham 2- jatassaparadheyyakadukkham attupakkamadukkham parupakkamadukkham anveti anugacchati anvayikam hoti dukkhadukkham anveti anugacchati anvayikam hoti sankharadukkham @Footnote: 1 Ma. Yu. tatoti . 2 Ma. jatassupanibandhakam dukkham. Viparinamadukkham cakkhurogo sotarogo ghanarogo jivharogo kayarogo sisarogo kannarogo mukharogo dantarogo kaso saso pinaso daho jaro kucchirogo muccha pakkhandika sula 1- visucika kuttham gando kilaso soso apamaro daddu kandu kacchu rakhasa vitacchika lohitam pittam madhumeho amsa pilaka bhagandala pittasamutthana abadha semhasamutthana abadha vatasamutthana abadha sannipatika abadha utuparinamaja abadha visamapariharaja abadha opakkamika abadha kammavipakaja abadha sitam unham jighaccha pipasa uccaro passavo damsamakasavatatapasirimsapasamphassadukkham matumaranadukkham pitumaranadukkham bhatumaranadukkham bhaginimaranadukkham puttamaranadukkham dhitumaranadukkham natibyasanadukkham bhogabyasanadukkham rogabyasanadukkham silabyasanadukkham ditthibyasanadukkham anveti anugacchati anvayikam hotiti tato nam dukkhamanveti. [24] Navam bhinnamivodakanti yatha bhinnam navam udakam 2- anvayikam 3- tato tato udakam anveti anugacchati anvayikam hoti puratopi udakam anveti anugacchati anvayikam hoti pacchatopi hetthatopi passatopi udakam anveti anugacchati anvayikam hoti evameva tato tato parissayato tam puggalam dukkham anveti anugacchati anvayikam hoti jatidukkham anveti anugacchati anvayikam hoti .pe. ditthibyasanadukkham anveti anugacchati anvayikam hotiti @Footnote: 1 Ma. Yu. sula.. 2 Ma. dakamesi tato tato .... 3 Yu. anvayikanti pathapadam @natthi. Navam bhinnamivodakam. Tenaha bhagava abala nam baliyanti maddante nam parissaya tato nam dukkhamanveti navam bhinnamivodakanti. [25] Tasma jantu sada sato kamani parivajjaye te pahaya tare ogham navam sitvava paragu. [26] Tasma jantu sada satoti tasmati tasma tamkarana tamhetu tappaccaya tamnidana 1- etam adinavam sampassamano kamesuti tasma . jantuti satto naro manavo poso puggalo jivo jatu jantu indagu manujo . sadati sada sabbada sabbakalam niccakalam dhuvakalam satatam samitam abbokinnam pokhanupokham 2- udakummikajatam avici santati sahitam phusitam 3- purebhattam pacchabhattam purimayamam majjhimayamam pacchimayamam kale junhe vasse hemante gimhe purime vayokhandhe majjhime vayokhandhe pacchime vayokhandhe . satoti catuhi karanehi sato kaye kayanupassanasatipatthanam bhavento sato vedanasu citte dhammesu dhammanupassanasatipatthanam bhavento sato . Aparehipi 4- catuhi karanehi sato .pe. so vuccati satoti tasma jantu sada sato. [27] Kamani parivajjayeti kamaniti uddanato dve kama vatthukama ca kilesakama ca .pe. ime vuccanti vatthukama .pe. @Footnote: 1 tamnidanantipi patho. 2 Ma. Yu. ponkhanuponkham. 3 Ma. phassitam. Po. Yu. @phussitam. ito param evam natabbam. 4 ma pisaddo natthi. Ime vuccanti kilesakama . kamani parivajjayeti dvihi karanehi kame parivajjeyya vikkhambhanato va samucchedato va. Katham vikkhambhanato kame parivajjeyya . atthikankalupama kama appassadatthenati passanto vikkhambhanato kame parivajjeyya mamsapesupama kama bahusadharanatthenati passanto vikkhambhanato kame parivajjeyya tinukkupama kama anudahanatthenati passanto vikkhambhanato kame parivajjeyya .pe. nevasannanasannayatanasamapattim bhaventopi 1- vikkhambhanato kame parivajjeyya . evam vikkhambhanato kame parivajjeyya .pe. Evam samucchedato kame parivajjeyyati kamani parivajjaye. [28] Te pahaya tare oghanti teti vatthukame parijanitva kilesakame pahaya pajahitva vinoditva byantikaritva anabhavangamitva kamacchandanivaranam pahaya pajahitva vinoditva byantikaritva anabhavangamitva byapadanivaranam thinamiddhanivaranam uddhaccakukkucca- nivaranam vicikicchanivaranam pahaya pajahitva vinoditva byantikaritva anabhavangamitva kamogham bhavogham ditthogham avijjogham tareyya uttareyya patareyya samatikkameyya vitivatteyyati te pahaya tare ogham. [29] Navam sitvava paraguti yatha garukam navam bharikam udakam sincitva 2- osincitva chaddetva lahukaya navaya khippam lahum @Footnote: 1 Ma. pisaddo natthi . 2 Ma. Yu. sitva. Appakasireneva param gaccheyya evameva vatthukame parijanitva kilesakame pahaya pajahitva vinoditva byantikaritva anabhavangamitva kamacchandanivaranam byapadanivaranam thinamiddhanivaranam uddhacca- kukkuccanivaranam vicikicchanivaranam pahaya pajahitva vinoditva byantikaritva anabhavangamitva khippam lahum appakasireneva param gaccheyya . param vuccati amatam nibbanam yo so sabbasankharasamatho sabbupadhipatinissaggo tanhakkhayo virago nirodho nibbanam param gaccheyya param adhigaccheyya param phuseyya param sacchikareyya . Paraguti yopi param gantukamo sopi paragu yopi param gacchati sopi paragu yopi param gato sopi paragu. {29.1} Vuttam hetam bhagavata tinno paragato thale titthati brahmanoti . brahmanoti kho bhikkhave arahato etam adhivacanam so abhinnaparagu parinnaparagu pahanaparagu bhavanaparagu sacchikiriyaparagu samapattiparagu abhinnaparagu sabbadhammanam parinnaparagu sabbadukkhanam pahanaparagu sabbakilesanam bhavanaparagu catunnam ariyamagganam sacchikiriyaparagu nirodhassa samapattiparagu sabbasamapattinam so vasippatto paramippatto ariyasmim silasmim vasippatto paramippatto ariyasmim samadhismim vasippatto paramippatto ariyaya pannaya vasippatto paramippatto ariyaya vimuttiya so paragato parappatto antagato antappatto Kotigato kotippatto pariyantagato pariyantappatto vosanagato vosanappatto tanagato tanappatto lenagato lenappatto saranagato saranappatto abhayagato abhayappatto accutagato accutappatto amatagato amatappatto nibbanagato nibbanappatto so vutthavaso cinnacarano gataddho gatadiso gatakotiko palitabrahmacariyo uttamaditthippatto bhavitamaggo pahinakileso patividdhakuppo sacchikatanirodho dukkham tassa parinnatam samudayo pahino maggo bhavito nirodho sacchikato abhinneyyam abhinnatam parinneyyam parinnatam pahatabbam pahinam bhavetabbam bhavitam sacchikatabbam sacchikatam {29.2} so ukkhittapaligho sankinnaparikkho abbulhesiko niraggalo ariyo pannaddhajo pannabharo visannutto pancangavippahino chalangasamannagato ekarakkho caturapasseno panunnapaccekasacco samavayasatthesano anavilasankappo passaddhakayasankharo suvimuttacitto suvimuttapanno kevali vusitava uttamapuriso paramapuriso paramappattippatto {29.3} so neva acinati 1- na apacinati apacinitva thito neva pajahati na upadiyati pajahitva thito neva visineti 2- na ussineti visinetva thito neva vidhupeti na sandhupeti vidhupetva thito asekkhena silakkhandhena samannagatatta thito asekkhena samadhikkhandhena asekkhena pannakkhandhena asekkhena vimuttikkhandhena asekkhena vimuttinanadassanakkhandhena @Footnote: 1 Po. neva acinnati na apacinati apaviditva. Ma. nevacinati. 2 Ma. neva @samsibbati. Samannagatatta thito saccam patipadayitva thito evam 1- samatikkamitva thito kilesaggim pariyadayitva thito aparigamanataya thito kutam 2- samadaya thito muttipatisevanataya thito mettaya parisuddhiya thito karunaya muditaya upekkhaya parisuddhiya thito accantaparisuddhiya thito akammannataya 3- parisuddhiya thito vimuttatta thito santusitatta thito khandhapariyante thito dhatupariyante thito ayatanapariyante thito gatipariyante thito upapattipariyante thito patisandhipariyante thito bhavapariyante thito samsarapariyante thito vattapariyante thito antimabhave thito antimasamussaye thito antimadehadharo araha. Tassayam pacchimako bhavo carimoyam samussayo jatimaranasamsaro natthi tassa punabbhavoti. Navam sitvava paragu. Tenaha bhagava tasma jantu sada sato kamani parivajjaye te pahaya tare ogham navam sitvava paraguti. Pathamo kamasuttaniddeso nitthito. -------------- @Footnote: 1 Ma. Yu. ejam. 2 Ma. Yu. katam. 3 Ma. akamyataya. Dutiyo guhatthakasuttaniddeso [30] Satto guhayam bahunabhichanno tittham naro mohanasmim pagalho dure viveka hi tathavidho so kama hi loke na hi suppahaya. [31] Satto guhayam bahunabhichannoti sattoti hi kho vuttam. Apica guha tava vattabba . guha vuccati kayo. Kayoti va guhati va dehoti va sandehoti va navati va rathoti va dhajoti va vammikoti va niddhanti va nagaranti va kutiti va gandoti va kumbhoti 1- va [2]- kayassetam adhivacanam . satto guhayanti guhayam satto visatto asatto laggo laggito palibuddho . yatha bhittikhile va nagadante va bhandam sattam visattam asattam laggam laggitam palibuddham evameva guhayam satto visatto asatto laggo laggito palibuddho. {31.1} Vuttam hetam bhagavata rupe kho [3]- yo chando yo rago ya nandi ya tanha ye upayupadana cetaso adhitthanabhinivesanusaya tatrasatto 4- tasma sattoti vuccatiti . sattoti lagganadhivacananti satto guhayam . Bahunabhichannoti bahukehi kilesehi channo ragena channo dosena channo mohena @Footnote: 1 Yu. kummo. 2 Po. Ma. Yu. nagoti va. 3 Ma. Yu. radha-iti atthi. @4 Ma. Yu. tatra satto tatra visatto. Channo kodhena channo upanahena channo makkhena channo palasena channo issaya channo macchariyena channo mayaya channo satheyyena channo thambhena channo sarambhena channo manena channo atimanena channo madena channo pamadena channo sabbakilesehi sabbaduccaritehi sabbadarathehi sabbaparilahehi sabbasantapehi sabbakusalabhisankharehi channo ucchanno avuto nivuto ophuto 1- pihito paticchanno patikujjitoti satto guhayam bahunabhichanno. [32] Tittham naro mohanasmim pagalhoti tittham naroti titthanto naro ratto ragavasena titthati duttho dosavasena titthati mulho mohavasena titthati vinibandho manavasena titthati paramattho ditthivasena titthati vikkhepagato uddhaccavasena titthati anitthangato vicikicchavasena titthati thamagato anusayavasena titthatiti 2- evampi tittham naro. {32.1} Vuttam hetam bhagavata santi bhikkhave cakkhuvinneyya rupa ittha kanta manapa piyarupa kamupasanhita rajaniya tance bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosaya titthati santi bhikkhave sotavinneyya sadda ghanavinneyya gandha jivhavinneyya rasa kayavinneyya photthabba manovinneyya dhamma ittha kanta manapa piyarupa kamupasanhita rajaniya tance bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosaya titthatiti. Evampi tittham naro. @Footnote: 1 Ma. Yu. ovuto. 2 Ma. itisaddo natthi. {32.2} Vuttam hetam bhagavata rupupayam 1- va bhikkhave vinnanam titthamanam titthati ruparammanam rupappatittham nandupasevanam 2- vuddhim virulhim vepullam apajjati vedanupayam va bhikkhave sannupayam va bhikkhave sankharupayam va bhikkhave vinnanam titthamanam titthati sankhararammanam sankharappatittham nandupasevanam vuddhim virulhim vepullam apajjatiti. Evampi tittham naro. {32.3} Vuttam 3- hetam bhagavata kavalinkare ce bhikkhave ahare atthi rago atthi nandi atthi tanha patitthitam tattha vinnanam virulham yattha patitthitam vinnanam virulham atthi tattha namarupassavakkanti yattha atthi namarupassavakkanti atthi tattha sankharanam vuddhi yattha atthi sankharanam vuddhi atthi tattha ayatim punabbhavabhinibbatti yattha atthi ayatim punabbhavabhinibbatti atthi tattha ayatim jatijaramaranam yattha atthi ayatim jatijaramaranam sasokantam bhikkhave sarajam saupayasanti vadami 4-. {32.4} Phasse ce bhikkhave ahare manosancetanaya ce bhikkhave ahare vinnane ce bhikkhave ahare atthi rago atthi nandi atthi tanha patitthitam tattha vinnanam virulham yattha patitthitam vinnanam virulham atthi tattha namarupassavakkanti yattha atthi namarupassavakkanti atthi tattha sankharanam vuddhi yattha atthi sankharanam vuddhi atthi tattha ayatim punabbhavabhinibbatti yattha atthi ayatim punabbhavabhinibbatti @Footnote: 1 Ma. Yu. rupupayam .. sankharupayam. sabbattha idisameva. 2 Ma. nandupasecanam. @3 Ma. Yu. vuttampi hetam. 4 Po. Ma. vadamiti evampi tittham naro. sabbattha @idisameva. Bhinibbatti atthi tattha ayatim jatijaramaranam yattha atthi ayatim jatijaramaranam sasokantam bhikkhave sarajam saupayasanti vadamiti . Evampi tittham naro. {32.5} Mohanasmim pagalhoti mohana vuccanti panca kamaguna cakkhuvinneyya rupa ittha kanta manapa piyarupa kamupasanhita rajaniya sotavinneyya sadda ghanavinneyya gandha jivhavinneyya rasa kayavinneyya photthabba ittha kanta manapa piyarupa kamupasanhita rajaniya . kimkarana mohana vuccanti panca kamaguna. Yebhuyyena devamanussa pancasu kamagunesu muyhanti sammuyhanti sampamuyhanti mulha sammulha sampamulha avijjaya andhikata avuta nivuta ophuta pihita paticchanna patikujjita tamkarana mohana vuccanti panca kamaguna . mohanasmim pagalhoti mohanasmim pagalho ogalho ajjhogalho nimuggoti tittham naro mohanasmim pagalho. [33] Dure viveka hi tathavidho soti vivekati tayo viveka kayaviveko cittaviveko upadhiviveko. {33.1} Katamo kayaviveko . idha bhikkhu vivittam senasanam bhajati arannam rukkhamulam pabbatam kandaram giriguham susanam vanapattham abbhokasam palalapunjam kayena ca vivitto viharati so eko gacchati eko titthati eko nisidati eko seyyam kappeti eko gamam Pindaya pavisati eko patikkamati eko raho nisidati eko cankamam adhitthati eko carati viharati iriyati vattati paleti yapeti yapeti ayam kayaviveko. {33.2} Katamo cittaviveko . Pathamam jhanam samapannassa nivaranehi cittam vivittam hoti dutiyam jhanam samapannassa vitakkavicarehi cittam vivittam hoti tatiyam jhanam samapannassa pitiya cittam vivittam hoti catuttham jhanam samapannassa sukhadukkhehi cittam vivittam hoti akasanancayatanam samapannassa rupasannaya patighasannaya nanattasannaya cittam vivittam hoti vinnanancayatanam samapannassa akasanancayatana- sannaya cittam vivittam hoti akincannayatanam samapannassa vinnanancayatanasannaya cittam vivittam hoti nevasannanasannayatanam samapannassa akincannayatanasannaya cittam vivittam hoti sotapannassa sakkayaditthiya vicikicchaya silabbattaparamasa ditthanusaya vicikicchanusaya tadekatthehi ca kilesehi cittam vivittam hoti sakadagamissa olarika kamaragasannojana patighasannojana olarika kamaraganusaya patighanusaya tadekatthehi ca kilesehi cittam vivittam hoti anagamissa anusahagata kamaragasannojana patighasannojana anusahagata kamaraganusaya patighanusaya tadekatthehi ca kilesehi cittam vivittam hoti arahato ruparaga aruparaga mana uddhacca avijjaya mananusaya bhavaraganusaya avijjanusaya Tadekatthehi ca kilesehi bahiddha ca sabbanimittehi cittam vivittam hoti ayam cittaviveko. {33.3} Katamo upadhiviveko. Upadhi vuccanti kilesa ca khandha ca abhisankhara ca . upadhiviveko vuccati amatam nibbanam yo so 1- sabbasankharasamatho sabbupadhipatinissaggo tanhakkhayo virago nirodho nibbanam ayam upadhiviveko. {33.4} Kayaviveko ca vupakatthakayanam 2- nekkhammabhiratanam cittaviveko ca parisuddhacittanam paramavodanappattanam upadhiviveko ca nirupadhinam puggalanam visankharagatanam. {33.5} Dure viveka hiti yo so evam guhayam satto evam bahukehi kilesehi channo evam mohanasmim pagalho so kayavivekapi dure cittavivekapi dure upadhivivekapi dure vidure suvidure na santike na samanta anasanne anupakatthe 3- . tathavidhoti tathavidho 4- tadiso tassanthito tappakaro tappatibhago yo so mohanasmim pagalhoti dure viveka hi tathavidho so. [34] Kama hi loke na hi suppahayati kamati uddanato dve kama vatthukama ca kilesakama ca. {34.1} Katame vatthukama . manapika rupa manapika sadda manapika gandha manapika rasa manapika photthabba attharana papurana dasidasa ajelaka kukkutasukara hatthigavassavalava khettam vatthu @Footnote: 1 Po. Ma. ayam patho natthi. 2 Ma. vivekatthakayanam. 3 Po. navakatthe. @Ma. vivekatthe. 4 Po. Ma. ayam patho natthi. Hirannam suvannam gamanigamarajadhaniyo ratthanca janapado ca koso ca kotthagaranca yankinci rajaniyavatthu vatthukama . apica atita kama anagata kama paccuppanna kama ajjhatta kama bahiddha kama ajjhattabahiddha kama hina kama majjhima kama panita kama apayika kama manusika kama dibba kama paccupatthita kama nimmita kama paranimmita kama pariggahita kama apariggahita kama mamayita kama amamayita kama sabbepi kamavacara dhamma sabbepi rupavacara dhamma sabbepi arupavacara dhamma tanhavatthuka tanharammana kamaniyatthena rajaniyatthena madaniyatthena kama ime vuccanti vatthukama. {34.2} Katame kilesakama. Chando kamo rago kamo chandarago kamo sankappo kamo rago kamo sankapparago kamo yo kamesu kamacchando kamarago kamanandi kamatanha kamasneho kamaparilaho kamamuccha kamajjhosanam kamogho kamayogo kamupadanam kamacchandanivaranam addasam kama te mulam sankappa kama jayasi na tam sankappayissami evam kama na hehisi. Ime vuccanti kilesakama . loketi apayaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhatuloke ayatanaloke . kama hi loke Na hi suppahayati kama hi loke duppahaya duccaja duppariccaja dunnimmadaya [1]- dubbinivedhaya duttara duppatara dussamatikkama dubbitivattati 2- kama hi loke na hi suppahaya. Tenaha bhagava satto guhayam bahunabhichanno tittham naro mohanasmim pagalho dure viveka hi tathavidho so kama hi loke na hi suppahayati. [35] Icchanidana bhavasatabaddha 3- te duppamunca na hi annamokkha paccha pure vapi apekkhamana imeva kame purimeva jappam. [36] Icchanidana bhavasatabaddhati icchati vuccati tanha yo rago sarago anunayo anurodho nandi nandirago cittassa sarago iccha muccha ajjhosanam gedho paligedho sango panko eja maya janika sanjanani sibbini jalini sarita visattika suttam visata ayuhani dutiya panidhi bhavanetti vanam vanatho santhavo sneho apekkha patibandha 4- asa asimsana asimsitattam rupasa saddasa gandhasa rasasa photthabbasa labhasa dhanasa puttasa jivitasa jappa pajappa @Footnote: 1 Ma. dunnivethaya. Yu. dunnivedhaya. 2 Ma. dubbinivattati. 3 katthaci @potthake bhavasatabandhati patho dissati. 4 Po. Ma. patibandhu. Yu. patibandho. Abhijappa jappa jappana jappitattam loluppa loluppayana loluppayitattam pucchancikata 1- sadhukamyata adhammarago visamalobho nikanti nikamana patthana pihana sampatthana kamatanha bhavatanha vibhavatanha rupatanha arupatanha nirodhatanha rupatanha saddatanha gandhatanha rasatanha photthabbatanha dhammatanha ogho yogo gantho upadanam avaranam nivaranam chadanam bandhanam upakkileso anusayo pariyutthanam lata veviccham dukkhamulam dukkhanidanam dukkhappabhavo marapaso marabalisam maravisayo tanhanadi tanhajalam tanhagaddulam tanhasamuddo abhijjha lobho akusalamulam . icchanidanati icchanidana 2- icchahetuka icchapaccaya icchakarana icchapabhavati icchanidana. {36.1} Bhavasatabaddhati ekam bhavasatam sukha vedana . Dve bhavasatani sukha ca vedana itthanca vatthu . tini bhavasatani yobbannam arogyam jivitam . cattari bhavasatani labho yaso pasamsa sukham . panca bhavasatani manapika rupa manapika sadda manapika gandha manapika rasa manapika photthabba . cha bhavasatani cakkhusampada sotasampada ghanasampada jivhasampada kayasampada manosampada . bhavasatabaddhati sukhaya vedanaya baddha itthasmim vatthusmim baddha yobbanne baddha arogye baddha jivite baddha labhe baddha yase baddha pasamsaya baddha sukhe @Footnote: 1 Po. muncikata. Ma. pucchanchikata. Yu. mucchanchikata. 2 Ma. icchanidanaka. Baddha manapikesu rupesu baddha saddesu gandhesu rasesu manapikesu photthabbesu baddha cakkhusampadaya baddha sotasampadaya ghanasampadaya jivhasampadaya kayasampadaya manosampadaya baddha vinibaddha abaddha lagga laggita palibuddhati icchanidana bhavasatabaddha. [37] Te duppamunca na hi annamokkhati te va bhavasatavatthu duppamunca satta va etto dummocaya. {37.1} Katham te bhavasatavatthu duppamunca. Sukha vedana dummunca ittham vatthu dummuncam yobbannam dummuncam arogyam dummuncam jivitam dummuncam labho dummunco yaso dummunco pasamsa dummunca sukham dummuncam manapika rupa dummunca manapika sadda gandha rasa photthabba dummunca cakkhusampada dummunca sotasampada ghanasampada jivhasampada kayasampada manosampada dummunca duppamunca dummocaya duppamocaya dunnimmadaya dubbinivedhaya duttara duppatara dussamatikkama dubbitivatta . evante bhavasatavatthu duppamunca. {37.2} Katham satta etto dummocaya . sukhaya vedanaya satta dummocaya itthasma vatthusma dummocaya yobbanna dummocaya arogya dummocaya jivita dummocaya labha dummocaya yasa dummocaya pasamsaya dummocaya sukha Dummocaya manapikehi rupehi dummocaya manapikehi saddehi gandhehi rasehi photthabbehi dummocaya cakkhusampadaya dummocaya sotasampadaya ghanasampadaya jivhasampadaya kayasampadaya manosampadaya dummocaya duppamocaya duruddhara dussamuddhara dubbutthapana 1- dussamutthapana . evam satta etto dummocayati te duppamunca. {37.3} Na hi annamokkhati te attana palipapalipanna na sakkonti param palipapalipannam uddharitum . vuttam hetam bhagavata so vata cunda attana palipapalipanno param palipapalipannam uddharissatiti netam thanam vijjati so vata cunda attana adanto avinito aparinibbuto param damessati vinessati parinibbapessatiti netam thanam vijjatiti . Evam na hi annamokkha . athava natthanno koci mocetum 2- te yadi mucceyyum sakena thamena sakena balena sakena viriyena sakena parakkamena sakena purisathamena sakena purisabalena sakena purisaviriyena sakena purisaparakkamena attana sammapatipadam anulomapatipadam apaccanikapatipadam anvatthapatipadam dhammanudhammapatipadam patipajjamana mucceyyunti. Evampi na hi annamokkha. {37.4} Vuttam hetam bhagavata naham samissami pamocanaya kathamkathim dhotaka kanci loke @Footnote: 1 Ma. dubbutthapaya dussamutthapaya dunnivethaya dubbinivethaya duttara duppatara @dussamatikkama dubbinivatta. 2 Ma. Yu. moceta. Dhammanca settham abhijanamano evam tuvam oghamimam taresiti. Evampi na hi annamokkha. {37.5} Vuttam hetam bhagavata attana pakatam papam attana sankilissati attana akatam papam attanava visujjhati suddhi asuddhi paccattam nanno annam visodhayeti. Evampi na hi annamokkha . vuttam hetam bhagavata evameva kho brahmana titthateva nibbanam titthati nibbanagamimaggo titthamaham samadapeta atha ca pana mama savaka maya evam ovadiyamana evam anusasiyamana appekacce accantanittham nibbanam aradhenti ekacce naradhenti ettha kyaham brahmana karomi maggakkhayi brahmana tathagato maggam buddho acikkhati attana patipajjamana mucceyyunti . evampi na hi annamokkhati te duppamunca na hi annamokkha. [38] Paccha pure vapi apekkhamanati paccha vuccati anagatam pure vuccati atitam . apica atitam upadaya anagatanca paccuppannanca paccha anagatam upadaya atitanca paccuppannanca pure. {38.1} Katham pure apekkham karoti. Evamrupo ahosim atitamaddhananti tattha nandim samanvagameti 1- evamvedano ahosim evamsanno ahosim @Footnote: 1 Po. Ma. samannaneti. sabbattha idisameva. Evamsankharo ahosim evamvinnano ahosim atitamaddhananti tattha nandim samanvagameti . evampi pure apekkham karoti. Athava iti me cakkhu ahosi atitamaddhanam iti rupati tattha chandaragapatibaddham hoti vinnanam chandaragapatibaddhatta vinnanassa tadabhinandati tadabhinandanto evampi pure apekkham karoti . iti me sotam ahosi atitamaddhanam iti saddati . iti me ghanam ahosi atitamaddhanam iti gandhati . iti me jivha ahosi atitamaddhanam iti rasati . Iti me kayo ahosi atitamaddhanam iti photthabbati . iti me mano ahosi atitamaddhanam iti dhammati tattha chandaragapatibaddham hoti vinnanam chandaragapatibaddhatta vinnanassa tadabhinandati tadabhinandanto evampi pure apekkham karoti . athava yanissa 1- tani pubbe matugamena saddhim hasitalapitakilitani tadassadeti tam nikameti tena ca vittim apajjati. Evampi pure apekkham karoti. {38.2} Katham paccha apekkham karoti. Evamrupo siyam anagatamaddhananti tattha nandim samanvagameti evamvedano siyam evamsanno siyam evamsankharo siyam evamvinnano siyam anagatamaddhananti tattha nandim samanvagameti . Evampi paccha apekkham karoti. Athava iti me cakkhu siya anagatamaddhanam iti rupati appatiladdhassa patilabhaya cittam panidahati cetaso panidhana- paccaya tadabhinandati tadabhinandanto evampi paccha apekkham karoti . @Footnote: 1 Yu. yanassu. Iti me sotam siya anagatamaddhanam iti saddati. Iti me ghanam siya anagatamaddhanam iti gandhati . iti me jivha siya anagatamaddhanam iti rasati . iti me kayo siya anagatamaddhanam iti photthabbati. Iti me mano siya anagatamaddhanam iti dhammati appatiladdhassa patilabhaya cittam panidahati cetaso panidhanapaccaya tadabhinandati tadabhinandanto evampi paccha apekkham karoti . athava iminaham silena va vattena va tapena va brahmacariyena va devo va bhavissami devannataro vati appatiladdhassa patilabhaya cittam panidahati cetaso panidhanapaccaya tadabhinandati tadabhinandanto evampi paccha apekkham karotiti paccha pure vapi apekkhamana. [39] Imeva kame purimeva jappanti imeva kameti paccuppanne panca kamagune icchanta sadiyanta patthayanta pihayanta abhijappanta . purimeva jappanti atite panca kamagune jappanta pajappanta abhijappantati imeva kame purimeva jappam. Tenaha bhagava icchanidana bhavasatabaddha te duppamunca na hi annamokkha paccha pure vapi apekkhamana imeva kame purimeva jappanti. [40] Kamesu giddha pasuta pamulha avadaniya te visame nivittha dukkhupanita paridevayanti kimsu bhavissama ito cutase. [41] Kamesu giddha pasuta pamulhati kamati uddanato dve kama vatthukama ca kilesakama ca .pe. ime vuccanti vatthukama .pe. ime vuccanti kilesakama . gedho vuccati tanha yo rago sarago .pe. abhijjha lobho akusalamulam . Kilesakamena vatthukamesu ratta giddha gadhita mucchita ajjhopanna 1- lagga laggita palibuddhati kamesu giddha . pasutati yepi kame esanti gavesanti pariyesanti taccarita tabbahula taggaruka tanninna tappona tappabbhara tadadhimutta tadadhipateyya tepi kamappasuta. {41.1} Yepi tanhavasena rupe esanti gavesanti pariyesanti sadde gandhe rase photthabbe esanti gavesanti pariyesanti taccarita tabbahula taggaruka tanninna tappona tappabbhara tadadhimutta tadadhipateyya tepi kamappasuta . yepi tanhavasena rupe patilabhanti sadde gandhe rase photthabbe patilabhanti taccarita tabbahula taggaruka tanninna tappona tappabbhara tadadhimutta tadadhipateyya tepi kamappasuta . yepi tanhavasena rupe @Footnote: 1 ajjhosannatipi patho. Paribhunjanti sadde gandhe rase photthabbe paribhunjanti taccarita tabbahula taggaruka tanninna tappona tappabbhara tadadhimutta tadadhipateyya tepi kamappasuta . yatha kalahakarako kalahappasuto kammakarako kammappasuto gocare caranto gocarappasuto jhayi jhanappasuto evameva yepi kame esanti gavesanti pariyesanti taccarita tabbahula taggaruka tanninna tappona tappabbhara tadadhimutta tadadhipateyya tepi kamappasuta . yepi tanhavasena rupe esanti gavesanti pariyesanti sadde gandhe rase photthabbe esanti gavesanti pariyesanti taccarita tabbahula taggaruka tanninna tappona tappabbhara tadadhimutta tadadhipateyya tepi kamappasuta. {41.2} Yepi tanhavasena rupe patilabhanti sadde gandhe rase photthabbe patilabhanti taccarita tabbahula taggaruka tanninna tappona tappabbhara tadadhimutta tadadhipateyya tepi kamappasuta . Yepi tanhavasena rupe paribhunjanti sadde gandhe rase photthabbe paribhunjanti taccarita tabbahula taggaruka tanninna tappona tappabbhara tadadhimutta tadadhipateyya tepi kamappasuta. {41.3} Pamulhati yebhuyyena devamanussa pancasu kamagunesu muyhanti sammuyhanti 1- sampamuyhanti mulha sammulha sampamulha avijjaya andhikata 2- @Footnote: 1 Po. pamuyhanti. 2 andhigatatipi patho. Avuta nivuta ophuta pihita paticchanna patikujjitati kamesu giddha pasuta pamulha. [42] Avadaniya te visame nivitthati avadaniyati avangacchantitipi 1- avadaniya . maccharinopi vuccanti avadaniya. Buddhanam buddhasavakanam 2- vacanam byappatham desanam anusitthim nadiyantiti avadaniya. {42.1} Katham avangacchantiti avadaniya. Avangacchantiti nirayam gacchanti tiracchanayonim gacchanti pittivisayam gacchantiti evam avangacchantiti avadaniya. {42.2} Katham maccharino vuccanti avadaniya . Panca macchariyani avasamacchariyam kulamacchariyam labhamacchariyam vannamacchariyam dhammamacchariyam yam evarupam macchariyam maccharayana maccharayitattam veviccham kadariyam katukancakata aggahitattam cittassa idam vuccati macchariyam . Apica khandhamacchariyampi macchariyam dhatumacchariyampi macchariyam ayatanamacchariyampi macchariyam gaho idam vuccati macchariyam . imina macchariyena avadannutaya samannagata jana pamatta evam maccharino vuccanti avadaniya. {42.3} Katham buddhanam buddhasavakanam vacanam byappatham desanam anusitthim nadiyantiti avadaniya . buddhanam buddhasavakanam vacanam byappatham desanam anusitthim nadiyanti na sussusanti na sotam odahanti na @Footnote: 1 Ma. avagacchantitipi. 2 Po. Ma. savakanam. Anna cittam upatthapenti anassava avacanakara patilomavuttino anneneva mukham karonti evam buddhanam buddhasavakanam vacanam byappatham desanam anusitthim nadiyantiti avadaniya. {42.4} Te visame nivitthati visame kayakamme nivittha visame vacikamme nivittha visame manokamme nivittha visame panatipate nivittha visame adinnadane nivittha visame kamesu micchacare nivittha visame musavade nivittha visamaya pisunaya vacaya nivittha visamaya pharusaya vacaya nivittha visame samphappalape nivittha visamaya abhijjhaya nivittha visame byapade nivittha visamaya micchaditthiya nivittha visamesu sankharesu nivittha visamesu pancasu kamagunesu nivittha visamesu pancasu nivaranesu nivittha visamaya cetanaya visamaya patthanaya visamaya panidhiya nivittha patitthita allina upagata ajjhosita adhimutta lagga laggita palibuddhati avadaniya te visame nivittha. [43] Dukkhupanita paridevayantiti dukkhupanitati dukkhupanita dukkhappatta dukkhasampatta dukkhupagata marappatta marasampatta marupagata maranappatta maranasampatta maranupagatati dukkhupanita . Paridevayantiti lapanti lalapanti socanti kilamanti paridevanti urattalim kandanti sammoham apajjantiti dukkhupanita paridevayanti. [44] Kimsu bhavissama ito cutaseti ito cuta kimsu bhavissama nerayika bhavissama tiracchanayonika bhavissama pittivisayika bhavissama manussa bhavissama deva 1- bhavissama rupi bhavissama arupi bhavissama sanni bhavissama asanni bhavissama nevasanninasanni bhavissama bhavissama nu kho mayam anagatamaddhanam na nu kho bhavissama anagatamaddhanam kim nu kho bhavissama anagatamaddhanam katham nu kho bhavissama anagatamaddhanam kim hutva kim bhavissama nu kho mayam anagatamaddhananti samsayapakkhanna vimatipakkhanna dvelhakajata lapanti lalapanti socanti kilamanti paridevanti urattalim kandanti sammoham apajjantiti kimsu bhavissama ito cutase. Tenaha bhagava kamesu giddha pasuta pamulha avadaniya te visame nivittha dukkhupanita paridevayanti kimsu bhavissama ito cutaseti. [45] Tasma hi sikkhetha idheva jantu yankinci janna visamanti loke na tassa hetu 2- visamam careyya appanhidam jivitamahu dhira. [46] Tasma hi sikkhetha idheva jantuti tasmati tasma @Footnote: 1 Po. Yu. deva kim ... . 2 Yu. hetu. Tamkarana tamhetu tappaccaya tamnidana etam adinavam sampassamano kamesuti tasma . sikkhethati tisso sikkha adhisilasikkha adhicittasikkha adhipannasikkha. {46.1} Katama adhisilasikkha. Idha bhikkhu silava hoti patimokkha- samvarasamvuto viharati acaragocarasampanno anumattesu vajjesu bhayadassavi samadaya sikkhati sikkhapadesu khuddako silakkhandho mahanto silakkhandho silam patittha adi caranam samyamo samvaro mukham 1- pamukham kusalanam dhammanam samapattiya ayam adhisilasikkha. {46.2} Katama adhicittasikkha. Idha bhikkhu vivicceva kamehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkam savicaram vivekajam pitisukham pathamam jhanam upasampajja viharati . vitakkavicaranam vupasama ajjhattam sampasadanam cetaso ekodibhavam avitakkam avicaram samadhijam pitisukham dutiyam jhanam upasampajja viharati . pitiya ca viraga upekkhako ca viharati sato ca sampajano sukhanca kayena patisamvedeti yantam ariya acikkhanti upekkhako satima sukhavihariti tatiyam jhanam upasampajja viharati . Sukhassa ca pahana dukkhassa ca pahana pubbeva somanassadomanassanam atthangama adukkhamasukham upekkhasatiparisuddhim catuttham jhanam upasampajja viharati ayam adhicittasikkha. {46.3} Katama adhipannasikkha . idha bhikkhu pannava hoti udayatthagaminiya pannaya samannagato ariyaya nibbedhikaya @Footnote: 1 Ma. mokkham pamokkham. Sammadukkhakkhayagaminiya so idam dukkhanti yathabhutam pajanati ayam dukkhasamudayoti yathabhutam pajanati ayam dukkhanirodhoti yathabhutam pajanati ayam dukkhanirodhagamini patipadati yathabhutam pajanati ime asavati yathabhutam pajanati ayam asavasamudayoti yathabhutam pajanati ayam asavanirodhoti yathabhutam pajanati ayam asavanirodhagamini patipadati yathabhutam pajanati ayam adhipannasikkha. {46.4} Ima tisso sikkha avajjento sikkheyya jananto sikkheyya passanto sikkheyya paccavekkhanto sikkheyya cittam adhitthahanto sikkheyya saddhaya adhimuccanto sikkheyya viriyam pagganhanto sikkheyya satim upatthahanto sikkheyya cittam samadahanto sikkheyya pannaya pajananto sikkheyya abhinneyyam abhijananto sikkheyya parinneyyam parijananto sikkheyya pahatabbam pajahanto sikkheyya bhavetabbam bhavento sikkheyya sacchikatabbam sacchikaronto sikkheyya acareyya samacareyya samadaya vatteyya . idhati imissa ditthiya imissa khantiya imissa ruciya imasmim adaye imasmim dhamme imasmim vinaye imasmim dhammavinaye imasmim pavacane imasmim brahmacariye imasmim satthusasane imasmim attabhave imasmim manussaloke [1]- . jantuti satto naro .pe. Manujoti tasma hi sikkhetha idheva jantu. [47] Yankinci janna visamanti loketi yankinciti sabbena @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. tena vuccati idhati. Sabbam sabbatha sabbam asesam nissesam pariyadayavacanametam 1- yankinciti. Janna visamantiti visamam kayakammam visamanti janeyya visamam vacikammam visamanti janeyya visamam manokammam visamanti janeyya visamam panatipatam visamoti janeyya visamam adinnadanam visamanti janeyya visamam kamesu micchacaram visamoti janeyya visamam musavadam visamoti janeyya visamam pisunam vacam visamati janeyya visamam pharusam vacam visamati janeyya visamam samphappalapam visamoti janeyya visamam abhijjham visamati janeyya visamam byapadam visamoti janeyya visamam micchaditthim visamati janeyya visame sankhare visamati janeyya visame panca kamagune visamati janeyya visame panca nivarane visamati janeyya visamam cetanam visamati janeyya visamam patthanam visamati janeyya visamam panidhim visamati janeyya ajaneyya vijaneyya pativijaneyya pativijjheyya. Loketi apayaloke .pe. ayatanaloketi yankinci janna visamanti loke. [48] Na tassa hetu visamam careyyati visamassa kayakammassa hetu visamam na careyya visamassa vacikammassa hetu visamam na careyya visamassa manokammassa hetu visamam na careyya visamassa panatipatassa hetu visamam na careyya visamassa adinnadanassa hetu visamam na careyya visamassa kamesu micchacarassa hetu @Footnote: 1 Ma. pariyadiyanavacanametam. Visamam na careyya visamassa musavadassa hetu visamam na careyya visamaya pisunaya vacaya hetu visamam na careyya visamaya pharusaya vacaya hetu visamam na careyya visamassa samphappalapassa hetu visamam na careyya visamaya abhijjhaya hetu visamam na careyya visamassa byapadassa hetu visamam na careyya visamaya micchaditthiya hetu visamam na careyya visamanam sankharanam hetu visame 1- na careyya visamanam pancannam kamagunanam hetu visame 1- na careyya visamanam pancannam nivarananam hetu visame na careyya visamaya cetanaya hetu visamaya patthanaya hetu visamaya panidhiya hetu visamam na careyya na acareyya na samacareyya na samadaya vatteyyati na tassa hetu visamam careyya. [49] Appanhidam jivitamahu dhirati jivitanti ayu thiti yapana yapana iriyana vattana palana jivitam jivitindriyam . Apica dvihi karanehi appakam jivitam thitiparittataya va appakam jivitam sarasaparittataya va appakam jivitam. {49.1} Katham thitiparittataya appakam jivitam . atite cittakkhane jivittha na jivati na jivissati . anagate cittakkhane jivissati na jivati na jivittha. Paccuppanne cittakkhane jivati na jivittha na jivissati. Jivitam attabhavo ca sukhadukkha ca kevala ekacittasamayutta lahuso vattatikkhano @Footnote: 1 Ma. visamam. Culasitisahassani kappa titthanti ye maru na tveva tepi jivanti dvihi cittehi samahita 1- ye niruddha marantassa titthamanassa va idha sabbeva sadisa khandha gata appatisandhika anantara ca ye bhanga 2- ye ca bhanga 3- anagata tadantare niruddhanam vesammam natthi lakkhane anibbattena na jato paccuppanne na jivati cittabhangamato 4- loko pannatti paramatthiya yatha ninna pavattanti chandena parinamita acchinnavara vattanti salayatanapaccaya anidhanagata bhanga 5- punjo natthi anagate nibbattayeva 6- titthanti aragge sasapupama nibbattananca dhammanam bhango nesam purekkhato 7- palokadhamma titthanti puranehi amissita adassanato ayanti bhanga gacchanti dassanam vijjuppadova akase uppajjanti vayanti cati. Evam thitiparittataya appakam jivitam. {49.2} Katham sarasaparittataya appakam jivitam. Assasupanibaddham jivitam passasupanibaddham jivitam assasappassasupanibaddham jivitam mahabhutupanibaddham @Footnote: 1 Ma. samyutta. 2-3-5 Po. Ma. bhagga. 4 Ma. cittabhaggamato. 6 Ma. ca. @7 purakkhatotipi patho. Jivitam usmupanibaddham jivitam kavalinkaraharupanibaddham jivitam vinnanupanibaddham jivitam . mulampi imesam dubbalam . pubbahetupi imesam dubbala . yepi paccaya tepi dubbala . yepi pabhavika 1- tepi dubbala . sahabhupi 2- imesam dubbala . sampayogapi imesam dubbala . sahajapi imesam dubbala . yapi payojika sapi dubbala. Annamannam niccadubbala ime . annamannam anavatthita ime . Annamannam paripatayanti ime . annamannassa hi natthi tayita . Na capi thapenti annamannime . yopi nibbattako so na vijjati. Na ca kenaci koci hayati . bhangabya 3- ca ime hi sabbaso. Purimehi pabhavita ime . yepi pabhavita te pure mata. Purimapica pacchimapica annamannam na kadaci addasamsuti. Evam sarasaparittataya appakam jivitam. {49.3} Apica catummaharajikanam devanam jivitam upadaya manussanam appakam jivitam parittakam jivitam thokam jivitam khanikam jivitam lahukam jivitam ittaram jivitam anaddhaniyam jivitam na ciratthitikam jivitam . tavatimsanam devanam . yamanam devanam . tusitanam devanam . nimmanaratinam devanam . Paranimmitavasavattinam devanam . brahmakayikanam devanam jivitam upadaya manussanam appakam jivitam parittakam jivitam thokam jivitam khanikam jivitam lahukam jivitam ittaram jivitam anaddhaniyam jivitam @Footnote: 1 Ma. pabhavika. 2 Po. Ma. sahabhumi. 3 Ma. gandhabba. Na ciratthitikam jivitam . vuttam hetam bhagavata appamidam bhikkhave manussanam ayu gamaniyo samparayo mantaya photthabbam kattabbam kusalam caritabbam brahmacariyam natthi jatassa amaranam yo [1]- bhikkhave ciram jivati so vassasatam appam va bhiyyo. Appamayu manussanam hileyya nam suporiso careyyadittasisova natthi maccussa nagamo accayanti ahoratta jivitam uparujjhati ayu khiyati maccanam kunnadinamva udakanti. {49.4} Appanhidam jivitamahu dhirati dhirati dhitimati dhira . Dhitisampannati dhira . dhikkatapapati dhira . dhi vuccati panna ya panna pajanana vicayo pavicayo dhammavicayo sallakkhana upalakkhana paccupalakkhana pandiccam kosallam nepunnam vebhabya cinta upaparikkha bhuri medha parinayika vipassana sampajannam patodo panna pannindriyam pannabalam pannasattham pannapasado pannaaloko pannaobhaso pannapajjoto pannaratanam amoho dhammavicayo sammaditthi taya pannaya samannagatatta dhira . apica khandhadhira dhatudhira ayatanadhira paticcasamuppadadhira satipatthanadhira sammappadhanadhira iddhippadadhira indriyadhira baladhira bojjhangadhira maggadhira phaladhira nibbanadhira . Te dhira evamahamsu manussanam appakam jivitam parittakam @Footnote: 1 Yu. hi.. Jivitam thokam jivitam khanikam jivitam lahukam jivitam ittaram jivitam anaddhaniyam jivitam naciratthitikam jivitanti evamahamsu evam kathenti evam bhananti evam dipayanti evam voharantiti appanhidam jivitamahu dhira. {49.5} Tenaha bhagava tasma hi sikkhetha idheva jantu yankinci janna visamanti loke na tassa hetu visamam careyya appanhidam jivitamahu dhirati. [50] Passami loke pariphandamanam pajam imam tanhagatam bhavesu hina nara maccumukhe lapanti avitatanhase bhavabhavesu. [51] Passami loke pariphandamananti passamiti mamsacakkhunapi passami dibbacakkhunapi passami pannacakkhunapi passami buddhacakkhunapi passami samantacakkhunapi passami dakkhami olokemi nijjhayami upaparikkhami . loketi apayaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhatuloke ayatanaloke. {51.1} Pariphandamananti tanhaphandanaya phandamanam ditthiphandanaya phandamanam kilesaphandanaya phandanaya phandamanam payogaphandanaya phandamanam vipakaphandanaya phandamanam duccaritaphandanaya phandamanam rattaragena 1- phandamanam @Footnote: 1 Ma. Yu. rattam .. duttham .. mulhammohena. Dutthadosena phandamanam mulhamohena phandamanam vinibandhamanena 1- phandamanam paramatthaditthiya phandamanam vikkhepagatauddhaccena phandamanam anitthangatavicikicchaya phandamanam thamagataanusayehi phandamanam labhena phandamanam alabhena phandamanam yasena phandamanam ayasena phandamanam pasamsaya phandamanam nindaya phandamanam sukhena phandamanam dukkhena phandamanam jatiya phandamanam jaraya phandamanam byadhina phandamanam maranena phandamanam sokaparidevadukkhadomanassupayasehi phandamanam nerayikena dukkhena phandamanam tiracchanayonikena dukkhena phandamanam pittivisayikena dukkhena phandamanam manusikena dukkhena phandamanam gabbhokkantimulakena dukkhena phandamanam gabbhe thitimulakena dukkhena phandamanam gabbhavutthanamulakena dukkhena phandamanam jatassupanibaddhikena dukkhena phandamanam jatassaparadheyyakena dukkhena phandamanam attupakkamena dukkhena phandamanam parupakkamena dukkhena phandamanam dukkhadukkhena phandamanam sankharadukkhena phandamanam viparinamadukkhena phandamanam cakkhurogena dukkhena phandamanam sotarogena dukkhena phandamanam ghanarogena dukkhena jivharogena dukkhena kayarogena dukkhena sisarogena dukkhena kannarogena mukharogena dantarogena kasena sasena pinasena dahena jarena kucchirogena mucchaya pakkhandikaya @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. vinibandham .. paramattham .. vikhepagatam anitthangatam .. thamagatam ... Sulaya 1- visucikaya kutthena gandena kilasena sosena apamarena dadduya kanduya kacchuya rakhasaya vitacchikaya lohitena pittena madhumehena amsaya pilakaya bhagandalaya 2- pittasamutthanena abadhena semhasamutthanena abadhena vatasamutthanena abadhena sannipatikena abadhena utuparinamajena abadhena visamapariharajena abadhena opakkamikena abadhena kammavipakajena abadhena sitena unhena jighacchaya pipasaya uccarena passavena damsamakasavatatapasirimsapasamphassena dukkhena matumaranena dukkhena pitumaranena dukkhena bhatumaranena dukkhena bhaginimaranena dukkhena puttamaranena dukkhena dhitumaranena dukkhena natibyasanena bhogabyasanena rogabyasanena silabyasanena ditthibyasanena dukkhena phandamanam samphandamanam vipphandamanam vedhamanam pavedhamanam sampavedhamanam passami dakkhami olokemi nijjhayami upaparikkhamiti passami loke pariphandamanam. [52] Pajam imam tanhagatam bhavesuti pajati sattadhivacanam. Tanhati rupatanha saddatanha gandhatanha rasatanha photthabbatanha dhammatanha . tanhagatanti tanhagatam tanhanugatam tanhanusatam tanhayapannam tanhaya patitam 3- abhibhutam pariyadinnacittam . @Footnote: 1 Ma. Yu. sulaya. 2 Po. Ma. Yu. bhagandalena. idisatthane sabbattha evam @natabbam. 3 paripatitantipi patho. Bhavesuti kamabhave rupabhave arupabhaveti pajam imam tanhagatam bhavesu. [53] Hina nara maccumukhe lapantiti hina narati [1]- hinena kayakammena samannagatati hina [2]-. Hinena vacikammena samannagatati hina [2]- . hinena manokammena samannagatati hina [2]-. Hinena panatipatena samannagatati hina . [3]- hinena adinnadanena. Hinena kamesumicchacarena . hinena musavadena . hinaya pisunaya vacaya . hinaya pharusaya vacaya . hinena samphappalapena. Hinaya abhijjhaya . hinena byapadena . hinaya micchaditthiya . hinehi sankharehi . hinehi pancahi kamagunehi . hinehi pancahi nivaranehi. Hinaya cetanaya . hinaya patthanaya . hinaya panidhiya samannagatati hina [4]- nihina omaka lamaka jatukka parittati hina nara. Maccumukhe lapantiti maccumukhe maramukhe maranamukhe maccuppatta maccusampatta maccupagata marappatta marasampatta marupagata maranappatta maranasampatta maranupagata lapanti lalapanti socanti kilamanti paridevanti urattalim kandanti sammoham apajjantiti hina nara maccumukhe lapanti. [54] Avitatanhase bhavabhavesuti tanhati rupatanha .pe. Dhammatanha . bhavabhavesuti bhavabhave kammabhave punabbhave kamabhave @Footnote: 1 Po. Ma. hina nara. 2-3 Po. Ma. nara. 4 Po. Ma. nara hina nihina ... @ohina Kammabhave kamabhave punabbhave rupabhave kammabhave rupabhave punabbhave arupabhave kammabhave arupabhave punabbhave punappunam bhave punappunam gatiya punappunam upapattiya punappunam patisandhiya punappunam attabhavabhinibbattiya. Avitatanhaseti avitatanha avigatatanha accattatanha avantatanha amuttatanha appahinatanha appatinissatthatanhati avitatanhase bhavabhavesu. Tenaha bhagava passami loke pariphandamanam pajam imam tanhagatam bhavesu hina nara maccumukhe lapanti avitatanhase bhavabhavesuti. [55] Mamayite passatha phandamane maccheva appodakakhinasote 1- etampi disva amamo careyya bhavesu asattimakubbamano. [56] Mamayite passatha phandamaneti mamattati dve mamatta tanhamamattanca ditthimamattanca. {56.1} Katamam tanhamamattam . yavata tanhasankhatena simakatam mariyadikatam odhikatam pariyantikatam pariggahitam mamayitam idam mamam etam mamam ettakam mamam ettavata mamam mama rupa sadda @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. appodake. Gandha rasa photthabba attharana papurana dasidasa ajelaka kukkutasukara hatthigavassavalava khettam vatthu hirannam suvannam gamanigamarajadhaniyo ratthanca janapado ca koso ca kotthagaranca kevalampi mahapathavim tanhavasena mamayati yavata atthasatatanhaviparitam idam tanhamamattam. {56.2} Katamam ditthimamattam . Visativatthuka sakkayaditthi dasavatthuka micchaditthi dasavatthuka antaggahika ditthi ya evarupa ditthi ditthigatam ditthigahanam ditthikantaro ditthivisukayikam ditthivipphanditam ditthisannojanam gaho patiggaho abhiniveso paramaso kummaggo micchapatho micchattam titthayatanam vipariyesaggaho viparitaggaho vipallasaggaho micchagaho ayathavakasmim yathavakanti gaho yavata dvasatthi ditthigatani idam ditthimamattam. {56.3} Mamayite passatha phandamaneti mamayitavatthuacchedasankinopi phandanti acchijjantepi phandanti acchinnepi phandanti mamayitavatthu- viparinamasankinopi phandanti viparinamantepi phandanti viparinatepi phandanti samphandanti vipphandanti vedhenti pavedhenti sampavedhenti evam phandamane 1- samphandamane vipphandamane vedhamane pavedhamane sampavedhamane passatha dakkhatha oloketha nijjhayatha upaparikkhathati mamayite passatha phandamane. [57] Maccheva appodakakhinasoteti yatha maccha appodake @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. paphandamane .. Parittodake udakapariyadane kakehi va kulalehi va balakehi va paripatiyamana ukkhipiyamana khajjamana phandanti [1]- samphandanti vipphandanti vedhenti pavedhenti sampavedhenti evameva paja mamayitavatthuacchedasankinopi phandanti acchijjantepi phandanti acchinnepi phandanti mamayitavatthuviparinamasankinopi phandanti viparinamantepi phandanti viparinatepi phandanti [2]- samphandanti vipphandanti vedhenti pavedhenti sampavedhentiti maccheva appodaka- khinasote. [58] Etampi disva amamo careyyati etam adinavam disva passitva tulayitva tirayitva vibhavayitva vibhutam katva mamattesuti etampi disva . amamo careyyati mamattati dve mamatta tanhamamattanca ditthimamattanca .pe. idam tanhamamattam .pe. idam ditthimamattam . tanhamamattam pahaya ditthimamattam patinissajjitva cakkhum amamayanto sotam amamayanto ghanam amamayanto jivham amamayanto kayam amamayanto manam amamayanto rupe sadde gandhe rase photthabbe kulam ganam avasam labham yasam pasamsam sukham civaram pindapatam senasanam gilanapaccayabhesajjaparikkharam kamadhatum rupadhatum arupadhatum kamabhavam rupabhavam arupabhavam sannabhavam asannabhavam nevasannanasannabhavam ekavokarabhavam catuvokarabhavam pancavokarabhavam atitam anagatam paccuppannam ditthasutamutavinnatabbe dhamme amamayanto agganhanto aparamasanto anabhinivisanto @Footnote: 1-2 Ma. Yu. paphandanti. Careyya vihareyya iriyeyya vatteyya paleyya yapeyya yapeyyati etampi disva amamo careyya. [59] Bhavesu asattimakubbamanoti bhavesuti kamabhave rupabhave arupabhave. Asatti vuccati tanha yo rago sarago .pe. Abhijjha lobho akusalamulam . bhavesu asattimakubbamanoti bhavesu asattim akubbamano chandam pemam ragam khantim akubbamano ajanayamano asanjanayamano anibbattayamano anabhinibbattayamanoti bhavesu asattimakubbamano . Tenaha bhagava mamayite passatha phandamane maccheva appodakakhinasote etampi disva amamo careyya bhavesu asattimakubbamanoti. [60] Ubhosu antesu vineyya chandam phassam parinnaya ananugiddho yadattagarahi tadakubbamano na limpati 1- ditthasutesu dhiro. [61] Ubhosu antesu vineyya chandanti antati phasso eko anto phassasamudayo dutiyo anto . atito eko anto anagato dutiyo anto . sukha vedana eko anto @Footnote: 1 na limpatitipi patho. Dukkha vedana dutiyo anto . namam eko anto rupam dutiyo anto . cha ajjhattikani ayatanani eko anto cha bahirani ayatanani dutiyo anto . sakkayo eko anto sakkayasamudayo dutiyo antoti . chandoti yo kamesu kamacchando kamarago kamanandi kamatanha kamasenho kamaparilaho kamamuccha kamajjhosanam kamogho kamayogo kamupadanam kamacchandanivaranam . Ubhosu antesu vineyya chandanti ubhosu antesu chandam vineyya pativineyya pajaheyya vinodeyya byantikareyya 1- anabhavangameyyati ubhosu antesu vineyya chandam. [62] Phassam parinnaya ananugiddhoti phassoti cakkhusamphasso sotasamphasso ghanasamphasso jivhasamphasso kayasamphasso manosamphasso adhivacanasamphasso patighasamphasso sukhavedaniyo samphasso dukkhavedaniyo samphasso adukkhamasukhavedaniyo samphasso kusalo phasso akusalo phasso abyakato phasso kamavacaro phasso rupavacaro phasso arupavacaro phasso sunnato phasso animitto phasso appanihito phasso lokiyo phasso lokuttaro phasso atito phasso anagato phasso paccuppanno phasso yo evarupo phasso phusana samphusana samphusitattam ayam vuccati phasso . phassam parinnayati phassam tihi parinnahi parijanitva nataparinnaya tiranaparinnaya pahanaparinnaya. @Footnote: 1 Ma. byanti .. {62.1} Katama nataparinna . phassam janati ayam cakkhusamphasso ayam sotasamphasso ayam ghanasamphasso ayam jivhasamphasso ayam kayasamphasso ayam manosamphasso ayam adhivacanasamphasso ayam patighasamphasso ayam sukhavedaniyo phasso ayam dukkhavedaniyo phasso ayam adukkhamasukhavedaniyo phasso ayam kusalo phasso ayam akusalo phasso ayam abyakato phasso ayam kamavacaro phasso ayam rupavacaro phasso ayam arupavacaro phasso ayam sunnato phasso ayam animitto phasso ayam appanihito phasso ayam lokiyo phasso ayam lokuttaro phasso ayam atito phasso ayam anagato phasso ayam paccuppanno phassoti janati passati ayam nataparinna. {62.2} Katama tiranaparinna . evam natam katva phassam tireti aniccato dukkhato rogato gandato sallato aghato abadhato parato palokato itito upaddavato bhayato upasaggato calato pabhanguto addhuvato atanato alenato asaranato rittato tucchato sunnato anattato adinavato viparinamadhammato asarakato aghamulato vadhakato vibhavato sasavato sankhatato maramisato jatidhammato 1- jaradhammato byadhidhammato maranadhammato sokaparidevadukkha- domanassupayasadhammato sankilesikadhammato 2- samudayato atthangamato assadato adinavato nissaranato tireti ayam tiranaparinna. @Footnote: 1 Ma. jatijarabyadhimaranadhammato . 2 Ma. sankilesadhammato. {62.3} Katama pahanaparinna . Evam tirayitva phasse chandaragam pajahati vinodeti byantikaroti anabhavangameti . vuttam hetam bhagavata yo bhikkhave phassesu chandarago tam pajahatha evam so phasso pahino bhavissati ucchinnamulo talavatthukato anabhavangato ayatim anuppadadhammoti . Ayam pahanaparinna. {62.4} Phassam parinnayati phassam imahi tihi parinnahi parijanitva . ananugiddhoti gedho vuccati tanha yo rago sarago .pe. abhijjha lobho akusalamulam . yasseso gedho pahino samucchinno vupasanto patippassaddho abhabbuppattiko nanaggina daddho so vuccati agiddho . so rupe agiddho sadde agiddho gandhe agiddho rase agiddho photthabbe agiddho kule gane avase labhe yase pasamsaya sukhe civare pindapate senasane gilanapaccayabhesajjaparikkhare kamadhatuya rupadhatuya arupadhatuya kamabhave rupabhave arupabhave sannabhave asannabhave nevasannanasannabhave ekavokarabhave catuvokarabhave pancavokarabhave atite anagate paccuppanne ditthasutamutavinnatabbesu dhammesu agiddho agadhito amucchito anajjhopanno 1- vitagedho vigatagedho cattagedho vantagedho muttagedho pahinagedho patinissatthagedho vitarago vigatarago cattarago vantarago muttarago pahinarago patinissattharago nicchato nibbuto sitibhuto sukhapatisamvedi brahmabhutena attana @Footnote: 1 anajjhapannotipi anajjhasannotipi patho. Viharatiti phassam parinnaya ananugiddho. [63] Yadattagarahi tadakubbamanoti yadanti yam attana 1- garahati. Dvihi karanehi attanam garahati katatta ca akatatta ca. {63.1} Katham katatta ca akatatta ca attanam garahati. Katam me kayaduccaritam akatam me kayasucaritanti attanam garahati . katam me vaciduccaritam akatam me vacisucaritanti attanam garahati . katam me manoduccaritam akatam me manosucaritanti attanam garahati . kato me panatipato akata me panatipata veramaniti attanam garahati . katam me adinnadanam akata me adinnadana veramaniti attanam garahati . kato me kamesu micchacaro akata me kamesu micchacara veramaniti attanam garahati. {63.2} Kato me musavado akata me musavada veramaniti attanam garahati . kata me pisuna vaca akata me pisunaya vacaya veramaniti attanam garahati . kata me pharusa vaca akata me pharusaya vacaya veramaniti attanam garahati . kato me samphappalapo akata me samphappalapa veramaniti attanam garahati . kata me abhijjha akata me anabhijjhati attanam garahati . kato me byapado akato me abyapadoti attanam garahati . kata me micchaditthi akata me sammaditthiti @Footnote: 1 Po. attanam garahati. Ma. Yu. atta garahiti. Attanam garahati . evam katatta ca akatatta ca attanam garahati. Athava silesumhi na paripurikariti attanam garahati . indriyesumhi aguttadvaroti attanam garahati . bhojane 1- amattannumhiti attanam garahati . jagariyam ananuyuttomhiti 2- attanam garahati . Na satisampajannena samannagatomhiti attanam garahati . abhavita me cattaro satipatthanati attanam garahati . abhavita me cattaro sammappadhanati attanam garahati . abhavita me cattaro iddhippadati attanam garahati. Abhavitani me pancindriyaniti attanam garahati. {63.3} Abhavitani me panca balaniti attanam garahati. Abhavita me satta bojjhangati attanam garahati. Abhavito me ariyo atthangiko maggoti attanam garahati . dukkham me aparinnatanti attanam garahati. Samudayo me appahinoti attanam garahati . maggo me abhavitoti attanam garahati . nirodho me asacchikatoti attanam garahati . Evam katatta ca akatatta ca attanam garahati . evam attagarahiyam 3- kammam akubbamano ajanayamano asanjanayamano anibbattayamano anabhinibbattayamanoti yadattagarahi tadakubbamano. [64] Na limpati ditthasutesu dhiroti lepati dve lepa tanhalepo ca ditthilepo ca .pe. ayam tanhalepo .pe. Ayam ditthilepo . dhiroti dhiro pandito pannava buddhima @Footnote: 1 Ma. bhojanesumhi. 2 Po. Ma. ananuyuttoti. 3 Ma. Yu. attagarahitam. Nani vibhavi medhavi . dhiro tanhalepam pahaya ditthilepam patinissajjitva ditthe na limpati sute na limpati mute na limpati vinnate na limpati na 1- samlimpati na upalimpati alitto asamlitto 2- anupalitto nikkhanto nissattho vippamutto visannutto vimariyadikatena cetasa viharatiti na limpati ditthasutesu dhiro. Tenaha bhagava ubhosu antesu vineyya chandam phassam parinnaya ananugiddho yadattagarahi tadakubbamano na limpati ditthasutesu dhiroti. [65] Sannam parinna vitareyya ogham pariggahesu 3- muni nopalitto abbulhasallo caramappamatto nasimsati lokamimam paranca. [66] Sannam parinna vitareyya oghanti sannati kamasanna byapadasanna vihimsasanna nekkhammasanna abyapadasanna avihimsasanna rupasanna saddasanna gandhasanna rasasanna photthabbasanna dhammasanna ya evarupa sanna sanjanana sanjanitattam ayam vuccati sanna . sannam parinnati sannam tihi parinnahi parijanitva nataparinnaya tiranaparinnaya pahanaparinnaya. @Footnote: 1 Ma. na palimpati. 2 Ma. apalitto. 3 Po. Ma. Yu. pariggahesu. {66.1} Katama nataparinna . sannam janati ayam kamasanna ayam byapadasanna ayam vihimsasanna ayam nekkhammasanna ayam abyapadasanna ayam avihimsasanna ayam rupasanna ayam saddasanna ayam gandhasanna ayam rasasanna ayam photthabbasanna ayam dhammasannati janati passati ayam nataparinna. {66.2} Katama tiranaparinna . evam natam katva sannam tireti aniccato dukkhato rogato gandato sallato aghato abadhato parato palokato itito upaddavato bhayato upasaggato calato pabhanguto .pe. Samudayato atthangamato assadato adinavato nissaranato tireti ayam tiranaparinna. {66.3} Katama pahanaparinna. Evam tiretva 1- sannaya chandaragam pajahati vinodeti byantikaroti anabhavangameti. Vuttam 2- hetam bhagavata yo bhikkhave sannaya chandarago tam pajahatha evam sa sanna pahina bhavissati ucchinnamula talavatthukata anabhavangata ayatim anuppadadhammati . Ayam pahanaparinna. {66.4} Sannam parinnati sannam imahi tihi parinnahi parijanitva. Vitareyya oghanti kamogham bhavogham ditthogham avijjogham vitareyya uttareyya patareyya samatikkameyya vitivatteyyati sannam parinna vitareyya ogham. [67] Pariggahesu muni nopalittoti pariggahati dve pariggaha @Footnote: 1 Po. Ma. tirayitva . 2 Po. Ma. vuttampi. Tanhapariggaho ca ditthipariggaho ca .pe. ayam tanhapariggaho .pe. ayam ditthipariggaho . muniti monam vuccati nanam ya panna pajanana .pe. amoho dhammavicayo sammaditthi tena nanena samannagato muni monappattoti . tini moneyyani kayamoneyyam vacimoneyyam manomoneyyam. {67.1} Katamam kayamoneyyam . tividhanam kayaduccaritanam pahanam kayamoneyyam . tividham kayasucaritam kayamoneyyam . kayarammanam 1- nanam kayamoneyyam . kayaparinna kayamoneyyam . parinnasahagato maggo kayamoneyyam . kaye chandaragassa pahanam kayamoneyyam . Kayasankharanirodho catutthajjhanasamapatti kayamoneyyam . idam kayamoneyyam. {67.2} Katamam vacimoneyyam . catubbidhanam vaciduccaritanam pahanam vacimoneyyam . catubbidham vacisucaritam vacimoneyyam . Vacarammanam 2- nanam vacimoneyyam . vacaparinna vacimoneyyam . parinnasahagato maggo vacimoneyyam . vacaya chandaragassa pahanam vacimoneyyam . Vacisankharanirodho dutiyajjhanasamapatti vacimoneyyam . idam vacimoneyyam. {67.3} Katamam manomoneyyam . tividhanam manoduccaritanam pahanam manomoneyyam . tividham manosucaritam manomoneyyam . cittarammanam 3- nanam manomoneyyam . cittaparinna manomoneyyam . @Footnote: 1 Po. Ma. kayarammane. 2 Po. Ma. vacarammane. 3 Po. Ma. cittarammane. Parinnasahagato maggo manomoneyyam . citte chandaragassa pahanam manomoneyyam . cittasankharanirodho sannavedayitanirodhasamapatti manomoneyyam. Idam manomoneyyam. Kayamunim vacamunim manomunimanasavam munim moneyyasampannam ahu sabbappahayinam. Kayamunim vacamunim manomunimanasavam munim moneyyasampannam ahu ninhatapapakanti. {67.4} Imehi tihi moneyyehi dhammehi samannagata cha munayo agaramunayo anagaramunayo sekhamunayo asekhamunayo paccekamunayo munimunayo . katame agaramunayo . ye te agarika ditthapada vinnatasasana ime agaramunayo . katame anagaramunayo . ye te pabbajita ditthapada vinnatasasana ime anagaramunayo . satta sekha sekhamunayo. Arahanto asekhamunayo. Paccekabuddha paccekamunayo. Munimunayo vuccanti tathagata arahanto sammasambuddha. Na monena muni hoti mulharupo aviddasu yo ca tulamva paggayha varamadaya pandito papani parivajjeti sa muni tena so muni yo munati ubho loke muni tena pavuccati. Asatanca satanca natva dhammam ajjhattam bahiddha ca sabbaloke Devamanussehi pujito yo so sangajalamaticca so muni. {67.5} Lepati dve lepa tanhalepo ca ditthilepo ca .pe. Ayam tanhalepo .pe. ayam ditthilepo . muni tanhalepam pahaya ditthilepam patinissajjitva pariggahesu na limpati na samlimpati na upalimpati alitto asamlitto anupalitto nikkhanto nissattho vippamutto visannutto vimariyadikatena cetasa viharatiti pariggahesu muni nopalitto. [68] Abbulhasallo caramappamattoti sallanti satta sallani ragasallam dosasallam mohasallam manasallam ditthisallam sokasallam kathamkathasallam . yassetani sallani 1- pahinani samucchinnani vupasantani patippassaddhani abhabbuppattikani nanaggina daddhani so vuccati abbulhasallo abbuhitasallo 2- [3]- uddhatasallo samuddhatasallo uppatitasallo samuppatitasallo cattasallo vantasallo muttasallo pahinasallo patinissatthasallo nicchato nibbuto sitibhuto sukhapatisamvedi brahmabhutena attana viharatiti abbulhasallo. {68.1} Caranti caranto viharanto iriyanto vattento palento yapento yapento . appamattoti sakkaccakari sataccakari atthitakari anolinavuttiko anikkhittacchando anikkhittadhuro kusalesu dhammesu . Kathaham aparipuram va silakkhandham paripureyyam paripuram va silakkhandham @Footnote: 1 Ma. ayam patho pumlingo dissati. ito param idisameva. 2 Yu. abbulhitasallo. @3 Po. apahitasallo Yu. pahatasallo. Tattha tattha pannaya anugganheyyanti yo tattha chando ca vayamo ca ussaho ca ussolhi ca appativani ca satisampajannanca atappam padhanam adhitthanam anuyogo appamado kusalesu dhammesu . Kathaham aparipuram va samadhikkhandham paripureyyam paripuram va samadhikkhandham tattha tattha pannaya anugganheyyanti .pe. Kusalesu dhammesu. {68.2} Kathaham aparipuram va pannakkhandham [1]- vimuttikkhandham vimuttinanadassanakkhandham paripureyyam paripuram va vimuttinanadassanakkhandham tattha tattha pannaya anugganheyyanti yo tattha chando ca vayamo ca ussaho ca ussolhi ca appativani ca satisampajannanca atappam padhanam adhitthanam anuyogo appamado kusalesu dhammesu . kathaham aparinnatam va dukkham parijaneyyam appahine va kilese pajaheyyam abhavitam va maggam bhaveyyam asacchikatam va nirodham sacchikareyyanti yo tattha chando ca vayamo ca ussaho ca ussolhi ca appativani ca satisampajannanca atappam padhanam adhitthanam anuyogo appamado kusalesu dhammesuti abbulhasallo caramappamatto. [69] Nasimsati lokamimam parancati imam lokam nasimsati sakattabhavam paralokam nasimsati parattabhavam . imam lokam nasimsati sakarupavedana- sannasankharavinnanam paralokam nasimsati pararupavedanasanna- sankharavinnanam . imam lokam nasimsati cha ajjhattikani ayatanani @Footnote: 1 Po. Ma. paripureyyam. Paralokam nasimsati cha bahirani ayatanani . imam lokam nasimsati manussalokam paralokam nasimsati devalokam . imam lokam nasimsati kamadhatum paralokam nasimsati rupadhatum arupadhatum . imam lokam nasimsati kamadhatum rupadhatum paralokam nasimsati arupadhatum . puna gatim va upapattim va patisandhim va bhavam va samsaram va vattam va nasimsati na icchati na sadiyati na pattheti na piheti nabhijappatiti 1- nasimsati lokamimam paranca . Tenaha bhagava sannam parinna vitareyya ogham pariggahesu muni nopalitto abbulhasallo caramappamatto nasimsati lokamimam parancati. Dutiyo guhatthakasuttaniddeso nitthito. ------------- @Footnote: 1 Po. Ma. natijappatiti. Tatiyo dutthatthakasuttaniddeso [70] Vadanti ve dutthamanapi eke annepi 1- ve saccamana vadanti vadanca jatam muni no upeti tasma muni natthi khilo kuhinci. [71] Vadanti ve dutthamanapi eketi te titthiya dutthamana padutthamana viruddhamana pativiruddhamana ahatamana paccahatamana aghatitamana paccaghatitamana vadanti upavadanti bhagavantanca bhikkhusanghanca abhutenati vadanti ve dutthamanapi eke. [72] Annepi 1- ve saccamana vadantiti ye tesam titthiyanam saddahanta okappenta adhimuccanta saccamana saccasannino bhutamana bhutasannino tathamana tathasannino yathavamana yathavasannino aviparitamana aviparitasannino vadanti upavadanti bhagavantanca bhikkhusanghanca abhutenati annepi 1- ve saccamana vadanti. [73] Vadanca jatam muni no upetiti so vado jato hoti sanjato nibbatto abhinibbatto patubhuto parato ghoso akkoso upavado bhagavato ca bhikkhusanghassa ca abhutenati vadanca jatam . muni no upetiti muniti monam vuccati nanam ya panna pajanana .pe. amoho dhammavicayo sammaditthi @Footnote: 1 Ma. atopi. Tena nanena samannagato muni monappatto .pe. sangajalamaticca so muniti . yo vadam upeti so dvihi karanehi vadam upeti. Karako karakataya vadam upeti . athava vuccamano upavadiyamano kuppati byapajjati patitthiyati kopanca dosanca appaccayanca patukaroti akarakomhiti . yo vadam upeti so imehi dvihi karanehi vadam upeti. Muni dvihi karanehi vadam na upeti . akarako akarakataya vadam na upeti . athava vuccamano upavadiyamano na kuppati na byapajjati na patitthiyati na kopanca dosanca appaccayanca patukaroti akarakomhiti . muni imehi dvihi karanehi vadam na upeti na upagacchati na ganhati na paramasati na abhinivisatiti vadanca jatam muni no upeti. [74] Tasma muni natthi khilo kuhinciti tasmati tasma tamkarana tamhetu tappaccaya tamnidana munino ahatacittata khilajatatapi natthi . pancapi cetokhila natthi tayopi khila natthi ragakhilo dosakhilo mohakhilo natthi na santi na samvijjati nupalabbhati pahino samucchinno vupasanto patippassaddho abhabbuppattiko nanaggina daddho . Kuhinciti kuhinci kimhici katthaci ajjhattam va bahiddha va ajjhattabahiddha vati tasma muni natthi khilo kuhinci. Tenaha bhagava Vadanti ve dutthamanapi eke annepi ve saccamana vadanti vadanca jatam muni no upeti tasma muni natthi khilo kuhinciti. [75] Sakanhi ditthim kathamaccayeyya chandanunito ruciya nivittho sayam samattani pakubbamano yatha hi janeyya tatha vadeyya. [76] Sakanhi ditthim kathamaccayeyyati ye 1- te titthiya sundarim paribbajikam hantva samananam sakyaputtiyanam avannam pakasayitva evam etam labham yasam sakkarasammanam paccaharissamati evamditthika evamkhantika evamrucika evamladdhika evamajjhasaya evamadhippaya te nasakkhimsu sakam ditthim sakam khantim sakam rucim sakam laddhim sakam ajjhasayam sakam adhippayam atikkamitum . athakho sveva ayaso te paccagatoti evampi sakanhi ditthim kathamaccayeyya . athava sassato loko idameva saccam moghamannanti yo so evamvado so sakam ditthim sakam khantim sakam rucim sakam laddhim sakam ajjhasayam sakam adhippayam katham accayeyya atikkameyya samatikkameyya vitivatteyya . tam kissa hetu . tassa sa ditthi tatha samatta samadinna gahita paramattha abhinivittha ajjhosita adhimuttati @Footnote: 1 Po. Ma. yam te. Evampi sakanhi ditthim kathamaccayeyya . asassato loko antava loko anantava loko tam jivam tam sariram annam jivam annam sariram hoti tathagato parammarana na hoti tathagato parammarana hoti ca na ca hoti tathagato parammarana neva hoti na na hoti tathagato parammarana idameva saccam moghamannanti yo so evamvado so sakam ditthim sakam khantim sakam rucim sakam laddhim sakam ajjhasayam sakam adhippayam katham accayeyya atikkameyya samatikkameyya vitivatteyya . tam kissa hetu . tassa sa ditthi tatha samatta samadinna gahita paramattha abhinivittha ajjhosita adhimuttati evampi sakanhi ditthim kathamaccayeyya. [77] Chandanunito ruciya nivitthoti chandanunitoti sakaya ditthiya sakaya khantiya sakaya ruciya sakaya laddhiya yayati niyyati vuyhati samhariyati . yatha hatthiyanena va rathayanena va assayanena va goyanena va ajayanena va mendakayanena va otthayanena va kharayanena va yayati niyyati vuyhati samhariyati evameva sakaya ditthiya sakaya khantiya sakaya ruciya sakaya laddhiya yayati niyyati vuyhati samhariyatiti chandanunito . ruciya nivitthoti sakaya ditthiya sakaya khantiya sakaya ruciya sakaya laddhiya nivittho patitthito allino upagato ajjhosito Adhimuttoti chandanunito ruciya nivittho. [78] Sayam samattani pakubbamanoti sayam samattam karoti paripunnam karoti anomam karoti aggam settham visettham pamokkham uttamam pavaram karoti ayam sattha sabbannuti sayam samattam karoti paripunnam karoti anomam karoti aggam settham visettham pamokkham uttamam pavaram karoti ayam dhammo svakkhato ayam gano supatipanno ayam ditthi bhaddika ayam patipada supannatta ayam maggo niyyanikoti sayam samattam karoti paripunnam karoti anomam karoti aggam settham visettham pamokkham uttamam pavaram karoti janeti sanjaneti nibbatteti abhinibbattetiti sayam samattani pakubbamano. [79] Yatha hi janeyya tatha vadeyyati yatha janeyya tatha vadeyya katheyya bhaneyya dipeyya vohareyya . sassato loko idameva saccam moghamannanti yatha janeyya tatha vadeyya katheyya bhaneyya dipeyya vohareyya . asassato loko .pe. neva hoti na na hoti tathagato parammarana idameva saccam moghamannanti yatha janeyya tatha vadeyya katheyya bhaneyya dipeyya vohareyyati yatha hi janeyya tatha vadeyya. Tenaha bhagava sakanhi ditthim kathamaccayeyya chandanunito ruciya nivittho Sayam samattani pakubbamano yatha hi janeyya tatha vadeyyati. [80] Yo attano silavatani jantu ananuputtho ca 1- paresa pava 2- anariyadhammam kusala tamahu yo atumanam sayameva pava. [81] Yo attano silavatani jantuti yoti yo yadiso yathayutto yathavihito yathapakaro yanthanappatto yamdhammasamannagato khattiyo va brahmano va vesso va suddo va gahattho va pabbajito va devo va manusso va . silavataniti atthi silanceva vattanca 3- atthi vattam 4- na silam. {81.1} Katamam silanceva vattanca . idha bhikkhu silava hoti patimokkhasamvarasamvuto viharati acaragocarasampanno anumattesu vajjesu bhayadassavi samadaya sikkhati sikkhapadesu yo tattha samyamo samvaro avitikkamo idam silam . yam samadanam tam vattam. Samvaratthena silam samadanatthena vattam idam vuccati silanceva vattanca. {81.2} Katamam vattam na silam . attha dhutangani arannikangam pindapatikangam pamsukulikangam tecivarikangam sapadanacarikangam khalupacchabhattikangam nesajjikangam yathasanthatikangam idam vuccati vattam na @Footnote: 1 Ma. va.. 2 Po. Ma. pava. ito param idisameva. 3-4 Po. Ma. vatanca. @sabbattha idisameva. Silam . viriyasamadanampi vuccati vattam na silam. Kamam taco ca naharu 1- ca atthi ca avasussatu 2- sarire upasussatu mamsalohitam yantam purisathamena purisabalena purisaviriyena purisaparakkamena pattabbam na tam apapunitva viriyassa santhanam bhavissatiti cittam pagganhati padahati evarupampi viriyasamadanam [3]- vuccati vattam na silam. {81.3} Na tavaham imam pallankam bhindissami yava me na anupadaya asavehi cittam vimuccissatiti cittam pagganhati padahati evarupampi viriyasamadanam vuccati vattam na silam. Nasissam na pivissami viharato na nikkhamim napi passam nipatessam tanhasalle anuhateti {81.4} cittam pagganhati padahati evarupampi viriyasamadanam vuccati vattam na silam . na tavaham imamha asana vutthahissami cankama orohissami vihara nikkhamissami addhayoga nikkhamissami pasada nikkhamissami hammiya nikkhamissami guhaya nikkhamissami lena nikkhamissami kutiya nikkhamissami kutagara nikkhamissami atta nikkhamissami mala nikkhamissami uddanda 4- nikkhamissami upatthanasalaya nikkhamissami mandapa nikkhamissami rukkhamula nikkhamissami yava me na anupadaya asavehi cittam vimuccissatiti cittam pagganhati padahati evarupampi viriyasamadanam vuccati vattam na silam . imasminneva pubbanhasamayam @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. naharu. 2 Ma. avasissatu. 3 Po. Ma. idam. 4 Po. Yu. @uddanha. Ariyadhammam aharissami samaharissami adhigacchissami phusayissami sacchikarissamiti cittam pagganhati padahati evarupampi viriyasamadanam vuccati vattam na silam . imasminneva majjhantikasamayam sayanhasamayam purebhattam pacchabhattam purimayamam majjhimayamam pacchimayamam kale junhe vasse hemante gimhe purime vayokhandhe majjhime vayokhandhe pacchime vayokhandhe ariyadhammam aharissami samaharissami adhigacchissami phusayissami sacchikarissamiti cittam pagganhati padahati evarupampi viriyasamadanam vuccati vattam na silam. {81.5} Jantuti satto naro manavo poso puggalo jivo jatu jantu indagu manujoti yo attano silavatani jantu.The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 29 page 1-79. https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=29&item=1&items=81 Classified by [Item Number] :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=29&item=1&items=81&mode=bracket Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :- https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=29&item=1&items=81 Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :- https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=29&item=1&items=81 Study Atthakatha :- https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=29&i=1 Contents of The Tipitaka Volume 29 https://84000.org/tipitaka/read/?index_29 https://84000.org/tipitaka/english/?index_29
|
บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]