ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
     ThaiVersion   McuVersion   PaliThai   PaliRoman 
First LinkPrevious Linkไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้า chage to ROMAN letter
TIPITAKA Volume 29 : PALI ROMAN Sutta Pitaka Vol 21 : Sutta. Khu. Mahāniddeso

page544.

Solasamo sariputtasuttaniddeso 1- [881] Na me dittho ito pubbe (iccayasma sariputto) na suto uda kassaci evam vagguvado 2- sattha tusita ganimagato. [882] Na me dittho ito pubbeti ito pubbe 3- na maya ditthapubbo so bhagava imina cakkhuna imina attabhavena . Yada bhagava tavatimsabhavane paricchattakamule pandukambalasilayam vassam vuttho devaganaparivuto majjhe manimayena sopanena sankassanagaram otinno imam dassanam pubbe na ditthoti na me dittho ito pubbe. [883] Iccayasma sariputtoti iccati padasandhi padasamsaggo padaparipuri akkharasamavayo byanjanasilitthata padanupubbatametam iccati . ayasmati piyavacanam garuvacanam sagaravasappatissavacanametam ayasmati . sariputtoti tassa therassa namam sankha samanna pannatti voharo namam namakammam namadheyyam nirutti byanjanam abhilapoti iccayasma sariputto. [884] Na suto uda kassaciti nati patikkhepo . udati @Footnote: 1 Ma. atha sariputtasuttaniddesam vakkhati. 2 Si. vaggugado. @3 Ma. ... me maya na ditthapubbo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page545.

Padasandhi padasamsaggo padaparipuri akkharasamavayo byanjanasilitthata padanupubbatametam udati . kassaciti kassaci khattiyassa va brahmanassa va vessassa va suddassa va gahatthassa va pabbajitassa va devassa va manussassa vati na suto uda kassaci. [885] Evam vagguvado satthati evam vagguvado madhuravado pemaniyavado hadayangamavado karavikarudamanjussaro 1- . atthangasamannagato kho pana tassa bhagavato mukhato ghoso niccharati vissattho ca suvinneyyo 2- ca manju ca savaniyo ca bindu ca avisari ca gambhiro ca ninnadi ca . yada 3- parisam kho pana so bhagava sarena vinnapeti na tassa bahiddha parisaya ghoso niccharati . Brahmassaro kho pana so bhagava karavikabhaniti evam vagguvado. {885.1} Satthati bhagava satthavaho . Yatha satthavaho satthe kantaram tareti corakantaram tareti valakantaram tareti dubbhikkhakantaram tareti nirudakakantaram tareti uttareti nittareti pattareti khemantabhumim sampapeti evameva bhagava satthavaho satte kantaram tareti jatikantaram tareti jarakantaram tareti byadhikantaram tareti maranasokaparidevadukkhadomanassupayasakantaram tareti ragakantaram tareti dosamohamanaditthikilesaduccaritakantaram tareti ragagahanam tareti dosamohamanaditthigahanam tareti kilesagahanam tareti uttareti nittareti pattareti khemantam amatam nibbanam @Footnote: 1 Ma. karavikarutamanjughoso. 2 Ma. vinneyyo. 3 Po. Ma. yatha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page546.

Sampapetiti evampi bhagava satthavaho . athava bhagava neta vineta anuneta sannapeta nijjhapeta pekkhata pasadetati evampi bhagava satthavaho . athava bhagava anuppannassa maggassa uppadeta asanjatassa maggassa sanjaneta anakkhatassa maggassa akkhata maggannu maggavidu maggakovido . magganuga ca pana etarahi savaka viharanti pacchasamannagatati evampi bhagava satthavahoti evam vagguvado sattha. [886] Tusita ganimagatoti bhagava tusita kaya cavitva sato sampajano matukucchim okkantoti evampi tusita ganimagato . athava tusita vuccanti deva . te tuttha santuttha attamana pamudita pitisomanassajata tusitadevalokato 1- ganimagatoti evampi tusita ganimagato . athava tusita vuccanti arahanto . te tuttha santuttha attamana paripunnasankappa arahantanam ganimagatoti evampi tusita ganimagato . ganiti gani . bhagava ganacariyoti gani . ganassa satthati gani . Ganam pariharatiti gani . ganam ovadatiti gani . ganamanusasatiti gani . visarado ganam upasankamatiti gani . ganassa sussusati sotam odahati annacittam upatthapetiti gani . ganam akusala vutthapetva kusale patitthapetiti gani . bhikkhuganassa gani . Bhikkhuniganassa gani . upasakaganassa gani . upasikaganassa @Footnote: 1 Po. Ma. devalokato.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page547.

Gani . rajaganassa gani . khattiyaganassa brahmanaganassa vessaganassa suddaganassa devaganassa brahmaganassa gani . Sanghi gani ganacariyo agato upagato samupagato sampatto 1- sankassanagaranti tusita ganimagato. Tenaha sariputtatthero na me dittho ito pubbe (iccayasma sariputto) na suto uda kassaci evam vagguvado sattha tusita ganimagatoti. [887] Sadevakassa lokassa yatha dissati cakkhuma sabbam tamam vinodetva ekova ratimajjhaga. [888] Sadevakassa lokassati sadevakassa lokassa samarakassa sabrahmakassa sassamanabrahmaniya pajaya sadevamanussayati sadevakassa lokassa. [889] Yatha dissati cakkhumati yatha bhagavantam tavatimsabhavane paricchattakamule pandukambalasilayam nisinnam dhammam desentam devata passanti tatha manussa passanti . yatha manussa passanti tatha devata passanti . yatha devanam dissati tatha manussanam dissati . yatha manussanam dissati tatha devanam dissatiti @Footnote: 1 Ma. samupapanno.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page548.

Evampi yatha dissati cakkhuma . yatha va panete bhonto samanabrahmana adanta dantavannena dissanti asanta santavannena dissanti anupasanta upasantavannena dissanti anibbuta nibbutavannena dissanti. Patirupako mattikakundalova lohamasova 1- suvannacchanno caranti loke parivaracchanna anto asuddha bahi sobhamanati. {889.1} Na bhagava evampi dissati. Bhagava bhutena tacchena tathena yathavena aviparitena sabhavena danto dantavannena dissati santo santavannena dissati upasanto upasantavannena dissati nibbuto nibbutavannena dissati . akampitairiyapatha 2- ca buddha bhagavanto panidhisampannati evampi yatha dissati cakkhuma . Athava bhagava visuddhasaddo bhatakittisaddasiloko 3- nagabhavane ca supannabhavane ca yakkhabhavane ca asurabhavane ca gandhabbabhavane ca maharajabhavane ca indabhavane ca brahmabhavane ca [4]- etadiso 5- ca tadiso ca tato ca bhiyyoti evampi yatha dissati cakkhuma. {889.2} Athava bhagava dasabalehi samannagato catuhi vesarajjehi catuhi patisambhidahi chahi abhinnahi chahi buddhadhammehi tejena ca balena ca gunena ca viriyena ca pannaya ca dissati nayati pannayati. @Footnote: 1 Ma. lohaddhamasova. 2 Po. Ma. akappita ... 3 Ma. gata ... @4 Ma. devabhavane ca. 5 Ma. ediso.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page549.

Dure santo pakasenti himavantova pabbato asantettha na dissanti rattim khitta yatha sarati. Evampi yatha dissati cakkhuma. Cakkhumati bhagava pancahi cakkhuhi cakkhuma mamsacakkhunapi cakkhuma dibbacakkhunapi cakkhuma pannacakkhunapi cakkhuma buddhacakkhunapi cakkhuma samantacakkhunapi cakkhuma. {889.3} Katham bhagava mamsacakkhunapi cakkhuma . mamsacakkhumhi bhagavato panca vanna samvijjanti nilo ca vanno pitako ca vanno lohitako ca vanno kanho ca vanno odato ca vanno . Yattha ca bhagavato akkhilomani patitthitani tam nilam hoti sunilam pasadikam dassaneyyam ummarapupphasamanam 1- . tassa parato pitakam hoti supitakam suvannavannam pasadikam dassaneyyam kannikarapupphasamanam . ubhato ca akkhikupani bhagavato lohitakani honti sulohitakani pasadikani dassaneyyani indagopakasamanani . Majjhe kanham hoti sukanham alukham siniddham 2- pasadikam dassaneyyam alaritthakasamanam 3- . tassa parato odatam hoti suodatam setam pandaram pasadikam dassaneyyam osadhitarakasamanam. {889.4} Tena bhagava pakatikena mamsacakkhuna attabhavapariyapannena purimasucaritakammabhinibbattena samanta yojanam passati divaceva rattinca. Yadapi caturangasamannagato andhakaro hoti suriyo ca atthangamito @Footnote: 1 Ma. umapupaphasamanam. 2 Po. Ma. suddham. 3 Ma. addaritthakasamanam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page550.

Hoti kalapakkho 1- ca uposatho hoti tibbo ca vanasando hoti maha ca akalamegho abbhutthito hoti . evarupepi caturangasamannagate andhakare samanta yojanam passati . natthi so kuto va kavatam va pakaro va pabbato va gaccho va lata va avaranam rupanam dassanaya . ekance tilaphalam nimittam katva tilavahe pakkhipeyya tanneva tilaphalam uddhareyya . evam parisuddham bhagavato pakatikam mamsacakkhu. Evam bhagava mamsacakkhunapi cakkhuma. {889.5} Katham bhagava dibbena cakkhunapi cakkhuma . bhagava dibbena cakkhuna visuddhena atikkantamanusakena satte passati cavamane upapajjamane hine panite suvanne dubbanne sugate duggate yathakammupage satte pajanati ime vata bhonto satta kayaduccaritena samannagata vaciduccaritena samannagata manoduccaritena samannagata ariyanam upavadaka micchaditthika micchaditthikammasamadana te kayassa bheda parammarana apayam duggatim vinipatam nirayam upapanna ime va pana bhonto satta kayasucaritena samannagata vacisucaritena samannagata manosucaritena samannagata ariyanam anupavadaka sammaditthika sammaditthikamma- samadana te kayassa bheda parammarana sugatim saggam lokam upapannati iti dibbena cakkhuna visuddhena atikkantamanusakena satte passati cavamane upapajjamane hine panite suvanne @Footnote: 1 Po. kalapakkhe.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page551.

Dubbanne sugate duggate yathakammupage satte pajanati. {889.7} Akankhamano ca bhagava ekampi lokadhatum passeyya dvepi lokadhatuyo passeyya tissopi lokadhatuyo passeyya catassopi lokadhatuyo passeyya pancapi lokadhatuyo passeyya dasapi lokadhatuyo passeyya visampi lokadhatuyo passeyya timsampi lokadhatuyo passeyya cattalisampi lokadhatuyo passeyya pannasampi lokadhatuyo passeyya sahassimpi culanikam lokadhatum passeyya dvisahassimpi majjhimikam lokadhatum passeyya tisahassimpi lokadhatum passeyya mahasahassimpi lokadhatum passeyya . so 1- yavatakam akankheyya tavatakam passeyya . evam parisuddham bhagavato dibbacakkhu. Evam bhagava dibbena cakkhunapi cakkhuma. {889.7} Katham bhagava pannacakkhunapi cakkhuma . bhagava mahapanno puthupanno hasapanno javanapanno tikkhapanno nibbedhikapanno pannappabhedakusalo pabhinnanano adhigatapatisambhido catuvesarajjappatto dasabaladhari purisasabho purisasiho purisanago purisajanno purisadhoreyho anantanano anantatejo anantayaso addho mahaddhano dhanava neta vineta anuneta sannapeta 2- nijjhapeta pekkhata 3- pasadeta. {889.8} So hi bhagava anuppannassa maggassa uppadeta asanjatassa maggassa sanjaneta anakkhatassa maggassa akkhata maggannu maggavidu maggakovido . magganuga ca pana @Footnote: 1 Ma. ayam patho natthi. 2 Po. Ma. pannapeta. 3 Po. Ma. pekkheta.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page552.

Etarahi savaka viharanti paccha samannagata . so hi bhagava janam janati passam passati cakkhubhuto nanabhuto dhammabhuto brahmabhuto vatta pavatta atthassa ninneta amatassa data dhammasami tathagato . natthi tassa bhagavato anatam adittham aviditam asacchikatam aphusitam pannaya . atitanagatapaccuppannam upadaya sabbe dhamma sabbakarena buddhassa bhagavato nanamukhe apatham agacchanti. {889.8} Yankinci neyyam nama atthi janitabbam attattho va parattho va ubhayattho va ditthadhammiko va attho samparayiko va attho uttano va attho gambhiro va attho gulho va attho paticchanno va attho neyyo va attho nito va attho anavajjo va attho nikkileso va attho vodano va attho parattho va sabbantam antobuddhanane parivattati. {889.9} Atite buddhassa bhagavato appatihatam nanam anagate appatihatam nanam paccuppanne appatihatam nanam . sabbam kayakammam buddhassa bhagavato nananuparivatti sabbam vacikammam sabbam manokammam buddhassa bhagavato nananuparivatti . yavatakam neyyam tavatakam nanam yavatakam nanam tavatakam neyyam neyyapariyantikam nanam nanapariyantikam neyyam neyyam atikkamitva nanam nappavattati nanam atikkamitva neyyapatho natthi annamanna- pariyantatthayino te dhamma . yatha dvinnam samuggapatalanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page553.

Sammaphusitanam hetthimam samuggapatalam uparimam nativattati uparimam samuggapatalam hetthimam nativattati annamannapariyantatthayino honti 1- evameva buddhassa bhagavato neyyanca nananca annamannapariyantatthayino yavatakam neyyam tavatakam nanam yavatakam nanam tavatakam neyyam neyyapariyantikam nanam nanapariyantikam neyyam neyyam atikkamitva nanam nappavattati nanam atikkamitva neyyapatho natthi annamannapariyantatthayino te dhamma. {889.9} Sabbadhammesu buddhassa bhagavato nanam parivattati . Sabbe dhamma buddhassa bhagavato avajjanapatibaddha akankhapatibaddha manasikarapatibaddha cittuppadapatibaddha . sabbasattesu buddhassa bhagavato nanam parivattati . sabbesam sattanam bhagava asayam janati anusayam janati caritam janati adhimuttim janati apparajakkhe maharajakkhe tikkhindriye mudindriye svakare dvakare suvinnapaye duvinnapaye bhabbabhabbe satte pajanati. {889.10} Sadevako loko samarako sabrahmako sassamanabrahmani paja sadevamanussa antobuddhanane parivattati . yatha yekeci macchakacchapa antamaso timitimingalam upadaya antomahasamudde parivattanti evameva sadevako loko samarako sabrahmako sassamanabrahmani paja sadevamanussa antobuddhanane parivattati . yatha yekeci pakkhi antamaso garulam venateyyam upadaya akasassa padese parivattanti evameva yepi te @Footnote: 1 Ma. ayam patho natthi. 2 Ma. evamevam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page554.

Sariputtasama pannaya tepi buddhananassa padese parivattanti. {889.11} Buddhananam devamanussanam pannam pharitva abhibhavitva titthati . yepi te khattiyapandita brahmanapandita gahapatipandita samanapandita nipuna kataparappavada valavedhirupa vobhindanta manne caranti pannagatena ditthigatani te panham 1- abhisankharitva abhisankharitva tathagatam upasankamitva pucchanti . [2]- kathita ca visajjita ca te panha bhagavata honti nidditthakarana upakkhittaka ca . te bhagavato sampajjanti . athakho bhagava tattha atirocati yadidam pannayati evam bhagava pannacakkhunapi cakkhuma. {889.10} Katham bhagava buddhacakkhunapi cakkhuma . bhagava buddhacakkhuna lokam volokento addasa satte apparajakkhe maharajakkhe tikkhindriye mudindriye svakare dvakare suvinnapaye duvinnapaye appekacce paralobhavajjabhayadassavino viharante . [3]- Seyyathapi nama uppaliniyam va paduminiyam va pundarikiniyam va appekaccani uppalani va padumani va pundarikani va udake jatani udake samvaddhani udakanugatani antonimugga- positani appekaccani uppalani va padumani va pundarikani va udake jatani udake samvaddhani samodakanthitani appekaccani uppalani va padumani va pundarikani va udake jatani udake samvaddhani udaka accuggamma titthanti upalittani udakena evameva 4- bhagava buddhacakkhuna lokam @Footnote: 1 Po. Ma. panhe. 2 Po. Ma. glhani ca paticchanunanica. 3 Ma. appekacce @na para ... viharante. 4 Ma. evamevam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page555.

Volokento addasa satte apparajakkhe maharajakkhe tikkhindriye mudindriye svakare dvakare suvinnapaye duvinnapaye appekacce paralokavajjabhayadassavino viharante . janati bhagava ayam puggalo ragacarito ayam dosacarito ayam mohacarito ayam vitakkacarito ayam saddhacarito ayam nanacaritoti. {889.11} Ragacaritassa bhagava puggalassa asubhakatham katheti . Dosacaritassa bhagava puggalassa mettabhavanam acikkhati . Mohacaritam 1- bhagava puggalam uddese paripucchaya kalena dhammassavane kalena dhammasakacchaya garusamvase niveseti . Vitakkacaritassa bhagava puggalassa anapanassatim acikkhati . Saddhacaritassa bhagava puggalassa pasadaniyam nimittam acikkhati buddhasubodhim dhammasudhammatam sanghasupatipattim silani ca attano . Nanacaritassa bhagava puggalassa vipassananimittam acikkhati aniccakaram dukkhakaram anattakaram. {889.12} Sele yatha pabbatamuddhanitthito yathapi passe janatam samantato tathupamam dhammamayam sumedha 2- pasadamaruyha samantacakkhu sokavakinnam 3- janatamapetasoko avekkhassu jatijarabhibhutanti. Evam bhagava buddhacakkhunapi cakkhuma. @Footnote: 1 Po. Ma. mohacaritassa bhagava puggalassa ... 2 Po. sumedhaso. @3 Ma. Yu. sokavatinnam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page556.

{889.12} Katham bhagava samantacakkhunapi cakkhuma . samantacakkhu vuccati sabbannutananam . bhagava sabbannutananena upeto samupeto upagato samupagato upapanno samupapanno samannagato. Na tassa aditthamidhatthi kinci atho avinnatamajanitabbam sabbam abhinnasi yadatthi neyyam tathagato tena samantacakkhuti. Evam bhagava samantacakkhunapi cakkhumati yatha dissati cakkhuma. [890] Sabbam tamam vinodetvati sabbam ragatamam dosatamam mohatamam manatamam ditthitamam kilesatamam duccaritatamam andhakaranam acakkhukaranam ananakaranam pannanirodhikam vighatapakkhikam anibbanasamvattanikam panuditva 1- pajahitva 2- vinoditva 3- byantikaritva anabhavangametvati sabbam tamam vinodetva. [891] Ekova ratimajjhagati bhagava pabbajjasankhatena eko adutiyatthena eko tanhaya pahanatthena eko ekantavitaragoti eko ekantavitadosoti eko ekantavitamohoti eko ekantanikkilesoti eko ekayanamaggam gatoti eko eko anuttaram sammasambodhim abhisambuddhoti eko. {891.1} Katham bhagava pabbajjasankhatena eko. Bhagava daharova samano susukalakeso bhaddena yobbannena samannagato pathamena @Footnote: 1 Ma. Yu. naditva panuditva. 2 Ma. jahitva. 3 vinodetva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page557.

Vayasa akamakanam matapitunam assumukhanam rudantanam vilapantanam natisangham pahaya sabbam yasapalibodham 1- chinditva puttadarapalibodham chinditva natipalibodham chinditva mittamaccapalibodham chinditva sannidhipalibodham chinditva kesamassum oharetva kasayani vatthani acchadetva agarasma anagariyam pabbajitva akincanabhavam 2- upagantva eko carati viharati iriyati vattati paleti yapeti yapeti evam bhagava pabbajjasankhatena eko. {891.2} Katham bhagava adutiyatthena eko. So evam pabbajito samano eko arannavanapatthani pantani senasanani patisevati appasaddani appanigghosani vijanavatani manussarahaseyyakani patisallanasaruppani so eko 3- gacchati eko titthati eko nisidati eko seyyam kappeti eko gamam pindaya pavisati eko patikkamati eko raho nisidati eko cankamam adhitthati eko carati [4]- viharati iriyati vattati paleti yapeti yapeti evam bhagava adutiyatthena eko. {891.3} Katham bhagava tanhaya pahanatthena eko. So evam eko adutiyo appamatto atapi pahitatto viharanto najja neranjaraya tire bodhirukkhamule mahapadhanam padahanto maram sasenam [5]- namucim pamattabandhum vidhamitva tanham jalinim saritam [6]- visattikam pajahati 7- vinodeti byantikaroti anabhavangameti. @Footnote: 1 Ma. gharavasapalibodham. 2 Ma. akincanabhavam. 3 Ma. Yu. eko carati. @4 Yu. eko. 5 Ma. kanham. 6 Ma. visaritam. 7 Ma. pajahasi vinodesi @byantim akasi anabhavangamesi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page558.

Tanhadutiyo puriso dighamaddhana samsaram itthabhavannathabhavam samsaram nativattati etamadinavam natva tanham dukkhassa sambhavam vitatanho anadano sato bhikkhu paribbajeti. Evam bhagava tanhaya pahanatthena eko. {891.4} Katham bhagava ekantavitaragoti eko. Ragassa pahinatta ekantavitaragoti eko . dosassa pahinatta ekantavitadosoti eko . mohassa pahinatta ekantavitamohoti eko . kilesanam pahinatta ekantanikkilesoti eko. {891.5} Katham bhagava ekayanamaggam gatoti eko. Ekayanamaggo vuccati cattaro satipatthana cattaro sammappadhana cattaro iddhippada pancindriyani panca balani satta bojjhanga ariyo atthangiko maggo. Ekayanam jatikhayantadassi maggam pajanati hitanukampi etena maggena atarimsu 1- pubbe tarissantiyeva 2- taranti oghanti. Evam bhagava ekayanamaggam gatoti eko. {891.6} Katham bhagava eko anuttaram sammasambodhim abhisambuddhoti eko . bodhi vuccati catusu maggesu nanam panna @Footnote: 1 Ma. tarimsu. 2 Ma. tarissanti ye ca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page559.

Pannindriyam pannabalam dhammavicayasambojjhango vimamsa vipassana sammaditthi . bhagava tena bodhinanena sabbe sankhara aniccati bujjhi sabbe sankhara dukkhati bujjhi sabbe dhamma anattati bujjhi avijjapaccaya sankharati bujjhi .pe. jatipaccaya jaramarananti bujjhi avijjanirodha sankharanirodhoti bujjhi .pe. Jatinirodha jaramarananirodhoti bujjhi idam dukkhanti bujjhi ayam dukkhasamudayoti bujjhi ayam dukkhanirodhoti bujjhi ayam dukkhanirodhagamini patipadati bujjhi ime asavati bujjhi ayam asavasamudayoti bujjhi ayam asavanirodhoti bujjhi ayam asavanirodhagamini patipadati bujjhi ime dhamma abhinneyyati bujjhi ime dhamma parinneyyati bujjhi ime dhamma pahatabbati bujjhi ime dhamma bhavetabbati bujjhi ime dhamma sacchikatabbati bujjhi channam phassayatananam samudayanca atthangamanca assadanca adinavanca nissarananca bujjhi pancannam upadanakkhandhanam samudayanca atthangamanca assadanca adinavanca nissarananca bujjhi catunnam mahabhutananca 1- samudayanca atthangamanca assadanca adinavanca nissarananca bujjhi yankinci samudayadhammam sabbantam nirodhadhammanti bujjhi. {891.7} Athava yankinci bujjhitabbam [2]- patibujjhitabbam sambujjhitabbam adhigantabbam phusitabbam 3- sacchikatabbam sabbantam tena bodhinanena bujjhi anubujjhi patibujjhi sambujjhi sammabujjhi adhigacchi @Footnote: 1 Ma. casaddo natthi. 2 Ma. anubujjhitabbam. 3 Ma. phassitabbam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page560.

Patilabhi 1- phusesi 2- sacchikasi evam bhagava eko anuttaram sammasambodhim abhisambuddhoti eko. {891.8} Ratimajjhagati ratinti nekkhammaratim pavivekaratim 3- upasamaratim sambodhiratim ajjhaga [4]- adhigacchi phusesi 2- sacchikasiti ekova ratimajjhaga. Tenaha sariputtatthero sadevakassa lokassa yatha dissati cakkhuma sabbam tamam vinodetva ekova 5- ratimajjhagati. [892] Tam buddham asitam tadim akuham ganimagatam bahunnamidha baddhanam atthi panhena agamam. [893] Tam buddham asitam tadinti buddhoti yo so bhagava sayambhu anacariyako pubbe ananussutesu dhammesu samam saccani abhisambujjhi tattha ca sabbannutam patto 6- balesu ca vasibhavam patto 7- . buddhoti kenatthena buddho . bujjhita saccaniti buddho . bodheta pajayati buddho . sabbannutaya buddho . Sabbadassavitaya buddho . abhinneyyataya 8- buddho . Vikasitaya 9- buddho . khinasavasankhatena buddho . nirupakkilesa- sankhatena buddho . ekantavitaragoti buddho . ekantavitadosoti buddho . ekantavitamohoti buddho . ekantanikkilesoti buddho . Ekayanamaggam gatoti buddho . Eko anuttaram sammasambodhim abhisambuddhoti buddho . abuddhivihatatta buddhipatilabhatta buddho . buddhoti @Footnote: 1 Ma. ayam patho natthi. 2 Ma. phassesi. 3 Ma. vivekaratim. @4 Ma. Yu. samajjhaga. 5 Yu. eko ca. 6-7 Ma. papuni. 8 Yu. ananneyyataya. @Ma. anannaneyyataya. 9 visavitaya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page561.

Netam namam 1- matara katam na pitara katam na bhatara katam na bhaginiya katam na mittamaccehi katam na natisalohitehi katam na samanabrahmanehi katam na devatahi katam vimokkhantikametam buddhanam bhagavantanam bodhiya mule saha sabbannutananassa patilabha sacchika pannatti yadidam buddhoti tam buddham. [894] Asitanti dve nissaya tanhanissayo ca ditthinissayo ca. Katamo tanhanissayo . yavata 2- tanhasankhatena simakatam mariyadikatam odhikatam pariyantikatam 3- pariggahitam mamayitam idam mamam 4- etam mamam ettakam mamam ettavata mamam mama rupa sadda gandha rasa photthabba attharana papurana 5- dasidasa ajelaka kukkutasukara hatthigavassavalava khettam vatthu hirannam suvannam gamanigamarajadhaniyo ratthanca janapado ca koso ca kotthagaranca kevalampi mahapathavim tanhavasena mamayati yavata atthasatatanhaviparitam ayam tanhanissayo. {894.1} Katamo ditthinissayo . visativatthuka sakkayaditthi dasavatthuka micchaditthi dasavatthuka antaggahika ditthi ya evarupa ditthi ditthigatam ditthigahanam ditthikantaro ditthivisukayikam 6- ditthivipphanditam ditthisamyojanam gaho patiggaho abhiniveso paramaso kummaggo micchapatho micchattam titthayatanam vipariyesaggaho viparitaggaho @Footnote: 1 Ma. ime patha natthi. 2 Ma. yava. 3 Ma. pariyantakatam. 4 Ma. mama. @ito param idisameva. 5 Ma. pavurana. 6 Ma. ditthivisukayikam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page562.

Vippallasaggaho micchagaho ayathavakasmim yathavakanti gaho yavata dvasatthi ditthigatani ayam ditthinissayo. {894.2} Buddhassa bhagavato tanhanissayo pahino ditthinissayo patinissattho . tanhanissayassa pahinatta ditthinissayassa patinissatthatta bhagava cakkhum anissito 1- sotam ghanam jivham kayam manam anissito rupe sadde gandhe rase photthabbe kulam ganam avasam labham yasam pasamsam sukham civaram pindapatam senasanam gilanapaccayabhesajja- parikkharam kamadhatum rupadhatum arupadhatum kamabhavam rupabhavam arupabhavam sannabhavam asannabhavam nevasannanasannabhavam ekavokarabhavam catuvokarabhavam pancavokarabhavam atitam anagatam paccuppannam ditthasuta muta vinnatabbe dhamme [2]- anissito anallino anupagato anajjhosito anadhimutto nikkhanto nissattho vippamutto visannutto vimariyadikatena cetasa viharatiti tam buddham asitam. [895] Tadinti bhagava pancahakarehi tadi 3- itthanitthe tadi cattaviti tadi tinnaviti tadi muttaviti tadi tamniddesa tadi. {895.1} Katham bhagava itthanitthe tadi . bhagava labhepi tadi alabhepi tadi yasepi tadi ayasepi tadi pasamsayapi tadi nindayapi tadi sukhepi tadi dukkhepi tadi. Ekance 4- baham gandhena limpeyyum ekance 4- baham vasiya taccheyyum . amukasmim natthi @Footnote: 1 Ma. sabbattha asito. 2 Ma. Yu. asito. 3 Ma. tadi. ito param idisameva. @4 Ma. ekacce.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page563.

Rago amukasmim natthi patigham . anunayapatighavippahino ugghatinigghativitivatto anurodhavirodhasamatikkanto . Evam bhagava itthanitthe tadi. {895.2} Katham bhagava cattaviti tadi . bhagavato 1- rago catto vanto mutto pahino patinissattho . doso moho kodho upanaho makkho palaso issa macchariyam maya satheyyam thambho sarambho mano atimano mado pamado sabbe kilesa sabbe duccarita sabbe daratha sabbe parilaha sabbe santapa sabbakusalabhisankhara catta vanta mutta pahina patinissattha. Evam bhagava cattaviti tadi. {895.3} Katham bhagava tinnaviti tadi . Bhagava kamogham tinno bhavogham tinno ditthogham tinno avijjogham tinno sabbasamsarapatham tinno uttinno 2- nittinno atikkanto samatikkanto vitivatto . So vutthavaso cinnacarano gataddho gatadiso gatakotiko 3- palitabrahmacariyo uttamaditthippatto bhavitamaggo pahinakileso patividdhakuppo sacchikatanirodho . dukkham tassa parinnatam samudayo pahino maggo bhavito nirodho sacchikato abhinneyyam abhinnatam parinneyyam parinnatam pahatabbam pahinam bhavetabbam bhavitam sacchikatabbam sacchikatam . so ukkhittapaligho 4- sankinnaparikkho abbulhesiko niraggalo ariyo pannaddhajo pannabharo visannutto pancangavippahino @Footnote: 1 Ma. bhagavata. 2 Yu. ayam patho natthi. 3 Ma. gatakotiyo. 4 Ma. patigho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page564.

Chalangasamannagato ekarakkho caturapasseno panunnapaccekasacco samavayasatthesano anavilasankappo passaddhakayasankharo suvimuttacitto suvimuttapanno kevali vusitava uttamapuriso paramapuriso paramappattippatto. {895.4} So neva acinati 1- na apacinati 2- apacinitva thito neva pajahati na upadiyati pajahitva thito neva visineti 3- na ussineti visinetva thito neva vidhupeti 4- na sandhupeti vidhupetva thito asekkhena silakkhandhena samannagatatta thito asekkhena samadhikkhandhena samannagatatta thito asekkhena pannakkhandhena samannagatatta thito asekkhena vimuttikkhandhena samannagatatta thito asekkhena vimuttinanadassanakkhandhena samannagatatta thito saccam patipadayitva 5- thito evam samatikkamitva thito kilesaggim pariyadayitva 6- thito aparigamanataya thito kutam 7- samadaya thito muttipatisevanataya 8- thito mettaya parisuddhiya thito karunaya parisuddhiya thito muditaya parisuddhiya thito upekkhaya parisuddhiya thito accantaparisuddhiya thito akammannataya parisuddhiya thito vimuttatta thito santusitatta thito khandhapariyante thito dhatupariyante thito ayatanapariyante thito gatipariyante thito uppattipariyante thito patisandhipariyante thito bhavapariyante thito samsarapariyante thito vattapariyante thito antimabhave thito antimasamussaye thito antimadehadharo bhagava. @Footnote: 1 Ma. acinati. 2 apacinati. 3 Ma. samsibbati. 4 Ma. vidhu. 5 Ma. @sampatipadiyitva. 6 Ma. pariyadiyitva. 7 Ma. katam. 8 Ma. mutta.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page565.

Tassayam pacchimako bhavo carimoyam samussayo jatimaranasamsaro natthi tassa punabbhavoti. Evam bhagava tinnaviti tadi {895.5} katham bhagava muttaviti tadi . bhagavato raga cittam muttam vimuttam suvimuttam . dosa cittam muttam vimuttam suvimuttam. Moha cittam muttam vimuttam suvimuttam . kodha upanaha makkha palasa issaya macchariya mayaya satheyya thambha sarambha mana atimana mada pamada sabbakilesehi sabbaduccaritehi sabbadarathehi sabbaparilahehi sabbasantapehi sabbakusalabhisankharehi cittam muttam vimuttam suvimuttam. Evam bhagava muttaviti tadi. {895.6} Katham bhagava tamniddesa tadi. Bhagava sile sati silavati tamniddesa tadi . saddhaya sati saddhoti tamniddesa tadi . Viriye sati viriyavati tamniddesa tadi . satiya sati satimati tamniddesa tadi . samadhismim sati samahitoti tamniddesa tadi . Pannaya sati pannavati tamniddesa tadi . vijjaya sati tevijjoti tamniddesa tadi . abhinnaya sati chalabhinnoti tamniddesa tadi . Bale 1- sati dasabaloti tamniddesa tadi . evam bhagava tamniddesa taditi tam buddham asitam tadim. [896] Akuham ganimagatanti akuhoti tini kuhanavatthuni paccayapatisevanasankhatam @Footnote: 1 Ma. dasabale.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page566.

Patisevanasankhatam kuhanavatthu iriyapathasankhatam kuhanavatthu samantajappanasankhatam kuhanavatthu. {896.1} Katamam paccayapatisevanasankhatam kuhanavatthu. Idha gahapatika bhikkhum nimantenti civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharehi . So papiccho icchapakato atthiko civarapindapatasenasanagilana- paccayabhesajjaparikkharanam bhiyyokamyatam upadaya civaram paccakkhati pindapatam paccakkhati senasanam paccakkhati gilanapaccayabhesajjaparikkharam paccakkhati. {896.2} So evamaha kim samanassa mahagghena civarena etam saruppam yam samano susana va sankarakuta va papanika va nantakani uccinitva sanghatim karitva dhareyya kim samanassa mahagghena pindapatena etam saruppam yam samano unchacariyaya pindiyalopena jivikam kappeyya kim samanassa mahagghena senasanena etam saruppam yam samano rukkhamuliko va assa sosaniko va abbhokasiko va kim samanassa mahagghena gilanapaccayabhesajjaparikkharena etam saruppam yam samano putimuttena haritakikhandena osatham kareyyati tadupadaya lukham civaram dhareti lukham pindapatam bhunjati lukham senasanam patisevati lukham gilanapaccaya- bhesajjaparikkharam patisevati. {896.3} Tamenam gahapatika evam jananti ayam samano appiccho santuttho pavivitto asamsattho araddhaviriyo dhutavadoti bhiyyo bhiyyo nimantenti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page567.

Civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharehi . so evamaha tinnam sammukhibhava saddho kulaputto bahum punnam pasavati saddhaya sammukhibhava saddho kulaputto bahum punnam pasavati deyyadhammassa sammukhibhava saddho kulaputto bahum punnam pasavati dakkhineyyanam sammukhibhava saddho kulaputto bahum punnam pasavati tumhakancevayam saddha atthi deyyadhammo ca samvijjati ahanca patiggahako sacaham na patiggahessami evam tumhe punnena paribahira bhavissatha na mayham imina attho apica tumhakamyeva anukampaya patigganhamiti tadupadaya bahumpi civaram patigganhati bahumpi pindapatam patigganhati bahumpi senasanam patigganhati bahumpi gilanapaccaya- bhesajjaparikkharam patigganhati . ya evarupa bhakutika bhakutiyam kuhana kuhayana kuhitattam idam vuccati paccayapatisevanasankhatam kuhanavatthu. {896.4} Katamam iriyapathasankhatam kuhanavatthu. Idhekacco papiccho icchapakato sambhavanadhippayo evam mam jano sambhavessatiti gamanam santhapeti thanam santhapeti nisajjam santhapeti seyyam 1- santhapeti panidhaya gacchati panidhaya titthati panidhaya nisidati panidhaya seyyam kappeti samahito viya gacchati samahito viya titthati samahito viya nisidati samahito viya seyyam kappeti apathakajjhayiva hoti . ya evarupa iriyapathassa athapana @Footnote: 1 Ma. sayanam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page568.

Thapana santhapana bhakutika bhakutiyam kuhana kuhayana kuhitattam idam vuccati iriyapathasankhatam kuhanavatthu. {896.5} Katamam samantajappanasankhatam kuhanavatthu . idhekacco papiccho icchapakato sambhavanadhippayo evam mam jano sambhavessatiti ariyadhammasannissitam vacam bhasati yo evarupam civaram dhareti so samano mahesakkhoti bhanati yo evarupam pattam dhareti lohathalakam dhareti dhammakarakam dhareti parisavanam dhareti kuncikam dhareti upahanam dhareti kayabandhanam dhareti ayogam dhareti so samano mahesakkhoti bhanati. Yassa evarupo upajjhayo so samano mahasekkhoti bhanati . yassa evarupo acariyo [1]- samanupajjhayaka samanacariyaka mitta sandittha sambhatta sahaya so samano mahesakkhoti bhanati. {896.6} Yo evarupe vihare vasati so samano mahesakkhoti bhanati . yo evarupe addhayoge vasati pasade vasati hammiye vasati guhayam vasati lene vasati kutiya vasati kutagare vasati atte vasati male vasati uddande 2- vasati upatthanasalayam vasati mandape vasati rukkhamule vasati so samano mahesakkhoti bhanati. Athava korajikakorajiko bhakutikabhakutiko kuhakuho lapalapo mukhasambhavito ayam samano imasam evarupanam santanam viharasamapattinam labhiti tadisam gambhiram gulham nipunam paticchannam lokuttarasunnatapatisamyuttam @Footnote: 1 Po. Ma. evarupa . 2 Po. Yu. uttande.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page569.

Katham katheti . ya evarupa bhakutika bhakutiyam kuhana kuhayana kuhitattam idam vuccati samantajappanasankhatam kuhanavatthu. {896.7} Buddhassa bhagavato imani tini kuhanavatthuni pahinani samucchinnani vupasantani patippassaddhani abhabbuppattikani nanaggina daddhani tasma buddho akuhoti akuham. [897] Ganimagatanti ganiti gani . bhagava ganacariyoti gani . Ganassa satthati gani . ganam pariharatiti gani . ganam ovadatiti gani. Ganam anusasatiti gani . visarado ganam upasankamatiti gani . ganassa sussusati sotam odahati annacittam upatthapetiti gani . ganam akusala vutthapetva kusale patitthapetiti gani . bhikkhuganassa gani . bhikkhuniganassa gani . upasakaganassa gani . upasikaganassa gani . rajaganassa gani . khattiyaganassa gani . brahmanaganassa gani . vessaganassa gani . suddaganassa gani . brahmaganassa gani . Devaganassa gani . sanghi 1- gani ganacariyo agato upagato samupagato sampatto sankassanagaranti akuham ganimagatam. [898] Bahunnamidha baddhananti bahunnanti bahunnam khattiyanam brahmananam vessanam suddanam gahatthanam pabbajitanam devanam manussanam . baddhananti baddhanam baddhacaranam paricarikanam 2- sissannti bahunnamidha baddhanam. @Footnote: 1 Po. Ma. sanghim ganim ganacariyam agantiupagatam samupagatam samuppannam. @2 Ma. paricarakanam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page570.

[899] Atthi panhena agamanti panhena atthiko agatomhi panham pucchitukamo agatomhi panham sotukamo agatomhiti evampi atthi panhena agamam . athava panhatthikanam panhapucchakanam panham sotukamanam agamanam abhikkamanam upasankamanam payirupasana siyati evampi atthi panhena agamam . athava panhagamo tuyham atthi [1]- tvamasi alamatto maya pucchitam kathetum vissajjetum vattussetam 2- bharanti evampi atthi panhena agamam . Tenaha sariputtatthero tam buddham asitam tadim akuham ganimagatam bahunnamidha baddhanam atthi panhena agamanti. [900] Bhikkhuno vijigucchato bhajato rittamasanam rukkhamulam susanam va pabbatanam guhasu va. [901] Bhikkhuno vijigucchatoti bhikkhunoti kalyanaputhujjanassa va bhikkhuno sekkhassa vati bhikkhuno . vijigucchatoti jatiya vijigucchato jaraya byadhina maranena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upayasehi vijigucchato nerayikena dukkhena tiracchanayonikena dukkhena pittivisayikena dukkhena manusakena dukkhena gabbhokkantimulakena dukkhena gabbhe thitimulakena dukkhena gabbhavutthanamulakena dukkhena jatassupanibandhakena dukkhena jatassa paradheyyakena dukkhena attupakkamena dukkhena parupakkamena dukkhena dukkhadukkhena sankharadukkhena @Footnote: 1 Ma. tvampi panha . 2 Po. Ma. vahassetam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page571.

Viparinamadukkhena cakkhurogena dukkhena sotarogena dukkhena ghanarogena dukkhena jivharogena dukkhena kayarogena dukkhena sisarogena dukkhena kannarogena dukkhena mukharogena dukkhena dantarogena dukkhena kasena sasena pinasena dahena jarena kucchirogena mucchaya pakkhandikaya sulaya visucikaya kutthena gandena kilasena sosena apamarena dadduya kanduya kacchuya rakhasaya vitacchikaya lohitena pittena madhumehena amsaya pilakaya bhagandalaya pittasamutthanehi abadhehi semhasamutthanehi abadhehi vatasamutthanehi abadhehi sannipatikehi abadhehi utuparinamajehi abadhehi visamapariharajehi abadhehi opakkamikehi abadhehi kammavipakajehi abadhehi sitena unhena jighacchaya pipasaya uccarena passavena damsamakasavatatapasirimsapasamphassehi dukkhehi matumaranena dukkhena pitumaranena dukkhena bhatumaranena dukkhena bhaginimaranena dukkhena puttamaranena dukkhena dhitumaranena dukkhena natibyasanena bhogabyasanena rogabyasanena silabyasanena ditthibyasanena dukkhena vijigucchato attiyato harayato jigucchatoti bhikkhuno vijigucchato. [902] Bhajato rittamasananti asanam vuccati yattha nisidati manco pitham bhisi tattika cammakhando tinasantharo 1- pannasantharo palalasantharo . tam asanam asappayarupadassanena rittam vivittam @Footnote: 1 .. santharotipi patho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page572.

Pavivittam asappayasaddassavanena rittam vivittam pavivittam .pe. Asappayehi pancahi kamagunehi rittam vivittam pavivittam . tam asanam bhajato sambhajato sevato nisevato samsevato patisevatoti bhajato rittamasanam. [903] Rukkhamulam susanam vati rukkhamulamyeva rukkhamulam susanamyeva susananti rukkhamulam susanam va. [904] Pabbatanam guhasu vati pabbatayeva pabbata kandarayeva kandara giriguhayeva giriguha pabbatantarikayo vuccanti pabbatagabbhara 1- pabbatananti pabbatanam guhasu va . tenaha sariputtatthero bhikkhuno vijigucchato bhajato rittamasanam rukkhamulam susanam va pabbatanam guhasu vati. [905] Uccavacesu sayanesu givanto tattha bherava yehi bhikkhu na vedheyya nigghose sayanasane. [906] Uccavacesu sayanesuti uccavacesuti uccavacesu hinappanitesu chekapapakesu . sayanesuti 2- sayanam vuccati senasanam viharo addhayogo pasado hammiyam guhati uccavacesu sayanesu. [907] Givanto 3- tattha bheravati givantoti givanto kujjanto nadanto saddam karonto . athava kivanto kati kittaka kivataka kivabahuka 4- . te bheravati siha byaggha dipi acchataraccha koka @Footnote: 1 Ma. pabbatapabbharati pabbatanam guhasu va. 2 Ma. ayam patho na dissati. @3 Ma. kivanto. sabbattha idisameva. 4 Ma. kivabahuka te.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page573.

Gomahisa hatthi ahi vicchika satapadi cora va assu manava katakamma va akatakamma vati givanto tattha bherava. [908] Yehi bhikkhu na vedheyyati yehiti yehi bheravehi bherave passitva va sunitva va na vedheyya nappavedheyya na sampavedheyya na taseyya na uttaseyya na parittaseyya na bhayeyya na santasam apajjeyya abhiru assa acchambhi anutrasi apalayi pahinabhayabheravo vigatalomahamso vihareyyati yehi bhikkhu na vedheyya. [909] Nigghose sayanasaneti appasadde appanigghose vijanavate manussarahaseyyake patisallanasaruppe senasaneti nigghose sayanasane. Tenaha sariputtatthero uccavacesu sayanesu givanto tattha bherava yehi bhikkhu na vedheyya nigghose sayanasaneti. [910] Kati parissaya loke gacchato agatam disam 1- ye bhikkhu abhisambhave pantamhi sayanasane. [911] Kati parissaya loketi katiti kati kittaka kivataka kivabahuka . parissayati dve parissaya pakataparissaya ca paticchannaparissaya ca. {911.1} Katame pakataparissaya . siha byaggha dipi acchataraccha koka gomahisa hatthi ahi vicchika satapadi cora va assu @Footnote: 1 amatam disantipi patho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page574.

Manava katakamma va akatakamma va cakkhurogo sotarogo ghanarogo jivharogo kayarogo sisarogo kannarogo mukharogo dantarogo kaso saso pinaso daho jaro kucchirogo muccha pakkhandika sula visucika kuttham gando kilaso soso apamaro daddu kandu kacchu rakhasa vitacchika lohitam pittam madhumeho amsa pilaka bhagandala pittasamutthana abadha semhasamutthana abadha vatasamutthana abadha sannipatika abadha utuparinamaja abadha visamapariharaja abadha opakkamika abadha kammavipakaja abadha sitam unham jighaccha pipasa uccaro passavo damsamakasavatatapasirimsapasamphasso iti va 1- ime vuccanti pakataparissaya. {911.2} Katame paticchannaparissaya . kayaduccaritam vaciduccaritam manoduccaritam kamacchandanivaranam byapadanivaranam thinamiddhanivaranam uddhaccakukkuccanivaranam vicikicchanivaranam rago doso moho kodho upanaho makkho palaso issa macchariyam maya satheyyam thambho sarambho mano atimano mado pamado sabbe kilesa sabbe duccarita sabbe daratha sabbe parilaha sabbe santapa sabbakusalabhi sankhara ime vuccanti paticchannaparissaya. {911.3} Parissayati kenatthena parissaya. Parisahantiti parissaya. Parihanaya samvattantiti parissaya. Tatrasayati parissaya. @Footnote: 1 ma iti vati na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page575.

Katham parisahantiti parissaya . te parissaya tam puggalam sahanti parisahanti abhibhavanti ajjhottharanti pariyadiyanti maddanti . evam parisahantiti parissaya. {911.4} Katham parihanaya samvattantiti parissaya. Te parissaya kusalanam dhammanam parihanaya antarayaya samvattanti . katamesam kusalanam dhammanam . sammapatipadaya anulomapatipadaya apaccanika patipadaya [1]- anvatthapatipadaya dhammanudhammapatipadaya silesu paripurikaritaya 2- indriyesu guttadvarataya bhojane mattannutaya *- jagariyanuyogassa satisampajannassa catunnam satipatthananam bhavananuyogassa catunnam sammappadhananam catunnam iddhippadanam pancannam indriyanam pancannam balanam sattannam bojjhanganam ariyassa atthangikassa maggassa bhavananuyogassa imesam kusalanam dhammanam parihanaya antarayaya samvattanti . evam parihanaya samvattantiti parissaya. {911.5} Katham tatrasayati parissaya. Tatthete papaka akusala dhamma uppajjanti attabhavasannissaya . yatha bile bilasaya pana sayanti dake dakasaya pana sayanti vane vanasaya pana sayanti rukkhe rukkhasaya pana sayanti evameva tatthete papaka akusala dhamma uppajjanti attabhavasannissayati evampi tatrasayati parissaya. @Footnote: 1 Ma. aviruddhapatipadaya. 2 Ma. Yu. paripurakaritaya. @* mikar—kr khagoe ttannutaya peDna mattannutaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page576.

{911.6} Vuttam hetam bhagavata santevasiko bhikkhave bhikkhu sacariyako dukkham na phasu viharati kathanca bhikkhave bhikkhu santevasiko sacariyako dukkham na phasu viharati idha bhikkhave bhikkhuno cakkhuna rupam disva uppajjanti papaka akusala dhamma sarasankappa sannojaniya tyassa anto vasanti anvassavanti papaka akusala dhammati tasma santevasikoti vuccati te nam samudacaranti papaka akusala dhammati tasma sacariyakoti vuccati {911.7} puna ca param bhikkhave bhikkhuno sotena saddam sutva ghanena gandham ghayitva jivhaya rasam sayitva kayena photthabbam phusitva manasa dhammam vinnaya uppajjanti papaka akusala dhamma sarasankappa sannojaniya tyassa anto vasanti anvassavanti papaka akusala dhammati tasma santevasikoti vuccati te nam samudacaranti papaka akusala dhammati tasma sacariyakoti vuccati evam kho bhikkhave bhikkhu santevasiko sacariyako dukkham na phasu viharatiti. Evampi tatrasayati parissaya. {911.8} Vuttam hetam bhagavata tayome bhikkhave antaramala antaraamitta antarasapatta antaravadhaka antarapaccatthika katame tayo lobho bhikkhave antaramalo antaraamitto antarasapatto antaravadhako antarapaccatthiko doso bhikkhave antaramalo antaraamitto antarasapatto antaravadhako antarapaccatthiko

--------------------------------------------------------------------------------------------- page577.

Moho bhikkhave antaramalo antaraamitto antarasapatto antaravadhako antarapaccatthiko ime kho bhikkhave tayo antaramala antaraamitta antarasapatta antaravadhaka antarapaccatthika. Anatthajanano lobho lobho cittappakopano bhayamantarato jatam tam jano navabujjhati luddho attham na janati luddho dhammam na passati andhatamam tada hoti yam lobho sahate naram anatthajanano doso doso cittappakopano bhayamantarato jatam tam jano navabujjhati kuddho attham na janati kuddho dhammam na passati andhatamam tada hoti yam kodho 1- sahate naram anatthajanano moho moho cittappakopano bhayamantarato jatam tam jano navabujjhati mulho attham na janati mulho dhammam na passati andhatamam tada hoti yam moho saha te naranti. Evampi tatrasayati parissaya. {911.9} Vuttam hetam bhagavata tayo kho maharaja purisassa dhamma ajjhattam uppajjamana uppajjanti ahitaya dukkhaya aphasuviharaya katame tayo lobho kho maharaja purisassa dhammo ajjhattam uppajjamano uppajjati ahitaya dukkhaya aphasuviharaya doso @Footnote: 1 Ma. yam doso.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page578.

Kho maharaja purisassa dhammo ajjhattam uppajjamano uppajjati ahitaya dukkhaya aphasuviharaya moho kho maharaja purisassa dhammo ajjhattam uppajjamano uppajjati ahitaya dukkhaya aphasuviharaya ime kho maharaja tayo purisassa dhamma ajjhattam uppajjamana uppajjanti ahitaya dukkhaya aphasuviharayati. {911.10} Lobho doso ca moho ca purisam papacetasam himsanti attasambhuta tacasaramva samphalanti. Evampi tatrasayati parissaya. Vuttam hetam bhagavata rago ca doso ca itonidana arati rati 1- lomahamso itojato ito samutthaya manovitakka kumaraka dhankamivossajjantiti. Evampi tatrasayati parissaya . loketi manussaloketi kati parissaya loke. [912] Gacchato agatam disanti agatadisa vuccati amatanibbanam yo so sabbasankharasamatho sabbupadhipatinissaggo tanhakkhayo virago nirodho nibbanam . agatapubba na disa gatapubba imina dighena addhuna . samatittikam anavasesam telapattam yatha parihareyya evam sacittamanurakkheyya 2- patthayamano disam agatapubbam . agatapubbam disam @Footnote: 1 Ma. Yu. arati rati. 2 Ma. sacittamanurakkhe patthayano.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page579.

Vajato gacchato abhikkamatoti gacchato agatam disam. [913] Ye bhikkhu abhisambhaveti yeti ye parissaye abhisambhaveyya abhibhaveyya ajjhotthareyya pariyadiyeyya maddeyyati ye bhikkhu abhisambhave. [914] Pantamhi sayanasaneti ante pante pariyante selante va vanante va udakante va nadante va yattha na kasiyati na vapiyati janantam atikkamitva manussanam anupacare senasaneti pantamhi sayanasane. Tenaha sariputtatthero kati parissaya loke gacchato agatam disam ye bhikkhu abhisambhave pantamhi sayanasaneti. [915] Kyassa byappathayo assu kyassassu idha gocara kani silabbatanassu 1- pahitattassa bhikkhuno. [916] Kyassa byappathayo assuti kidisena byappathena samannagato assa kimsanthitena kimpakarena kimpatibhagenati vaciparisuddhim pucchati. {916.1} Katama vaciparisuddhi. Idha bhikkhu musavadam pahaya musavada pativirato hoti saccavadi saccasandho theto paccayiko avisamvadako lokassa pisunam vacam pahaya pisunaya vacaya pativirato hoti ito sutva na amutra akkhata imesam bhedaya amutra va sutva na imesam akkhata amusam bhedaya iti bhinnanam va sandhata @Footnote: 1 Ma. silabbatanassu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page580.

Sahitanam va anuppadata samaggaramo samaggarato samagganandi samaggakaranim vacam bhasita hoti pharusam vacam pahaya pharusaya vacaya pativirato hoti ya sa vaca nela kannasukha pemaniya hadayangama pori bahujanakanta bahujanamanapa tatharupim vacam bhasita hoti samphappalapam pahaya samphappalapa pativirato hoti kalavadi bhutavadi atthavadi dhammavadi vinayavadi nidhanavatim vacam bhasita hoti kalena sapadesam pariyantavatim atthasanhitam catuhi vacisucaritehi samannagato catuddosapagatam vacam bhasati battimsaya tiracchanakathaya arato assa virato pativirato nikkhanto nissattho vippamutto visannutto vimariyadikatena cetasa viharati 1- dasa kathavatthuni katheti seyyathidam appicchakatham santutthikatham pavivekakatham asamsaggakatham viriyarambhakatham silakatham samadhikatham pannakatham vimuttikatham vimuttinanadassanakatham satipatthanakatham sammappadhanakatham iddhippadakatham indriyakatham balakatham bojjhangakatham maggakatham phalakatham nibbanakatham katheti vacaya yato yatto patiyatto gutto gopito rakkhito samvuto ayam vaciparisuddhi . edisaya vaciparisuddhiya samannagato assati kyassa byappathayo assu. [917] Kyassassu idha gocarati kidisena gocarena samannagato assa kimsanthitena kimpakarena kimpatibhagenati gocaram pucchati . atthi agocaro atthi gocaro. @Footnote: 1 Yu. vihareyya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page581.

{917.1} Katamo agocaro . Idhekacco vesiyagocaro va hoti vidhavagocaro 1- va hoti thulakumarigocaro va hoti pandakagocaro va hoti bhikkhunigocaro va hoti panagaragocaro va hoti samsattho viharati rajuhi rajamahamattehi titthiyehi titthiyasavakehi ananulomikena gihisamsaggena yani va pana tani kulani assaddhani appasannani anopanabhutani akkosakaparibhasakani anatthakamani ahitakamani aphasukamani ayogakkhemakamani bhikkhunam bhikkhuninam upasakanam upasikanam tatharupani kulani sevati bhajati payirupasati ayam vuccati agocaro . athava antaragharam pavittho vithim patipanno asamvuto gacchati hatthim olokento assam olokento ratham olokento pattim olokento itthiyo olokento purise olokento kumarake olokento kumarikayo olokento antarapanam olokento gharamukhani olokento uddham olokento adho olokento disavidisam pekkhamano 2- gacchati ayampi vuccati agocaro. {917.2} Athava cakkhuna rupam disva nimittaggahi hoti anubyanjanaggahi yatvadhikaranamenam .pe. manindriyam asamvutam viharantam abhijjhadomanassa papaka akusala dhamma anvassaveyyum tassa na samvaraya patipajjati na rakkhati manindriyam manindriye na samvaram apajjati ayampi vuccati agocaro . yatha va paneke bhonto samanabrahmana saddhadeyyani bhojanani bhunjitva te @Footnote: 1 Ma. vidhavagocaro. 2 Ma. vipekkhamano.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page582.

Evarupam visukadassanam anuyutta viharanti seyyathidam naccam gitam vaditam pekkham akkhanam panissaram vetalam kumbhathunam sobhanagarakam 1- candalam vamsam dhovanam hatthiyuddham assayuddham mahisayuddham [2]- usabhayuddham ajayuddham mendayuddham kukkutayuddham vattakayuddham dandayuddham mutthiyuddham nibbuddham uyyodhikam balaggam senabyuham anikadassanam iti va iti evarupam visukadassanam anuyutta honti ayampi vuccati agocaro . Pancapi kamaguna agocaro. {917.3} Vuttam hetam bhagavata ma bhikkhave agocare caratha paravisaye agocare bhikkhave caratam paravisaye lacchati maro otaram lacchati maro arammanam ko ca bhikkhave bhikkhuno agocaro paravisayo yadidam panca kamaguna katame panca cakkhuvinneyya rupa ittha kanta manapa piyarupa kamupasanhita rajaniya sotavinneyya sadda ghanavinneyya gandha jivhavinneyya rasa kayavinneyya photthabba ittha kanta manapa piyarupa kamupasanhita rajaniya ayam vuccati bhikkhave bhikkhuno agocaro paravisayoti. Ayampi vuccati agocaro. {917.4} Katamo gocaro . idha bhikkhu na vesiyagocaro hoti na vidhavagocaro hoti na thulakumarigocaro hoti na pandakagocaro hoti na bhikkhunigocaro hoti na panagaragocaro hoti asamsattho viharati rajuhi rajamahamattehi titthiyehi titthiyasavakehi @Footnote: 1 Ma. sobhanakam. 2 Yu. samyuddham.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page583.

Ananulomikena gihisamsaggena yani va pana tani kulani saddhani pasannani opanabhutani kasavapajjotani isivatapativatani atthakamani hitakamani phasukamani yogakkhemakamani bhikkhunam bhikkhuninam upasakanam upasikanam tatharupani kulani sevati bhajati payirupasati ayam vuccati gocaro . athava bhikkhu antaragharam pavittho vithim patipanno samvuto gacchati na hatthim olokento na assam olokento na ratham olokento na pattim olokento .pe. na disavidisam pekkhamano gacchati ayampi vuccati gocaro. {917.5} Athava [1]- cakkhuna rupam disva na nimittaggahi hoti .pe. manindriye samvaram apajjati ayampi vuccati gocaro . Yatha va paneke bhonto samanabrahmana saddhadeyyani bhojanani bhunjitva te evarupam visukadassanam ananuyutta viharanti seyyathidam naccam gitam vaditam .pe. anikadassanam iti va iti evarupa visukadassananuyoga pativirato hoti ayampi vuccati gocaro . Cattaropi satipatthana gocaro . vuttam hetam bhagavata gocare bhikkhave caratha sake pittike visaye gocare bhikkhave caratam sake pittike visaye na lacchati maro otaram na lacchati maro arammanam ko ca bhikkhave bhikkhuno gocaro sako pittiko visayo yadidam cattaro satipatthana katame cattaro idha bhikkhave bhikkhu kaye kayanupassi viharati atapi sampajano satima vineyya @Footnote: 1 Ma. bhikkhu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page584.

Loke abhijjhadomanassam vedanasu citte dhammesu dhammanupassi viharati atapi sampajano satima vineyya loke abhijjhadomanassam ayam vuccati bhikkhave bhikkhuno gocaro sako pittiko visayoti. Ayampi vuccati gocaro . idisena gocarena samannagato assati kyassassu idha gocara. [918] Kani silabbatanassuti kidisena silabbattena samannagato assa kimsanthitena kimpakarena kimpatibhagenati silabbattaparisuddhim pucchati. {918.1} Katama silabbattaparisuddhi 1- . atthi silanceva vattanca atthi vattam na silam. {918.2} Katamam silanceva vattanca . idha bhikkhu silava hoti patimokkhasamvarasamvuto viharati acaragocarasampanno anumattesu vajjesu bhayadassavi samadaya sikkhati sikkhapadesu yo tattha samyamo samvaro avitikkamo idam silam . yam samadanam tam vattam. Samvaratthena silam samadanatthena vattam. Idam vuccati silanceva vattanca. {918.3} Katamam vattam na silam . attha dhutangani arannikangam pindapatikangam pamsukulikangam tecivarikangam sapadanacarikangam khalupacchabhattikangam nesajjikangam yathasanthatikangam idam vuccati vattam na silam . viriyasamadanampi vuccati vattam na silam. Kamam taco ca nharu @Footnote: 1 Po. Yu. parisuddhi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page585.

Ca atthi ca avasussatu 1- sarire upasussatu mamsalohitam yantam purisathamena purisabalena purisaviriyena purisaparakkamena pattabbam na tam apapunitva viriyassa santhanam bhavissatiti cittam pagganhati padahati evarupampi viriyasamadanam vuccati vattam na silam. Nasissam na pivissami viharato na nikkhamim 2- napi passam nipatessam tanhasalle anuhateti {918.4} cittam pagganhati padahati evarupampi viriyasamadanam vuccati vattam na silam . na tavaham imam pallankam bhindissami yava me na anupadaya asavehi cittam vimuccissatiti cittam pagganhati padahati evarupampi viriyasamadanam vuccati vattam na silam . na tavaham imamha asana vutthahissami [3]- cankama orohissami vihara nikkhamissami addhayoga nikkhamissami pasada nikkhamissami hammiya nikkhamissami guhaya nikkhamissami lena nikkhamissami kutiya nikkhamissami kutagara nikkhamissami atta nikkhamissami mala nikkhamissami uddanda nikkhamissami upatthanasalaya nikkhamissami mandapa nikkhamissami rukkhamula nikkhamissami yava me na anupadaya asavehi cittam vimuccissatiti cittam pagganhati padahati evarupampi viriyasamadanam vuccati vattam na silam . imasminneva pubbanhasamayam ariyadhammam aharissami samaharissami adhigacchissami phusayissami sacchikarissamiti cittam @Footnote: 1 Ma. avasissatu. 2 Po. Ma. nikkhame. 3 Po. Ma. na tavaham imamha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page586.

Pagganhati padahati evarupampi viriyasamadanam vuccati vattam na silam. {918.5} Imasminneva majjhantikasamayam sayanhasamayam purebhattam pacchabhattam purimam yamam majjhimam yamam pacchimam yamam kale junhe vasse hemante gimhe purime vayokhandhe majjhime vayokhandhe pacchime vayokhandhe ariyadhammam aharissami samaharissami adhigacchissami phusayissami sacchikarissamiti cittam pagganhati padahati evarupampi viriyasamadanam vuccati vattam na silam . ayam silabbattaparisuddhi . Idisaya 1- silabbattaparisuddhiya samannagato assati kani silabbatanassu. [919] Pahitattassa bhikkhunoti pahitattassati araddhaviriyassa thamavato dalhaparakkamassa anikkhittacchandassa anikkhittadhurassa kusalesu dhammesu . athava pesitattassa yassatta 2- pesito attatthe ca naye ca lakkhane ca karane ca thanathane ca . Sabbe sankhara aniccati pesitattassa . sabbe sankhara dukkhati pesitattassa . Sabbe dhamma anattati pesitattassa . avijjapaccaya sankharati pesitattassa .pe. jatipaccaya jaramarananti pesitattassa . Avijjanirodha sankharanirodhoti pesitattassa .pe. jatinirodha jaramarananirodhoti pesitattassa . idam dukkhanti pesitattassa .pe. Ayam dukkhanirodhagamini patipadati pesitattassa . ime asavati pesitattassa .pe. ayam asavanirodhagamini patipadati pesitattassa . @Footnote: 1 Po. Ma. edisaya. 2 Po. Ma. yassatthaya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page587.

Ime dhamma abhinneyyati pesitattassa .pe. ime dhamma sacchikatabbati pesitattassa . channam phassayatananam samudayanca atthangamanca assadanca adinavanca nissarananca pesitattassa . Pancannam upadanakkhandhanam catunnam mahabhutanam samudayanca atthangamanca assadanca adinavanca nissarananca pesitattassa . Yankinci samudayadhammam sabbantam nirodhadhammanti pesitattassa . Bhikkhunoti kalyanaputhujjanassa va bhikkhuno sekkhassa va bhikkhunoti pahitattassa bhikkhuno. Tenaha sariputtatthero kyassa byappathayo assu kyassassu idha gocara kani silabbatanassu pahitattassa bhikkhunoti. [920] Kam so sikkham samadaya ekodi nipako sato kammaro rajatasseva niddhame malamattano. [921] Kam so sikkham samadayati kam so sikkham adaya samadaya adiyitva ganhitva paramasitva abhinivisitvati kam so sikkham samadaya . ekodi nipako satoti ekoditi ekaggacitto avikkhittacitto avisahatamanasoti 1- ekodi . Nipakoti nipako pandito pannava buddhima nani vibhavi medhavi . satoti catuhi karanehi sato kaye kayanupassana- satipatthanam bhavento sato vedanasu citte dhammesu dhammanu- passanasatipatthanam bhavento sato . so vuccati sato . kam @Footnote: 1 Po. Ma. itisaddo natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page588.

So sikkham samadayati adhisilasikkham pucchati . ekoditi adhicittasikkham pucchati . nipakoti adhipannasikkham pucchati . satoti satiparisuddhim pucchatiti kam so sikkham samadaya ekodi nipako sato. [922] Kammaro rajatasseva niddhame malamattanoti kammaro vuccati suvannakaro . rajatam vuccati jatarupam . yatha suvannakaro jatarupassa olarikampi malam dhamati sandhamati niddhamati majjhimakampi malam dhamati sandhamati niddhamati sukhumakampi malam dhamati sandhamati niddhamati evameva bhikkhu attano olarikepi kilese dhamati sandhamati niddhamati pajahati vinodeti byantikaroti anabhavangameti majjhimakepi kilese dhamati sandhamati niddhamati pajahati vinodeti byantikaroti anabhavangameti sukhumakepi kilese dhamati sandhamati niddhamati pajahati vinodeti byantikaroti anabhavangameti. {922.1} Athava bhikkhu attano ragamalam dosamalam mohamalam manamalam ditthimalam kilesamalam duccaritamalam andhakaranam acakkhukaranam ananakaranam pannanirodhikam vighatapakkhikam anibbanasamvattanikam dhamati sandhamati niddhamati pajahati vinodeti byantikaroti anabhavangameti . athava sammaditthiya micchaditthim dhamati sandhamati niddhamati pajahati vinodeti byantikaroti anabhavangameti sammasankappena micchasankappam sammavacaya micchavacam sammakammantena micchakammantam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page589.

Sammaajivena micchaajivam sammavayamena micchavayamam sammasatiya micchasatim sammasamadhina micchasamadhim sammananena micchananam sammavimuttiya micchavimuttim dhamati sandhamati niddhamati pajahati vinodeti byantikaroti anabhavangameti . athava ariyena atthangikena maggena sabbe kilese sabbe duccarite sabbe darathe sabbe parilahe sabbe santape sabbakusalabhisankhare dhamati sandhamati niddhamati pajahati vinodeti byantikaroti anabhavangametiti kammaro rajatasseva niddhame malamattano. Tenaha sariputtatthero kam so sikkham samadaya ekodi nipako sato kammaro rajatasseva niddhame malamattanoti. [923] Vijigucchamanassa yadidam phasu (sariputtati bhagava) rittasanam sayanam sevato ce 1- sambodhikamassa yathanudhammam tante pavakkhami yathapajanam. [924] Vijigucchamanassa yadidam phasuti vijigucchamanassati jatiya vijigucchamanassa jaraya byadhina maranena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upayasehi .pe. ditthibyasanena dukkhena vijigucchamanassa attiyamanassa harayamanassati vijigucchamanassa . yadidam phasuti yam phasu phasuviharam tam kathessami. Katamo phasuviharo . sammapatipada anulomapatipada apaccanikapatipada @Footnote: 1 po Ma. ve.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page590.

[1]- Anvatthapatipada dhammanudhammapatipada silesu paripurikarita indriyesu guttadvarata bhojane 2- mattannuta jagariyanuyogo satisampajannam cattaro satipatthana cattaro sammappadhana cattaro iddhippada pancindriyani panca balani satta bojjhanga ariyo atthangiko maggo nibbananca nibbanagamini ca patipada ayam phasuviharoti vijigucchamanassa yadidam phasu. [925] Sariputtati bhagavati tam theram namenalapati . Bhagavati garavadhivacanam . apica bhaggaragoti bhagava . bhaggadosoti bhagava . Bhaggamohoti bhagava . bhaggamanoti bhagava . bhaggaditthiti bhagava . Bhaggakantakoti bhagava . bhaggakilesoti bhagava . bhaji vibhaji pativibhaji 3- dhammaratananti bhagava . bhavanam antakaroti bhagava . Bhavitakayoti bhagava . bhavitasiloti bhavitacittoti bhavitapannoti bhagava . bhaji va bhagava arannavanapatthani pantani senasanani appasaddani appanigghosani vijanavatani manussarahaseyyakani patisallanasarupaniti bhagava. {925.1} Bhagi va bhagava civarapindapatasenasanagilana- paccayabhesajjaparikkharananti bhagava . bhagi va bhagava attharasassa dhammarasassa vimuttirasassa adhisilassa adhicittassa adhipannayati bhagava . bhagi va bhagava catunnam jhananam catunnam appamannanam catunnam arupasamapattinanti bhagava . bhagi va bhagava atthannam vimokkhanam atthannam abhibhayatananam navannam @Footnote: 1 Ma. aviruddhapatipada. 2 Po. Yu. bhojanesu. 3 Po. Ma. pavibhaji.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page591.

Anupubbaviharasamapattinanti bhagava . [1]- dasannam sannabhavananam dasannam kasinasamapattinam anapanassatisamadhissa asubhasamapattiyati bhagava . bhagi va bhagava catunnam satipatthananam catunnam sammappadhananam catunnam iddhippadanam pancannam indriyanam pancannam balanam sattannam bojjhanganam ariyassa atthangikassa maggassati bhagava . bhagi va bhagava dasannam tathagatabalanam catunnam vesarajjanam catunnam patisambhidanam channam abhinnanam channam buddhadhammananti bhagava . Bhagavati netam namam matara katam na pitara katam na bhatara katam na bhaginiya katam na mittamaccehi katam na natisalohitehi katam na samanabrahmanehi katam na devatahi katam vimokkhantikametam buddhanam bhagavantanam bodhiya mule saha sabbannutananassa patilabha sacchika pannatti yadidam bhagavati sariputtati bhagava. [926] Rittasanam sayanam sevato ceti asanam vuccati yattha nisidati manco pitham bhisi tattika cammakhando tinasantharo pannasantharo palasasantharo . sayanam vuccati senasanam viharo addhayogo pasado hammiyam guha . [2]- sayanasanam asappayarupadassanena rittam vivittam pavivittam asappayasaddassavanena .pe. asappayehi pancahi kamagunehi rittam vivittam pavivittam . [3]- Rittam sayanasanam sevato nisevato samsevato patisevatoti rittasanam sayanam sevato ce. @Footnote: 1 Ma. Yu. bhagi va bhagava. 2-3 Ma. tam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page592.

[927] Sambodhikamassa yathanudhammanti sambodhi vuccati catusu maggesu nanam panna pannindriyam pannabalam dhammavicayasambojjhango vimamsa vipassana sammaditthi .pe. Tam sambodhim bujjhitukamassa anubujjhitukamassa patibujjhitukamassa sambujjhitukamassa adhigantukamassa phassetukamassa sacchikatukamassati sambodhikamassa . yathanudhammanti katame bodhiya anudhamma . sammapatipada anulomapatipada apaccanikapatipada anvatthapatipada dhammanudhammapatipada silesu paripurikarita indriyesu guttadvarata bhojane mattannuta jagariyanuyogo satisampajannam ime vuccanti bodhiya anudhamma . athava catunnam magganam pubbabhage vipassana ime vuccanti bodhiya anudhammati sambodhikamassa yathanudhammam. [928] Tante pavakkhami yathapajananti tanti bodhiya anudhammam . pavakkhamiti vakkhami pavakkhami acikkhissami desissami pannapessami patthapessami vivarissami vibhajissami uttanikarissami pakasissami . yathapajananti yatha [1]- pajananto ajananto vijananto pativijananto pativijjhanto na itihitiham na itikiraya na paramparaya na pitakasampadaya na takkahetu na nayahetu na akaraparivitakkena na ditthinijjhanakkhantiya samam sayamabhinnatam attapaccakkham dhammam tam kathayissamiti tante pavakkhami yathapajanam . tenaha bhagava @Footnote: 1 Ma. Yu. pajanam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page593.

Vijigucchamanassa yadidam phasu (sariputtati bhagava) rittasanam sayanam sevato ce sambodhikamassa yathanudhammam tante pavakkhami yathapajananti. [929] Pancanna 1- dhiro bhayanam na bhaye bhikkhu sato sappariyantacari damsadhipatana sirimsapanam 2- manussaphassana catuppadanam. [930] Pancanna dhiro bhayanam na bhayeti dhiroti dhiro pandito pannava buddhima nani vibhavi medhavi . dhiro pancannam bhayanam na bhayeyya na taseyya [3]- na uttaseyya na parittaseyya na santasam apajjeyya abhiru 4- assa acchambhi anutrasi apalayi pahinabhayabheravo vigatalomahamso vihareyyati pancanna dhiro bhayanam na bhaye. [931] Bhikkhu sato sappariyantacariti bhikkhuti kalyanaputhujjano va bhikkhu sekkho va bhikkhu . satoti catuhi karanehi sato kaye kayanupassanasatipatthanam bhavento sato vedanasu citte dhammesu dhammanupassanasatipatthanam bhavento sato so vuccati sato . sappariyantacariti cattaro pariyanta silasamvarapariyanto indriyasamvarapariyanto bhojane mattannutapariyanto jagariyanuyogapariyanto. @Footnote: 1 Po. Ma. pancannam. 2 Ma. sirisapanam. 3 Ma. na santaseyya. 4 Ma. Yu. abhiru.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page594.

{931.1} Katamo silasamvarapariyanto . idha bhikkhu silava hoti patimokkhasamvarasamvuto viharati acaragocarasampanno anumattesu vajjesu bhayadassavi samadaya sikkhati sikkhapadesu anto putibhavam paccavekkhamano anto silasamvarapariyante carati mariyadam na bhindati ayam silasamvarapariyanto. {931.2} Katamo indriyasamvarapariyanto . idha bhikkhu cakkhuna rupam disva na nimittaggahi hoti nanubyanjanaggahi yatvadhikaranamenam cakkhundriyam asamvutam viharantam abhijjhadomanassa papaka akusala dhamma anvassaveyyum tassa samvaraya patipajjati rakkhati cakkhundriyam cakkhundriye samvaram apajjati sotena saddam sutva ghanena gandham ghayitva jivhaya rasam sayitva kayena photthabbam phusitva manasa dhammam vinnaya na nimittaggahi hoti nanubyanjanaggahi yatvadhikaranamenam manindriyam asamvutam viharantam abhijjhadomanassa papaka akusala dhamma anvassaveyyum tassa samvaraya patipajjati rakkhati manindriyam manindriye samvaram apajjati adittapariyayam paccavekkhamano anto indriyasamvarapariyante carati mariyadam na bhindati ayam indriyasamvarapariyanto. {931.3} Katamo bhojane mattannutapariyanto . idha bhikkhu patisankha yoniso aharam ahareti neva davaya na madaya na mandanaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page595.

Na vibhusanaya yavadeva imassa kayassa thitiya yapanaya vihimsuparatiya brahmacariyanuggahaya iti purananca vedanam patihankhami navanca vedanam na uppadessami yatra ca me bhavissati anavajjata ca phasuviharo cati akkhabbhanjanavanapaticchadanaputtamamsupamam paccavekkhamano anto bhojane mattannutapariyante carati mariyadam na bhindati ayam bhojane mattannutapariyanto. {931.4} Katamo jagariyanuyogapariyanto . idha bhikkhu divasam 1- cankamena nisajjaya avaraniyehi dhammehi cittam parisodheti rattiya pathamam yamam cankamena nisajjaya avaraniyehi dhammehi cittam parisodheti rattiya majjhimam yamam dakkhinena passena sihaseyyam kappeti pade padam accadhaya sato sampajano utthanasannam manasikaritva rattiya pacchimam yamam paccutthaya cankamena nisajjaya avaraniyehi dhammehi cittam parisodheti bhaddekarattaviharam paccavekkhamano anto jagariyanuyogapariyante carati mariyadam na bhindati ayam jagariyanuyoga- pariyantoti bhikkhu sato sappariyantacari. [932] Damsadhipatana sirimsapananti damsa vuccanti pingalamakkhika. Adhipatika 2- vuccanti sabbapi makkhikayo . kimkarana adhipatika vuccanti sabbapi makkhikayo . ta uppatitva uppatitva khadanti tamkarana adhipatika vuccanti sabbapi makkhikayo . sirimsapa vuccanti ahiti damsadhipatana sirimsapanam. @Footnote: 1 Po. Yu. diva. 2 Ma. adhipataka.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page596.

[933] Manussaphassana catuppadananti manussaphassa vuccanti cora va assu manava katakamma va akatakamma va . Te bhikkhum panham va puccheyyum vadam va aropeyyum akkoseyyum paribhaseyyum roseyyum viroseyyum himseyyum vihimseyyum hetheyyum vihetheyyum ghateyyum upaghateyyum upaghatam va kareyyum . yokoci manussato upaghato manussaphasso . catuppadananti siha byaggha dipi acchataraccha koka gomahisa hatthi . te bhikkhum maddeyyum khadeyyum himseyyum vihimseyyum hetheyyum vihetheyyum ghateyyum upaghateyyum upaghatam va kareyyum . catuppadato upaghato yankinci catuppadabhayanti manussaphassana catuppadanam. Tenaha bhagava pancanna dhiro bhayanam na bhaye bhikkhu sato sappariyantacari damsadhipatana sirimsapanam manussaphassana catuppadananti. [934] Paradhammikanampi na santaseyya disvapi tesam bahubheravani athaparani abhisambhaveyyum parissayani kusalanuesi. [935] Paradhammikanampi na santaseyya disvapi tesam bahubheravaniti paradhammika vuccanti satta sahadhammike thapetva yekeci buddhe

--------------------------------------------------------------------------------------------- page597.

Appasanna dhamme appasanna sanghe appasanna . te bhikkhum panham va puccheyyum vadam va aropeyyum [1]- akkoseyyum paribhaseyyum roseyyum viroseyyum himseyyum vihimseyyum hetheyyum vihetheyyum ghateyyum upaghateyyum upaghatam va kareyyum tesam bahu bherave passitva va sunitva va na vedheyya nappavedheyya na sampavedheyya na taseyya na santaseyya na uttaseyya na parittaseyya na bhayeyya na santasam apajjeyya abhiru assa acchambhi anutrasi apalayi pahinabhayabheravo vigatalomahamso vihareyyati paradhammikanampi na santaseyya disvapi tesam bahubheravani. [936] Athaparani abhisambhaveyyum parissayani kusalanuesiti athaparanipi atthi abhisambhotabbani abhibhavitabbani ajjhottharitabbani pariyadiyitabbani madditabbani . parissayati dve parissaya pakataparissaya ca paticchannaparissaya ca .pe. evampi tatrasayati parissaya . kusalanuesiti sammapatipadam anulomapatipadam apaccanikapatipadam anvatthapatipadam .pe. ariyam atthangikam maggam nibbananca nibbanagamininca patipadam esantena gavesantena pariyesantena parissaya abhisambhotabba abhibhavitabba ajjhottharitabba pariyadiyitabba madditabbati athaparani abhisambhaveyyum parissayani kusalanuesi. Tenaha bhagava @Footnote: 1 Yu. tam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page598.

Paradhammikanampi na santaseyya disvapi tesam bahubheravani athaparani abhisambhaveyyum parissayani kusalanuesiti. [937] Atankaphassena khudaya phuttho sitam athunham adhivasayeyya so tehi phuttho bahudha anoko viriyaparakkamam dalham kareyya. [938] Atankaphassena khudaya phutthoti atankaphasso vuccati rogaphasso . rogaphassena phuttho pareto samohito samannagato assa cakkhurogena phuttho pareto samohito samannagato assa sotarogena ghanarogena jivharogena kayarogena .pe. Damsamakasavatatapasirimsapasamphassena phuttho pareto samohito samannagato assa . khuda vuccati chatako . Chatakena phuttho pareto samohito samannagato assati atankaphassena khudaya phuttho. [939] Sitam athunham adhivasayeyyati sitanti dvihi karanehi sitam hoti abbhantaradhatusankopavasena 1- va sitam hoti bahiddha utuvasena va sitam hoti . unhanti dvihi karanehi unham hoti abbhantaradhatusankopavasena 2- va unham hoti bahiddha utuvasena va unham hoti . sitam unham adhivasayeyyati khamo @Footnote: 1-2 Ma. abbhantaradhatuppakopavasena.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page599.

Assa sitassa unhassa jighacchaya pipasaya damsamakasavatatapa- sirimsapasamphassanam duruttanam duragatanam vacanapathanam uppannanam saririkanam vedananam dukkhanam tippanam 1- kharanam katukanam asatanam amanapanam panaharanam adhivasikajatiko 2- assati sitam athunham adhivasayeyya. [940] So tehi phuttho bahudha anokoti so tehiti atankaphassena ca khudaya ca sitena ca unhena ca phuttho pareto samohito samannagato assati so tehi phuttho . bahudhati anekavidhehi akarehi phuttho pareto samohito samannagato assati so tehi phuttho bahudha . anokoti abhisankharasahagatavinnanassa okasam na karotitipi anoko . athava kayaduccaritassa vaciduccaritassa manoduccaritassa okasam na karotitipi anokoti so tehi phuttho bahudha anoko. [941] Viriyaparakkamam dalham kareyyati viriyaparakkamo vuccati yo cetasiko viriyarambho nikkamo parakkamo uyyamo vayamo ussaho ussolhi appativani thamo dhiti asithilaparakkamata anikkhittacchandata anikkhittadhurata dhurasampaggaho viriyam viriyindriyam viriyabalam sammavayamo . viriyaparakkamam dalham kareyya [3]- dalhasamadano assa avatthitasamadanoti viriyaparakkamam dalham kareyya. Tenaha bhagava @Footnote: 1 Ma. tibubanam. 2 Po. Ma. adhivasakajatiko. 3 Ma. kareyyati viriyam parakkamam @dalham kareyya thiram kareyya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page600.

Atankaphassena khudaya phuttho sitam athunham adhivasayeyya so tehi phuttho bahudha anoko viriyaparakkamam dalham kareyyati. [942] Theyyam na 1- kareyya na musa bhaneyya mettaya phasse tasathavarani yadavilattam manaso vijanna kanhassa pakkhoti vinodayeyya. [943] Theyyam na kareyya 2- na musa bhaneyyati theyyam na kareyyati idha bhikkhu adinnam 3- pahaya adinnadana pativirato assa dinnadayi dinnapatikankhi athenena sucibhutena attana vihareyyati theyyam na kareyya . na musa bhaneyyati idha bhikkhu musavadam pahaya musavada pativirato assa saccavadi saccasandho theto paccayiko avisamvadako lokassati theyyam na kareyya na musa bhaneyya. [944] Mettaya phasse tasathavaraniti mettati ya sattesu metti mettayana mettayitattam anuda 4- anudayana anudayitattam hitesita anukampa abyapado abyapajjho 5- adoso kusalamulam . Tasati yesam tasina 6- tanha appahina yesanca bhayabherava appahina . kimkarana vuccanti tasa . te tasanti uttasanti @Footnote: 1-2 Ma. na kare. 3 Po. Ma. adinnadanam. 4 Ma. anudaya anudayana anudayitattam. @5 Ma. abyapajjo. 6 Ma. tasita.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page601.

Parittasanti bhayanti santasam apajjanti tamkarana vuccanti tasa . thavarati yesam tasina tanha pahina yesanca bhayabherava pahina . kimkarana vuccanti thavara . te na tasanti na uttasanti na parittasanti na bhayanti na santasam apajjanti tamkarana vuccanti thavara . mettaya phasse tasathavaraniti tase ca thavare ca mettaya phasseyya phareyya mettasahagatena cetasa vipulena 1- mahaggatena appamanena averena abyapajjhena pharitva vihareyyati mettaya phasse tasathavarani. [945] Yadavilattam manaso vijannati yadati yada . manasoti yam cittam mano manasam hadayam pandaram mano manayatanam manindriyam vinnanam vinnanakkhandho tajja manovinnanadhatu . kayaduccaritena cittam avilam hoti lulitam eritam ghattitam calitam bhantam avupasantam vaciduccaritena manoduccaritena ragena dosena mohena kodhena upanahena makkhena palasena issaya macchariyena mayaya satheyyena thambhena sarambhena manena atimanena madena pamadena sabbakilesehi sabbaduccaritehi sabbadarathehi sabbaparilahehi sabbasantapehi sabbakusalabhisankharehi cittam avilam hoti lulitam eritam ghattitam calitam bhantam avupasantam . yadavilattam manaso vijannati cittassa avilabhavam janeyya ajaneyya vijaneyya pativijaneyya pativijjheyyati yadavilattam manaso vijanna. @Footnote: 1 Yu. vipullena.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page602.

[946] Kanhassa pakkhoti vinodayeyyati kanhoti yo so maro kanho adhipati antagu 1- namuci pamattabandhu . kanhassa pakkhoti vinodayeyyati kanhapakkho marapakkho marapaso marabalisam maramisam maravisayo marantatapo 2- maragocaro marabandhananti pajaheyya vinodeyya bayantikareyya anabhavangameyyati evampi kanhassa pakkhoti vinodayeyya . athava kanhapakkho marapakkho akusalapakkho dukkhudayo dukkhavipako nirayasamvattaniko tiracchanayonisamvattaniko pittivisayasamvattanikoti pajaheyya vinodeyya byantikareyya anabhavangameyyati evampi kanhassa pakkhoti vinodayeyya. Tenaha bhagava theyyam na kareyya na musa bhaneyya mettaya phasse tasathavarani yadavilattam manaso vijanna kanhassa pakkhoti vinodayeyyati. [947] Kodhatimanassa vasam na gacche mulampi tesam palikhanna titthe athappiyam va pana appiyam va addha bhavanto abhisambhaveyya. [948] Kodhatimanassa vasam na gaccheti kodhati 3- yo cittassa @Footnote: 1 Ma. antagu. 2 Ma. maranivaso. 3 Ma. kodhoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page603.

Aghato patighato .pe. candikkam assuropo anattamanata cittassa . atimanoti idhekacco param atimannati jatiya va gottena va .pe. annatarannatarena va vatthuna . kodhatimanassa vasam na gaccheti kodhassa ca atimanassa ca vasam na gaccheyya kodhanca atimananca pajaheyya vinodeyya byantikareyya anabhavangameyyati kodhatimanassa vasam na gacche. [949] Mulampi tesam palikhanna tittheti katamam kodhassa mulam . Avijja mulam ayonisomanasikaro mulam asmimano mulam ahirikam mulam anottappam mulam uddhaccam mulam idam kodhassa mulam . katamam atimanassa mulam . avijja mulam ayonisomanasikaro mulam asmimano mulam ahirikam mulam anottappam mulam uddhaccam mulam idam atimanassa mulam . mulampi tesam palikhanna tittheti kodhassa ca atimanassa ca mulam palikhanitva uddharitva samuddharitva uppadayitva samuppadayitva pajahitva vinoditva byantikaritva anabhavangametva tittheyyati 1- mulampi tesam palikhanna titthe. [950] Athappiyam va pana appiyam va addha bhavanto abhisambhaveyyati athati padasandhi padasamsaggo padaparipuri akkharasamavayo byanjanasilitthata padanupubbatametam athati . Piyati dve piya satta va sankhara va. Katame satta piya. Idha yassa 2- te honti atthakama hitakama phasukama yogakkhemakama @Footnote: 1 Ma. Yu. tittheyya santittheyyati. 2 Ma. yassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page604.

Mata va pita va bhata va bhagini va putto 1- va dhita va mitta va amacca va nati va salohita va ime satta piya . katame sankhara piya . manapika rupa manapika sadda manapika gandha manapika rasa manapika photthabba ime sankhara piya . appiyati dve appiya satta va sankhara va . katame satta appiya . idha yassa te honti anatthakama ahitakama aphasukama ayogakkhemakama jivita voropetukama ime satta appiya. {950.1} Katame sankhara appiya . amanapika rupa amanapika sadda gandha rasa photthabba ime sankhara appiya . addhati ekamsavacanam nissamsayavacanam nikkankhavacanam advejjhavacanam advelhakavacanam niyogavacanam 2- apannakavacanam avatthapanavacanametam addhati . athappiyam va pana appiyam va addha bhavanto abhisambhaveyyati piyapiyam satasatam sukhadukkham somanassadomanassam itthanittham abhisambhavanto va abhibhaveyya abhibhavanto va abhisambhaveyyati athappiyam va pana appiyam va addha bhavanto abhisambhaveyya. Tenaha bhagava kodhatimanassa vasam na gacche mulampi tesam palikhanna titthe athappiyam va pana appiyam va addha bhavanto abhisambhaveyyati. @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. putta. 2 Ma. niyyanikavacanam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page605.

[951] Pannam purakkhatva kalyanapiti vikkhambhaye tani parissayani aratim sahetha sayanamhi pante caturo sahetha paridevadhamme. [952] Pannam purakkhatva kalyanapititi pannati ya panna pajanana vicayo pavicayo dhammavicayo .pe. amoho dhammavicayo sammaditthi . pannam purakkhatvati idhekacco pannam purato katva carati pannadhajo pannaketu pannadhipateyyo vicayabahulo pavicayabahulo okkhayanabahulo 1- samokkhayanabahulo 2- vibhutavihari taccariko tabbahulo taggaruko tanninno tappono tappabbharo tadadhimutto tadadhipateyyoti evampi pannam purakkhatva . athava gacchanto va gacchamiti pajanati thito va thitomhiti pajanati nisinno va nisinnomhiti pajanati sayano va sayanomhiti pajanati yatha yatha va panassa kayo panihito hoti tatha tatha nam pajanatiti evampi pannam purakkhatva. {952.1} Athava abhikkante patikkante sampajanakari hoti alokite vilokite sampajanakari hoti samminjite pasarite sampajanakari hoti sanghatipattacivaradharane sampajanakari hoti asite pite khayite sayite sampajanakari hoti uccarapassavakamme sampajanakari hoti gate thite nisinne sutte jagarite bhasite tunhibhave @Footnote: 1 Ma. pekkhayanabahulo. 2 Ma. samapekkhayanabahulo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page606.

Sampajanakari hotiti evampi pannam purakkhatva . kalyanapititi buddhanussativasena uppajjati piti pamujjam 1- kalyanapiti dhammanussativasena sanghanussativasena silanussativasena caganussativasena devatanussativasena anapanassativasena marananussativasena kayagatasativasena upasamanussativasena uppajjati piti pamujjam kalyanapititi pannam purakkhatva kalyanapiti. [953] Vikkhambhaye tani parissayaniti parissayati dve parissaya pakataparissaya ca paticchannaparissaya ca .pe. ime vuccanti pakataparissaya .pe. ime vuccanti paticchannaparissaya .pe. Evampi tatrasayati parissaya . vikkhambhaye tani parissayaniti tani parissayani vikkhambheyya abhibhaveyya ajjhotthareyya pariyadiyeyya maddeyyati vikkhambhaye tani parissayani. [954] Aratim sahetha sayanamhi panteti aratiti ya arati aratika 2- anabhirati anabhiramana ukkanthika 3- parittasika. Sayanamhi panteti pantesu va senasanesu annatarannataresu va adhikusalesu dhammesu aratim saheyya abhibhaveyya ajjhotthareyya pariyadiyeyya maddeyyati aratim sahetha sayanamhi pante. [955] Caturo sahetha paridevadhammeti cattaro paridevaniye dhamme saheyya [4]- abhibhaveyya ajjhotthareyya pariyadiyeyya maddeyyati caturo sahetha paridevadhamme. Tenaha bhagava @Footnote: 1 Po. Ma. sabbattha pamojjam. 2 Ma. aratita. 3 Ma. ukkanthita parittasita @4 Ma. parisaheyya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page607.

Pannam purakkhatva kalyanapiti vikkhambhaye tani parissayani aratim sahetha sayanamhi pante caturo sahetha paridevadhammeti. [956] Kimsu asissami 1- kuvam va asissam dukkham vata settha kuvajja sessam ete vitakke paridevaneyye vinayetha sekkho aniketasari 2-. [957] Kimsu asissami kuvam va asissanti kimsu asissamiti kim bhunjissami odanam va kummasam va sattum va maccham va mamsam vati kimsu asissami . kuvam va asissanti kattha bhunjissami khattiyakule va brahmanakule va vessakule va suddakule vati kimsu asissami kuvam va asissam. [958] Dukkham vata settha kuvajja sessanti imam rattim dukkham sayim 3- phalake 4- va tattikaya va cammakhande va tinasanthare va pannasanthare va palasasanthare va agamanarattim 5- kattha sukham sayissami mance va pithe va bhisiya va bibbohane va vihare va addhayoge va pasade va hammiyam va guhaya vati dukkham vata settha kuvajja sessam. [959] Ete vitakke paridevaneyyeti ete vitakketi dve @Footnote: 1 Ma. sabbattha asissam kuva va. 2 Ma. aniketacari. 3 Ma. sayittha @4 Yu. saphalake. 5 Ma. agamirattim.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page608.

Pindapatapatisannutte vitakke dve senasanapatisannutte vitakke paridevaneyye 1- adevaneyya paridevaneyyati ete vitakke paridevaneyye. [960] Vinayetha sekkho aniketasariti sekkhoti kimkarana vuccati sekkho . sikkhatiti sekkho . kinca sikkhati . adhisilampi sikkhati adhicittampi sikkhati adhipannampi sikkhati . katama adhisilasikkha .pe. ayam adhipannasikkha . ima tisso sikkha avajjento sikkhati jananto sikkhati passanto sikkhati paccavekkhanto sikkhati cittam adhitthahanto sikkhati saddhaya adhimuccanto sikkhati viriyam pagganhanto sikkhati satim upatthahanto sikkhati cittam samadahanto sikkhati pannaya pajananto sikkhati abhinneyyam abhijananto sikkhati parinneyyam parijananto sikkhati pahatabbam pajahanto sikkhati sacchikatabbam sacchikaronto sikkhati bhavetabbam bhavento sikkhati acarati samacarati samadaya sikkhati . Tamkarana vuccati sekkho . sekkho vinayaya pativinayaya pahanaya vupasamaya patinissaggaya patippassaddhiya adhisilampi sikkheyya adhicittampi sikkheyya adhipannampi sikkheyya ima tisso sikkha avajjanto sikkheyya jananto .pe. sacchikatabbam sacchikaronto sikkheyya acareyya samacareyya samadaya vatteyyati vinayetha sekkho. @Footnote: 1 Ma. paridevaneyyeti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page609.

[961] Aniketasariti katham niketasari hoti . idhekacco kulapalibodhena samannagato hoti ganapalibodhena avasapalibodhena civarapalibodhena pindapatapalibodhena senasanapalibodhena gilanapaccaya- bhesajjaparikkharapalibodhena samannagato hoti evam niketasari hoti. {961.1} Katham aniketasari hoti . idha bhikkhu na kulapalibodhena samannagato hoti na gana avasa civarapindapatasenasanagilana- paccayabhesajjaparikkharapalibodhena samannagato hoti evam aniketasari hoti. Magadham gata kosalam gata ekacciya [1]- vajjibhumiya magadha 2- visanghacarino aniketa viharanti bhikkhavo sadhu caritam 3- sadhu sucaritam sadhu sada aniketaviharo atthapucchanam dakkhakammam 4- etam samannam akincanassati. Vinayetha sekkho aniketasari. Tenaha bhagava kimsu asissami kuvam va asissam dukkham vata settha kuvajja sessam @Footnote: 1 Po. Ma. panasaddo dissati. 2 Ma. miga viya asanghacarino. 3 Ma. caritakam. @4 Ma. padakkhinam kammam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page610.

Ete vitakke paridevaneyye vinayetha sekkho aniketasariti. [962] Annanca laddha vasananca kale mattam so janna 1- idha tosanattham so tesu gutto yatacari game rusitopi vacam pharusam na vajja. [963] Annanca laddha vasananca kaleti annanti odano kummaso sattu maccho mamsam . vasananti cha civarani khomam kappasikam koseyyam kambalam sanam bhangam . annanca laddha vasananca kaleti civaram labhitva pindapatam labhitva na kuhanaya na lapanaya na nemittikataya na nippesikataya na labhena labham nijigimsanataya na darudanena na veludanena na pattadanena na pupphadanena na phaladanena na sinanadanena na cunnadanena na mattikadanena na dantakatthadanena na mukhodakadanena na patukamyataya 2- na muggasupataya na paribhatyataya na pithamaddikataya na vatthuvijjaya na tiracchanavijjaya na angavijjaya na nakkhattavijjaya na dutagamanena na pahinagamanena na janghapesanena 3- na vejjakammena na pindakena 4- na dananuppadanena dhammena samena laddha labhitva abhivinditva 5- patilabhitvati annanca laddha vasananca kale. [964] Mattam so janna idha tosanatthanti mattam so @Footnote: 1 Ma. mattam sa janna. 2 Ma. catu ... 3 Ma. janghapesanikena. @4 Ma. pindapatipindakena. 5 Ma. adhigantva vinditva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page611.

Jannati dvihi karanehi mattam janati 1- patiggahanato va paribhogato va. {964.1} Katham patiggahanato mattam janati . Thokepi diyamane kulanudayaya kulanurakkhaya kulanukampaya patigganhati bahukepi diyamane kayapariharikam civaram patigganhati kucchipariharikam pindapatam patigganhati evam patiggahanato mattam janati. {964.2} Katham paribhogato mattam janati. Patisankha yoniso civaram patisevati yavadeva sitassa patighataya unhassa patighataya damsamakasavatatapasirimsapasamphassanam patighataya yavadeva hirikopinapaticchadanattham . patisankha yoniso pindapatam patisevati neva davaya na madaya na mandanaya na vibhusanaya yavadeva imassa kayassa thitiya yapanaya vihimsuparatiya brahmacariyanuggahaya iti purananca vedanam patihankhami navanca vedanam na uppadessami yatra ca me bhavissati anavajjata ca phasuviharo cati. Patisankha yoniso senasanam patisevati yavadeva sitassa patighataya unhassa patighataya damsamakasavatatapasirimsapasamphassanam patighataya yavadeva utuparissayavinodanam patisallanaramattham . patisankha yoniso gilana- paccayabhesajjaparikkharam patisevati yavadeva uppannanam veyyabadhikanam 2- vedananam patighataya abyapajjhaparamataya . evam paribhogato mattam janati. @Footnote: 1 Ma. janeyya. 2 Ma. byabadhikanam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page612.

{964.3} Mattam so jannati imehi dvihi karanehi mattam janeyya ajaneyya vijaneyya pativijaneyya pativijjheyyati mattam so janna. [965] Idha tosanatthanti idha bhikkhu santuttho hoti itaritarena civarena itaritaracivarasantutthiya ca vannavadi na ca civarahetu anesanam appatirupam apajjati aladdha ca civaram na paritassati laddha ca civaram agadhito amucchito anajjhapanno adinavadassavi nissaranapanno paribhunjati taya ca pana itaritaracivarasantutthiya nevattanukkamseti na param vambheti yo hi tattha dakkho analaso sampajano patissato ayam vuccati bhikkhu porane agganne ariyavamse thito. {965.1} Punacaparam bhikkhu santuttho hoti itaritarena pindapatena itaritarapindapatasantutthiya ca vannavadi na ca pindapatahetu anesanam appatirupam apajjati aladdha ca pindapatam na paritassati laddha ca pindapatam agadhito amucchito anajjhapanno adinavadassavi nissaranapanno paribhunjati taya ca pana itaritarapindapatasantutthiya nevattanukkamseti na param vambheti yo hi tattha dakkho analaso sampajano patissato ayam vuccati bhikkhu porane agganne ariyavamse thito . punacaparam bhikkhu santuttho hoti itaritarena senasanena itaritarasenasanasantutthiya ca vannavadi na ca senasanahetu anesanam appatirupam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page613.

Apajjati aladdha ca senasanam na paritassati laddha ca senasanam agadhito amucchito anajjhapanno adinavadassavi nissaranapanno paribhunjati taya ca pana itaritarasenasanasantutthiya nevattanukkamseti na param vambheti yo hi tattha dakkho analaso sampajano patissato ayam vuccati bhikkhu porane agganne ariyavamse thito. {965.2} Punacaparam bhikkhu santuttho hoti itaritarena gilanapaccaya- bhesajjaparikkharena itaritaragilanapaccayabhesajjaparikkharasantutthiya ca vannavadi na ca gilanapaccayabhesajjaparikkharahetu anesanam appatirupam apajjati aladdha ca gilanapaccayabhesajjaparikkharam na paritassati laddha ca gilanapaccayabhesajjaparikkharam agadhito amucchito anajjhapanno adinavadassavi nissaranapanno paribhunjati taya ca pana itaritaragilana- paccayabhesajjaparikkharasantutthiya nevattanukkamseti na param vambheti yo hi tattha dakkho analaso sampajano patissato ayam vuccati bhikkhu porane agganne ariyavamse thitoti mattam so janna idha tosanattham. [966] So tesu gutto yatacari gameti so tesu guttoti civare pindapate senasane gilanapaccayabhesajjaparikkhare gutto gopito rakkhito samvutoti evampi so tesu gutto . athava ayatanesu gutto gopito rakkhito samvutoti evampi so tesu gutto . yatacari gameti game yato yatto patiyatto gutto

--------------------------------------------------------------------------------------------- page614.

Gopito rakkhito samvutoti so tesu gutto yatacari game. [967] Rusitopi vacam pharusam na vajjati rusito 1- khumsito vambhito ghattito garahito upavadito pharusena kakkhalena [2]- bhanantam nappatibhaneyya akkosantam na paccakkoseyya rosantam nappatiroseyya bhandantam nappatibhandeyya na kalaham kareyya na bhandanam kareyya na viggaham kareyya na vivadam kareyya na medhagam kareyya kalahabhandana- viggahavivadamedhagam pajaheyya vinodeyya byantikareyya anabhavangameyya kalahabhandanaviggahavivadamedhaga arato assa virato pativirato nikkhanto nissattho vippamutto visannutto vimariyadikatena cetasa vihareyyati rusitopi vacam pharusam na vajja. {967.1} Tenaha bhagava annanca laddha vasananca kale mattam so janna idha tosanattham so tesu gutto yatacari game rusitopi vacam pharusam na vajjati. [968] Okkhittacakkhu na ca padalolo jhananuyutto bahujagarassa upekkhamarabbha samahitatto takkasayam kukkucciyupacchinde 3-. [969] Okkhittacakkhu na ca padaloloti katham khittacakkhu @Footnote: 1 Ma. dusito. 2 Ma. nappativajja Yu. patibhanantam. 3 Ma. kukkuccancupacchinde.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page615.

Hoti . idhekacco [1]- cakkhulolo cakkhuloliyena samannagato hoti adittham dakkhitabbam dittham samatikkamitabbanti aramena aramam uyyanena uyyanam gamena gamam nigamena nigamam nagarena nagaram ratthena rattham janapadena janapadam dighacarikam anvatthitacarikam anuyutto ca hoti rupadassanaya evampi khittacakkhu hoti . athava bhikkhu antaragharam pavittho vithim patipanno asamvuto gacchati hatthim olokento assam olokento ratham olokento pattim olokento itthiyo olokento purise olokento kumarake olokento kumarikayo olokento antarapanam olokento gharamukhani olokento 2- uddham olokento adho olokento disavidisam pekkhamano gacchati evampi khittacakkhu hoti. {969.1} Athava bhikkhu cakkhuna rupam disva nimittaggahi hoti anubyanjanaggahi yatvadhikaranamenam cakkhundriyam asamvutam viharantam abhijjhadomanassa papaka akusala dhamma anvassaveyyum tassa samvaraya na patipajjati na rakkhati cakkhundriyam cakkhundriye na samvaram apajjati evampi khittacakkhu hoti . yatha va paneke bhonto samanabrahmana saddhadeyyani bhojanani bhunjitva te evarupam visukadassanam anuyutta viharanti seyyathidam naccam gitam vaditam pekkham akkhanam panissaram vetalam kumbhathunam sobhanagarakam candalam vamsam dhovanam hatthiyuddham assayuddham mahisayuddham usabhayuddham ajayuddham mendayuddham kukkutayuddham vattakayuddham @Footnote: 1 Ma. Yu. bhikkhu. 2 Po. Ma. vipekkhamano.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page616.

Dandayuddham mutthiyuddham nibbuddham uyyodhikam balaggam senabyuham anikadassanam iti va evampi khittacakkhu hoti. {969.2} Katham na khittacakkhu hoti. Idha 1- bhikkhu na cakkhulolo cakkhuloliyena samannagato hoti adittham dakkhitabbam dittham samatikkamitabbanti aramena aramam uyyanena uyyanam gamena gamam nigamena nigamam nagarena nagaram ratthena rattham janapadena janapadam dighacarikam anvatthitacarikam ananuyutto hoti rupadassanaya evampi na khittacakkhu hoti . athava bhikkhu antaragharam pavittho vithim patipanno samvuto gacchati na hatthim olokento .pe. na disavidisam pekkhamano gacchati evampi na khittacakkhu hoti . athava bhikkhu cakkhuna rupam disva na nimittaggahi hoti .pe. cakkhundriye samvaram apajjati evampi na khittacakkhu hoti . yatha va paneke bhonto samanabrahmana saddhadeyyani bhojanani bhunjitva .pe. anikadassanam iti va evarupa visukadassananuyoga pativirato hoti evampi na khittacakkhu hotiti okkhittacakkhu. [970] Na ca padaloloti katham padalolo hoti . Idhekacco padalolo padaloliyena samannagato hoti aramena aramam .pe. Dighacarikam anvatthitacarikam anuyutto hoti [2]- evampi padalolo hoti . athava bhikkhu antosangharame 3- padalolo padaloliyena samannagato hoti na atthahetu na karanahetu @Footnote: 1 Ma. Yu. idhekacco. 2 Ma. Yu. rupadassanaya. 3 Po. Ma. antopi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page617.

Uddhato avupasantacitto parivenato parivenam gacchati .pe. Itibhavabhavakatham kathesi 1- evampi padalolo hoti . na ca padaloloti padaloliyam pajaheyya vinodeyya byantikareyya anabhavangameyya padaloliya arato assa virato pativirato nikkhanto nissattho vippamutto visannutto vimariyadikatena cetasa vihareyya patisallanaramo assa patisallanarato ajjhattam cetosamathamanuyutto anirakatajjhano vipassanaya samannagato bruheta sunnagaram jhayi jhanarato ekattamanuyutto sadatthagarukoti okkhittacakkhu na ca padalolo. [971] Jhananuyutto bahujagarassati jhananuyuttoti dvihi karanehi jhananuyutto anuppannassa va pathamassa jhanassa uppadaya yutto payutto ayutto samayutto anuppannassa va dutiyassa jhanassa tatiyassa jhanassa catutthassa jhanassa uppadaya yutto payutto ayutto samayuttoti evampi jhananuyutto . athava uppannam va pathamam jhanam asevati bhaveti bahulikaroti uppannam va dutiyam jhanam tatiyam jhanam catuttham jhanam asevati bhaveti bahulikarotiti evampi jhananuyutto . Bahujagarassati idha bhikkhu divasam cankamena nisajjaya avaraniyehi dhammehi cittam parisodheti rattiya pathamam yamam cakkamena nisajjaya avaraniyehi dhammehi cittam parisodheti rattiya @Footnote: 1 Po. Ma. katheti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page618.

Majjhimam yamam dakkhinena passena sihaseyyam kappeti pade padam accadhaya sato sampajano utthanasannam manasikaritva rattiya pacchimam yamam paccutthaya cankamena nisajjaya avaraniyehi dhammehi cittam parisodhetiti jhananuyutto bahujagarassa. [972] Upekkhamarabbha samahitattoti upekkhati ya catutthe jhane upekkha upekkhana ajjhupekkhana cittasamata cittappassaddhata majjhattata cittassa . samahitattoti ya cittassa thiti santhiti avatthiti avisaharo avikkhepo avisahatamanasata samatho samadhindriyam samadhibalam sammasamadhiti . upekkhamarabbha samahitattoti catutthe jhane upekkhamarabbha ekaggacitto avikkhittacitto avisahatamanasoti upekkhamarabbha samahitatto. [973] Takkasayam kukkucciyupacchindeti takkati nava vitakka kamavitakko byapadavitakko vihimsavitakko nativitakko janapadavitakko amaravitakko paranuddayatapatisannutto vitakko labhasakkarasilokapatisannutto vitakko anavannattipatisannutto vitakko ime vuccanti nava vitakka . kamavitakkanam kamasannasayo byapadavitakkanam byapadasannasayo vihimsavitakkanam vihimsasannasayo . athava takkanam [1]- sankappanam avijjasayo ayoniso manasikaro asayo asmimano asayo anottappam asayo uddhaccam asayo . Kukkuccanti hatthakukkuccampi kukkuccam padakukkuccampi @Footnote: 1 Ma. vitakkanam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page619.

Kukkuccam hatthapadakukkuccampi kukkuccam akappiye kappiyasannita kappiye akappiyasannita avajje vajjasannita vajje avajjasannita yam evarupam kukkuccam kukkuccayana kukkuccayitattam cetaso vippatisaro manovilekho idam vuccati kukkuccam . apica dvihi karanehi uppajjati kukkuccam cetaso vippatisaro manovilekho katatta ca akatatta ca. {973.1} Katham katatta ca akatatta ca uppajjati kukkuccam cetaso vippatisaro manovilekho . katam me kayaduccaritam akatam me kayasucaritanti uppajjati kukkuccam cetaso vippatisaro manovilekho . Katam me vaciduccaritam . katam me manoduccaritam. Kato me panatipato akata me panatipata veramaniti uppajjati kukkuccam cetaso vippatisaro manovilekho . katam me adinnadanam . Kato me kamesu micchacaro . kato me musavado . Kata me pisuna vaca. Kata me pharusa vaca . Kato me samphappalapo. Kata me abhijjha. Kato me byapado . kata me micchaditthi akata me sammaditthiti uppajjati kukkuccam cetaso vippatisaro manovilekho . evam katatta ca akatatta ca uppajjati kukkuccam cetaso vippatisaro manovilekho. Athava silesumhi na paripurikariti uppajjati kukkuccam cetaso vippatisaro manovilekho . indriyesumhi aguttadvaroti . Bhojane amattannumhiti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page620.

Jagariyam ananuyuttomhiti . na satisampajannena samannagatomhiti . Abhavita me cattaro satipatthanati . abhavita me cattaro sammappadhanati . abhavita me cattaro iddhippadati . Abhavitani me pancindriyaniti . abhavitani me panca balaniti . Abhavita me satta bojjhangati . abhavito me ariyo atthangiko maggoti . dukkham me aparinnatanti . dukkhasamudayo me appahinoti. Maggo me abhavitoti . nirodho me asacchikatoti uppajjati kukkuccam cetaso vippatisaro manovilekho . takkasayam kukkucciyupacchindeti takkanca takkasayanca kukkuccanca upacchindeyya [1]- samucchindeyya pajaheyya vinodeyya byantikareyya anabhavangameyyati takkasayam kukkucciyupacchinde. Tenaha bhagava okkhittacakkhu na ca padalolo jhananuyutto bahujagarassa upekkhamarabbha samahitatto takkasayam kukkucciyupacchindeti. [974] Cudito vacibhi satimabhinande sabrahmacarisu khilam pabhinde vacam pamunce kusalam nativelam janavadadhammaya na cetayeyya. [975] Cudito vacibhi satimabhinandeti cuditoti upajjhaya @Footnote: 1 Ma. chindeyya ucchindeyya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page621.

Va acariya va samanupajjhayaka va samanacariyaka va mitta va sandittha va sambhatta va sahaya va codenti idante avuso ayuttam idante appattam idante asaruppam idante asilatthanti 1- satim upatthapetva tam codanam nandeyya abhinandeyya modeyya anumodeyya iccheyya sadiyeyya pattheyya 2- pihayeyya abhijappeyya. Yatha itthi va puriso va daharo yuva mandanakajatiko sisanhato uppalamalam va vassikamalam va adhimuttakamalam va labhitva ubhohi hatthehi patiggahetva uttamange sirasmim patitthapetva nandeyya abhinandeyya modeyya anumodeyya iccheyya sadiyeyya pattheyya 3- pihayeyya abhijappeyya evameva satim upatthapetva tam codanam nandeyya abhinandeyya modeyya anumodeyya iccheyya sadiyeyya pattheyya 4- pihayeyya abhijappeyya. Nidhinamva pavattaram yam passe vajjadassinam niggayhavadim medhavim tadisam panditam bhaje tadisam bhajamanassa seyyo hoti na papiyo ovadeyyanusaseyya asabbha ca nivaraye satanhi so piyo hoti asatam hoti appiyoti. Cudito vacibhi satimabhinande. [976] Sabrahmacarisu khilam pabhindeti sabrahmacariti ekakammam @Footnote: 1 asilitthantipi patho. 2-3-4 Po. Ma. patthayeyya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page622.

Ekuddeso samasikkhata . sabrahmacarisu khilam pabhindeti sabrahmacarisu ahatacittatam khilajatatam pabhindeyya pancapi cetokhile pabhindeyya 1- tayopi cetokhile pabhindeyya ragakhilam dosakhilam mohakhilam bhindeyya pabhindeyya sambhindeyyati sabrahmacarisu khilam pabhinde. [977] Vacam pamunce kusalam nativelanti nanasamutthitam vacam munceyya atthupasamhitam dhammupasamhitam kalena sapadesam pariyantavatim atthasamhitam vacam munceyya pamunceyya sampamunceyyati vacam pamunce kusalam . nativelanti velati dve vela kalavela ca silavela ca. {977.1} Katama kalavela . Kalatikkantam vacam na bhaseyya velatikkantam vacam na bhaseyya kalavelatikkantam vacam na bhaseyya kalam asampattam vacam na bhaseyya velam asampattam vacam na bhaseyya kalavelam asampattam vacam na bhaseyya. Yo ca 2- kale asampatte ativelam ca 3- bhasati evam so nihato seti kokiliyava 4- atrajoti. Ayam kalavela. {977.2} Katama silavela. Ratto vacam na bhaseyya duttho vacam na bhaseyya mulho vacam na bhaseyya musavadam na bhaseyya pisunavacam na bhaseyya pharusavacam na bhaseyya samphappalapam na bhaseyya na katheyya na bhaneyya na dipeyya na vohareyya ayam @Footnote: 1 Ma. bhindeyya. 2 Ma. Yu. ve. 3 Po. Ma. pabhasati. 4 Ma. kokilayeva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page623.

Silavelati vacam pamunce kusalam nativelam. [978] Janavadadhammaya na cetayeyyati janati khattiya ca brahmana ca vessa ca sudda ca gahattha ca pabbajita ca deva ca manussa ca . janassa vadaya upavadaya nindaya garahaya akittiya avannaharikaya silavipattiya va acaravipattiya va ditthivipattiya va ajivavipattiya va na cetayeyya cetanam na uppadeyya cittasankappam na uppadeyya manasikaram na uppadeyyati janavadadhammaya na cetayeyya. Tenaha bhagava cudito vacibhi satimabhinande sabrahmacarisu khilam pabhinde vacam pamunce kusalam nativelam janavadadhammaya na cetayeyyati. [979] Athaparam panca rajani loke yesam satima vinayaya sikkhe rupesu saddesu atho rasesu gandhesu phassesu sahetha ragam. [980] Athaparam panca rajani loketi athati padasandhi padasamsaggo padaparipuri 1- akkharasamavayo byanjanasilitthata padanupubbatametam athati . panca rajaniti ruparago 2- saddarago gandharago rasarago photthabbarago. Athava @Footnote: 1 ma .. puri. 2 Ma. rupa .. photthabbarajo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page624.

Rago rajo na ca pana renu 1- vuccati ragassetam adhivacanam rajoti etam rajam vippajahitva 2- pandita viharanti te vigatarajassa sasane. Doso rajo na ca pana renu vuccati dosassetam adhivacanam rajoti etam rajam vippajahitva pandita viharanti te vigatarajassa sasane. Moho rajo na ca pana renu vuccati mohassetam adhivacanam rajoti etam rajam vippajahitva pandita viharanti te vigatarajassa sasane. Loketi apayaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhatuloke ayatanaloketi athaparam panca rajani loke. [981] Yesam satima vinayaya sikkheti yesanti ruparagassa saddaragassa gandharagassa rasaragassa photthabbaragassa . satimati ya sati anussati patissati sati saranata dharanata apilapanata assammussanata sati satindriyam satibalam sammasati satisambojjhango ekayanamaggo ayam vuccati sati . imaya satiya upeto samupeto upagato samupagato upapanno samupapanno samannagato so vuccati @Footnote: 1 Ma. renu. 2 Po. pativinodayitva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page625.

Satima . sikkheti tisso sikkha adhisilasikkha adhicittasikkha adhipannasikkha . katama adhisilasikkha .pe. ayam adhipannasikkha . Yesam satima vinayaya sikkheti satima puggalo yesam ruparagassa saddaragassa gandharagassa rasaragassa photthabbaragassa vinayaya pativinayaya pahanaya vupasamaya patinissaggaya patippassaddhiya adhisilampi sikkheyya adhicittampi sikkheyya adhipannampi sikkheyya ima tisso sikkha avajjento sikkheyya jananto sikkheyya .pe. sacchikatabbam sacchikaronto sikkheyya acareyya samacareyya samadaya vatteyyati yesam satima vinayaya sikkhe. [982] Rupesu saddesu atho rasesu gandhesu phassesu sahetha raganti rupesu saddesu gandhesu rasesu photthabbesu ragam saheyya parisaheyya abhibhaveyya ajjhotthareyya pariyadiyeyya maddeyyati rupesu saddesu atho rasesu gandhesu phassesu sahetha ragam . Tenaha bhagava athaparam panca rajani loke yesam satima vinayaya sikkhe rupesu saddesu atho rasesu gandhesu phassesu sahetha raganti. [983] Etesu dhammesu vineyya chandam bhikkhu satima suvimuttacitto

--------------------------------------------------------------------------------------------- page626.

Kalena so samma dhammam parivimamsamano ekodibhuto vihane tamam soti bhagava. [984] Etesu dhammesu vineyya chandanti etesuti rupesu saddesu gandhesu rasesu photthabbesu . chandoti yo kamesu kamacchando kamarago kamanandi kamatanha kamasneho 1- kamaparilaho kamamuccha kamajjhosanam kamogho kamayogo kamupadanam kamacchandanivaranam . etesu dhammesu vineyya chandanti etesu dhammesu chandam vineyya pativineyya pajaheyya vinodeyya byantikareyya anabhavangameyyati etesu dhammesu vineyya chandam. [985] Bhikkhu satima suvimuttacittoti bhikkhuti kalyanaputhujjano va bhikkhu sekkho va bhikkhu . satimati ya sati anussati .pe. Sammasati satisambojjhango ekayanamaggo ayam vuccati sati . Imaya satiya upeto .pe. so vuccati satimati bhikkhu satima . Suvimuttacittoti pathamam jhanam samapannassa nivaranehi cittam muttam vimuttam suvimuttam dutiyam jhanam samapannassa vitakkavicarehi cittam muttam vimuttam suvimuttam tatiyam jhanam samapannassa pitiya [2]- cittam muttam vimuttam suvimuttam catuttham jhanam samapannassa sukhadukkhehi cittam muttam vimuttam suvimuttam akasanancayatanam samapannassa rupasannaya patighasannaya nanattasannaya cittam muttam vimuttam suvimuttam vinnanancayatanam @Footnote: 1 Po. Yu. kamasineho. 2 Ma. casaddo dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page627.

Samapannassa akasanancayatanasannaya cittam akincannayatanam samapannassa vinnanancayatana- sannaya cittam nevasannanasannayatanam samapannassa akincannayatanasannaya cittam muttam vimuttam suvimuttam sotapannassa sakkayaditthiya vicikicchaya silabbattaparamasa ditthanusaya vicikicchanusaya tadekatthehi ca kilesehi cittam muttam vimuttam suvimuttam sakadagamissa olarika kamaraganusaya patighanusaya tadekatthehi ca kilesehi cittam muttam vimuttam suvimuttam anagamissa anusahagata kamaragasannojana patighasannojana anusahagata kamaraganusaya patighanusaya tadekatthehi ca kilesehi cittam muttam vimuttam suvimuttam arahato ruparaga aruparaga mana uddhacca avijjaya mananusaya bhavaraganusaya avijjanusaya tadekatthehi ca kilesehi bahiddha ca sabbanimittehi cittam muttam vimuttam suvimuttanti bhikkhu satima suvimuttacitto. [986] Kalena so samma dhammam parivimamsamanoti kalenati uddhate citte samathassa kalo samahite citte vipassanaya kalo. Kale pagganhati cittam nigganhati athapare 1- sampahamsati kalena kale cittam samadahati ajjhupekkhati kalena so yogi kalakovido kimhi kalamhi paggaho kimhi kale viniggaho @Footnote: 1 Ma. punapare.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page628.

Kimhi pahamsanakalo samathakalo ca kidiso upekkhakalam cittassa katham dasseti yogino line cittamhi paggaho uddhatasmim viniggaho nirassadagatam cittam sampahamseyya tavade sampahattham yada cittam alinam bhavatinuddhatam samathassa ca so kalo ajjhattam ramaye mano etena mevupayena yada hoti samahitam samahitam citta pannaya ajjhupekkheyya tavade evam kalavidu dhiro kalannu kalakovido kalena kalam cittassa nimittamupalakkhayeti 1-. Kalena so . samma dhammam parivimamsamanoti sabbe sankhara aniccati samma dhammam parivimamsamano sabbe sankhara dukkhati samma dhammam parivimamsamano sabbe dhamma anattati samma dhammam parivimamsamano .pe. yankinci samudayadhammam sabbantam nirodhadhammanti samma dhammam parivimamsamano. [987] Ekodibhuto vihane tamam soti bhagavati ekoditi ekaggacitto avikkhittacitto avisahatamanasoti ekodibhuto . Vihane tamam soti ragatamam dosatamam mohatamam manatamam ditthitamam kilesatamam duccaritatamam andhakaranam acakkhukaranam ananakaranam pannanirodhikam vighatapakkhikam anibbanasamvattanikam haneyya vihaneyya pajaheyya @Footnote: 1 Yu. nimittamupalakkhiye.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page629.

Vinodeyya byantikareyya anabhavangameyya . bhagavati garavadhivacanam . Apica bhaggaragoti bhagava . bhaggadosoti bhagava . bhaggamohoti bhagava . bhaggamanoti bhagava . bhaggaditthiti bhagava . bhaggakantakoti bhagava . bhaggakilesoti bhagava . bhaji vibhaji pativibhaji 1- dhammaratananti bhagava . bhavanam antakaroti bhagava . bhavitakayoti bhagava . Bhavitasiloti bhavitacittoti bhavitapannoti bhagava . bhaji va bhagava arannavanapatthani pantani senasanani appasaddani appanigghosani vijanavatani manussarahaseyyakani patisallana- sarupaniti bhagava . bhagi va bhagava civarapindapatasenasana- gilanapaccayabhesajjaparikkharananti bhagava. {987.1} Bhagi va bhagava attharasassa dhammarasassa vimuttirasassa adhisilassa adhicittassa adhipannayati bhagava . bhagi va bhagava catunnam jhananam catunnam appamannanam catunnam arupasamapattinanti bhagava . bhagi va bhagava atthannam vimokkhanam atthannam abhibhayatananam navannam anupubbaviharasamapattinanti bhagava . bhagi va bhagava dasannam sannabhavananam dasannam kasinasamapattinam anapanassatisamadhissa asubhasamapattiyati bhagava . bhagi va bhagava catunnam satipatthananam catunnam sammappadhananam catunnam iddhippadanam pancannam indriyanam pancannam balanam sattannam bojjhanganam ariyassa atthangikassa maggassati bhagava . bhagi va bhagava dasannam tathagatabalanam @Footnote: 1 Po. Ma. pavibhaji.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page630.

Catunnam vesarajjanam catunnam patisambhidanam channam abhinnanam channam buddhadhammananti bhagava . bhagavati netam namam matara katam na pitara katam na bhatara katam na bhaginiya katam na mittamaccehi katam na natisalohitehi katam na samanabrahmanehi katam na devatahi katam vimokkhantikametam buddhanam bhagavantanam bodhiya mule saha sabbannutananassa patilabha sacchika pannatti yadidam bhagavati ekodibhuto vihane tamam soti bhagava. Tenaha bhagava etesu dhammesu vineyya chandam bhikkhu satima suvimuttacitto kalena so samma dhammam parivimamsamano ekodibhuto vihane tamam soti bhagavati. Solasamo sariputtasuttaniddeso. Atthakavaggikamhi 1- solasa suttaniddesa samatta. --------------- @Footnote: 1 Po. Ma. atthakavaggamhi.


             The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 29 page 544-630. https://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=29&A=11023&modeTY=2&pagebreak=1              Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :- https://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=29&A=11023&modeTY=2&pagebreak=1              Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :- https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=29&item=881&items=107              Compare with The MCU Version of Thai Tipitaka :- https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_siri.php?B=29&siri=16              Study Atthakatha :- https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=29&i=881              The Pali Atthakatha in Thai :- https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=45&A=10208              The Pali Atthakatha in Roman :- https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=45&A=10208              Contents of The Tipitaka Volume 29 https://84000.org/tipitaka/read/?index_29 https://84000.org/tipitaka/english/?index_29

First LinkPrevious Linkไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้า chage to ROMAN letter

บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]