บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
ThaiVersion PaliThai PaliRoman |
[77] Kathaṃ ime dhammā sacchikātabbāti sotāvadhānaṃ taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ eko dhammo sacchikātabbo akuppā cetovimutti dve dhammā sacchikātabbā vijjā ca vimutti ca tayo dhammā sacchikātabbā tisso vijjā cattāro dhammā sacchikātabbā cattāri sāmaññaphalāni pañca dhammā sacchikātabbā pañca dhammakkhandhā cha dhammā sacchikātabbā cha abhiññā satta dhammā sacchikātabbā satta khīṇāsavabalāni aṭṭha dhammā sacchikātabbā aṭṭha vimokkhā nava dhammā sacchikātabbā nava anupubbanirodhā dasa dhammā sacchikātabbā dasa asekkhā dhammā. [78] Sabbaṃ bhikkhave sacchikātabbaṃ kiñca bhikkhave sabbaṃ sacchikātabbaṃ cakkhuṃ bhikkhave sacchikātabbaṃ rūpā sacchikātabbā cakkhuviññāṇaṃ sacchikātabbaṃ cakkhusamphasso sacchikātabbo yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi sacchikātabbaṃ sotaṃ sacchikātabbaṃ saddā sacchikātabbā .pe. ghānaṃ sacchikātabbaṃ gandhā sacchikātabbā jivhā sacchikātabbā rasā sacchikātabbā kāyo sacchikātabbo phoṭṭhabbā sacchikātabbā mano sacchikātabbo dhammā sacchikātabbā manoviññāṇaṃ sacchikātabbaṃ manosamphasso Sacchikātabbo yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi sacchikātabbaṃ. {78.1} Rūpaṃ passanto sacchikaroti vedanaṃ passanto sacchikaroti saññaṃ passanto sacchikaroti saṅkhāre passanto sacchikaroti viññāṇaṃ passanto sacchikaroti cakkhuṃ .pe. jarāmaraṇaṃ amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena passanto sacchikaroti ye ye dhammā sacchikatā honti te te dhammā phusitā 1- honti taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati ime dhammā sacchikātabbāti sotāvadhānaṃ taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ. {78.2} Kathaṃ ime dhammā hānabhāgiyā ime dhammā ṭhitibhāgiyā ime dhammā visesabhāgiyā ime dhammā nibbedhabhāgiyāti sotāvadhānaṃ taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ paṭhamajjhānassa lābhiṃ kāmasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti hānabhāgiyo dhammo tadanudhammatā sati santiṭṭhati ṭhitibhāgiyo dhammo avitakkasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti visesabhāgiyo dhammo nibbidāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti virāgūpasañhitā nibbedhabhāgiyo dhammo dutiyajjhānassa lābhiṃ vitakkasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti hānabhāgiyo dhammo tadanudhammatā sati santiṭṭhati ṭhitibhāgiyo dhammo upekkhāsukhasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti @Footnote: 1 Ma. Yu. phassitā. Visesabhāgiyo dhammo nibbidāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti virāgūpasañhitā nibbedhabhāgiyo dhammo tatiyajjhānassa lābhiṃ pītisukhasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti hānabhāgiyo dhammo tadanudhammatā sati santiṭṭhati ṭhitibhāgiyo dhammo adukkhamasukhasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti visesabhāgiyo dhammo nibbidāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti virāgūpasañhitā nibbedhabhāgiyo dhammo catutthajjhānassa lābhiṃ upekkhāsukhasahagatā 1- saññāmanasikārā samudācaranti hānabhāgiyo dhammo {78.3} tadanudhammatā sati santiṭṭhati ṭhitibhāgiyo dhammo ākāsānañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti visesabhāgiyo dhammo nibbidāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti virāgūpasañhitā nibbedhabhāgiyo dhammo ākāsānañcāyatanassa lābhiṃ rūpasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti hānabhāgiyo dhammo tadanudhammatā sati santiṭṭhati ṭhitibhāgiyo dhammo viññāṇañcāyatana- sahagatā saññāmanasikārā samudācaranti visesabhāgiyo dhammo nibbidāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti virāgūpasañhitā nibbedhabhāgiyo dhammo viññāṇañcāyatanassa lābhiṃ ākāsānañcāyatana- sahagatā saññāmanasikārā samudācaranti hānabhāgiyo dhammo tadanudhammatā sati santiṭṭhati ṭhitibhāgiyo dhammo ākiñcaññāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti visesabhāgiyo dhammo nibbidāsahagatā @Footnote: 1 Ma. upekkhāsahagatā. Saññāmanasikārā samudācaranti virāgūpasañhitā nibbedhabhāgiyo dhammo ākiñcaññāyatanassa lābhiṃ viññāṇañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti hānabhāgiyo dhammo tadanudhammatā sati santiṭṭhati ṭhitibhāgiyo dhammo nevasaññānāsaññāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti visesabhāgiyo dhammo nibbidāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti virāgūpasañhitā nibbedhabhāgiyo dhammo taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati ime dhammā hānabhāgiyā ime dhammā ṭhitibhāgiyā ime dhammā visesabhāgiyā ime dhammā nibbedhabhāgiyāti sotāvadhānaṃ taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ. [79] Kathaṃ sabbe saṅkhārā aniccā sabbe saṅkhārā dukkhā sabbe dhammā anattāti sotāvadhānaṃ taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ rūpaṃ aniccaṃ khayaṭṭhena dukkhaṃ bhayaṭṭhena anattā asārakaṭṭhenāti sotāvadhānaṃ taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ vedanā saññā saṅkhārā viññāṇaṃ cakkhuṃ .pe. Jarāmaraṇaṃ aniccaṃ khayaṭṭhena dukkhaṃ bhayaṭṭhena anattā asārakaṭṭhenāti sotāvadhānaṃ taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati sabbe saṅkhārā aniccā sabbe saṅkhārā dukkhā sabbe dhammā anattāti sotāvadhānaṃ taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ. [80] Kathaṃ idaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ idaṃ dukkhasamudayo ariyasaccaṃ idaṃ dukkhanirodho arisaccaṃ idaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccanti sotāvadhānaṃ taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ. {80.1} Tattha katamaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ jātipi dukkhā jarāpi dukkhā maraṇampi dukkhaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāpi dukkhā appiyehi sampayogo dukkho piyehi vippayogo dukkho yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ saṅkhittena pañcupādānakkhandhā dukkhā. {80.2} Tattha katamā jāti yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ tamhi tamhi sattanikāye jāti sañjāti okkanti nibbatti abhinibbatti khandhānaṃ pātubhāvo āyatanānaṃ paṭilābho ayaṃ vuccati jāti. {80.3} Tattha katamā jarā yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ tamhi tamhi sattanikāye jarā jīraṇatā khaṇḍiccaṃ pāliccaṃ valittacatā āyuno saṃhāni indriyānaṃ paripāko ayaṃ vuccati jarā. {80.4} Tattha katamaṃ maraṇaṃ yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ tamhā tamhā sattanikāyā cuti cavanatā bhedo antaradhānaṃ maccu maraṇaṃ kālakiriyā khandhānaṃ bhedo kaḷevarassa nikkhepo jīvitindriyassa upacchedo idaṃ vuccati maraṇaṃ. [81] Tattha katamo soko yo 1- ñātibyasanena vā phuṭṭhassa bhogabyasanena vā phuṭṭhassa rogabyasanena vā phuṭṭhassa sīlabyasanena vā phuṭṭhassa diṭṭhibyasanena vā phuṭṭhassa aññataraññatarena @Footnote: 1 Ma. ayaṃ pāṭho natthi. Byasanena samannāgatassa aññataraññatarena dukkhadhammena phuṭṭhassa soko socanā socitattaṃ antosoko antoparisoko cetaso parijjhāyanā domanassaṃ sokasallaṃ ayaṃ vuccati soko. {81.1} Tattha katamo paridevo yo 1- ñātibyasanena vā phuṭṭhassa bhogabyasanena vā phuṭṭhassa rogabyasanena vā phuṭṭhassa sīlabyasanena vā phuṭṭhassa diṭṭhibyasanena vā phuṭṭhassa aññataraññatarena byasanena samannāgatassa aññataraññatarena dukkhadhammena phuṭṭhassa ādevo paridevo ādevanā paridevanā ādevitattaṃ paridevitattaṃ vācā palāpo vippalāpo lālappo lālappanā lālappitattaṃ ayaṃ vuccati paridevo. {81.2} Tattha katamaṃ dukkhaṃ yaṃ kāyikaṃ asātaṃ kāyikaṃ dukkhaṃ kāyasamphassajaṃ asātaṃ dukkhaṃ vedayitaṃ kāyasamphassajā asātā dukkhā vedanā idaṃ vuccati dukkhaṃ. {81.3} Tattha katamaṃ domanassaṃ yaṃ cetasikaṃ asātaṃ cetasikaṃ dukkhaṃ cetosamphassajaṃ asātaṃ dukkhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā asātā dukkhā vedanā idaṃ vuccati domanassaṃ. {81.4} Tattha katamo upāyāso yo 2- ñātibyasanena vā phuṭṭhassa bhogabyasanena vā phuṭṭhassa rogabyasanena vā phuṭṭhassa sīlabyasanena vā phuṭṭhassa diṭṭhibyasanena vā phuṭṭhassa aññataraññatarena byasanena samannāgatassa aññataraññatarena dukkhadhammena phuṭṭhassa @Footnote: 1-2 Ma. ayaṃ pāṭho natthi. Āyāso upāyāso āyāsitattaṃ upāyāsitattaṃ ayaṃ vuccati upāyāso. [82] Tattha katamo appiyehi sampayogo dukkho idha yassa te honti aniṭṭhā akantā amanāpā rūpā saddā gandhā rasā phoṭṭhabbā ye vā panassa te honti anatthakāmā ahitakāmā aphāsukāmā ayogakkhemakāmā yā tehi 1- saṅgati samāgamo samodhānaṃ missībhāvo ayaṃ vuccati appiyehi sampayogo dukkho. {82.1} Tattha katamo piyehi vippayogo dukkho idha yassa te honti iṭṭhā kantā manāpā rūpā saddā gandhā rasā phoṭṭhabbā ye vā panassa te honti atthakāmā hitakāmā phāsukāmā yogakkhemakāmā mātā vā pitā vā bhātā vā bhaginī vā mittā vā amaccā vā ñātī vā sālohitā vā yā tehi [2]- asaṅgati asamāgamo asamodhānaṃ amissībhāvo ayaṃ vuccati piyehi vippayogo dukkho. {82.2} Tattha katamaṃ yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ jātidhammānaṃ sattānaṃ evaṃ icchā uppajjati aho vata mayaṃ na jātidhammā assāma na ca vata no jāti āgaccheyyāti na kho panetaṃ icchāya pattabbaṃ idampi yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ jarādhammānaṃ sattānaṃ .pe. byādhidhammānaṃ sattānaṃ maraṇadhammānaṃ sattānaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadhammānaṃ sattānaṃ evaṃ icchā @Footnote: 1-2 Ma. saddhiṃ. Uppajjati aho vata mayaṃ na sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadhammā assāma na ca vata no sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā āgaccheyyunti na kho panetaṃ icchāya pattabbaṃ idampi yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ. {82.3} Tattha katame saṅkhittena pañcupādānakkhandhā dukkhā seyyathīdaṃ rūpūpādānakkhandho vedanūpādānakkhandho saññūpādānakkhandho saṅkhārūpādānakkhandho viññāṇūpādānakkhandho ime vuccanti saṅkhittena pañcupādānakkhandhā dukkhā idaṃ vuccati dukkhaṃ ariyasaccaṃ. [83] Tattha katamaṃ dukkhasamudayo ariyasaccaṃ yāyaṃ taṇhā ponobbhavikā nandirāgasahagatā tatratatrābhinandinī seyyathīdaṃ kāmataṇhā bhavataṇhā vibhavataṇhā sā kho panesā taṇhā kattha uppajjamānā uppajjati kattha nivisamānā nivisati yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati ettha nivisamānā nivisati kiñca loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ cakkhuṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati ettha nivisamānā nivisati sotaṃ loke ghānaṃ loke jivhā loke kāyo loke mano loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati ettha nivisamānā nivisati rūpā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ etthesā Taṇhā uppajjamānā uppajjati ettha nivisamānā nivisati saddā loke .pe. dhammā loke cakkhuviññāṇaṃ loke .pe. Manoviññāṇaṃ loke cakkhusamphasso loke .pe. manosamphasso loke cakkhusamphassajā vedanā loke .pe. manosamphassajā vedanā loke rūpasaññā loke .pe. dhammasaññā loke rūpasañcetanā loke .pe. dhammasañcetanā loke rūpataṇhā loke .pe. dhammataṇhā loke rūpavitakko loke .pe. Dhammavitakko loke rūpavicāro loke .pe. dhammavicāro loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati ettha nivisamānā nivisati idaṃ vuccati dukkhasamudayo ariyasaccaṃ. [84] Tattha katamaṃ dukkhanirodho ariyasaccaṃ yo tassā yeva taṇhāya asesavirāganirodho cāgo paṭinissaggo mutti anālayo sā kho panesā taṇhā kattha pahiyyamānā pahīyati kattha nirujjhamānā nirujjhati yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ etthesā taṇhā pahiyyamānā pahīyati ettha nirujjhamānā nirujjhati cakkhuṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ etthesā taṇhā pahiyyamānā pahīyati ettha nirujjhamānā nirujjhati sotaṃ loke .pe. dhammavicāro loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ etthesā taṇhā pahiyyamānā pahīyati ettha nirujjhamānā nirujjhati idaṃ vuccati dukkhanirodho ariyasaccaṃ. [85] Tattha katamaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṃ ayameva Ariyo aṭṭhaṅgiko maggo seyyathīdaṃ sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi. {85.1} Tattha katamā sammādiṭṭhi dukkhe ñāṇaṃ dukkhasamudaye ñāṇaṃ dukkhanirodhe ñāṇaṃ dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṃ ayaṃ vuccati sammādiṭṭhi. {85.2} Tattha katamo sammāsaṅkappo nekkhammasaṅkappo abyāpādasaṅkappo avihiṃsāsaṅkappo ayaṃ vuccati sammāsaṅkappo. {85.3} Tattha katamā sammāvācā musāvādā veramaṇī pisuṇāya vācāya veramaṇī pharusāya vācāya veramaṇī samphappalāpā veramaṇī ayaṃ vuccati sammāvācā. {85.4} Tattha katamo sammākammanto pāṇātipātā veramaṇī adinnādānā veramaṇī kāmesu micchācārā veramaṇī ayaṃ vuccati sammākammanto. {85.5} Tattha katamo sammāājīvo idha ariyasāvako micchāājīvaṃ pahāya sammāājīvena jīvikaṃ kappeti ayaṃ vuccati sammāājīvo. {85.6} Tattha katamo sammāvāyāmo idha bhikkhu anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati viriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya .pe. anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ Uppādāya .pe. uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati viriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati ayaṃ vuccati sammāvāyāmo. {85.7} Tattha katamā sammāsati idha bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ vedanāsu .pe. citte .pe. dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ ayaṃ vuccati sammāsati. {85.8} Tattha katamo sammāsamādhi idha bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajampītisukhaṃ paṭhamajjhānaṃ 1- upasampajja viharati vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijampītisukhaṃ dutiyajjhānaṃ 2- upasampajja viharati pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti yantaṃ ariyā ācikkhanti upekkhako satimā sukhavihārīti tatiyajjhānaṃ 3- upasampajja viharati sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassa- domanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthajjhānaṃ 4- upasampajja viharati ayaṃ vuccati sammāsamādhi idaṃ vuccati dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṃ . taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ @Footnote: 1 Ma. paṭhamaṃ jhānaṃ. 2 Ma. dutiyaṃ jhānaṃ. 3 Ma. tatiyaṃ jhānaṃ. 4 Ma. catutthaṃ jhānaṃ. Pajānanaṭṭhena paññā tena vuccati idaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ idaṃ dukkhasamudayo ariyasaccaṃ idaṃ dukkhanirodho ariyasaccaṃ idaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccanti sotāvadhānaṃ taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ evaṃ sotāvadhāne paññā sutamaye ñāṇaṃ. -------- [86] Kathaṃ sutvāna saṃvare paññā sīlamaye ñāṇaṃ pañca sīlāni pariyantapārisuddhisīlaṃ apariyantapārisuddhisīlaṃ paripuṇṇapārisuddhisīlaṃ aparāmaṭṭhapārisuddhisīlaṃ paṭippassaddhipārisuddhisīlanti. {86.1} Tattha katamaṃ pariyantapārisuddhisīlaṃ anupasampannānaṃ pariyantasikkhāpadānaṃ idaṃ pariyantapārisuddhisīlaṃ. {86.2} Katamaṃ apariyantapārisuddhisīlaṃ upasampannānaṃ apariyantasikkhāpadānaṃ idaṃ apariyantapārisuddhisīlaṃ. {86.3} Katamaṃ paripuṇṇapārisuddhisīlaṃ puthujjanakalyāṇakānaṃ kusaladhamme {86.4} yuttānaṃ asekkhapariyante paripūrikārīnaṃ 1- kāye ca jīvite ca anapekkhānaṃ pariccattajīvitānaṃ idaṃ paripuṇṇapārisuddhisīlaṃ. {86.5} Katamaṃ aparāmaṭṭhapārisuddhisīlaṃ sattannaṃ sekkhānaṃ idaṃ aparāmaṭṭhapārisuddhisīlaṃ. {86.6} Katamaṃ paṭippassaddhipārisuddhisīlaṃ tathāgatasāvakānaṃ khīṇāsavānaṃ paccekabuddhānaṃ tathāgatānaṃ arahantānaṃ sammāsambuddhānaṃ idaṃ paṭippassaddhipārisuddhisīlaṃ. @Footnote: 1 Ma. Yu. paripūrakārīnaṃ.The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 31 page 50-61. https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=31&item=77&items=10 Classified by [Item Number] :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=31&item=77&items=10&mode=bracket Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :- https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=31&item=77&items=10 Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :- https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=31&item=77&items=10 Study Atthakatha :- https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=31&i=77 Contents of The Tipitaka Volume 31 https://84000.org/tipitaka/read/?index_31 https://84000.org/tipitaka/english/?index_31
|
บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]