ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
   ThaiVersion   PaliThai   PaliRoman 
ไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าread Next itemread Last item chage to ROMAN letter
TIPITAKA Volume 29 : PALI ROMAN Sutta Pitaka Vol 21 : Sutta. Khu. Mahāniddeso

page1.

Suttantapitake khuddakanikayassa mahaniddeso -------------- namo tassa bhagavato arahato sammasambuddhassa. Atthakavaggiko pathamo kamasuttaniddeso [1] Kamam kamayamanassa tassa ce tam samijjhati addha pitimano hoti laddha macco yadicchati. [2] Kamam kamayamanassati kamati uddanato dve kama vatthukama ca kilesakama ca. {2.1} Katame vatthukama . manapika rupa manapika sadda manapika gandha manapika rasa manapika photthabba attharana papurana 1- dasidasa ajelaka kukkutasukara hatthigavassavalava khettam vatthu hirannam suvannam gamanigamarajadhaniyo ratthanca janapado ca koso 2- ca kotthagaranca yankinci rajaniyavatthu vatthukama . apica atita kama anagata kama paccuppanna kama ajjhatta kama bahiddha kama ajjhattabahiddha kama hina kama majjhima kama panita kama apayika kama manusika kama dibba kama paccupatthita kama nimmita kama paranimmita kama pariggahita kama apariggahita kama @Footnote: 1 Ma. pavurana . 2 Ma. kottho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page2.

Mamayita kama amamayita kama sabbepi kamavacara dhamma sabbepi rupavacara dhamma sabbepi arupavacara dhamma tanhavatthuka tanharammana kamaniyatthena rajaniyatthena madaniyatthena kama ime vuccanti vatthukama. {2.2} Katame kilesakama. Chando kamo rago kamo chandarago kamo sankappo kamo rago kamo sankapparago kamo yo kamesu kamacchando kamarago kamanandi kamatanha kamasneho kamaparilaho kamamuccha kamajjhosanam kamogho kamayogo kamupadanam kamacchandanivaranam addasam kama te mulam sankappa kama jayasi na tam sankappayissami evam kama na hehisi 1-. Ime vuccanti kilesakama . kamam kamayamanassati kamam 2- kamayamanassa icchamanassa sadiyamanassa patthayamanassa pihayamanassa abhijappamanassati kamam kamayamanassa. [3] Tassa ce tam samijjhatiti tassa ceti tassa khattiyassa va brahmanassa va vessassa va suddassa va gahatthassa va pabbajitassa va devassa va manussassa va . tanti vatthukama vuccanti manapika rupa manapika sadda manapika gandha manapika rasa manapika photthabba . samijjhatiti ijjhati samijjhati labhati patilabhati adhigacchati vindatiti tassa ce tam samijjhati. @Footnote: 1 Ma. Yu. na hohisiti . 2 Ma. ayam patho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page3.

[4] Addha pitimano hotiti addhati ekamsavacanam nissamsayavacanam nikkankhavacanam advejjhavacanam advelhakavacanam niyogavacanam apannakavacanam avatthapanavacanametam addhati . pititi ya pancakamagunapatisannutta piti pamujjam amodana pamodana haso pahaso vitti tutthi odagyam 1- attamanata [2]- abhipuranata 3- cittassa . manoti yam cittam mano manasam hadayam pandaram mano manayatanam manindriyam vinnanam vinnanakkhandho tajja manovinnanadhatu ayam vuccati mano . Ayam mano imaya pitiya sahagato hoti sahajato samsattho sampayutto ekuppado ekanirodho ekavatthuko ekarammano . pitimano hotiti 4- tutthamano hatthamano pahatthamano attamano udaggamano samuditamano 5- hotiti addha pitimano hoti. [5] Laddha macco yadicchatiti laddhati laddha 6- labhitva patilabhitva adhigantva vinditva . maccoti satto naro manavo poso puggalo jivo jatu 7- jantu indagu 8- manujo. Yadicchatiti yam icchati yam sadiyati yam pattheti yam piheti yam abhijappati rupam va saddam va gandham va rasam va photthabbam vati laddha macco yadicchati . Tenaha bhagava kamam kamayamanassa tassa ce tam samijjhati addha pitimano hoti laddha macco yadicchatiti. @Footnote: 1 Ma. Yu. odagayam. 2 Yu. cittassa. 3 Ma. abhipharanata. 4 Ma. Yu. @itisaddo na dissati. 5 Ma. Yu. muditamano pamoditamano. 6 Ma. ayam patho @natthi. 7 Ma. jagu. Yu. jagu. 8 hindagutipi patho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page4.

[6] Tassa ce kamayamanassa 1- chandajatassa jantuno te kama parihayanti sallaviddhova ruppati. [7] Tassa ce kamayamanassati tassa ceti tassa khattiyassa va brahmanassa va vessassa va suddassa va gahatthassa va pabbajitassa va devassa va manussassa va . kamayamanassati kamayamanassa icchamanassa sadiyamanassa patthayamanassa pihayamanassa abhijappamanassa . athava kamatanhaya yayati niyyati vuyhati samhariyati . yatha hatthiyanena va assayanena va goyanena va ajayanena va mendakayanena va otthayanena va kharayanena va yayati niyyati vuyhati samhariyati evameva kamatanhaya yayati niyyati vuyhati samhariyatiti tassa ce kamayamanassa. [8] Chandajatassa jantunoti chandoti yo kamesu kamacchando kamarago kamanandi kamatanha kamasneho kamaparilaho kamamuccha kamajjhosanam kamogho kamayogo kamupadanam kamacchandanivaranam tassa so kamacchando jato hoti sanjato nibbatto abhinibbatto patubhuto . jantunoti sattassa narassa manavassa posassa puggalassa jivassa jatussa jantussa indagussa manujassati chandajatassa jantuno. [9] Te kama parihayanatiti te va kama parihayanti @Footnote: 1 Yu. kamayanassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page5.

So va kamehi parihayati. Katham te kama parihayanti. Tassa titthantasseva te bhoge rajano va haranti cora va haranti aggi va dahati udakam va vahati appiya va dayada haranti nihitam va nadhigacchati 1- duppayutta va kammanta bhijjanti 2- kule va kulajjhapako 3- uppajjati yo te bhoge vikirati vidhameti viddhamseti aniccatayeva atthami evam te kama hayanti parihayanti pariddhamsenti pariccajanti 4- antaradhayanti vippalujjanti. {9.1} Katham so kamehi parihayati. Titthanteva te bhoga so cavati marati antaradhayati vippalujjati evam so kamehi hayati parihayati pariddhamseti pariccajati antaradhayati vippalujjati. Cora haranti rajano aggi dahati nassati atho antena jahati sariram sapariggaham etadannaya medhavi bhunjetha ca dadetha ca datva ca bhutva ca yathanubhavam anindito saggamupeti thananti. Te kama parihayanti. [10] Sallaviddhova ruppatiti yatha ayomayena va sallena viddho atthimayena va sallena dantamayena va sallena visanamayena @Footnote: 1 Yu. nihitatthana va vigacchati. 2 Yu. bhanjanti. 3 kulangarotipi patho. @4 Ma. Yu. paripatanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page6.

Va sallena katthamayena va sallena viddho ruppati kuppati ghattiyati piliyati byadhito domanassito hoti evameva vatthukamanam viparinamannathabhava uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupayasa so kamasallena 1- viddho ruppati kuppati ghattiyati piliyati byadhito domanassito hotiti sallaviddhova ruppati. Tenaha bhagava tassa ce kamayamanassa chandajatassa jantuno te kama parihayanti sallaviddhova ruppatiti. [11] Yo kame parivajjeti sappasseva pada siro somam visattikam loke sato samativattati. [12] Yo kame parivajjetiti yoti yo yadiso yathayutto yathavihito yathapakaro yanthanappatto yamdhammasamannagato khattiyo va brahmano va vesso va suddo va gahattho va pabbajito va devo va manusso va . kame parivajjetiti kamati uddanato dve kama vatthukama ca kilesakama ca .pe. ime vuccanti vatthukama .pe. Ime vuccanti kilesakama . kame parivajjetiti dvihi karanehi kame parivajjeti vikkhambhanato va samucchedato va. {12.1} Katham vikkhambhanato kame parivajjeti . Atthikankalupama kama appassadatthenati passanto vikkhambhanato kame parivajjeti @Footnote: 1 Ma. Yu. kamasallena ca sokasallena ca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page7.

Mamsapesupama kama bahusadharanatthenati passanto vikkhambhanato kame parivajjeti tinukkupama kama anudahanatthenati passanto vikkhambhanato kame parivajjeti angarakasupama kama mahaparilahatthenati passanto vikkhambhanato kame parivajjeti supinakupama kama ittarapaccupatthanatthenati passanto vikkhambhanato kame parivajjeti yacitakupama kama tavakalikatthenati passanto vikkhambhanato kame parivajjeti rukkhaphalupama kama sambhanjanaparibhanjanatthenati passanto vikkhambhanato kame parivajjeti asisunupama kama adhikantanatthenati 1- passanto vikkhambhanato kame parivajjeti sattisulupama kama vinivijjhanatthenati passanto vikkhambhanato kame parivajjeti sappasirupama kama sappatibhayatthenati passanto vikkhambhanato kame parivajjeti aggikkhandhupama kama mahaggitapanatthenati 2- passanto vikkhambhanato kame parivajjeti. {12.2} Buddhanussatim bhaventopi vikkhambhanato kame parivajjeti dhammanussatim bhaventopi sanghanussatim bhaventopi silanussatim bhaventopi caganussatim bhaventopi devatanussatim bhaventopi anapanassatim bhaventopi marananussatim bhaventopi kayagatasatim bhaventopi upasamanussatim bhaventopi vikkhambhanato kame parivajjeti . pathamam jhanam bhaventopi vikkhambhanato @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. adhikuttanatthenati . 2 Ma. Yu. mahabhitapanatthenati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page8.

Kame parivajjeti dutiyam jhanam bhaventopi tatiyam jhanam bhaventopi catuttham jhanam bhaventopi akasanancayatanasamapattim bhaventopi vinnanancayatanasamapattim bhaventopi akincannayatanasamapattim bhaventopi nevasannanasannayatanasamapattim bhaventopi vikkhambhanato kame parivajjeti. Evam vikkhambhanato kame parivajjeti. {12.3} Katham samucchedato kame parivajjeti . Sotapattimaggam bhaventopi apayagamaniye kame samucchedato parivajjeti sakadagamimaggam bhaventopi olarike kame samucchedato parivajjeti anagamimaggam bhaventopi anusahagate kame samucchedato parivajjeti arahattamaggam bhaventopi sabbena sabbam sabbatha sabbam asesam nissesam samucchedato kame parivajjeti. Evam samucchedato kame parivajjetiti yo kame parivajjeti. [13] Sappasseva pada siroti sappo vuccati ahi . Kenatthena sappo . samsappanto gacchatiti sappo . bhujanto gacchatiti bhujago . Urena gacchatiti urago . pannasiro gacchatiti pannago . sirena supatiti sirisapo . vile sayatiti vilasayo 1- . guhayam setiti guhasayo . dadha tassa avudhoti dadhavudho . visam tassa ghoranti ghoraviso . jivha tassa duvidhati dujivha . dvihi @Footnote: 1 vilasayotipi patho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page9.

Jivhahi rasam sayatiti dirasannu 1- . yatha puriso jivitukamo amaritukamo sukhakamo dukkhapatikulo padena sappasiram vajjeyya vivajjeyya parivajjeyya abhinivajjeyya evameva sukhakamo dukkhapatikulo kame vajjeyya vivajjeyya parivajjeyya abhinivajjeyyati sappasseva pada siro. [14] Somam visattikam loke sato samativattatiti soti yo kame parivajjeti . visattika vuccati tanha yo rago sarago anunayo anurodho nandi nandirago cittassa sarago iccha muccha ajjhosanam gedho paligedho sango 2- panko eja maya janika sanjanani sibbini jalini sarita visattika suttam visata ayuhani 3- dutiya panidhi bhavanetti vanam vanatho santhavo sneho apekkha patibandha asa asimsana asimsitattam rupasa saddasa gandhasa rasasa photthabbasa labhasa dhanasa puttasa jivitasa jappa pajappa abhijappa jappa 4- jappana jappitattam loluppa loluppayana loluppayitattam pucchancikata 5- sadhukamyata adhammarago visamalobho nikanti nikamana patthana pihana sampatthana kamatanha bhavatanha vibhavatanha rupatanha arupatanha nirodhatanha rupatanha saddatanha gandhatanha rasatanha photthabbatanha dhammatanha @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. dvirasannu. 2 sattotipi patho. 3 Ma. ayuhini. 4 Ma. Yu. @ayam patho natthi. 5 Ma. Yu. mucchancikata.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page10.

Ogho yogo gantho upadanam avaranam nivaranam chadanam bandhanam upakkileso anusayo pariyutthanam lata veviccham dukkhamulam dukkhanidanam 1- dukkhappabhavo marapaso marabalisam maravisayo tanhanadi tanhajalam tanhagaddalam 2- tanhasamuddo abhijjha lobho akusalamulam. {14.1} Visattikati kenatthena visattika. Visatati visattika. Visalati visattika . visatati visattika . visakkatiti visattika . Visamharatiti visattika . visamvadikati visattika . visamulati visattika. Visaphalati visattika . visaparibhogati visattika . visala va pana sa rupe tanha sadde gandhe rase photthabbe kule gane avase labhe yase pasamsaya sukhe civare pindapate senasane gilanapaccaya- bhesajjaparikkhare kamadhatuya rupadhatuya arupadhatuya kamabhave rupabhave arupabhave sannabhave asannabhave nevasannanasannabhave ekavokarabhave catuvokarabhave pancavokarabhave atite anagate paccuppanne ditthasutamutavinnatabbesu dhammesu visata vitthatati visattika. {14.2} Loketi apayaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhatuloke ayatanaloke. {14.3} Satoti catuhi karanehi sato kaye kayanupassanasatipatthanam @Footnote: 1 dukkhanidhanantipi patho . 2 Ma. Yu. tanhagaddulam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page11.

Bhavento sato vedanasu citte dhammesu dhammanupassanasatipatthanam bhavento sato. {14.4} Aparehipi catuhi karanehi sato asatiparivajjanaya sato satikaraniyanam 1- dhammanam katatta sato satipatipakkhanam 2- dhammanam hatatta sato satinimittanam dhammanam appamutthatta 3- sato. {14.5} Aparehipi catuhi karanehi sato satiya samannagatatta sato satiya vasitatta sato satiya pagunnataya sato satiya apaccorohanataya sato. {14.6} Aparehipi catuhi karanehi sato satatta sato santatta sato samitatta sato santadhammasamannagatatta sato . buddhanussatiya sato dhammanussatiya sato sanghanussatiya sato silanussatiya sato caganussatiya sato devatanussatiya sato anapanassatiya sato marananussatiya sato kayagatasatiya sato upasamanussatiya sato . ya sati anussati patissati sati saranata dharanata apilapanata assammussanata sati satindriyam satibalam sammasati satisambojjhango ekayanamaggo ayam vuccati sati . imaya satiya upeto hoti samupeto upagato samupagato upapanno samupapanno samannagato so vuccati sato. {14.7} Somam visattikam loke sato samativattatiti ya 4- loke visattika imam loke visattikam sato tarati uttarati patarati samatikkamati vitivattatiti somam visattikam loke sato samativattati. Tenaha bhagava @Footnote: 1 Po. Yu. satikaraniyananca. 2 Ma. satiparipandhanam. 3 Ma. asammutthatta. @4 Ma. loke va sa visattika loke va tam visattikam ....

--------------------------------------------------------------------------------------------- page12.

Yo kame parivajjeti sappasseva pada siro somam visattikam loke sato samativattatiti. [15] Khettam vatthum hirannam va gavassam dasaporisam thiyo bandhu puthu kame yo naro anugijjhati. [16] Khettam vatthum hirannam vati khettanti salikkhettam vihikkhettam muggakkhettam masakkhettam yavakkhettam godhumakkhettam tilakkhettam . Vatthunti gharavatthu kotthavatthu purevatthu pacchavatthu aramavatthu viharavatthu . hirannanti hirannam vuccati kahapanoti khettam vatthum hirannam va. [17] Gavassam dasaporisanti gavanti gavo 1- vuccanti. Assati pasukadayo vuccanti . dasati cattaro dasa antojatako daso dhanakkitako daso samam va dasaviyam 2- upeti akamako 3- va dasaviyam 4- upeti. Amaya dasapi bhavanti heke dhanena kitapi bhavanti dasa samanca eke upayanti dasam 5- bhayapanunnapi bhavanti dasa 6-. Porisanti tayo purisa bhajaka kammakara upajivinoti gavassam dasaporisam. [18] Thiyo bandhu puthu kameti thiyoti itthipariggaho vuccati . @Footnote: 1 Ma. gava. 2 Ma. dasabyam. 3 Po. karamako. 4 Ma. Yu. dasavisayam. @5 Ma. dasayam. 6 Ma. dasati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page13.

Bandhuti cattaro bandhu natibandhavapi bandhu gottabandhavapi bandhu mantabandhavapi bandhu sippabandhavapi bandhu . puthu kameti bahu kame . ete puthu kama manapika rupa .pe. manapika photthabbati thiyo bandhu puthu kame. [19] Yo naro anugijjhatiti yoti yo yadiso yathayutto yathavihito yathapakaro yanthanappatto yamdhammasamannagato khattiyo va brahmano va vesso va suddo va gahattho va pabbajito va devo va manusso va . naroti satto naro manavo poso puggalo jivo jatu jantu indagu manujo . anugijjhatiti kilesakamena vatthukamesu gijjhati anugijjhati paligijjhati palibajjhatiti yo naro anugijjhati. Tenaha bhagava khettam vatthum hirannam va gavassam dasaporisam thiyo bandhu puthu kame yo naro anugijjhatiti. [20] Abala nam baliyanti maddante nam parissaya tato nam dukkhamanveti navam bhinnamivodakam. [21] Abala nam baliyantiti abalati abala kilesa dubbala appabala appathamaka hina nihina parihina omaka lamaka jatukka paritta . te kilesa tam puggalam sahanti parisahanti abhibhavanti ajjhottharanti pariyadiyanti maddantiti evampi abala nam baliyanti . athava abalam puggalam dubbalam appabalam appathamakam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page14.

Hinam nihinam parihinam omakam lamakam jatukkam parittam yassa natthi saddhabalam viriyabalam satibalam samadhibalam pannabalam hiribalam ottappabalam te kilesa tam puggalam sahanti parisahanti abhibhavanti ajjhottharanti pariyadiyanti maddantiti evampi abala nam baliyanti. [22] Maddante nam parissayati parissayati 1- dve parissaya pakataparissaya ca paticchannaparissaya ca. {22.1} Katame pakataparissaya . Siha byaggha dipi acchataraccha koka gomahisa hatthi ahi vicchika satapadi cora va assu manava katakamma va akatakamma va cakkhurogo sotarogo ghanarogo jivharogo kayarogo sisarogo kannarogo mukharogo dantarogo kaso saso pinaso daho 2- jaro kucchirogo muccha pakkhandika sula visucika kuttham gando kilaso soso apamaro daddu kandu kacchu rakhasa vitacchika lohitam pittam madhumeho amsa pilaka bhagandala pittasamutthana abadha semhasamutthana abadha vatasamutthana abadha sannipatika abadha utuparinamaja abadha visamapariharaja abadha opakkamika abadha kammavipakaja abadha sitam unham jighaccha pipasa uccaro passavo damsamakasavatatapasirimsapasamphassa iti va ime vuccanti pakataparissaya. {22.2} Katame paticchannaparissaya. Kayaduccaritam vaciduccaritam manoduccaritam @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. ime patha natthi. 2 Ma. sabbatka dahoti dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page15.

Kamacchandanivaranam byapadanivaranam thinamiddhanivaranam uddhaccakukkuccanivaranam vicikicchanivaranam rago doso moho kodho upanaho makkho palaso issa macchariyam maya satheyyam thambho sarambho mano atimano mado pamado sabbe kilesa sabbe duccarita sabbe daratha sabbe parilaha sabbe santapa sabbakusalabhisankhara ime vuccanti paticchannaparissaya. {22.3} Parissayati kenatthena parissaya. Parisahantiti parissaya. Parihanaya samvattantiti parissaya. Tatrasayati parissaya. {22.4} Katham parisahantiti parissaya. Te parissaya tam puggalam sahanti parisahanti abhibhavanti ajjhottharanti pariyadiyanti maddanti . evam parisahantiti parissaya. {22.5} Katham parihanaya samvattantiti parissaya . Te parissaya kusalanam dhammanam parihanaya antarayaya samvattanti . katamesam kusalanam dhammanam . sammapatipadaya anulomapatipadaya apaccanikapatipadaya anvatthapatipadaya dhammanudhammapatipadaya silesu paripurikaritaya indriyesu guttadvarataya bhojane mattannutaya jagariyanuyogassa satisampajannassa catunnam satipatthananam bhavananuyogassa catunnam sammappadhananam bhavananuyogassa catunnam iddhippadanam bhavananuyogassa pancannam indriyanam bhavananuyogassa pancannam balanam bhavananuyogassa sattannam bojjhanganam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page16.

Bhavananuyogassa ariyassa atthangikassa maggassa bhavananuyogassa imesam kusalanam dhammanam parihanaya antarayaya samvattanti . evam parihanaya samvattantiti parissaya. {22.6} Katham tatrasayati parissaya. Tatthete papaka akusala dhamma uppajjanti attabhavasannissaya . yatha bile bilasaya pana sayanti dake dakasaya pana sayanti vane vanasaya pana sayanti rukkhe rukkhasaya pana sayanti evameva tatthete papaka akusala dhamma uppajjanti attabhavasannissayati evampi tatrasayati parissaya. {22.7} Vuttam hetam bhagavata santevasiko bhikkhave bhikkhu sacariyako dukkham na phasu viharati kathanca bhikkhave bhikkhu santevasiko sacariyako dukkham na phasu viharati idha bhikkhave bhikkhuno cakkhuna rupam disva uppajjanti [1]- papaka akusala dhamma sarasankappa sannojaniya tyassa anto vasanti anvassavanti papaka akusala dhammati tasma santevasikoti vuccati te nam samudacaranti 2- papaka akusala dhammati tasma sacariyakoti vuccati puna caparam bhikkhave bhikkhuno sotena saddam sutva ghanena gandham ghayitva jivhaya rasam sayitva kayena photthabbam phusitva manasa dhammam vinnaya uppajjanti [3]- papaka akusala dhamma sarasankappa sannojaniya tyassa anto vasanti anvassavanti @Footnote: 1-3 Ma. ye . 2 Ma. samudacaranti nam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page17.

Papaka akusala dhammati tasma santevasikoti vuccati te nam samudacaranti papaka akusala dhammati tasma sacariyakoti vuccati evam kho bhikkhave bhikkhu santevasiko sacariyako dukkham na phasu viharatiti. Evampi tatrasayati parissaya. {22.8} Vuttam hetam bhagavata tayome bhikkhave antaramala antaraamitta antarasapatta antaravadhaka antarapaccatthika katame tayo lobho bhikkhave antaramalo 1- antaraamitto antarasapatto antaravadhako antarapaccatthiko doso bhikkhave antaramalo 2- antaraamitto antarasapatto antaravadhako antarapaccatthiko moho bhikkhave antaramalo 3- antaraamitto antarasapatto antaravadhako antarapaccatthiko ime kho bhikkhave tayo antaramala antaraamitta antarasapatta antaravadhaka antarapaccatthikati. Anatthajanano lobho lobho cittappakopano bhayamantarato jatam tam jano navabujjhati luddho attham na janati luddho dhammam na passati andhatamam tada hoti yam lobho sahate naram anatthajanano doso doso cittappakopano bhayamantarato jatam tam jano navabujjhati kuddho attham na janati kuddho dhammam na passati @Footnote:1-2-3 Ma. Yu. antaramalam. sabbattha idisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page18.

Andhatamam tada hoti yam kodho 1- sahate naram anatthajanano moho moho cittappakopano bhayamantarato jatam tam jano navabujjhati mulho attham na janati mulho dhammam na passati andhatamam tada hoti yam moho sahate naranti. Evampi tatrasayati parissaya. {22.9} Vuttam hetam bhagavata tayo kho maharaja purisassa dhamma ajjhattam uppajjamana uppajjanti ahitaya dukkhaya aphasuviharaya katame tayo lobho kho maharaja purisassa dhammo ajjhattam uppajjamano uppajjati ahitaya dukkhaya aphasuviharaya doso kho maharaja purisassa dhammo ajjhattam uppajjamano uppajjati ahitaya dukkhaya aphasuviharaya moho kho maharaja purisassa dhammo ajjhattam uppajjamano uppajjati ahitaya dukkhaya aphasuviharaya ime kho maharaja tayo purisassa dhamma ajjhattam uppajjamana uppajjanti ahitaya dukkhaya aphasuviharayati. Lobho doso ca moho ca purisam papacetasam himsanti attasambhuta tacasaramva samphalanti. Evampi tatrasayati parissaya. @Footnote: 1 Ma. doso.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page19.

{22.10} Vuttam hetam bhagavata rago ca doso ca itonidana arati rati lomahamso ito jato ito samutthaya manovitakka kumaraka dhankamivossajjantiti. Evampi tatrasayati parissaya. {22.11} Maddante nam parissayati te parissaya tam puggalam sahanti parisahanti abhibhavanti ajjhottharanti pariyadiyanti maddantiti maddante nam parissaya. [23] Tato nam dukkhamanvetiti [1]- tato tato parissayato tam puggalam dukkham anveti anugacchati anvayikam hoti jatidukkham anveti anugacchati anvayikam hoti jaradukkham anveti anugacchati anvayikam hoti byadhidukkham anveti anugacchati anvayikam hoti maranadukkham anveti anugacchati anvayikam hoti sokaparidevadukkhadomanassupayasadukkham anveti anugacchati anvayikam hoti nerayikadukkham tiracchanayonikadukkham pittivisayikadukkham anveti anugacchati anvayikam hoti manusakadukkham gabbhokkantimulakadukkham gabbhe thitimulakadukkham gabbhavutthana- mulakadukkham jatassupanibandhikadukkham 2- jatassaparadheyyakadukkham attupakkamadukkham parupakkamadukkham anveti anugacchati anvayikam hoti dukkhadukkham anveti anugacchati anvayikam hoti sankharadukkham @Footnote: 1 Ma. Yu. tatoti . 2 Ma. jatassupanibandhakam dukkham.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page20.

Viparinamadukkham cakkhurogo sotarogo ghanarogo jivharogo kayarogo sisarogo kannarogo mukharogo dantarogo kaso saso pinaso daho jaro kucchirogo muccha pakkhandika sula 1- visucika kuttham gando kilaso soso apamaro daddu kandu kacchu rakhasa vitacchika lohitam pittam madhumeho amsa pilaka bhagandala pittasamutthana abadha semhasamutthana abadha vatasamutthana abadha sannipatika abadha utuparinamaja abadha visamapariharaja abadha opakkamika abadha kammavipakaja abadha sitam unham jighaccha pipasa uccaro passavo damsamakasavatatapasirimsapasamphassadukkham matumaranadukkham pitumaranadukkham bhatumaranadukkham bhaginimaranadukkham puttamaranadukkham dhitumaranadukkham natibyasanadukkham bhogabyasanadukkham rogabyasanadukkham silabyasanadukkham ditthibyasanadukkham anveti anugacchati anvayikam hotiti tato nam dukkhamanveti. [24] Navam bhinnamivodakanti yatha bhinnam navam udakam 2- anvayikam 3- tato tato udakam anveti anugacchati anvayikam hoti puratopi udakam anveti anugacchati anvayikam hoti pacchatopi hetthatopi passatopi udakam anveti anugacchati anvayikam hoti evameva tato tato parissayato tam puggalam dukkham anveti anugacchati anvayikam hoti jatidukkham anveti anugacchati anvayikam hoti .pe. ditthibyasanadukkham anveti anugacchati anvayikam hotiti @Footnote: 1 Ma. Yu. sula.. 2 Ma. dakamesi tato tato .... 3 Yu. anvayikanti pathapadam @natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page21.

Navam bhinnamivodakam. Tenaha bhagava abala nam baliyanti maddante nam parissaya tato nam dukkhamanveti navam bhinnamivodakanti. [25] Tasma jantu sada sato kamani parivajjaye te pahaya tare ogham navam sitvava paragu. [26] Tasma jantu sada satoti tasmati tasma tamkarana tamhetu tappaccaya tamnidana 1- etam adinavam sampassamano kamesuti tasma . jantuti satto naro manavo poso puggalo jivo jatu jantu indagu manujo . sadati sada sabbada sabbakalam niccakalam dhuvakalam satatam samitam abbokinnam pokhanupokham 2- udakummikajatam avici santati sahitam phusitam 3- purebhattam pacchabhattam purimayamam majjhimayamam pacchimayamam kale junhe vasse hemante gimhe purime vayokhandhe majjhime vayokhandhe pacchime vayokhandhe . satoti catuhi karanehi sato kaye kayanupassanasatipatthanam bhavento sato vedanasu citte dhammesu dhammanupassanasatipatthanam bhavento sato . Aparehipi 4- catuhi karanehi sato .pe. so vuccati satoti tasma jantu sada sato. [27] Kamani parivajjayeti kamaniti uddanato dve kama vatthukama ca kilesakama ca .pe. ime vuccanti vatthukama .pe. @Footnote: 1 tamnidanantipi patho. 2 Ma. Yu. ponkhanuponkham. 3 Ma. phassitam. Po. Yu. @phussitam. ito param evam natabbam. 4 ma pisaddo natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page22.

Ime vuccanti kilesakama . kamani parivajjayeti dvihi karanehi kame parivajjeyya vikkhambhanato va samucchedato va. Katham vikkhambhanato kame parivajjeyya . atthikankalupama kama appassadatthenati passanto vikkhambhanato kame parivajjeyya mamsapesupama kama bahusadharanatthenati passanto vikkhambhanato kame parivajjeyya tinukkupama kama anudahanatthenati passanto vikkhambhanato kame parivajjeyya .pe. nevasannanasannayatanasamapattim bhaventopi 1- vikkhambhanato kame parivajjeyya . evam vikkhambhanato kame parivajjeyya .pe. Evam samucchedato kame parivajjeyyati kamani parivajjaye. [28] Te pahaya tare oghanti teti vatthukame parijanitva kilesakame pahaya pajahitva vinoditva byantikaritva anabhavangamitva kamacchandanivaranam pahaya pajahitva vinoditva byantikaritva anabhavangamitva byapadanivaranam thinamiddhanivaranam uddhaccakukkucca- nivaranam vicikicchanivaranam pahaya pajahitva vinoditva byantikaritva anabhavangamitva kamogham bhavogham ditthogham avijjogham tareyya uttareyya patareyya samatikkameyya vitivatteyyati te pahaya tare ogham. [29] Navam sitvava paraguti yatha garukam navam bharikam udakam sincitva 2- osincitva chaddetva lahukaya navaya khippam lahum @Footnote: 1 Ma. pisaddo natthi . 2 Ma. Yu. sitva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page23.

Appakasireneva param gaccheyya evameva vatthukame parijanitva kilesakame pahaya pajahitva vinoditva byantikaritva anabhavangamitva kamacchandanivaranam byapadanivaranam thinamiddhanivaranam uddhacca- kukkuccanivaranam vicikicchanivaranam pahaya pajahitva vinoditva byantikaritva anabhavangamitva khippam lahum appakasireneva param gaccheyya . param vuccati amatam nibbanam yo so sabbasankharasamatho sabbupadhipatinissaggo tanhakkhayo virago nirodho nibbanam param gaccheyya param adhigaccheyya param phuseyya param sacchikareyya . Paraguti yopi param gantukamo sopi paragu yopi param gacchati sopi paragu yopi param gato sopi paragu. {29.1} Vuttam hetam bhagavata tinno paragato thale titthati brahmanoti . brahmanoti kho bhikkhave arahato etam adhivacanam so abhinnaparagu parinnaparagu pahanaparagu bhavanaparagu sacchikiriyaparagu samapattiparagu abhinnaparagu sabbadhammanam parinnaparagu sabbadukkhanam pahanaparagu sabbakilesanam bhavanaparagu catunnam ariyamagganam sacchikiriyaparagu nirodhassa samapattiparagu sabbasamapattinam so vasippatto paramippatto ariyasmim silasmim vasippatto paramippatto ariyasmim samadhismim vasippatto paramippatto ariyaya pannaya vasippatto paramippatto ariyaya vimuttiya so paragato parappatto antagato antappatto

--------------------------------------------------------------------------------------------- page24.

Kotigato kotippatto pariyantagato pariyantappatto vosanagato vosanappatto tanagato tanappatto lenagato lenappatto saranagato saranappatto abhayagato abhayappatto accutagato accutappatto amatagato amatappatto nibbanagato nibbanappatto so vutthavaso cinnacarano gataddho gatadiso gatakotiko palitabrahmacariyo uttamaditthippatto bhavitamaggo pahinakileso patividdhakuppo sacchikatanirodho dukkham tassa parinnatam samudayo pahino maggo bhavito nirodho sacchikato abhinneyyam abhinnatam parinneyyam parinnatam pahatabbam pahinam bhavetabbam bhavitam sacchikatabbam sacchikatam {29.2} so ukkhittapaligho sankinnaparikkho abbulhesiko niraggalo ariyo pannaddhajo pannabharo visannutto pancangavippahino chalangasamannagato ekarakkho caturapasseno panunnapaccekasacco samavayasatthesano anavilasankappo passaddhakayasankharo suvimuttacitto suvimuttapanno kevali vusitava uttamapuriso paramapuriso paramappattippatto {29.3} so neva acinati 1- na apacinati apacinitva thito neva pajahati na upadiyati pajahitva thito neva visineti 2- na ussineti visinetva thito neva vidhupeti na sandhupeti vidhupetva thito asekkhena silakkhandhena samannagatatta thito asekkhena samadhikkhandhena asekkhena pannakkhandhena asekkhena vimuttikkhandhena asekkhena vimuttinanadassanakkhandhena @Footnote: 1 Po. neva acinnati na apacinati apaviditva. Ma. nevacinati. 2 Ma. neva @samsibbati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page25.

Samannagatatta thito saccam patipadayitva thito evam 1- samatikkamitva thito kilesaggim pariyadayitva thito aparigamanataya thito kutam 2- samadaya thito muttipatisevanataya thito mettaya parisuddhiya thito karunaya muditaya upekkhaya parisuddhiya thito accantaparisuddhiya thito akammannataya 3- parisuddhiya thito vimuttatta thito santusitatta thito khandhapariyante thito dhatupariyante thito ayatanapariyante thito gatipariyante thito upapattipariyante thito patisandhipariyante thito bhavapariyante thito samsarapariyante thito vattapariyante thito antimabhave thito antimasamussaye thito antimadehadharo araha. Tassayam pacchimako bhavo carimoyam samussayo jatimaranasamsaro natthi tassa punabbhavoti. Navam sitvava paragu. Tenaha bhagava tasma jantu sada sato kamani parivajjaye te pahaya tare ogham navam sitvava paraguti. Pathamo kamasuttaniddeso nitthito. -------------- @Footnote: 1 Ma. Yu. ejam. 2 Ma. Yu. katam. 3 Ma. akamyataya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page26.

Dutiyo guhatthakasuttaniddeso [30] Satto guhayam bahunabhichanno tittham naro mohanasmim pagalho dure viveka hi tathavidho so kama hi loke na hi suppahaya. [31] Satto guhayam bahunabhichannoti sattoti hi kho vuttam. Apica guha tava vattabba . guha vuccati kayo. Kayoti va guhati va dehoti va sandehoti va navati va rathoti va dhajoti va vammikoti va niddhanti va nagaranti va kutiti va gandoti va kumbhoti 1- va [2]- kayassetam adhivacanam . satto guhayanti guhayam satto visatto asatto laggo laggito palibuddho . yatha bhittikhile va nagadante va bhandam sattam visattam asattam laggam laggitam palibuddham evameva guhayam satto visatto asatto laggo laggito palibuddho. {31.1} Vuttam hetam bhagavata rupe kho [3]- yo chando yo rago ya nandi ya tanha ye upayupadana cetaso adhitthanabhinivesanusaya tatrasatto 4- tasma sattoti vuccatiti . sattoti lagganadhivacananti satto guhayam . Bahunabhichannoti bahukehi kilesehi channo ragena channo dosena channo mohena @Footnote: 1 Yu. kummo. 2 Po. Ma. Yu. nagoti va. 3 Ma. Yu. radha-iti atthi. @4 Ma. Yu. tatra satto tatra visatto.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page27.

Channo kodhena channo upanahena channo makkhena channo palasena channo issaya channo macchariyena channo mayaya channo satheyyena channo thambhena channo sarambhena channo manena channo atimanena channo madena channo pamadena channo sabbakilesehi sabbaduccaritehi sabbadarathehi sabbaparilahehi sabbasantapehi sabbakusalabhisankharehi channo ucchanno avuto nivuto ophuto 1- pihito paticchanno patikujjitoti satto guhayam bahunabhichanno. [32] Tittham naro mohanasmim pagalhoti tittham naroti titthanto naro ratto ragavasena titthati duttho dosavasena titthati mulho mohavasena titthati vinibandho manavasena titthati paramattho ditthivasena titthati vikkhepagato uddhaccavasena titthati anitthangato vicikicchavasena titthati thamagato anusayavasena titthatiti 2- evampi tittham naro. {32.1} Vuttam hetam bhagavata santi bhikkhave cakkhuvinneyya rupa ittha kanta manapa piyarupa kamupasanhita rajaniya tance bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosaya titthati santi bhikkhave sotavinneyya sadda ghanavinneyya gandha jivhavinneyya rasa kayavinneyya photthabba manovinneyya dhamma ittha kanta manapa piyarupa kamupasanhita rajaniya tance bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosaya titthatiti. Evampi tittham naro. @Footnote: 1 Ma. Yu. ovuto. 2 Ma. itisaddo natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page28.

{32.2} Vuttam hetam bhagavata rupupayam 1- va bhikkhave vinnanam titthamanam titthati ruparammanam rupappatittham nandupasevanam 2- vuddhim virulhim vepullam apajjati vedanupayam va bhikkhave sannupayam va bhikkhave sankharupayam va bhikkhave vinnanam titthamanam titthati sankhararammanam sankharappatittham nandupasevanam vuddhim virulhim vepullam apajjatiti. Evampi tittham naro. {32.3} Vuttam 3- hetam bhagavata kavalinkare ce bhikkhave ahare atthi rago atthi nandi atthi tanha patitthitam tattha vinnanam virulham yattha patitthitam vinnanam virulham atthi tattha namarupassavakkanti yattha atthi namarupassavakkanti atthi tattha sankharanam vuddhi yattha atthi sankharanam vuddhi atthi tattha ayatim punabbhavabhinibbatti yattha atthi ayatim punabbhavabhinibbatti atthi tattha ayatim jatijaramaranam yattha atthi ayatim jatijaramaranam sasokantam bhikkhave sarajam saupayasanti vadami 4-. {32.4} Phasse ce bhikkhave ahare manosancetanaya ce bhikkhave ahare vinnane ce bhikkhave ahare atthi rago atthi nandi atthi tanha patitthitam tattha vinnanam virulham yattha patitthitam vinnanam virulham atthi tattha namarupassavakkanti yattha atthi namarupassavakkanti atthi tattha sankharanam vuddhi yattha atthi sankharanam vuddhi atthi tattha ayatim punabbhavabhinibbatti yattha atthi ayatim punabbhavabhinibbatti @Footnote: 1 Ma. Yu. rupupayam .. sankharupayam. sabbattha idisameva. 2 Ma. nandupasecanam. @3 Ma. Yu. vuttampi hetam. 4 Po. Ma. vadamiti evampi tittham naro. sabbattha @idisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page29.

Bhinibbatti atthi tattha ayatim jatijaramaranam yattha atthi ayatim jatijaramaranam sasokantam bhikkhave sarajam saupayasanti vadamiti . Evampi tittham naro. {32.5} Mohanasmim pagalhoti mohana vuccanti panca kamaguna cakkhuvinneyya rupa ittha kanta manapa piyarupa kamupasanhita rajaniya sotavinneyya sadda ghanavinneyya gandha jivhavinneyya rasa kayavinneyya photthabba ittha kanta manapa piyarupa kamupasanhita rajaniya . kimkarana mohana vuccanti panca kamaguna. Yebhuyyena devamanussa pancasu kamagunesu muyhanti sammuyhanti sampamuyhanti mulha sammulha sampamulha avijjaya andhikata avuta nivuta ophuta pihita paticchanna patikujjita tamkarana mohana vuccanti panca kamaguna . mohanasmim pagalhoti mohanasmim pagalho ogalho ajjhogalho nimuggoti tittham naro mohanasmim pagalho. [33] Dure viveka hi tathavidho soti vivekati tayo viveka kayaviveko cittaviveko upadhiviveko. {33.1} Katamo kayaviveko . idha bhikkhu vivittam senasanam bhajati arannam rukkhamulam pabbatam kandaram giriguham susanam vanapattham abbhokasam palalapunjam kayena ca vivitto viharati so eko gacchati eko titthati eko nisidati eko seyyam kappeti eko gamam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page30.

Pindaya pavisati eko patikkamati eko raho nisidati eko cankamam adhitthati eko carati viharati iriyati vattati paleti yapeti yapeti ayam kayaviveko. {33.2} Katamo cittaviveko . Pathamam jhanam samapannassa nivaranehi cittam vivittam hoti dutiyam jhanam samapannassa vitakkavicarehi cittam vivittam hoti tatiyam jhanam samapannassa pitiya cittam vivittam hoti catuttham jhanam samapannassa sukhadukkhehi cittam vivittam hoti akasanancayatanam samapannassa rupasannaya patighasannaya nanattasannaya cittam vivittam hoti vinnanancayatanam samapannassa akasanancayatana- sannaya cittam vivittam hoti akincannayatanam samapannassa vinnanancayatanasannaya cittam vivittam hoti nevasannanasannayatanam samapannassa akincannayatanasannaya cittam vivittam hoti sotapannassa sakkayaditthiya vicikicchaya silabbattaparamasa ditthanusaya vicikicchanusaya tadekatthehi ca kilesehi cittam vivittam hoti sakadagamissa olarika kamaragasannojana patighasannojana olarika kamaraganusaya patighanusaya tadekatthehi ca kilesehi cittam vivittam hoti anagamissa anusahagata kamaragasannojana patighasannojana anusahagata kamaraganusaya patighanusaya tadekatthehi ca kilesehi cittam vivittam hoti arahato ruparaga aruparaga mana uddhacca avijjaya mananusaya bhavaraganusaya avijjanusaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page31.

Tadekatthehi ca kilesehi bahiddha ca sabbanimittehi cittam vivittam hoti ayam cittaviveko. {33.3} Katamo upadhiviveko. Upadhi vuccanti kilesa ca khandha ca abhisankhara ca . upadhiviveko vuccati amatam nibbanam yo so 1- sabbasankharasamatho sabbupadhipatinissaggo tanhakkhayo virago nirodho nibbanam ayam upadhiviveko. {33.4} Kayaviveko ca vupakatthakayanam 2- nekkhammabhiratanam cittaviveko ca parisuddhacittanam paramavodanappattanam upadhiviveko ca nirupadhinam puggalanam visankharagatanam. {33.5} Dure viveka hiti yo so evam guhayam satto evam bahukehi kilesehi channo evam mohanasmim pagalho so kayavivekapi dure cittavivekapi dure upadhivivekapi dure vidure suvidure na santike na samanta anasanne anupakatthe 3- . tathavidhoti tathavidho 4- tadiso tassanthito tappakaro tappatibhago yo so mohanasmim pagalhoti dure viveka hi tathavidho so. [34] Kama hi loke na hi suppahayati kamati uddanato dve kama vatthukama ca kilesakama ca. {34.1} Katame vatthukama . manapika rupa manapika sadda manapika gandha manapika rasa manapika photthabba attharana papurana dasidasa ajelaka kukkutasukara hatthigavassavalava khettam vatthu @Footnote: 1 Po. Ma. ayam patho natthi. 2 Ma. vivekatthakayanam. 3 Po. navakatthe. @Ma. vivekatthe. 4 Po. Ma. ayam patho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page32.

Hirannam suvannam gamanigamarajadhaniyo ratthanca janapado ca koso ca kotthagaranca yankinci rajaniyavatthu vatthukama . apica atita kama anagata kama paccuppanna kama ajjhatta kama bahiddha kama ajjhattabahiddha kama hina kama majjhima kama panita kama apayika kama manusika kama dibba kama paccupatthita kama nimmita kama paranimmita kama pariggahita kama apariggahita kama mamayita kama amamayita kama sabbepi kamavacara dhamma sabbepi rupavacara dhamma sabbepi arupavacara dhamma tanhavatthuka tanharammana kamaniyatthena rajaniyatthena madaniyatthena kama ime vuccanti vatthukama. {34.2} Katame kilesakama. Chando kamo rago kamo chandarago kamo sankappo kamo rago kamo sankapparago kamo yo kamesu kamacchando kamarago kamanandi kamatanha kamasneho kamaparilaho kamamuccha kamajjhosanam kamogho kamayogo kamupadanam kamacchandanivaranam addasam kama te mulam sankappa kama jayasi na tam sankappayissami evam kama na hehisi. Ime vuccanti kilesakama . loketi apayaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhatuloke ayatanaloke . kama hi loke

--------------------------------------------------------------------------------------------- page33.

Na hi suppahayati kama hi loke duppahaya duccaja duppariccaja dunnimmadaya [1]- dubbinivedhaya duttara duppatara dussamatikkama dubbitivattati 2- kama hi loke na hi suppahaya. Tenaha bhagava satto guhayam bahunabhichanno tittham naro mohanasmim pagalho dure viveka hi tathavidho so kama hi loke na hi suppahayati. [35] Icchanidana bhavasatabaddha 3- te duppamunca na hi annamokkha paccha pure vapi apekkhamana imeva kame purimeva jappam. [36] Icchanidana bhavasatabaddhati icchati vuccati tanha yo rago sarago anunayo anurodho nandi nandirago cittassa sarago iccha muccha ajjhosanam gedho paligedho sango panko eja maya janika sanjanani sibbini jalini sarita visattika suttam visata ayuhani dutiya panidhi bhavanetti vanam vanatho santhavo sneho apekkha patibandha 4- asa asimsana asimsitattam rupasa saddasa gandhasa rasasa photthabbasa labhasa dhanasa puttasa jivitasa jappa pajappa @Footnote: 1 Ma. dunnivethaya. Yu. dunnivedhaya. 2 Ma. dubbinivattati. 3 katthaci @potthake bhavasatabandhati patho dissati. 4 Po. Ma. patibandhu. Yu. patibandho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page34.

Abhijappa jappa jappana jappitattam loluppa loluppayana loluppayitattam pucchancikata 1- sadhukamyata adhammarago visamalobho nikanti nikamana patthana pihana sampatthana kamatanha bhavatanha vibhavatanha rupatanha arupatanha nirodhatanha rupatanha saddatanha gandhatanha rasatanha photthabbatanha dhammatanha ogho yogo gantho upadanam avaranam nivaranam chadanam bandhanam upakkileso anusayo pariyutthanam lata veviccham dukkhamulam dukkhanidanam dukkhappabhavo marapaso marabalisam maravisayo tanhanadi tanhajalam tanhagaddulam tanhasamuddo abhijjha lobho akusalamulam . icchanidanati icchanidana 2- icchahetuka icchapaccaya icchakarana icchapabhavati icchanidana. {36.1} Bhavasatabaddhati ekam bhavasatam sukha vedana . Dve bhavasatani sukha ca vedana itthanca vatthu . tini bhavasatani yobbannam arogyam jivitam . cattari bhavasatani labho yaso pasamsa sukham . panca bhavasatani manapika rupa manapika sadda manapika gandha manapika rasa manapika photthabba . cha bhavasatani cakkhusampada sotasampada ghanasampada jivhasampada kayasampada manosampada . bhavasatabaddhati sukhaya vedanaya baddha itthasmim vatthusmim baddha yobbanne baddha arogye baddha jivite baddha labhe baddha yase baddha pasamsaya baddha sukhe @Footnote: 1 Po. muncikata. Ma. pucchanchikata. Yu. mucchanchikata. 2 Ma. icchanidanaka.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page35.

Baddha manapikesu rupesu baddha saddesu gandhesu rasesu manapikesu photthabbesu baddha cakkhusampadaya baddha sotasampadaya ghanasampadaya jivhasampadaya kayasampadaya manosampadaya baddha vinibaddha abaddha lagga laggita palibuddhati icchanidana bhavasatabaddha. [37] Te duppamunca na hi annamokkhati te va bhavasatavatthu duppamunca satta va etto dummocaya. {37.1} Katham te bhavasatavatthu duppamunca. Sukha vedana dummunca ittham vatthu dummuncam yobbannam dummuncam arogyam dummuncam jivitam dummuncam labho dummunco yaso dummunco pasamsa dummunca sukham dummuncam manapika rupa dummunca manapika sadda gandha rasa photthabba dummunca cakkhusampada dummunca sotasampada ghanasampada jivhasampada kayasampada manosampada dummunca duppamunca dummocaya duppamocaya dunnimmadaya dubbinivedhaya duttara duppatara dussamatikkama dubbitivatta . evante bhavasatavatthu duppamunca. {37.2} Katham satta etto dummocaya . sukhaya vedanaya satta dummocaya itthasma vatthusma dummocaya yobbanna dummocaya arogya dummocaya jivita dummocaya labha dummocaya yasa dummocaya pasamsaya dummocaya sukha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page36.

Dummocaya manapikehi rupehi dummocaya manapikehi saddehi gandhehi rasehi photthabbehi dummocaya cakkhusampadaya dummocaya sotasampadaya ghanasampadaya jivhasampadaya kayasampadaya manosampadaya dummocaya duppamocaya duruddhara dussamuddhara dubbutthapana 1- dussamutthapana . evam satta etto dummocayati te duppamunca. {37.3} Na hi annamokkhati te attana palipapalipanna na sakkonti param palipapalipannam uddharitum . vuttam hetam bhagavata so vata cunda attana palipapalipanno param palipapalipannam uddharissatiti netam thanam vijjati so vata cunda attana adanto avinito aparinibbuto param damessati vinessati parinibbapessatiti netam thanam vijjatiti . Evam na hi annamokkha . athava natthanno koci mocetum 2- te yadi mucceyyum sakena thamena sakena balena sakena viriyena sakena parakkamena sakena purisathamena sakena purisabalena sakena purisaviriyena sakena purisaparakkamena attana sammapatipadam anulomapatipadam apaccanikapatipadam anvatthapatipadam dhammanudhammapatipadam patipajjamana mucceyyunti. Evampi na hi annamokkha. {37.4} Vuttam hetam bhagavata naham samissami pamocanaya kathamkathim dhotaka kanci loke @Footnote: 1 Ma. dubbutthapaya dussamutthapaya dunnivethaya dubbinivethaya duttara duppatara @dussamatikkama dubbinivatta. 2 Ma. Yu. moceta.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page37.

Dhammanca settham abhijanamano evam tuvam oghamimam taresiti. Evampi na hi annamokkha. {37.5} Vuttam hetam bhagavata attana pakatam papam attana sankilissati attana akatam papam attanava visujjhati suddhi asuddhi paccattam nanno annam visodhayeti. Evampi na hi annamokkha . vuttam hetam bhagavata evameva kho brahmana titthateva nibbanam titthati nibbanagamimaggo titthamaham samadapeta atha ca pana mama savaka maya evam ovadiyamana evam anusasiyamana appekacce accantanittham nibbanam aradhenti ekacce naradhenti ettha kyaham brahmana karomi maggakkhayi brahmana tathagato maggam buddho acikkhati attana patipajjamana mucceyyunti . evampi na hi annamokkhati te duppamunca na hi annamokkha. [38] Paccha pure vapi apekkhamanati paccha vuccati anagatam pure vuccati atitam . apica atitam upadaya anagatanca paccuppannanca paccha anagatam upadaya atitanca paccuppannanca pure. {38.1} Katham pure apekkham karoti. Evamrupo ahosim atitamaddhananti tattha nandim samanvagameti 1- evamvedano ahosim evamsanno ahosim @Footnote: 1 Po. Ma. samannaneti. sabbattha idisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page38.

Evamsankharo ahosim evamvinnano ahosim atitamaddhananti tattha nandim samanvagameti . evampi pure apekkham karoti. Athava iti me cakkhu ahosi atitamaddhanam iti rupati tattha chandaragapatibaddham hoti vinnanam chandaragapatibaddhatta vinnanassa tadabhinandati tadabhinandanto evampi pure apekkham karoti . iti me sotam ahosi atitamaddhanam iti saddati . iti me ghanam ahosi atitamaddhanam iti gandhati . iti me jivha ahosi atitamaddhanam iti rasati . Iti me kayo ahosi atitamaddhanam iti photthabbati . iti me mano ahosi atitamaddhanam iti dhammati tattha chandaragapatibaddham hoti vinnanam chandaragapatibaddhatta vinnanassa tadabhinandati tadabhinandanto evampi pure apekkham karoti . athava yanissa 1- tani pubbe matugamena saddhim hasitalapitakilitani tadassadeti tam nikameti tena ca vittim apajjati. Evampi pure apekkham karoti. {38.2} Katham paccha apekkham karoti. Evamrupo siyam anagatamaddhananti tattha nandim samanvagameti evamvedano siyam evamsanno siyam evamsankharo siyam evamvinnano siyam anagatamaddhananti tattha nandim samanvagameti . Evampi paccha apekkham karoti. Athava iti me cakkhu siya anagatamaddhanam iti rupati appatiladdhassa patilabhaya cittam panidahati cetaso panidhana- paccaya tadabhinandati tadabhinandanto evampi paccha apekkham karoti . @Footnote: 1 Yu. yanassu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page39.

Iti me sotam siya anagatamaddhanam iti saddati. Iti me ghanam siya anagatamaddhanam iti gandhati . iti me jivha siya anagatamaddhanam iti rasati . iti me kayo siya anagatamaddhanam iti photthabbati. Iti me mano siya anagatamaddhanam iti dhammati appatiladdhassa patilabhaya cittam panidahati cetaso panidhanapaccaya tadabhinandati tadabhinandanto evampi paccha apekkham karoti . athava iminaham silena va vattena va tapena va brahmacariyena va devo va bhavissami devannataro vati appatiladdhassa patilabhaya cittam panidahati cetaso panidhanapaccaya tadabhinandati tadabhinandanto evampi paccha apekkham karotiti paccha pure vapi apekkhamana. [39] Imeva kame purimeva jappanti imeva kameti paccuppanne panca kamagune icchanta sadiyanta patthayanta pihayanta abhijappanta . purimeva jappanti atite panca kamagune jappanta pajappanta abhijappantati imeva kame purimeva jappam. Tenaha bhagava icchanidana bhavasatabaddha te duppamunca na hi annamokkha paccha pure vapi apekkhamana imeva kame purimeva jappanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page40.

[40] Kamesu giddha pasuta pamulha avadaniya te visame nivittha dukkhupanita paridevayanti kimsu bhavissama ito cutase. [41] Kamesu giddha pasuta pamulhati kamati uddanato dve kama vatthukama ca kilesakama ca .pe. ime vuccanti vatthukama .pe. ime vuccanti kilesakama . gedho vuccati tanha yo rago sarago .pe. abhijjha lobho akusalamulam . Kilesakamena vatthukamesu ratta giddha gadhita mucchita ajjhopanna 1- lagga laggita palibuddhati kamesu giddha . pasutati yepi kame esanti gavesanti pariyesanti taccarita tabbahula taggaruka tanninna tappona tappabbhara tadadhimutta tadadhipateyya tepi kamappasuta. {41.1} Yepi tanhavasena rupe esanti gavesanti pariyesanti sadde gandhe rase photthabbe esanti gavesanti pariyesanti taccarita tabbahula taggaruka tanninna tappona tappabbhara tadadhimutta tadadhipateyya tepi kamappasuta . yepi tanhavasena rupe patilabhanti sadde gandhe rase photthabbe patilabhanti taccarita tabbahula taggaruka tanninna tappona tappabbhara tadadhimutta tadadhipateyya tepi kamappasuta . yepi tanhavasena rupe @Footnote: 1 ajjhosannatipi patho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page41.

Paribhunjanti sadde gandhe rase photthabbe paribhunjanti taccarita tabbahula taggaruka tanninna tappona tappabbhara tadadhimutta tadadhipateyya tepi kamappasuta . yatha kalahakarako kalahappasuto kammakarako kammappasuto gocare caranto gocarappasuto jhayi jhanappasuto evameva yepi kame esanti gavesanti pariyesanti taccarita tabbahula taggaruka tanninna tappona tappabbhara tadadhimutta tadadhipateyya tepi kamappasuta . yepi tanhavasena rupe esanti gavesanti pariyesanti sadde gandhe rase photthabbe esanti gavesanti pariyesanti taccarita tabbahula taggaruka tanninna tappona tappabbhara tadadhimutta tadadhipateyya tepi kamappasuta. {41.2} Yepi tanhavasena rupe patilabhanti sadde gandhe rase photthabbe patilabhanti taccarita tabbahula taggaruka tanninna tappona tappabbhara tadadhimutta tadadhipateyya tepi kamappasuta . Yepi tanhavasena rupe paribhunjanti sadde gandhe rase photthabbe paribhunjanti taccarita tabbahula taggaruka tanninna tappona tappabbhara tadadhimutta tadadhipateyya tepi kamappasuta. {41.3} Pamulhati yebhuyyena devamanussa pancasu kamagunesu muyhanti sammuyhanti 1- sampamuyhanti mulha sammulha sampamulha avijjaya andhikata 2- @Footnote: 1 Po. pamuyhanti. 2 andhigatatipi patho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page42.

Avuta nivuta ophuta pihita paticchanna patikujjitati kamesu giddha pasuta pamulha. [42] Avadaniya te visame nivitthati avadaniyati avangacchantitipi 1- avadaniya . maccharinopi vuccanti avadaniya. Buddhanam buddhasavakanam 2- vacanam byappatham desanam anusitthim nadiyantiti avadaniya. {42.1} Katham avangacchantiti avadaniya. Avangacchantiti nirayam gacchanti tiracchanayonim gacchanti pittivisayam gacchantiti evam avangacchantiti avadaniya. {42.2} Katham maccharino vuccanti avadaniya . Panca macchariyani avasamacchariyam kulamacchariyam labhamacchariyam vannamacchariyam dhammamacchariyam yam evarupam macchariyam maccharayana maccharayitattam veviccham kadariyam katukancakata aggahitattam cittassa idam vuccati macchariyam . Apica khandhamacchariyampi macchariyam dhatumacchariyampi macchariyam ayatanamacchariyampi macchariyam gaho idam vuccati macchariyam . imina macchariyena avadannutaya samannagata jana pamatta evam maccharino vuccanti avadaniya. {42.3} Katham buddhanam buddhasavakanam vacanam byappatham desanam anusitthim nadiyantiti avadaniya . buddhanam buddhasavakanam vacanam byappatham desanam anusitthim nadiyanti na sussusanti na sotam odahanti na @Footnote: 1 Ma. avagacchantitipi. 2 Po. Ma. savakanam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page43.

Anna cittam upatthapenti anassava avacanakara patilomavuttino anneneva mukham karonti evam buddhanam buddhasavakanam vacanam byappatham desanam anusitthim nadiyantiti avadaniya. {42.4} Te visame nivitthati visame kayakamme nivittha visame vacikamme nivittha visame manokamme nivittha visame panatipate nivittha visame adinnadane nivittha visame kamesu micchacare nivittha visame musavade nivittha visamaya pisunaya vacaya nivittha visamaya pharusaya vacaya nivittha visame samphappalape nivittha visamaya abhijjhaya nivittha visame byapade nivittha visamaya micchaditthiya nivittha visamesu sankharesu nivittha visamesu pancasu kamagunesu nivittha visamesu pancasu nivaranesu nivittha visamaya cetanaya visamaya patthanaya visamaya panidhiya nivittha patitthita allina upagata ajjhosita adhimutta lagga laggita palibuddhati avadaniya te visame nivittha. [43] Dukkhupanita paridevayantiti dukkhupanitati dukkhupanita dukkhappatta dukkhasampatta dukkhupagata marappatta marasampatta marupagata maranappatta maranasampatta maranupagatati dukkhupanita . Paridevayantiti lapanti lalapanti socanti kilamanti paridevanti urattalim kandanti sammoham apajjantiti dukkhupanita paridevayanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page44.

[44] Kimsu bhavissama ito cutaseti ito cuta kimsu bhavissama nerayika bhavissama tiracchanayonika bhavissama pittivisayika bhavissama manussa bhavissama deva 1- bhavissama rupi bhavissama arupi bhavissama sanni bhavissama asanni bhavissama nevasanninasanni bhavissama bhavissama nu kho mayam anagatamaddhanam na nu kho bhavissama anagatamaddhanam kim nu kho bhavissama anagatamaddhanam katham nu kho bhavissama anagatamaddhanam kim hutva kim bhavissama nu kho mayam anagatamaddhananti samsayapakkhanna vimatipakkhanna dvelhakajata lapanti lalapanti socanti kilamanti paridevanti urattalim kandanti sammoham apajjantiti kimsu bhavissama ito cutase. Tenaha bhagava kamesu giddha pasuta pamulha avadaniya te visame nivittha dukkhupanita paridevayanti kimsu bhavissama ito cutaseti. [45] Tasma hi sikkhetha idheva jantu yankinci janna visamanti loke na tassa hetu 2- visamam careyya appanhidam jivitamahu dhira. [46] Tasma hi sikkhetha idheva jantuti tasmati tasma @Footnote: 1 Po. Yu. deva kim ... . 2 Yu. hetu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page45.

Tamkarana tamhetu tappaccaya tamnidana etam adinavam sampassamano kamesuti tasma . sikkhethati tisso sikkha adhisilasikkha adhicittasikkha adhipannasikkha. {46.1} Katama adhisilasikkha. Idha bhikkhu silava hoti patimokkha- samvarasamvuto viharati acaragocarasampanno anumattesu vajjesu bhayadassavi samadaya sikkhati sikkhapadesu khuddako silakkhandho mahanto silakkhandho silam patittha adi caranam samyamo samvaro mukham 1- pamukham kusalanam dhammanam samapattiya ayam adhisilasikkha. {46.2} Katama adhicittasikkha. Idha bhikkhu vivicceva kamehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkam savicaram vivekajam pitisukham pathamam jhanam upasampajja viharati . vitakkavicaranam vupasama ajjhattam sampasadanam cetaso ekodibhavam avitakkam avicaram samadhijam pitisukham dutiyam jhanam upasampajja viharati . pitiya ca viraga upekkhako ca viharati sato ca sampajano sukhanca kayena patisamvedeti yantam ariya acikkhanti upekkhako satima sukhavihariti tatiyam jhanam upasampajja viharati . Sukhassa ca pahana dukkhassa ca pahana pubbeva somanassadomanassanam atthangama adukkhamasukham upekkhasatiparisuddhim catuttham jhanam upasampajja viharati ayam adhicittasikkha. {46.3} Katama adhipannasikkha . idha bhikkhu pannava hoti udayatthagaminiya pannaya samannagato ariyaya nibbedhikaya @Footnote: 1 Ma. mokkham pamokkham.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page46.

Sammadukkhakkhayagaminiya so idam dukkhanti yathabhutam pajanati ayam dukkhasamudayoti yathabhutam pajanati ayam dukkhanirodhoti yathabhutam pajanati ayam dukkhanirodhagamini patipadati yathabhutam pajanati ime asavati yathabhutam pajanati ayam asavasamudayoti yathabhutam pajanati ayam asavanirodhoti yathabhutam pajanati ayam asavanirodhagamini patipadati yathabhutam pajanati ayam adhipannasikkha. {46.4} Ima tisso sikkha avajjento sikkheyya jananto sikkheyya passanto sikkheyya paccavekkhanto sikkheyya cittam adhitthahanto sikkheyya saddhaya adhimuccanto sikkheyya viriyam pagganhanto sikkheyya satim upatthahanto sikkheyya cittam samadahanto sikkheyya pannaya pajananto sikkheyya abhinneyyam abhijananto sikkheyya parinneyyam parijananto sikkheyya pahatabbam pajahanto sikkheyya bhavetabbam bhavento sikkheyya sacchikatabbam sacchikaronto sikkheyya acareyya samacareyya samadaya vatteyya . idhati imissa ditthiya imissa khantiya imissa ruciya imasmim adaye imasmim dhamme imasmim vinaye imasmim dhammavinaye imasmim pavacane imasmim brahmacariye imasmim satthusasane imasmim attabhave imasmim manussaloke [1]- . jantuti satto naro .pe. Manujoti tasma hi sikkhetha idheva jantu. [47] Yankinci janna visamanti loketi yankinciti sabbena @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. tena vuccati idhati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page47.

Sabbam sabbatha sabbam asesam nissesam pariyadayavacanametam 1- yankinciti. Janna visamantiti visamam kayakammam visamanti janeyya visamam vacikammam visamanti janeyya visamam manokammam visamanti janeyya visamam panatipatam visamoti janeyya visamam adinnadanam visamanti janeyya visamam kamesu micchacaram visamoti janeyya visamam musavadam visamoti janeyya visamam pisunam vacam visamati janeyya visamam pharusam vacam visamati janeyya visamam samphappalapam visamoti janeyya visamam abhijjham visamati janeyya visamam byapadam visamoti janeyya visamam micchaditthim visamati janeyya visame sankhare visamati janeyya visame panca kamagune visamati janeyya visame panca nivarane visamati janeyya visamam cetanam visamati janeyya visamam patthanam visamati janeyya visamam panidhim visamati janeyya ajaneyya vijaneyya pativijaneyya pativijjheyya. Loketi apayaloke .pe. ayatanaloketi yankinci janna visamanti loke. [48] Na tassa hetu visamam careyyati visamassa kayakammassa hetu visamam na careyya visamassa vacikammassa hetu visamam na careyya visamassa manokammassa hetu visamam na careyya visamassa panatipatassa hetu visamam na careyya visamassa adinnadanassa hetu visamam na careyya visamassa kamesu micchacarassa hetu @Footnote: 1 Ma. pariyadiyanavacanametam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page48.

Visamam na careyya visamassa musavadassa hetu visamam na careyya visamaya pisunaya vacaya hetu visamam na careyya visamaya pharusaya vacaya hetu visamam na careyya visamassa samphappalapassa hetu visamam na careyya visamaya abhijjhaya hetu visamam na careyya visamassa byapadassa hetu visamam na careyya visamaya micchaditthiya hetu visamam na careyya visamanam sankharanam hetu visame 1- na careyya visamanam pancannam kamagunanam hetu visame 1- na careyya visamanam pancannam nivarananam hetu visame na careyya visamaya cetanaya hetu visamaya patthanaya hetu visamaya panidhiya hetu visamam na careyya na acareyya na samacareyya na samadaya vatteyyati na tassa hetu visamam careyya. [49] Appanhidam jivitamahu dhirati jivitanti ayu thiti yapana yapana iriyana vattana palana jivitam jivitindriyam . Apica dvihi karanehi appakam jivitam thitiparittataya va appakam jivitam sarasaparittataya va appakam jivitam. {49.1} Katham thitiparittataya appakam jivitam . atite cittakkhane jivittha na jivati na jivissati . anagate cittakkhane jivissati na jivati na jivittha. Paccuppanne cittakkhane jivati na jivittha na jivissati. Jivitam attabhavo ca sukhadukkha ca kevala ekacittasamayutta lahuso vattatikkhano @Footnote: 1 Ma. visamam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page49.

Culasitisahassani kappa titthanti ye maru na tveva tepi jivanti dvihi cittehi samahita 1- ye niruddha marantassa titthamanassa va idha sabbeva sadisa khandha gata appatisandhika anantara ca ye bhanga 2- ye ca bhanga 3- anagata tadantare niruddhanam vesammam natthi lakkhane anibbattena na jato paccuppanne na jivati cittabhangamato 4- loko pannatti paramatthiya yatha ninna pavattanti chandena parinamita acchinnavara vattanti salayatanapaccaya anidhanagata bhanga 5- punjo natthi anagate nibbattayeva 6- titthanti aragge sasapupama nibbattananca dhammanam bhango nesam purekkhato 7- palokadhamma titthanti puranehi amissita adassanato ayanti bhanga gacchanti dassanam vijjuppadova akase uppajjanti vayanti cati. Evam thitiparittataya appakam jivitam. {49.2} Katham sarasaparittataya appakam jivitam. Assasupanibaddham jivitam passasupanibaddham jivitam assasappassasupanibaddham jivitam mahabhutupanibaddham @Footnote: 1 Ma. samyutta. 2-3-5 Po. Ma. bhagga. 4 Ma. cittabhaggamato. 6 Ma. ca. @7 purakkhatotipi patho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page50.

Jivitam usmupanibaddham jivitam kavalinkaraharupanibaddham jivitam vinnanupanibaddham jivitam . mulampi imesam dubbalam . pubbahetupi imesam dubbala . yepi paccaya tepi dubbala . yepi pabhavika 1- tepi dubbala . sahabhupi 2- imesam dubbala . sampayogapi imesam dubbala . sahajapi imesam dubbala . yapi payojika sapi dubbala. Annamannam niccadubbala ime . annamannam anavatthita ime . Annamannam paripatayanti ime . annamannassa hi natthi tayita . Na capi thapenti annamannime . yopi nibbattako so na vijjati. Na ca kenaci koci hayati . bhangabya 3- ca ime hi sabbaso. Purimehi pabhavita ime . yepi pabhavita te pure mata. Purimapica pacchimapica annamannam na kadaci addasamsuti. Evam sarasaparittataya appakam jivitam. {49.3} Apica catummaharajikanam devanam jivitam upadaya manussanam appakam jivitam parittakam jivitam thokam jivitam khanikam jivitam lahukam jivitam ittaram jivitam anaddhaniyam jivitam na ciratthitikam jivitam . tavatimsanam devanam . yamanam devanam . tusitanam devanam . nimmanaratinam devanam . Paranimmitavasavattinam devanam . brahmakayikanam devanam jivitam upadaya manussanam appakam jivitam parittakam jivitam thokam jivitam khanikam jivitam lahukam jivitam ittaram jivitam anaddhaniyam jivitam @Footnote: 1 Ma. pabhavika. 2 Po. Ma. sahabhumi. 3 Ma. gandhabba.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page51.

Na ciratthitikam jivitam . vuttam hetam bhagavata appamidam bhikkhave manussanam ayu gamaniyo samparayo mantaya photthabbam kattabbam kusalam caritabbam brahmacariyam natthi jatassa amaranam yo [1]- bhikkhave ciram jivati so vassasatam appam va bhiyyo. Appamayu manussanam hileyya nam suporiso careyyadittasisova natthi maccussa nagamo accayanti ahoratta jivitam uparujjhati ayu khiyati maccanam kunnadinamva udakanti. {49.4} Appanhidam jivitamahu dhirati dhirati dhitimati dhira . Dhitisampannati dhira . dhikkatapapati dhira . dhi vuccati panna ya panna pajanana vicayo pavicayo dhammavicayo sallakkhana upalakkhana paccupalakkhana pandiccam kosallam nepunnam vebhabya cinta upaparikkha bhuri medha parinayika vipassana sampajannam patodo panna pannindriyam pannabalam pannasattham pannapasado pannaaloko pannaobhaso pannapajjoto pannaratanam amoho dhammavicayo sammaditthi taya pannaya samannagatatta dhira . apica khandhadhira dhatudhira ayatanadhira paticcasamuppadadhira satipatthanadhira sammappadhanadhira iddhippadadhira indriyadhira baladhira bojjhangadhira maggadhira phaladhira nibbanadhira . Te dhira evamahamsu manussanam appakam jivitam parittakam @Footnote: 1 Yu. hi..

--------------------------------------------------------------------------------------------- page52.

Jivitam thokam jivitam khanikam jivitam lahukam jivitam ittaram jivitam anaddhaniyam jivitam naciratthitikam jivitanti evamahamsu evam kathenti evam bhananti evam dipayanti evam voharantiti appanhidam jivitamahu dhira. {49.5} Tenaha bhagava tasma hi sikkhetha idheva jantu yankinci janna visamanti loke na tassa hetu visamam careyya appanhidam jivitamahu dhirati. [50] Passami loke pariphandamanam pajam imam tanhagatam bhavesu hina nara maccumukhe lapanti avitatanhase bhavabhavesu. [51] Passami loke pariphandamananti passamiti mamsacakkhunapi passami dibbacakkhunapi passami pannacakkhunapi passami buddhacakkhunapi passami samantacakkhunapi passami dakkhami olokemi nijjhayami upaparikkhami . loketi apayaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhatuloke ayatanaloke. {51.1} Pariphandamananti tanhaphandanaya phandamanam ditthiphandanaya phandamanam kilesaphandanaya phandanaya phandamanam payogaphandanaya phandamanam vipakaphandanaya phandamanam duccaritaphandanaya phandamanam rattaragena 1- phandamanam @Footnote: 1 Ma. Yu. rattam .. duttham .. mulhammohena.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page53.

Dutthadosena phandamanam mulhamohena phandamanam vinibandhamanena 1- phandamanam paramatthaditthiya phandamanam vikkhepagatauddhaccena phandamanam anitthangatavicikicchaya phandamanam thamagataanusayehi phandamanam labhena phandamanam alabhena phandamanam yasena phandamanam ayasena phandamanam pasamsaya phandamanam nindaya phandamanam sukhena phandamanam dukkhena phandamanam jatiya phandamanam jaraya phandamanam byadhina phandamanam maranena phandamanam sokaparidevadukkhadomanassupayasehi phandamanam nerayikena dukkhena phandamanam tiracchanayonikena dukkhena phandamanam pittivisayikena dukkhena phandamanam manusikena dukkhena phandamanam gabbhokkantimulakena dukkhena phandamanam gabbhe thitimulakena dukkhena phandamanam gabbhavutthanamulakena dukkhena phandamanam jatassupanibaddhikena dukkhena phandamanam jatassaparadheyyakena dukkhena phandamanam attupakkamena dukkhena phandamanam parupakkamena dukkhena phandamanam dukkhadukkhena phandamanam sankharadukkhena phandamanam viparinamadukkhena phandamanam cakkhurogena dukkhena phandamanam sotarogena dukkhena phandamanam ghanarogena dukkhena jivharogena dukkhena kayarogena dukkhena sisarogena dukkhena kannarogena mukharogena dantarogena kasena sasena pinasena dahena jarena kucchirogena mucchaya pakkhandikaya @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. vinibandham .. paramattham .. vikhepagatam anitthangatam .. thamagatam ...

--------------------------------------------------------------------------------------------- page54.

Sulaya 1- visucikaya kutthena gandena kilasena sosena apamarena dadduya kanduya kacchuya rakhasaya vitacchikaya lohitena pittena madhumehena amsaya pilakaya bhagandalaya 2- pittasamutthanena abadhena semhasamutthanena abadhena vatasamutthanena abadhena sannipatikena abadhena utuparinamajena abadhena visamapariharajena abadhena opakkamikena abadhena kammavipakajena abadhena sitena unhena jighacchaya pipasaya uccarena passavena damsamakasavatatapasirimsapasamphassena dukkhena matumaranena dukkhena pitumaranena dukkhena bhatumaranena dukkhena bhaginimaranena dukkhena puttamaranena dukkhena dhitumaranena dukkhena natibyasanena bhogabyasanena rogabyasanena silabyasanena ditthibyasanena dukkhena phandamanam samphandamanam vipphandamanam vedhamanam pavedhamanam sampavedhamanam passami dakkhami olokemi nijjhayami upaparikkhamiti passami loke pariphandamanam. [52] Pajam imam tanhagatam bhavesuti pajati sattadhivacanam. Tanhati rupatanha saddatanha gandhatanha rasatanha photthabbatanha dhammatanha . tanhagatanti tanhagatam tanhanugatam tanhanusatam tanhayapannam tanhaya patitam 3- abhibhutam pariyadinnacittam . @Footnote: 1 Ma. Yu. sulaya. 2 Po. Ma. Yu. bhagandalena. idisatthane sabbattha evam @natabbam. 3 paripatitantipi patho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page55.

Bhavesuti kamabhave rupabhave arupabhaveti pajam imam tanhagatam bhavesu. [53] Hina nara maccumukhe lapantiti hina narati [1]- hinena kayakammena samannagatati hina [2]-. Hinena vacikammena samannagatati hina [2]- . hinena manokammena samannagatati hina [2]-. Hinena panatipatena samannagatati hina . [3]- hinena adinnadanena. Hinena kamesumicchacarena . hinena musavadena . hinaya pisunaya vacaya . hinaya pharusaya vacaya . hinena samphappalapena. Hinaya abhijjhaya . hinena byapadena . hinaya micchaditthiya . hinehi sankharehi . hinehi pancahi kamagunehi . hinehi pancahi nivaranehi. Hinaya cetanaya . hinaya patthanaya . hinaya panidhiya samannagatati hina [4]- nihina omaka lamaka jatukka parittati hina nara. Maccumukhe lapantiti maccumukhe maramukhe maranamukhe maccuppatta maccusampatta maccupagata marappatta marasampatta marupagata maranappatta maranasampatta maranupagata lapanti lalapanti socanti kilamanti paridevanti urattalim kandanti sammoham apajjantiti hina nara maccumukhe lapanti. [54] Avitatanhase bhavabhavesuti tanhati rupatanha .pe. Dhammatanha . bhavabhavesuti bhavabhave kammabhave punabbhave kamabhave @Footnote: 1 Po. Ma. hina nara. 2-3 Po. Ma. nara. 4 Po. Ma. nara hina nihina ... @ohina

--------------------------------------------------------------------------------------------- page56.

Kammabhave kamabhave punabbhave rupabhave kammabhave rupabhave punabbhave arupabhave kammabhave arupabhave punabbhave punappunam bhave punappunam gatiya punappunam upapattiya punappunam patisandhiya punappunam attabhavabhinibbattiya. Avitatanhaseti avitatanha avigatatanha accattatanha avantatanha amuttatanha appahinatanha appatinissatthatanhati avitatanhase bhavabhavesu. Tenaha bhagava passami loke pariphandamanam pajam imam tanhagatam bhavesu hina nara maccumukhe lapanti avitatanhase bhavabhavesuti. [55] Mamayite passatha phandamane maccheva appodakakhinasote 1- etampi disva amamo careyya bhavesu asattimakubbamano. [56] Mamayite passatha phandamaneti mamattati dve mamatta tanhamamattanca ditthimamattanca. {56.1} Katamam tanhamamattam . yavata tanhasankhatena simakatam mariyadikatam odhikatam pariyantikatam pariggahitam mamayitam idam mamam etam mamam ettakam mamam ettavata mamam mama rupa sadda @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. appodake.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page57.

Gandha rasa photthabba attharana papurana dasidasa ajelaka kukkutasukara hatthigavassavalava khettam vatthu hirannam suvannam gamanigamarajadhaniyo ratthanca janapado ca koso ca kotthagaranca kevalampi mahapathavim tanhavasena mamayati yavata atthasatatanhaviparitam idam tanhamamattam. {56.2} Katamam ditthimamattam . Visativatthuka sakkayaditthi dasavatthuka micchaditthi dasavatthuka antaggahika ditthi ya evarupa ditthi ditthigatam ditthigahanam ditthikantaro ditthivisukayikam ditthivipphanditam ditthisannojanam gaho patiggaho abhiniveso paramaso kummaggo micchapatho micchattam titthayatanam vipariyesaggaho viparitaggaho vipallasaggaho micchagaho ayathavakasmim yathavakanti gaho yavata dvasatthi ditthigatani idam ditthimamattam. {56.3} Mamayite passatha phandamaneti mamayitavatthuacchedasankinopi phandanti acchijjantepi phandanti acchinnepi phandanti mamayitavatthu- viparinamasankinopi phandanti viparinamantepi phandanti viparinatepi phandanti samphandanti vipphandanti vedhenti pavedhenti sampavedhenti evam phandamane 1- samphandamane vipphandamane vedhamane pavedhamane sampavedhamane passatha dakkhatha oloketha nijjhayatha upaparikkhathati mamayite passatha phandamane. [57] Maccheva appodakakhinasoteti yatha maccha appodake @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. paphandamane ..

--------------------------------------------------------------------------------------------- page58.

Parittodake udakapariyadane kakehi va kulalehi va balakehi va paripatiyamana ukkhipiyamana khajjamana phandanti [1]- samphandanti vipphandanti vedhenti pavedhenti sampavedhenti evameva paja mamayitavatthuacchedasankinopi phandanti acchijjantepi phandanti acchinnepi phandanti mamayitavatthuviparinamasankinopi phandanti viparinamantepi phandanti viparinatepi phandanti [2]- samphandanti vipphandanti vedhenti pavedhenti sampavedhentiti maccheva appodaka- khinasote. [58] Etampi disva amamo careyyati etam adinavam disva passitva tulayitva tirayitva vibhavayitva vibhutam katva mamattesuti etampi disva . amamo careyyati mamattati dve mamatta tanhamamattanca ditthimamattanca .pe. idam tanhamamattam .pe. idam ditthimamattam . tanhamamattam pahaya ditthimamattam patinissajjitva cakkhum amamayanto sotam amamayanto ghanam amamayanto jivham amamayanto kayam amamayanto manam amamayanto rupe sadde gandhe rase photthabbe kulam ganam avasam labham yasam pasamsam sukham civaram pindapatam senasanam gilanapaccayabhesajjaparikkharam kamadhatum rupadhatum arupadhatum kamabhavam rupabhavam arupabhavam sannabhavam asannabhavam nevasannanasannabhavam ekavokarabhavam catuvokarabhavam pancavokarabhavam atitam anagatam paccuppannam ditthasutamutavinnatabbe dhamme amamayanto agganhanto aparamasanto anabhinivisanto @Footnote: 1-2 Ma. Yu. paphandanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page59.

Careyya vihareyya iriyeyya vatteyya paleyya yapeyya yapeyyati etampi disva amamo careyya. [59] Bhavesu asattimakubbamanoti bhavesuti kamabhave rupabhave arupabhave. Asatti vuccati tanha yo rago sarago .pe. Abhijjha lobho akusalamulam . bhavesu asattimakubbamanoti bhavesu asattim akubbamano chandam pemam ragam khantim akubbamano ajanayamano asanjanayamano anibbattayamano anabhinibbattayamanoti bhavesu asattimakubbamano . Tenaha bhagava mamayite passatha phandamane maccheva appodakakhinasote etampi disva amamo careyya bhavesu asattimakubbamanoti. [60] Ubhosu antesu vineyya chandam phassam parinnaya ananugiddho yadattagarahi tadakubbamano na limpati 1- ditthasutesu dhiro. [61] Ubhosu antesu vineyya chandanti antati phasso eko anto phassasamudayo dutiyo anto . atito eko anto anagato dutiyo anto . sukha vedana eko anto @Footnote: 1 na limpatitipi patho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page60.

Dukkha vedana dutiyo anto . namam eko anto rupam dutiyo anto . cha ajjhattikani ayatanani eko anto cha bahirani ayatanani dutiyo anto . sakkayo eko anto sakkayasamudayo dutiyo antoti . chandoti yo kamesu kamacchando kamarago kamanandi kamatanha kamasenho kamaparilaho kamamuccha kamajjhosanam kamogho kamayogo kamupadanam kamacchandanivaranam . Ubhosu antesu vineyya chandanti ubhosu antesu chandam vineyya pativineyya pajaheyya vinodeyya byantikareyya 1- anabhavangameyyati ubhosu antesu vineyya chandam. [62] Phassam parinnaya ananugiddhoti phassoti cakkhusamphasso sotasamphasso ghanasamphasso jivhasamphasso kayasamphasso manosamphasso adhivacanasamphasso patighasamphasso sukhavedaniyo samphasso dukkhavedaniyo samphasso adukkhamasukhavedaniyo samphasso kusalo phasso akusalo phasso abyakato phasso kamavacaro phasso rupavacaro phasso arupavacaro phasso sunnato phasso animitto phasso appanihito phasso lokiyo phasso lokuttaro phasso atito phasso anagato phasso paccuppanno phasso yo evarupo phasso phusana samphusana samphusitattam ayam vuccati phasso . phassam parinnayati phassam tihi parinnahi parijanitva nataparinnaya tiranaparinnaya pahanaparinnaya. @Footnote: 1 Ma. byanti ..

--------------------------------------------------------------------------------------------- page61.

{62.1} Katama nataparinna . phassam janati ayam cakkhusamphasso ayam sotasamphasso ayam ghanasamphasso ayam jivhasamphasso ayam kayasamphasso ayam manosamphasso ayam adhivacanasamphasso ayam patighasamphasso ayam sukhavedaniyo phasso ayam dukkhavedaniyo phasso ayam adukkhamasukhavedaniyo phasso ayam kusalo phasso ayam akusalo phasso ayam abyakato phasso ayam kamavacaro phasso ayam rupavacaro phasso ayam arupavacaro phasso ayam sunnato phasso ayam animitto phasso ayam appanihito phasso ayam lokiyo phasso ayam lokuttaro phasso ayam atito phasso ayam anagato phasso ayam paccuppanno phassoti janati passati ayam nataparinna. {62.2} Katama tiranaparinna . evam natam katva phassam tireti aniccato dukkhato rogato gandato sallato aghato abadhato parato palokato itito upaddavato bhayato upasaggato calato pabhanguto addhuvato atanato alenato asaranato rittato tucchato sunnato anattato adinavato viparinamadhammato asarakato aghamulato vadhakato vibhavato sasavato sankhatato maramisato jatidhammato 1- jaradhammato byadhidhammato maranadhammato sokaparidevadukkha- domanassupayasadhammato sankilesikadhammato 2- samudayato atthangamato assadato adinavato nissaranato tireti ayam tiranaparinna. @Footnote: 1 Ma. jatijarabyadhimaranadhammato . 2 Ma. sankilesadhammato.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page62.

{62.3} Katama pahanaparinna . Evam tirayitva phasse chandaragam pajahati vinodeti byantikaroti anabhavangameti . vuttam hetam bhagavata yo bhikkhave phassesu chandarago tam pajahatha evam so phasso pahino bhavissati ucchinnamulo talavatthukato anabhavangato ayatim anuppadadhammoti . Ayam pahanaparinna. {62.4} Phassam parinnayati phassam imahi tihi parinnahi parijanitva . ananugiddhoti gedho vuccati tanha yo rago sarago .pe. abhijjha lobho akusalamulam . yasseso gedho pahino samucchinno vupasanto patippassaddho abhabbuppattiko nanaggina daddho so vuccati agiddho . so rupe agiddho sadde agiddho gandhe agiddho rase agiddho photthabbe agiddho kule gane avase labhe yase pasamsaya sukhe civare pindapate senasane gilanapaccayabhesajjaparikkhare kamadhatuya rupadhatuya arupadhatuya kamabhave rupabhave arupabhave sannabhave asannabhave nevasannanasannabhave ekavokarabhave catuvokarabhave pancavokarabhave atite anagate paccuppanne ditthasutamutavinnatabbesu dhammesu agiddho agadhito amucchito anajjhopanno 1- vitagedho vigatagedho cattagedho vantagedho muttagedho pahinagedho patinissatthagedho vitarago vigatarago cattarago vantarago muttarago pahinarago patinissattharago nicchato nibbuto sitibhuto sukhapatisamvedi brahmabhutena attana @Footnote: 1 anajjhapannotipi anajjhasannotipi patho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page63.

Viharatiti phassam parinnaya ananugiddho. [63] Yadattagarahi tadakubbamanoti yadanti yam attana 1- garahati. Dvihi karanehi attanam garahati katatta ca akatatta ca. {63.1} Katham katatta ca akatatta ca attanam garahati. Katam me kayaduccaritam akatam me kayasucaritanti attanam garahati . katam me vaciduccaritam akatam me vacisucaritanti attanam garahati . katam me manoduccaritam akatam me manosucaritanti attanam garahati . kato me panatipato akata me panatipata veramaniti attanam garahati . katam me adinnadanam akata me adinnadana veramaniti attanam garahati . kato me kamesu micchacaro akata me kamesu micchacara veramaniti attanam garahati. {63.2} Kato me musavado akata me musavada veramaniti attanam garahati . kata me pisuna vaca akata me pisunaya vacaya veramaniti attanam garahati . kata me pharusa vaca akata me pharusaya vacaya veramaniti attanam garahati . kato me samphappalapo akata me samphappalapa veramaniti attanam garahati . kata me abhijjha akata me anabhijjhati attanam garahati . kato me byapado akato me abyapadoti attanam garahati . kata me micchaditthi akata me sammaditthiti @Footnote: 1 Po. attanam garahati. Ma. Yu. atta garahiti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page64.

Attanam garahati . evam katatta ca akatatta ca attanam garahati. Athava silesumhi na paripurikariti attanam garahati . indriyesumhi aguttadvaroti attanam garahati . bhojane 1- amattannumhiti attanam garahati . jagariyam ananuyuttomhiti 2- attanam garahati . Na satisampajannena samannagatomhiti attanam garahati . abhavita me cattaro satipatthanati attanam garahati . abhavita me cattaro sammappadhanati attanam garahati . abhavita me cattaro iddhippadati attanam garahati. Abhavitani me pancindriyaniti attanam garahati. {63.3} Abhavitani me panca balaniti attanam garahati. Abhavita me satta bojjhangati attanam garahati. Abhavito me ariyo atthangiko maggoti attanam garahati . dukkham me aparinnatanti attanam garahati. Samudayo me appahinoti attanam garahati . maggo me abhavitoti attanam garahati . nirodho me asacchikatoti attanam garahati . Evam katatta ca akatatta ca attanam garahati . evam attagarahiyam 3- kammam akubbamano ajanayamano asanjanayamano anibbattayamano anabhinibbattayamanoti yadattagarahi tadakubbamano. [64] Na limpati ditthasutesu dhiroti lepati dve lepa tanhalepo ca ditthilepo ca .pe. ayam tanhalepo .pe. Ayam ditthilepo . dhiroti dhiro pandito pannava buddhima @Footnote: 1 Ma. bhojanesumhi. 2 Po. Ma. ananuyuttoti. 3 Ma. Yu. attagarahitam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page65.

Nani vibhavi medhavi . dhiro tanhalepam pahaya ditthilepam patinissajjitva ditthe na limpati sute na limpati mute na limpati vinnate na limpati na 1- samlimpati na upalimpati alitto asamlitto 2- anupalitto nikkhanto nissattho vippamutto visannutto vimariyadikatena cetasa viharatiti na limpati ditthasutesu dhiro. Tenaha bhagava ubhosu antesu vineyya chandam phassam parinnaya ananugiddho yadattagarahi tadakubbamano na limpati ditthasutesu dhiroti. [65] Sannam parinna vitareyya ogham pariggahesu 3- muni nopalitto abbulhasallo caramappamatto nasimsati lokamimam paranca. [66] Sannam parinna vitareyya oghanti sannati kamasanna byapadasanna vihimsasanna nekkhammasanna abyapadasanna avihimsasanna rupasanna saddasanna gandhasanna rasasanna photthabbasanna dhammasanna ya evarupa sanna sanjanana sanjanitattam ayam vuccati sanna . sannam parinnati sannam tihi parinnahi parijanitva nataparinnaya tiranaparinnaya pahanaparinnaya. @Footnote: 1 Ma. na palimpati. 2 Ma. apalitto. 3 Po. Ma. Yu. pariggahesu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page66.

{66.1} Katama nataparinna . sannam janati ayam kamasanna ayam byapadasanna ayam vihimsasanna ayam nekkhammasanna ayam abyapadasanna ayam avihimsasanna ayam rupasanna ayam saddasanna ayam gandhasanna ayam rasasanna ayam photthabbasanna ayam dhammasannati janati passati ayam nataparinna. {66.2} Katama tiranaparinna . evam natam katva sannam tireti aniccato dukkhato rogato gandato sallato aghato abadhato parato palokato itito upaddavato bhayato upasaggato calato pabhanguto .pe. Samudayato atthangamato assadato adinavato nissaranato tireti ayam tiranaparinna. {66.3} Katama pahanaparinna. Evam tiretva 1- sannaya chandaragam pajahati vinodeti byantikaroti anabhavangameti. Vuttam 2- hetam bhagavata yo bhikkhave sannaya chandarago tam pajahatha evam sa sanna pahina bhavissati ucchinnamula talavatthukata anabhavangata ayatim anuppadadhammati . Ayam pahanaparinna. {66.4} Sannam parinnati sannam imahi tihi parinnahi parijanitva. Vitareyya oghanti kamogham bhavogham ditthogham avijjogham vitareyya uttareyya patareyya samatikkameyya vitivatteyyati sannam parinna vitareyya ogham. [67] Pariggahesu muni nopalittoti pariggahati dve pariggaha @Footnote: 1 Po. Ma. tirayitva . 2 Po. Ma. vuttampi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page67.

Tanhapariggaho ca ditthipariggaho ca .pe. ayam tanhapariggaho .pe. ayam ditthipariggaho . muniti monam vuccati nanam ya panna pajanana .pe. amoho dhammavicayo sammaditthi tena nanena samannagato muni monappattoti . tini moneyyani kayamoneyyam vacimoneyyam manomoneyyam. {67.1} Katamam kayamoneyyam . tividhanam kayaduccaritanam pahanam kayamoneyyam . tividham kayasucaritam kayamoneyyam . kayarammanam 1- nanam kayamoneyyam . kayaparinna kayamoneyyam . parinnasahagato maggo kayamoneyyam . kaye chandaragassa pahanam kayamoneyyam . Kayasankharanirodho catutthajjhanasamapatti kayamoneyyam . idam kayamoneyyam. {67.2} Katamam vacimoneyyam . catubbidhanam vaciduccaritanam pahanam vacimoneyyam . catubbidham vacisucaritam vacimoneyyam . Vacarammanam 2- nanam vacimoneyyam . vacaparinna vacimoneyyam . parinnasahagato maggo vacimoneyyam . vacaya chandaragassa pahanam vacimoneyyam . Vacisankharanirodho dutiyajjhanasamapatti vacimoneyyam . idam vacimoneyyam. {67.3} Katamam manomoneyyam . tividhanam manoduccaritanam pahanam manomoneyyam . tividham manosucaritam manomoneyyam . cittarammanam 3- nanam manomoneyyam . cittaparinna manomoneyyam . @Footnote: 1 Po. Ma. kayarammane. 2 Po. Ma. vacarammane. 3 Po. Ma. cittarammane.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page68.

Parinnasahagato maggo manomoneyyam . citte chandaragassa pahanam manomoneyyam . cittasankharanirodho sannavedayitanirodhasamapatti manomoneyyam. Idam manomoneyyam. Kayamunim vacamunim manomunimanasavam munim moneyyasampannam ahu sabbappahayinam. Kayamunim vacamunim manomunimanasavam munim moneyyasampannam ahu ninhatapapakanti. {67.4} Imehi tihi moneyyehi dhammehi samannagata cha munayo agaramunayo anagaramunayo sekhamunayo asekhamunayo paccekamunayo munimunayo . katame agaramunayo . ye te agarika ditthapada vinnatasasana ime agaramunayo . katame anagaramunayo . ye te pabbajita ditthapada vinnatasasana ime anagaramunayo . satta sekha sekhamunayo. Arahanto asekhamunayo. Paccekabuddha paccekamunayo. Munimunayo vuccanti tathagata arahanto sammasambuddha. Na monena muni hoti mulharupo aviddasu yo ca tulamva paggayha varamadaya pandito papani parivajjeti sa muni tena so muni yo munati ubho loke muni tena pavuccati. Asatanca satanca natva dhammam ajjhattam bahiddha ca sabbaloke

--------------------------------------------------------------------------------------------- page69.

Devamanussehi pujito yo so sangajalamaticca so muni. {67.5} Lepati dve lepa tanhalepo ca ditthilepo ca .pe. Ayam tanhalepo .pe. ayam ditthilepo . muni tanhalepam pahaya ditthilepam patinissajjitva pariggahesu na limpati na samlimpati na upalimpati alitto asamlitto anupalitto nikkhanto nissattho vippamutto visannutto vimariyadikatena cetasa viharatiti pariggahesu muni nopalitto. [68] Abbulhasallo caramappamattoti sallanti satta sallani ragasallam dosasallam mohasallam manasallam ditthisallam sokasallam kathamkathasallam . yassetani sallani 1- pahinani samucchinnani vupasantani patippassaddhani abhabbuppattikani nanaggina daddhani so vuccati abbulhasallo abbuhitasallo 2- [3]- uddhatasallo samuddhatasallo uppatitasallo samuppatitasallo cattasallo vantasallo muttasallo pahinasallo patinissatthasallo nicchato nibbuto sitibhuto sukhapatisamvedi brahmabhutena attana viharatiti abbulhasallo. {68.1} Caranti caranto viharanto iriyanto vattento palento yapento yapento . appamattoti sakkaccakari sataccakari atthitakari anolinavuttiko anikkhittacchando anikkhittadhuro kusalesu dhammesu . Kathaham aparipuram va silakkhandham paripureyyam paripuram va silakkhandham @Footnote: 1 Ma. ayam patho pumlingo dissati. ito param idisameva. 2 Yu. abbulhitasallo. @3 Po. apahitasallo Yu. pahatasallo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page70.

Tattha tattha pannaya anugganheyyanti yo tattha chando ca vayamo ca ussaho ca ussolhi ca appativani ca satisampajannanca atappam padhanam adhitthanam anuyogo appamado kusalesu dhammesu . Kathaham aparipuram va samadhikkhandham paripureyyam paripuram va samadhikkhandham tattha tattha pannaya anugganheyyanti .pe. Kusalesu dhammesu. {68.2} Kathaham aparipuram va pannakkhandham [1]- vimuttikkhandham vimuttinanadassanakkhandham paripureyyam paripuram va vimuttinanadassanakkhandham tattha tattha pannaya anugganheyyanti yo tattha chando ca vayamo ca ussaho ca ussolhi ca appativani ca satisampajannanca atappam padhanam adhitthanam anuyogo appamado kusalesu dhammesu . kathaham aparinnatam va dukkham parijaneyyam appahine va kilese pajaheyyam abhavitam va maggam bhaveyyam asacchikatam va nirodham sacchikareyyanti yo tattha chando ca vayamo ca ussaho ca ussolhi ca appativani ca satisampajannanca atappam padhanam adhitthanam anuyogo appamado kusalesu dhammesuti abbulhasallo caramappamatto. [69] Nasimsati lokamimam parancati imam lokam nasimsati sakattabhavam paralokam nasimsati parattabhavam . imam lokam nasimsati sakarupavedana- sannasankharavinnanam paralokam nasimsati pararupavedanasanna- sankharavinnanam . imam lokam nasimsati cha ajjhattikani ayatanani @Footnote: 1 Po. Ma. paripureyyam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page71.

Paralokam nasimsati cha bahirani ayatanani . imam lokam nasimsati manussalokam paralokam nasimsati devalokam . imam lokam nasimsati kamadhatum paralokam nasimsati rupadhatum arupadhatum . imam lokam nasimsati kamadhatum rupadhatum paralokam nasimsati arupadhatum . puna gatim va upapattim va patisandhim va bhavam va samsaram va vattam va nasimsati na icchati na sadiyati na pattheti na piheti nabhijappatiti 1- nasimsati lokamimam paranca . Tenaha bhagava sannam parinna vitareyya ogham pariggahesu muni nopalitto abbulhasallo caramappamatto nasimsati lokamimam parancati. Dutiyo guhatthakasuttaniddeso nitthito. ------------- @Footnote: 1 Po. Ma. natijappatiti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page72.

Tatiyo dutthatthakasuttaniddeso [70] Vadanti ve dutthamanapi eke annepi 1- ve saccamana vadanti vadanca jatam muni no upeti tasma muni natthi khilo kuhinci. [71] Vadanti ve dutthamanapi eketi te titthiya dutthamana padutthamana viruddhamana pativiruddhamana ahatamana paccahatamana aghatitamana paccaghatitamana vadanti upavadanti bhagavantanca bhikkhusanghanca abhutenati vadanti ve dutthamanapi eke. [72] Annepi 1- ve saccamana vadantiti ye tesam titthiyanam saddahanta okappenta adhimuccanta saccamana saccasannino bhutamana bhutasannino tathamana tathasannino yathavamana yathavasannino aviparitamana aviparitasannino vadanti upavadanti bhagavantanca bhikkhusanghanca abhutenati annepi 1- ve saccamana vadanti. [73] Vadanca jatam muni no upetiti so vado jato hoti sanjato nibbatto abhinibbatto patubhuto parato ghoso akkoso upavado bhagavato ca bhikkhusanghassa ca abhutenati vadanca jatam . muni no upetiti muniti monam vuccati nanam ya panna pajanana .pe. amoho dhammavicayo sammaditthi @Footnote: 1 Ma. atopi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page73.

Tena nanena samannagato muni monappatto .pe. sangajalamaticca so muniti . yo vadam upeti so dvihi karanehi vadam upeti. Karako karakataya vadam upeti . athava vuccamano upavadiyamano kuppati byapajjati patitthiyati kopanca dosanca appaccayanca patukaroti akarakomhiti . yo vadam upeti so imehi dvihi karanehi vadam upeti. Muni dvihi karanehi vadam na upeti . akarako akarakataya vadam na upeti . athava vuccamano upavadiyamano na kuppati na byapajjati na patitthiyati na kopanca dosanca appaccayanca patukaroti akarakomhiti . muni imehi dvihi karanehi vadam na upeti na upagacchati na ganhati na paramasati na abhinivisatiti vadanca jatam muni no upeti. [74] Tasma muni natthi khilo kuhinciti tasmati tasma tamkarana tamhetu tappaccaya tamnidana munino ahatacittata khilajatatapi natthi . pancapi cetokhila natthi tayopi khila natthi ragakhilo dosakhilo mohakhilo natthi na santi na samvijjati nupalabbhati pahino samucchinno vupasanto patippassaddho abhabbuppattiko nanaggina daddho . Kuhinciti kuhinci kimhici katthaci ajjhattam va bahiddha va ajjhattabahiddha vati tasma muni natthi khilo kuhinci. Tenaha bhagava

--------------------------------------------------------------------------------------------- page74.

Vadanti ve dutthamanapi eke annepi ve saccamana vadanti vadanca jatam muni no upeti tasma muni natthi khilo kuhinciti. [75] Sakanhi ditthim kathamaccayeyya chandanunito ruciya nivittho sayam samattani pakubbamano yatha hi janeyya tatha vadeyya. [76] Sakanhi ditthim kathamaccayeyyati ye 1- te titthiya sundarim paribbajikam hantva samananam sakyaputtiyanam avannam pakasayitva evam etam labham yasam sakkarasammanam paccaharissamati evamditthika evamkhantika evamrucika evamladdhika evamajjhasaya evamadhippaya te nasakkhimsu sakam ditthim sakam khantim sakam rucim sakam laddhim sakam ajjhasayam sakam adhippayam atikkamitum . athakho sveva ayaso te paccagatoti evampi sakanhi ditthim kathamaccayeyya . athava sassato loko idameva saccam moghamannanti yo so evamvado so sakam ditthim sakam khantim sakam rucim sakam laddhim sakam ajjhasayam sakam adhippayam katham accayeyya atikkameyya samatikkameyya vitivatteyya . tam kissa hetu . tassa sa ditthi tatha samatta samadinna gahita paramattha abhinivittha ajjhosita adhimuttati @Footnote: 1 Po. Ma. yam te.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page75.

Evampi sakanhi ditthim kathamaccayeyya . asassato loko antava loko anantava loko tam jivam tam sariram annam jivam annam sariram hoti tathagato parammarana na hoti tathagato parammarana hoti ca na ca hoti tathagato parammarana neva hoti na na hoti tathagato parammarana idameva saccam moghamannanti yo so evamvado so sakam ditthim sakam khantim sakam rucim sakam laddhim sakam ajjhasayam sakam adhippayam katham accayeyya atikkameyya samatikkameyya vitivatteyya . tam kissa hetu . tassa sa ditthi tatha samatta samadinna gahita paramattha abhinivittha ajjhosita adhimuttati evampi sakanhi ditthim kathamaccayeyya. [77] Chandanunito ruciya nivitthoti chandanunitoti sakaya ditthiya sakaya khantiya sakaya ruciya sakaya laddhiya yayati niyyati vuyhati samhariyati . yatha hatthiyanena va rathayanena va assayanena va goyanena va ajayanena va mendakayanena va otthayanena va kharayanena va yayati niyyati vuyhati samhariyati evameva sakaya ditthiya sakaya khantiya sakaya ruciya sakaya laddhiya yayati niyyati vuyhati samhariyatiti chandanunito . ruciya nivitthoti sakaya ditthiya sakaya khantiya sakaya ruciya sakaya laddhiya nivittho patitthito allino upagato ajjhosito

--------------------------------------------------------------------------------------------- page76.

Adhimuttoti chandanunito ruciya nivittho. [78] Sayam samattani pakubbamanoti sayam samattam karoti paripunnam karoti anomam karoti aggam settham visettham pamokkham uttamam pavaram karoti ayam sattha sabbannuti sayam samattam karoti paripunnam karoti anomam karoti aggam settham visettham pamokkham uttamam pavaram karoti ayam dhammo svakkhato ayam gano supatipanno ayam ditthi bhaddika ayam patipada supannatta ayam maggo niyyanikoti sayam samattam karoti paripunnam karoti anomam karoti aggam settham visettham pamokkham uttamam pavaram karoti janeti sanjaneti nibbatteti abhinibbattetiti sayam samattani pakubbamano. [79] Yatha hi janeyya tatha vadeyyati yatha janeyya tatha vadeyya katheyya bhaneyya dipeyya vohareyya . sassato loko idameva saccam moghamannanti yatha janeyya tatha vadeyya katheyya bhaneyya dipeyya vohareyya . asassato loko .pe. neva hoti na na hoti tathagato parammarana idameva saccam moghamannanti yatha janeyya tatha vadeyya katheyya bhaneyya dipeyya vohareyyati yatha hi janeyya tatha vadeyya. Tenaha bhagava sakanhi ditthim kathamaccayeyya chandanunito ruciya nivittho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page77.

Sayam samattani pakubbamano yatha hi janeyya tatha vadeyyati. [80] Yo attano silavatani jantu ananuputtho ca 1- paresa pava 2- anariyadhammam kusala tamahu yo atumanam sayameva pava. [81] Yo attano silavatani jantuti yoti yo yadiso yathayutto yathavihito yathapakaro yanthanappatto yamdhammasamannagato khattiyo va brahmano va vesso va suddo va gahattho va pabbajito va devo va manusso va . silavataniti atthi silanceva vattanca 3- atthi vattam 4- na silam. {81.1} Katamam silanceva vattanca . idha bhikkhu silava hoti patimokkhasamvarasamvuto viharati acaragocarasampanno anumattesu vajjesu bhayadassavi samadaya sikkhati sikkhapadesu yo tattha samyamo samvaro avitikkamo idam silam . yam samadanam tam vattam. Samvaratthena silam samadanatthena vattam idam vuccati silanceva vattanca. {81.2} Katamam vattam na silam . attha dhutangani arannikangam pindapatikangam pamsukulikangam tecivarikangam sapadanacarikangam khalupacchabhattikangam nesajjikangam yathasanthatikangam idam vuccati vattam na @Footnote: 1 Ma. va.. 2 Po. Ma. pava. ito param idisameva. 3-4 Po. Ma. vatanca. @sabbattha idisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page78.

Silam . viriyasamadanampi vuccati vattam na silam. Kamam taco ca naharu 1- ca atthi ca avasussatu 2- sarire upasussatu mamsalohitam yantam purisathamena purisabalena purisaviriyena purisaparakkamena pattabbam na tam apapunitva viriyassa santhanam bhavissatiti cittam pagganhati padahati evarupampi viriyasamadanam [3]- vuccati vattam na silam. {81.3} Na tavaham imam pallankam bhindissami yava me na anupadaya asavehi cittam vimuccissatiti cittam pagganhati padahati evarupampi viriyasamadanam vuccati vattam na silam. Nasissam na pivissami viharato na nikkhamim napi passam nipatessam tanhasalle anuhateti {81.4} cittam pagganhati padahati evarupampi viriyasamadanam vuccati vattam na silam . na tavaham imamha asana vutthahissami cankama orohissami vihara nikkhamissami addhayoga nikkhamissami pasada nikkhamissami hammiya nikkhamissami guhaya nikkhamissami lena nikkhamissami kutiya nikkhamissami kutagara nikkhamissami atta nikkhamissami mala nikkhamissami uddanda 4- nikkhamissami upatthanasalaya nikkhamissami mandapa nikkhamissami rukkhamula nikkhamissami yava me na anupadaya asavehi cittam vimuccissatiti cittam pagganhati padahati evarupampi viriyasamadanam vuccati vattam na silam . imasminneva pubbanhasamayam @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. naharu. 2 Ma. avasissatu. 3 Po. Ma. idam. 4 Po. Yu. @uddanha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page79.

Ariyadhammam aharissami samaharissami adhigacchissami phusayissami sacchikarissamiti cittam pagganhati padahati evarupampi viriyasamadanam vuccati vattam na silam . imasminneva majjhantikasamayam sayanhasamayam purebhattam pacchabhattam purimayamam majjhimayamam pacchimayamam kale junhe vasse hemante gimhe purime vayokhandhe majjhime vayokhandhe pacchime vayokhandhe ariyadhammam aharissami samaharissami adhigacchissami phusayissami sacchikarissamiti cittam pagganhati padahati evarupampi viriyasamadanam vuccati vattam na silam. {81.5} Jantuti satto naro manavo poso puggalo jivo jatu jantu indagu manujoti yo attano silavatani jantu. [82] Ananuputtho ca paresa pavati paresanti paresam khattiyanam brahmananam vessanam suddanam gahatthanam pabbajitanam devanam manussanam . ananuputthoti aputtho apucchito anayacito anajjhesito appasadito . pavati attano silam va vattam va silavattam va pavadati. Ahamasmi silasampannoti va vattasampannoti va silavattasampannoti va jatiya va gottena va kolaputtikena va vannapokkharataya va dhanena va ajjhenena va kammayatanena va sippayatanena va vijjatthanena va sutena va patibhanena va annatarannatarena va vatthuna uccakula pabbajitoti va mahakula pabbajitoti va mahabhogakula

--------------------------------------------------------------------------------------------- page80.

Pabbajitoti va ularabhogakula pabbajitoti va nato yasassi gahatthanam pabbajitananti va labhimhi civarapindapatasenasana- gilanapaccayabhesajjaparikkharananti va suttantikoti va vinayadharoti va dhammakathikoti va arannikoti va pindapatikoti va pamsukulikoti va tecivarikoti va sapadanacarikoti va khalupacchabhattikoti va nesajjikoti va yathasanthatikoti va pathamassa jhanassa labhiti va dutiyassa jhanassa labhiti va tatiyassa jhanassa labhiti va catutthassa jhanassa labhiti va akasanancayatanasamapattiya labhiti va vinnanancayatanasamapattiya labhiti va akincannayatana- samapattiya labhiti va nevasannanasannayatanasamapattiya labhiti va pavadati katheti bhanati dipayati voharatiti ananuputtho ca paresa pava. [83] Anariyadhammam kusala tamahuti kusalati ye te khandhakusala dhatukusala ayatanakusala paticcasamuppadakusala satipatthanakusala sammappadhanakusala iddhippadakusala indriyakusala balakusala bojjhangakusala maggakusala phalakusala nibbanakusala te kusala evamahamsu anariyanam eso dhammo neso dhammo ariyanam balanam eso dhammo neso dhammo panditanam asappurisanam eso dhammo neso dhammo sappurisananti evamahamsu evam kathenti evam bhananti evam dipayanti evam voharantiti anariyadhammam kusala tamahu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page81.

[84] Yo atumanam sayameva pavati atuma vuccati atta. Sayameva pavati sayameva attanam pavadati ahamasmi silasampannoti va vattasampannoti va silavattasampannoti va jatiya va gottena va kolaputtikena va vannapokkharataya va dhanena va ajjhenena va kammayatanena va sippayatanena va vijjatthanena va sutena va patibhanena va annatarannatarena va vatthuna uccakula pabbajitoti va mahakula pabbajitoti va mahabhogakula pabbajitoti va ularabhogakula pabbajitoti va nato yasassi gahatthanam 1- pabbajitananti va labhimhi civarapindapatasenasana- gilanapaccayabhesajjaparikkharananti va suttantikoti va vinayadharoti va dhammakathikoti va arannikoti va pindapatikoti va pamsukulikoti va tecivarikoti va sapadanacarikoti khalupaccha- bhattikoti va nesajjikoti va yathasanthatikoti va pathamassa jhanassa labhiti va dutiyassa jhanassa labhiti va tatiyassa jhanassa labhiti va catutthassa jhanassa labhiti va akasanancayatanasamapattiya labhiti va vinnanancayatanasamapattiya labhiti va akincannayatanasamapattiya labhiti va nevasannanasannayatana- samapattiya labhiti va pavadati katheti bhanati dipayati voharatiti yo atumanam sayameva pava . tenaha bhagava @Footnote: 1 Ma. Yu. sagahatthapabbajitananti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page82.

Yo attano silavatani jantu ananuputtho ca paresa pava anariyadhammam kusala tamahu yo atumanam sayameva pavati. [85] Santo ca bhikkhu abhinibbutatto itihanti silesu akatthamano tamariyadhammam kusala vadanti yassussada natthi kuhinci loke. [86] Santo ca bhikkhu abhinibbutattoti santoti ragassa santatta santo dosassa santatta santo mohassa santatta 1- santo kodhassa upanahassa makkhassa palasassa issaya macchariyassa mayaya satheyyassa thambhassa sarambhassa manassa atimanassa madassa pamadassa sabbakilesanam sabbaduccaritanam sabbadarathanam sabbaparilahanam sabbasantapanam sabbakusalabhisankharanam santatta samitatta vupasamitatta vijjhatatta nibbutatta vigatatta patippassaddhatta santo vupasanto nibbuto patippassaddhoti santo . bhikkhuti sattannam dhammanam bhinnatta bhikkhu . sakkayaditthi bhinna hoti vicikiccha bhinna hoti silabbataparamaso bhinno hoti rago bhinno hoti doso bhinno hoti moho bhinno hoti mano bhinno @Footnote: 1 Po. Ma. samitatta.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page83.

Hoti . bhinnassa honti papaka akusala dhamma sankilesika ponobbhavika sadara dukkhavipaka ayatim jatijaramaraniya. Pajjena katena attana (sabhiyati bhagava) parinibbanagato vitinnakankho vibhavanca bhavanca vippahaya vusitava khinapunabbhavoti 1-. Santo ca bhikkhu . abhinibbutattoti ragassa nibbapitatta dosassa nibbapitatta mohassa nibbapitatta abhinibbutatto kodhassa upanahassa makkhassa palasassa issaya macchariyassa mayaya satheyyassa thambhassa sarambhassa manassa atimanassa madassa pamadassa sabbakilesanam sabbaduccaritanam sabbadarathanam sabbaparilahanam sabbasantapanam sabbakusalabhisankharanam nibbapitatta abhinibbutattoti santo ca bhikkhu abhinibbutatto. [87] Itihanti silesu akatthamanoti itihanti padasandhi padasamsaggo padaparipuri akkharasamavayo byanjanasilitthata padanupubbatametam 2- itihanti . silesu akatthamanoti idhekacco katthi hoti vikatthi. So katthati vikatthati ahamasmi silasampannoti va vattasampannoti va silavattasampannoti va jatiya va gottena va kolaputtikena va vannapokkharataya va .pe. nevasannanasannayatanasamapattiya labhiti va katthati vikatthati. @Footnote: 1 Po. Ma. vusitava khinapunabbhavo sa bhikkhuti. 2 Ma. padanupubbatapetam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page84.

Evam na katthati na vikatthati katthana arato virato pativirato nikkhanto nissattho vippamutto visannutto vimariyadikatena cetasa viharatiti itihanti silesu akatthamano. [88] Tamariyadhammam kusala vadantiti kusalati ye te khandhakusala dhatukusala ayatanakusala paticcasamuppadakusala satipatthanakusala sammappadhanakusala iddhippadakusala indriyakusala balakusala bojjhangakusala maggakusala phalakusala nibbanakusala te kusala evam vadanti ariyanam eso dhammo neso dhammo anariyanam panditanam eso dhammo neso dhammo balanam sappurisanam eso dhammo neso dhammo asappurisananti evam vadanti [1]- evam kathenti evam bhananti evam dipayanti evam voharantiti tamariyadhammam kusala vadanti. [89] Yassussada natthi kuhinci loketi yassati arahato khinasavassa . ussadati sattussada ragussado dosussado mohussado manussado ditthussado kilesussado kammussado . Yassime ussada natthi na santi na samvijjanti nupalabbhanti pahina samucchinna vupasanta patippassaddha abhabbuppattika nanaggina daddha . kuhinciti kuhinci kimhici katthaci ajjhattam va bahiddha va ajjhattabahiddha va . loketi apayaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhatuloke ayatanaloketi yassussada natthi @Footnote: 1 Ma. ariyanam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page85.

Kuhinci loke. Tenaha bhagava santo ca bhikkhu abhinibbutatto itihanti silesu akatthamano tamariyadhammam kusala vadanti yassussada natthi kuhinci loketi. [90] Pakappita sankhata yassa dhamma purakkhata santi avivadata 1- yadattani passati anisamsam tannissito kuppapaticcasantim. [91] Pakappita sankhata yassa dhammati pakappanati dve pakappana tanhapakappana ca ditthipakappana ca .pe. ayam tanhapakappana .pe. ayam ditthipakappana . sankhatati sankhata visankhata abhisankhata santhapitatipi sankhata . athava anicca sankhata paticcasamuppanna khayadhamma vayadhamma viragadhamma nirodhadhammatipi sankhata . yassati ditthigatikassa . dhamma vuccanti dvasatthi ditthigataniti pakappita sankhata yassa dhamma. [92] Purakkhata santi avivadatati 2- purekkharati dve purekkhara tanhapurekkharo ca ditthipurekkharo ca .pe. ayam tanhapurekkharo .pe. ayam ditthipurekkharo . tassa tanha- purekkharo appahino ditthipurekkharo appatinissattho tassa @Footnote: 1 katthaci santimavevadatati dissati. 2 Po. avevadata.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page86.

Tanhapurekkharassa appahinatta tassa ditthipurekkharassa appatinissatthatta so tanham va ditthim va purato katva carati tanhadhajo tanhaketu tanhadhipateyyo ditthiddhajo ditthiketu ditthadhipateyyo tanhaya va ditthiya va parivarito caratiti purakkhata. Santiti santi samvijjanti [1]- upalabbhanti . Avivadatati avivadata 2- avodata aparisuddha sankilittha sankilesikati purakkhata santi avivadata. [93] Yadattani passati anisamsanti yadattaniti yam attani . Atta vuccati ditthigatam . attano ditthiya dve anisamse passati ditthadhammikanca anisamsam samparayikanca anisamsam. {93.1} Katamo ditthiya ditthadhammiko anisamso . yamditthiko sattha hoti tamditthika savaka honti . tamditthikam sattharam savaka sakkaronti garukaronti manenti pujenti apacitim karonti labhanti ca tatonidanam civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharam ayam ditthiya ditthadhammiko anisamso. {93.2} Katamo ditthiya samparayiko anisamso. Ayam ditthi alam nagattaya va supannattaya va yakkhattaya va asurattaya va gandhabbattaya va maharajattaya va indattaya va brahmattaya va devattaya va ayam ditthi alam suddhiya visuddhiya parisuddhiya muttiya vimuttiya parimuttiya imaya ditthiya sujjhanti visujjhanti @Footnote: 1 Po. Ma. atthi. 2 Po. Ma. avevadata.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page87.

Parisujjhanti muccanti vimuccanti parimuccanti imaya ditthiya sujjhissami visujjhissami parisujjhissami muccissami vimuccissami parimuccissamiti ayatim phalapatikankhi hoti ayam ditthiya samparayiko anisamso. {93.3} Attano ditthiya ime dve anisamse passati dakkhati oloketi nijjhayati upaparikkhatiti yadattani passati anisamsam. [94] Tannissito kuppapaticcasantinti tisso santiyo accantasanti tadangasanti sammatisanti. {94.1} Katama accantasanti . Accantasanti vuccati amatam nibbanam yo so sabbasankharasamatho sabbupadhipatinissaggo tanhakkhayo virago nirodho nibbanam ayam accantasanti. {94.2} Katama tadangasanti . pathamam jhanam samapannassa nivarana santa honti . dutiyam jhanam samapannassa vitakkavicara santa honti . tatiyam jhanam samapannassa piti santa hoti . catuttham jhanam samapannassa sukhadukkha santa honti . akasanancayatanam samapannassa rupasanna patighasanna nanattasanna santa honti . Vinnanancayatanam samapannassa akasanancayatanasanna santa hoti . akincannayatanam samapannassa vinnanancayatanasanna santa hoti . nevasannanasannayatanam samapannassa akincannayatanasanna santa hoti. Ayam tadangasanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page88.

{94.3} Katama sammatisanti 1- . Sammatisanti vuccanti dvasatthi ditthigatani ditthisantiyo . apica sammatisanti imasmim [2]- adhippeta santiti. {94.4} Tannissito kuppapaticcasantinti kuppasantim pakuppasantim eritasantim sameritasantim calitasantim ghattitasantim kappitasantim pakappitasantim aniccam sankhatam paticcasamuppannam khayadhammam vayadhammam viragadhammam nirodhadhammam santim nissito [3]- allino upagato 4- ajjhosito adhimuttoti tannissito kuppapaticcasantim. Tenaha bhagava pakappita sankhata yassa dhamma purakkhata santi avivadata yadattani passati anisamsam tannissito kuppapaticcasantinti. [95] Ditthinivesa na hi svativatta dhammesu niccheyya samuggahitam tasma naro tesu nivesanesu nirassati adiyaticca 5- dhammam. [96] Ditthinivesa na hi svativattati ditthinivesati sassato loko idameva saccam moghamannanti abhinivesapparamaso ditthinivesanam asassato loko antava loko anantava loko tam jivam tam sariram annam jivam annam sariram hoti tathagato @Footnote: 1 Po. Ma. sammutisanti. sabbattha idisameva. 2 Ma. Yu. atthe. @3 Ma. asito Yu. asito. 4 Ma. upagato. 5 Ma. adiyati ca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page89.

Parammarana na hoti tathagato parammarana hoti ca na ca hoti tathagato parammarana neva hoti na na hoti tathagato parammarana idameva saccam moghamannanti abhinivesapparamaso ditthinivesananti ditthinivesa . na hi svativattati [1]- durativatta duttara duppatara dussamatikkama dubbitivattati ditthinivesa na hi svativatta. [97] Dhammesu niccheyya samuggahitanti dhammesuti dvasatthiditthigatesu. Niccheyyati nicchinitva vinicchinitva vicinitva pavicinitva tulayitva tirayitva vibhavayitva vibhutam katva [2]- odhiggaho vilaggaho varaggaho kotthasaggaho uccayaggaho samuccayaggaho idam saccam taccham tatham bhutam yathavam aviparitanti gahitam paramattham abhinivittham ajjhositam adhimuttanti dhammesu niccheyya samuggahitam. [98] Tasma naro tesu nivesanesuti tasmati tasma tamkarana tamhetu tampaccaya tamnidana . naroti satto naro manavo poso puggalo jivo jatu jantu indagu manujo . tesu nivesanesuti tesu ditthinivesanesuti tasma naro tesu nivesanesu. [99] Nirassati adiyaticca dhammanti nirassatiti dvihi karanehi nirassati paravicchindanaya va nirassati anabhisambhunanto va nirassati. {99.1} Katham paravicchindanaya nirassati . paro vicchindati so sattha na sabbannu dhammo na svakkhato gano na supatipanno @Footnote: 1 Po. Ma. ditthinivesa na hi svativatta. 2 Ma. Yu. samuggahitanti nivesanesu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page90.

Ditthi na bhaddika patipada na supannatta maggo na niyyaniko natthettha suddhi va visuddhi va parisuddhi va mutti va vimutti va parimutti va na tattha sujjhanti va visujjhanti va parisujjhanti va muccanti va vimuccanti va parimuccanti va hina nihina omaka lamaka jatukka 1- parittati . evam paro vicchindati . evam vicchindiyamano sattharam nirassati dhammakkhanam nirassati ganam nirassati ditthim nirassati patipadam nirassati maggam nirassati . evam paravicchindanaya nirassati. {99.2} Katham anabhisambhunanto nirassati . silam anabhisambhunanto silam nirassati vattam anabhisambhunanto vattam nirassati silavattam 2- anabhisambhunanto silavattam nirassati. Evam anabhisambhunanto nirassati. {99.3} Adiyaticca dhammanti sattharam ganhati dhammakkhanam ganhati ganam ganhati ditthim ganhati patipadam ganhati maggam ganhati paramasati abhinivisatiti nirassati adiyaticca dhammam. Tenaha bhagava ditthinivesa na hi svativatta dhammesu niccheyya samuggahitam tasma naro tesu nivesanesu nirassati adiyaticca dhammanti. [100] Dhonassa hi natthi kuhinci loke pakappita ditthi bhavabhavesu @Footnote: 1 Ma. chatukka. 2 Ma. silabbatam. sabbattha idisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page91.

Mayanca mananca pahaya dhono sa kena gaccheyya anupayo so. [101] Dhonassa hi natthi kuhinci loke pakappita ditthi bhavabhavesuti dhonoti dhona vuccati panna ya panna pajanana vicayo pavicayo dhammavicayo sallakkhana upalakkhana paccupalakkhana pandiccam kosallam nepunnam vebhabya cinta upaparikkha bhuri medha parinayika vipassana sampajannam patodo panna pannindriyam pannabalam pannasattham pannapasado pannaaloko pannaobhaso pannapajjoto pannaratanam amoho dhammavicayo sammaditthi. Kimkarana dhona vuccati panna. {101.1} Taya pannaya kayaduccaritam dhutanca dhotanca sandhotanca niddhotanca . vaciduccaritam dhutanca dhotanca sandhotanca niddhotanca . Manoduccaritam dhutanca dhotanca sandhotanca niddhotanca . rago dhuto ca dhoto ca sandhoto ca niddhoto ca. Doso moho kodho upanaho makkho palaso issa macchariyam maya satheyyam thambho sarambho mano atimano mado pamado sabbe kilesa sabbe duccarita sabbe daratha sabbe parilaha sabbe santapa sabbakusalabhisankhara dhuta ca dhota ca sandhota ca niddhota ca. Tamkarana dhona vuccati panna. {101.2} Athava sammaditthiya micchaditthi dhuta ca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page92.

Dhota ca sandhota ca niddhota ca . sammasankappena miccha sankappo dhuto ca dhoto ca sandhoto ca niddhoto ca. Sammavacaya micchavaca dhuta ca . sammakammantena micchakammanto dhuto ca . Sammaajivena micchaajivo dhuto ca . Sammavayamena micchavayamo dhuto ca . sammasatiya micchasati dhuta ca. Sammasamadhina micchasamadhi dhuto ca . sammananena micchananam dhutanca . sammavimuttiya micchavimutti dhuta ca dhota ca sandhota ca niddhota ca. {101.3} Athava ariyena atthangikena maggena sabbe kilesa sabbe duccarita sabbe daratha sabbe parilaha sabbe santapa sabbakusalabhisankhara dhuta ca dhota ca sandhota ca niddhota ca. Araha imehi dhoneyyehi dhammehi upeto samupeto upagato samupagato upapanno samupapanno samannagato tasma araha dhono. So dhutarago dhutapapo dhutakileso dhutaparilahoti dhono . kuhinciti kuhinci kimhici katthaci ajjhattam va bahiddha va ajjhattabahiddha va. {101.4} Loketi apayaloke .pe. Ayatanaloke. Pakappanati 1- dve pakappana tanhapakappana ca ditthipakappana ca .pe. ayam tanhapakappana .pe. ayam ditthipakappana . bhavabhavesuti bhavabhave kammabhave punabbhave kamabhave kammabhave kamabhave punabbhave rupabhave kammabhave rupabhave punabbhave arupabhave kammabhave arupabhave @Footnote: 1 Ma. pakappitati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page93.

Punabbhave punappunam 1- bhave punappunam gatiya punappunam upapattiya punappunam patisandhiya punappunam attabhavabhinibbattiya . dhonassa hi natthi kuhinci loke pakappita ditthi bhavabhavesuti dhonassa kuhinci loke bhavabhavesu ca kappita pakappita abhisankhata santhapita ditthi natthi na santi na samvijjanti nupalabbhanti pahina samucchinna vupasanta patippassaddha abhabbuppattika nanaggina daddhati dhonassa hi natthi kuhinci loke pakappita ditthi bhavabhavesu. [102] Mayanca mananca pahaya dhonoti maya vuccati vancanika cariya . idhekacco kayena duccaritam caritva vacaya duccaritam caritva manasa duccaritam caritva tassa paticchadanahetu papikam iccham panidahati ma mam jannati icchati ma mam jannati sankappeti ma mam jannati vacam bhasati ma mam jannati kayena parakkamati. Ya evarupa maya mayavita accasara vancana nikati nikirana pariharana guhana pariguhana chadana paricchadana anuttanikammam anavikammam vocchadana papakiriya ayam vuccati maya. {102.1} Manoti ekavidhena mano ya cittassa unnati . Duvidhena mano attukkamsanamano paravambhanamano . tividhena mano seyyohamasmiti mano sadisohamasmiti mano hinohamasmiti mano . @Footnote: 1 Po. Ma. punappuna. sabbattha idisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page94.

Catubbidhena mano labhena manam janeti yasena manam janeti pasamsaya manam janeti sukhena manam janeti . pancavidhena mano labhimhi manapikanam rupananti manam janeti labhimhi manapikanam saddanam gandhanam rasanam photthabbananti manam janeti . chabbidhena mano cakkhusampadaya manam janeti sotasampadaya manam janeti ghanasampadaya jivhasampadaya kayasampadaya manosampadaya manam janeti . Sattavidhena mano mano atimano manatimano omano adhimano asmimano micchamano. {102.2} Atthavidhena mano labhena manam janeti alabhena omanam janeti yasena manam janeti ayasena omanam janeti pasamsaya manam janeti nindaya omanam janeti sukhena manam janeti dukkhena omanam janeti. Navavidhena mano seyyassa seyyohamasmiti mano seyyassa sadisohamasmiti mano seyyassa hinohamasmiti mano sadisassa seyyohamasmiti mano sadisassa sadisohamasmiti mano sadisassa hinohamasmiti mano hinassa seyyohamasmiti mano hinassa sadisohamasmiti mano hinassa hinohamasmiti mano . dasavidhena mano idhekacco manam janeti jatiya va gottena va kolaputtikena 1- va vannapokkharataya va dhanena va ajjhenena va kammayatanena va sippayatanena va vijjatthanena va sutena va patibhanena va annatarannatarena va vatthuna . @Footnote: 1 Ma. kolaputtiyena.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page95.

Yo evarupo mano mannana mannitattam unnati unnamo 1- dhajo sampaggaho ketukamyata cittassa ayam vuccati mano. {102.3} Mayanca mananca pahaya dhonoti [2]- mayanca mananca pahaya pajahitva vinoditva byantikaritva anabhavangametvati mayanca mananca pahaya dhono. [103] Sa kena gaccheyya anupayo soti upayoti 3- dve upaya tanhupayo ca ditthupayo ca .pe. ayam tanhupayo .pe. Ayam ditthupayo . tassa tanhupayo pahino ditthupayo patinissattho tanhupayassa pahinatta ditthupayassa patinissatthatta anupayo . So 4- kena ragena gaccheyya kena dosena gaccheyya kena mohena gaccheyya kena manena gaccheyya kaya ditthiya gaccheyya kena uddhaccena gaccheyya kaya vicikicchaya gaccheyya kehi anusayehi gaccheyya rattoti va dutthoti va mulhoti va vinibandhoti 5- va paramatthoti va vikkhepagatoti va anitthangatoti va thamagatoti va. {103.1} Te abhisankhara pahina abhisankharanam pahinatta gatiyo kena gaccheyya nerayikoti va tiracchanayonikoti va pittivisayikoti va manussoti va devoti va rupiti va arupiti va sanniti va asanniti va nevasanninasanniti va . so hetu natthi paccayo natthi karanam natthi yena gaccheyyati sa kena gaccheyya anupayo so. Tenaha bhagava @Footnote: 1 Ma. unnamo. 2 Ma. dhono. 3 Ma. upayati. sabbattha idisameva. @4 Po. Ma. puggalo. 5 Po. Ma. vinibaddhoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page96.

Dhonassa hi natthi kuhinci loke pakappita ditthi bhavabhavesu mayanca mananca pahaya dhono sa kena gaccheyya anupayo soti. [104] Upayo hi dhammesu upeti vadam anupayam kena katham vadeyya attam 1- nirattam na hi tassa atthi adhosi so ditthimidheva sabbam. [105] Upayo hi dhammesu upeti vadanti upayoti dve upaya tanhupayo ca ditthupayo ca .pe. ayam tanhupayo .pe. Ayam ditthupayo. Tassa tanhupayo appahino ditthupayo appatinissattho tanhupayassa appahinatta ditthupayassa appatinissatthatta dhammesu vadam upeti rattoti va dutthoti va mulhoti va vinibandhoti va paramatthoti va vikkhepagatoti va anitthangatoti va thamagatoti va. Te abhisankhara appahina abhisankharanam appahinatta gatiya vadam upeti nerayikoti va tiracchanayonikoti va pittivisayikoti va manussoti va devoti va rupiti va arupiti va sanniti va asanniti va nevasanninasanniti va vadam upeti upagacchati ganhati paramasati abhinivisatiti upayo hi dhammesu upeti vadam. @Footnote: 1 Ma. atta niratta.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page97.

[106] Anupayam kena katham vadeyyati upayoti dve upaya tanhupayo ca ditthupayo ca .pe. ayam tanhupayo .pe. ayam ditthupayo . tassa tanhupayo pahino ditthupayo patinissattho tanhupayassa pahinatta ditthupayassa patinissatthatta anupayam [1]- kena ragena vadeyya kena dosena vadeyya kena mohena vadeyya kena manena vadeyya kaya ditthiya vadeyya kena uddhaccena vadeyya kaya vicikicchaya vadeyya kehi anusayehi vadeyya rattoti va dutthoti va mulhoti va vinibandhoti va paramatthoti va vikkhepagatoti va anitthangatoti va thamagatoti va . Te abhisankhara pahina abhisankharanam pahinatta gatiyo kena vadeyya nerayikoti va .pe. nevasanninasanniti va . so hetu natthi paccayo natthi karanam natthi yena vadeyya katheyya bhaneyya dipayeyya vohareyyati anupayam kena katham vadeyya. [107] Attam nirattam na hi tassa atthiti attati sassataditthi 2- natthi nirattati ucchedaditthi natthi attati gahitam natthi nirattati muncitabbam natthi . yassatthi gahitam tassatthi muncitabbam yassatthi muncitabbam tassatthi gahitam . gahanamuncanam 3- samatikkanto araha vuddhiparihanim vitivatto . so vutthavaso cinnacarano .pe. Natthi tassa punabbhavoti attam nirattam na hi tassa atthi. [108] Adhosi so ditthimidheva sabbanti tassa dvasatthi @Footnote: 1 Ma. puggalam. 2 Ma. attanuditthi. 3 Ma. gahanam muncana.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page98.

Ditthigatani pahinani samucchinnani vupasantani patippassaddhani abhabbuppattikani nanaggina daddhani . so sabbam ditthigatam idheva adhosi dhuni sandhuni niddhuni pajahi vinodesi byantiakasi anabhavangamesiti adhosi so ditthimidheva sabbam. Tenaha bhagava upayo hi dhammesu upeti vadam anupayam kena katham vadeyya attam nirattam na hi tassa atthi adhosi so ditthimidheva sabbanti. Tatiyo dutthatthakasuttaniddeso nitthito. ---------------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page99.

Catuttho suddhatthakasuttaniddeso [109] Passami suddham paramam arogam ditthena samsuddhi narassa hoti evabhijanam 1- paramanti natva suddhanupassiti pacceti nanam. [110] Passami suddham paramam aroganti passami suddhanti passami suddham dakkhami suddham olokemi suddham nijjhayami suddham upaparikkhami suddham . paramam aroganti paramam arogyappattam khemappattam tanappattam lenappattam saranappattam parayanappattam abhayappattam accutappattam amatappattam nibbanappattanti passami suddham paramam arogam. [111] Ditthena samsuddhi narassa hotiti cakkhuvinnanena 2- rupadassanena narassa suddhi visuddhi parisuddhi mutti vimutti parimutti hoti naro sujjhati visujjhati parisujjhati muccati vimuccati parimuccatiti ditthena samsuddhi narassa hoti. [112] Evabhijanam paramanti natvati evam abhijananto ajananto vijananto pativijananto pativijjhanto idam paramam aggam settham visettham pamokkham uttamam paramanti natva janitva @Footnote: 1 Yu. etabhijanam . 2 Po. Ma. cakkhuvinnanam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page100.

Tulayitva tirayitva vibhavayitva vibhutam katvati evabhijanam paramanti natva. [113] Suddhanupassiti pacceti nananti yo suddham passati so suddhanupassi . pacceti nananti cakkhuvinnanena 1- rupadassanam nananti pacceti maggoti pacceti pathoti pacceti niyyananti paccetiti suddhanupassiti pacceti nanam. Tenaha bhagava passami suddham paramam arogam ditthena samsuddhi narassa hoti evabhijanam paramanti natva suddhanupassiti pacceti nananti. [114] Ditthena ce suddhi narassa hoti nanena va so pajahati dukkham annena so sujjhati sopadhiko ditthi hi nam pava tatha vadanam. [115] Ditthena ce suddhi narassa hotiti cakkhuvinnanena rupadassanena ce narassa suddhi visuddhi parisuddhi mutti vimutti parimutti hoti naro sujjhati visujjhati parisujjhati muccati vimuccati parimuccatiti ditthena ce suddhi narassa hoti. [116] Nanena va so pajahati dukkhanti cakkhuvinnanena rupadassanena ce naro jatidukkham pajahati jaradukkham pajahati byadhidukkham @Footnote: 1 Po. Ma. cakkhuvinnanam rupadassanena nananti. sabbattha idisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page101.

Dukkham pajahati maranadukkham pajahati sokaparidevadukkhadomanassupayasadukkham pajahatiti nanena va so pajahati dukkham. [117] Annena so sujjhati sopadhikoti annena asuddhimaggena micchapatipadaya aniyyanapathena 1- annatra satipatthanehi annatra sammappadhanehi annatra iddhippadehi annatra indriyehi annatra balehi annatra bojjhangehi annatra ariya atthangika magga naro sujjhati visujjhati parisujjhati muccati vimuccati parimuccati . sopadhikoti sarago sadoso samoho samano satanho saditthi sakileso saupadanoti annena so sujjhati sopadhiko. [118] Ditthi hi nam pava tatha vadananti sava ditthi tam puggalam pavadati itipayam puggalo micchaditthiko viparitadassanoti . tatha vadananti tatha vadantam kathentam bhanantam dipayantam voharantam sassato loko idameva saccam moghamannanti tatha vadantam kathentam bhanantam dipayantam voharantam asassato loko antava loko anantava loko tam jivam tam sariram annam jivam annam sariram hoti tathagato parammarana na hoti tathagato parammarana hoti ca na ca hoti tathagato parammarana neva hoti na na hoti tathagato parammarana idameva saccam moghamannanti tatha vadantam kathentam bhanantam dipayantam voharantanti ditthi hi nam pava tatha @Footnote: 1 Ma. aniyyanikapathena.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page102.

Vadanam. Tenaha bhagava ditthena ce suddhi narassa hoti nanena va so pajahati dukkham annena so sujjhati sopadhiko ditthi hi nam pava tatha vadananti. [119] Na brahmano annato suddhimaha ditthe sute silavate mute va punne ca pape ca anupalitto attanjaho nayidha pakubbamano. [120] Na brahmano annato suddhimaha ditthe sute silavate mute vati nati patikkhepo . brahmanoti sattannam dhammanam bahitatta brahmano . sakkayaditthi bahita hoti vicikiccha bahita hoti silabbataparamaso bahito hoti rago bahito hoti doso bahito hoti moho bahito hoti mano bahito hoti . bahitassa honti papaka akusala dhamma sankilesika ponobbhavika sadara dukkhavipaka ayatim jatijaramaraniya. Bahetva sabbapapakani (sabhiyati bhagava) vimalo sadhusamahito thitatto samsaramaticca kevali so anissito tadi pavuccate sa brahma.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page103.

{120.1} Na brahmano annato suddhimahati brahmano annena asuddhimaggena micchapatipadaya aniyyanapathena annatra satipatthanehi annatra sammappadhanehi annatra iddhippadehi annatra indriyehi annatra balehi annatra bojjhangehi annatra ariya 1- atthangika magga suddhim visuddhim parisuddhim muttim vimuttim parimuttim naha na katheti na bhanati na dipayati na voharatiti na brahmano annato suddhimaha . ditthe sute silavate mute vati santeke samanabrahmana ditthasuddhika 2- te ekaccanam rupanam dassanam mangalam paccenti ekaccanam rupanam dassanam amangalam paccenti. {120.2} Katamesam rupanam dassanam mangalam paccenti. Te kalato vutthahitva abhimangalagatani rupani passanti vatasakunam passanti pussaveluvalatthim passanti gabbhinitthim passanti kumarikam khandhe aropetva gacchantam passanti punnaghatam passanti rohitamaccham passanti ajannam passanti ajannaratham passanti usabham passanti gokapilam passanti evarupanam rupanam dassanam mangalam paccenti. {120.3} Katamesam rupanam dassanam amangalam paccenti. Palalapunjam passanti takkaghatam passanti rittaghatam passanti natam passanti naggasamanam passanti kharam passanti kharayanam passanti ekayuttayanam @Footnote: 1 Po. Yu. ariyatthangikamaggena. Ma. ariyena atthangikena maggena. @2 Po. Ma. ditthisuddhika. ito param idisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page104.

Passanti kanam passanti kunim passanti khanjam passanti pakkhahatam passanti jinnakam passanti byadhikam passanti matam passanti evarupanam rupanam dassanam amangalam paccenti . ime te samanabrahmana ditthasuddhika te ditthena suddhim visuddhim parisuddhim muttim vimuttim parimuttim paccenti. {120.4} Santeke samanabrahmana sutasuddhika te ekaccanam saddanam savanam mangalam paccenti ekaccanam saddanam savanam amangalam paccenti. {120.5} Katamesam saddanam savanam mangalam paccenti . te kalato vutthahitva abhimangalagatani saddani sunanti vaddhati va vaddhamanati va punnati va pussati va assokati va sumanati va sunakkhattati va sumangalati va siriti va sirivaddhati va evarupanam saddanam savanam mangalam paccenti. {120.6} Katamesam saddanam savanam amangalam paccenti. Kanoti va kuniti va khanjoti va pakkhahatoti va jinnakoti va byadhikoti va matoti va chinnanti va bhinnanti va daddhanti va natthanti va natthiti va evarupanam saddanam savanam amangalam paccenti . ime te samanabrahmana sutasuddhika te sutena suddhim visuddhim parisuddhim muttim vimuttim parimuttim paccenti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page105.

{120.7} Santeke samanabrahmana silasuddhika te silamattena sannamamattena samvaramattena avitikkamamattena suddhim visuddhim parisuddhim muttim vimuttim parimuttim paccenti . samanamundikaputto 1- evamaha catuhi kho aham thapati dhammehi samannagatam purisapuggalam pannapemi sampannakusalam paramakusalam uttamappattippattam samanam ayojjham katamehi catuhi idha thapati na kayena papakammam karoti na papikam vacam bhasati na papakam sankappam sankappeti na papakam ajivam ajivati imehi kho aham thapati catuhi dhammehi samannagatam purisapuggalam pannapemi sampannakusalam paramakusalam uttamappattippattam samanam ayojjham . evameva santeke samanabrahmana silasuddhika te silamattena sannamamattena samvaramattena avitikkamamattena suddhim visuddhim parisuddhim muttim vimuttim parimuttim paccenti. {120.8} Santeke samanabrahmana vattasuddhika te hatthivattika 2- va honti assavattika va honti govattika va honti kukkuravattika va honti kakavattika va honti vasudevavattika va honti baladevavattika va honti punnabhaddavattika va honti manibhaddavattika va honti aggivattika va honti nagavattika va honti supannavattika va honti yakkhavattika va honti asuravattika va honti gandhabbavattika va honti maharajavattika va honti candavattika va honti suriyavattika @Footnote: 1 Ma. Yu. samano mundikaputto. 2 Po. Ma. ...vatika. ito param idisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page106.

Va honti indavattika va honti brahmavattika va honti devavattika va honti disavattika 1- va honti . ime te samanabrahmana vattasuddhika te vattena suddhim visuddhim parisuddhim muttim vimuttim parimuttim paccenti. {120.9} Santeke samanabrahmana mutasuddhika . te kalato vutthahitva pathavim amasanti haritam amasanti gomayam amasanti kacchapam amasanti jalam 2- akkamanti tilavaham amasanti pussatilam khadanti pussatelam makkhenti pussadantakattham 3- khadanti pussamattikaya nahayanti pussasatakam nivasenti pussavetthanam vetthanti . ime te samanabrahmana mutasuddhika te mutena suddhim visuddhim parisuddhim muttim vimuttim parimuttim paccenti. {120.10} Na brahmano annato suddhimaha ditthe sute silavate mute vati brahmano ditthasuddhiyapi suddhim naha sutasuddhiyapi suddhim naha silasuddhiyapi suddhim naha vattasuddhiyapi suddhim naha mutasuddhiyapi suddhim naha na katheti na bhanati na dipayati na voharatiti na brahmano annato suddhimaha ditthe sute silavate mute va. [121] Punne ca pape ca anupalittoti punnam vuccati yankinci tedhatukam kusalabhisankharam . apunnam vuccati sabbam akusalam . yato punnabhisankharo ca apunnabhisankharo ca @Footnote: 1 Ma. disavatika. 2 Ma. phalam. 3 Ma. phussa ... phussamattika.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page107.

Anenjabhisankharo ca pahina honti ucchinnamula talavatthukata anabhavangata ayatim anuppadadhamma ettavata ca punne ca pape ca na limpati na samlimpati na upalimpati alitto asamlitto anupalitto nikkhanto nissattho vippamutto visannutto vimariyadikatena cetasa viharatiti punne ca pape ca anupalitto. [122] Attanjaho nayidha pakubbamanoti attanjahoti attaditthijaho . attanjahoti gahajaho 1- . attanjahoti tanhavasena ditthivasena gahitam paramattham abhinivittham ajjhositam adhimuttam sabbam tam cattam hoti vantam muttam pahinam patinissattham . Nayidha pakubbamanoti punnabhisankharam va apunnabhisankharam va anenjabhisankharam va akubbamano ajanayamano asanjanayamano anibbattayamano anabhinibbattayamanoti attanjaho nayidha pakubbamano. Tenaha bhagava na brahmano annato suddhimaha ditthe sute silavate mute va punne ca pape ca anupalitto attanjaho nayidha pakubbamanoti. [123] Purimam pahaya aparam sitase ejanuga te na taranti sangam @Footnote: 1 Po. Ma. gaham jaho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page108.

Te uggahayanti nirassajanti kapiva sakham pamukham 1- gahaya. [124] Purimam pahaya aparam sitaseti purimam sattharam pahaya aparam 2- sattharam nissita purimam dhammakkhanam pahaya aparam dhammakkhanam nissita purimam ganam pahaya aparam ganam nissita purimam ditthim pahaya aparam ditthim nissita purimam patipadam pahaya aparam patipadam nissita purimam maggam pahaya aparam maggam nissita sannissita allina upagata ajjhosita adhimuttati purimam pahaya aparam sitase. [125] Ejanuga te na taranti sanganti eja vuccati tanha yo rago sarago .pe. abhijjha lobho akusalamulam . ejanugati ejanuga ejanugata ejanusata ejayapanna 3- patita abhibhuta pariyadinnacitta . te na taranti sanganti ragasangam dosasangam mohasangam manasangam ditthisangam kilesasangam duccaritasangam na taranti na uttaranti na pataranti na samatikkamanti na vitivattantiti ejanuga te na taranti sangam. [126] Te uggahayanti nirassajantiti sattharam ganhanti tam muncitva annam sattharam ganhanti dhammakkhanam ganhanti tam muncitva annam dhammakkhanam ganhanti ganam ganhanti tam muncitva annam ganam ganhanti ditthim ganhanti tam muncitva @Footnote: 1 Po. Ma. pamuncam. 2 Ma. param. 3 sabbattha potthake ejayapanna.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page109.

Annam ditthim ganhanti patipadam ganhanti tam muncitva annam patipadam ganhanti maggam ganhanti tam muncitva annam maggam ganhanti ganhanti ca muncanti ca adiyanti ca nirassajanti cati te uggahayanti nirassajanti. [127] Kapiva sakham pamukham gahayati yatha makkato aranne pavane caramano sakham ganhati tam muncitva annam sakham ganhati tam muncitva annam sakham ganhati evameva puthu samanabrahmana puthu ditthigatani ganhanti ca muncanti ca adiyanti ca nirassajanti cati kapiva sakham pamukham gahaya . Tenaha bhagava purimam pahaya aparam sitase ejanuga te na taranti sangam te uggahayanti nirassajanti kapiva sakham pamukham gahayati. [128] Sayam samadaya vatani jantu uccavacam gacchati sannasatto vidva ca vedehi samecca dhammam na uccavacam gacchati bhuripanno. [129] Sayam samadaya vatani jantuti sayam samadayati samam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page110.

Samadaya . vataniti hatthivattam 1- va assavattam va govattam va kukkuravattam va kakavattam va vasudevavattam va baladevavattam va punnabhaddavattam va manibhaddavattam va aggivattam va nagavattam va supannavattam va yakkhavattam va asuravattam va .pe. disavattam va adaya samadaya adiyitva samadiyitva ganhitva paramasitva abhinivisitva . jantuti satto naro .pe. manujoti sayam samadaya vatani jantu. [130] Uccavacam gacchati sannasattoti sattharato sattharam gacchati dhammakkhanato dhammakkhanam gacchati ganato ganam gacchati ditthiya ditthim gacchati patipadato 2- patipadam gacchati maggato maggam gacchati . Sannasattoti kamasannaya byapadasannaya vihimsasannaya ditthisannaya satto visatto asatto laggo laggito palibuddho . Yatha bhittikhile va nagadante va bhandam sattam visattam asattam laggam laggitam palibuddham evameva kamasannaya byapadasannaya vihimsasannaya ditthisannaya satto visatto asatto laggo laggito palibuddhoti uccavacam gacchati sannasatto. [131] Vidva ca vedehi samecca dhammanti vidvati vidva vijjagato nani buddhima vibhavi medhavi . vedehiti veda vuccanti catusu maggesu nanam panna pannindriyam pannabalam dhammavicayasambojjhango vimamsa vipassana sammaditthi . tehi @Footnote: 1 Po. Ma. ...vatam. ito param idisameva. 2 Ma. patipadaya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page111.

Vedehi jatijaramaranassa antagato antappatto kotigato kotippatto pariyantagato pariyantappatto vosanagato vosanappatto tanagato tanappatto lenagato lenappatto saranagato saranappatto abhayagato abhayappatto accutagato accutappatto amatagato amatappatto nibbanagato nibbanappatto . vedanam va antagatoti vedagu . vedehi va antagatoti vedagu. Sattannam [1]- dhammanam viditatta vedagu sakkayaditthi vidita hoti vicikiccha vidita hoti silabbataparamaso vidito hoti rago vidito hoti doso vidito hoti moho vidito hoti mano vidito hoti . viditassa honti papaka akusala dhamma sankilesika ponobbhavika sadara dukkhavipaka ayatim jatijaramaraniya. Vedani viceyya kevalani (sabhiyati bhagava) samananam yanipatthi 2- brahmananam sabbavedanasu vitarago sabbam vedamaticca vedagu so [3]-. {131.1} Vidva ca vedehi samecca dhammanti samecca abhisamecca dhammam . sabbe sankhara aniccati samecca abhisamecca dhammam . Sabbe sankhara dukkhati samecca abhisamecca dhammam . sabbe dhamma anattati samecca abhisamecca dhammam . Avijjapaccaya sankharati samecca abhisamecca dhammam . sankharapaccaya vinnananti samecca abhisamecca dhammam. @Footnote: 1 Ma. vasaddo atthi. 2 Ma. yanidhatthi. 3 Ma. Yu. itisaddo dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page112.

Vinnanapaccaya namarupanti . namarupapaccaya salayatananti . Salayatanapaccaya phassoti . phassapaccaya vedanati . vedanapaccaya tanhati . tanhapaccaya upadananti . upadanapaccaya bhavoti . bhavapaccaya jatiti . jatipaccaya jaramarananti samecca abhisamecca dhammam. {131.2} Avijjanirodha sankharanirodhoti samecca abhisamecca dhammam . sankharanirodha vinnananirodhoti samecca abhisamecca dhammam . Vinnananirodha namarupanirodhoti . namarupanirodha salayatananirodhoti . Salayatananirodha phassanirodhoti . phassanirodha vedananirodhoti . Vedananirodha tanhanirodhoti . tanhanirodha upadananirodhoti . Upadananirodha bhavanirodhoti . bhavanirodha jatinirodhoti. Jatinirodha jaramarananirodhoti samecca abhisamecca dhammam. {131.3} Idam dukkhanti samecca abhisamecca dhammam . ayam dukkhasamudayoti . ayam dukkhanirodhoti . ayam dukkhanirodhagamini patipadati samecca abhisamecca dhammam . ime asavati samecca abhisamecca dhammam . ayam asavasamudayoti . ayam asavanirodhoti . ayam asavanirodhagamini patipadati samecca abhisamecca dhammam . ime dhamma abhinneyyati . ime dhamma parinneyyati . ime dhamma pahatabbati . ime dhamma bhavetabbati . ime dhamma sacchikatabbati samecca abhisamecca dhammam . channam phassayatananam samudayanca atthangamanca assadanca adinavanca nissarananca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page113.

Samecca abhisamecca dhammam . pancannam upadanakkhandhanam samudayanca atthangamanca assadanca adinavanca nissarananca samecca abhisamecca dhammam . catunnam mahabhutanam samudayanca atthangamanca assadanca adinavanca nissarananca samecca abhisamecca dhammam . Yankinci samudayadhammam sabbantam nirodhadhammanti samecca abhisamecca dhammanti viddha ca vedehi samecca dhammam. [132] Na uccavacam gacchati bhuripannoti na sattharato sattharam gacchati na dhammakkhanato dhammakkhanam gacchati na ganato ganam gacchati na ditthiya ditthim gacchati na patipadaya patipadam gacchati na maggato maggam gacchati . bhuripannoti [1]- mahapanno puthupanno hasapanno javanapanno tikkhapanno nibbedhikapanno . bhuri vuccati pathavi . taya pathavisamaya pannaya vipulaya vitthataya samannagatoti na uccavacam gacchati bhuripanno. Tenaha bhagava sayam samadaya vatani jantu uccavacam gacchati sannasatto viddha ca vedehi samecca dhammam na uccavacam gacchati bhuripannoti. [133] Sa sabbadhammesu visenibhuto yankinci ditthamva sutam mutam va @Footnote: 1 Ma. bhuripanno.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page114.

Tameva dassim vivatam carantam kenidha lokasmi vikappayeyya. [134] Sa sabbadhammesu visenibhuto yankinci ditthamva sutam mutam vati sena vuccati marasena . kayaduccaritam marasena vaciduccaritam marasena manoduccaritam marasena rago marasena doso marasena moho marasena kodho upanaho .pe. sabbakusalabhisankhara marasena. Vuttam hetam bhagavata kama te pathama sena dutiyarati vuccati tatiya khuppipasa te catutthi tanha pavuccati pancamam 1- thinamiddhante chattha bhiru 2- pavuccati sattami vicikiccha te makkho thambho te atthamo labho siloko sakkaro micchaladdho ca yo yaso yo cattanam samukkamse pare ca avajanati esa namuci te sena kanhassabhippaharini na nam asuro jinati jetva ca labhate sukhanti. Yato catuhi ariyamaggehi sabba ca marasena sabbe ca patisenikara kilesa jita ca parajita ca bhagga vippalutta parammukha so vuccati visenibhuto . so ditthe visenibhuto sute visenibhuto mute visenibhuto vinnate visenibhutoti sa sabbadhammesu visenibhuto yankinci ditthamva sutam mutam va. @Footnote: 1 Ma. pancami . 2 Ma. Yu. bhiru.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page115.

[135] Tameva dassim vivatam carantanti tameva suddhadassim visuddhadassim parisuddhadassim vodanadassim pariyodanadassim . athava suddhadassanam visuddhadassanam parisuddhadassanam vodanadassanam pariyodanadassanam . Vivatanti tanhachadanam [1]- kilesachadanam [2]- avijjachadanam . tani chadanani vivatani honti viddhamsitani upaghatitani 3- samugghatitani pahinani samucchinnani vupasantani patippassaddhani abhabbuppattikani nanaggina daddhani . carantanti carantam vicarantam [4]- iriyantam vattantam palentam yapentam yapentanti tameva dassim vivatam carantam. [136] Kenidha lokasmi vikappayeyyati kappati dve kappa tanhakappo ca ditthikappo ca .pe. ayam tanhakappo .pe. ayam ditthikappo . tassa tanhakappo pahino ditthikappo patinissattho tanhakappassa pahinatta ditthikappassa patinissatthatta kena ragena kappeyya kena dosena kappeyya kena mohena kappeyya kena manena kappeyya kaya ditthiya kappeyya kena uddhaccena kappeyya kaya vicikicchaya kappeyya kehi anusayehi kappeyya rattoti va dutthoti va mulhoti va vinibandhoti va paramatthoti va vikkhepagatoti va anitthangatoti va thamagatoti va . te abhisankhara pahina abhisankharanam pahinatta gatiyo kena kappeyya nerayikoti va @Footnote: 1 Ma. ditthichadanam. 2 Ma. duccaritachadanam. 3 Ma. ugghatitani. 4 Ma. viharantam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page116.

Tiracchanayonikoti va pittivisayikoti va manussoti va devoti va rupiti va arupiti va sanniti va asanniti va nevasanninasanniti va . so hetu natthi paccayo natthi karanam natthi yena kappeyya vikappeyya vikappam apajjeyya . lokasminti apayaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhatuloke ayatanaloketi kenidha lokasmi vikappayeyya. Tenaha bhagava sa sabbadhammesu visenibhuto yankinci ditthamva sutam mutam va tameva dassim vivatam carantam kenidha lokasmi vikappayeyyati. [137] Na kappayanti na purekkharonti accantasuddhiti na te vadanti adanagantham gathitam visajja asam na kubbanti kuhinci loke. [138] Na kappayanti na purekkharontiti kappati dve kappa tanhakappo ca ditthikappo ca .pe. ayam tanhakappo .pe. ayam ditthikappo . tesam tanhakappo pahino ditthikappo patinissattho tanhakappassa pahinatta ditthikappassa patinissatthatta tanhakappam va ditthikappam va na kappenti na janenti na sanjanenti na nibbattenti nabhinibbattentiti na

--------------------------------------------------------------------------------------------- page117.

Kappayanti . na purekkharontiti dve purekkhara tanhapurekkharo ca ditthipurekkharo ca .pe. ayam tanhapurekkharo .pe. ayam ditthipurekkharo . tesam tanhapurekkharo pahino ditthipurekkharo patinissattho tanhapurekkharassa pahinatta ditthipurekkharassa patinissatthatta na tanham va ditthim va purato katva caranti na tanhadhaja na tanhaketu na tanhadhipateyya na ditthiddhaja na ditthiketu na ditthadhipateyya na tanhaya va ditthiya va parivarita carantiti na kappayanti na purekkharonti. [139] Accantasuddhiti na te vadantiti accantasuddhiti anaccantasuddhim samsarasuddhim akiriyasuddhim sassatavadam na vadanti na kathenti na bhananti na dipayanti na voharantiti accantasuddhiti na te vadanti. [140] Adanagantham gathitam visajjati ganthati cattaro gantha abhijjha kayagantho byapado kayagantho silabbataparamaso kayagantho idamsaccabhiniveso kayagantho . attano ditthiya rago abhijjha kayagantho . paravadesu aghato appaccayo byapado kayagantho . attano silam va vattam va silabbattam va paramasati silabbataparamaso kayagantho . attano ditthi idamsaccabhiniveso kayagantho . kimkarana vuccanti 1- adanagantho . tehi ganthehi rupam adiyanti upadiyanti ganhanti paramasanti abhinivisanti vedanam sannam sankhare vinnanam @Footnote: 1 Ma. vuccati. ito param evam natabbam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page118.

Gatim upapattim patisandhim bhavam samsaram vattam adiyanti upadiyanti ganhanti paramasanti abhinivisanti tamkarana vuccanti adanagantho . visajjati ganthe vossajjitva va visajja . Athava ganthe gathite 1- ganthite bandhe vibandhe abandhe lagge laggite palibuddhe bandhane photayitva 2- va visajja. Yatha vayham va ratham va sakatam va sandamanikam va sajjam visajjam karonti vikopenti evameva ganthe vossajjitva va visajja . athava ganthe gathite ganthite bandhe vibandhe abandhe lagge laggite palibuddhe bandhane photayitva 3- va visajjati adanagantham gathitam visajja. [141] Asam na kubbanti kuhinci loketi asa vuccati tanha yo rago sarago .pe. abhijjha lobho akusalamulam . Asam na kubbantiti asam na kubbanti na janenti na sanjanenti na nibbattenti nabhinibbattenti . kuhinciti kuhinci kimhici katthaci ajjhattam va bahiddha va ajjhattabahiddha va . loketi apayaloke .pe. ayatanaloketi asam na kubbanti kuhinci loke. Tenaha bhagava na kappayanti na purekkharonti accantasuddhiti na te vadanti adanagantham gathitam visajja asam na kubbanti kuhinci loketi. @Footnote: 1 Ma. gadhite. aparampi idisameva. 2-3 Ma. potayitva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page119.

[142] Simatito 1- brahmano tassa natthi natva ca disva ca samuggahitam na ragaragi na viragaratto tassidam 2- natthi paramuggahitam. [143] Simatito brahmano tassa natthi natva ca disva ca samuggahitanti simati catasso simayo . sakkayaditthi vicikiccha silabbataparamaso ditthanusayo vicikicchanusayo tadekattha ca kilesa ayam pathama sima . olarikam kamaragasannojanam patighasannojanam olariko kamaraganusayo patighanusayo tadekattha ca kilesa ayam dutiya sima . anusahagatam kamaragasannojanam patighasannojanam anusahagato kamaraganusayo patighanusayo tadekattha ca kilesa ayam tatiya sima . ruparago aruparago mano uddhaccam avijja mananusayo bhavaraganusayo avijjanusayo tadekattha ca kilesa ayam catuttha sima. {143.1} Yato catuhi ariyamaggehi ima catasso simayo atikkanto hoti samatikkanto vitivatto so vuccati simatito. Brahmanoti sattannam dhammanam bahitatta brahmano .pe. anissito tadi pavuccate sa brahma . tassati arahato khinasavassa . natvati paracittananena va natva pubbenivasanussatinanena va natva. Disvati mamsacakkhuna va [3]- dibbacakkhuna va disvati simatito brahmano tassa natthi @Footnote: 1 Ma. Yu. simatigo. ito param idisameva. 2 Ma. tassidha. aparampi idisameva. @3 Ma. disva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page120.

Natva ca disva ca . samuggahitanti tassa idam paramam aggam settham visettham 1- pamokkham uttamam pavaranti gahitam paramattham abhinivittham ajjhositam adhimuttam . natthiti natthi na santi na samvijjati nupalabbhati. Pahinam samucchinnam vupasantam patippassaddham abhabbuppattikam nanaggina daddhanti simatito brahmano tassa natthi natva ca disva ca samuggahitam. [144] Na ragaragi na viragarattoti ragaratta vuccanti ye pancasu kamagunesu ratta giddha gadhita mucchita ajjhopanna lagga laggita palibuddha . viragaratta vuccanti ye rupavacara- rupavacarasamapattisu ratta giddha gadhita mucchita ajjhopanna lagga laggita palibuddha . na ragaragi na viragarattoti yato kamarago ca ruparago ca aruparago ca pahina honti ucchinnamula talavatthukata anabhavangata ayatim anuppadadhamma ettavata na ragaragi na viragaratto. [145] Tassidam natthi paramuggahitanti tassati arahato khinasavassa. Tassa idam paramam aggam settham visettham pamokkham uttamam pavaranti gahitam paramattham abhinivittham ajjhositam adhimuttam . natthiti natthi na santi na samvijjati nupalabbhati . pahinam samucchinnam vupasantam patippassaddham abhabbuppattikam nanaggina daddhanti tassidam natthi paramuggahitam . Tenaha bhagava @Footnote: 1 Ma. visittham. sabbattha idisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page121.

Simatito brahmano tassa natthi natva ca disva ca samuggahitam na ragaragi na viragaratto tassidam natthi paramuggahitanti. Catuttho suddhatthakasuttaniddeso nitthito. ------------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page122.

Pancamo paramatthakasuttaniddeso [146] Paramanti ditthisu paribbasano yaduttarim kurute jantu loke hinati anne tato sabbamaha tasma vivadani avitivatto. [147] Paramanti ditthisu paribbasanoti santeke samanabrahmana ditthigatika te dvasatthiya ditthigatanam annatarannataram ditthigatam idam paramam aggam settham visettham pamokkham uttamam pavaranti gahetva uggahetva ganhitva paramasitva abhinivisitva sakaya sakaya ditthiya vasanti samvasanti avasanti parivasanti . yatha agarika va gharesu vasanti sapattika va apattisu vasanti sakilesa va kilesesu vasanti evameva santeke samanabrahmana ditthigatika te dvasatthiya ditthigatanam annatarannataram ditthigatam idam paramam aggam settham visettham pamokkham uttamam pavaranti gahetva uggahetva ganhitva paramasitva abhinivisitva sakaya sakaya ditthiya vasanti samvasanti 1- avasanti parivasantiti paramanti ditthisu paribbasano. [148] Yaduttarim kurute jantu loketi yadanti yam . uttarim kuruteti uttarim karoti aggam settham visettham pamokkham uttamam @Footnote: 1 Ma. pavasanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page123.

Pavaram karoti . ayam sattha sabbannuti uttarim karoti aggam settham visettham pamokkham uttamam pavaram karoti ayam dhammo svakkhato ayam gano supatipanno ayam ditthi bhaddika ayam patipada supannatta ayam maggo niyyanikoti uttarim karoti aggam settham visettham pamokkham uttamam pavaram karoti nibbatteti abhinibbatteti . jantuti satto naro .pe. manujo . loketi apayaloke .pe. Ayatanaloketi yaduttarim kurute jantu loke. [149] Hinati anne tato sabbamahati attano sattharam dhammakkhanam ganam ditthim patipadam maggam thapetva sabbe parappavade khipati ukkhipati parikkhipati so sattha na sabbannu dhammo na svakkhato gano na supatipanno ditthi na bhaddika patipada na supannatta maggo na niyyaniko natthettha suddhi va visuddhi va parisuddhi va mutti va vimutti va parimutti va na tattha 1- sujjhanti va visujjhanti va parisujjhanti va muccanti va vimuccanti va parimuccanti va hina nihina omaka lamaka jatukka parittati evamaha evam katheti evam bhanati evam dipayati evam voharatiti hinati anne tato sabbamaha. [150] Tasma vivadani avitivattoti tasma 2- tamkarana tamhetu tappaccaya tamnidana ditthikalahani ditthibhandanani ditthiviggahani ditthivivadani ditthimedhagani avitivatto anatikkanto asamatikkantoti @Footnote: 1 Ma. natthettha . 2 Ma. tasmati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page124.

Tasma vivadani avitivatto. Tenaha bhagava paramanti ditthisu paribbasano yaduttarim kurute jantu loke hinati anne tato sabbamaha tasma vivadani avitivattoti. [151] Yadattani passati anisamsam ditthe sute silavate mute va tadeva so tattha samuggahaya nihinato passati sabbamannam. [152] Yadattani passati anisamsam ditthe sute silavate mute vati yadattaniti yam attani . atta vuccati ditthigatam . attano ditthiya dve anisamse passati ditthadhammikanca anisamsam samparayikanca anisamsam. {152.1} Katamo ditthiya ditthadhammiko anisamso . yamditthiko sattha hoti tamditthika savaka honti tamditthikam sattharam savaka sakkaronti garukaronti 1- manenti pujenti apacitim karonti 2- labhanti ca tatonidanam civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharam ayam ditthiya ditthadhammiko anisamso. {152.2} Katamo ditthiya samparayiko anisamso. Ayam ditthi alam nagattaya va supannattaya va yakkhattaya va asurattaya va @Footnote: 1 Ma. garum karonti. 2 Po. Ma. apacitim karontiti natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page125.

Gandhabbattaya va maharajattaya va indattaya va brahmattaya va devattaya va ayam ditthi alam suddhiya visuddhiya parisuddhiya muttiya vimuttiya parimuttiya imaya ditthiya sujjhanti visujjhanti parisujjhanti muccanti vimuccanti parimuccanti imaya ditthiya sujjhissami visujjhissami parisujjhissami muccissami vimuccissami parimuccissamiti 1- ayatim phalapatikankhi hoti. Ayam ditthiya samparayiko anisamso. Attano ditthiya ime dve anisamse passati. {152.3} Ditthasuddhiyapi dve anisamse passati sutasuddhiyapi dve anisamse passati silasuddhiyapi dve anisamse passati vattasuddhiyapi dve anisamse passati mutasuddhiyapi dve anisamse passati ditthadhammikanca anisamsam samparayikanca anisamsam. {152.4} Katamo mutasuddhiya ditthadhammiko anisamso. Yamditthiko sattha hoti tamditthika savaka honti .pe. ayam mutasuddhiya ditthadhammiko anisamso. {152.5} Katamo mutasuddhiya samparayiko anisamso. Ayam ditthi alam nagattaya va .pe. ayam mutasuddhiya samparayiko anisamso . Mutasuddhiyapi ime dve anisamse passati dakkhati oloketi nijjhayati upaparikkhatiti yadattani passati anisamsam ditthe sute silavate mute va. [153] Tadeva so tattha samuggahayati tadevati tam ditthigatam. @Footnote: 1 Po. Ma. itisaddo natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page126.

Tatthati sakaya ditthiya sakaya khantiya sakaya ruciya sakaya laddhiya . samuggahayati idam paramam aggam settham visettham pamokkham uttamam pavaranti gahetva uggahetva ganhitva paramasitva abhinivisitvati tadeva so tattha samuggahaya. [154] Nihinato passati sabbamannanti annam sattharam dhammakkhanam ganam ditthim patipadam maggam hinato nihinato omakato lamakato jatukkato parittato [1]- passati dakkhati oloketi nijjhayati upaparikkhatiti nihinato passati sabbamannam. Tenaha bhagava yadattani passati anisamsam ditthe sute silavate mute va tadeva so tattha samuggahaya nihinato passati sabbamannanti. [155] Tam vapi gantham kusala vadanti yam nissito passati hinamannam tasma hi ditthamva sutam mutam va silabbatam bhikkhu na nissayeyya. [156] Tam vapi gantham kusala vadantiti kusalati ye te khandhakusala dhatukusala ayatanakusala paticcasamuppadakusala satipatthanakusala sammappadhanakusala iddhippadakusala indriyakusala balakusala bojjhangakusala maggakusala phalakusala nibbanakusala te @Footnote: 1 Ma. dissati. sabbattha idisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page127.

Kusala evam vadanti gantho eso lambanam 1- etam bandhanam etam palibodho esoti evam vadanti evam kathenti evam bhananti evam dipayanti evam voharantiti tam vapi gantham kusala vadanti. [157] Yam nissito passati hinamannanti yam nissitoti yam sattharam dhammakkhanam ganam ditthim patipadam maggam nissito sannissito allino upagato ajjhosito adhimutto . passati hinamannanti annam sattharam dhammakkhanam ganam ditthim patipadam maggam hinato nihinato omakato lamakato jatukkato parittato passati dakkhati oloketi nijjhayati [2]- upaparikkhatiti yam nissito passati hinamannam. [158] Tasma hi ditthamva sutam mutam va silabbatam bhikkhu na nissayeyyati tasma tamkarana tamhetu tappaccaya tamnidana dittham va ditthasuddhim va sutam va sutasuddhim va mutam va mutasuddhim va silam va silasuddhim va vattam va vattasuddhim va na nissayeyya na ganheyya na paramaseyya nabhiniviseyyati 3- tasma hi ditthamva sutam mutam va silabbatam bhikkhu na nissayeyya. Tenaha bhagava tam vapi gantham kusala vadanti yam nissito passati hinamannam tasma hi ditthamva sutam mutam va silabbatam bhikkhu na nissayeyyati. @Footnote: 1 Ma. lagganam. 2 Ma. upanijjhayati. 3 Ma. nabhiniveseyyati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page128.

[159] Ditthimpi lokasmi 1- na kappayeyya nanena va silavatena vapi samoti attanamanupaneyya hino na mannetha visesi vapi. [160] Ditthimpi lokasmi na kappayeyya nanena va silavatena vapiti atthasamapattinanena va pancabhinnananena va micchananena va silena va vattena va silavattena va ditthim na kappayeyya na janeyya na sanjaneyya na nibbatteyya nabhinibbatteyya. Lokasminti apayaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhatuloke ayatanaloketi ditthimpi lokasmi na kappayeyya nanena va silavatena vapi. [161] Samoti attanamanupaneyyati sadisohamasmiti attanam na upaneyya jatiya va gottena va kolaputtikena va vannapokkharataya va dhanena va ajjhenena va kammayatanena va sippayatanena va vijjatthanena va sutena va patibhanena va annatarannatarena va vatthunati samoti attanamanupaneyya. [162] Hino na mannetha visesi vapiti hinohamasmiti attanam na upaneyya jatiya va gottena va .pe. annatarannatarena va vatthuna seyyohamasmiti attanam na upaneyya jatiya va gottena va .pe. annatarannatarena va vatthunati hino na @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. lokasmim.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page129.

Mannetha visesi vapi. Tenaha bhagava ditthimpi lokasmi na kappayeyya nanena va silavatena vapi samoti attanamanupaneyya hino na mannetha visesi vapiti. [163] Attam pahaya anupadiyano nanepi 1- so nissaya 2- no karoti sa ve viyattesu na vaggasari ditthimpi so na pacceti kinci. [164] Attam pahaya anupadiyanoti attam pahayati attaditthim pahaya . attam pahayati gaham 3- pahaya. Attam pahayati tanhavasena ditthivasena gahitam paramattham abhinivittham ajjhositam adhimuttam pahaya pajahitva vinodetva byantikatva 4- anabhavangamitva 5- . Attam pahaya anupadiyanoti catuhi upadanehi anupadiyamano agganhamano aparamasamano anabhinivisamanoti attam pahaya anupadiyano. [165] Nanepi so nissaya no karotiti atthasamapattinane va pancabhinnanane va micchanane va tanhanissayam va ditthinissayam va na karoti na janeti na sanjaneti na nibbatteti nabhinibbattetiti nanepi so nissaya no karoti. @Footnote: 1 Po. Ma. nanenapi. 2 Ma. nissayam. 3 Yu. attagaham. 4 Po. Ma. byantim karitva. @5 Ma. anabhavangametva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page130.

[166] Sa ve viyattesu na vaggasariti sa ve vavatthitesu bhinnesu dvejjhapannesu dvelhakajatesu nanaditthikesu nanakhantikesu nanarucikesu nanaladdhikesu nanaditthinissayanissitesu chandagatim gacchantesu dosagatim gacchantesu mohagatim gacchantesu bhayagatim gacchantesu na chandagatim gacchati na dosagatim gacchati na mohagatim gacchati na bhayagatim gacchati na ragavasena gacchati na dosavasena gacchati na mohavasena gacchati na manavasena gacchati na ditthivasena gacchati na uddhaccavasena gacchati na vicikicchavasena gacchati na anusayavasena gacchati na vaggehi dhammehi yayati niyyayati 1- vuyhati samhariyatiti sa ve viyattesu na vaggasari. [167] Ditthimpi so na pacceti kinciti tassa dvasatthiditthigatani pahinani samucchinnani vupasantani patippassaddhani abhabbuppattikani nanaggina daddhani so kinci ditthigatam na pacceti na paccagacchatiti ditthimpi so na pacceti kinci. Tenaha bhagava attam pahaya anupadiyano nanepi so nissaya no karoti sa ve viyattesu na vaggasari ditthimpi so na pacceti kinciti. [168] Yassubhayante panidhidha natthi bhavabhavaya idha va huram va @Footnote: 1 Ma. niyyati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page131.

Nivesana tassa na santi keci dhammesu niccheyya samuggahitam. [169] Yassubhayante panidhidha natthi bhavabhavaya idha va huram vati yassati arahato khinasavassa . antati phasso eko anto phassasamudayo dutiyo anto . atitam eko anto anagatam dutiyo anto . sukha vedana eko anto dukkha vedana dutiyo anto . namam eko anto rupam dutiyo anto . cha ajjhattikani ayatanani eko anto cha bahirani ayatanani dutiyo anto . Sakkayo eko anto sakkayasamudayo dutiyo anto . panidhi vuccati tanha yo rago sarago .pe. abhijjha lobho akusalamulam. Bhavabhavayati bhavabhavaya kammabhavaya punabbhavaya kamabhavaya kammabhavaya kamabhavaya punabbhavaya rupabhavaya kammabhavaya rupabhavaya punabbhavaya arupabhavaya kammabhavaya arupabhavaya punabbhavaya punappunam bhavaya punappunam gatiya punappunam upapattiya punappunam patisandhiya punappunam attabhavabhinibbattiya . idhati sakattabhavo . Hurati parattabhavo . idhati sakarupavedanasannasankharavinnanam . Hurati pararupavedanasanna sankhara vinnanam . idhati cha ajjhattikani ayatanani . hurati cha bahirani ayatanani . idhati manussaloko. Hurati devaloko . Idhati kamadhatu. Hurati rupadhatu arupadhatu. Idhati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page132.

Kamadhatu rupadhatu. Hurati arupadhatu. {169.1} Yassubhayante panidhidha natthi bhavabhavaya idha va huram vati yassa ubho ante bhavabhavaya idha va huram va panidhi natthi na samvijjati nupalabbhati pahina samucchinna vupasanta patippassaddha abhabbuppattika nanaggina daddhati yassubhayante panidhidha natthi bhavabhavaya idha va huram va. [170] Nivesana tassa na santi keciti nivesanati dve nivesana tanhanivesana ca ditthinivesana ca .pe. ayam tanhanivesana .pe. ayam ditthinivesana . tassati arahato khinasavassa . Nivesana tassa na santiti na santi na samvijjanti nupalabbhanti pahina samucchinna vupasanta patippassaddha abhabbuppattika nanaggina daddhati nivesana tassa na santi keci. [171] Dhammesu niccheyya samuggahitanti dhammesuti dvasatthiya ditthigatesu . niccheyyati nicchinitva vinicchinitva vicinitva pavicinitva tulayitva tirayitva vibhavayitva vibhutam katva [1]- odhiggaho vilaggaho varaggaho kotthasaggaho uccayaggaho samuccayaggaho idam saccam taccham tatham bhutam yathavam aviparitanti gahitam paramattham abhinivittham ajjhositam adhimuttam natthi [2]- na samvijjati nupalabbhati pahinam samucchinnam vupasantam patippassaddham abhabbuppattikam nanaggina daddhanti dhammesu niccheyya samuggahitam. Tenaha bhagava @Footnote: 1 Ma. samuggahitanti. 2 Po. Ma. na santi na samvijjanti nupalabbhanti. @sabbattha idisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page133.

Yassubhayante panidhidha natthi bhavabhavaya idha va huram va nivesana tassa na santi keci dhammesu niccheyya samuggahitanti. [172] Tassidha dittheva sute mute va pakappita natthi anupi sanna tam brahmanam ditthimanadiyanam kenidha lokasmi vikappayeyya. [173] Tassidha dittheva sute mute va pakappita natthi anupi sannati tassa arahato khinasavassa [1]- ditthe va ditthasuddhiya va sute va sutasuddhiya va mute va mutasuddhiya va sanna- pubbangamatadhipateyyata 2- sannaviggahena sannaya uddhapita 3- kappita [4]- abhisankhata santhapita ditthi natthi na samvijjati nupalabbhati pahina samucchinna vupasanta patippassaddha abhabbuppattika nanaggina daddhati tassidha dittheva sute mute va pakappita natthi anupi sanna. [174] Tam brahmanam ditthimanadiyananti brahmanoti sattannam dhammanam bahitatta brahmano .pe. anissito 5- tadi pavuccate sa brahma . tam brahmanam ditthimanadiyananti tam @Footnote: 1 Ma. Yu. tassa. 2 sannapubbangamata sannavikappeyyata .... @3 Ma. atthapita samutthapita. 4 Ma. pakappita sankhata .... 5 Po. Ma. asito.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page134.

Brahmanam ditthim anadiyantam agganhantam aparamasantam anabhinivisantanti 1- tam brahmanam ditthimanadiyanam. [175] Kenidha lokasmi vikappayeyyati kappati dve kappa tanhakappo ca ditthikappo ca .pe. ayam tanhakappo .pe. ayam ditthikappo . tassa tanhakappo pahino ditthikappo patinissattho tanhakappassa pahinatta ditthikappassa patinissatthatta kena ragena kappeyya kena dosena kappeyya kena mohena kappeyya kena manena kappeyya kaya ditthiya kappeyya kena uddhaccena kappeyya kaya vicikicchaya kappeyya kehi anusayehi kappeyya rattoti va dutthoti va mulhoti va vinibandhoti va paramatthoti va vikkhepagatoti va anitthangatoti va thamagatoti va . te abhisankhara pahina abhisankharanam pahinatta gatiyo kena kappeyya nerayikoti va tiracchanayonikoti va pittivisayikoti va manussoti va devoti va rupiti va arupiti va sanniti va asanniti va nevasanninasanniti va . so hetu natthi paccayo natthi karanam natthi yena kappeyya vikappeyya vikappam apajjeyya . Lokasminti apayaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhatuloke ayatanaloketi kenidha lokasmi vikappayeyya. Tenaha bhagava @Footnote: 1 Po. Ma. anabhinivesantanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page135.

Tassidha dittheva sute mute va pakappita natthi anupi sanna tam brahmanam ditthimanadiyanam kenidha lokasmi vikappayeyyati. [176] Na kappayanti na purekkharonti dhammapi tesam na paticchitase na brahmano silavatena neyyo parangato na pacceti tadi 1-. [177] Na kappayanti na purekkharontiti kappati dve kappa tanhakappo ca ditthikappo ca .pe. ayam tanhakappo .pe. ayam ditthikappo. {177.1} Katamo tanhakappo . Yavata tanhasankhatena simakatam mariyadikatam odhikatam pariyantikatam pariggahitam mamayitam idam mamam etam mamam ettakam mamam ettavata mamam mama rupa sadda gandha rasa photthabba attharana papurana dasidasa ajelaka kukkutasukara hatthigavassavalava khettam vatthu hirannam suvannam gamanigamarajadhaniyo ratthanca janapado ca koso ca kotthagaranca kevalampi mahapathavim tanhavasena mamayati yavata atthasatatanhaviparitam 2- ayam tanhakappo. {177.2} Katamo ditthikappo. Visativatthuka sakkayaditthi dasavatthuka micchaditthi dasavatthuka antaggahika ditthi ya evarupa ditthi @Footnote: 1 Ma. tadi . 2 Ma. Yu. ... vicaritam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page136.

Ditthigatam ditthigahanam ditthikantaro 1- ditthivisukayikam ditthivipphanditam ditthisannojanam gaho patiggaho abhiniveso paramaso kummaggo micchapatho micchattam titthayatanam vipariyesaggaho 2- viparitaggaho vipallasaggaho micchagaho ayathavakasmim yathavakanti gaho yavata dvasatthi ditthigatani ayam ditthikappo. {177.3} Tesam tanhakappo pahino ditthikappo patinissattho tanhakappassa pahinatta ditthikappassa patinissatthatta tanhakappam va ditthikappam va na kappenti na janenti na sanjanenti na nibbattenti nabhinibbattentiti na kappayanti. {177.4} Na purekkharontiti purekkharati dve purekkhara tanhapurekkharo ca ditthipurekkharo ca .pe. ayam tanhapurekkharo .pe. ayam ditthipurekkharo . tesam tanhapurekkharo pahino ditthipurekkharo patinissattho tanhapurekkharassa pahinatta ditthipurekkharassa patinissatthatta na tanham va na ditthim va purato katva caranti na tanhadhaja na tanhaketu na tanhadhipateyya na ditthiddhaja na ditthiketu na ditthadhipateyya na tanhaya va na ditthiya va parivarita 3- carantiti na kappayanti na purekkharonti. [178] Dhammapi tesam na paticchitaseti dhamma vuccanti dvasatthi ditthigatani . tesanti tesam arahantanam khinasavanam . @Footnote: 1 Ma. Yu. ... kantaram. 2 Ma. vipariyasaggaho. 3 Po. Yu. parivaretva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page137.

Paticchitaseti 1- sassato loko idameva saccam moghamannanti na paticchitase asassato loko .pe. neva hoti na na hoti tathagato parammarana idameva saccam moghamannanti na paticchitaseti dhammapi tesam na paticchitase. [179] Na brahmano silavatena neyyoti nati patikkhepo . Brahmanoti sattannam dhammanam bahitatta brahmano .pe. Anissito tadi pavuccate sa brahma . na brahmano silavatena neyyoti brahmano silena va vattena va silavattena va na yayati na niyyayati na vuyhati na samhariyatiti na brahmano silavatena neyyo. [180] Parangato na pacceti taditi param vuccati amatam nibbanam yo so sabbasankharasamatho sabbupadhipatinissaggo tanhakkhayo virago nirodho nibbanam . yo paragato parappatto antagato antappatto kotigato kotippatto .pe. natthi tassa punabbhavoti parangato . Na paccetiti sotapattimaggena ye kilesa pahina te kilese na puneti na pacceti na paccagacchati sakadagamimaggena ye kilesa pahina te kilese na puneti na pacceti na paccagacchati anagamimaggena ye kilesa pahina te kilese na puneti na pacceti na paccagacchati arahattamaggena ye kilesa pahina te kilese na puneti na pacceti na paccagacchatiti @Footnote: 1 Ma. na paticchitaseti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page138.

Parangato na pacceti . taditi araha pancahakarehi tadi itthanitthe tadi cattaviti tadi tinnaviti tadi muttaviti tadi tamniddesa tadi. {180.1} Katham araha itthanitthe tadi. Araha labhepi tadi alabhepi tadi yasepi tadi ayasepi tadi pasamsayapi tadi nindayapi tadi sukhepi tadi dukkhepi tadi . ekance baham gandhena limpeyyum ekance baham vasiya taccheyyum amusmim natthi rago amusmim natthi patigham anunayapatighavippahino ugghatinigghativitivatto anurodhavirodha- samatikkanto evam araha itthanitthe tadi. {180.2} Katham araha cattaviti tadi. Arahato rago catto vanto mutto pahino patinissattho . doso moho kodho upanaho makkho palaso issa macchariyam maya satheyyam thambho sarambho mano atimano mado pamado sabbe kilesa sabbe duccarita sabbe daratha sabbe parilaha sabbe santapa sabbakusalabhisankhara catta vanta mutta pahina patinissattha evam araha cattaviti tadi. {180.3} Katham araha tinnaviti tadi . Araha kamogham tinno bhavogham tinno ditthogham tinno avijjogham tinno sabbasamsarapatham 1- tinno uttinno nittinno atikkanto samatikkanto @Footnote: 1 Po. sabbasamsarapatipatham. Yu. sabbasankharapatipatham.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page139.

Vitivatto so vutthavaso cinnacarano .pe. natthi tassa punabbhavoti evam araha tinnaviti tadi. {180.4} Katham araha muttaviti tadi. Arahato raga cittam muttam vimuttam suvimuttam . dosa cittam muttam vimuttam suvimuttam. Moha cittam muttam vimuttam suvimuttam . kodha upanaha makkha palasa issa macchariya maya satheyya thambha sarambha mana atimana mada pamada sabbakilesehi sabbaduccaritehi sabbadarathehi sabbaparilahehi sabbasantapehi sabbakusalabhisankharehi cittam muttam vimuttam suvimuttam evam araha muttaviti tadi. {180.5} Katham araha tamniddesa tadi. Araha sile sati silavati tamniddesa tadi . saddhaya sati saddhoti tamniddesa tadi . Viriye sati viriyavati tamniddesa tadi . satiya sati satimati tamniddesa tadi . samadhismim sati samahitoti tamniddesa tadi . Pannaya sati pannavati tamniddesa tadi . vijjaya sati tevijjoti tamniddesa tadi . abhinnaya sati chalabhinnoti tamniddesa tadi evam araha tamniddesa taditi parangato na pacceti tadi. Tenaha bhagava na kappayanti na purekkharonti dhammapi tesam na paticchitase

--------------------------------------------------------------------------------------------- page140.

Na brahmano silavatena neyyo parangato na pacceti taditi. Pancamo paramatthakasuttaniddeso nitthito. ---------------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page141.

Chattho jarasuttaniddeso [181] Appam vata jivitam idam oram vassasatapi miyyati yo cepi aticca jivati athakho so jarasapi miyyati. [182] Appam vata jivitam idanti jivitanti ayu thiti yapana yapana iriyana vattana palana jivitam jivitindriyam . apica dvihi karanehi appakam jivitam thokam jivitam thitiparittataya va appakam jivitam sarasaparittataya va appakam jivitam. {182.1} Katham thitiparittataya appakam jivitam . Atite cittakkhane jivittha na jivati na jivissati . anagate cittakkhane jivissati na jivati na jivittha . paccuppanne cittakkhane jivati na jivittha na jivissati. Jivitam attabhavo ca sukhadukkha ca kevala ekacittasamayutta lahuso vattatikkhano 1- culasitisahassani kappa titthanti ye maru na tveva tepi jivanti dvihi cittehi samahita 2- ye niruddha marantassa titthamanassa va idha sabbeva 3- sadisa khandha gata appatisandhika @Footnote: 1 Ma. vattate. 2 Po. Ma. samyuta. 3 Ma. sabbepi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page142.

Anantara ca ye bhanga 1- ye ca bhanga 2- anagata tadantare niruddhanam vesammam 3- natthi lakkhane anibbattena na jato paccuppanne na jivati cittabhangamato loko pannatti paramatthiya yatha ninna pavattanti chandena parinamita acchinnavara 4- vattanti salayatanapaccaya anidhanagata bhanga punjo natthi anagate nibbattayeva titthanti aragge sasapupama nibbattananca dhammanam bhango nesam purekkhato palokadhamma titthanti poranehi amissita adassanato ayanti bhanga gacchanti dassanam vijjuppadova akase uppajjanti vayanti cati. Evam thitiparittataya appakam jivitam. {182.2} Katham sarasaparittataya appakam jivitam . assasupanibaddham jivitam passasupanibaddham jivitam assasappassasupanibaddham jivitam mahabhutupanibaddham jivitam usmupanibaddham jivitam kavalinkaraharupanibaddham jivitam vinnanupanibaddham jivitam . mulampi imesam dubbalam . Pubbahetupi imesam dubbala . yepi paccaya tepi dubbala . Yepi pabhavika 5- tepi dubbala . sahabhupi imesam dubbala . Sampayogapi imesam dubbala . sahajapi imesam dubbala . @Footnote: 1-2 Ma. bhagga. 3 Po. Ma. vesamam. 4 Po. Ma. acchinnadhara. 5 Po. Ma. pabhavika.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page143.

Yapi payojika sapi dubbala . annamannam niccadubbala ime . Annamannam anavatthita ime . annamannam paripatayanti ime . Annamannassa hi natthi tayita . na capi thapenti annamannime . Yopi nibbattako so na vijjati . Na ca kenaci koci hayati. Bhangabya ca ime hi sabbaso. Purimehi pabhavita ime. Yepi pabhavita te pure mata . purimapica pacchimapica annamannam na kadaci addasamsuti . Evam sarasaparittataya appakam jivitam. {182.3} Apica catummaharajikanam devanam jivitam upadaya manussanam appakam jivitam parittakam jivitam thokam jivitam khanikam jivitam lahukam jivitam ittaram jivitam anaddhaniyam jivitam na ciratthitikam jivitam . Tavatimsanam devanam . yamanam devanam . tusitanam devanam . nimmanaratinam devanam . paranimmitavasavattinam devanam . brahmakayikanam devanam jivitam upadaya manussanam appakam jivitam parittakam jivitam thokam jivitam khanikam jivitam lahukam jivitam ittaram jivitam anaddhaniyam jivitam na ciratthitikam jivitam . vuttam hetam bhagavata appamidam bhikkhave manussanam ayu gamaniyo samparayo mantaya photthabbam kattabbam kusalam caritabbam brahmacariyam natthi jatassa amaranam yo bhikkhave ciram jivati so vassasatam appam va bhiyyo appamayu manussanam hileyya nam suporiso careyyadittasisova natthi maccussa nagamo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page144.

Accayanti ahoratta jivitam uparujjhati ayu khiyati maccanam kunnadinamva udakanti. Appam vata jivitam idam. [183] Oram vassasatapi miyyatiti kalalakalepi cavati marati antaradhayati vippalujjati . ambudakalepi 1- cavati marati antaradhayati vippalujjati . pesikalepi cavati marati antaradhayati vippalujjati . Ghanakalepi cavati marati antaradhayati vippalujjati . pancasakhakalepi 2- cavati marati antaradhayati vippalujjati . jatimattopi cavati marati antaradhayati vippalujjati . pasutigharepi cavati marati antaradhayati vippalujjati . addhamasikopi cavati marati antaradhayati vippalujjati . Masikopi cavati marati antaradhayati vippalujjati . dvimasikopi timasikopi catumasikopi pancamasikopi cavati marati antaradhayati vippalujjati . chamasikopi sattamasikopi atthamasikopi navamasikopi dasamasikopi samvaccharikopi cavati marati antaradhayati vippalujjati . Dvivassikopi tivassikopi catuvassikopi pancavassikopi chavassikopi sattavassikopi atthavassikopi navavassikopi dasavassikopi visativassikopi timsavassikopi cattalisavassikopi pannasavassikopi satthivassikopi sattativassikopi asitivassikopi navutivassikopi cavati marati antaradhayati vippalujjatiti oram vassasatapi miyyati. @Footnote: 1 Ma. Yu. abbudakalepi . 2 Ma. Yu. pasakhakalepi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page145.

[184] Yo cepi aticca jivatiti yo vassasatam atikkamitva jivati so ekam va vassam jivati dve va vassani jivati tini va vassani jivati cattari va vassani jivati panca va vassani jivati dasa va vassani jivati visati va vassani jivati timsam va vassani jivati cattalisam va vassani jivatiti yo cepi aticca jivati. [185] Athakho so jarasapi miyyatiti yada jinno hoti vuddho mahallako addhagato vayoanuppatto khandadanto palitakeso vilunam khalitasiro valinam tilakahatagatto vanko bhaggo dandaparayano so jarayapi cavati marati antaradhayati vippalujjati. Natthi maranamha mokkho phalanamiva pakkanam pato patanato bhayam evam jatana maccanam niccam maranato bhayam yathapi kumbhakarassa kata mattikabhajana sabbe bhedapariyanta evam maccana jivitam dahara ca mahanta ca ye bala ye ca pandita sabbe maccuvasam yanti sabbe maccuparayana tesam maccuparetanam gacchatam paralokato na pita tayate puttam nati va pana natake pekkhatanneva natinam passa lalappatam puthu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page146.

Ekamekova maccanam govajjho viya niyyati evam abbhahato loko maccuna ca jaraya cati. Athakho so jarasapi miyyati. Tenaha bhagava appam vata jivitam idam oram vassasatapi miyyati yo cepi aticca jivati athakho so jarasapi miyyatiti. [186] Socanti jana mamayite na hi santi nicca pariggaha vinabhavasantamevidam iti disva nagaramavase. [187] Socanti jana mamayiteti janati khattiya ca brahmana ca vessa ca sudda ca gahattha ca pabbajita ca deva ca manussa ca. Mamattati dve mamatta tanhamamattanca ditthimamattanca .pe. Idam tanhamamattam .pe. idam ditthimamattam . mamayitavatthuaccheda- sankinopi socanti acchijjantepi socanti acchinnepi socanti mamayitavatthuviparinamasankinopi socanti viparinamantepi socanti viparinatepi socanti kilamanti paridevanti urattalim kandanti sammoham apajjantiti socanti jana mamayite.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page147.

[188] Na hi santi nicca pariggahati pariggahati dve pariggaha tanhapariggaho ca ditthipariggaho ca .pe. ayam tanhapariggaho .pe. ayam ditthipariggaho . tanhapariggaho anicco sankhato paticcasamuppanno khayadhammo vayadhammo viragadhammo nirodhadhammo viparinamadhammo . ditthipariggaho anicco sankhato paticcasamuppanno khayadhammo vayadhammo viragadhammo nirodhadhammo viparinamadhammo . vuttam hetam bhagavata passatha no tumhe bhikkhave tam pariggaham yvayam pariggaho nicco dhuvo sassato aviparinamadhammo sassatisamam tatheva thassatiti . no hetam bhante . Sadhu bhikkhave ahampi kho etam bhikkhave pariggaham na samanupassami yvayam pariggaho nicco dhuvo sassato aviparinamadhammo sassatisamam tatheva thassatiti . pariggaha nicca dhuva sassata aviparinamadhamma natthi na santi na samvijjanti nupalabbhantiti na hi santi nicca pariggaha. [189] Vinabhavasantamevidanti nanabhave vinabhave annathabhave sante samvijjamane upalabbhiyamane . vuttam hetam bhagavata alam ananda ma soci ma paridevi nanu etam ananda maya patikacceva 1- akkhatam sabbeheva piyehi manapehi nanabhavo vinabhavo annathabhavo tam kutettha ananda labbha yantam jatam @Footnote: 1 patigaccevatipi patho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page148.

Bhutam sankhatam palokadhammam tam vata ma palujjiti netam thanam vijjatiti . Purimanam purimanam khandhanam dhatunam ayatananam viparinamannathabhava pacchima pacchima khandha ca dhatuyo ca ayatanani ca pavattantiti vinabhavasantamevidam. [190] Iti disva nagaramavaseti ititi padasandhi padasamsaggo padaparipuri akkharasamavayo byanjanasilitthata padanupubbatametam ititi . iti disva passitva tulayitva tirayitva vibhavayitva vibhutam katva mamattesuti iti disva . nagaramavaseti sabbam gharavasapalibodham chinditva puttadarapalibodham chinditva natipalibodham chinditva mittamaccapalibodham chinditva sannidhipalibodham chinditva kesamassum oharetva kasayani vatthani acchadetva agarasma anagariyam pabbajitva akincanabhavam upagantva eko careyya vihareyya iriyeyya vatteyya paleyya yapeyya yapeyyati iti disva nagaramavase. Tenaha bhagava socanti jana mamayite na hi santi nicca pariggaha vinabhavasantamevidam iti disva nagaramavaseti. [191] Maranenapi tam pahiyati yam puriso mamayidanti mannati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page149.

Etampi viditva 1- pandito na mamattaya nametha mamako. [192] Maranenapi tam pahiyatiti marananti ya tesam tesam sattanam tamha tamha sattanikaya cuti cavanata bhedo antaradhanam maccu maranam kalakiriya khandhanam bhedo kalevarassa nikkhepo jivitindriyassupacchedo . tanti rupagatam vedanagatam sannagatam sankharagatam vinnanagatam . pahiyatiti pahiyati jahiyati vijahiyati antaradhayati vippalujjati. Bhasitampi hetam pubbeva maccam vijahanti bhoga maccova ne pubbataram jahati asassata bhogino kamakami tasma na socamaham sokakale udeti apurati veti cando attham gametvana paleti suriyo vidita maya sattuka 2- lokadhamma tasma na socamaham sokakaleti. Maranenapi tam pahiyati. [193] Yam puriso mamayidanti mannatiti yanti rupagatam vedanagatam sannagatam sankharagatam vinnanagatam . purisoti sankha samanna pannatti lokavoharo namam namakammam namadheyyam @Footnote: 1 Ma. viditvana 2 Yu. sattaka.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page150.

Nirutti byanjanam abhilapo . mamayidanti mannatiti tanhamannanaya mannati ditthimannanaya mannati manamannanaya mannati kilesamannanaya mannati duccaritamannanaya mannati payogamannanaya mannati vipakamannanaya mannatiti yam puriso mamayidanti mannati. [194] Etampi viditva panditoti etam adinavam natva janitva tulayitva tirayitva vibhavayitva vibhutam katva mamattesuti etampi viditva . panditoti [1]- buddhima nani vibhavi medhaviti etampi viditva pandito. [195] Na mamattaya nametha mamakoti mamattati dve mamatta tanhamamattanca ditthimamattanca .pe. idam tanhamamattam .pe. idam ditthimamattam . mamakoti buddhamamako dhammamamako sanghamamako so bhagavantam mamayati bhagava tam puggalam parigganhati . vuttam hetam bhagavata ye te bhikkhave bhikkhu kuha thaddha lapa sangi unnala asamahita na me te bhikkhave bhikkhu mamaka apagata ca te [2]- bhikkhu imasma dhammavinaya na ca te imasmim dhammavinaye vuddhim virulhim vepullam apajjanti ye ca kho te bhikkhave bhikkhu nikkuha nillapa dhira athaddha susamahita te kho me bhikkhave bhikkhu mamaka anapagata ca te bhikkhu imasma dhammavinaya te ca imasmim dhammavinaye vuddhim @Footnote: 1 Ma. pandito dhiro pandito pannava. 2 Ma. bhikkhave.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page151.

Virulhim vepullam apajjantiti. Kuha thaddha lapa sangi unnala asamahita na te dhamme viruhanti sammasambuddhadesite nikkuha nillapa dhira athaddha susamahita te ve dhamme viruhanti sammasambuddhadesite. Na mamattaya nametha mamakoti mamako tanhamamattam pahaya ditthimamattam patinissajjitva mamattaya na nameyya na onameyya na tanninno assa na tappono na tappabbharo na tadadhimutto na tadadhipateyyoti na mamattaya nametha mamako . tenaha bhagava maranenapi tam pahiyati yam puriso mamayidanti mannati etampi viditva pandito na mamattaya nametha mamakoti. [196] Supinena yathapi sangatam patibuddho puriso na passati evampi piyayitam janam petam kalakatam na passati. [197] Supinena yathapi sangatanti sangatam samagatam samahitam sannipatitanti supinena yathapi sangatam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page152.

[198] Patibuddho puriso na passatiti yatha puriso supinagato candam passati suriyam passati mahasamuddam passati sinerupabbatarajam passati hatthim passati assam passati ratham passati pattim passati senabyuham passati aramaramaneyyakam passati vanaramaneyyakam passati bhumiramaneyyakam passati pokkharaniramaneyyakam passati patibuddho na kinci passatiti patibuddho puriso na passati. [199] Evampi piyayitam jananti evanti opammasampatipadana. Piyayitam jananti piyayitam mamayitam janam mataram va pitaram va bhataram va bhaginim va puttam va dhitaram va mittam va amaccam va natisalohitam vati evampi piyayitam janam. [200] Petam kalakatam na passatiti peta vuccanti mata kalakata . na passati na dakkhati nadhigacchati na vindati na patilabhatiti petam kalakatam na passati. Tenaha bhagava supinena yathapi sangatam patibuddho puriso na passati evampi piyayitam janam petam kalakatam na passatiti. [201] Ditthapi sutapi te jana yesam namamidam pavuccati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page153.

Namamevavasissati akkheyyam petassa jantuno. [202] Ditthapi sutapi te janati ditthati ye cakkhuvinnanabhisambhuta . sutati ye sotavinnanabhisambhuta . te janati khattiya ca brahmana ca vessa ca sudda ca gahattha ca pabbajita ca deva ca manussa cati ditthapi sutapi te jana. [203] Yesam namamidam pavuccatiti yesanti yesam khattiyanam brahmananam vessanam suddanam gahatthanam pabbajitanam devanam manussanam . namanti sankha samanna pannatti lokavoharo namam namakammam namadheyyam nirutti byanjanam abhilapo . pavuccatiti kathiyati bhaniyati dipiyati vohariyatiti yesam namamidam pavuccati. [204] Namamevavasissati akkheyyanti rupagatam vedanagatam sannagatam sankharagatam vinnanagatam pahiyati jahiyati vijahiyati antaradhayati vippalujjati namamevavasissati . akkheyyanti akkhatum kathetum bhanitum dipayitum voharitunti namamevavasissati akkheyyam . Petassa jantunoti petassati matassa kalakatassa . jantunoti sattassa narassa manavassa posassa puggalassa jivassa jatussa 1- jantussa indagussa manujassati akkheyyam petassa jantuno . Tenaha bhagava @Footnote: 1 Ma. jagussa. Yu. jagussa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page154.

Ditthapi sutapi te jana yesam namamidam pavuccati namamevavasissati akkheyyam petassa jantunoti. [205] Sokaparidevamaccharam na jahanti giddha mamayite tasma munayo pariggaham hitva acarimsu khemadassino. [206] Sokaparidevamaccharam na jahanti giddha mamayiteti sokoti natibyasanena va phutthassa bhogabyasanena va phutthassa rogabyasanena va phutthassa silabyasanena va phutthassa ditthibyasanena va phutthassa annatarannatarena va byasanena samannagatassa annatarannatarena va dukkhadhammena phutthassa soko socana socitattam antosoko antoparisoko antodaho antoparidaho cetaso parijjhayana domanassam sokasallam . paridevoti natibyasanena va phutthassa .pe. Ditthibyasanena va phutthassa annatarannatarena va byasanena samannagatassa annatarannatarena va dukkhadhammena phutthassa adevo paridevo adevana paridevana adevitattam paridevitattam vaca palapo vippalapo lalappo lalappayana lalappayitattam. {206.1} Macchariyanti panca macchariyani avasamacchariyam kulamacchariyam labhamacchariyam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page155.

Vannamacchariyam dhammamacchariyam yam evarupam macchariyam maccharayana maccharayitattam veviccham kadariyam katukancakata aggahitattam cittassa idam vuccati macchariyam . apica khandhamacchariyampi macchariyam dhatumacchariyampi macchariyam ayatanamacchariyampi macchariyam gaho idam vuccati macchariyam . Gedho vuccati tanha yo rago sarago .pe. abhijjha lobho akusalamulam . mamattati dve mamatta tanhamamattanca ditthimamattanca .pe. idam tanhamamattam .pe. idam ditthimamattam . mamayitavattha- uacchedasankinopi socanti icchijjantepi socanti acchinnepi socanti. Mamayitavatthuviparinamasankinopi socanti viparinamantepi socanti viparinatepi socanti . mamayitavatthuacchedasankinopi paridevanti acchijjantepi paridevanti acchinnepi paridevanti . mamayitavatthu- viparinamasankinopi paridevanti viparinamantepi paridevanti viparinatepi paridevanti . mamayitavatthum rakkhanti gopenti parigganhanti mamayitanti maccharayanti . mamayitasmim vatthusmim socanti sokam na jahanti paridevam na jahanti macchariyam na jahanti gedham na jahanti nappajahanti na vinodenti na byantikaronti na anabhavangamentiti sokaparidevamaccharam na jahanti giddha mamayite. [207] Tasma munayo pariggaham hitva acarimsu khemadassinoti tasmati tasma tamkarana tamhetu tappaccaya tamnidana etam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page156.

Adinavam sampassamano mamattesuti tasma . munayoti monam vuccati nanam ya panna pajanana .pe. amoho dhammavicayo sammaditthi tena nanena samannagata munayo monappatta . Tini moneyyani kayamoneyyam vacimoneyyam manomoneyyam .pe. Sangajalamaticca so muni . pariggahoti dve pariggaha tanhapariggaho ca ditthipariggaho ca .pe. ayam tanhapariggaho .pe. ayam ditthipariggaho . munayo tanhapariggaham pahaya 1- ditthipariggaham patinissajjitva acarimsu vicarimsu iriyimsu vattimsu palimsu yapimsu yapimsu. {207.1} Khemadassinoti khemam vuccati amatam nibbanam yo so sabbasankharasamatho sabbupadhipatinissaggo tanhakkhayo virago nirodho nibbanam . khemadassinoti khemadassino tanadassino lenadassino saranadassino abhayadassino accutadassino amatadassino nibbanadassinoti tasma munayo pariggaham hitva acarimsu khemadassino. Tenaha bhagava sokaparidevamaccharam na jahanti giddha mamayite tasma munayo pariggaham hitva acarimsu khemadassinoti. [208] Patilinacarassa bhikkhuno bhajamanassa vivittamasanam @Footnote: 1 Po. Ma. pariccajitva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page157.

Samaggiyamahu tassa tam yo attanam bhavane na dassaye. [209] Patilinacarassa bhikkhunoti patilinacara vuccanti satta sekha 1- araha patilino . kimkarana patilinacara kuccanti satta sekha . te tato tato cittam patilinenta patikujjenta pativattenta sanniruddhanta sannigganhanta sannivarenta rakkhanta gopenta caranti viharanti iriyanti vattenti palenti yapenti yapenti . Cakkhudvare cittam patilinenta patikujjenta pativattenta sanniruddhanta sannigganhanta sannivarenta rakkhanta gopenta caranti viharanti iriyanti vattenti palenti yapenti yapenti. {209.1} Sotadvare cittam ghanadvare cittam jivhadvare cittam kayadvare cittam manodvare cittam patilinenta patikujjenta pativattenta sanniruddhanta sannigganhanta sannivarenta rakkhanta gopenta caranti viharanti iriyanti vattenti palenti yapenti yapenti . yatha kukkutapattam va naharudaddalam 2- va aggimhi pakkhittam hoti patiliyati patikujjati pativattati na sampasariyati evameva te tato tato cittam patilinenta patikujjenta pativattenta sanniruddhanta sannigganhanta sannivarenta rakkhanta gopenta caranti viharanti iriyanti vattenti palenti yapenti yapenti cakkhudvare cittam sotadvare cittam @Footnote: 1 Ma. sekkha. aparampi evam natabbam. 2 ma naharudaddulam. Yu. naharugaddulam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page158.

Ghanadvare cittam jivhadvare cittam kayadvare cittam manodvare cittam patilinenta patikujjenta pativattenta sanniruddhanta sannigganhanta sannivarenta rakkhanta gopenta caranti viharanti iriyanti vattenti palenti yapenti yapenti . tamkarana patilinacara vuccanti satta sekha . bhikkhunoti kalyanaputhujjanassa va bhikkhuno sekhassa va bhikkhunoti patilinacarassa bhikkhuno. [210] Bhajamanassa vivittamasananti asanam vuccati yattha nisidati manco pitham bhisi tattika cammakhando tinasantharo pannasantharo palasasantharo 1- . tam asanam asappayarupadassanena vittam 2- vivittam pavivittam asappayasaddassavanena vittam 3- vivittam pavivittam asappayagandhaghayanena asappayarasasayanena asappaya- photthabbaphusanena asappayehi pancahi kamagunehi vittam 4- vivittam pavivittam . tam [5]- asanam bhajato sambhajato sevato nisevato samsevato patisevatoti bhajamanassa vivittamasanam. [211] Samaggiyamahu tassa tam yo attanam bhavane na dassayeti samaggiyati tisso samaggiyo ganasamaggi dhammasamaggi anabhinibbattisamaggi. {211.1} Katama ganasamaggi. Bahu cepi bhikkhu samagga sammodamana avivadamana khirodakibhuta annamannam piyacakkhuhi sampassanta viharanti @Footnote: 1 Ma. Yu. palalasantharo. sabbattha idisameva. 2-3-4 Po. Ma. rittam. @5 Po. Ma. vivittam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page159.

Ayam ganasamaggi. {211.2} Katama dhammasamaggi . Cattaro satipatthana cattaro sammappadhana cattaro iddhippada pancindriyani panca balani satta bojjhanga ariyo atthangiko maggo te ekato pakkhandanti pasidanti sampatitthanti vimuccanti na tesam dhammanam vivado vippavado atthi ayam dhammasamaggi. {211.3} Katama anabhinibbattisamaggi. Bahu cepi bhikkhu anupadisesaya nibbanadhatuya parinibbayanti na tesam nibbanadhatuya onattam va punnattam va pannayati ayam anabhinibbattisamaggi. {211.4} Bhavaneti nerayikanam nirayo bhavanam tiracchanayonikanam tiracchanayoni bhavanam pittivisayikanam pittivisayo bhavanam manussanam manussaloko bhavanam devanam devaloko bhavanam . samaggiyamahu tassa tam yo attanam bhavane na dassayeti tassesa samaggi etam channam etam patirupam etam anucchavikam etam anulomam yo evam patipanno 1- niraye attanam na dasseyya tiracchanayoniya attanam na dasseyya pittivisaye attanam na dasseyya manussaloke attanam na dasseyya devaloke attanam na dasseyyati evamahu evamahamsu evam kathenti evam bhananti evam dipayanti evam voharantiti samaggiyamahu tassa tam yo attanam bhavane na dassaye. Tenaha bhagava @Footnote: 1 Po. Ma. paticchanne.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page160.

Patilinacarassa bhikkhuno bhajamanassa vivittamasanam samaggiyamahu tassa tam yo attanam bhavane na dassayeti. [212] Sabbattha muni anissito na piyam kubbati nopi appiyam tasmim paridevamaccharam panne vari yatha na limpati. [213] Sabbattha muni anissitoti sabbam vuccati dvadasayatanani cakkhu ceva rupa ca sotanca sadda ca ghananca gandha ca jivha ca rasa ca kayo ca photthabba ca mano ca dhamma ca. Muniti monam vuccati nanam ya panna pajanana .pe. sangajalamaticca so muni . anissitoti dve nissaya tanhanissayo ca ditthinissayo ca .pe. Ayam tanhanissayo .pe. ayam ditthinissayo . muni tanhanissayam pahaya ditthinissayam patinissajjitva cakkhum anissito sotam anissito ghanam anissito jivham anissito kayam anissito manam anissito rupe sadde gandhe rase photthabbe dhamme kulam ganam avasam labham yasam pasamsam sukham civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharam kamadhatum rupadhatum arupadhatum kamabhavam rupabhavam arupabhavam sannabhavam asannabhavam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page161.

Nevasannanasannabhavam ekavokarabhavam catuvokarabhavam pancavokarabhavam atitam anagatam paccuppannam ditthasutamutavinnatabbe dhamme anissito asannissito anallino anupagato anajjhosito anadhimutto nikkhanto nissattho vippamutto visannutto vimariyadikatena cetasa viharatiti sabbattha muni anissito. [214] Na piyam kubbati nopi appiyanti piyati dve piya satta va sankhara va. {214.1} Katame satta piya. Idha yassa te honti atthakama hitakama phasukama yogakkhemakama mata va pita va bhata va bhagini va putto va dhita va mitta va amacca va nati va salohita va ime satta piya. {214.2} Katame sankhara piya. Manapika rupa manapika sadda manapika gandha manapika rasa manapika photthabba ime sankhara piya. {214.3} Appiyati dve appiya satta va sankhara va. {214.4} Katame satta appiya. Idha yassa te honti anatthakama ahitakama aphasukama ayogakkhemakama jivita voropetukama ime satta appiya. {214.5} Katame sankhara appiya. Amanapika rupa amanapika sadda amanapika gandha amanapika rasa amanapika photthabba ime

--------------------------------------------------------------------------------------------- page162.

Sankhara appiya. {214.6} Na piyam kubbati nopi appiyanti ayam me satto piyo ime ca me sankhara manapati ragavasena piyam na karoti ayam me satto appiyo ime ca me sankhara amanapati patighavasena appiyam na karoti na janeti na sanjaneti na nibbatteti nabhinibbattetiti na piyam kubbati nopi appiyam. [215] Tasmim paridevamaccharam panne vari yatha na limpatiti tasminti [1]- puggale arahante khinasave . Paridevoti natibyasanena va phutthassa bhogabyasanena va phutthassa rogabyasanena va phutthassa silabyasanena va phutthassa ditthibyasanena va phutthassa annatarannatarena va byasanena samannagatassa annatarannatarena va dukkhadhammena phutthassa adevo paridevo adevana paridevana adevitattam paridevitattam vaca palapo vippalapo lalappo lalappayana lalappayitattam. {215.1} Macchariyanti panca macchariyani avasamacchariyam kulamacchariyam labhamacchariyam vannamacchariyam dhammamacchariyam yam evarupam macchariyam maccharayana maccharayitattam veviccham kadariyam katukancakata aggahitattam cittassa idam vuccati macchariyam apica khandhamacchariyampi macchariyam dhatumacchariyampi macchariyam ayatanamacchariyampi macchariyam gaho idam vuccati macchariyam . panne vari yatha na limpatiti pannam vuccati padumapattam . Vari vuccati udakam. @Footnote: 1 Ma. Yu. tasmim.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page163.

Yatha vari padumapatte na limpati na samlimpati nupalimpati alittam asamlittam anupalittam evameva tasmim puggale arahante khinasave paridevo ca macchariyanca na limpati na samlimpati nupalimpati alitta asamlitta anupalitta so ca puggalo [1]- tehi kilesehi na limpati na samlimpati nupalimpati alitto asamlitto anupalitto nikkhanto nissattho vippamutto visannutto vimariyadikatena cetasa viharatiti tasmim paridevamaccharam panne vari yatha na limpati . Tenaha bhagava sabbattha muni anissito na piyam kubbati nopi appiyam tasmim paridevamaccharam panne vari yatha na limpatiti. [216] Udavindu yathapi pokkhare padume vari yatha na limpati evam muni nopalimpati yadidam ditthasutam mutesu va. [217] Udavindu yathapi pokkhareti udavinduti vuccati udakathevo. Pokkharam vuccati padumapattam . yatha udakavindu padumapatte na limpati na samlimpati nupalimpati alittam asamlittam anupalittanti udavindu yathapi pokkhare. @Footnote: 1 Ma. arahanto.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page164.

[218] Padume vari yatha na limpatiti padumam vuccati padumapuppham . vari vuccati udakam . yatha vari padumapupphe 1- na limpati na samlimpati nupalimpati alittam asamlittam anupalittanti padume vari yatha na limpati. [219] Evam muni nopalimpati yadidam ditthasutam mutesu vati evanti opammasampatipadana . muniti monam vuccati nanam ya panna pajanana .pe. sangajalamaticca so muni . lepati dve lepa tanhalepo ca ditthilepo ca .pe. ayam tanhalepo .pe. ayam ditthilepo . muni tanhalepam pahaya ditthilepam patinissajjitva ditthe na limpati sute na limpati mute na limpati vinnate na limpati na samlimpati nupalimpati alitto asamlitto anupalitto nikkhanto nissattho vippamutto visannutto vimariyadikatena cetasa viharatiti evam muni nopalimpati yadidam ditthasutam mutesu va. Tenaha bhagava udavindu yathapi pokkhare padume vari yatha na limpati evam muni nopalimpati yadidam ditthasutam mutesu vati. [220] Dhono na hi tena mannati yadidam ditthasutam mutesu va @Footnote: 1 Ma. Yu. padumapuppham.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page165.

Nannena visuddhimicchati na hi so rajjati no virajjati. [221] Dhono na hi tena mannati yadidam ditthasutam mutesu vati dhonoti dhona vuccati panna ya panna pajanana .pe. Amoho dhammavicayo sammaditthi . kimkarana dhona vuccati panna . taya pannaya kayaduccaritam dhutanca dhotanca sandhotanca niddhotanca . vaciduccaritam dhutanca dhotanca sandhotanca niddhotanca . manoduccaritam dhutanca dhotanca sandhotanca niddhotanca . rago dhuto ca dhoto ca sandhoto ca niddhoto ca. Doso moho kodho upanaho makkho palaso issa macchariyam maya satheyyam thambho sarambho mano atimano mado pamado sabbe kilesa sabbe duccarita sabbe daratha sabbe parilaha sabbe santapa sabbakusalabhisankhara dhuta ca dhota ca sandhota ca niddhota ca. {221.1} Tamkarana dhona vuccati panna. Athava sammaditthiya micchaditthi dhuta ca dhota ca sandhota ca niddhota ca. Sammasankappena micchasankappo dhuto ca dhoto ca sandhoto ca niddhoto ca. Sammavacaya micchavaca dhuta ca. Sammakammantena micchakammanto dhuto ca. Sammaajivena micchaajivo dhuto ca. Sammavayamena micchavayamo dhuto ca. Sammasatiya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page166.

Micchasati dhuta ca . sammasamadhina micchasamadhi dhuto ca . Sammananena micchananam dhutanca . sammavimuttiya micchavimutti dhuta ca dhota ca sandhota ca niddhota ca . Athava ariyena atthangikena maggena sabbe kilesa sabbe duccarita sabbe daratha sabbe parilaha sabbe santapa sabbakusalabhisankhara dhuta ca dhota ca sandhota ca niddhota ca. Araha imehi dhoneyyehi 1- dhammehi upeto samupeto upagato samupagato upapanno samupapanno samannagato tasma araha dhono . so dhutarago dhutapapo dhutakileso dhutaparilahoti dhono. {221.2} Dhono na hi tena mannati yadidam ditthasutam mutesu vati dhono dittham na mannati ditthasmim na mannati ditthato na mannati dittham meti na mannati . sutam na mannati sutasmim na mannati sutato na mannati sutam meti na mannati . Mutam na mannati mutasmim na mannati mutato na mannati mutam meti na mannati . vinnatam na mannati vinnatasmim na mannati vinnatato na mannati vinnatam meti na mannati . Vuttam hetam bhagavata asmiti bhikkhave mannitametam anasmiti 2- mannitametam bhavissanti mannitametam na bhavissanti mannitametam rupi bhavissanti mannitametam arupi bhavissanti mannitametam sanni @Footnote: 1 Ma. dhonehi. . 2 Ma. Yu. ayamahamasmiti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page167.

Bhavissanti mannitametam asanni bhavissanti mannitametam nevasanninasanni bhavissanti mannitametam mannitam bhikkhave rogo mannitam gando mannitam sallam mannitam upaddavo tasma tiha bhikkhave amannamanena cetasa viharissamati evanhi vo bhikkhave sikkhitabbanti . dhono na hi tena mannati yadidam ditthasutam mutesu va. [222] Nannena visuddhimicchatiti dhono annena asuddhimaggena micchapatipadaya aniyyanikapathena annatra satipatthanehi annatra sammappadhanehi annatra iddhippadehi annatra indriyehi annatra balehi annatra bojjhangehi annatra ariya atthangika magga suddhim visuddhim parisuddhim muttim vimuttim parimuttim na icchati na sadiyati na pattheti na piheti nabhijappatiti nannena visuddhimicchati. [223] Na hi so rajjati no virajjatiti sabbe balaputhujjana rajjanti kalyanaputhujjanam upadaya satta sekha virajjanti araha neva rajjati no virajjati . viratto so khaya ragassa vitaragatta khaya dosassa vitadosatta khaya mohassa vitamohatta . so vutthavaso cinnacarano .pe. natthi tassa punabbhavoti na hi so rajjati no virajjati. Tenaha bhagava

--------------------------------------------------------------------------------------------- page168.

Dhono na hi tena mannati yadidam ditthasutam mutesu va nannena visuddhimicchati na hi so rajjati no virajjatiti. Chattho jarasuttaniddeso nitthito. ------------------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page169.

Sattamo tissametteyyasuttaniddeso [224] Methunamanuyuttassa (iccayasma tisso metteyyo) vighatam bruhi marisa sutvana tava sasanam viveke sikkhisamase 1-. [225] Methunamanuyuttassati methunadhammo nama yo so asaddhammo gamadhammo vasaladhammo dutthullo odakantiko rahasso dvayadvayasamapatti . kimkarana vuccati methunadhammo . ubhinnam rattanam sarattanam avassutanam pariyutthitanam pariyadinnacittanam ubhinnam sadisanam dhammoti tamkarana vuccati methunadhammo . Yatha ubho kalahakaraka methunakati vuccanti ubho bhandanakaraka methunakati vuccanti ubho bhassakaraka methunakati vuccanti ubho vivadakaraka methunakati vuccanti ubho adhikaranakaraka methunakati vuccanti ubho vadino methunakati vuccanti ubho sallapaka methunakati vuccanti evameva ubhinnam rattanam sarattanam avassutanam pariyutthitanam pariyadinnacittanam ubhinnam sadisanam dhammoti tamkarana vuccati methunadhammo . methunamanuyuttassati methunadhamme yuttassa payuttassa ayuttassa samayuttassa taccaritassa tabbahulassa taggarukassa tanninnassa tapponassa tappabbharassa tadadhimuttassa @Footnote: 1 Po. Ma. sikkhissamase. sabbattha idisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page170.

Tadadhipateyyassati methunamanuyuttassa. [226] Iccayasma tisso metteyyoti iccati padasandhi padasamsaggo padaparipuri akkharasamavayo byanjanasilitthata padanupubbatametam iccati . ayasmati piyavacanam garuvacanam sagaravavacanam sappatissavacanametam ayasmati . tissoti tassa therassa namam sankha samanna pannatti voharo namam namakammam namadheyyam nirutti byanjanam abhilapo . metteyyoti tassa therassa gottam sankha samanna pannatti voharoti iccayasma tisso metteyyo. [227] Vighatam bruhi marisati vighatam upaghatam pilanam ghattanam upaddavam upasaggam bruhi acikkha desehi pannapehi patthapehi vivara vibhaja uttanikarohi pakasehi . marisati piyavacanam garuvacanam sagaravavacanam sampatissavacanametam marisati vighatam bruhi marisa. [228] Sutvana tava sasananti tuyham vacanam byappatham desanam [1]- anusitthim sutva sunitva uggahitva upadharayitva upalakkhayitvati sutvana tava sasanam. [229] Viveke sikkhisamaseti vivekoti tayo viveka kayaviveko cittaviveko upadhiviveko. {229.1} Katamo kayaviveko . Idha bhikkhu vivittam senasanam bhajati arannam rukkhamulam pabbatam kandaram giriguham susanam vanapattham abbhokasam @Footnote: 1 Ma. Yu. anusasanam. sabbattha idisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page171.

Palalapunjam kayena ca 1- vivitto viharati so eko gacchati eko titthati eko nisidati eko seyyam kappeti eko gamam pindaya pavisati eko patikkamati eko raho nisidati eko cankamam adhitthati eko carati viharati iriyati vattati paleti yapeti yapeti ayam kayaviveko. {229.2} Katamo cittaviveko. Pathamam jhanam samapannassa nivaranehi cittam vivittam hoti dutiyam jhanam samapannassa vitakkavicarehi cittam vivittam hoti tatiyam jhanam samapannassa pitiya cittam vivittam hoti catuttham jhanam samapannassa sukhadukkhehi cittam vivittam hoti akasanancayatanam samapannassa rupasannaya patighasannaya nanattasannaya cittam vivittam hoti vinnanancayatanam samapannassa akasanancayatana- sannaya cittam vivittam hoti akincannayatanam samapannassa vinnanancayatanasannaya cittam vivittam hoti nevasanna- nasannayatanam samapannassa akincannayatanasannaya cittam vivittam hoti sotapannassa sakkayaditthiya vicikicchaya silabbattaparamasa ditthanusaya vicikicchanusaya tadekatthehi ca kilesehi cittam vivittam hoti sakadagamissa olarika kamaragasannojana patighasannojana olarika kamaraganusaya patighanusaya tadekatthehi ca kilesehi cittam vivittam hoti anagamissa anusahagata kamaragasannojana patighasannojana @Footnote: 1 Ma. casaddo natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page172.

Anusahagata kamaraganusaya patighanusaya tadekatthehi ca kilesehi cittam vivittam hoti arahato ruparaga aruparaga mana uddhacca avijjaya mananusaya bhavaraganusaya avijjanusaya tadekatthehi ca kilesehi bahiddha ca sabbanimittehi cittam vivittam hoti ayam cittaviveko. {229.3} Katamo upadhiviveko. Upadhi vuccanti kilesa ca khandha ca abhisankhara ca . upadhiviveko vuccati amatam nibbanam yo so sabbasankharasamatho sabbupadhipatinissaggo tanhakkhayo virago nirodho nibbanam ayam upadhiviveko. {229.4} Kayaviveko ca vupakatthakayanam 1- nekkhammabhiratanam cittaviveko ca parisuddhacittanam paramavodanappattanam upadhiviveko ca nirupadhinam puggalanam visankharagatanam. {229.5} Viveke sikkhisamaseti so thero pakatiya sikkhitasikkho apica dhammadesanam [2]- yacanto evamaha viveke sikkhisamaseti . Tenaha thero tisso metteyyo methunamanuyuttassa (iccayasma tisso metteyyo) vighatam bruhi marisa sutvana tava sasanam viveke sikkhisamaseti. @Footnote: 1 Ma. vivekatthakayanam . 2 Po. Ma. upadaya dhammadesanam savento.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page173.

[230] Methunamanuyuttassa (metteyyati bhagava) mussate vapi sasanam miccha ca patipajjati etam tasmim anariyam. [231] Methunamanuyuttassati methunadhammo nama yo so asaddhammo gamadhammo vasaladhammo dutthullo odakantiko rahasso dvayadvayasamapatti. Kimkarana vuccati methunadhammo . ubhinnam rattanam sarattanam avassutanam pariyutthitanam pariyadinnacittanam ubhinnam sadisanam dhammoti tamkarana vuccati methunadhammo . yatha ubho kalahakaraka methunakati vuccanti ubho bhandanakaraka methunakati vuccanti ubho bhassakaraka methunakati vuccanti ubho vivadakaraka methunakati vuccanti ubho adhikaranakaraka methunakati vuccanti ubho vadino methunakati vuccanti ubho sallapaka methunakati vuccanti evameva ubhinnam rattanam sarattanam avassutanam pariyutthitanam pariyadinnacittanam ubhinnam sadisanam dhammoti tamkarana vuccati methunadhammo. {231.1} Methunamanuyuttassati methunadhamme yuttassa payuttassa ayuttassa samayuttassa taccaritassa tabbahulassa taggarukassa tanninnassa tapponassa tappabbharassa tadadhimuttassa tadadhipateyyassati methunamanuyuttassa . metteyyati bhagava tam theram gottena alapati . bhagavati garavadhivacanam . apica bhaggaragoti bhagava .

--------------------------------------------------------------------------------------------- page174.

Bhaggadosoti bhagava . bhaggamohoti bhagava . bhaggamanoti bhagava . Bhaggaditthiti bhagava . bhaggakantakoti bhagava . bhaggakilesoti bhagava . bhaji vibhaji pativibhaji dhammaratananti bhagava . Bhavanam antakaroti bhagava . bhavitakayoti bhagava . bhavitasilo bhavitacitto bhavitapannoti bhagava . bhaji va bhagava arannavanapatthani pantani senasanani appasaddani appanigghosani vijanavatani manussarahaseyyakani 1- patisallanasarupaniti bhagava . bhagi va bhagava civarapindapata- senasanagilanapaccayabhesajjaparikkharananti bhagava . bhagi va bhagava attharasassa dhammarasassa vimuttirasassa adhisilassa adhicittassa adhipannayati bhagava. {231.2} Bhagi va bhagava catunnam jhananam catunnam appamannanam catunnam arupasamapattinanti bhagava . bhagi va bhagava atthannam vimokkhanam atthannam abhibhayatananam navannam anupubbaviharasamapattinanti bhagava . Bhagi va bhagava dasannam sannabhavananam dasannam kasinasamapattinam anapanassatisamadhissa asubhasamapattiyati bhagava . bhagi va bhagava catunnam satipatthananam catunnam sammappadhananam catunnam iddhippadanam pancannam indriyanam pancannam balanam sattannam bojjhanganam ariyassa atthangikassa maggassati bhagava . bhagi va bhagava dasannam tathagatabalanam catunnam vesarajjanam catunnam patisambhidanam channam abhinnanam channam buddhadhammananti bhagava . bhagavati netam namam @Footnote: 1 Ma. manussarahasseyyakani.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page175.

Matara katam na pitara katam na bhatara katam na bhaginiya katam na mittamaccehi katam na natisalohitehi katam na samanabrahmanehi katam na devatahi katam vimokkhantikametam buddhanam bhagavantanam bodhiya mule saha sabbannutananassa 1- patilabha sacchika pannatti yadidam bhagavati metteyyati bhagava. [232] Mussate vapi sasananti dvihi karanehi sasanam mussati pariyattisasanampi mussati patipattisasanampi mussati. {232.1} Katamam pariyattisasanam . yam tassa pariyaputam suttam geyyam veyyakaranam gatha udanam itivuttakam jatakam abbhutadhammam vedallam idam pariyattisasanam . tampi mussati [2]- parimussati paribahiro hotiti evampi mussate vapi sasanam. {232.2} Katamam patipattisasanam . sammapatipada anulomapatipada apaccanikapatipada anvatthapatipada dhammanudhammapatipada silesu paripurikarita indriyesu guttadvarata bhojane mattannuta jagariyanuyogo satisampajannam cattaro satipatthana cattaro sammappadhana cattaro iddhippada pancindriyani panca balani satta bojjhanga ariyo atthangiko maggo idam patipattisasanam . Tampi mussati parimussati paribahiro hotiti evampi mussate vapi sasanam. [233] Miccha ca patipajjatiti panampi hanati adinnampi @Footnote: 1 Ma. Yu. sabbannutannanassa. @2 Ma. sammussati pamussati sampamussati paribahiro .... sabbattha idisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page176.

Adiyati sandhimpi chindati nillopampi harati ekagarikampi karoti paripanthepi titthati paradarampi gacchati musapi bhanatiti miccha ca patipajjati. [234] Etam tasmim anariyanti etam tasmim puggale anariyadhammo baladhammo mulhadhammo ananadhammo amaravikkhepadhammo yadidam miccha patipadati etam tasmim anariyam. Tenaha bhagava methunamanuyuttassa (metteyyati bhagava) mussate vapi sasanam miccha ca patipajjati etam tasmim anariyanti. [235] Eko pubbe caritvana methunam yo nisevati yanam bhantamva tam loke hinamahu puthujjanam. [236] Eko pubbe caritvanati dvihi karanehi eko pubbe caritvana pabbajjasankhatena va ganavavassaggatthena va. {236.1} Katham pabbajjasankhatena eko pubbe caritvana. Sabbam gharavasapalibodham chinditva puttadarapalibodham chinditva natipalibodham chinditva mittamaccapalibodham chinditva sannidhipalibodham chinditva kesamassum oharetva kasayani vatthani acchadetva agarasma

--------------------------------------------------------------------------------------------- page177.

Anagariyam pabbajitva akincanabhavam upagantva eko carati viharati iriyati vattati paleti yapeti yapeti evam pabbajjasankhatena eko pubbe caritvana. {236.2} Katham ganavavassaggatthena eko pubbe caritvana. So evam pabbajito samano eko arannavanapatthani pantani senasanani patisevati appasaddani appanigghosani vijanavatani manussarahaseyyakani patisallanasarupani . so eko gacchati eko titthati eko nisidati eko seyyam kappeti eko gamam pindaya pavisati eko patikkamati eko raho nisidati eko cankamam adhitthati eko carati viharati iriyati vattati paleti yapeti yapeti evam ganavavassaggatthena eko pubbe caritvana. [237] Methunam yo nisevatiti methunadhammo nama yo so asaddhammo .pe. tamkarana vuccati methunadhammo . Methunam yo nisevatiti so aparena samayena buddham dhammam sangham sikkham paccakkhaya hinayavattitva methunadhammam sevati nisevati samsevati patisevatiti methunam yo nisevati. [238] Yanam bhantamva tam loketi yananti hatthiyanam assayanam goyanam ajayanam mendakayanam otthayanam kharayanam bhantam adantam akaritam avinitam uppatham ganhati visamam khanumpi pasanampi abhiruhati yanampi arohakampi bhanjati papatepi papatati . yatha tam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page178.

Bhantam yanam adantam akaritam avinitam uppatham ganhati evameva so vibbhantako bhantayanapatibhago uppatham ganhati micchaditthim ganhati .pe. micchasamadhim ganhati . yatha tam bhantam yanam adantam akaritam avinitam visamam khanumpi pasanampi abhiruhati evameva so vibbhantako bhantayanapatibhago visamam kayakammam abhiruhati visamam vacikammam abhiruhati visamam manokammam abhiruhati visamam panatipatam abhiruhati visamam adinnadanam abhiruhati visamam kamesumicchacaram abhiruhati visamam musavadam abhiruhati visamam pisunam vacam abhiruhati visamam pharusam vacam abhiruhati visamam samphappalapam abhiruhati visamam abhijjham abhiruhati visamam byapadam abhiruhati visamam micchaditthim abhiruhati visame sankhare abhiruhati visame panca kamagune abhiruhati visame nivarane abhiruhati. {238.1} Yatha tam bhantam yanam adantam akaritam avinitam arohakampi bhanjati evameva so vibbhantako bhantayanapatibhago niraye attanam bhanjati tiracchanayoniya attanam bhanjati pittivisaye attanam bhanjati manussaloke attanam bhanjati devaloke attanam bhanjati. Yatha tam bhantam yanam adantam akaritam avinitam papatepi papatati evameva so vibbhantako bhantayanapatibhago jatipapatamhipi 1- papatati jarapapatamhipi papatati byadhipapatamhipi papatati maranapapatamhipi papatati sokaparidevadukkha- domanassupayasapapatamhipi papatati . loketi apayaloke .pe. @Footnote: 1 Ma. jati ... jara ... byadhi ... marana ... sokaparidevadukkhadomanassupayasapapatampi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page179.

Manussaloketi yanam bhantamva tam loke. [239] Hinamahu puthujjananti puthujjanati kenatthena puthujjana . Puthu kilese janentiti puthujjana . puthu avihatasakkayaditthikati puthujjana . puthu sattharanam mukhullokikati puthujjana . puthu sabbagatihi avutati puthujjana . puthu nanabhisankharehi 1- abhisankharontiti puthujjana . puthu nanaoghehi vuyhantiti puthujjana . Puthu nanasantapehi santappantiti puthujjana . puthu nanaparilahehi paridayhantiti puthujjana . puthu pancasu kamagunesu ratta giddha gadhita mucchita ajjhopanna lagga laggita palibuddhati puthujjana . puthu pancahi nivaranehi avuta nivuta ophuta 2- pihita paticchanna patikujjitati puthujjana . hinamahu puthujjananti puthujjanam hinam nihinam omakam lamakam jatukkam 3- parittanti evamahu evamahamsu evam kathenti evam bhananti evam dipayanti evam voharantiti hinamahu puthujjanam. Tenaha bhagava eko pubbe caritvana methunam yo nisevati yanam bhantamva tam loke hinamahu puthujjananti. [240] Yaso kitti ca ya pubbe hayate vapi tassa sa etampi disva sikkhetha methunam vippahatave. [241] Yaso kitti ca ya pubbe hayate vapi tassa sati katamo yaso . idhekacco pubbe samanabhave sakkato hoti @Footnote: 1 Ma. nanabhisankhare . 2 Ma. ovuta . 3 Ma. chatukkam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page180.

Garukato manito pujito apacito labhi civarapindapatasenasana- gilanapaccayabhesajjaparikkharanam ayam yaso . katama kitti . Idhekacco pubbe samanabhave kittivannakato hoti pandito viyatto medhavi bahussuto cittakathi kalyanapatibhano suttantikoti va vinayadharoti va dhammakathikoti va arannikoti va pindapatikoti va pamsukulikoti va tecivarikoti va sapadanacarikoti va khalupacchabhattikoti va nesajjikoti va yathasanthatikoti va pathamassa jhanassa labhiti va dutiyassa jhanassa labhiti va tatiyassa jhanassa labhiti va catutthassa jhanassa labhiti va akasanancayatanasamapattiya labhiti va vinnanancayatanasamapattiya labhiti va akincannayatana- samapattiya labhiti va nevasannanasannayatanasamapattiya labhiti va ayam kitti 1-. Yaso kitti ca ya pubbe hayate vapi tassa sati tassa aparena samayena buddham dhammam sangham sikkham paccakkhaya hinayavattassa so ca yaso sa ca kitti hayati parihayati paridhamsati paripatati antaradhayati vippalujjatiti yaso kitti ca ya pubbe hayate vapi tassa sa. [242] Etampi disva sikkhetha methunam vippahataveti etanti pubbe samanabhave yaso ca kitti ca aparabhage buddham dhammam sangham sikkham paccakkhaya hinayavattassa ayaso ca akitti ca etam @Footnote: 1 Ma. kittiti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page181.

Sampattivipattim disva passitva tulayitva tirayitva vibhavayitva vibhutam katvati etampi disva . sikkhethati tisso sikkha adhisilasikkha adhicittasikkha adhipannasikkha. {242.1} Katama adhisilasikkha . idha bhikkhu silava hoti patimokkhasamvarasamvuto viharati acaragocarasampanno anumattesu vajjesu bhayadassavi samadaya sikkhati sikkhapadesu khuddako silakkhandho mahanto silakkhandho silam patittha adi caranam samyamo samvaro mukham pamukham kusalanam dhammanam samapattiya ayam adhisilasikkha. {242.2} Katama adhicittasikkha . idha bhikkhu vivicceva kamehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkam savicaram vivekajam pitisukham pathamam jhanam upasampajja viharati vitakkavicaranam vupasama ajjhattam sampasadanam cetaso ekodibhavam avitakkam avicaram samadhijam pitisukham dutiyam jhanam tatiyam jhanam catuttham jhanam upasampajja viharati ayam adhicittasikkha. {242.3} Katama adhipannasikkha . idha bhikkhu pannava hoti udayatthagaminiya pannaya samannagato ariyaya nibbedhikaya sammadukkhakkhayagaminiya so idam dukkhanti yathabhutam pajanati ayam dukkhasamudayoti yathabhutam pajanati ayam dukkhanirodhoti yathabhutam pajanati ayam dukkhanirodhagamini patipadati yathabhutam pajanati ime asavati yathabhutam pajanati ayam asavasamudayoti yathabhutam pajanati ayam asavanirodhoti yathabhutam pajanati ayam asavanirodhagamini

--------------------------------------------------------------------------------------------- page182.

Patipadati yathabhutam pajanati ayam adhipannasikkha. {242.4} Methunanti methunadhammo nama yo so asaddhammo .pe. Tamkarana vuccati methunadhammo . etampi disva sikkhetha methunam vippahataveti methunadhammassa pahanaya vupasamaya patinissaggaya patippassaddhiya adhisilampi sikkheyya adhicittampi sikkheyya adhipannampi sikkheyya . ima tisso sikkha 1- avajjento sikkheyya jananto sikkheyya passanto sikkheyya paccavekkhanto sikkheyya cittam adhitthahanto sikkheyya saddhaya adhimuccanto sikkheyya viriyam pagganhanto sikkheyya satim upatthapento sikkheyya cittam samadahanto sikkheyya pannaya pajananto sikkheyya abhinneyyam abhijananto sikkheyya parinneyyam parijananto sikkheyya pahatabbam pajahanto sikkheyya bhavetabbam bhavento sikkheyya sacchikatabbam sacchikaronto sikkheyya acareyya samacareyya samadaya vatteyyati etampi disva sikkhetha methunam vippahatave . Tenaha bhagava yaso kitti ca ya pubbe hayate vapi tassa sa etampi disva sikkhetha methunam vippahataveti. [243] Sankappehi pareto so kapano viya jhayati sutva paresam nigghosam manku hoti tathavidho. @Footnote: 1 Ma. sikkhayo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page183.

[244] Sankappehi pareto so kapano viya jhayatiti kamasankappena byapadasankappena vihimsasankappena ditthisankappena phuttho pareto samohito samannagato [1]- kapano viya mando viya momuho viya jhayati pajjhayati nijjhayati avajjhayati 2- . yatha uluko rukkhasakhayam musikam gamayamano 3- jhayati pajjhayati nijjhayati avajjhayati 4- yatha kotthu naditire macche gamayamano 5- jhayati pajjhayati nijjhayati avajjhayati 6- yatha vilaro sandhisamalasapankatire musikam gamayamano jhayati pajjhayati nijjhayati avajjhayati yatha gadrabho vahacchinno sandhisamalasapankatire jhayati pajjhayati nijjhayati avajjhayati evameva so vibbhantako kamasankappena byapadasankappena vihimsasankappena ditthisankappena phuttho pareto samohito samannagato kapano viya mando viya momuho viya jhayati pajjhayati nijjhayati avajjhayatiti sankappehi pareto so kapano viya jhayati. [245] Sutva paresam nigghosam manku hoti tathavidhoti paresanti upajjhayaka 7- va acariyaka va samanupajjhayaka va samanacariyaka va mitta va sandittha va sambhatta va sahaya va codenti tassa te kho avuso alabha tassa te dulladdham yam tvam evarupam ularam sattharam labhitva evam svakkhate dhammavinaye pabbajitva evarupam ariyaganam labhitva hinassa methunadhammassa karana @Footnote: 1 Ma. Yu. pihito. 2-4-6 Ma. apajjhayati. 3-5 Ma. Yu. magayamano. @7 Ma. upajjhaya va acariya va.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page184.

Buddham dhammam sangham sikkham paccakkhaya hinayavattosi saddhapi nama te nahosi kusalesu dhammesu hiripi nama te nahosi kusalesu dhammesu ottappampi nama te nahosi kusalesu dhammesu viriyampi nama te nahosi kusalesu dhammesu satipi nama te nahosi kusalesu dhammesu pannapi nama te nahosi kusalesu dhammesuti tesam vacanam byappatham desanam anusitthim sutva sunitva uggahetva upadharayitva upalakkhayitva manku hoti pilito ghattito byatthito 1- domanassito hoti . tathavidhoti tathavidho tadiso tassanthito tappakaro tappatibhago yo so vibbhantakoti sutva paresam nigghosam manku hoti tathavidho. Tenaha bhagava sankappehi pareto so kapano viya jhayati sutva paresam nigghosam manku hoti tathavidhoti. [246] Atha satthani kurute paravadehi codito esa khvassa mahagedho mosavajjam pagahati. [247] Atha satthani kurute paravadehi coditoti athati padasandhi padasamsaggo padaparipuri akkharasamavayo byanjanasilitthata padanupubbatametam 2- athati . satthaniti tini satthani kayasattham vacisattham manosattham . tividham kayaduccaritam kayasattham catubbidham vaciduccaritam vacisattham tividham manoduccaritam manosattham . paravadehi coditoti upajjhayakehi va acariyakehi va samanupajjhayakehi va @Footnote: 1 Ma. byadhito . 2 Ma. ...petam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page185.

Samanacariyakehi va mittehi va sanditthehi va sambhattehi va sahayehi va codito sampajanamusa bhasati abhirato aham bhante ahosim pabbajjaya mata me posetabba tenamhi vibbhantoti bhanati pita me posetabbo tenamhi vibbhantoti bhanati bhata me posetabbo bhagini me posetabba putto me posetabbo dhita me posetabba mitta me posetabba amacca me posetabba nataka me posetabba salohita me posetabba tenamhi vibbhantoti bhanati vacisattham karoti [1]- janeti sanjaneti nibbatteti abhinibbattetiti atha satthani kurute paravadehi codito. [248] Esa khvassa mahagedhoti eso kho assa mahagedho mahavanam mahagahanam mahakantaro mahavisamo mahakutilo mahapanko mahapalipo mahapalibodho mahabandhanam yadidam sampajanamusavadoti esa khvassa mahagedho. [249] Mosavajjam pagahatiti mosavajjam vuccati musavado . Idhekacco sabhaggato va parisaggato va natimajjhagato va pugamajjhagato va rajakulamajjhagato va abhinito sakkhiputtho ehi 2- bho purisa yam janasi tam vadehiti . so ajanam va aha janamiti janam va aha na janamiti apassam va aha passamiti passam va aha na passamiti iti attahetu va @Footnote: 1 Ma. Yu. sankaroti . 2 Po. Ma. ehambho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page186.

Parahetu va amisakincikkhahetu va sampajanamusa bhasati . idam vuccati mosavajjam . apica tihakarehi musavado hoti pubbevassa hoti musa bhanissanti bhanantassa hoti musa bhanamiti bhanitassa hoti musa maya bhanitanti imehi tihakarehi musavado hoti . Apica catuhakarehi [1]- pancahakarehi . chahakarehi . Sattahakarehi . atthahakarehi musavado hoti pubbevassa hoti musa bhanissanti bhanantassa hoti musa bhanamiti bhanitassa hoti musa maya bhanitanti vinidhaya ditthim vinidhaya khantim vinidhaya rucim vinidhaya sannam vinidhaya bhavam imehi atthahakarehi musavado hoti . mosavajjam pagahatiti mosavajjam pagahati ogahati ajjhogahati pavisatiti mosavajjam pagahati. Tenaha bhagava atha satthani kurute paravadehi codito esa khvassa mahagedho mosavajjam pagahatiti. [250] Panditoti samannato ekacariyam adhitthito athapi methune yutto mandova parikissati. [251] Panditoti samannatoti idhekacco pubbe samanabhave kittivannakato hoti pandito viyatto medhavi bahussuto cittakathi kalyanapatibhano suttantikoti va vinayadharoti va dhammakathikoti va .pe. nevasannanasannayatanasamapattiya labhiti @Footnote: 1 Po. Ma. musavado hoti pubbevassa hoti musa bhanissanti bhanantassa hoti musa @bhanamiti bhanitassa hoti musa maya bhanitanti vinidhaya ditthim imehi catuhakarehi @musavado hoti. apica ....

--------------------------------------------------------------------------------------------- page187.

Va evam nato hoti sannato samannatoti panditoti samannato. [252] Ekacariyam adhitthitoti dvihi karanehi ekacariyam adhitthito pabbajjasankhatena va ganavavassaggatthena va . katham pabbajjasankhatena ekacariyam adhitthito . sabbam gharavasapalibodham chinditva .pe. evam pabbajjasankhatena ekacariyam adhitthito . Katham ganavavassaggatthena ekacariyam adhitthito . so evam pabbajito samano eko arannavanapatthani pantani .pe. evam ganavavassaggatthena ekacariyam adhitthitoti ekacariyam adhitthito. [253] Athapi methune yuttoti methunadhammo nama yo so asaddhammo .pe. tamkarana vuccati methunadhammo . athapi methune yuttoti so aparena samayena buddham dhammam sangham sikkham paccakkhaya hinayavattitva methunadhamme yutto payutto ayutto samayuttoti athapi methune yutto. [254] Mandova parikissatiti kapano viya momuho viya kissati parikissati parikilissati panampi hanati adinnampi adiyati sandhimpi chindati nillopampi harati ekagarikampi karoti paripanthepi titthati paradarampi gacchati musapi bhanati evampi kissati parikissati parikilissati . tamenam rajano gahetva vividha kammakarana karenti kasahipi talenti vettehipi talenti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page188.

Addhadandakehipi talenti hatthampi chindanti padampi chindanti hatthapadampi chindanti kannampi chindanti nasampi chindanti kannanasampi chindanti vilangathalikampi karonti sankhamundikampi karonti rahumukhampi karonti jotimalikampi karonti hatthapajjotikampi karonti erakavattikampi karonti cirakavasikampi karonti eneyyakampi karonti balisamamsikampi karonti kahapanakampi karonti kharapatacchikampi karonti palighaparivattikampi karonti palalapithakampi karonti tattenapi telena osincanti sunakhehipi khadapenti jivantampi sule uttasenti asinapi sisam chindanti evampi kissati parikissati parikilissati. {254.1} Athava kamatanhaya abhibhuto pariyadinnacitto bhoge pariyesanto navaya mahasamuddam pakkhandati sitassa purakkhato unhassa purakkhato damsamakasavatatapasirimsapasamphassehi rissamano 1- khuppipasaya piliyamano 2- gumabam 3- gacchati takkolam gacchati takkasilam gacchati kalamukham gacchati maranaparam gacchati vesungam gacchati verapatham gacchati javam gacchati kamalim 4- gacchati vankam 5- gacchati elavaddanam 6- gacchati suvannakutam gacchati suvannabhumim gacchati tambapannim gacchati supparam gacchati bharukam 7- gacchati suraddham 8- gacchati anganekam 9- gacchati ganganam 10- gacchati paramaganganam 11- gacchati yonam @Footnote: 1 Ma. piliyamano. 2 Ma. miyyamano. 3 Ma. tigumbam. 4 Ma. Yu. tamalim. @5 Ma. vangam. 6 Ma. velabandhanam. 7 Ma. bharukaccham. 8 Ma. surattham. 9 Ma. @bhangalokam. 10 Ma. bhanganam. 11 Ma. saramatam ganam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page189.

Gacchati pinam 1- gacchati allasandam 2- gacchati marukantaram gacchati jannupatham gacchati ajapatham gacchati mendapatham gacchati sankupatham gacchati chattapatham gacchati vamsapatham gacchati sakunapatham gacchati musikapatham gacchati daripatham gacchati vettadharam gacchati evampi kissati parikissati parikilissati . pariyesanto 3- na labhati alabhamulakampi dukkhadomanassam patisamvedeti evampi kissati parikissati parikilissati . pariyesanto 4- labhati laddha 5- ca arakkhamulakampi dukkhadomanassam patisamvedeti kinti me bhoge neva rajano hareyyum na cora hareyyum na aggi daheyya na udakam vaheyya na appiya dayada hareyyunti tassa evam rakkhato gopayato [6]- bhoga vippalujjanti [7]- vippayogamulakampi dukkhadomanassam patisamvedeti evampi kissati parikissati parikilissatiti [8]- mandova parikissati. Tenaha bhagava panditoti samannato ekacariyam adhitthito athapi methune yutto mandova parikissatiti. [255] Etamadinavam natva muni pubbapare idha ekacariyam dalham kayira na nisevetha methunam. [256] Etamadinavam natva muni pubbapare idhati etanti pubbe samanabhave yaso ca kitti ca aparabhage buddham dhammam @Footnote: 1 Ma. Yu. paramayonam. 2 Ma. vinakam mulapadam. 3 Ma. gavesanto na vindati. @4 Ma. gavesanto. 5 Ma. laddhapi. 6 Ma. Yu. te. 7 Ma. Yu. so. @8 Po. Ma. sacapi methune yutto.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page190.

Sangham sikkham paccakkhaya hinayavattassa ayaso ca akitti ca etam sampattivipattim natva janitva tulayitva tirayitva vibhavayitva vibhutam katva . muniti monam vuccati nanam ya panna pajanana .pe. sangajalamaticca so muni . idhati imissa ditthiya imissa khantiya imissa ruciya imasmim adaye imasmim dhamme imasmim vinaye imasmim dhammavinaye imasmim pavacane imasmim brahmacariye imasmim satthusasane imasmim attabhave imasmim manussaloketi etamadinavam natva muni pubbapare idha. [257] Ekacariyam dalham kayirati dvihi karanehi ekacariyam dalham kareyya pabbajjasankhatena va ganavavassaggatthena va. {257.1} Katham pabbajjasankhatena ekacariyam dalham kareyya . Sabbam gharavasapalibodham chinditva puttadarapalibodham chinditva natipalibodham chinditva mittamaccapalibodham chinditva sannidhipalibodham chinditva kesamassum oharetva kasayani vatthani acchadetva agarasma anagariyam pabbajitva akincanabhavam upagantva eko careyya vihareyya iriyeyya vatteyya paleyya yapeyya yapeyya evam pabbajjasankhatena ekacariyam dalham kareyya. {257.2} Katham ganavavassaggatthena ekacariyam dalham kareyya. So evam pabbajito samano eko arannavanapatthani pantani senasanani patiseveyya appasaddani appanigghosani vijanavatani manussarahaseyyakani

--------------------------------------------------------------------------------------------- page191.

Patisallanasarupani . so eko gaccheyya eko tittheyya eko nisideyya eko seyyam kappeyya eko gamam pindaya paviseyya eko patikkameyya eko raho nisideyya eko cankamam adhittheyya eko careyya vihareyya iriyeyya vatteyya paleyya yapeyya yapeyya evam ganavavassaggatthena ekacariyam dalham kareyya 1- . ekacariyam dalham kareyya thiram kareyya dalhasamadano assa avatthitasamadano [2]- kusalesu dhammesuti ekacariyam dalham kayira. [258] Na nisevetha methunanti methunadhammo nama yo so asaddhammo .pe. tamkarana vuccati methunadhammo . methunadhammam na seveyya na niseveyya na samseveyya na patiseveyyati 3- na nisevetha methunam. Tenaha bhagava etamadinavam natva muni pubbapare idha ekacariyam dalham kayira na nisevetha methunanti. [259] Vivekanneva sikkhetha etadariyanamuttamam tena settho na mannetha sa ve nibbanasantike. [260] Vivekanneva sikkhethati vivekoti tayo viveka kayaviveko cittaviveko upadhiviveko . katamo kayaviveko .pe. Ayam upadhiviveko. Kayaviveko ca vupakatthakayanam nekkhammabhiratanam cittaviveko ca parisuddhacittanam paramavodanappattanam upadhiviveko @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. kareyyati. 2 Ma. assa. 3 Ma. itisaddo natthi na careyya na @samacareyya na samadaya vatteyyati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page192.

Ca nirupadhinam puggalanam visankharagatanam . sikkhati tisso sikkha adhisilasikkha adhicittasikkha adhipannasikkha .pe. ayam adhipannasikkha . vivekanneva sikkhethati vivekanneva sikkheyya acareyya samacareyya samadaya vatteyyati vivekanneva sikkhetha. [261] Etadariyanamuttamanti ariya vuccanti buddha ca buddhasavaka ca paccekabuddha ca ariyanam etam aggam settham visettham pamokkham uttamam pavaram yadidam vivekacariyati etadariyanamuttamam. [262] Tena settho na mannethati taya vivekacariyaya unnatim na kareyya unnamam na kareyya manam na kareyya [1]- thambham na kareyya na tena manam janeyya bandham na kareyya na tena thaddho assa patthaddho paggahitasiroti tena settho na mannetha. [263] Sa ve nibbanasantiketi so nibbanassa santike samanta asanne avidure upakattheti sa ve nibbanasantike . Tenaha bhagava vivekanneva sikkhetha etadariyanamuttamam tena settho na mannetha sa ve nibbanasantiketi. [264] Rittassa munino carato kamesu anapekkhino oghatinnassa pihayanti kamesu gadhita paja. [265] Rittassa munino caratoti rittassati rittassa vivittassa @Footnote: 1 Ma. thamam na kareyya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page193.

Pavivittassa kayaduccaritena rittassa vivittassa pavivittassa vaciduccaritena manoduccaritena ragena dosena mohena kodhena upanahena makkhena palasena issaya macchariyena mayaya satheyyena thambhena sarambhena manena atimanena madena pamadena sabbakilesehi sabbaduccaritehi sabbadarathehi sabbaparilahehi sabbasantapehi sabbakusalabhisankharehi rittassa vivittassa pavivittassa . muninoti monam vuccati nanam ya panna pajanana .pe. sangajalamaticca so muni . caratoti carato viharato iriyato vattato palayato yapayato yapayatoti rittassa munino carato. [266] Kamesu anapekkhinoti kamati uddanato dve kama vatthukama ca kilesakama ca .pe. ime vuccanti vatthukama .pe. Ime vuccanti kilesakama . vatthukame parijanitva kilesakame pahaya pajahitva vinoditva byantikaritva anabhavangamitva kamesu anapekkhava 1- cattakamo vantakamo muttakamo pahinakamo patinissatthakamo vitarago cattarago vantarago muttarago pahinarago patinissattharago nicchato nibbuto sitibhuto sukhapatisamvedi brahmabhutena attana viharatiti kamesu anapekkhino. [267] Oghatinnassa pihayanti kamesu gadhita pajati pajati @Footnote: 1 Ma. anapekkhamano.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page194.

Sattadhivacanam. {267.1} Paja kamesu ratta giddha gadhita mucchita ajjhopanna lagga laggita palibuddha ta 1- kamogham tinnassa bhavogham tinnassa ditthogham tinnassa avijjogham tinnassa sabbasamsarapatham tinnassa uttinnassa nittinnassa atikkantassa samatikkantassa vitivattassa paragatassa parappattassa antagatassa antappattassa kotigatassa kotippattassa pariyantagatassa pariyantappattassa vosanagatassa vosanappattassa tanagatassa tanappattassa lenagatassa lenappattassa saranagatassa saranappattassa abhayagatassa abhayappattassa accutagatassa accutappattassa amatagatassa amatappattassa nibbanagatassa nibbanappattassa icchanti sadiyanti patthayanti pihayanti abhijappanti. {267.2} Yatha inayika ananyam patthenti pihayanti yatha abadhika arogyam patthenti pihayanti yatha bandhanabandha bandhanamokkham patthenti pihayanti yatha dasa bhujissam patthenti pihayanti yatha kantaraddhanam 2- pakkhanna khemantabhumim patthenti pihayanti evameva paja kamesu ratta giddha gadhita mucchita ajjhopanna lagga laggita palibuddha ta 3- kamoghatinnassa bhavoghatinnassa .pe. nibbanagatassa nibbanappattassa icchanti sadiyanti patthayanti pihayanti abhijappantiti oghatinnassa pihayanti kamesu gadhita paja. Tenaha bhagava @Footnote: 1-3 Po. Ma. te . 2 Po. Ma. kantaraddhanapakkhanda.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page195.

Rittassa munino carato kamesu anapekkhino oghatinnassa pihayanti kamesu gadhita pajati. Sattamo tissametteyyasuttaniddeso nitthito. ----------------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page196.

Atthamo pasurasuttaniddeso [268] Idheva suddhim iti vadayanti 1- nannesu dhammesu visuddhimahu yam nissita tattha subhavadana 2- paccekasaccesu puthu nivittha. [269] Idheva suddhim iti vadayantiti 3- idheva suddhim visuddhim parisuddhim muttim vimuttim parimuttim vadanti kathenti bhananti dipayanti voharanti sassato loko idameva saccam moghamannanti suddhim visuddhim parisuddhim muttim vimuttim parimuttim vadanti kathenti bhananti dipayanti voharanti asassato loko antava loko anantava loko tam jivam tam sariram annam jivam annam sariram hoti tathagato parammarana na hoti tathagato parammarana hoti ca na ca hoti tathagato parammarana neva hoti na na hoti tathagato parammarana idameva saccam moghamannanti suddhim visuddhim parisuddhim muttim vimuttim parimuttim vadanti kathenti bhananti dipayanti voharantiti idheva suddhim iti vadayanti 4-. [270] Nannesu dhammesu visuddhimahuti attano sattharam dhammakkhanam ganam ditthim patipadam maggam thapetva sabbe paravade khipanti ukkhipanti parikkhipanti so sattha na sabbannu dhammo na @Footnote:1-3-4 Yu. vadiyanti . 2 Ma. subham.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page197.

Svakkhato gano na supatipanno ditthi na bhaddika patipada na supannatta maggo na niyyaniko natthettha suddhi va visuddhi va parisuddhi va mutti va vimutti va parimutti va na tattha sujjhanti va visujjhanti va parisujjhanti va muccanti va vimuccanti va parimuccanti va hina nihina omaka lamaka jatukka parittati evamahamsu evam kathenti evam bhananti evam dipayanti evam voharantiti nannesu dhammesu visuddhimahu. [271] Yam nissita tattha subhavadanati yam nissitati yam sattharam dhammakkhanam ganam ditthim patipadam maggam nissita sannissita 1- allina upagata ajjhosita adhimutta . tatthati sakaya ditthiya sakaya khantiya sakaya ruciya sakaya laddhiya . subhavadanati subhavada sobhanavada panditavada dhiravada 2- nanavada hetuvada lakkhanavada karanavada thanavada sakaya laddhiyati yam nissita tattha subhavadana. [272] Paccekasaccesu puthu nivitthati puthu samanabrahmana puthupaccekasaccesu nivittha patitthita allina upagata ajjhosita adhimutta sassato loko idameva saccam moghamannanti nivittha patitthita allina upagata ajjhosita adhimutta asassato loko .pe. neva hoti na na hoti tathagato parammarana idameva saccam moghamannanti nivittha patitthita allina upagata ajjhosita @Footnote: 1 Ma. anissita . 2 Ma. thiravada.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page198.

Adhimuttati paccekasaccesu puthu nivittha. Tenaha bhagava idheva suddhim iti vadayanti nannesu dhammesu visuddhimahu yam nissita tattha subhavadana paccekasaccesu puthu nivitthati. [273] Te vadakama parisam vigayha balam dahanti mithu annamannam vadanti te annasita kathojjam pasamsakama kusalavadana. [274] Te vadakama parisam vigayhati te vadakamati te vadakama vadatthika vadadhippaya vadapurekkhara vadapariyesanam caranta . parisam vigayhati khattiyaparisam brahmanaparisam gahapatiparisam samanaparisam vigayha ogayha ajjhogahetva pavisitvati te vadakama parisam vigayha. [275] Balam dahanti mithu annamannanti mithuti dve jana dve kalahakaraka dve bhandanakaraka dve bhassakaraka dve vivadakaraka dve adhikaranakaraka dve vadino dve sallapaka te annamannam balato hinato nihinato omakato lamakato jatukkato parittato dahanti passanti dakkhanti olokenti nijjhayanti upaparikkhantiti balam dahanti mithu annamannam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page199.

[276] Vadanti te annasita kathojjanti annam sattharam dhammakkhanam ganam ditthim patipadam maggam nissita sannissita allina upagata ajjhosita adhimutta . kathojjam vuccati kalaho bhandanam viggaho vivado medhagam . athava kathojjanti anojavanti sa katha. Kathojjam vadanti kalaham vadanti bhandanam vadanti viggaham vadanti vivadam vadanti medhagam vadanti bhananti dipayanti voharantiti vadanti te annasita kathojjam. [277] Pasamsakama kusalavadanati pasamsakamati pasamsakama pasamsatthika pasamsadhippaya pasamsapurekkhara pasamsapariyesanam caranta . Kusalavadanati kusalavada panditavada dhiravada nanavada hetuvada lakkhanavada karanavada thanavada sakaya laddhiyati pasamsakama kusalavadana. Tenaha bhagava te vadakama parisam vigayha balam dahanti mithu annamannam vadanti te annasita kathojjam pasamsakama kusalavadanati. [278] Yutto kathayam parisaya majjhe pasamsamiccham vinighati hoti apahatasmim pana manku hoti nindaya so kuppati randhamesi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page200.

[279] Yutto kathayam parisaya majjheti khattiyaparisaya va brahmanaparisaya va gahapatiparisaya va samanaparisaya va majjhe attano kathayam yutto payutto ayutto samayutto sampayutto kathetunti yutto kathayam parisaya majjhe. [280] Pasamsamiccham vinighati hotiti pasamsamicchanti pasamsam thomanam kittim vannahariyam icchanto sadiyanto patthayanto pihayanto abhijappanto . vinighati hotiti pubbeva sallapa kathamkathi vinighati hoti jayo nu kho me bhavissati parajayo nu kho me bhavissati katham niggaham karissami katham patikkammam karissami katham visesam karissami katham pativisesam karissami katham avedhiyam 1- karissami katham nibbedhiyam 2- karissami katham chedam karissami katham mandalam karissamiti evam pubbeva sallapa kathamkathi vinighati hotiti pasamsamiccham vinighati hoti. [281] Apahatasmim pana manku hotiti ye te panhavimamsaka parisa parisajja pasanika 3- te apaharanti atthapagatam bhanitanti atthato apaharanti byanjanapagatam bhanitanti byanjanato apaharanti atthabyanjanapagatam bhanitanti atthabyanjanato apaharanti attho te dunnito byanjanante duropitam atthabyanjanante dunnitam duropitam niggaho te akato patikkammante dukkatam viseso te akato pativiseso te dukkato avedhiya te akata nibbedhiya te @Footnote: 1 Ma. avethiyam. 2 Ma. nibbethiyam. 3 Ma. pasarika.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page201.

Dukkata chedo te akato mandalante dukkatam [1]- dukkathitam dubbhanitam dullapitam duruttam dubbhasitanti apaharanti . apahatasmim pana manku hotiti apahatasmim manku hoti pilito ghattito byatthito 2- domanassito hotiti apahatasmim pana manku hoti. [282] Nindaya so kuppati randhamesiti nindayati nindaya garahaya akittiya avannaharikaya . kuppatiti kuppati byapajjati patitthiyati kopanca dosanca apaccayanca patukarotiti nindaya so kuppati . randhamesiti randhamesi virandhamesi aparandhamesi khalitamesi galitamesi vivaramesiti nindaya so kuppati randhamesi . Tenaha bhagava yutto kathayam parisaya majjhe pasamsamiccham vinighati hoti apahatasmim pana manku hoti nindaya so kuppati randhamesiti. [283] Yamassa vadam parihinamahu apahatam panhavimamsaka ye 3- paridevati socati hinavado upaccaga manti anutthunati. [284] Yamassa vadam parihinamahuti yam tassa vadam hinam nihinam parihinam parihapitam na paripuritam evamahamsu evam kathenti evam bhananti @Footnote: 1 Po. Ma. visamakatham . 2 Ma. byadhito . 3 Po. Ma. se.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page202.

Evam dipayanti evam voharantiti yamassa vadam parihinamahu. [285] Apahatam panhavimamsaka yeti ye te panhavimamsaka parisa parisajja pasanika te apaharanti atthapagatam bhanitanti atthato apaharanti byanjanapagatam bhanitanti byanjanato apaharanti atthabyanjanapagatam bhanitanti atthabyanjanato apaharanti attho te dunnito byanjanante duropitam atthabyanjanante dunnitam duropitam niggaho te akato patikkammante dukkatam viseso te akato pativiseso te dukkato avedhiya te akata nibbedhiya te dukkata chedo te akato mandalante dukkatam [1]- dukkathitam dubbhanitam dullapitam duruttam dubbhasitanti apaharantiti apahatam panhavimamsaka ye. [286] Paridevati socati hinavadoti paridevatiti annam maya avajjitam annam cintitam annam upadharitam annam upalakkhitam so mahapakkho mahapariso mahaparivaro parisa cayam vagga na samagga samaggaya [2]- hotu kathasallapo puna bhanjissamiti yo 3- evarupo vacapalapo vippalapo lalappo lalappayana lalappayitattanti paridevati . socatiti tassa jayoti socati mayham parajayoti socati tassa labhoti socati mayham alabhoti socati tassa yasoti socati mayham ayasoti socati tassa pasamsati socati mayham nindati socati tassa sukhanti socati mayham dukkhanti socati @Footnote: 1 Ma. visamakatham . 2 Ma. parisaya . 3 Ma. ya evarupa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page203.

So sakkato garukato manito pujito apacito labhi civarapindapata- senasanagilanapaccayabhesajjaparikkharanam ahamasmi asakkato agarukato amanito apujito anapacito na labhi civarapindapata- senasanagilanapaccayabhesajjaparikkharananti socati kilamati paridevati urattalim kandati sammoham apajjatiti paridevati socati . Hinavadoti hinavado nihinavado parihinavado parihapitavado na paripurivadoti 1- paridevati socati hinavado. [287] Upaccaga manti anutthunatiti so mam vadena vadam accaga upaccaga atikkanto samatikkanto vitivattoti evampi upaccaga manti . athava mam vadena vadam abhibhavitva ajjhottharitva pariyadayitva madditva 2- carati viharati iriyati vattati paleti yapeti yapetiti evampi upaccaga manti . anutthuna vuccati vacapalapo vippalapo lalappo lalappayana lalappayitattanti upaccaga manti anutthunati. Tenaha bhagava yamassa vadam parihinamahu apahatam panhavimamsaka ye paridevati socati hinavado upaccaga manti anutthunatiti. [288] Ete vivada samanesu jata etesu ugghatinighati hoti @Footnote: 1 Ma. paripuravadoti . 2 Ma. maddayitva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page204.

Etampi disva virame kathojjam na hannadatthatthi pasamsalabha. [289] Ete vivada samanesu jatati samanati yekeci ito bahiddha paribbajupagata paribbajakasamapanna ete ditthikalaha ditthibhandana ditthiviggaha ditthivivada ditthimedhaga samanesu jata sanjata nibbatta abhinibbatta patubhutati ete vivada samanesu jata. [290] Etesu ugghatinighati hotiti jayaparajayo hoti labhalabho hoti yasayaso hoti nindapasamsa hoti sukhadukkham hoti somanassadomanassam hoti itthanittham hoti anunayapatigham hoti ugghatinighati hoti anurodhavirodho hoti jayena cittam ugghatitam hoti parajayena cittam nigghatitam hoti labhena cittam ugghatitam hoti alabhena cittam nigghatitam hoti yasena cittam ugghatitam hoti ayasena cittam nigghatitam hoti pasamsaya cittam ugghatitam hoti nindaya cittam nigghatitam hoti sukhena cittam ugghatitam hoti dukkhena cittam nigghatitam hoti somanassena cittam ugghatitam hoti domanassena cittam nigghatitam hoti unnatiya 1- cittam ugghatitam hoti onatiya 2- cittam nigghatitam hotiti etesu ugghatinighati hoti. [291] Etampi disva virame kathojjanti etampi disvati @Footnote: 1-2 Ma. unnatiya - onatiya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page205.

Etam adinavam disva passitva tulayitva tirayitva vibhavayitva vibhutam katva ditthikalahesu ditthibhandanesu ditthiviggahesu ditthivivadesu ditthimedhagesuti etampi disva . virame kathojjanti kathojjam vuccati kalaho bhandanam viggaho vivado medhagam . athava kathojjanti anojavanti sa katha . kathojjam na kareyya kalaham na kareyya bhandanam na kareyya viggaham na kareyya vivadam na kareyya medhagam na kareyya kalahabhandanaviggahavivadamedhagam pajaheyya vinodeyya byantikareyya anabhavangameyya . kalahabhandanaviggahavivadamedhaga arato assa virato pativirato nikkhanto nissattho vippamutto 1- visannutto vimariyadikatena cetasa vihareyyati etampi disva virame kathojjam. [292] Na hannadatthatthi pasamsalabhati pasamsalabha anno attho natthi attattho va parattho va ubhayattho va ditthadhammiko va attho samparayiko va attho uttano va attho gambhiro va attho gulho va attho paticchanno va attho neyyo va attho nito va attho anavajjo va attho nikkileso va attho vodano va attho paramattho va attho natthi [2]- na samvijjati nupalabbhatiti na hannadatthatthi pasamsalabha. Tenaha bhagava ete vivada samanesu jata etesu ugghatinighati hoti @Footnote: 1 sabbattha potthakesu vippayuttoti dissati. 2 Po. Ma. na santi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page206.

Etampi disva virame kathojjam na hannadatthatthi pasamsalabhati. [293] Pasamsito va pana tattha hoti akkhaya vadam parisaya majjhe so hassati unnamaticca 1- tena pappuyya tamattham yathamano ahu. [294] Pasamsito va pana tattha hotiti tatthati sakaya ditthiya sakaya khantiya sakaya ruciya sakaya laddhiya pasamsito thomito kittito vannito hotiti pasamsito va pana tattha hoti. [295] Akkhaya vadam parisaya majjheti khattiyaparisaya va brahmanaparisaya va gahapatiparisaya va samanaparisaya va majjhe attano vadam akkhaya acikkhitva anuvadam akkhaya acikkhitva thambhayitva bruhayitva dipayitva jotayitva voharitva parigganhitvati akkhaya vadam parisaya majjhe. [296] So hassati unnamaticca tenati so tena jayatthena tuttho hoti hattho pahattho attamano paripunnasankappo . Athava dantavidamsakam hasamanoti so hassati . unnamaticca tenati so tena jayatthena unnato hoti unnamo dhajo sampaggaho ketukamyata cittassati so hassati unnamaticca tena. @Footnote: 1 Ma. unnamati ca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page207.

[297] Pappuyya tamattham yathamano ahuti tam jayattham pappuyya papunitva adhigantva vinditva patilabhitva . yathamano ahuti yathamano ahu yathacitto ahu yathasankappo ahu yathavinnano ahuti pappuyya tamattham yathamano ahu. Tenaha bhagava pasamsito va pana tattha hoti akkhaya vadam parisaya majjhe so hassati unnamaticca tena pappuyya tamattham yathamano ahuti. [298] Ya unnati sassa vighatabhumi manatimanam vadate paneso etampi disva na vivadayetha na hi tena suddhim kusala vadanti. [299] Ya unnati sassa vighatabhumiti ya unnati unnamo dhajo sampaggaho ketukamyata cittassa sa tassa vighatabhumi ugghatabhumi pilanabhumi ghattanabhumi upaddavabhumi upasaggabhumiti ya unnati sassa vighatabhumi. [300] Manatimanam vadate panesoti so puggalo mananca vadati atimananca vadatiti manatimanam vadate paneso.


             The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 29 page 1-207. http://84000.org/tipitaka/read/roman_item_s.php?book=29&item=1&items=987&pagebreak=1&modeTY=2              Classified by [Item Number] :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_item_s.php?book=29&item=1&items=987&pagebreak=1&modeTY=2&mode=bracket              Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_item_s.php?book=29&item=1&items=987&pagebreak=1&modeTY=2              Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :- http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=29&item=1&items=987&pagebreak=1&modeTY=2              Study Atthakatha :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=29&i=1              The Pali Atthakatha in Thai :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=45&A=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=45&A=1              Contents of The Tipitaka Volume 29 http://84000.org/tipitaka/read/?index_29

ไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าread Next itemread Last item chage to ROMAN letter

บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]

Background color :