ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
 ThaiVersion   PaliThai   PaliRoman 
แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าNext itemLast item chage to ROMAN letter
TIPITAKA Volume 29 : PALI ROMAN Sutta Pitaka Vol 21 : Sutta. Khu. Mahāniddeso
             Suttantapitake khuddakanikayassa mahaniddeso
                        --------------
           namo tassa bhagavato arahato sammasambuddhassa.
                       Atthakavaggiko
                   pathamo kamasuttaniddeso
     [1] Kamam kamayamanassa        tassa ce tam samijjhati
            addha pitimano hoti       laddha macco yadicchati.
     [2]   Kamam   kamayamanassati  kamati  uddanato  dve  kama
vatthukama ca kilesakama ca.
     {2.1}  Katame  vatthukama  .  manapika  rupa  manapika sadda
manapika   gandha   manapika   rasa   manapika   photthabba  attharana
papurana   1-   dasidasa   ajelaka   kukkutasukara  hatthigavassavalava
khettam     vatthu    hirannam    suvannam    gamanigamarajadhaniyo    ratthanca
janapado   ca   koso   2-   ca   kotthagaranca   yankinci  rajaniyavatthu
vatthukama   .   apica   atita   kama  anagata  kama  paccuppanna
kama   ajjhatta   kama   bahiddha   kama   ajjhattabahiddha   kama
hina   kama   majjhima   kama   panita   kama   apayika  kama
manusika    kama    dibba   kama   paccupatthita   kama   nimmita
kama   paranimmita   kama   pariggahita   kama   apariggahita  kama
@Footnote: 1 Ma. pavurana .  2 Ma. kottho.
Mamayita   kama   amamayita   kama   sabbepi   kamavacara  dhamma
sabbepi   rupavacara  dhamma  sabbepi  arupavacara  dhamma  tanhavatthuka
tanharammana   kamaniyatthena   rajaniyatthena   madaniyatthena   kama  ime
vuccanti vatthukama.
     {2.2} Katame kilesakama. Chando kamo rago kamo chandarago
kamo   sankappo   kamo   rago   kamo  sankapparago  kamo  yo
kamesu   kamacchando   kamarago   kamanandi   kamatanha  kamasneho
kamaparilaho     kamamuccha    kamajjhosanam    kamogho    kamayogo
kamupadanam kamacchandanivaranam
         addasam kama te mulam          sankappa kama jayasi
         na tam sankappayissami        evam kama na hehisi 1-.
Ime   vuccanti   kilesakama   .   kamam   kamayamanassati  kamam  2-
kamayamanassa       icchamanassa       sadiyamanassa      patthayamanassa
pihayamanassa abhijappamanassati kamam kamayamanassa.
     [3]   Tassa  ce  tam  samijjhatiti  tassa  ceti  tassa  khattiyassa  va
brahmanassa    va   vessassa   va   suddassa   va   gahatthassa   va
pabbajitassa   va   devassa   va   manussassa  va  .  tanti  vatthukama
vuccanti    manapika    rupa    manapika   sadda   manapika   gandha
manapika    rasa    manapika    photthabba    .   samijjhatiti   ijjhati
samijjhati labhati patilabhati adhigacchati vindatiti tassa ce tam samijjhati.
@Footnote: 1 Ma. Yu. na hohisiti .  2 Ma. ayam patho natthi.
     [4]   Addha   pitimano   hotiti  addhati  ekamsavacanam  nissamsayavacanam
nikkankhavacanam    advejjhavacanam   advelhakavacanam   niyogavacanam   apannakavacanam
avatthapanavacanametam   addhati   .   pititi   ya   pancakamagunapatisannutta
piti  pamujjam  amodana  pamodana  haso pahaso vitti tutthi odagyam 1-
attamanata  [2]-  abhipuranata  3-  cittassa  .  manoti  yam  cittam  mano
manasam    hadayam    pandaram    mano    manayatanam    manindriyam    vinnanam
vinnanakkhandho    tajja    manovinnanadhatu   ayam   vuccati   mano  .
Ayam  mano  imaya  pitiya  sahagato  hoti  sahajato  samsattho  sampayutto
ekuppado    ekanirodho   ekavatthuko   ekarammano   .   pitimano
hotiti   4-   tutthamano   hatthamano   pahatthamano   attamano  udaggamano
samuditamano 5- hotiti addha pitimano hoti.
     [5]   Laddha   macco   yadicchatiti   laddhati  laddha  6-  labhitva
patilabhitva   adhigantva   vinditva   .  maccoti  satto  naro  manavo
poso  puggalo  jivo  jatu  7-  jantu  indagu 8- manujo. Yadicchatiti yam
icchati  yam  sadiyati  yam  pattheti  yam  piheti  yam  abhijappati  rupam va saddam
va   gandham  va  rasam  va  photthabbam  vati  laddha  macco  yadicchati .
Tenaha bhagava
         kamam kamayamanassa        tassa ce tam samijjhati
         addha pitimano hoti        laddha macco yadicchatiti.
@Footnote: 1 Ma. Yu. odagayam. 2 Yu. cittassa. 3 Ma. abhipharanata. 4 Ma. Yu.
@itisaddo na dissati. 5 Ma. Yu. muditamano pamoditamano. 6 Ma. ayam patho
@natthi. 7 Ma. jagu. Yu. jagu. 8 hindagutipi patho.
     [6] Tassa ce kamayamanassa 1-   chandajatassa jantuno
         te kama parihayanti             sallaviddhova ruppati.
     [7]  Tassa  ce  kamayamanassati  tassa  ceti  tassa  khattiyassa va
brahmanassa  va  vessassa  va  suddassa  va  gahatthassa  va pabbajitassa
va   devassa   va   manussassa  va  .  kamayamanassati  kamayamanassa
icchamanassa       sadiyamanassa       patthayamanassa       pihayamanassa
abhijappamanassa    .    athava   kamatanhaya   yayati   niyyati   vuyhati
samhariyati   .  yatha  hatthiyanena  va  assayanena  va  goyanena  va
ajayanena  va  mendakayanena  va  otthayanena  va  kharayanena  va
yayati    niyyati    vuyhati   samhariyati   evameva   kamatanhaya   yayati
niyyati vuyhati samhariyatiti tassa ce kamayamanassa.
     [8]   Chandajatassa   jantunoti  chandoti  yo  kamesu  kamacchando
kamarago   kamanandi  kamatanha  kamasneho  kamaparilaho  kamamuccha
kamajjhosanam    kamogho    kamayogo   kamupadanam   kamacchandanivaranam
tassa   so  kamacchando  jato  hoti  sanjato  nibbatto  abhinibbatto
patubhuto   .   jantunoti  sattassa  narassa  manavassa  posassa  puggalassa
jivassa jatussa jantussa indagussa manujassati chandajatassa jantuno.
     [9]   Te   kama   parihayanatiti   te   va  kama  parihayanti
@Footnote: 1 Yu. kamayanassa.
So va kamehi parihayati.
    Katham  te  kama parihayanti. Tassa titthantasseva te bhoge rajano
va  haranti  cora  va  haranti aggi va dahati udakam va vahati appiya va
dayada  haranti  nihitam  va  nadhigacchati  1-  duppayutta  va  kammanta
bhijjanti  2-  kule  va  kulajjhapako  3- uppajjati yo te bhoge vikirati
vidhameti   viddhamseti   aniccatayeva   atthami  evam  te  kama  hayanti
parihayanti pariddhamsenti pariccajanti 4- antaradhayanti vippalujjanti.
     {9.1}  Katham  so  kamehi  parihayati. Titthanteva te bhoga so
cavati   marati   antaradhayati   vippalujjati   evam   so   kamehi  hayati
parihayati pariddhamseti pariccajati antaradhayati vippalujjati.
         Cora haranti rajano        aggi dahati nassati
         atho antena jahati            sariram sapariggaham
         etadannaya medhavi        bhunjetha ca dadetha ca
                 datva ca bhutva ca yathanubhavam
                 anindito saggamupeti thananti.
    Te kama parihayanti.
     [10]  Sallaviddhova  ruppatiti  yatha  ayomayena  va  sallena viddho
atthimayena    va   sallena   dantamayena   va   sallena   visanamayena
@Footnote: 1 Yu. nihitatthana va vigacchati. 2 Yu. bhanjanti. 3 kulangarotipi patho.
@4 Ma. Yu. paripatanti.
Va   sallena  katthamayena  va  sallena  viddho  ruppati  kuppati  ghattiyati
piliyati    byadhito    domanassito    hoti    evameva    vatthukamanam
viparinamannathabhava      uppajjanti     sokaparidevadukkhadomanassupayasa
so  kamasallena  1-  viddho  ruppati  kuppati  ghattiyati  piliyati  byadhito
domanassito hotiti sallaviddhova ruppati. Tenaha bhagava
         tassa ce kamayamanassa     chandajatassa jantuno
         te kama parihayanti        sallaviddhova ruppatiti.
     [11] Yo kame parivajjeti       sappasseva pada siro
         somam visattikam loke           sato samativattati.
     [12]  Yo kame parivajjetiti yoti yo yadiso yathayutto yathavihito
yathapakaro   yanthanappatto  yamdhammasamannagato  khattiyo  va  brahmano
va  vesso  va  suddo va gahattho va pabbajito va devo va manusso
va  .  kame  parivajjetiti  kamati  uddanato  dve kama vatthukama
ca  kilesakama  ca  .pe.  ime  vuccanti vatthukama .pe. Ime vuccanti
kilesakama  .  kame  parivajjetiti  dvihi  karanehi  kame  parivajjeti
vikkhambhanato va samucchedato va.
     {12.1}  Katham  vikkhambhanato  kame  parivajjeti . Atthikankalupama
kama   appassadatthenati   passanto   vikkhambhanato  kame  parivajjeti
@Footnote: 1 Ma. Yu. kamasallena ca sokasallena ca.
Mamsapesupama    kama    bahusadharanatthenati    passanto   vikkhambhanato
kame    parivajjeti   tinukkupama   kama   anudahanatthenati   passanto
vikkhambhanato  kame  parivajjeti angarakasupama kama mahaparilahatthenati
passanto    vikkhambhanato    kame    parivajjeti    supinakupama   kama
ittarapaccupatthanatthenati   passanto   vikkhambhanato   kame   parivajjeti
yacitakupama   kama   tavakalikatthenati  passanto  vikkhambhanato  kame
parivajjeti   rukkhaphalupama   kama   sambhanjanaparibhanjanatthenati   passanto
vikkhambhanato  kame  parivajjeti  asisunupama  kama  adhikantanatthenati 1-
passanto    vikkhambhanato    kame    parivajjeti   sattisulupama   kama
vinivijjhanatthenati     passanto     vikkhambhanato    kame    parivajjeti
sappasirupama     kama    sappatibhayatthenati    passanto    vikkhambhanato
kame   parivajjeti   aggikkhandhupama   kama   mahaggitapanatthenati  2-
passanto vikkhambhanato kame parivajjeti.
     {12.2}  Buddhanussatim  bhaventopi  vikkhambhanato kame parivajjeti
dhammanussatim    bhaventopi    sanghanussatim    bhaventopi    silanussatim
bhaventopi    caganussatim    bhaventopi   devatanussatim   bhaventopi
anapanassatim    bhaventopi   marananussatim   bhaventopi   kayagatasatim
bhaventopi        upasamanussatim       bhaventopi       vikkhambhanato
kame    parivajjeti    .    pathamam   jhanam   bhaventopi   vikkhambhanato
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. adhikuttanatthenati .  2 Ma. Yu. mahabhitapanatthenati.
Kame   parivajjeti   dutiyam  jhanam  bhaventopi  tatiyam  jhanam  bhaventopi
catuttham    jhanam   bhaventopi   akasanancayatanasamapattim   bhaventopi
vinnanancayatanasamapattim       bhaventopi      akincannayatanasamapattim
bhaventopi         nevasannanasannayatanasamapattim        bhaventopi
vikkhambhanato kame parivajjeti. Evam vikkhambhanato kame parivajjeti.
     {12.3}  Katham  samucchedato  kame  parivajjeti . Sotapattimaggam
bhaventopi  apayagamaniye  kame  samucchedato  parivajjeti sakadagamimaggam
bhaventopi   olarike   kame  samucchedato  parivajjeti  anagamimaggam
bhaventopi   anusahagate   kame   samucchedato  parivajjeti  arahattamaggam
bhaventopi  sabbena  sabbam  sabbatha  sabbam  asesam  nissesam  samucchedato
kame parivajjeti. Evam samucchedato kame parivajjetiti yo kame parivajjeti.
     [13]  Sappasseva  pada  siroti  sappo  vuccati  ahi . Kenatthena
sappo  .  samsappanto  gacchatiti  sappo  .  bhujanto  gacchatiti  bhujago .
Urena   gacchatiti   urago   .   pannasiro  gacchatiti  pannago  .  sirena
supatiti   sirisapo   .   vile  sayatiti  vilasayo  1-  .  guhayam  setiti
guhasayo   .   dadha   tassa   avudhoti   dadhavudho   .  visam  tassa
ghoranti   ghoraviso   .   jivha   tassa   duvidhati   dujivha  .  dvihi
@Footnote: 1 vilasayotipi patho.
Jivhahi   rasam   sayatiti   dirasannu   1-   .  yatha  puriso  jivitukamo
amaritukamo    sukhakamo    dukkhapatikulo   padena   sappasiram   vajjeyya
vivajjeyya   parivajjeyya  abhinivajjeyya  evameva  sukhakamo  dukkhapatikulo
kame     vajjeyya     vivajjeyya     parivajjeyya    abhinivajjeyyati
sappasseva pada siro.
     [14]  Somam  visattikam  loke  sato  samativattatiti  soti  yo kame
parivajjeti  .  visattika  vuccati  tanha  yo  rago  sarago  anunayo
anurodho  nandi  nandirago  cittassa  sarago  iccha  muccha ajjhosanam
gedho  paligedho  sango  2-  panko  eja maya janika sanjanani sibbini
jalini   sarita   visattika   suttam   visata  ayuhani  3-  dutiya  panidhi
bhavanetti  vanam  vanatho  santhavo sneho apekkha patibandha asa asimsana
asimsitattam    rupasa    saddasa   gandhasa   rasasa   photthabbasa
labhasa   dhanasa   puttasa   jivitasa   jappa   pajappa  abhijappa
jappa   4-  jappana  jappitattam  loluppa  loluppayana  loluppayitattam
pucchancikata    5-    sadhukamyata    adhammarago   visamalobho   nikanti
nikamana    patthana    pihana    sampatthana    kamatanha    bhavatanha
vibhavatanha      rupatanha     arupatanha     nirodhatanha     rupatanha
saddatanha     gandhatanha     rasatanha    photthabbatanha    dhammatanha
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. dvirasannu. 2 sattotipi patho. 3 Ma. ayuhini. 4 Ma. Yu.
@ayam patho natthi. 5 Ma. Yu. mucchancikata.
Ogho   yogo   gantho   upadanam   avaranam   nivaranam   chadanam   bandhanam
upakkileso  anusayo  pariyutthanam  lata  veviccham  dukkhamulam  dukkhanidanam 1-
dukkhappabhavo   marapaso   marabalisam   maravisayo   tanhanadi  tanhajalam
tanhagaddalam 2- tanhasamuddo abhijjha lobho akusalamulam.
     {14.1}  Visattikati  kenatthena  visattika. Visatati visattika.
Visalati   visattika  .  visatati  visattika  .  visakkatiti  visattika .
Visamharatiti  visattika  .  visamvadikati  visattika  .  visamulati visattika.
Visaphalati   visattika  .  visaparibhogati  visattika  .  visala  va  pana
sa  rupe  tanha  sadde  gandhe  rase  photthabbe  kule gane avase
labhe  yase  pasamsaya  sukhe  civare  pindapate  senasane gilanapaccaya-
bhesajjaparikkhare    kamadhatuya   rupadhatuya   arupadhatuya   kamabhave
rupabhave    arupabhave   sannabhave   asannabhave   nevasannanasannabhave
ekavokarabhave catuvokarabhave pancavokarabhave atite anagate paccuppanne
ditthasutamutavinnatabbesu dhammesu visata vitthatati visattika.
     {14.2}  Loketi  apayaloke  manussaloke devaloke khandhaloke
dhatuloke ayatanaloke.
     {14.3} Satoti catuhi karanehi sato kaye kayanupassanasatipatthanam
@Footnote: 1 dukkhanidhanantipi patho .  2 Ma. Yu. tanhagaddulam.
Bhavento   sato   vedanasu   citte  dhammesu  dhammanupassanasatipatthanam
bhavento sato.
     {14.4}  Aparehipi  catuhi  karanehi  sato  asatiparivajjanaya sato
satikaraniyanam   1-   dhammanam  katatta  sato  satipatipakkhanam  2-  dhammanam
hatatta sato satinimittanam dhammanam appamutthatta 3- sato.
     {14.5}  Aparehipi catuhi karanehi sato satiya samannagatatta sato
satiya  vasitatta  sato  satiya  pagunnataya sato satiya apaccorohanataya
sato.
     {14.6}  Aparehipi  catuhi  karanehi  sato satatta sato santatta
sato   samitatta  sato  santadhammasamannagatatta  sato  .  buddhanussatiya
sato   dhammanussatiya   sato  sanghanussatiya  sato  silanussatiya  sato
caganussatiya    sato    devatanussatiya    sato    anapanassatiya
sato   marananussatiya   sato   kayagatasatiya   sato   upasamanussatiya
sato  .  ya  sati  anussati  patissati  sati  saranata dharanata apilapanata
assammussanata    sati   satindriyam   satibalam   sammasati   satisambojjhango
ekayanamaggo  ayam  vuccati  sati  .  imaya satiya upeto hoti samupeto
upagato samupagato upapanno samupapanno samannagato so vuccati sato.
     {14.7}  Somam  visattikam  loke  sato samativattatiti ya 4- loke
visattika  imam  loke  visattikam  sato  tarati  uttarati  patarati  samatikkamati
vitivattatiti somam visattikam loke sato samativattati. Tenaha bhagava
@Footnote: 1 Po. Yu. satikaraniyananca. 2 Ma. satiparipandhanam. 3 Ma. asammutthatta.
@4 Ma. loke va sa visattika loke va tam visattikam ....
         Yo kame parivajjeti             sappasseva pada siro
         somam visattikam loke              sato samativattatiti.
     [15] Khettam vatthum hirannam va     gavassam dasaporisam
         thiyo bandhu puthu kame            yo naro anugijjhati.
     [16]  Khettam  vatthum  hirannam  vati  khettanti salikkhettam vihikkhettam
muggakkhettam   masakkhettam   yavakkhettam   godhumakkhettam   tilakkhettam  .
Vatthunti    gharavatthu    kotthavatthu   purevatthu   pacchavatthu   aramavatthu
viharavatthu   .   hirannanti   hirannam   vuccati   kahapanoti  khettam  vatthum
hirannam va.
     [17]  Gavassam  dasaporisanti  gavanti gavo 1- vuccanti. Assati
pasukadayo  vuccanti  .  dasati  cattaro  dasa  antojatako  daso
dhanakkitako daso samam va dasaviyam 2- upeti akamako 3- va dasaviyam 4-
upeti.
                 Amaya dasapi bhavanti heke
                 dhanena kitapi bhavanti dasa
                 samanca eke upayanti dasam 5-
                 bhayapanunnapi bhavanti dasa 6-.
Porisanti tayo purisa bhajaka kammakara upajivinoti gavassam dasaporisam.
     [18]  Thiyo  bandhu  puthu  kameti  thiyoti  itthipariggaho  vuccati .
@Footnote: 1 Ma. gava. 2 Ma. dasabyam. 3 Po. karamako. 4 Ma. Yu. dasavisayam.
@5 Ma. dasayam. 6 Ma. dasati.
Bandhuti    cattaro    bandhu    natibandhavapi    bandhu    gottabandhavapi
bandhu   mantabandhavapi   bandhu   sippabandhavapi   bandhu   .   puthu  kameti
bahu   kame  .  ete  puthu  kama  manapika  rupa  .pe.  manapika
photthabbati thiyo bandhu puthu kame.
     [19]   Yo   naro   anugijjhatiti  yoti  yo  yadiso  yathayutto
yathavihito      yathapakaro      yanthanappatto      yamdhammasamannagato
khattiyo   va  brahmano  va  vesso  va  suddo  va  gahattho  va
pabbajito  va  devo  va  manusso  va  .  naroti satto naro manavo
poso   puggalo   jivo   jatu   jantu   indagu  manujo  .  anugijjhatiti
kilesakamena      vatthukamesu      gijjhati     anugijjhati     paligijjhati
palibajjhatiti yo naro anugijjhati. Tenaha bhagava
         khettam vatthum hirannam va       gavassam dasaporisam
         thiyo bandhu puthu kame          yo naro anugijjhatiti.
     [20] Abala nam baliyanti         maddante nam parissaya
         tato nam dukkhamanveti           navam bhinnamivodakam.
     [21]   Abala   nam  baliyantiti  abalati  abala  kilesa  dubbala
appabala  appathamaka  hina  nihina  parihina  omaka  lamaka  jatukka
paritta   .   te   kilesa   tam   puggalam  sahanti  parisahanti  abhibhavanti
ajjhottharanti     pariyadiyanti     maddantiti    evampi    abala    nam
baliyanti    .   athava   abalam   puggalam   dubbalam   appabalam   appathamakam
Hinam  nihinam  parihinam  omakam  lamakam  jatukkam  parittam  yassa  natthi  saddhabalam
viriyabalam     satibalam     samadhibalam    pannabalam    hiribalam    ottappabalam
te   kilesa   tam   puggalam   sahanti  parisahanti  abhibhavanti  ajjhottharanti
pariyadiyanti maddantiti evampi abala nam baliyanti.
     [22]  Maddante  nam  parissayati  parissayati  1-  dve  parissaya
pakataparissaya ca paticchannaparissaya ca.
     {22.1}  Katame  pakataparissaya . Siha byaggha dipi acchataraccha
koka  gomahisa  hatthi  ahi  vicchika  satapadi  cora  va  assu manava
katakamma   va   akatakamma   va   cakkhurogo   sotarogo  ghanarogo
jivharogo   kayarogo   sisarogo   kannarogo   mukharogo  dantarogo
kaso  saso  pinaso  daho  2-  jaro  kucchirogo  muccha  pakkhandika
sula   visucika   kuttham   gando  kilaso  soso  apamaro  daddu  kandu
kacchu  rakhasa  vitacchika  lohitam  pittam  madhumeho  amsa  pilaka  bhagandala
pittasamutthana   abadha   semhasamutthana   abadha   vatasamutthana
abadha  sannipatika  abadha  utuparinamaja  abadha  visamapariharaja
abadha   opakkamika   abadha   kammavipakaja  abadha  sitam  unham
jighaccha   pipasa   uccaro   passavo   damsamakasavatatapasirimsapasamphassa
iti va ime vuccanti pakataparissaya.
     {22.2} Katame paticchannaparissaya. Kayaduccaritam vaciduccaritam manoduccaritam
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. ime patha natthi. 2 Ma. sabbatka dahoti dissati.
Kamacchandanivaranam    byapadanivaranam    thinamiddhanivaranam   uddhaccakukkuccanivaranam
vicikicchanivaranam  rago  doso  moho  kodho  upanaho  makkho  palaso
issa  macchariyam  maya  satheyyam  thambho  sarambho mano atimano mado
pamado  sabbe  kilesa  sabbe  duccarita  sabbe daratha sabbe parilaha
sabbe santapa sabbakusalabhisankhara ime vuccanti paticchannaparissaya.
     {22.3}  Parissayati kenatthena parissaya. Parisahantiti parissaya.
Parihanaya samvattantiti parissaya. Tatrasayati parissaya.
     {22.4}  Katham parisahantiti parissaya. Te parissaya tam puggalam sahanti
parisahanti   abhibhavanti   ajjhottharanti   pariyadiyanti   maddanti   .  evam
parisahantiti parissaya.
     {22.5}  Katham  parihanaya  samvattantiti  parissaya . Te parissaya
kusalanam   dhammanam   parihanaya   antarayaya   samvattanti   .   katamesam
kusalanam   dhammanam  .  sammapatipadaya  anulomapatipadaya  apaccanikapatipadaya
anvatthapatipadaya      dhammanudhammapatipadaya     silesu     paripurikaritaya
indriyesu    guttadvarataya   bhojane   mattannutaya   jagariyanuyogassa
satisampajannassa       catunnam       satipatthananam       bhavananuyogassa
catunnam     sammappadhananam    bhavananuyogassa    catunnam    iddhippadanam
bhavananuyogassa       pancannam       indriyanam       bhavananuyogassa
pancannam      balanam      bhavananuyogassa     sattannam     bojjhanganam
Bhavananuyogassa    ariyassa    atthangikassa    maggassa   bhavananuyogassa
imesam   kusalanam   dhammanam  parihanaya  antarayaya  samvattanti  .  evam
parihanaya samvattantiti parissaya.
     {22.6}  Katham  tatrasayati  parissaya. Tatthete papaka akusala
dhamma  uppajjanti  attabhavasannissaya  .  yatha  bile  bilasaya  pana
sayanti  dake  dakasaya  pana  sayanti vane vanasaya pana sayanti rukkhe
rukkhasaya  pana  sayanti  evameva  tatthete  papaka  akusala  dhamma
uppajjanti attabhavasannissayati evampi tatrasayati parissaya.
     {22.7} Vuttam hetam bhagavata santevasiko bhikkhave bhikkhu sacariyako
dukkham  na  phasu  viharati  kathanca  bhikkhave  bhikkhu  santevasiko sacariyako
dukkham na phasu viharati idha bhikkhave bhikkhuno cakkhuna rupam disva uppajjanti [1]-
papaka   akusala   dhamma   sarasankappa   sannojaniya   tyassa  anto
vasanti  anvassavanti  papaka  akusala  dhammati  tasma  santevasikoti
vuccati   te   nam   samudacaranti  2-  papaka  akusala  dhammati  tasma
sacariyakoti  vuccati  puna  caparam  bhikkhave  bhikkhuno  sotena  saddam  sutva
ghanena   gandham   ghayitva   jivhaya  rasam  sayitva  kayena  photthabbam
phusitva   manasa   dhammam   vinnaya  uppajjanti  [3]-  papaka  akusala
dhamma   sarasankappa   sannojaniya  tyassa  anto  vasanti  anvassavanti
@Footnote: 1-3 Ma. ye .  2 Ma. samudacaranti nam.
Papaka   akusala   dhammati   tasma   santevasikoti  vuccati  te  nam
samudacaranti   papaka   akusala   dhammati   tasma  sacariyakoti  vuccati
evam  kho  bhikkhave bhikkhu santevasiko sacariyako dukkham na phasu viharatiti.
Evampi tatrasayati parissaya.
     {22.8}   Vuttam   hetam  bhagavata  tayome  bhikkhave  antaramala
antaraamitta     antarasapatta     antaravadhaka    antarapaccatthika
katame  tayo  lobho bhikkhave antaramalo 1- antaraamitto antarasapatto
antaravadhako   antarapaccatthiko   doso   bhikkhave   antaramalo   2-
antaraamitto     antarasapatto     antaravadhako    antarapaccatthiko
moho    bhikkhave   antaramalo   3-   antaraamitto   antarasapatto
antaravadhako   antarapaccatthiko  ime  kho  bhikkhave  tayo  antaramala
antaraamitta antarasapatta antaravadhaka antarapaccatthikati.
         Anatthajanano lobho         lobho cittappakopano
         bhayamantarato jatam           tam jano navabujjhati
         luddho attham na janati     luddho dhammam na passati
         andhatamam tada hoti          yam lobho sahate naram
         anatthajanano doso          doso cittappakopano
         bhayamantarato jatam            tam jano navabujjhati
         kuddho attham na janati     kuddho dhammam na passati
@Footnote:1-2-3 Ma. Yu. antaramalam. sabbattha idisameva.
         Andhatamam tada hoti          yam kodho 1- sahate naram
         anatthajanano moho          moho cittappakopano
         bhayamantarato jatam            tam jano navabujjhati
         mulho attham na janati     mulho dhammam na passati
         andhatamam tada hoti          yam moho sahate naranti.
Evampi tatrasayati parissaya.
     {22.9}  Vuttam  hetam  bhagavata  tayo kho maharaja purisassa dhamma
ajjhattam   uppajjamana   uppajjanti   ahitaya   dukkhaya  aphasuviharaya
katame  tayo  lobho  kho  maharaja  purisassa dhammo ajjhattam uppajjamano
uppajjati  ahitaya  dukkhaya  aphasuviharaya  doso  kho maharaja purisassa
dhammo  ajjhattam  uppajjamano  uppajjati  ahitaya  dukkhaya aphasuviharaya
moho  kho  maharaja  purisassa  dhammo  ajjhattam  uppajjamano  uppajjati
ahitaya  dukkhaya  aphasuviharaya  ime  kho maharaja tayo purisassa dhamma
ajjhattam uppajjamana uppajjanti ahitaya dukkhaya aphasuviharayati.
         Lobho doso ca moho ca     purisam papacetasam
         himsanti attasambhuta        tacasaramva samphalanti.
Evampi tatrasayati parissaya.
@Footnote: 1 Ma. doso.
     {22.10} Vuttam hetam bhagavata
                     rago ca doso ca itonidana
                     arati rati lomahamso ito jato
                     ito samutthaya manovitakka
                     kumaraka dhankamivossajjantiti.
Evampi tatrasayati parissaya.
     {22.11}  Maddante  nam  parissayati te parissaya tam puggalam sahanti
parisahanti   abhibhavanti   ajjhottharanti   pariyadiyanti   maddantiti  maddante
nam parissaya.
     [23]  Tato  nam dukkhamanvetiti [1]- tato tato parissayato tam puggalam
dukkham   anveti  anugacchati  anvayikam  hoti  jatidukkham  anveti  anugacchati
anvayikam  hoti  jaradukkham  anveti  anugacchati  anvayikam  hoti byadhidukkham
anveti   anugacchati   anvayikam   hoti   maranadukkham   anveti   anugacchati
anvayikam      hoti     sokaparidevadukkhadomanassupayasadukkham     anveti
anugacchati     anvayikam      hoti    nerayikadukkham    tiracchanayonikadukkham
pittivisayikadukkham    anveti    anugacchati   anvayikam   hoti   manusakadukkham
gabbhokkantimulakadukkham       gabbhe      thitimulakadukkham       gabbhavutthana-
mulakadukkham      jatassupanibandhikadukkham     2-     jatassaparadheyyakadukkham
attupakkamadukkham     parupakkamadukkham     anveti     anugacchati    anvayikam
hoti   dukkhadukkham   anveti   anugacchati   anvayikam   hoti   sankharadukkham
@Footnote: 1 Ma. Yu. tatoti .  2 Ma. jatassupanibandhakam dukkham.
Viparinamadukkham  cakkhurogo  sotarogo  ghanarogo  jivharogo  kayarogo
sisarogo  kannarogo  mukharogo  dantarogo  kaso  saso  pinaso daho
jaro   kucchirogo  muccha  pakkhandika  sula  1-  visucika  kuttham  gando
kilaso   soso  apamaro  daddu  kandu  kacchu  rakhasa  vitacchika  lohitam
pittam   madhumeho   amsa   pilaka   bhagandala   pittasamutthana  abadha
semhasamutthana    abadha    vatasamutthana   abadha   sannipatika
abadha  utuparinamaja  abadha  visamapariharaja  abadha  opakkamika
abadha  kammavipakaja  abadha  sitam  unham  jighaccha  pipasa uccaro
passavo         damsamakasavatatapasirimsapasamphassadukkham        matumaranadukkham
pitumaranadukkham       bhatumaranadukkham       bhaginimaranadukkham      puttamaranadukkham
dhitumaranadukkham      natibyasanadukkham      bhogabyasanadukkham     rogabyasanadukkham
silabyasanadukkham   ditthibyasanadukkham   anveti   anugacchati   anvayikam   hotiti
tato nam dukkhamanveti.
     [24]  Navam  bhinnamivodakanti yatha bhinnam navam udakam 2- anvayikam 3-
tato  tato  udakam  anveti  anugacchati anvayikam hoti puratopi udakam anveti
anugacchati  anvayikam  hoti  pacchatopi  hetthatopi  passatopi  udakam anveti
anugacchati  anvayikam  hoti  evameva  tato tato parissayato tam puggalam dukkham
anveti  anugacchati  anvayikam  hoti  jatidukkham  anveti anugacchati anvayikam
hoti   .pe.   ditthibyasanadukkham   anveti   anugacchati   anvayikam  hotiti
@Footnote: 1 Ma. Yu. sula.. 2 Ma. dakamesi tato tato .... 3 Yu. anvayikanti pathapadam
@natthi.
Navam bhinnamivodakam. Tenaha bhagava
         abala nam baliyanti                maddante nam parissaya
         tato nam dukkhamanveti              navam bhinnamivodakanti.
     [25] Tasma jantu sada sato      kamani parivajjaye
         te pahaya tare ogham              navam sitvava paragu.
     [26]  Tasma  jantu  sada  satoti  tasmati tasma tamkarana tamhetu
tappaccaya   tamnidana   1-   etam   adinavam   sampassamano  kamesuti
tasma   .  jantuti  satto  naro  manavo  poso  puggalo  jivo  jatu
jantu   indagu   manujo   .  sadati  sada  sabbada  sabbakalam  niccakalam
dhuvakalam   satatam   samitam   abbokinnam   pokhanupokham   2-   udakummikajatam
avici  santati  sahitam  phusitam  3-  purebhattam  pacchabhattam purimayamam majjhimayamam
pacchimayamam   kale  junhe  vasse  hemante  gimhe  purime  vayokhandhe
majjhime   vayokhandhe   pacchime   vayokhandhe  .  satoti  catuhi  karanehi
sato   kaye   kayanupassanasatipatthanam   bhavento   sato   vedanasu
citte    dhammesu    dhammanupassanasatipatthanam    bhavento   sato  .
Aparehipi  4-  catuhi  karanehi  sato  .pe.  so  vuccati  satoti tasma
jantu sada sato.
     [27]   Kamani  parivajjayeti  kamaniti  uddanato  dve  kama
vatthukama  ca  kilesakama  ca  .pe.  ime  vuccanti  vatthukama .pe.
@Footnote: 1 tamnidanantipi patho. 2 Ma. Yu. ponkhanuponkham. 3 Ma. phassitam. Po. Yu.
@phussitam. ito param evam natabbam. 4 ma pisaddo natthi.
Ime   vuccanti   kilesakama  .  kamani  parivajjayeti  dvihi  karanehi
kame  parivajjeyya  vikkhambhanato  va  samucchedato va. Katham vikkhambhanato
kame   parivajjeyya   .   atthikankalupama   kama   appassadatthenati
passanto    vikkhambhanato    kame   parivajjeyya   mamsapesupama   kama
bahusadharanatthenati    passanto    vikkhambhanato    kame   parivajjeyya
tinukkupama   kama   anudahanatthenati   passanto   vikkhambhanato   kame
parivajjeyya   .pe.   nevasannanasannayatanasamapattim   bhaventopi  1-
vikkhambhanato  kame  parivajjeyya  .  evam vikkhambhanato kame parivajjeyya
.pe. Evam samucchedato kame parivajjeyyati kamani parivajjaye.
     [28] Te pahaya tare oghanti teti vatthukame parijanitva kilesakame
pahaya     pajahitva     vinoditva    byantikaritva    anabhavangamitva
kamacchandanivaranam     pahaya     pajahitva    vinoditva    byantikaritva
anabhavangamitva     byapadanivaranam     thinamiddhanivaranam    uddhaccakukkucca-
nivaranam   vicikicchanivaranam   pahaya   pajahitva   vinoditva  byantikaritva
anabhavangamitva  kamogham  bhavogham  ditthogham  avijjogham  tareyya  uttareyya
patareyya samatikkameyya vitivatteyyati te pahaya tare ogham.
     [29]   Navam  sitvava  paraguti  yatha  garukam  navam  bharikam  udakam
sincitva   2-   osincitva   chaddetva  lahukaya  navaya  khippam  lahum
@Footnote: 1 Ma. pisaddo natthi .  2 Ma. Yu. sitva.
Appakasireneva   param   gaccheyya   evameva   vatthukame   parijanitva
kilesakame  pahaya  pajahitva  vinoditva  byantikaritva  anabhavangamitva
kamacchandanivaranam       byapadanivaranam      thinamiddhanivaranam      uddhacca-
kukkuccanivaranam     vicikicchanivaranam     pahaya    pajahitva    vinoditva
byantikaritva    anabhavangamitva    khippam   lahum   appakasireneva   param
gaccheyya   .  param  vuccati  amatam  nibbanam  yo  so  sabbasankharasamatho
sabbupadhipatinissaggo    tanhakkhayo    virago   nirodho   nibbanam   param
gaccheyya   param   adhigaccheyya   param   phuseyya  param  sacchikareyya .
Paraguti  yopi  param  gantukamo  sopi  paragu  yopi  param  gacchati sopi
paragu yopi param gato sopi paragu.
     {29.1}   Vuttam  hetam  bhagavata  tinno  paragato  thale  titthati
brahmanoti  .  brahmanoti  kho  bhikkhave  arahato  etam  adhivacanam  so
abhinnaparagu       parinnaparagu       pahanaparagu      bhavanaparagu
sacchikiriyaparagu      samapattiparagu      abhinnaparagu     sabbadhammanam
parinnaparagu   sabbadukkhanam   pahanaparagu   sabbakilesanam   bhavanaparagu
catunnam    ariyamagganam    sacchikiriyaparagu    nirodhassa    samapattiparagu
sabbasamapattinam    so    vasippatto    paramippatto   ariyasmim   silasmim
vasippatto      paramippatto     ariyasmim     samadhismim     vasippatto
paramippatto   ariyaya   pannaya   vasippatto   paramippatto   ariyaya
vimuttiya    so    paragato    parappatto    antagato   antappatto
Kotigato    kotippatto    pariyantagato    pariyantappatto   vosanagato
vosanappatto     tanagato    tanappatto    lenagato    lenappatto
saranagato     saranappatto     abhayagato     abhayappatto     accutagato
accutappatto    amatagato    amatappatto   nibbanagato   nibbanappatto
so     vutthavaso     cinnacarano    gataddho    gatadiso    gatakotiko
palitabrahmacariyo     uttamaditthippatto     bhavitamaggo     pahinakileso
patividdhakuppo    sacchikatanirodho    dukkham    tassa   parinnatam   samudayo
pahino   maggo   bhavito   nirodho   sacchikato   abhinneyyam   abhinnatam
parinneyyam     parinnatam     pahatabbam    pahinam    bhavetabbam    bhavitam
sacchikatabbam sacchikatam
     {29.2}    so   ukkhittapaligho   sankinnaparikkho   abbulhesiko
niraggalo   ariyo   pannaddhajo   pannabharo  visannutto  pancangavippahino
chalangasamannagato    ekarakkho    caturapasseno    panunnapaccekasacco
samavayasatthesano    anavilasankappo   passaddhakayasankharo   suvimuttacitto
suvimuttapanno kevali vusitava uttamapuriso paramapuriso paramappattippatto
     {29.3}  so neva acinati 1- na apacinati apacinitva thito neva
pajahati  na upadiyati pajahitva thito neva visineti 2- na ussineti visinetva
thito  neva  vidhupeti  na  sandhupeti vidhupetva thito asekkhena silakkhandhena
samannagatatta  thito  asekkhena  samadhikkhandhena asekkhena pannakkhandhena
asekkhena     vimuttikkhandhena     asekkhena    vimuttinanadassanakkhandhena
@Footnote: 1 Po. neva acinnati na apacinati apaviditva. Ma. nevacinati. 2 Ma. neva
@samsibbati.
Samannagatatta  thito  saccam  patipadayitva  thito  evam  1- samatikkamitva
thito  kilesaggim  pariyadayitva  thito  aparigamanataya thito kutam 2- samadaya
thito   muttipatisevanataya   thito   mettaya  parisuddhiya  thito  karunaya
muditaya    upekkhaya   parisuddhiya   thito   accantaparisuddhiya   thito
akammannataya   3-   parisuddhiya   thito  vimuttatta  thito  santusitatta
thito   khandhapariyante   thito  dhatupariyante  thito  ayatanapariyante  thito
gatipariyante    thito   upapattipariyante   thito   patisandhipariyante   thito
bhavapariyante  thito  samsarapariyante  thito  vattapariyante  thito  antimabhave
thito antimasamussaye thito antimadehadharo araha.
         Tassayam pacchimako bhavo      carimoyam samussayo
         jatimaranasamsaro               natthi tassa punabbhavoti.
Navam sitvava paragu. Tenaha bhagava
         tasma jantu sada sato      kamani parivajjaye
         te pahaya tare ogham           navam sitvava paraguti.
               Pathamo kamasuttaniddeso nitthito.
                    --------------
@Footnote: 1 Ma. Yu. ejam. 2 Ma. Yu. katam. 3 Ma. akamyataya.
                  Dutiyo guhatthakasuttaniddeso
            [30] Satto guhayam bahunabhichanno
                     tittham naro mohanasmim pagalho
                     dure viveka hi tathavidho so
                     kama hi loke na hi suppahaya.
     [31]  Satto  guhayam  bahunabhichannoti  sattoti hi kho vuttam. Apica
guha  tava  vattabba  .  guha  vuccati  kayo. Kayoti va guhati va
dehoti  va  sandehoti  va  navati va rathoti va dhajoti va vammikoti
va  niddhanti  va nagaranti va kutiti va gandoti va kumbhoti 1- va [2]-
kayassetam  adhivacanam  .  satto  guhayanti  guhayam satto visatto asatto
laggo  laggito  palibuddho  .  yatha  bhittikhile  va  nagadante va bhandam
sattam   visattam  asattam  laggam  laggitam  palibuddham  evameva  guhayam  satto
visatto asatto laggo laggito palibuddho.
     {31.1}  Vuttam  hetam  bhagavata  rupe  kho  [3]- yo chando yo
rago    ya    nandi   ya   tanha   ye   upayupadana   cetaso
adhitthanabhinivesanusaya     tatrasatto     4-     tasma    sattoti
vuccatiti  .  sattoti  lagganadhivacananti   satto  guhayam . Bahunabhichannoti
bahukehi   kilesehi   channo   ragena  channo  dosena  channo  mohena
@Footnote: 1 Yu. kummo. 2 Po. Ma. Yu. nagoti va. 3 Ma. Yu. radha-iti atthi.
@4 Ma. Yu. tatra satto tatra visatto.
Channo   kodhena   channo  upanahena  channo  makkhena  channo  palasena
channo  issaya  channo  macchariyena  channo  mayaya  channo  satheyyena
channo   thambhena  channo  sarambhena  channo  manena  channo  atimanena
channo   madena   channo  pamadena  channo  sabbakilesehi  sabbaduccaritehi
sabbadarathehi    sabbaparilahehi    sabbasantapehi   sabbakusalabhisankharehi
channo   ucchanno   avuto   nivuto   ophuto  1-  pihito  paticchanno
patikujjitoti satto guhayam bahunabhichanno.
     [32]  Tittham  naro  mohanasmim pagalhoti tittham naroti titthanto naro
ratto  ragavasena  titthati  duttho  dosavasena  titthati  mulho  mohavasena
titthati   vinibandho   manavasena   titthati   paramattho  ditthivasena  titthati
vikkhepagato   uddhaccavasena   titthati  anitthangato  vicikicchavasena  titthati
thamagato anusayavasena titthatiti 2- evampi tittham naro.
     {32.1}  Vuttam  hetam  bhagavata  santi bhikkhave cakkhuvinneyya rupa
ittha    kanta   manapa   piyarupa   kamupasanhita   rajaniya   tance
bhikkhu    abhinandati    abhivadati    ajjhosaya    titthati   santi   bhikkhave
sotavinneyya    sadda    ghanavinneyya    gandha    jivhavinneyya
rasa    kayavinneyya    photthabba   manovinneyya   dhamma   ittha
kanta    manapa    piyarupa   kamupasanhita   rajaniya   tance   bhikkhu
abhinandati abhivadati ajjhosaya titthatiti. Evampi tittham naro.
@Footnote: 1 Ma. Yu. ovuto. 2 Ma. itisaddo natthi.
     {32.2}  Vuttam  hetam  bhagavata  rupupayam  1- va bhikkhave vinnanam
titthamanam   titthati   ruparammanam   rupappatittham   nandupasevanam   2-   vuddhim
virulhim   vepullam   apajjati   vedanupayam   va  bhikkhave  sannupayam  va
bhikkhave    sankharupayam    va   bhikkhave   vinnanam   titthamanam   titthati
sankhararammanam     sankharappatittham     nandupasevanam     vuddhim     virulhim
vepullam apajjatiti. Evampi tittham naro.
     {32.3}  Vuttam 3- hetam bhagavata kavalinkare ce bhikkhave ahare
atthi  rago  atthi  nandi  atthi  tanha  patitthitam  tattha  vinnanam  virulham
yattha    patitthitam   vinnanam   virulham   atthi   tattha   namarupassavakkanti
yattha   atthi   namarupassavakkanti   atthi  tattha  sankharanam  vuddhi  yattha
atthi   sankharanam   vuddhi   atthi  tattha  ayatim  punabbhavabhinibbatti  yattha
atthi   ayatim   punabbhavabhinibbatti   atthi   tattha   ayatim  jatijaramaranam
yattha  atthi  ayatim  jatijaramaranam  sasokantam  bhikkhave  sarajam saupayasanti
vadami 4-.
     {32.4}  Phasse ce bhikkhave ahare manosancetanaya ce bhikkhave
ahare  vinnane  ce  bhikkhave  ahare  atthi rago atthi nandi atthi
tanha   patitthitam   tattha   vinnanam   virulham   yattha   patitthitam   vinnanam
virulham   atthi  tattha  namarupassavakkanti  yattha  atthi  namarupassavakkanti
atthi  tattha  sankharanam  vuddhi  yattha  atthi  sankharanam  vuddhi  atthi tattha
ayatim    punabbhavabhinibbatti    yattha   atthi   ayatim   punabbhavabhinibbatti
@Footnote: 1 Ma. Yu. rupupayam .. sankharupayam. sabbattha idisameva. 2 Ma. nandupasecanam.
@3 Ma. Yu. vuttampi hetam. 4 Po. Ma. vadamiti evampi tittham naro. sabbattha
@idisameva.
Bhinibbatti   atthi   tattha   ayatim   jatijaramaranam   yattha   atthi  ayatim
jatijaramaranam   sasokantam   bhikkhave   sarajam   saupayasanti   vadamiti .
Evampi tittham naro.
     {32.5}  Mohanasmim  pagalhoti  mohana  vuccanti  panca kamaguna
cakkhuvinneyya   rupa   ittha   kanta  manapa  piyarupa  kamupasanhita
rajaniya   sotavinneyya  sadda  ghanavinneyya  gandha  jivhavinneyya
rasa   kayavinneyya   photthabba   ittha   kanta   manapa  piyarupa
kamupasanhita  rajaniya  .  kimkarana  mohana  vuccanti  panca kamaguna.
Yebhuyyena    devamanussa    pancasu   kamagunesu   muyhanti   sammuyhanti
sampamuyhanti   mulha  sammulha  sampamulha  avijjaya  andhikata  avuta
nivuta   ophuta   pihita   paticchanna   patikujjita   tamkarana  mohana
vuccanti   panca  kamaguna  .  mohanasmim  pagalhoti  mohanasmim  pagalho
ogalho ajjhogalho nimuggoti tittham naro mohanasmim pagalho.
     [33] Dure viveka hi tathavidho soti vivekati tayo viveka kayaviveko
cittaviveko upadhiviveko.
     {33.1}  Katamo  kayaviveko  .  idha bhikkhu vivittam senasanam bhajati
arannam   rukkhamulam   pabbatam   kandaram   giriguham  susanam  vanapattham  abbhokasam
palalapunjam   kayena   ca   vivitto  viharati  so  eko  gacchati  eko
titthati    eko    nisidati   eko   seyyam   kappeti   eko   gamam
Pindaya   pavisati  eko  patikkamati  eko  raho  nisidati  eko  cankamam
adhitthati  eko  carati  viharati  iriyati  vattati  paleti  yapeti  yapeti
ayam kayaviveko.
     {33.2}  Katamo  cittaviveko . Pathamam jhanam samapannassa nivaranehi
cittam   vivittam   hoti   dutiyam   jhanam  samapannassa  vitakkavicarehi  cittam
vivittam  hoti  tatiyam  jhanam  samapannassa  pitiya  cittam  vivittam hoti catuttham
jhanam   samapannassa   sukhadukkhehi  cittam  vivittam  hoti  akasanancayatanam
samapannassa     rupasannaya     patighasannaya     nanattasannaya    cittam
vivittam    hoti    vinnanancayatanam    samapannassa   akasanancayatana-
sannaya    cittam    vivittam    hoti    akincannayatanam    samapannassa
vinnanancayatanasannaya    cittam   vivittam   hoti   nevasannanasannayatanam
samapannassa      akincannayatanasannaya     cittam     vivittam     hoti
sotapannassa      sakkayaditthiya     vicikicchaya     silabbattaparamasa
ditthanusaya   vicikicchanusaya   tadekatthehi   ca  kilesehi  cittam  vivittam
hoti    sakadagamissa   olarika   kamaragasannojana   patighasannojana
olarika   kamaraganusaya   patighanusaya   tadekatthehi   ca  kilesehi
cittam    vivittam    hoti   anagamissa   anusahagata   kamaragasannojana
patighasannojana       anusahagata      kamaraganusaya      patighanusaya
tadekatthehi  ca  kilesehi  cittam  vivittam hoti arahato ruparaga aruparaga
mana   uddhacca   avijjaya  mananusaya  bhavaraganusaya  avijjanusaya
Tadekatthehi   ca   kilesehi   bahiddha   ca  sabbanimittehi  cittam  vivittam
hoti ayam cittaviveko.
     {33.3}  Katamo  upadhiviveko. Upadhi vuccanti kilesa ca khandha ca
abhisankhara   ca  .  upadhiviveko  vuccati  amatam  nibbanam  yo  so  1-
sabbasankharasamatho      sabbupadhipatinissaggo      tanhakkhayo      virago
nirodho nibbanam ayam upadhiviveko.
     {33.4}  Kayaviveko  ca  vupakatthakayanam  2-  nekkhammabhiratanam
cittaviveko   ca   parisuddhacittanam   paramavodanappattanam  upadhiviveko  ca
nirupadhinam puggalanam visankharagatanam.
     {33.5} Dure viveka hiti yo so evam guhayam satto evam bahukehi
kilesehi   channo   evam  mohanasmim  pagalho  so  kayavivekapi  dure
cittavivekapi  dure  upadhivivekapi  dure  vidure  suvidure  na  santike na
samanta   anasanne   anupakatthe   3-  .  tathavidhoti  tathavidho  4-
tadiso   tassanthito   tappakaro   tappatibhago   yo   so   mohanasmim
pagalhoti dure viveka hi tathavidho so.
     [34]  Kama  hi  loke  na  hi  suppahayati  kamati uddanato
dve kama vatthukama ca kilesakama ca.
     {34.1}  Katame  vatthukama  .  manapika  rupa manapika sadda
manapika  gandha  manapika  rasa  manapika photthabba attharana papurana
dasidasa   ajelaka   kukkutasukara   hatthigavassavalava   khettam   vatthu
@Footnote: 1 Po. Ma. ayam patho natthi. 2 Ma. vivekatthakayanam. 3 Po. navakatthe.
@Ma. vivekatthe. 4 Po. Ma. ayam patho natthi.
Hirannam   suvannam   gamanigamarajadhaniyo   ratthanca   janapado   ca   koso
ca   kotthagaranca   yankinci   rajaniyavatthu  vatthukama  .  apica  atita
kama    anagata   kama   paccuppanna   kama   ajjhatta   kama
bahiddha    kama    ajjhattabahiddha   kama   hina   kama   majjhima
kama   panita   kama   apayika   kama  manusika  kama  dibba
kama    paccupatthita   kama   nimmita   kama   paranimmita   kama
pariggahita   kama   apariggahita   kama  mamayita  kama  amamayita
kama   sabbepi   kamavacara   dhamma   sabbepi   rupavacara   dhamma
sabbepi     arupavacara     dhamma     tanhavatthuka     tanharammana
kamaniyatthena    rajaniyatthena    madaniyatthena    kama   ime   vuccanti
vatthukama.
     {34.2} Katame kilesakama. Chando kamo rago kamo chandarago
kamo  sankappo  kamo  rago  kamo  sankapparago kamo yo kamesu
kamacchando     kamarago     kamanandi     kamatanha    kamasneho
kamaparilaho     kamamuccha    kamajjhosanam    kamogho    kamayogo
kamupadanam kamacchandanivaranam
         addasam kama te mulam          sankappa kama jayasi
         na tam sankappayissami        evam kama na hehisi.
Ime   vuccanti   kilesakama   .   loketi   apayaloke  manussaloke
devaloke   khandhaloke  dhatuloke  ayatanaloke  .  kama  hi  loke
Na  hi  suppahayati  kama  hi  loke  duppahaya  duccaja  duppariccaja
dunnimmadaya   [1]-   dubbinivedhaya   duttara   duppatara  dussamatikkama
dubbitivattati 2- kama hi loke na hi suppahaya. Tenaha bhagava
                     satto guhayam bahunabhichanno
                     tittham naro mohanasmim pagalho
                     dure viveka hi tathavidho so
                     kama hi loke na hi suppahayati.
            [35] Icchanidana bhavasatabaddha 3-
                     te duppamunca na hi annamokkha
                     paccha pure vapi apekkhamana
                     imeva kame purimeva jappam.
     [36]   Icchanidana   bhavasatabaddhati   icchati   vuccati  tanha
yo   rago   sarago   anunayo  anurodho  nandi  nandirago  cittassa
sarago   iccha   muccha  ajjhosanam  gedho  paligedho  sango  panko
eja   maya   janika   sanjanani   sibbini   jalini   sarita  visattika
suttam    visata    ayuhani    dutiya   panidhi   bhavanetti   vanam   vanatho
santhavo    sneho    apekkha    patibandha   4-   asa   asimsana
asimsitattam    rupasa    saddasa   gandhasa   rasasa   photthabbasa
labhasa     dhanasa     puttasa     jivitasa    jappa    pajappa
@Footnote: 1 Ma. dunnivethaya. Yu. dunnivedhaya. 2 Ma. dubbinivattati. 3 katthaci
@potthake bhavasatabandhati patho dissati. 4 Po. Ma. patibandhu. Yu. patibandho.
Abhijappa    jappa    jappana    jappitattam    loluppa   loluppayana
loluppayitattam     pucchancikata     1-     sadhukamyata    adhammarago
visamalobho     nikanti     nikamana    patthana    pihana    sampatthana
kamatanha      bhavatanha      vibhavatanha     rupatanha     arupatanha
nirodhatanha      rupatanha     saddatanha     gandhatanha     rasatanha
photthabbatanha   dhammatanha   ogho   yogo  gantho  upadanam  avaranam
nivaranam   chadanam   bandhanam  upakkileso  anusayo  pariyutthanam  lata  veviccham
dukkhamulam   dukkhanidanam   dukkhappabhavo   marapaso   marabalisam   maravisayo
tanhanadi     tanhajalam     tanhagaddulam     tanhasamuddo     abhijjha
lobho   akusalamulam   .  icchanidanati  icchanidana  2-  icchahetuka
icchapaccaya icchakarana icchapabhavati icchanidana.
     {36.1}  Bhavasatabaddhati  ekam  bhavasatam  sukha  vedana . Dve
bhavasatani   sukha   ca   vedana   itthanca   vatthu  .  tini  bhavasatani
yobbannam   arogyam   jivitam   .   cattari   bhavasatani   labho  yaso
pasamsa   sukham   .   panca  bhavasatani  manapika  rupa  manapika  sadda
manapika   gandha   manapika   rasa   manapika   photthabba   .   cha
bhavasatani    cakkhusampada    sotasampada    ghanasampada   jivhasampada
kayasampada   manosampada   .  bhavasatabaddhati  sukhaya  vedanaya  baddha
itthasmim    vatthusmim   baddha   yobbanne   baddha   arogye   baddha
jivite   baddha   labhe   baddha   yase  baddha  pasamsaya  baddha  sukhe
@Footnote: 1 Po. muncikata. Ma. pucchanchikata. Yu. mucchanchikata. 2 Ma. icchanidanaka.
Baddha   manapikesu  rupesu  baddha  saddesu  gandhesu  rasesu  manapikesu
photthabbesu      baddha     cakkhusampadaya     baddha     sotasampadaya
ghanasampadaya      jivhasampadaya      kayasampadaya      manosampadaya
baddha   vinibaddha   abaddha  lagga  laggita  palibuddhati  icchanidana
bhavasatabaddha.
     [37]  Te  duppamunca  na  hi  annamokkhati  te va bhavasatavatthu
duppamunca satta va etto dummocaya.
     {37.1}  Katham te bhavasatavatthu duppamunca. Sukha vedana dummunca
ittham    vatthu    dummuncam    yobbannam   dummuncam   arogyam   dummuncam
jivitam   dummuncam   labho   dummunco   yaso  dummunco  pasamsa  dummunca
sukham   dummuncam   manapika   rupa   dummunca   manapika  sadda  gandha
rasa    photthabba    dummunca   cakkhusampada   dummunca   sotasampada
ghanasampada    jivhasampada    kayasampada    manosampada    dummunca
duppamunca    dummocaya    duppamocaya    dunnimmadaya    dubbinivedhaya
duttara  duppatara  dussamatikkama  dubbitivatta  .  evante  bhavasatavatthu
duppamunca.
     {37.2}  Katham  satta  etto  dummocaya  .  sukhaya  vedanaya
satta    dummocaya    itthasma    vatthusma   dummocaya   yobbanna
dummocaya    arogya    dummocaya    jivita    dummocaya   labha
dummocaya     yasa     dummocaya     pasamsaya    dummocaya    sukha
Dummocaya    manapikehi    rupehi    dummocaya   manapikehi   saddehi
gandhehi   rasehi   photthabbehi   dummocaya   cakkhusampadaya   dummocaya
sotasampadaya      ghanasampadaya      jivhasampadaya      kayasampadaya
manosampadaya     dummocaya    duppamocaya    duruddhara    dussamuddhara
dubbutthapana    1-    dussamutthapana    .   evam   satta   etto
dummocayati te duppamunca.
     {37.3}   Na  hi  annamokkhati  te  attana  palipapalipanna  na
sakkonti  param  palipapalipannam  uddharitum  .  vuttam  hetam  bhagavata  so  vata
cunda    attana    palipapalipanno    param    palipapalipannam    uddharissatiti
netam  thanam  vijjati  so  vata  cunda  attana adanto avinito aparinibbuto
param   damessati   vinessati   parinibbapessatiti  netam  thanam  vijjatiti .
Evam  na  hi  annamokkha  .  athava  natthanno  koci  mocetum  2- te
yadi   mucceyyum  sakena  thamena  sakena  balena  sakena  viriyena  sakena
parakkamena   sakena  purisathamena  sakena  purisabalena  sakena  purisaviriyena
sakena     purisaparakkamena     attana     sammapatipadam    anulomapatipadam
apaccanikapatipadam     anvatthapatipadam     dhammanudhammapatipadam     patipajjamana
mucceyyunti. Evampi na hi annamokkha.
     {37.4} Vuttam hetam bhagavata
                   naham samissami pamocanaya
                   kathamkathim dhotaka kanci loke
@Footnote: 1 Ma. dubbutthapaya dussamutthapaya dunnivethaya dubbinivethaya duttara duppatara
@dussamatikkama dubbinivatta. 2 Ma. Yu. moceta.
                   Dhammanca settham abhijanamano
                   evam tuvam oghamimam taresiti.
Evampi na hi annamokkha.
     {37.5} Vuttam hetam bhagavata
                  attana pakatam papam         attana sankilissati
                  attana akatam papam         attanava visujjhati
                  suddhi asuddhi paccattam       nanno annam visodhayeti.
Evampi   na   hi  annamokkha  .  vuttam  hetam  bhagavata  evameva  kho
brahmana    titthateva   nibbanam   titthati   nibbanagamimaggo   titthamaham
samadapeta  atha  ca  pana  mama  savaka  maya  evam  ovadiyamana evam
anusasiyamana    appekacce    accantanittham    nibbanam    aradhenti
ekacce   naradhenti   ettha   kyaham   brahmana  karomi  maggakkhayi
brahmana   tathagato   maggam   buddho   acikkhati  attana  patipajjamana
mucceyyunti   .  evampi  na  hi  annamokkhati  te  duppamunca  na  hi
annamokkha.
     [38]  Paccha  pure  vapi  apekkhamanati  paccha  vuccati  anagatam
pure  vuccati  atitam  .  apica  atitam  upadaya  anagatanca  paccuppannanca
paccha anagatam upadaya atitanca paccuppannanca pure.
     {38.1} Katham pure apekkham karoti. Evamrupo ahosim atitamaddhananti
tattha   nandim  samanvagameti  1-  evamvedano  ahosim  evamsanno  ahosim
@Footnote: 1 Po. Ma. samannaneti. sabbattha idisameva.
Evamsankharo    ahosim   evamvinnano   ahosim   atitamaddhananti   tattha
nandim  samanvagameti  .  evampi  pure  apekkham  karoti. Athava iti me
cakkhu    ahosi    atitamaddhanam   iti   rupati   tattha   chandaragapatibaddham
hoti     vinnanam     chandaragapatibaddhatta     vinnanassa    tadabhinandati
tadabhinandanto  evampi  pure  apekkham  karoti  .  iti  me  sotam ahosi
atitamaddhanam   iti   saddati   .   iti  me  ghanam  ahosi  atitamaddhanam
iti  gandhati  .  iti  me  jivha  ahosi  atitamaddhanam  iti  rasati .
Iti   me   kayo  ahosi  atitamaddhanam  iti  photthabbati  .  iti  me
mano    ahosi   atitamaddhanam   iti   dhammati   tattha   chandaragapatibaddham
hoti     vinnanam     chandaragapatibaddhatta     vinnanassa    tadabhinandati
tadabhinandanto   evampi  pure  apekkham  karoti  .  athava  yanissa  1-
tani   pubbe   matugamena   saddhim   hasitalapitakilitani   tadassadeti  tam
nikameti tena ca vittim apajjati. Evampi pure apekkham karoti.
     {38.2} Katham paccha apekkham karoti. Evamrupo siyam anagatamaddhananti
tattha  nandim  samanvagameti  evamvedano  siyam  evamsanno siyam evamsankharo
siyam  evamvinnano  siyam  anagatamaddhananti  tattha  nandim  samanvagameti .
Evampi  paccha  apekkham karoti. Athava iti me cakkhu siya anagatamaddhanam
iti  rupati  appatiladdhassa  patilabhaya  cittam  panidahati  cetaso  panidhana-
paccaya  tadabhinandati  tadabhinandanto  evampi  paccha  apekkham  karoti .
@Footnote: 1 Yu. yanassu.
Iti  me  sotam  siya  anagatamaddhanam  iti  saddati. Iti me ghanam siya
anagatamaddhanam  iti  gandhati  .  iti  me  jivha  siya  anagatamaddhanam
iti  rasati  .  iti  me  kayo  siya anagatamaddhanam iti photthabbati.
Iti   me   mano   siya   anagatamaddhanam   iti  dhammati  appatiladdhassa
patilabhaya    cittam    panidahati    cetaso   panidhanapaccaya   tadabhinandati
tadabhinandanto  evampi  paccha  apekkham  karoti  .  athava iminaham silena
va  vattena  va  tapena  va  brahmacariyena  va  devo  va bhavissami
devannataro    vati    appatiladdhassa    patilabhaya    cittam    panidahati
cetaso   panidhanapaccaya   tadabhinandati   tadabhinandanto   evampi   paccha
apekkham karotiti paccha pure vapi apekkhamana.
     [39]  Imeva  kame  purimeva  jappanti imeva kameti paccuppanne
panca    kamagune    icchanta    sadiyanta    patthayanta    pihayanta
abhijappanta   .   purimeva   jappanti  atite  panca  kamagune  jappanta
pajappanta abhijappantati imeva kame purimeva jappam. Tenaha bhagava
                     icchanidana bhavasatabaddha
                     te duppamunca na hi annamokkha
                     paccha pure vapi apekkhamana
                     imeva kame purimeva jappanti.
            [40] Kamesu giddha pasuta pamulha
                     avadaniya te visame nivittha
                     dukkhupanita paridevayanti
                     kimsu bhavissama ito cutase.
     [41]  Kamesu  giddha  pasuta  pamulhati  kamati  uddanato dve
kama  vatthukama  ca  kilesakama  ca  .pe.  ime  vuccanti vatthukama
.pe.  ime  vuccanti  kilesakama  .  gedho  vuccati  tanha yo rago
sarago  .pe.  abhijjha  lobho  akusalamulam . Kilesakamena vatthukamesu
ratta   giddha   gadhita   mucchita   ajjhopanna   1-  lagga  laggita
palibuddhati  kamesu  giddha  .  pasutati  yepi  kame  esanti gavesanti
pariyesanti    taccarita    tabbahula    taggaruka   tanninna   tappona
tappabbhara tadadhimutta tadadhipateyya tepi kamappasuta.
     {41.1}  Yepi  tanhavasena  rupe  esanti  gavesanti pariyesanti
sadde  gandhe  rase  photthabbe  esanti  gavesanti  pariyesanti taccarita
tabbahula    taggaruka   tanninna   tappona   tappabbhara   tadadhimutta
tadadhipateyya  tepi  kamappasuta  .  yepi  tanhavasena  rupe patilabhanti
sadde    gandhe   rase   photthabbe   patilabhanti   taccarita   tabbahula
taggaruka      tanninna      tappona     tappabbhara     tadadhimutta
tadadhipateyya    tepi   kamappasuta   .   yepi   tanhavasena   rupe
@Footnote: 1 ajjhosannatipi patho.
Paribhunjanti   sadde   gandhe   rase   photthabbe   paribhunjanti  taccarita
tabbahula    taggaruka   tanninna   tappona   tappabbhara   tadadhimutta
tadadhipateyya   tepi   kamappasuta  .  yatha  kalahakarako  kalahappasuto
kammakarako    kammappasuto    gocare   caranto   gocarappasuto   jhayi
jhanappasuto   evameva   yepi   kame   esanti  gavesanti  pariyesanti
taccarita    tabbahula    taggaruka   tanninna   tappona   tappabbhara
tadadhimutta   tadadhipateyya   tepi   kamappasuta  .  yepi  tanhavasena
rupe   esanti   gavesanti  pariyesanti  sadde  gandhe  rase  photthabbe
esanti    gavesanti    pariyesanti    taccarita    tabbahula   taggaruka
tanninna     tappona     tappabbhara    tadadhimutta    tadadhipateyya
tepi kamappasuta.
     {41.2}  Yepi  tanhavasena  rupe  patilabhanti  sadde gandhe rase
photthabbe    patilabhanti    taccarita    tabbahula   taggaruka   tanninna
tappona  tappabbhara  tadadhimutta  tadadhipateyya  tepi  kamappasuta .
Yepi   tanhavasena   rupe  paribhunjanti  sadde  gandhe  rase  photthabbe
paribhunjanti    taccarita    tabbahula    taggaruka   tanninna   tappona
tappabbhara tadadhimutta tadadhipateyya tepi kamappasuta.
     {41.3} Pamulhati yebhuyyena devamanussa pancasu kamagunesu muyhanti
sammuyhanti 1- sampamuyhanti mulha sammulha sampamulha avijjaya andhikata 2-
@Footnote: 1 Po. pamuyhanti. 2 andhigatatipi patho.
Avuta  nivuta  ophuta  pihita  paticchanna  patikujjitati  kamesu giddha
pasuta pamulha.
     [42] Avadaniya te visame nivitthati avadaniyati avangacchantitipi 1-
avadaniya  .  maccharinopi  vuccanti avadaniya. Buddhanam buddhasavakanam 2-
vacanam byappatham desanam anusitthim nadiyantiti avadaniya.
     {42.1} Katham avangacchantiti avadaniya. Avangacchantiti nirayam gacchanti
tiracchanayonim gacchanti pittivisayam gacchantiti evam avangacchantiti avadaniya.
     {42.2}  Katham  maccharino  vuccanti  avadaniya . Panca macchariyani
avasamacchariyam    kulamacchariyam    labhamacchariyam   vannamacchariyam   dhammamacchariyam
yam  evarupam  macchariyam  maccharayana maccharayitattam veviccham kadariyam katukancakata
aggahitattam  cittassa  idam  vuccati  macchariyam . Apica khandhamacchariyampi macchariyam
dhatumacchariyampi   macchariyam  ayatanamacchariyampi  macchariyam  gaho  idam  vuccati
macchariyam  .  imina  macchariyena  avadannutaya  samannagata  jana  pamatta
evam maccharino vuccanti avadaniya.
     {42.3}  Katham  buddhanam  buddhasavakanam vacanam byappatham desanam anusitthim
nadiyantiti   avadaniya   .   buddhanam   buddhasavakanam   vacanam   byappatham
desanam   anusitthim   nadiyanti   na   sussusanti   na   sotam  odahanti  na
@Footnote: 1 Ma. avagacchantitipi. 2 Po. Ma. savakanam.
Anna    cittam    upatthapenti   anassava   avacanakara   patilomavuttino
anneneva   mukham   karonti  evam  buddhanam  buddhasavakanam  vacanam  byappatham
desanam anusitthim nadiyantiti avadaniya.
     {42.4}  Te  visame  nivitthati  visame kayakamme nivittha visame
vacikamme   nivittha   visame   manokamme  nivittha  visame  panatipate
nivittha   visame   adinnadane   nivittha  visame  kamesu  micchacare
nivittha  visame  musavade  nivittha  visamaya  pisunaya  vacaya  nivittha
visamaya   pharusaya   vacaya   nivittha   visame   samphappalape  nivittha
visamaya   abhijjhaya   nivittha   visame   byapade   nivittha   visamaya
micchaditthiya   nivittha   visamesu   sankharesu  nivittha  visamesu  pancasu
kamagunesu   nivittha   visamesu   pancasu   nivaranesu   nivittha   visamaya
cetanaya   visamaya   patthanaya   visamaya   panidhiya   nivittha  patitthita
allina   upagata   ajjhosita   adhimutta   lagga  laggita  palibuddhati
avadaniya te visame nivittha.
     [43]    Dukkhupanita    paridevayantiti    dukkhupanitati   dukkhupanita
dukkhappatta    dukkhasampatta    dukkhupagata   marappatta   marasampatta
marupagata   maranappatta   maranasampatta   maranupagatati   dukkhupanita  .
Paridevayantiti    lapanti    lalapanti    socanti    kilamanti   paridevanti
urattalim kandanti sammoham apajjantiti dukkhupanita paridevayanti.
     [44] Kimsu bhavissama ito cutaseti ito cuta kimsu bhavissama nerayika
bhavissama   tiracchanayonika   bhavissama   pittivisayika  bhavissama  manussa
bhavissama   deva  1-  bhavissama  rupi  bhavissama  arupi  bhavissama  sanni
bhavissama    asanni   bhavissama   nevasanninasanni   bhavissama   bhavissama
nu  kho  mayam  anagatamaddhanam  na  nu  kho  bhavissama  anagatamaddhanam kim nu
kho  bhavissama  anagatamaddhanam  katham  nu  kho  bhavissama  anagatamaddhanam kim
hutva   kim   bhavissama   nu   kho  mayam  anagatamaddhananti  samsayapakkhanna
vimatipakkhanna    dvelhakajata   lapanti   lalapanti   socanti   kilamanti
paridevanti   urattalim   kandanti   sammoham   apajjantiti  kimsu  bhavissama
ito cutase. Tenaha bhagava
                     kamesu giddha pasuta pamulha
                     avadaniya te visame nivittha
                     dukkhupanita paridevayanti
                     kimsu bhavissama ito cutaseti.
            [45] Tasma hi sikkhetha idheva jantu
                     yankinci janna visamanti loke
                     na tassa hetu 2- visamam careyya
                     appanhidam jivitamahu dhira.
     [46]   Tasma   hi   sikkhetha   idheva   jantuti  tasmati  tasma
@Footnote: 1 Po. Yu. deva kim ... .  2 Yu. hetu.
Tamkarana   tamhetu   tappaccaya   tamnidana  etam  adinavam  sampassamano
kamesuti  tasma  .  sikkhethati  tisso  sikkha adhisilasikkha adhicittasikkha
adhipannasikkha.
     {46.1}  Katama  adhisilasikkha. Idha bhikkhu silava hoti patimokkha-
samvarasamvuto    viharati    acaragocarasampanno    anumattesu    vajjesu
bhayadassavi    samadaya    sikkhati    sikkhapadesu   khuddako   silakkhandho
mahanto    silakkhandho   silam   patittha   adi   caranam   samyamo   samvaro
mukham 1- pamukham kusalanam dhammanam samapattiya ayam adhisilasikkha.
     {46.2}  Katama adhicittasikkha. Idha bhikkhu vivicceva kamehi vivicca
akusalehi   dhammehi   savitakkam   savicaram   vivekajam   pitisukham  pathamam  jhanam
upasampajja   viharati   .   vitakkavicaranam   vupasama  ajjhattam  sampasadanam
cetaso   ekodibhavam   avitakkam   avicaram  samadhijam  pitisukham  dutiyam  jhanam
upasampajja  viharati  .  pitiya  ca  viraga  upekkhako  ca viharati sato ca
sampajano   sukhanca   kayena   patisamvedeti   yantam   ariya  acikkhanti
upekkhako   satima   sukhavihariti   tatiyam   jhanam   upasampajja  viharati .
Sukhassa   ca  pahana  dukkhassa  ca  pahana  pubbeva  somanassadomanassanam
atthangama   adukkhamasukham   upekkhasatiparisuddhim   catuttham  jhanam  upasampajja
viharati ayam adhicittasikkha.
     {46.3}   Katama  adhipannasikkha  .  idha  bhikkhu  pannava  hoti
udayatthagaminiya     pannaya     samannagato    ariyaya    nibbedhikaya
@Footnote: 1 Ma. mokkham pamokkham.
Sammadukkhakkhayagaminiya   so   idam   dukkhanti   yathabhutam   pajanati  ayam
dukkhasamudayoti   yathabhutam  pajanati  ayam  dukkhanirodhoti  yathabhutam  pajanati
ayam   dukkhanirodhagamini   patipadati   yathabhutam   pajanati  ime  asavati
yathabhutam    pajanati   ayam   asavasamudayoti   yathabhutam   pajanati   ayam
asavanirodhoti   yathabhutam   pajanati   ayam   asavanirodhagamini  patipadati
yathabhutam pajanati ayam adhipannasikkha.
     {46.4}  Ima  tisso  sikkha  avajjento  sikkheyya jananto
sikkheyya  passanto  sikkheyya  paccavekkhanto  sikkheyya cittam adhitthahanto
sikkheyya    saddhaya    adhimuccanto    sikkheyya    viriyam   pagganhanto
sikkheyya   satim   upatthahanto   sikkheyya   cittam  samadahanto  sikkheyya
pannaya    pajananto   sikkheyya   abhinneyyam   abhijananto   sikkheyya
parinneyyam    parijananto   sikkheyya   pahatabbam   pajahanto   sikkheyya
bhavetabbam   bhavento   sikkheyya  sacchikatabbam  sacchikaronto  sikkheyya
acareyya  samacareyya  samadaya  vatteyya  .  idhati  imissa ditthiya
imissa  khantiya  imissa  ruciya  imasmim  adaye  imasmim dhamme imasmim
vinaye  imasmim  dhammavinaye  imasmim  pavacane  imasmim  brahmacariye  imasmim
satthusasane   imasmim  attabhave  imasmim  manussaloke  [1]-  .  jantuti
satto naro .pe. Manujoti tasma hi sikkhetha idheva jantu.
     [47]   Yankinci   janna   visamanti   loketi  yankinciti  sabbena
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. tena vuccati idhati.
Sabbam  sabbatha  sabbam  asesam  nissesam  pariyadayavacanametam 1- yankinciti.
Janna   visamantiti   visamam   kayakammam  visamanti  janeyya  visamam  vacikammam
visamanti  janeyya  visamam  manokammam  visamanti  janeyya  visamam panatipatam
visamoti  janeyya  visamam  adinnadanam  visamanti  janeyya  visamam  kamesu
micchacaram  visamoti  janeyya  visamam  musavadam  visamoti  janeyya  visamam
pisunam  vacam  visamati  janeyya  visamam  pharusam  vacam visamati janeyya visamam
samphappalapam   visamoti   janeyya   visamam   abhijjham   visamati   janeyya
visamam  byapadam  visamoti  janeyya  visamam  micchaditthim  visamati  janeyya
visame   sankhare   visamati  janeyya  visame  panca  kamagune  visamati
janeyya   visame   panca   nivarane   visamati   janeyya  visamam  cetanam
visamati   janeyya   visamam   patthanam   visamati   janeyya   visamam  panidhim
visamati  janeyya  ajaneyya  vijaneyya  pativijaneyya  pativijjheyya.
Loketi    apayaloke    .pe.    ayatanaloketi    yankinci   janna
visamanti loke.
     [48]   Na   tassa  hetu  visamam  careyyati  visamassa  kayakammassa
hetu   visamam  na  careyya  visamassa  vacikammassa  hetu  visamam  na  careyya
visamassa   manokammassa  hetu  visamam  na  careyya  visamassa  panatipatassa
hetu     visamam    na    careyya    visamassa    adinnadanassa    hetu
visamam    na    careyya    visamassa    kamesu    micchacarassa    hetu
@Footnote: 1 Ma. pariyadiyanavacanametam.
Visamam   na   careyya   visamassa   musavadassa   hetu  visamam  na  careyya
visamaya    pisunaya    vacaya   hetu   visamam   na   careyya   visamaya
pharusaya   vacaya   hetu   visamam   na  careyya  visamassa  samphappalapassa
hetu    visamam   na   careyya   visamaya   abhijjhaya   hetu   visamam   na
careyya   visamassa   byapadassa   hetu   visamam   na   careyya  visamaya
micchaditthiya   hetu   visamam   na   careyya   visamanam  sankharanam  hetu
visame  1-  na  careyya  visamanam  pancannam  kamagunanam  hetu  visame 1-
na   careyya   visamanam   pancannam   nivarananam  hetu  visame  na  careyya
visamaya    cetanaya    hetu    visamaya    patthanaya   hetu   visamaya
panidhiya   hetu   visamam  na  careyya  na  acareyya  na  samacareyya  na
samadaya vatteyyati na tassa hetu visamam careyya.
     [49]    Appanhidam    jivitamahu   dhirati   jivitanti   ayu   thiti
yapana   yapana   iriyana   vattana   palana   jivitam   jivitindriyam .
Apica   dvihi   karanehi   appakam   jivitam   thitiparittataya   va   appakam
jivitam sarasaparittataya va appakam jivitam.
     {49.1}  Katham  thitiparittataya  appakam  jivitam  .  atite cittakkhane
jivittha  na  jivati  na  jivissati  .  anagate cittakkhane jivissati na jivati na
jivittha. Paccuppanne cittakkhane jivati na jivittha na jivissati.
         Jivitam attabhavo ca             sukhadukkha ca kevala
         ekacittasamayutta          lahuso vattatikkhano
@Footnote: 1 Ma. visamam.
         Culasitisahassani             kappa titthanti ye maru
         na tveva tepi jivanti           dvihi cittehi samahita 1-
         ye niruddha marantassa         titthamanassa va idha
         sabbeva sadisa khandha        gata appatisandhika
         anantara ca ye bhanga 2-   ye ca bhanga 3- anagata
         tadantare niruddhanam            vesammam natthi lakkhane
         anibbattena na jato        paccuppanne na jivati
         cittabhangamato 4- loko      pannatti paramatthiya
         yatha ninna pavattanti       chandena parinamita
         acchinnavara vattanti       salayatanapaccaya
         anidhanagata bhanga 5-      punjo natthi anagate
         nibbattayeva 6- titthanti aragge sasapupama
         nibbattananca dhammanam    bhango nesam purekkhato 7-
         palokadhamma titthanti        puranehi amissita
         adassanato ayanti          bhanga gacchanti dassanam
         vijjuppadova akase       uppajjanti vayanti cati.
Evam thitiparittataya appakam jivitam.
     {49.2}  Katham  sarasaparittataya  appakam jivitam. Assasupanibaddham jivitam
passasupanibaddham    jivitam   assasappassasupanibaddham   jivitam   mahabhutupanibaddham
@Footnote: 1 Ma. samyutta. 2-3-5 Po. Ma. bhagga. 4 Ma. cittabhaggamato. 6 Ma. ca.
@7 purakkhatotipi patho.
Jivitam      usmupanibaddham      jivitam     kavalinkaraharupanibaddham     jivitam
vinnanupanibaddham   jivitam   .   mulampi   imesam   dubbalam   .   pubbahetupi
imesam  dubbala  .  yepi  paccaya  tepi  dubbala  .  yepi pabhavika 1-
tepi  dubbala  .  sahabhupi  2-  imesam  dubbala  .  sampayogapi  imesam
dubbala  .  sahajapi  imesam  dubbala  .  yapi payojika sapi dubbala.
Annamannam   niccadubbala   ime   .   annamannam   anavatthita   ime .
Annamannam   paripatayanti   ime   .  annamannassa  hi  natthi  tayita .
Na  capi  thapenti  annamannime  .  yopi  nibbattako  so na vijjati. Na
ca  kenaci  koci  hayati  .  bhangabya  3- ca ime hi sabbaso. Purimehi
pabhavita  ime  .  yepi  pabhavita te pure mata. Purimapica pacchimapica
annamannam na kadaci addasamsuti. Evam sarasaparittataya appakam jivitam.
     {49.3}     Apica     catummaharajikanam     devanam    jivitam
upadaya     manussanam    appakam    jivitam    parittakam    jivitam    thokam
jivitam   khanikam   jivitam   lahukam   jivitam   ittaram   jivitam   anaddhaniyam  jivitam
na    ciratthitikam    jivitam    .    tavatimsanam    devanam   .   yamanam
devanam    .    tusitanam    devanam   .   nimmanaratinam   devanam  .
Paranimmitavasavattinam      devanam      .     brahmakayikanam     devanam
jivitam     upadaya    manussanam    appakam    jivitam    parittakam    jivitam
thokam   jivitam  khanikam  jivitam  lahukam  jivitam  ittaram  jivitam  anaddhaniyam  jivitam
@Footnote: 1 Ma. pabhavika. 2 Po. Ma. sahabhumi. 3 Ma. gandhabba.
Na  ciratthitikam  jivitam  .  vuttam  hetam  bhagavata  appamidam  bhikkhave manussanam
ayu   gamaniyo   samparayo  mantaya  photthabbam  kattabbam  kusalam  caritabbam
brahmacariyam  natthi  jatassa  amaranam yo [1]- bhikkhave ciram jivati so vassasatam
appam va bhiyyo.
         Appamayu manussanam         hileyya nam suporiso
         careyyadittasisova            natthi maccussa nagamo
         accayanti ahoratta          jivitam uparujjhati
         ayu khiyati maccanam            kunnadinamva udakanti.
     {49.4}  Appanhidam  jivitamahu  dhirati  dhirati  dhitimati  dhira .
Dhitisampannati   dhira   .   dhikkatapapati   dhira  .  dhi  vuccati  panna
ya    panna    pajanana   vicayo   pavicayo   dhammavicayo   sallakkhana
upalakkhana    paccupalakkhana    pandiccam    kosallam   nepunnam   vebhabya
cinta    upaparikkha   bhuri   medha   parinayika   vipassana   sampajannam
patodo    panna   pannindriyam   pannabalam   pannasattham   pannapasado
pannaaloko      pannaobhaso      pannapajjoto      pannaratanam
amoho    dhammavicayo    sammaditthi    taya   pannaya   samannagatatta
dhira   .   apica   khandhadhira  dhatudhira  ayatanadhira  paticcasamuppadadhira
satipatthanadhira      sammappadhanadhira     iddhippadadhira     indriyadhira
baladhira     bojjhangadhira    maggadhira    phaladhira    nibbanadhira   .
Te     dhira    evamahamsu    manussanam    appakam    jivitam    parittakam
@Footnote: 1 Yu. hi..
Jivitam   thokam  jivitam  khanikam  jivitam  lahukam  jivitam  ittaram  jivitam  anaddhaniyam
jivitam   naciratthitikam   jivitanti   evamahamsu   evam  kathenti  evam  bhananti
evam dipayanti evam voharantiti appanhidam jivitamahu dhira.
     {49.5} Tenaha bhagava
                  tasma hi sikkhetha idheva jantu
                  yankinci janna visamanti loke
                  na tassa hetu visamam careyya
                  appanhidam jivitamahu dhirati.
     [50] Passami loke pariphandamanam
                  pajam imam tanhagatam bhavesu
                  hina nara maccumukhe lapanti
                  avitatanhase bhavabhavesu.
     [51]   Passami   loke   pariphandamananti   passamiti  mamsacakkhunapi
passami      dibbacakkhunapi     passami     pannacakkhunapi     passami
buddhacakkhunapi   passami   samantacakkhunapi   passami   dakkhami  olokemi
nijjhayami  upaparikkhami  .  loketi  apayaloke  manussaloke devaloke
khandhaloke dhatuloke ayatanaloke.
     {51.1}  Pariphandamananti  tanhaphandanaya  phandamanam  ditthiphandanaya
phandamanam   kilesaphandanaya  phandanaya  phandamanam  payogaphandanaya  phandamanam
vipakaphandanaya phandamanam duccaritaphandanaya phandamanam rattaragena 1- phandamanam
@Footnote: 1 Ma. Yu. rattam .. duttham .. mulhammohena.
Dutthadosena   phandamanam   mulhamohena   phandamanam   vinibandhamanena   1-
phandamanam   paramatthaditthiya   phandamanam   vikkhepagatauddhaccena   phandamanam
anitthangatavicikicchaya    phandamanam   thamagataanusayehi   phandamanam   labhena
phandamanam   alabhena   phandamanam   yasena   phandamanam  ayasena  phandamanam
pasamsaya   phandamanam   nindaya   phandamanam   sukhena   phandamanam   dukkhena
phandamanam   jatiya   phandamanam   jaraya   phandamanam  byadhina  phandamanam
maranena     phandamanam     sokaparidevadukkhadomanassupayasehi    phandamanam
nerayikena   dukkhena   phandamanam   tiracchanayonikena   dukkhena  phandamanam
pittivisayikena    dukkhena    phandamanam   manusikena   dukkhena   phandamanam
gabbhokkantimulakena   dukkhena   phandamanam   gabbhe   thitimulakena   dukkhena
phandamanam   gabbhavutthanamulakena   dukkhena   phandamanam   jatassupanibaddhikena
dukkhena     phandamanam     jatassaparadheyyakena    dukkhena    phandamanam
attupakkamena    dukkhena   phandamanam   parupakkamena   dukkhena   phandamanam
dukkhadukkhena    phandamanam    sankharadukkhena   phandamanam   viparinamadukkhena
phandamanam  cakkhurogena  dukkhena  phandamanam  sotarogena  dukkhena phandamanam
ghanarogena   dukkhena   jivharogena   dukkhena   kayarogena   dukkhena
sisarogena   dukkhena   kannarogena   mukharogena   dantarogena   kasena
sasena   pinasena   dahena   jarena  kucchirogena  mucchaya  pakkhandikaya
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. vinibandham .. paramattham .. vikhepagatam anitthangatam .. thamagatam ...
Sulaya   1-  visucikaya  kutthena  gandena  kilasena  sosena  apamarena
dadduya   kanduya   kacchuya   rakhasaya   vitacchikaya   lohitena  pittena
madhumehena  amsaya  pilakaya  bhagandalaya  2-  pittasamutthanena  abadhena
semhasamutthanena   abadhena  vatasamutthanena  abadhena  sannipatikena
abadhena    utuparinamajena   abadhena   visamapariharajena   abadhena
opakkamikena   abadhena   kammavipakajena   abadhena  sitena  unhena
jighacchaya  pipasaya  uccarena  passavena damsamakasavatatapasirimsapasamphassena
dukkhena  matumaranena  dukkhena  pitumaranena  dukkhena  bhatumaranena  dukkhena
bhaginimaranena    dukkhena    puttamaranena   dukkhena   dhitumaranena   dukkhena
natibyasanena   bhogabyasanena   rogabyasanena   silabyasanena  ditthibyasanena
dukkhena   phandamanam   samphandamanam   vipphandamanam   vedhamanam   pavedhamanam
sampavedhamanam   passami   dakkhami   olokemi  nijjhayami  upaparikkhamiti
passami loke pariphandamanam.
     [52]  Pajam  imam  tanhagatam  bhavesuti  pajati  sattadhivacanam. Tanhati
rupatanha     saddatanha     gandhatanha     rasatanha    photthabbatanha
dhammatanha    .    tanhagatanti    tanhagatam    tanhanugatam    tanhanusatam
tanhayapannam    tanhaya    patitam   3-   abhibhutam   pariyadinnacittam  .
@Footnote: 1 Ma. Yu. sulaya. 2 Po. Ma. Yu. bhagandalena. idisatthane sabbattha evam
@natabbam. 3 paripatitantipi patho.
Bhavesuti kamabhave rupabhave arupabhaveti pajam imam tanhagatam bhavesu.
     [53]  Hina  nara  maccumukhe  lapantiti  hina  narati [1]- hinena
kayakammena  samannagatati  hina  [2]-. Hinena vacikammena samannagatati
hina  [2]-  .  hinena  manokammena  samannagatati hina [2]-. Hinena
panatipatena  samannagatati  hina  .  [3]-  hinena  adinnadanena.
Hinena  kamesumicchacarena  .  hinena  musavadena  .  hinaya  pisunaya
vacaya  .  hinaya  pharusaya  vacaya  .  hinena samphappalapena. Hinaya
abhijjhaya   .  hinena  byapadena  .  hinaya  micchaditthiya  .  hinehi
sankharehi  .  hinehi  pancahi  kamagunehi  .  hinehi  pancahi nivaranehi.
Hinaya  cetanaya  .  hinaya  patthanaya  .  hinaya  panidhiya samannagatati
hina  [4]-  nihina  omaka  lamaka  jatukka  parittati  hina nara.
Maccumukhe    lapantiti    maccumukhe    maramukhe   maranamukhe   maccuppatta
maccusampatta    maccupagata   marappatta   marasampatta   marupagata
maranappatta   maranasampatta   maranupagata   lapanti   lalapanti   socanti
kilamanti   paridevanti   urattalim   kandanti   sammoham  apajjantiti  hina
nara maccumukhe lapanti.
     [54]   Avitatanhase   bhavabhavesuti   tanhati   rupatanha  .pe.
Dhammatanha   .   bhavabhavesuti   bhavabhave  kammabhave  punabbhave  kamabhave
@Footnote: 1 Po. Ma. hina nara. 2-3 Po. Ma. nara. 4 Po. Ma. nara hina nihina ...
@ohina
Kammabhave   kamabhave   punabbhave   rupabhave  kammabhave  rupabhave  punabbhave
arupabhave  kammabhave  arupabhave  punabbhave  punappunam  bhave  punappunam  gatiya
punappunam  upapattiya  punappunam  patisandhiya  punappunam attabhavabhinibbattiya.
Avitatanhaseti    avitatanha   avigatatanha   accattatanha   avantatanha
amuttatanha     appahinatanha     appatinissatthatanhati     avitatanhase
bhavabhavesu. Tenaha bhagava
                  passami loke pariphandamanam
                  pajam imam tanhagatam bhavesu
                  hina nara maccumukhe lapanti
                  avitatanhase bhavabhavesuti.
     [55] Mamayite passatha phandamane
                  maccheva appodakakhinasote 1-
                  etampi disva amamo careyya
                  bhavesu asattimakubbamano.
     [56]   Mamayite   passatha  phandamaneti  mamattati  dve  mamatta
tanhamamattanca ditthimamattanca.
     {56.1}   Katamam   tanhamamattam   .   yavata   tanhasankhatena
simakatam     mariyadikatam    odhikatam    pariyantikatam    pariggahitam    mamayitam
idam  mamam  etam  mamam  ettakam  mamam  ettavata  mamam  mama  rupa  sadda
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. appodake.
Gandha   rasa   photthabba   attharana   papurana  dasidasa  ajelaka
kukkutasukara    hatthigavassavalava    khettam    vatthu    hirannam    suvannam
gamanigamarajadhaniyo   ratthanca   janapado   ca  koso  ca  kotthagaranca
kevalampi   mahapathavim   tanhavasena  mamayati  yavata  atthasatatanhaviparitam
idam tanhamamattam.
     {56.2}  Katamam  ditthimamattam . Visativatthuka sakkayaditthi dasavatthuka
micchaditthi   dasavatthuka   antaggahika   ditthi   ya   evarupa   ditthi
ditthigatam    ditthigahanam    ditthikantaro   ditthivisukayikam   ditthivipphanditam
ditthisannojanam   gaho   patiggaho   abhiniveso   paramaso   kummaggo
micchapatho    micchattam    titthayatanam    vipariyesaggaho    viparitaggaho
vipallasaggaho    micchagaho    ayathavakasmim    yathavakanti   gaho
yavata dvasatthi ditthigatani idam ditthimamattam.
     {56.3}  Mamayite  passatha phandamaneti mamayitavatthuacchedasankinopi
phandanti   acchijjantepi   phandanti   acchinnepi   phandanti   mamayitavatthu-
viparinamasankinopi    phandanti    viparinamantepi    phandanti   viparinatepi
phandanti   samphandanti   vipphandanti   vedhenti   pavedhenti  sampavedhenti
evam  phandamane  1-  samphandamane  vipphandamane vedhamane pavedhamane
sampavedhamane   passatha   dakkhatha   oloketha   nijjhayatha   upaparikkhathati
mamayite passatha phandamane.
     [57]   Maccheva   appodakakhinasoteti   yatha   maccha  appodake
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. paphandamane ..
Parittodake  udakapariyadane  kakehi  va  kulalehi  va  balakehi  va
paripatiyamana   ukkhipiyamana   khajjamana   phandanti  [1]-  samphandanti
vipphandanti    vedhenti    pavedhenti   sampavedhenti   evameva   paja
mamayitavatthuacchedasankinopi      phandanti      acchijjantepi     phandanti
acchinnepi      phandanti      mamayitavatthuviparinamasankinopi      phandanti
viparinamantepi    phandanti    viparinatepi   phandanti   [2]-   samphandanti
vipphandanti   vedhenti   pavedhenti   sampavedhentiti  maccheva  appodaka-
khinasote.
     [58]  Etampi  disva  amamo  careyyati  etam  adinavam  disva
passitva   tulayitva   tirayitva   vibhavayitva  vibhutam  katva  mamattesuti
etampi   disva   .   amamo   careyyati   mamattati   dve  mamatta
tanhamamattanca      ditthimamattanca      .pe.     idam     tanhamamattam
.pe.    idam    ditthimamattam    .    tanhamamattam   pahaya   ditthimamattam
patinissajjitva    cakkhum    amamayanto    sotam    amamayanto    ghanam
amamayanto   jivham   amamayanto   kayam  amamayanto  manam  amamayanto
rupe   sadde   gandhe  rase  photthabbe  kulam  ganam  avasam  labham  yasam
pasamsam    sukham   civaram   pindapatam   senasanam   gilanapaccayabhesajjaparikkharam
kamadhatum   rupadhatum   arupadhatum   kamabhavam   rupabhavam   arupabhavam   sannabhavam
asannabhavam     nevasannanasannabhavam     ekavokarabhavam    catuvokarabhavam
pancavokarabhavam    atitam    anagatam    paccuppannam   ditthasutamutavinnatabbe
dhamme     amamayanto    agganhanto    aparamasanto    anabhinivisanto
@Footnote: 1-2 Ma. Yu. paphandanti.
Careyya   vihareyya  iriyeyya  vatteyya  paleyya  yapeyya  yapeyyati
etampi disva amamo careyya.
     [59]   Bhavesu   asattimakubbamanoti  bhavesuti  kamabhave  rupabhave
arupabhave. Asatti vuccati tanha yo rago sarago .pe. Abhijjha lobho
akusalamulam   .  bhavesu  asattimakubbamanoti  bhavesu  asattim  akubbamano
chandam   pemam   ragam   khantim   akubbamano   ajanayamano  asanjanayamano
anibbattayamano   anabhinibbattayamanoti   bhavesu   asattimakubbamano  .
Tenaha bhagava
                  mamayite passatha phandamane
                  maccheva appodakakhinasote
                  etampi disva amamo careyya
                  bhavesu asattimakubbamanoti.
     [60] Ubhosu antesu vineyya chandam
                  phassam parinnaya ananugiddho
                  yadattagarahi tadakubbamano
                  na limpati 1- ditthasutesu dhiro.
     [61]   Ubhosu   antesu   vineyya   chandanti   antati   phasso
eko    anto   phassasamudayo   dutiyo   anto   .   atito   eko
anto   anagato   dutiyo   anto   .  sukha  vedana  eko  anto
@Footnote: 1 na limpatitipi patho.
Dukkha   vedana   dutiyo  anto  .  namam  eko  anto  rupam  dutiyo
anto   .   cha   ajjhattikani  ayatanani  eko  anto  cha  bahirani
ayatanani   dutiyo  anto  .  sakkayo  eko  anto  sakkayasamudayo
dutiyo   antoti   .   chandoti   yo  kamesu  kamacchando  kamarago
kamanandi     kamatanha     kamasenho    kamaparilaho    kamamuccha
kamajjhosanam   kamogho   kamayogo   kamupadanam  kamacchandanivaranam .
Ubhosu   antesu   vineyya   chandanti   ubhosu   antesu  chandam  vineyya
pativineyya   pajaheyya  vinodeyya  byantikareyya  1-  anabhavangameyyati
ubhosu antesu vineyya chandam.
     [62]   Phassam   parinnaya   ananugiddhoti   phassoti  cakkhusamphasso
sotasamphasso      ghanasamphasso      jivhasamphasso      kayasamphasso
manosamphasso   adhivacanasamphasso   patighasamphasso   sukhavedaniyo   samphasso
dukkhavedaniyo   samphasso   adukkhamasukhavedaniyo   samphasso  kusalo  phasso
akusalo  phasso  abyakato  phasso  kamavacaro  phasso rupavacaro phasso
arupavacaro   phasso   sunnato   phasso   animitto   phasso  appanihito
phasso  lokiyo  phasso  lokuttaro  phasso  atito phasso anagato phasso
paccuppanno  phasso  yo  evarupo  phasso  phusana  samphusana  samphusitattam
ayam   vuccati   phasso   .   phassam   parinnayati   phassam  tihi  parinnahi
parijanitva nataparinnaya tiranaparinnaya pahanaparinnaya.
@Footnote: 1 Ma. byanti ..
     {62.1}  Katama  nataparinna  .  phassam janati ayam cakkhusamphasso
ayam    sotasamphasso   ayam   ghanasamphasso   ayam   jivhasamphasso   ayam
kayasamphasso    ayam    manosamphasso    ayam    adhivacanasamphasso    ayam
patighasamphasso   ayam   sukhavedaniyo   phasso   ayam   dukkhavedaniyo  phasso
ayam  adukkhamasukhavedaniyo  phasso  ayam  kusalo  phasso  ayam  akusalo phasso
ayam  abyakato  phasso  ayam  kamavacaro phasso ayam rupavacaro phasso ayam
arupavacaro   phasso   ayam  sunnato  phasso  ayam  animitto  phasso  ayam
appanihito  phasso  ayam  lokiyo  phasso  ayam lokuttaro phasso ayam atito
phasso  ayam  anagato  phasso  ayam  paccuppanno  phassoti  janati passati
ayam nataparinna.
     {62.2}  Katama  tiranaparinna  .  evam  natam katva phassam tireti
aniccato  dukkhato  rogato  gandato  sallato  aghato  abadhato  parato
palokato   itito   upaddavato   bhayato   upasaggato   calato  pabhanguto
addhuvato   atanato   alenato   asaranato   rittato  tucchato  sunnato
anattato     adinavato     viparinamadhammato    asarakato    aghamulato
vadhakato   vibhavato   sasavato  sankhatato   maramisato  jatidhammato  1-
jaradhammato      byadhidhammato      maranadhammato      sokaparidevadukkha-
domanassupayasadhammato      sankilesikadhammato      2-      samudayato
atthangamato    assadato    adinavato    nissaranato    tireti    ayam
tiranaparinna.
@Footnote: 1 Ma. jatijarabyadhimaranadhammato .  2 Ma. sankilesadhammato.
     {62.3}  Katama  pahanaparinna . Evam tirayitva phasse chandaragam
pajahati   vinodeti  byantikaroti  anabhavangameti  .  vuttam  hetam  bhagavata
yo  bhikkhave  phassesu  chandarago tam pajahatha evam so phasso pahino bhavissati
ucchinnamulo   talavatthukato   anabhavangato  ayatim  anuppadadhammoti .
Ayam pahanaparinna.
     {62.4}   Phassam   parinnayati   phassam   imahi   tihi  parinnahi
parijanitva  .  ananugiddhoti  gedho  vuccati  tanha yo rago sarago
.pe.  abhijjha  lobho  akusalamulam  .  yasseso  gedho pahino samucchinno
vupasanto    patippassaddho    abhabbuppattiko   nanaggina   daddho   so
vuccati  agiddho  .  so  rupe  agiddho  sadde  agiddho  gandhe agiddho
rase  agiddho  photthabbe  agiddho  kule  gane  avase  labhe  yase
pasamsaya  sukhe  civare  pindapate  senasane gilanapaccayabhesajjaparikkhare
kamadhatuya   rupadhatuya   arupadhatuya   kamabhave   rupabhave   arupabhave
sannabhave     asannabhave    nevasannanasannabhave    ekavokarabhave
catuvokarabhave    pancavokarabhave    atite    anagate    paccuppanne
ditthasutamutavinnatabbesu     dhammesu     agiddho    agadhito    amucchito
anajjhopanno    1-    vitagedho   vigatagedho   cattagedho   vantagedho
muttagedho     pahinagedho    patinissatthagedho    vitarago    vigatarago
cattarago    vantarago    muttarago    pahinarago    patinissattharago
nicchato    nibbuto    sitibhuto    sukhapatisamvedi   brahmabhutena   attana
@Footnote: 1 anajjhapannotipi anajjhasannotipi patho.
Viharatiti phassam parinnaya ananugiddho.
     [63]  Yadattagarahi  tadakubbamanoti  yadanti  yam attana 1- garahati.
Dvihi karanehi attanam garahati katatta ca akatatta ca.
     {63.1}  Katham  katatta  ca  akatatta ca attanam garahati. Katam me
kayaduccaritam   akatam   me   kayasucaritanti  attanam  garahati  .  katam  me
vaciduccaritam   akatam   me   vacisucaritanti   attanam   garahati  .  katam  me
manoduccaritam   akatam   me  manosucaritanti  attanam  garahati  .  kato  me
panatipato    akata    me    panatipata    veramaniti    attanam
garahati   .  katam  me  adinnadanam  akata  me  adinnadana  veramaniti
attanam  garahati  .  kato  me  kamesu  micchacaro  akata me kamesu
micchacara veramaniti attanam garahati.
     {63.2}  Kato  me  musavado  akata  me musavada veramaniti
attanam   garahati   .   kata  me  pisuna  vaca  akata  me  pisunaya
vacaya  veramaniti  attanam  garahati  .  kata  me  pharusa  vaca akata
me   pharusaya   vacaya   veramaniti   attanam   garahati   .  kato  me
samphappalapo    akata    me    samphappalapa    veramaniti    attanam
garahati   .   kata   me   abhijjha   akata   me  anabhijjhati  attanam
garahati    .    kato   me   byapado   akato   me   abyapadoti
attanam   garahati   .   kata  me  micchaditthi  akata  me  sammaditthiti
@Footnote: 1 Po. attanam garahati. Ma. Yu. atta garahiti.
Attanam  garahati  .  evam  katatta  ca  akatatta  ca  attanam  garahati.
Athava   silesumhi   na   paripurikariti  attanam  garahati  .  indriyesumhi
aguttadvaroti    attanam   garahati   .   bhojane   1-   amattannumhiti
attanam   garahati   .  jagariyam  ananuyuttomhiti  2-  attanam  garahati .
Na   satisampajannena   samannagatomhiti   attanam   garahati   .  abhavita
me  cattaro  satipatthanati  attanam  garahati  .  abhavita me cattaro
sammappadhanati  attanam  garahati  .  abhavita  me cattaro iddhippadati
attanam garahati. Abhavitani me pancindriyaniti attanam garahati.
     {63.3}  Abhavitani  me panca balaniti attanam garahati. Abhavita
me  satta  bojjhangati  attanam  garahati. Abhavito me ariyo atthangiko
maggoti  attanam  garahati  .  dukkham  me  aparinnatanti  attanam garahati.
Samudayo   me   appahinoti  attanam  garahati  .  maggo  me  abhavitoti
attanam  garahati  .  nirodho  me  asacchikatoti  attanam  garahati . Evam
katatta   ca   akatatta  ca  attanam  garahati  .  evam  attagarahiyam  3-
kammam    akubbamano    ajanayamano    asanjanayamano   anibbattayamano
anabhinibbattayamanoti yadattagarahi tadakubbamano.
     [64]   Na   limpati   ditthasutesu   dhiroti  lepati  dve  lepa
tanhalepo   ca   ditthilepo   ca   .pe.   ayam   tanhalepo  .pe.
Ayam    ditthilepo    .   dhiroti   dhiro   pandito   pannava   buddhima
@Footnote: 1 Ma. bhojanesumhi. 2 Po. Ma. ananuyuttoti. 3 Ma. Yu. attagarahitam.
Nani    vibhavi   medhavi   .   dhiro   tanhalepam   pahaya   ditthilepam
patinissajjitva   ditthe   na  limpati  sute  na  limpati  mute  na  limpati
vinnate  na  limpati  na  1-  samlimpati  na upalimpati alitto asamlitto 2-
anupalitto   nikkhanto   nissattho  vippamutto  visannutto  vimariyadikatena
cetasa viharatiti na limpati ditthasutesu dhiro. Tenaha bhagava
                  ubhosu antesu vineyya chandam
                  phassam parinnaya ananugiddho
                  yadattagarahi tadakubbamano
                  na limpati ditthasutesu dhiroti.
     [65] Sannam parinna vitareyya ogham
                  pariggahesu 3- muni nopalitto
                  abbulhasallo caramappamatto
                  nasimsati lokamimam paranca.
     [66]   Sannam   parinna   vitareyya  oghanti  sannati  kamasanna
byapadasanna      vihimsasanna     nekkhammasanna     abyapadasanna
avihimsasanna     rupasanna     saddasanna     gandhasanna     rasasanna
photthabbasanna    dhammasanna    ya    evarupa    sanna   sanjanana
sanjanitattam   ayam   vuccati   sanna   .   sannam   parinnati  sannam  tihi
parinnahi        parijanitva        nataparinnaya       tiranaparinnaya
pahanaparinnaya.
@Footnote: 1 Ma. na palimpati. 2 Ma. apalitto. 3 Po. Ma. Yu. pariggahesu.
     {66.1}  Katama  nataparinna  .  sannam  janati  ayam kamasanna
ayam     byapadasanna    ayam    vihimsasanna    ayam    nekkhammasanna
ayam    abyapadasanna    ayam    avihimsasanna   ayam   rupasanna   ayam
saddasanna    ayam   gandhasanna   ayam   rasasanna   ayam   photthabbasanna
ayam dhammasannati janati passati ayam nataparinna.
     {66.2}  Katama  tiranaparinna  .  evam  natam katva sannam tireti
aniccato  dukkhato  rogato  gandato  sallato  aghato  abadhato  parato
palokato  itito  upaddavato  bhayato  upasaggato  calato  pabhanguto .pe.
Samudayato   atthangamato   assadato  adinavato  nissaranato  tireti  ayam
tiranaparinna.
     {66.3} Katama pahanaparinna. Evam tiretva 1- sannaya chandaragam
pajahati  vinodeti  byantikaroti anabhavangameti. Vuttam 2- hetam bhagavata yo
bhikkhave  sannaya  chandarago  tam  pajahatha  evam sa sanna pahina  bhavissati
ucchinnamula   talavatthukata   anabhavangata  ayatim  anuppadadhammati .
Ayam pahanaparinna.
     {66.4}  Sannam  parinnati sannam imahi tihi parinnahi parijanitva.
Vitareyya  oghanti  kamogham  bhavogham  ditthogham avijjogham vitareyya uttareyya
patareyya samatikkameyya vitivatteyyati sannam parinna vitareyya ogham.
     [67]   Pariggahesu  muni  nopalittoti  pariggahati  dve  pariggaha
@Footnote: 1 Po. Ma. tirayitva .  2 Po. Ma. vuttampi.
Tanhapariggaho   ca   ditthipariggaho   ca   .pe.   ayam   tanhapariggaho
.pe.   ayam   ditthipariggaho  .  muniti  monam  vuccati  nanam  ya  panna
pajanana   .pe.   amoho   dhammavicayo   sammaditthi   tena   nanena
samannagato   muni   monappattoti   .   tini  moneyyani  kayamoneyyam
vacimoneyyam manomoneyyam.
     {67.1}  Katamam  kayamoneyyam  .  tividhanam  kayaduccaritanam pahanam
kayamoneyyam   .  tividham  kayasucaritam  kayamoneyyam  .  kayarammanam  1-
nanam   kayamoneyyam   .  kayaparinna  kayamoneyyam  .  parinnasahagato
maggo   kayamoneyyam  .  kaye  chandaragassa  pahanam  kayamoneyyam .
Kayasankharanirodho    catutthajjhanasamapatti    kayamoneyyam    .    idam
kayamoneyyam.
     {67.2}  Katamam  vacimoneyyam  .  catubbidhanam  vaciduccaritanam pahanam
vacimoneyyam  .  catubbidham  vacisucaritam  vacimoneyyam . Vacarammanam 2- nanam
vacimoneyyam    .    vacaparinna    vacimoneyyam   .   parinnasahagato
maggo   vacimoneyyam   .  vacaya  chandaragassa  pahanam  vacimoneyyam .
Vacisankharanirodho     dutiyajjhanasamapatti     vacimoneyyam     .    idam
vacimoneyyam.
     {67.3}  Katamam  manomoneyyam  .  tividhanam  manoduccaritanam pahanam
manomoneyyam   .  tividham  manosucaritam  manomoneyyam  .  cittarammanam  3-
nanam     manomoneyyam     .     cittaparinna     manomoneyyam   .
@Footnote: 1 Po. Ma. kayarammane. 2 Po. Ma. vacarammane. 3 Po. Ma. cittarammane.
Parinnasahagato   maggo   manomoneyyam   .  citte  chandaragassa  pahanam
manomoneyyam     .    cittasankharanirodho    sannavedayitanirodhasamapatti
manomoneyyam. Idam manomoneyyam.
         Kayamunim vacamunim             manomunimanasavam
         munim moneyyasampannam        ahu sabbappahayinam.
         Kayamunim vacamunim             manomunimanasavam
         munim moneyyasampannam        ahu ninhatapapakanti.
     {67.4}  Imehi  tihi  moneyyehi  dhammehi samannagata cha munayo
agaramunayo   anagaramunayo   sekhamunayo   asekhamunayo   paccekamunayo
munimunayo   .  katame  agaramunayo  .  ye  te  agarika  ditthapada
vinnatasasana   ime  agaramunayo  .  katame  anagaramunayo  .  ye
te  pabbajita  ditthapada  vinnatasasana  ime  anagaramunayo  .  satta
sekha  sekhamunayo. Arahanto asekhamunayo. Paccekabuddha paccekamunayo.
Munimunayo vuccanti tathagata arahanto sammasambuddha.
         Na monena muni hoti       mulharupo aviddasu
         yo ca tulamva paggayha       varamadaya pandito
         papani parivajjeti        sa muni tena so muni
         yo munati ubho loke     muni tena pavuccati.
                 Asatanca satanca natva dhammam
                 ajjhattam bahiddha ca sabbaloke
                 Devamanussehi pujito yo
                 so sangajalamaticca so muni.
     {67.5}  Lepati  dve lepa tanhalepo ca ditthilepo ca .pe.
Ayam   tanhalepo   .pe.  ayam  ditthilepo  .  muni  tanhalepam  pahaya
ditthilepam   patinissajjitva   pariggahesu   na   limpati   na   samlimpati  na
upalimpati    alitto    asamlitto    anupalitto    nikkhanto   nissattho
vippamutto   visannutto   vimariyadikatena   cetasa   viharatiti  pariggahesu
muni nopalitto.
     [68]   Abbulhasallo   caramappamattoti   sallanti   satta  sallani
ragasallam    dosasallam    mohasallam    manasallam    ditthisallam   sokasallam
kathamkathasallam    .   yassetani   sallani   1-   pahinani   samucchinnani
vupasantani       patippassaddhani       abhabbuppattikani      nanaggina
daddhani  so  vuccati  abbulhasallo  abbuhitasallo  2- [3]- uddhatasallo
samuddhatasallo      uppatitasallo      samuppatitasallo      cattasallo
vantasallo     muttasallo    pahinasallo    patinissatthasallo    nicchato
nibbuto    sitibhuto    sukhapatisamvedi    brahmabhutena    attana   viharatiti
abbulhasallo.
     {68.1}  Caranti  caranto viharanto iriyanto vattento palento
yapento  yapento  .  appamattoti  sakkaccakari sataccakari atthitakari
anolinavuttiko   anikkhittacchando   anikkhittadhuro   kusalesu   dhammesu .
Kathaham   aparipuram   va   silakkhandham   paripureyyam   paripuram  va  silakkhandham
@Footnote: 1 Ma. ayam patho pumlingo dissati. ito param idisameva. 2 Yu. abbulhitasallo.
@3 Po. apahitasallo Yu. pahatasallo.
Tattha   tattha  pannaya  anugganheyyanti  yo  tattha  chando  ca  vayamo
ca    ussaho   ca   ussolhi   ca   appativani   ca   satisampajannanca
atappam   padhanam   adhitthanam  anuyogo  appamado  kusalesu  dhammesu .
Kathaham   aparipuram  va  samadhikkhandham  paripureyyam  paripuram  va  samadhikkhandham
tattha tattha pannaya anugganheyyanti .pe. Kusalesu dhammesu.
     {68.2}  Kathaham  aparipuram  va  pannakkhandham  [1]-  vimuttikkhandham
vimuttinanadassanakkhandham   paripureyyam   paripuram   va   vimuttinanadassanakkhandham
tattha   tattha  pannaya  anugganheyyanti  yo  tattha  chando  ca  vayamo
ca   ussaho  ca  ussolhi  ca  appativani  ca  satisampajannanca  atappam
padhanam   adhitthanam   anuyogo   appamado  kusalesu  dhammesu  .  kathaham
aparinnatam   va   dukkham  parijaneyyam  appahine  va  kilese  pajaheyyam
abhavitam  va  maggam  bhaveyyam  asacchikatam  va  nirodham  sacchikareyyanti yo
tattha  chando  ca  vayamo  ca  ussaho  ca  ussolhi  ca appativani ca
satisampajannanca    atappam    padhanam   adhitthanam   anuyogo   appamado
kusalesu dhammesuti abbulhasallo caramappamatto.
     [69]  Nasimsati  lokamimam  parancati  imam  lokam  nasimsati sakattabhavam
paralokam   nasimsati   parattabhavam   .  imam  lokam  nasimsati  sakarupavedana-
sannasankharavinnanam      paralokam     nasimsati     pararupavedanasanna-
sankharavinnanam   .   imam   lokam  nasimsati  cha  ajjhattikani  ayatanani
@Footnote: 1 Po. Ma. paripureyyam.
Paralokam   nasimsati   cha   bahirani   ayatanani  .  imam  lokam  nasimsati
manussalokam  paralokam  nasimsati  devalokam  .  imam  lokam  nasimsati kamadhatum
paralokam   nasimsati  rupadhatum  arupadhatum  .  imam  lokam  nasimsati  kamadhatum
rupadhatum   paralokam   nasimsati  arupadhatum  .  puna  gatim  va  upapattim  va
patisandhim  va  bhavam  va  samsaram  va vattam va nasimsati na icchati na sadiyati
na   pattheti  na  piheti  nabhijappatiti  1-  nasimsati  lokamimam  paranca .
Tenaha bhagava
                 sannam parinna vitareyya ogham
                 pariggahesu muni nopalitto
                 abbulhasallo caramappamatto
                 nasimsati lokamimam parancati.
              Dutiyo guhatthakasuttaniddeso nitthito.
                           -------------
@Footnote: 1 Po. Ma. natijappatiti.
                  Tatiyo dutthatthakasuttaniddeso
     [70] Vadanti ve dutthamanapi eke
                  annepi 1- ve saccamana vadanti
                  vadanca jatam muni no upeti
                  tasma muni natthi khilo kuhinci.
     [71]   Vadanti  ve  dutthamanapi  eketi  te  titthiya  dutthamana
padutthamana    viruddhamana    pativiruddhamana    ahatamana    paccahatamana
aghatitamana     paccaghatitamana     vadanti    upavadanti    bhagavantanca
bhikkhusanghanca abhutenati vadanti ve dutthamanapi eke.
     [72]  Annepi  1-  ve  saccamana  vadantiti  ye  tesam titthiyanam
saddahanta     okappenta    adhimuccanta    saccamana    saccasannino
bhutamana   bhutasannino   tathamana   tathasannino  yathavamana  yathavasannino
aviparitamana     aviparitasannino     vadanti     upavadanti     bhagavantanca
bhikkhusanghanca abhutenati annepi 1- ve saccamana vadanti.
     [73]  Vadanca  jatam  muni  no  upetiti  so  vado jato hoti
sanjato     nibbatto    abhinibbatto    patubhuto    parato    ghoso
akkoso    upavado    bhagavato    ca   bhikkhusanghassa   ca   abhutenati
vadanca   jatam   .   muni   no   upetiti   muniti  monam  vuccati  nanam
ya    panna    pajanana   .pe.   amoho   dhammavicayo   sammaditthi
@Footnote: 1 Ma. atopi.
Tena   nanena   samannagato   muni  monappatto  .pe.  sangajalamaticca
so  muniti  .  yo  vadam upeti so dvihi karanehi vadam upeti. Karako
karakataya   vadam   upeti  .  athava  vuccamano  upavadiyamano  kuppati
byapajjati    patitthiyati    kopanca   dosanca   appaccayanca   patukaroti
akarakomhiti  .  yo vadam upeti so imehi dvihi karanehi vadam upeti.
Muni  dvihi  karanehi  vadam  na  upeti  .  akarako akarakataya vadam na
upeti   .  athava  vuccamano  upavadiyamano  na  kuppati  na  byapajjati
na    patitthiyati    na    kopanca    dosanca   appaccayanca   patukaroti
akarakomhiti   .   muni   imehi  dvihi  karanehi  vadam  na  upeti  na
upagacchati   na   ganhati   na   paramasati  na  abhinivisatiti  vadanca  jatam
muni no upeti.
     [74]  Tasma  muni  natthi  khilo  kuhinciti  tasmati tasma tamkarana
tamhetu    tappaccaya    tamnidana   munino   ahatacittata   khilajatatapi
natthi  .  pancapi  cetokhila  natthi  tayopi  khila natthi ragakhilo dosakhilo
mohakhilo   natthi   na   santi  na  samvijjati  nupalabbhati  pahino  samucchinno
vupasanto    patippassaddho    abhabbuppattiko    nanaggina   daddho  .
Kuhinciti  kuhinci  kimhici  katthaci  ajjhattam  va  bahiddha va ajjhattabahiddha
vati tasma muni natthi khilo kuhinci. Tenaha bhagava
                  Vadanti ve dutthamanapi eke
                  annepi ve saccamana vadanti
                  vadanca jatam muni no upeti
                  tasma muni natthi khilo kuhinciti.
     [75] Sakanhi ditthim kathamaccayeyya
                  chandanunito ruciya nivittho
                  sayam samattani pakubbamano
                  yatha hi janeyya tatha vadeyya.
     [76]  Sakanhi  ditthim  kathamaccayeyyati  ye  1- te titthiya sundarim
paribbajikam    hantva    samananam   sakyaputtiyanam   avannam   pakasayitva
evam   etam   labham  yasam  sakkarasammanam  paccaharissamati  evamditthika
evamkhantika   evamrucika   evamladdhika   evamajjhasaya   evamadhippaya
te  nasakkhimsu  sakam  ditthim  sakam  khantim  sakam  rucim  sakam  laddhim sakam ajjhasayam
sakam   adhippayam   atikkamitum  .  athakho  sveva  ayaso  te  paccagatoti
evampi  sakanhi  ditthim  kathamaccayeyya  .  athava  sassato  loko idameva
saccam  moghamannanti  yo  so  evamvado  so  sakam ditthim sakam khantim sakam rucim
sakam   laddhim  sakam  ajjhasayam  sakam  adhippayam  katham  accayeyya  atikkameyya
samatikkameyya  vitivatteyya  .  tam  kissa  hetu  .  tassa  sa ditthi tatha
samatta  samadinna  gahita  paramattha  abhinivittha  ajjhosita adhimuttati
@Footnote: 1 Po. Ma. yam te.
Evampi   sakanhi   ditthim   kathamaccayeyya   .  asassato  loko  antava
loko  anantava  loko  tam  jivam  tam  sariram  annam  jivam  annam sariram hoti
tathagato   parammarana  na  hoti  tathagato  parammarana  hoti  ca  na  ca
hoti  tathagato  parammarana  neva  hoti  na  na hoti tathagato parammarana
idameva   saccam  moghamannanti  yo  so  evamvado  so  sakam  ditthim  sakam
khantim  sakam  rucim  sakam  laddhim  sakam  ajjhasayam  sakam  adhippayam katham accayeyya
atikkameyya   samatikkameyya   vitivatteyya  .  tam  kissa  hetu  .  tassa
sa   ditthi   tatha   samatta  samadinna  gahita  paramattha  abhinivittha
ajjhosita adhimuttati evampi sakanhi ditthim kathamaccayeyya.
     [77]   Chandanunito   ruciya   nivitthoti   chandanunitoti   sakaya
ditthiya   sakaya   khantiya   sakaya   ruciya   sakaya   laddhiya  yayati
niyyati   vuyhati   samhariyati   .  yatha  hatthiyanena  va  rathayanena  va
assayanena   va  goyanena  va  ajayanena  va  mendakayanena  va
otthayanena   va   kharayanena   va   yayati  niyyati  vuyhati  samhariyati
evameva   sakaya   ditthiya   sakaya   khantiya   sakaya  ruciya  sakaya
laddhiya   yayati   niyyati   vuyhati   samhariyatiti   chandanunito  .  ruciya
nivitthoti   sakaya   ditthiya   sakaya   khantiya   sakaya  ruciya  sakaya
laddhiya     nivittho    patitthito    allino    upagato    ajjhosito
Adhimuttoti chandanunito ruciya nivittho.
     [78]  Sayam  samattani  pakubbamanoti  sayam  samattam  karoti  paripunnam
karoti  anomam  karoti  aggam  settham  visettham pamokkham uttamam pavaram karoti
ayam   sattha   sabbannuti   sayam   samattam  karoti  paripunnam  karoti  anomam
karoti  aggam  settham  visettham  pamokkham  uttamam  pavaram  karoti ayam dhammo
svakkhato   ayam   gano  supatipanno  ayam  ditthi  bhaddika  ayam  patipada
supannatta   ayam   maggo   niyyanikoti   sayam   samattam  karoti  paripunnam
karoti   anomam   karoti  aggam  settham  visettham  pamokkham  uttamam  pavaram
karoti   janeti   sanjaneti   nibbatteti   abhinibbattetiti  sayam  samattani
pakubbamano.
     [79]  Yatha  hi  janeyya  tatha  vadeyyati  yatha janeyya tatha
vadeyya   katheyya   bhaneyya   dipeyya   vohareyya  .  sassato  loko
idameva   saccam   moghamannanti   yatha  janeyya  tatha  vadeyya  katheyya
bhaneyya  dipeyya  vohareyya  .  asassato  loko  .pe.  neva hoti na
na   hoti   tathagato   parammarana   idameva   saccam  moghamannanti  yatha
janeyya  tatha  vadeyya  katheyya  bhaneyya  dipeyya  vohareyyati  yatha
hi janeyya tatha vadeyya. Tenaha bhagava
                  sakanhi ditthim kathamaccayeyya
                  chandanunito ruciya nivittho
                  Sayam samattani pakubbamano
                  yatha hi janeyya tatha vadeyyati.
     [80] Yo attano silavatani jantu
                  ananuputtho ca 1- paresa pava 2-
                  anariyadhammam kusala tamahu
                  yo atumanam sayameva pava.
     [81]  Yo  attano  silavatani  jantuti yoti yo yadiso yathayutto
yathavihito      yathapakaro      yanthanappatto      yamdhammasamannagato
khattiyo   va  brahmano  va  vesso  va  suddo  va  gahattho  va
pabbajito  va  devo  va  manusso  va  .  silavataniti  atthi silanceva
vattanca 3- atthi vattam 4- na silam.
     {81.1}  Katamam  silanceva  vattanca  .  idha  bhikkhu  silava  hoti
patimokkhasamvarasamvuto     viharati     acaragocarasampanno     anumattesu
vajjesu   bhayadassavi   samadaya  sikkhati  sikkhapadesu  yo  tattha  samyamo
samvaro  avitikkamo  idam  silam  .  yam  samadanam  tam vattam. Samvaratthena silam
samadanatthena vattam idam vuccati silanceva vattanca.
     {81.2}  Katamam  vattam  na  silam  .  attha  dhutangani  arannikangam
pindapatikangam       pamsukulikangam       tecivarikangam      sapadanacarikangam
khalupacchabhattikangam   nesajjikangam   yathasanthatikangam   idam  vuccati  vattam  na
@Footnote: 1 Ma. va.. 2 Po. Ma. pava. ito param idisameva. 3-4 Po. Ma. vatanca.
@sabbattha idisameva.
Silam  .  viriyasamadanampi  vuccati  vattam  na silam. Kamam taco ca naharu 1-
ca  atthi  ca  avasussatu  2-  sarire  upasussatu mamsalohitam yantam purisathamena
purisabalena   purisaviriyena   purisaparakkamena   pattabbam  na  tam  apapunitva
viriyassa   santhanam   bhavissatiti   cittam   pagganhati   padahati   evarupampi
viriyasamadanam [3]- vuccati vattam na silam.
     {81.3}  Na tavaham imam pallankam bhindissami yava me na anupadaya
asavehi   cittam   vimuccissatiti   cittam   pagganhati   padahati  evarupampi
viriyasamadanam vuccati vattam na silam.
         Nasissam na pivissami       viharato na nikkhamim
         napi passam nipatessam       tanhasalle anuhateti
     {81.4}   cittam   pagganhati   padahati  evarupampi  viriyasamadanam
vuccati   vattam   na  silam  .  na  tavaham  imamha  asana  vutthahissami
cankama   orohissami   vihara   nikkhamissami  addhayoga  nikkhamissami
pasada    nikkhamissami   hammiya   nikkhamissami   guhaya   nikkhamissami
lena    nikkhamissami   kutiya   nikkhamissami   kutagara   nikkhamissami
atta   nikkhamissami   mala   nikkhamissami  uddanda  4-  nikkhamissami
upatthanasalaya     nikkhamissami    mandapa    nikkhamissami    rukkhamula
nikkhamissami   yava   me  na  anupadaya  asavehi  cittam   vimuccissatiti
cittam       pagganhati      padahati      evarupampi      viriyasamadanam
vuccati     vattam      na     silam    .    imasminneva    pubbanhasamayam
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. naharu. 2 Ma. avasissatu. 3 Po. Ma. idam. 4 Po. Yu.
@uddanha.
Ariyadhammam    aharissami    samaharissami    adhigacchissami    phusayissami
sacchikarissamiti      cittam      pagganhati      padahati      evarupampi
viriyasamadanam   vuccati   vattam   na   silam  .  imasminneva  majjhantikasamayam
sayanhasamayam      purebhattam     pacchabhattam     purimayamam     majjhimayamam
pacchimayamam   kale  junhe  vasse  hemante  gimhe  purime  vayokhandhe
majjhime    vayokhandhe    pacchime   vayokhandhe   ariyadhammam   aharissami
samaharissami     adhigacchissami    phusayissami    sacchikarissamiti    cittam
pagganhati padahati evarupampi viriyasamadanam vuccati vattam na silam.
     {81.5}  Jantuti  satto  naro  manavo poso puggalo jivo jatu
jantu indagu manujoti yo attano silavatani jantu.



             The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 29 page 1-79. https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=29&item=1&items=81              Classified by [Item Number] :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=29&item=1&items=81&mode=bracket              Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :- https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=29&item=1&items=81              Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :- https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=29&item=1&items=81              Study Atthakatha :- https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=29&i=1              Contents of The Tipitaka Volume 29 https://84000.org/tipitaka/read/?index_29 https://84000.org/tipitaka/english/?index_29

แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าNext itemLast item chage to ROMAN letter

บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]