ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
     ThaiVersion   McuVersion   PaliThai   PaliRoman 
First LinkPrevious Linkแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้า chage to ROMAN letter
TIPITAKA Volume 29 : PALI ROMAN Sutta Pitaka Vol 21 : Sutta. Khu. Mahāniddeso

               Solasamo sariputtasuttaniddeso 1-
     [881] Na me dittho ito pubbe (iccayasma sariputto)
                     na suto uda kassaci
                     evam vagguvado 2- sattha
                     tusita ganimagato.
     [882]  Na  me  dittho  ito  pubbeti  ito  pubbe 3- na maya
ditthapubbo   so   bhagava   imina   cakkhuna   imina   attabhavena .
Yada   bhagava   tavatimsabhavane   paricchattakamule   pandukambalasilayam  vassam
vuttho    devaganaparivuto   majjhe   manimayena   sopanena   sankassanagaram
otinno   imam   dassanam   pubbe   na   ditthoti  na  me  dittho  ito
pubbe.
     [883]     Iccayasma     sariputtoti     iccati    padasandhi
padasamsaggo       padaparipuri       akkharasamavayo      byanjanasilitthata
padanupubbatametam    iccati    .    ayasmati    piyavacanam    garuvacanam
sagaravasappatissavacanametam   ayasmati   .   sariputtoti   tassa  therassa
namam    sankha    samanna    pannatti    voharo    namam   namakammam
namadheyyam nirutti byanjanam abhilapoti iccayasma sariputto.
     [884]   Na   suto   uda  kassaciti  nati  patikkhepo  .  udati
@Footnote: 1 Ma. atha sariputtasuttaniddesam vakkhati. 2 Si. vaggugado.
@3 Ma. ... me maya na ditthapubbo.
Padasandhi    padasamsaggo    padaparipuri    akkharasamavayo   byanjanasilitthata
padanupubbatametam    udati    .    kassaciti   kassaci   khattiyassa   va
brahmanassa    va   vessassa   va   suddassa   va   gahatthassa   va
pabbajitassa va devassa va manussassa vati na suto uda kassaci.
     [885]  Evam vagguvado satthati evam vagguvado madhuravado pemaniyavado
hadayangamavado     karavikarudamanjussaro    1-    .    atthangasamannagato
kho   pana   tassa   bhagavato   mukhato   ghoso   niccharati   vissattho  ca
suvinneyyo   2-   ca   manju   ca  savaniyo  ca  bindu  ca  avisari  ca
gambhiro   ca   ninnadi  ca  .  yada  3-  parisam  kho  pana  so  bhagava
sarena   vinnapeti   na   tassa   bahiddha  parisaya  ghoso  niccharati .
Brahmassaro kho pana so bhagava karavikabhaniti evam vagguvado.
     {885.1}  Satthati  bhagava  satthavaho . Yatha satthavaho satthe
kantaram  tareti  corakantaram  tareti valakantaram tareti dubbhikkhakantaram
tareti   nirudakakantaram   tareti   uttareti   nittareti   pattareti
khemantabhumim   sampapeti   evameva   bhagava  satthavaho  satte  kantaram
tareti   jatikantaram   tareti   jarakantaram   tareti   byadhikantaram
tareti        maranasokaparidevadukkhadomanassupayasakantaram       tareti
ragakantaram    tareti    dosamohamanaditthikilesaduccaritakantaram   tareti
ragagahanam     tareti    dosamohamanaditthigahanam    tareti    kilesagahanam
tareti   uttareti   nittareti   pattareti   khemantam  amatam  nibbanam
@Footnote: 1 Ma. karavikarutamanjughoso. 2 Ma. vinneyyo. 3 Po. Ma. yatha.
Sampapetiti   evampi   bhagava   satthavaho   .  athava  bhagava  neta
vineta   anuneta   sannapeta   nijjhapeta   pekkhata  pasadetati
evampi   bhagava   satthavaho   .  athava  bhagava  anuppannassa  maggassa
uppadeta   asanjatassa   maggassa   sanjaneta   anakkhatassa  maggassa
akkhata   maggannu   maggavidu   maggakovido   .   magganuga   ca  pana
etarahi    savaka    viharanti    pacchasamannagatati   evampi   bhagava
satthavahoti evam vagguvado sattha.
     [886]   Tusita   ganimagatoti   bhagava   tusita  kaya  cavitva
sato     sampajano     matukucchim    okkantoti    evampi    tusita
ganimagato   .   athava   tusita   vuccanti   deva   .   te  tuttha
santuttha   attamana   pamudita   pitisomanassajata  tusitadevalokato  1-
ganimagatoti   evampi   tusita   ganimagato  .  athava  tusita  vuccanti
arahanto    .   te   tuttha   santuttha   attamana   paripunnasankappa
arahantanam    ganimagatoti    evampi   tusita   ganimagato   .   ganiti
gani   .   bhagava   ganacariyoti   gani   .   ganassa   satthati  gani .
Ganam   pariharatiti   gani   .   ganam   ovadatiti   gani   .   ganamanusasatiti
gani   .   visarado   ganam   upasankamatiti   gani   .   ganassa   sussusati
sotam    odahati   annacittam   upatthapetiti   gani   .   ganam   akusala
vutthapetva   kusale   patitthapetiti   gani   .   bhikkhuganassa   gani .
Bhikkhuniganassa    gani    .    upasakaganassa    gani   .   upasikaganassa
@Footnote: 1 Po. Ma. devalokato.
Gani    .    rajaganassa    gani    .    khattiyaganassa    brahmanaganassa
vessaganassa     suddaganassa     devaganassa    brahmaganassa    gani   .
Sanghi   gani   ganacariyo   agato   upagato   samupagato  sampatto  1-
sankassanagaranti tusita ganimagato. Tenaha sariputtatthero
                na me dittho ito pubbe (iccayasma sariputto)
                na suto uda kassaci
                evam vagguvado sattha
                tusita ganimagatoti.
     [887] Sadevakassa lokassa
                yatha dissati cakkhuma
                sabbam tamam vinodetva
                ekova ratimajjhaga.
     [888]   Sadevakassa   lokassati  sadevakassa  lokassa  samarakassa
sabrahmakassa      sassamanabrahmaniya      pajaya      sadevamanussayati
sadevakassa lokassa.
     [889]   Yatha   dissati   cakkhumati  yatha  bhagavantam  tavatimsabhavane
paricchattakamule   pandukambalasilayam   nisinnam   dhammam   desentam   devata
passanti    tatha    manussa   passanti   .   yatha   manussa   passanti
tatha   devata   passanti   .   yatha  devanam  dissati  tatha  manussanam
dissati    .    yatha    manussanam   dissati   tatha   devanam   dissatiti
@Footnote: 1 Ma. samupapanno.
Evampi   yatha   dissati   cakkhuma   .   yatha   va  panete  bhonto
samanabrahmana      adanta      dantavannena     dissanti     asanta
santavannena     dissanti     anupasanta     upasantavannena     dissanti
anibbuta nibbutavannena dissanti.
                Patirupako mattikakundalova
                lohamasova 1- suvannacchanno
                caranti loke parivaracchanna
                anto asuddha bahi sobhamanati.
     {889.1}  Na bhagava evampi dissati. Bhagava bhutena tacchena tathena
yathavena    aviparitena    sabhavena    danto    dantavannena   dissati
santo    santavannena    dissati    upasanto    upasantavannena   dissati
nibbuto   nibbutavannena   dissati   .  akampitairiyapatha  2-  ca  buddha
bhagavanto    panidhisampannati    evampi    yatha   dissati   cakkhuma  .
Athava   bhagava   visuddhasaddo   bhatakittisaddasiloko   3-  nagabhavane  ca
supannabhavane   ca   yakkhabhavane   ca   asurabhavane   ca   gandhabbabhavane  ca
maharajabhavane  ca  indabhavane  ca  brahmabhavane ca [4]- etadiso 5- ca
tadiso ca tato ca bhiyyoti evampi yatha dissati cakkhuma.
     {889.2}  Athava  bhagava dasabalehi samannagato catuhi vesarajjehi
catuhi  patisambhidahi  chahi  abhinnahi  chahi  buddhadhammehi  tejena  ca  balena
ca gunena ca viriyena ca pannaya ca dissati nayati pannayati.
@Footnote: 1 Ma. lohaddhamasova. 2 Po. Ma. akappita ... 3 Ma. gata ...
@4 Ma. devabhavane ca. 5 Ma. ediso.
         Dure santo pakasenti      himavantova pabbato
         asantettha na dissanti      rattim khitta yatha sarati.
Evampi yatha dissati cakkhuma.
     Cakkhumati    bhagava    pancahi    cakkhuhi    cakkhuma   mamsacakkhunapi
cakkhuma      dibbacakkhunapi     cakkhuma     pannacakkhunapi     cakkhuma
buddhacakkhunapi cakkhuma samantacakkhunapi cakkhuma.
     {889.3}   Katham   bhagava   mamsacakkhunapi  cakkhuma  .  mamsacakkhumhi
bhagavato   panca   vanna  samvijjanti  nilo  ca  vanno  pitako  ca  vanno
lohitako   ca   vanno   kanho   ca   vanno  odato  ca  vanno .
Yattha   ca   bhagavato   akkhilomani   patitthitani   tam   nilam  hoti  sunilam
pasadikam    dassaneyyam    ummarapupphasamanam   1-   .   tassa   parato
pitakam     hoti     supitakam     suvannavannam     pasadikam     dassaneyyam
kannikarapupphasamanam   .   ubhato   ca   akkhikupani   bhagavato  lohitakani
honti   sulohitakani   pasadikani  dassaneyyani  indagopakasamanani .
Majjhe   kanham   hoti   sukanham  alukham  siniddham  2-  pasadikam  dassaneyyam
alaritthakasamanam   3-  .  tassa  parato  odatam  hoti  suodatam  setam
pandaram pasadikam dassaneyyam osadhitarakasamanam.
     {889.4}  Tena bhagava pakatikena mamsacakkhuna attabhavapariyapannena
purimasucaritakammabhinibbattena  samanta  yojanam  passati  divaceva  rattinca.
Yadapi   caturangasamannagato   andhakaro   hoti  suriyo  ca  atthangamito
@Footnote: 1 Ma. umapupaphasamanam. 2 Po. Ma. suddham. 3 Ma. addaritthakasamanam.
Hoti  kalapakkho  1-  ca  uposatho  hoti  tibbo ca vanasando hoti maha
ca   akalamegho   abbhutthito   hoti  .  evarupepi  caturangasamannagate
andhakare  samanta  yojanam  passati  .  natthi  so  kuto  va kavatam va
pakaro   va   pabbato  va  gaccho  va  lata  va  avaranam  rupanam
dassanaya   .   ekance   tilaphalam  nimittam  katva  tilavahe  pakkhipeyya
tanneva   tilaphalam   uddhareyya   .   evam   parisuddham   bhagavato  pakatikam
mamsacakkhu. Evam bhagava mamsacakkhunapi cakkhuma.
     {889.5}   Katham  bhagava  dibbena  cakkhunapi  cakkhuma  .  bhagava
dibbena    cakkhuna    visuddhena    atikkantamanusakena   satte   passati
cavamane   upapajjamane   hine   panite   suvanne   dubbanne   sugate
duggate   yathakammupage   satte   pajanati  ime  vata  bhonto  satta
kayaduccaritena       samannagata       vaciduccaritena      samannagata
manoduccaritena    samannagata    ariyanam    upavadaka    micchaditthika
micchaditthikammasamadana    te   kayassa   bheda   parammarana   apayam
duggatim   vinipatam   nirayam   upapanna   ime   va  pana  bhonto  satta
kayasucaritena   samannagata   vacisucaritena    samannagata   manosucaritena
samannagata    ariyanam   anupavadaka    sammaditthika   sammaditthikamma-
samadana   te   kayassa   bheda   parammarana   sugatim   saggam  lokam
upapannati    iti    dibbena   cakkhuna   visuddhena   atikkantamanusakena
satte    passati    cavamane   upapajjamane   hine   panite   suvanne
@Footnote: 1 Po. kalapakkhe.
Dubbanne sugate duggate yathakammupage satte pajanati.
     {889.7}  Akankhamano  ca  bhagava  ekampi  lokadhatum passeyya
dvepi    lokadhatuyo    passeyya    tissopi   lokadhatuyo   passeyya
catassopi    lokadhatuyo    passeyya   pancapi   lokadhatuyo   passeyya
dasapi   lokadhatuyo   passeyya   visampi   lokadhatuyo  passeyya  timsampi
lokadhatuyo   passeyya   cattalisampi  lokadhatuyo  passeyya  pannasampi
lokadhatuyo    passeyya    sahassimpi    culanikam    lokadhatum   passeyya
dvisahassimpi    majjhimikam    lokadhatum   passeyya   tisahassimpi   lokadhatum
passeyya   mahasahassimpi   lokadhatum   passeyya   .  so  1-  yavatakam
akankheyya  tavatakam  passeyya  .  evam  parisuddham  bhagavato  dibbacakkhu.
Evam bhagava dibbena cakkhunapi cakkhuma.
     {889.7}   Katham   bhagava   pannacakkhunapi   cakkhuma  .  bhagava
mahapanno      puthupanno     hasapanno     javanapanno     tikkhapanno
nibbedhikapanno     pannappabhedakusalo     pabhinnanano    adhigatapatisambhido
catuvesarajjappatto    dasabaladhari    purisasabho   purisasiho   purisanago
purisajanno    purisadhoreyho    anantanano   anantatejo   anantayaso
addho   mahaddhano  dhanava  neta   vineta  anuneta  sannapeta  2-
nijjhapeta pekkhata 3- pasadeta.
     {889.8}   So   hi  bhagava  anuppannassa  maggassa  uppadeta
asanjatassa      maggassa      sanjaneta     anakkhatassa     maggassa
akkhata   maggannu   maggavidu   maggakovido   .   magganuga   ca  pana
@Footnote: 1 Ma. ayam patho natthi. 2 Po. Ma. pannapeta. 3 Po. Ma. pekkheta.
Etarahi  savaka  viharanti  paccha  samannagata  .  so  hi  bhagava janam
janati   passam   passati   cakkhubhuto   nanabhuto   dhammabhuto   brahmabhuto
vatta    pavatta    atthassa   ninneta   amatassa   data   dhammasami
tathagato   .   natthi   tassa  bhagavato  anatam  adittham  aviditam  asacchikatam
aphusitam   pannaya   .   atitanagatapaccuppannam   upadaya  sabbe  dhamma
sabbakarena buddhassa bhagavato nanamukhe apatham agacchanti.
     {889.8}   Yankinci   neyyam   nama  atthi  janitabbam  attattho
va  parattho  va  ubhayattho  va  ditthadhammiko  va  attho  samparayiko
va  attho  uttano  va  attho  gambhiro  va attho gulho va attho
paticchanno  va  attho  neyyo  va  attho  nito  va attho anavajjo
va  attho  nikkileso  va  attho  vodano  va  attho  parattho va
sabbantam antobuddhanane parivattati.
     {889.9}   Atite  buddhassa  bhagavato  appatihatam  nanam  anagate
appatihatam     nanam    paccuppanne    appatihatam    nanam    .    sabbam
kayakammam     buddhassa    bhagavato    nananuparivatti    sabbam    vacikammam
sabbam    manokammam    buddhassa   bhagavato   nananuparivatti   .   yavatakam
neyyam   tavatakam   nanam  yavatakam  nanam  tavatakam  neyyam  neyyapariyantikam
nanam     nanapariyantikam     neyyam     neyyam     atikkamitva    nanam
nappavattati    nanam    atikkamitva    neyyapatho    natthi    annamanna-
pariyantatthayino    te    dhamma   .   yatha   dvinnam   samuggapatalanam
Sammaphusitanam    hetthimam    samuggapatalam    uparimam    nativattati   uparimam
samuggapatalam       hetthimam      nativattati      annamannapariyantatthayino
honti    1-    evameva    buddhassa    bhagavato   neyyanca   nananca
annamannapariyantatthayino      yavatakam     neyyam     tavatakam     nanam
yavatakam   nanam   tavatakam   neyyam   neyyapariyantikam  nanam  nanapariyantikam
neyyam   neyyam   atikkamitva   nanam   nappavattati   nanam   atikkamitva
neyyapatho natthi annamannapariyantatthayino te dhamma.
     {889.9}   Sabbadhammesu   buddhassa  bhagavato  nanam  parivattati .
Sabbe   dhamma   buddhassa   bhagavato   avajjanapatibaddha  akankhapatibaddha
manasikarapatibaddha    cittuppadapatibaddha    .    sabbasattesu    buddhassa
bhagavato   nanam  parivattati  .  sabbesam  sattanam  bhagava  asayam  janati
anusayam  janati  caritam  janati  adhimuttim  janati apparajakkhe maharajakkhe
tikkhindriye  mudindriye  svakare  dvakare  suvinnapaye  duvinnapaye
bhabbabhabbe satte pajanati.
     {889.10}  Sadevako  loko samarako sabrahmako sassamanabrahmani
paja   sadevamanussa   antobuddhanane   parivattati   .   yatha  yekeci
macchakacchapa    antamaso    timitimingalam    upadaya    antomahasamudde
parivattanti    evameva    sadevako    loko    samarako   sabrahmako
sassamanabrahmani        paja       sadevamanussa      antobuddhanane
parivattati   .   yatha   yekeci   pakkhi    antamaso   garulam  venateyyam
upadaya    akasassa   padese   parivattanti   evameva   yepi   te
@Footnote: 1 Ma. ayam patho natthi. 2 Ma. evamevam.
Sariputtasama pannaya tepi buddhananassa padese parivattanti.
     {889.11}   Buddhananam  devamanussanam  pannam  pharitva  abhibhavitva
titthati   .   yepi   te   khattiyapandita  brahmanapandita  gahapatipandita
samanapandita    nipuna    kataparappavada    valavedhirupa    vobhindanta
manne   caranti   pannagatena  ditthigatani  te  panham  1-  abhisankharitva
abhisankharitva   tathagatam   upasankamitva   pucchanti  .  [2]-  kathita  ca
visajjita   ca  te  panha  bhagavata  honti  nidditthakarana  upakkhittaka
ca  .  te  bhagavato  sampajjanti  .  athakho  bhagava  tattha atirocati yadidam
pannayati evam bhagava pannacakkhunapi cakkhuma.
     {889.10}   Katham   bhagava   buddhacakkhunapi   cakkhuma  .  bhagava
buddhacakkhuna  lokam  volokento  addasa  satte  apparajakkhe maharajakkhe
tikkhindriye     mudindriye     svakare    dvakare    suvinnapaye
duvinnapaye    appekacce    paralobhavajjabhayadassavino    viharante  .
[3]-   Seyyathapi   nama   uppaliniyam   va   paduminiyam  va  pundarikiniyam
va   appekaccani   uppalani   va   padumani   va   pundarikani  va
udake    jatani    udake    samvaddhani   udakanugatani   antonimugga-
positani   appekaccani   uppalani   va   padumani   va  pundarikani
va     udake     jatani     udake     samvaddhani    samodakanthitani
appekaccani    uppalani    va    padumani    va   pundarikani   va
udake    jatani    udake   samvaddhani   udaka   accuggamma   titthanti
upalittani    udakena    evameva   4-   bhagava   buddhacakkhuna   lokam
@Footnote: 1 Po. Ma. panhe. 2 Po. Ma. glhani ca paticchanunanica. 3 Ma. appekacce
@na para ... viharante. 4 Ma. evamevam.
Volokento   addasa   satte   apparajakkhe   maharajakkhe  tikkhindriye
mudindriye     svakare     dvakare    suvinnapaye    duvinnapaye
appekacce     paralokavajjabhayadassavino     viharante    .    janati
bhagava   ayam   puggalo   ragacarito   ayam   dosacarito  ayam  mohacarito
ayam vitakkacarito ayam saddhacarito ayam nanacaritoti.
     {889.11}   Ragacaritassa  bhagava  puggalassa  asubhakatham  katheti .
Dosacaritassa     bhagava    puggalassa    mettabhavanam    acikkhati   .
Mohacaritam    1-    bhagava    puggalam   uddese   paripucchaya   kalena
dhammassavane    kalena    dhammasakacchaya    garusamvase   niveseti  .
Vitakkacaritassa    bhagava    puggalassa    anapanassatim    acikkhati  .
Saddhacaritassa    bhagava    puggalassa    pasadaniyam    nimittam   acikkhati
buddhasubodhim    dhammasudhammatam    sanghasupatipattim   silani   ca   attano  .
Nanacaritassa      bhagava     puggalassa     vipassananimittam     acikkhati
aniccakaram dukkhakaram anattakaram.
     {889.12} Sele yatha pabbatamuddhanitthito
                yathapi passe janatam samantato
                tathupamam dhammamayam sumedha 2-
                pasadamaruyha samantacakkhu
                sokavakinnam 3- janatamapetasoko
                avekkhassu jatijarabhibhutanti.
Evam bhagava buddhacakkhunapi cakkhuma.
@Footnote: 1 Po. Ma. mohacaritassa bhagava puggalassa ... 2 Po. sumedhaso.
@3 Ma. Yu. sokavatinnam.
     {889.12}  Katham  bhagava  samantacakkhunapi  cakkhuma  .  samantacakkhu
vuccati     sabbannutananam    .    bhagava    sabbannutananena    upeto
samupeto upagato samupagato upapanno samupapanno samannagato.
                Na tassa aditthamidhatthi kinci
                atho avinnatamajanitabbam
                sabbam abhinnasi yadatthi neyyam
                tathagato tena samantacakkhuti.
Evam bhagava samantacakkhunapi cakkhumati yatha dissati cakkhuma.
     [890]  Sabbam  tamam  vinodetvati  sabbam  ragatamam  dosatamam mohatamam
manatamam    ditthitamam    kilesatamam    duccaritatamam    andhakaranam   acakkhukaranam
ananakaranam       pannanirodhikam      vighatapakkhikam      anibbanasamvattanikam
panuditva    1-    pajahitva    2-   vinoditva   3-   byantikaritva
anabhavangametvati sabbam tamam vinodetva.
     [891]   Ekova  ratimajjhagati  bhagava  pabbajjasankhatena  eko
adutiyatthena   eko   tanhaya   pahanatthena   eko  ekantavitaragoti
eko  ekantavitadosoti eko ekantavitamohoti eko ekantanikkilesoti
eko   ekayanamaggam   gatoti   eko   eko  anuttaram  sammasambodhim
abhisambuddhoti eko.
     {891.1}  Katham  bhagava pabbajjasankhatena eko. Bhagava daharova
samano   susukalakeso   bhaddena   yobbannena   samannagato   pathamena
@Footnote: 1 Ma. Yu. naditva panuditva. 2 Ma. jahitva. 3 vinodetva.
Vayasa    akamakanam    matapitunam   assumukhanam   rudantanam   vilapantanam
natisangham   pahaya   sabbam   yasapalibodham   1-  chinditva  puttadarapalibodham
chinditva     natipalibodham    chinditva    mittamaccapalibodham    chinditva
sannidhipalibodham   chinditva   kesamassum   oharetva  kasayani  vatthani
acchadetva   agarasma   anagariyam   pabbajitva   akincanabhavam   2-
upagantva  eko  carati  viharati  iriyati  vattati  paleti  yapeti yapeti
evam bhagava pabbajjasankhatena eko.
     {891.2}  Katham  bhagava  adutiyatthena  eko. So evam pabbajito
samano    eko   arannavanapatthani   pantani   senasanani   patisevati
appasaddani     appanigghosani     vijanavatani     manussarahaseyyakani
patisallanasaruppani  so  eko  3-  gacchati  eko titthati eko nisidati
eko  seyyam  kappeti  eko  gamam  pindaya  pavisati  eko  patikkamati
eko  raho  nisidati  eko  cankamam  adhitthati eko carati [4]-  viharati
iriyati vattati paleti yapeti yapeti evam bhagava adutiyatthena eko.
     {891.3}  Katham  bhagava  tanhaya  pahanatthena  eko. So evam
eko   adutiyo   appamatto   atapi   pahitatto   viharanto   najja
neranjaraya    tire    bodhirukkhamule    mahapadhanam   padahanto    maram
sasenam  [5]-  namucim  pamattabandhum  vidhamitva  tanham  jalinim   saritam  [6]-
visattikam pajahati 7- vinodeti byantikaroti anabhavangameti.
@Footnote: 1 Ma. gharavasapalibodham. 2 Ma. akincanabhavam. 3 Ma. Yu. eko carati.
@4 Yu. eko. 5 Ma. kanham. 6 Ma. visaritam. 7 Ma. pajahasi vinodesi
@byantim akasi anabhavangamesi.
         Tanhadutiyo puriso          dighamaddhana samsaram
         itthabhavannathabhavam       samsaram nativattati
         etamadinavam natva          tanham dukkhassa sambhavam
         vitatanho anadano        sato bhikkhu paribbajeti.
Evam bhagava tanhaya pahanatthena eko.
     {891.4}  Katham bhagava ekantavitaragoti eko. Ragassa pahinatta
ekantavitaragoti   eko   .   dosassa   pahinatta   ekantavitadosoti
eko   .   mohassa  pahinatta  ekantavitamohoti  eko  .  kilesanam
pahinatta ekantanikkilesoti eko.
     {891.5}  Katham bhagava ekayanamaggam gatoti eko. Ekayanamaggo
vuccati    cattaro   satipatthana   cattaro   sammappadhana   cattaro
iddhippada     pancindriyani    panca    balani    satta    bojjhanga
ariyo atthangiko maggo.
                Ekayanam jatikhayantadassi
                maggam pajanati hitanukampi
                etena maggena atarimsu 1- pubbe
                tarissantiyeva 2- taranti oghanti.
Evam bhagava ekayanamaggam gatoti eko.
     {891.6}    Katham    bhagava    eko   anuttaram   sammasambodhim
abhisambuddhoti   eko   .   bodhi  vuccati  catusu  maggesu  nanam  panna
@Footnote: 1 Ma. tarimsu. 2 Ma. tarissanti ye ca.
Pannindriyam     pannabalam    dhammavicayasambojjhango    vimamsa    vipassana
sammaditthi   .   bhagava  tena  bodhinanena  sabbe  sankhara  aniccati
bujjhi   sabbe   sankhara   dukkhati   bujjhi   sabbe   dhamma  anattati
bujjhi    avijjapaccaya    sankharati    bujjhi    .pe.    jatipaccaya
jaramarananti    bujjhi   avijjanirodha   sankharanirodhoti   bujjhi   .pe.
Jatinirodha    jaramarananirodhoti    bujjhi   idam   dukkhanti   bujjhi   ayam
dukkhasamudayoti   bujjhi   ayam   dukkhanirodhoti   bujjhi  ayam  dukkhanirodhagamini
patipadati    bujjhi    ime    asavati    bujjhi   ayam   asavasamudayoti
bujjhi   ayam   asavanirodhoti   bujjhi   ayam   asavanirodhagamini  patipadati
bujjhi   ime   dhamma   abhinneyyati  bujjhi  ime  dhamma  parinneyyati
bujjhi   ime   dhamma   pahatabbati   bujjhi  ime  dhamma  bhavetabbati
bujjhi    ime    dhamma   sacchikatabbati   bujjhi   channam   phassayatananam
samudayanca     atthangamanca     assadanca     adinavanca     nissarananca
bujjhi      pancannam     upadanakkhandhanam     samudayanca     atthangamanca
assadanca   adinavanca   nissarananca   bujjhi   catunnam  mahabhutananca  1-
samudayanca     atthangamanca     assadanca     adinavanca     nissarananca
bujjhi yankinci samudayadhammam sabbantam nirodhadhammanti bujjhi.
     {891.7}   Athava   yankinci   bujjhitabbam   [2]-   patibujjhitabbam
sambujjhitabbam   adhigantabbam   phusitabbam   3-   sacchikatabbam   sabbantam  tena
bodhinanena   bujjhi   anubujjhi   patibujjhi   sambujjhi   sammabujjhi  adhigacchi
@Footnote: 1 Ma. casaddo natthi. 2 Ma. anubujjhitabbam. 3 Ma. phassitabbam.
Patilabhi  1-  phusesi  2- sacchikasi evam bhagava eko anuttaram sammasambodhim
abhisambuddhoti eko.
     {891.8}   Ratimajjhagati   ratinti   nekkhammaratim  pavivekaratim  3-
upasamaratim   sambodhiratim  ajjhaga  [4]-  adhigacchi  phusesi  2-  sacchikasiti
ekova ratimajjhaga. Tenaha sariputtatthero
                sadevakassa lokassa        yatha dissati cakkhuma
                sabbam tamam vinodetva     ekova 5- ratimajjhagati.
     [892] Tam buddham asitam tadim        akuham ganimagatam
                bahunnamidha baddhanam       atthi panhena agamam.
     [893]   Tam   buddham   asitam   tadinti  buddhoti  yo  so  bhagava
sayambhu   anacariyako   pubbe   ananussutesu   dhammesu   samam   saccani
abhisambujjhi   tattha   ca   sabbannutam   patto   6-   balesu  ca  vasibhavam
patto   7-   .   buddhoti   kenatthena  buddho  .  bujjhita  saccaniti
buddho   .   bodheta   pajayati   buddho  .  sabbannutaya  buddho .
Sabbadassavitaya    buddho    .    abhinneyyataya    8-   buddho  .
Vikasitaya   9-   buddho  .  khinasavasankhatena  buddho  .  nirupakkilesa-
sankhatena   buddho  .  ekantavitaragoti  buddho  .  ekantavitadosoti
buddho   .  ekantavitamohoti  buddho  .  ekantanikkilesoti  buddho .
Ekayanamaggam  gatoti  buddho . Eko anuttaram sammasambodhim abhisambuddhoti
buddho    .   abuddhivihatatta   buddhipatilabhatta   buddho   .   buddhoti
@Footnote: 1 Ma. ayam patho natthi. 2 Ma. phassesi. 3 Ma. vivekaratim.
@4 Ma. Yu. samajjhaga. 5 Yu. eko ca. 6-7 Ma. papuni. 8 Yu. ananneyyataya.
@Ma. anannaneyyataya. 9 visavitaya.
Netam  namam  1-  matara  katam  na  pitara  katam na bhatara katam na bhaginiya
katam  na  mittamaccehi  katam  na  natisalohitehi  katam  na samanabrahmanehi
katam   na   devatahi  katam  vimokkhantikametam  buddhanam  bhagavantanam  bodhiya
mule    saha    sabbannutananassa   patilabha   sacchika   pannatti   yadidam
buddhoti tam buddham.
     [894]  Asitanti  dve  nissaya  tanhanissayo ca ditthinissayo ca.
Katamo    tanhanissayo   .   yavata   2-   tanhasankhatena   simakatam
mariyadikatam   odhikatam  pariyantikatam  3-  pariggahitam  mamayitam  idam  mamam  4-
etam  mamam  ettakam  mamam  ettavata  mamam  mama  rupa sadda gandha rasa
photthabba     attharana    papurana    5-    dasidasa    ajelaka
kukkutasukara    hatthigavassavalava    khettam    vatthu    hirannam    suvannam
gamanigamarajadhaniyo   ratthanca   janapado   ca  koso  ca  kotthagaranca
kevalampi   mahapathavim   tanhavasena  mamayati  yavata  atthasatatanhaviparitam
ayam tanhanissayo.
     {894.1}   Katamo   ditthinissayo   .  visativatthuka  sakkayaditthi
dasavatthuka   micchaditthi   dasavatthuka  antaggahika  ditthi  ya  evarupa
ditthi ditthigatam ditthigahanam ditthikantaro ditthivisukayikam 6- ditthivipphanditam
ditthisamyojanam    gaho   patiggaho   abhiniveso   paramaso   kummaggo
micchapatho    micchattam    titthayatanam    vipariyesaggaho    viparitaggaho
@Footnote: 1 Ma. ime patha natthi. 2 Ma. yava. 3 Ma. pariyantakatam. 4 Ma. mama.
@ito param idisameva. 5 Ma. pavurana. 6 Ma. ditthivisukayikam.
Vippallasaggaho    micchagaho    ayathavakasmim   yathavakanti   gaho
yavata dvasatthi ditthigatani ayam ditthinissayo.
     {894.2}   Buddhassa  bhagavato  tanhanissayo  pahino  ditthinissayo
patinissattho      .     tanhanissayassa     pahinatta     ditthinissayassa
patinissatthatta   bhagava   cakkhum  anissito  1-  sotam  ghanam  jivham  kayam
manam  anissito  rupe  sadde  gandhe  rase  photthabbe  kulam  ganam avasam
labham   yasam   pasamsam  sukham  civaram  pindapatam  senasanam  gilanapaccayabhesajja-
parikkharam   kamadhatum   rupadhatum   arupadhatum   kamabhavam   rupabhavam  arupabhavam
sannabhavam      asannabhavam      nevasannanasannabhavam     ekavokarabhavam
catuvokarabhavam      pancavokarabhavam     atitam     anagatam     paccuppannam
ditthasuta    muta    vinnatabbe   dhamme   [2]-   anissito   anallino
anupagato   anajjhosito   anadhimutto   nikkhanto   nissattho   vippamutto
visannutto vimariyadikatena cetasa viharatiti tam buddham asitam.
     [895]  Tadinti  bhagava  pancahakarehi  tadi  3-   itthanitthe
tadi   cattaviti   tadi   tinnaviti   tadi  muttaviti  tadi  tamniddesa
tadi.
     {895.1}   Katham  bhagava  itthanitthe  tadi  .  bhagava  labhepi
tadi   alabhepi   tadi   yasepi  tadi  ayasepi  tadi  pasamsayapi  tadi
nindayapi  tadi  sukhepi  tadi  dukkhepi tadi. Ekance 4- baham gandhena
limpeyyum   ekance   4-  baham  vasiya  taccheyyum  .  amukasmim  natthi
@Footnote: 1 Ma. sabbattha asito. 2 Ma. Yu. asito. 3 Ma. tadi. ito param idisameva.
@4 Ma. ekacce.
Rago      amukasmim     natthi     patigham     .     anunayapatighavippahino
ugghatinigghativitivatto           anurodhavirodhasamatikkanto         .
Evam bhagava itthanitthe tadi.
     {895.2}  Katham  bhagava  cattaviti  tadi  .  bhagavato  1- rago
catto   vanto   mutto  pahino  patinissattho  .  doso  moho  kodho
upanaho   makkho   palaso   issa  macchariyam  maya  satheyyam  thambho
sarambho   mano   atimano   mado   pamado  sabbe  kilesa  sabbe
duccarita    sabbe    daratha    sabbe   parilaha   sabbe   santapa
sabbakusalabhisankhara      catta      vanta      mutta      pahina
patinissattha. Evam bhagava cattaviti tadi.
     {895.3}  Katham  bhagava  tinnaviti  tadi . Bhagava kamogham tinno
bhavogham    tinno   ditthogham   tinno   avijjogham   tinno   sabbasamsarapatham
tinno   uttinno  2-  nittinno  atikkanto  samatikkanto  vitivatto .
So    vutthavaso    cinnacarano   gataddho   gatadiso   gatakotiko   3-
palitabrahmacariyo     uttamaditthippatto     bhavitamaggo     pahinakileso
patividdhakuppo   sacchikatanirodho   .   dukkham   tassa   parinnatam  samudayo
pahino   maggo   bhavito   nirodho   sacchikato   abhinneyyam   abhinnatam
parinneyyam   parinnatam   pahatabbam  pahinam  bhavetabbam  bhavitam  sacchikatabbam
sacchikatam   .   so   ukkhittapaligho   4-   sankinnaparikkho  abbulhesiko
niraggalo   ariyo   pannaddhajo   pannabharo  visannutto  pancangavippahino
@Footnote: 1 Ma. bhagavata. 2 Yu. ayam patho natthi. 3 Ma. gatakotiyo. 4 Ma. patigho.
Chalangasamannagato    ekarakkho    caturapasseno    panunnapaccekasacco
samavayasatthesano          anavilasankappo         passaddhakayasankharo
suvimuttacitto     suvimuttapanno     kevali     vusitava     uttamapuriso
paramapuriso paramappattippatto.
     {895.4}  So  neva  acinati  1-  na apacinati 2- apacinitva
thito  neva  pajahati  na  upadiyati  pajahitva  thito  neva  visineti 3- na
ussineti  visinetva  thito  neva  vidhupeti  4-  na  sandhupeti vidhupetva
thito    asekkhena    silakkhandhena   samannagatatta   thito   asekkhena
samadhikkhandhena    samannagatatta    thito    asekkhena   pannakkhandhena
samannagatatta    thito    asekkhena    vimuttikkhandhena   samannagatatta
thito    asekkhena    vimuttinanadassanakkhandhena    samannagatatta   thito
saccam   patipadayitva   5-   thito  evam  samatikkamitva  thito  kilesaggim
pariyadayitva  6-  thito  aparigamanataya  thito  kutam  7-  samadaya  thito
muttipatisevanataya   8-   thito   mettaya   parisuddhiya  thito  karunaya
parisuddhiya   thito  muditaya  parisuddhiya  thito  upekkhaya  parisuddhiya
thito    accantaparisuddhiya   thito   akammannataya   parisuddhiya   thito
vimuttatta   thito  santusitatta  thito  khandhapariyante  thito  dhatupariyante
thito   ayatanapariyante  thito  gatipariyante  thito  uppattipariyante  thito
patisandhipariyante  thito  bhavapariyante thito samsarapariyante thito vattapariyante
thito antimabhave thito antimasamussaye thito antimadehadharo bhagava.
@Footnote: 1 Ma. acinati. 2 apacinati. 3 Ma. samsibbati. 4 Ma. vidhu. 5 Ma.
@sampatipadiyitva. 6 Ma. pariyadiyitva. 7 Ma. katam. 8 Ma. mutta.
             Tassayam pacchimako bhavo     carimoyam samussayo
             jatimaranasamsaro              natthi tassa punabbhavoti.
Evam bhagava tinnaviti tadi
     {895.5}  katham  bhagava  muttaviti  tadi  .  bhagavato raga cittam
muttam  vimuttam  suvimuttam  .  dosa  cittam muttam vimuttam suvimuttam. Moha
cittam   muttam   vimuttam   suvimuttam   .  kodha  upanaha  makkha  palasa
issaya   macchariya   mayaya   satheyya   thambha   sarambha   mana
atimana   mada   pamada   sabbakilesehi   sabbaduccaritehi  sabbadarathehi
sabbaparilahehi      sabbasantapehi     sabbakusalabhisankharehi     cittam
muttam vimuttam suvimuttam. Evam bhagava muttaviti tadi.
     {895.6}  Katham  bhagava tamniddesa tadi. Bhagava sile sati silavati
tamniddesa   tadi   .   saddhaya   sati   saddhoti  tamniddesa  tadi .
Viriye   sati   viriyavati   tamniddesa   tadi   .  satiya  sati  satimati
tamniddesa   tadi   .  samadhismim  sati  samahitoti  tamniddesa  tadi .
Pannaya   sati  pannavati  tamniddesa  tadi  .  vijjaya  sati  tevijjoti
tamniddesa   tadi   .  abhinnaya  sati  chalabhinnoti  tamniddesa  tadi .
Bale  1-  sati  dasabaloti  tamniddesa  tadi  .  evam  bhagava tamniddesa
taditi tam buddham asitam tadim.
     [896] Akuham ganimagatanti akuhoti tini kuhanavatthuni paccayapatisevanasankhatam
@Footnote: 1 Ma. dasabale.
Patisevanasankhatam  kuhanavatthu  iriyapathasankhatam  kuhanavatthu samantajappanasankhatam
kuhanavatthu.
     {896.1} Katamam paccayapatisevanasankhatam kuhanavatthu. Idha gahapatika bhikkhum
nimantenti      civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharehi    .
So    papiccho    icchapakato   atthiko   civarapindapatasenasanagilana-
paccayabhesajjaparikkharanam    bhiyyokamyatam   upadaya   civaram   paccakkhati
pindapatam   paccakkhati   senasanam  paccakkhati  gilanapaccayabhesajjaparikkharam
paccakkhati.
     {896.2}  So evamaha kim samanassa mahagghena civarena etam saruppam
yam   samano   susana   va  sankarakuta  va  papanika  va  nantakani
uccinitva  sanghatim  karitva  dhareyya  kim  samanassa mahagghena pindapatena
etam  saruppam  yam  samano  unchacariyaya  pindiyalopena  jivikam  kappeyya
kim  samanassa  mahagghena  senasanena  etam  saruppam  yam  samano rukkhamuliko
va   assa   sosaniko  va  abbhokasiko  va  kim  samanassa  mahagghena
gilanapaccayabhesajjaparikkharena   etam   saruppam   yam   samano  putimuttena
haritakikhandena   osatham   kareyyati  tadupadaya  lukham  civaram  dhareti  lukham
pindapatam    bhunjati    lukham   senasanam   patisevati   lukham   gilanapaccaya-
bhesajjaparikkharam patisevati.
     {896.3} Tamenam gahapatika evam jananti ayam samano appiccho santuttho
pavivitto  asamsattho  araddhaviriyo  dhutavadoti  bhiyyo  bhiyyo nimantenti
Civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharehi    .   so   evamaha
tinnam   sammukhibhava   saddho   kulaputto   bahum   punnam   pasavati  saddhaya
sammukhibhava    saddho   kulaputto   bahum   punnam   pasavati   deyyadhammassa
sammukhibhava    saddho   kulaputto   bahum   punnam   pasavati   dakkhineyyanam
sammukhibhava   saddho   kulaputto   bahum   punnam   pasavati  tumhakancevayam
saddha   atthi  deyyadhammo  ca  samvijjati  ahanca  patiggahako  sacaham  na
patiggahessami   evam   tumhe   punnena  paribahira  bhavissatha  na  mayham
imina    attho    apica    tumhakamyeva    anukampaya    patigganhamiti
tadupadaya     bahumpi     civaram     patigganhati    bahumpi    pindapatam
patigganhati    bahumpi   senasanam   patigganhati   bahumpi   gilanapaccaya-
bhesajjaparikkharam   patigganhati   .   ya  evarupa  bhakutika  bhakutiyam
kuhana kuhayana kuhitattam idam vuccati paccayapatisevanasankhatam kuhanavatthu.
     {896.4}  Katamam  iriyapathasankhatam kuhanavatthu. Idhekacco papiccho
icchapakato    sambhavanadhippayo    evam   mam   jano   sambhavessatiti
gamanam   santhapeti   thanam   santhapeti   nisajjam   santhapeti   seyyam   1-
santhapeti    panidhaya    gacchati    panidhaya    titthati   panidhaya   nisidati
panidhaya   seyyam   kappeti   samahito   viya   gacchati   samahito   viya
titthati    samahito   viya   nisidati   samahito   viya   seyyam   kappeti
apathakajjhayiva   hoti   .   ya   evarupa   iriyapathassa   athapana
@Footnote: 1 Ma. sayanam.
Thapana    santhapana   bhakutika   bhakutiyam   kuhana   kuhayana   kuhitattam
idam vuccati iriyapathasankhatam kuhanavatthu.
     {896.5}   Katamam  samantajappanasankhatam  kuhanavatthu  .  idhekacco
papiccho  icchapakato  sambhavanadhippayo  evam  mam  jano sambhavessatiti
ariyadhammasannissitam  vacam  bhasati  yo  evarupam  civaram  dhareti  so samano
mahesakkhoti   bhanati   yo   evarupam  pattam  dhareti  lohathalakam  dhareti
dhammakarakam  dhareti  parisavanam  dhareti  kuncikam  dhareti  upahanam  dhareti
kayabandhanam  dhareti  ayogam  dhareti  so  samano  mahesakkhoti  bhanati.
Yassa   evarupo   upajjhayo  so  samano  mahasekkhoti  bhanati  .  yassa
evarupo   acariyo   [1]-   samanupajjhayaka   samanacariyaka  mitta
sandittha sambhatta sahaya so samano mahesakkhoti bhanati.
     {896.6}  Yo  evarupe  vihare  vasati  so samano mahesakkhoti
bhanati   .   yo   evarupe  addhayoge  vasati  pasade  vasati  hammiye
vasati   guhayam   vasati   lene   vasati   kutiya  vasati  kutagare  vasati
atte   vasati   male   vasati   uddande   2-  vasati  upatthanasalayam
vasati  mandape  vasati  rukkhamule  vasati  so  samano  mahesakkhoti  bhanati.
Athava  korajikakorajiko  bhakutikabhakutiko  kuhakuho  lapalapo  mukhasambhavito
ayam   samano   imasam   evarupanam   santanam   viharasamapattinam   labhiti
tadisam    gambhiram    gulham    nipunam   paticchannam   lokuttarasunnatapatisamyuttam
@Footnote: 1 Po. Ma. evarupa .  2 Po. Yu. uttande.
Katham   katheti   .   ya  evarupa  bhakutika  bhakutiyam  kuhana  kuhayana
kuhitattam idam vuccati samantajappanasankhatam kuhanavatthu.
     {896.7}   Buddhassa   bhagavato  imani  tini  kuhanavatthuni  pahinani
samucchinnani       vupasantani      patippassaddhani      abhabbuppattikani
nanaggina daddhani tasma buddho akuhoti akuham.
     [897]  Ganimagatanti  ganiti  gani  .  bhagava  ganacariyoti  gani .
Ganassa  satthati  gani  .  ganam  pariharatiti  gani  .  ganam  ovadatiti  gani.
Ganam   anusasatiti   gani  .  visarado  ganam  upasankamatiti  gani  .  ganassa
sussusati    sotam   odahati   annacittam   upatthapetiti   gani   .   ganam
akusala    vutthapetva   kusale   patitthapetiti   gani   .   bhikkhuganassa
gani   .   bhikkhuniganassa   gani  .  upasakaganassa  gani  .  upasikaganassa
gani   .   rajaganassa   gani   .   khattiyaganassa  gani  .  brahmanaganassa
gani  .  vessaganassa  gani  .  suddaganassa  gani  .  brahmaganassa  gani .
Devaganassa   gani   .   sanghi   1-  gani  ganacariyo  agato  upagato
samupagato sampatto sankassanagaranti akuham ganimagatam.
     [898]    Bahunnamidha   baddhananti   bahunnanti   bahunnam   khattiyanam
brahmananam    vessanam    suddanam    gahatthanam   pabbajitanam   devanam
manussanam   .    baddhananti   baddhanam   baddhacaranam   paricarikanam   2-
sissannti bahunnamidha baddhanam.
@Footnote: 1 Po. Ma. sanghim ganim ganacariyam agantiupagatam samupagatam samuppannam.
@2 Ma. paricarakanam.
     [899]   Atthi   panhena  agamanti  panhena  atthiko  agatomhi
panham    pucchitukamo    agatomhi    panham    sotukamo   agatomhiti
evampi   atthi   panhena  agamam  .  athava  panhatthikanam  panhapucchakanam
panham    sotukamanam    agamanam    abhikkamanam   upasankamanam   payirupasana
siyati   evampi   atthi   panhena  agamam  .  athava  panhagamo  tuyham
atthi   [1]-   tvamasi   alamatto   maya   pucchitam   kathetum  vissajjetum
vattussetam    2-    bharanti   evampi   atthi   panhena   agamam  .
Tenaha sariputtatthero
               tam buddham asitam tadim          akuham ganimagatam
               bahunnamidha baddhanam         atthi panhena agamanti.
     [900] Bhikkhuno vijigucchato         bhajato rittamasanam
               rukkhamulam susanam va          pabbatanam guhasu va.
     [901]    Bhikkhuno   vijigucchatoti    bhikkhunoti   kalyanaputhujjanassa
va   bhikkhuno   sekkhassa   vati   bhikkhuno   .   vijigucchatoti  jatiya
vijigucchato   jaraya   byadhina   maranena   sokehi  paridevehi  dukkhehi
domanassehi  upayasehi  vijigucchato  nerayikena dukkhena tiracchanayonikena
dukkhena   pittivisayikena  dukkhena  manusakena  dukkhena  gabbhokkantimulakena
dukkhena    gabbhe   thitimulakena   dukkhena   gabbhavutthanamulakena   dukkhena
jatassupanibandhakena     dukkhena    jatassa    paradheyyakena    dukkhena
attupakkamena  dukkhena  parupakkamena  dukkhena  dukkhadukkhena  sankharadukkhena
@Footnote: 1 Ma. tvampi panha .  2 Po. Ma. vahassetam.
Viparinamadukkhena     cakkhurogena     dukkhena    sotarogena    dukkhena
ghanarogena   dukkhena   jivharogena   dukkhena   kayarogena   dukkhena
sisarogena    dukkhena    kannarogena    dukkhena   mukharogena   dukkhena
dantarogena   dukkhena   kasena   sasena   pinasena   dahena   jarena
kucchirogena    mucchaya    pakkhandikaya    sulaya    visucikaya   kutthena
gandena     kilasena     sosena    apamarena    dadduya    kanduya
kacchuya   rakhasaya   vitacchikaya   lohitena   pittena  madhumehena  amsaya
pilakaya    bhagandalaya   pittasamutthanehi   abadhehi   semhasamutthanehi
abadhehi    vatasamutthanehi    abadhehi   sannipatikehi   abadhehi
utuparinamajehi   abadhehi   visamapariharajehi   abadhehi  opakkamikehi
abadhehi    kammavipakajehi   abadhehi   sitena   unhena   jighacchaya
pipasaya     uccarena    passavena    damsamakasavatatapasirimsapasamphassehi
dukkhehi    matumaranena    dukkhena   pitumaranena   dukkhena   bhatumaranena
dukkhena    bhaginimaranena    dukkhena   puttamaranena   dukkhena   dhitumaranena
dukkhena    natibyasanena    bhogabyasanena    rogabyasanena   silabyasanena
ditthibyasanena   dukkhena   vijigucchato   attiyato   harayato   jigucchatoti
bhikkhuno vijigucchato.
     [902]   Bhajato   rittamasananti   asanam   vuccati   yattha  nisidati
manco   pitham   bhisi  tattika  cammakhando  tinasantharo  1-  pannasantharo
palalasantharo   .   tam   asanam   asappayarupadassanena   rittam   vivittam
@Footnote: 1 .. santharotipi patho.
Pavivittam    asappayasaddassavanena    rittam    vivittam    pavivittam   .pe.
Asappayehi    pancahi   kamagunehi   rittam   vivittam   pavivittam   .   tam
asanam   bhajato   sambhajato   sevato   nisevato  samsevato  patisevatoti
bhajato rittamasanam.
     [903]   Rukkhamulam  susanam  vati  rukkhamulamyeva  rukkhamulam  susanamyeva
susananti rukkhamulam susanam va.
     [904]  Pabbatanam  guhasu  vati  pabbatayeva  pabbata kandarayeva
kandara      giriguhayeva     giriguha     pabbatantarikayo     vuccanti
pabbatagabbhara   1-   pabbatananti   pabbatanam   guhasu  va  .  tenaha
sariputtatthero
               bhikkhuno vijigucchato         bhajato rittamasanam
               rukkhamulam susanam va          pabbatanam guhasu vati.
     [905] Uccavacesu sayanesu        givanto tattha bherava
                yehi bhikkhu na vedheyya      nigghose sayanasane.
     [906]    Uccavacesu    sayanesuti   uccavacesuti   uccavacesu
hinappanitesu    chekapapakesu    .    sayanesuti    2-   sayanam   vuccati
senasanam     viharo     addhayogo     pasado    hammiyam    guhati
uccavacesu sayanesu.
     [907]  Givanto  3-  tattha  bheravati  givantoti givanto kujjanto
nadanto   saddam   karonto   .  athava  kivanto  kati  kittaka  kivataka
kivabahuka  4-  .  te  bheravati  siha  byaggha  dipi acchataraccha koka
@Footnote: 1 Ma. pabbatapabbharati pabbatanam guhasu va. 2 Ma. ayam patho na dissati.
@3 Ma. kivanto. sabbattha idisameva. 4 Ma. kivabahuka te.
Gomahisa   hatthi   ahi   vicchika   satapadi   cora  va  assu  manava
katakamma va akatakamma vati givanto tattha bherava.
     [908]  Yehi  bhikkhu  na  vedheyyati yehiti yehi bheravehi bherave
passitva  va  sunitva  va  na  vedheyya  nappavedheyya na sampavedheyya
na   taseyya  na  uttaseyya  na  parittaseyya  na  bhayeyya  na  santasam
apajjeyya   abhiru   assa   acchambhi  anutrasi  apalayi  pahinabhayabheravo
vigatalomahamso vihareyyati yehi bhikkhu na vedheyya.
     [909]  Nigghose  sayanasaneti  appasadde appanigghose vijanavate
manussarahaseyyake     patisallanasaruppe     senasaneti     nigghose
sayanasane. Tenaha sariputtatthero
               uccavacesu sayanesu         givanto tattha bherava
               yehi bhikkhu na vedheyya       nigghose sayanasaneti.
     [910] Kati parissaya loke         gacchato agatam disam 1-
               ye bhikkhu abhisambhave        pantamhi sayanasane.
     [911]   Kati   parissaya   loketi  katiti  kati  kittaka  kivataka
kivabahuka  .  parissayati dve parissaya pakataparissaya ca paticchannaparissaya
ca.
     {911.1}   Katame   pakataparissaya   .   siha   byaggha  dipi
acchataraccha  koka  gomahisa  hatthi  ahi  vicchika satapadi cora va assu
@Footnote: 1 amatam disantipi patho.
Manava    katakamma   va   akatakamma   va   cakkhurogo   sotarogo
ghanarogo   jivharogo   kayarogo   sisarogo   kannarogo  mukharogo
dantarogo   kaso   saso   pinaso   daho  jaro  kucchirogo  muccha
pakkhandika   sula   visucika   kuttham   gando  kilaso  soso  apamaro
daddu   kandu   kacchu   rakhasa   vitacchika  lohitam  pittam  madhumeho  amsa
pilaka     bhagandala     pittasamutthana    abadha    semhasamutthana
abadha  vatasamutthana  abadha  sannipatika  abadha  utuparinamaja
abadha     visamapariharaja     abadha     opakkamika    abadha
kammavipakaja    abadha   sitam   unham   jighaccha   pipasa   uccaro
passavo   damsamakasavatatapasirimsapasamphasso   iti  va  1-  ime  vuccanti
pakataparissaya.
     {911.2}  Katame  paticchannaparissaya  .  kayaduccaritam  vaciduccaritam
manoduccaritam      kamacchandanivaranam      byapadanivaranam     thinamiddhanivaranam
uddhaccakukkuccanivaranam   vicikicchanivaranam   rago   doso   moho   kodho
upanaho   makkho   palaso   issa  macchariyam  maya  satheyyam  thambho
sarambho  mano  atimano  mado  pamado sabbe kilesa sabbe duccarita
sabbe   daratha   sabbe   parilaha   sabbe   santapa   sabbakusalabhi
sankhara ime vuccanti paticchannaparissaya.
     {911.3} Parissayati kenatthena parissaya. Parisahantiti parissaya.
Parihanaya samvattantiti parissaya. Tatrasayati parissaya.
@Footnote: 1 ma iti vati na dissati.
     Katham   parisahantiti  parissaya  .  te  parissaya  tam  puggalam  sahanti
parisahanti   abhibhavanti   ajjhottharanti   pariyadiyanti   maddanti   .  evam
parisahantiti parissaya.
     {911.4}  Katham  parihanaya  samvattantiti  parissaya. Te parissaya
kusalanam   dhammanam   parihanaya   antarayaya   samvattanti   .   katamesam
kusalanam    dhammanam    .   sammapatipadaya   anulomapatipadaya   apaccanika
patipadaya    [1]-    anvatthapatipadaya    dhammanudhammapatipadaya    silesu
paripurikaritaya  2-  indriyesu  guttadvarataya  bhojane  mattannutaya *-
jagariyanuyogassa       satisampajannassa       catunnam      satipatthananam
bhavananuyogassa     catunnam    sammappadhananam    catunnam    iddhippadanam
pancannam     indriyanam    pancannam    balanam    sattannam    bojjhanganam
ariyassa    atthangikassa    maggassa   bhavananuyogassa   imesam   kusalanam
dhammanam   parihanaya   antarayaya   samvattanti   .   evam   parihanaya
samvattantiti parissaya.
     {911.5}  Katham  tatrasayati parissaya. Tatthete papaka akusala
dhamma   uppajjanti   attabhavasannissaya   .   yatha   bile   bilasaya
pana   sayanti   dake   dakasaya   pana   sayanti   vane   vanasaya
pana   sayanti   rukkhe  rukkhasaya  pana  sayanti  evameva  tatthete
papaka   akusala   dhamma   uppajjanti   attabhavasannissayati   evampi
tatrasayati parissaya.
@Footnote: 1 Ma. aviruddhapatipadaya. 2 Ma. Yu. paripurakaritaya.
@* mikar—kr khagoe ttannutaya peDna mattannutaya
     {911.6}   Vuttam  hetam  bhagavata  santevasiko  bhikkhave  bhikkhu
sacariyako  dukkham  na  phasu  viharati  kathanca  bhikkhave  bhikkhu santevasiko
sacariyako   dukkham   na   phasu   viharati  idha  bhikkhave  bhikkhuno  cakkhuna
rupam    disva    uppajjanti   papaka   akusala   dhamma   sarasankappa
sannojaniya     tyassa    anto    vasanti    anvassavanti    papaka
akusala   dhammati  tasma  santevasikoti  vuccati  te  nam  samudacaranti
papaka akusala dhammati tasma sacariyakoti vuccati
     {911.7}  puna  ca  param  bhikkhave  bhikkhuno  sotena  saddam sutva
ghanena   gandham   ghayitva   jivhaya  rasam  sayitva  kayena  photthabbam
phusitva   manasa   dhammam   vinnaya  uppajjanti  papaka  akusala  dhamma
sarasankappa    sannojaniya    tyassa    anto   vasanti   anvassavanti
papaka    akusala   dhammati   tasma   santevasikoti   vuccati   te
nam    samudacaranti   papaka   akusala   dhammati   tasma   sacariyakoti
vuccati   evam   kho   bhikkhave   bhikkhu  santevasiko  sacariyako  dukkham
na phasu viharatiti. Evampi tatrasayati parissaya.
     {911.8}   Vuttam  hetam  bhagavata  tayome  bhikkhave  antaramala
antaraamitta     antarasapatta    antaravadhaka    antarapaccatthika
katame  tayo  lobho  bhikkhave  antaramalo antaraamitto antarasapatto
antaravadhako     antarapaccatthiko    doso    bhikkhave    antaramalo
antaraamitto     antarasapatto     antaravadhako    antarapaccatthiko
Moho     bhikkhave     antaramalo    antaraamitto    antarasapatto
antaravadhako   antarapaccatthiko  ime  kho  bhikkhave  tayo  antaramala
antaraamitta antarasapatta antaravadhaka antarapaccatthika.
         Anatthajanano lobho           lobho cittappakopano
         bhayamantarato jatam             tam jano navabujjhati
         luddho attham na janati       luddho dhammam na passati
         andhatamam tada hoti           yam lobho sahate naram
         anatthajanano doso           doso cittappakopano
         bhayamantarato jatam             tam jano navabujjhati
         kuddho attham na janati      kuddho dhammam na passati
         andhatamam tada hoti           yam kodho 1- sahate naram
         anatthajanano moho           moho cittappakopano
         bhayamantarato jatam             tam jano navabujjhati
         mulho attham na janati      mulho dhammam na passati
         andhatamam tada hoti           yam moho saha te naranti.
Evampi tatrasayati parissaya.
     {911.9}  Vuttam  hetam  bhagavata tayo kho maharaja purisassa dhamma
ajjhattam   uppajjamana   uppajjanti   ahitaya   dukkhaya  aphasuviharaya
katame    tayo   lobho   kho   maharaja   purisassa   dhammo   ajjhattam
uppajjamano    uppajjati   ahitaya   dukkhaya   aphasuviharaya   doso
@Footnote: 1 Ma. yam doso.
Kho   maharaja   purisassa   dhammo   ajjhattam   uppajjamano   uppajjati
ahitaya   dukkhaya   aphasuviharaya   moho   kho   maharaja   purisassa
dhammo     ajjhattam    uppajjamano    uppajjati    ahitaya    dukkhaya
aphasuviharaya   ime   kho   maharaja  tayo  purisassa  dhamma  ajjhattam
uppajjamana uppajjanti ahitaya dukkhaya aphasuviharayati.
     {911.10} Lobho doso ca moho ca   purisam papacetasam
                       himsanti attasambhuta      tacasaramva samphalanti.
Evampi tatrasayati parissaya.
     Vuttam hetam bhagavata
                rago ca doso ca itonidana
                arati rati 1- lomahamso itojato
                ito samutthaya manovitakka
                kumaraka dhankamivossajjantiti.
Evampi    tatrasayati   parissaya   .   loketi   manussaloketi   kati
parissaya loke.
     [912]   Gacchato   agatam   disanti  agatadisa  vuccati  amatanibbanam
yo   so   sabbasankharasamatho   sabbupadhipatinissaggo   tanhakkhayo  virago
nirodho   nibbanam   .   agatapubba  na  disa  gatapubba  imina  dighena
addhuna   .   samatittikam   anavasesam   telapattam  yatha  parihareyya  evam
sacittamanurakkheyya   2-   patthayamano  disam  agatapubbam  .  agatapubbam  disam
@Footnote: 1 Ma. Yu. arati rati. 2 Ma. sacittamanurakkhe patthayano.
Vajato gacchato abhikkamatoti gacchato agatam disam.
     [913]  Ye  bhikkhu  abhisambhaveti  yeti  ye parissaye abhisambhaveyya
abhibhaveyya    ajjhotthareyya   pariyadiyeyya   maddeyyati   ye   bhikkhu
abhisambhave.
     [914]  Pantamhi  sayanasaneti  ante  pante  pariyante  selante
va   vanante   va  udakante  va  nadante  va  yattha  na  kasiyati  na
vapiyati    janantam    atikkamitva    manussanam   anupacare   senasaneti
pantamhi sayanasane. Tenaha sariputtatthero
              kati parissaya loke              gacchato agatam disam
              ye bhikkhu abhisambhave             pantamhi sayanasaneti.
     [915] Kyassa byappathayo assu    kyassassu idha gocara
               kani silabbatanassu 1-      pahitattassa bhikkhuno.
     [916]    Kyassa    byappathayo   assuti   kidisena   byappathena
samannagato     assa     kimsanthitena     kimpakarena     kimpatibhagenati
vaciparisuddhim pucchati.
     {916.1} Katama vaciparisuddhi. Idha bhikkhu musavadam pahaya musavada
pativirato   hoti   saccavadi   saccasandho  theto  paccayiko  avisamvadako
lokassa   pisunam   vacam   pahaya   pisunaya   vacaya   pativirato   hoti
ito  sutva  na  amutra  akkhata  imesam  bhedaya  amutra  va  sutva
na   imesam   akkhata   amusam   bhedaya   iti  bhinnanam  va  sandhata
@Footnote: 1 Ma. silabbatanassu.
Sahitanam    va    anuppadata   samaggaramo   samaggarato   samagganandi
samaggakaranim   vacam  bhasita  hoti  pharusam  vacam  pahaya  pharusaya  vacaya
pativirato    hoti   ya   sa   vaca   nela   kannasukha   pemaniya
hadayangama    pori    bahujanakanta    bahujanamanapa    tatharupim    vacam
bhasita    hoti    samphappalapam    pahaya    samphappalapa    pativirato
hoti   kalavadi   bhutavadi   atthavadi   dhammavadi   vinayavadi  nidhanavatim
vacam    bhasita   hoti   kalena   sapadesam   pariyantavatim   atthasanhitam
catuhi    vacisucaritehi    samannagato    catuddosapagatam    vacam   bhasati
battimsaya   tiracchanakathaya   arato   assa  virato  pativirato  nikkhanto
nissattho   vippamutto   visannutto  vimariyadikatena  cetasa  viharati  1-
dasa   kathavatthuni   katheti   seyyathidam  appicchakatham  santutthikatham  pavivekakatham
asamsaggakatham    viriyarambhakatham    silakatham   samadhikatham   pannakatham   vimuttikatham
vimuttinanadassanakatham            satipatthanakatham           sammappadhanakatham
iddhippadakatham    indriyakatham    balakatham    bojjhangakatham   maggakatham   phalakatham
nibbanakatham   katheti   vacaya   yato  yatto  patiyatto  gutto  gopito
rakkhito    samvuto   ayam   vaciparisuddhi   .   edisaya   vaciparisuddhiya
samannagato assati kyassa byappathayo assu.
     [917]  Kyassassu  idha  gocarati  kidisena  gocarena samannagato
assa   kimsanthitena   kimpakarena  kimpatibhagenati  gocaram  pucchati  .  atthi
agocaro atthi gocaro.
@Footnote: 1 Yu. vihareyya.
     {917.1}  Katamo  agocaro . Idhekacco vesiyagocaro va hoti
vidhavagocaro  1-  va  hoti  thulakumarigocaro  va hoti pandakagocaro va
hoti   bhikkhunigocaro   va  hoti  panagaragocaro  va  hoti  samsattho
viharati   rajuhi  rajamahamattehi  titthiyehi  titthiyasavakehi  ananulomikena
gihisamsaggena   yani   va   pana   tani  kulani  assaddhani  appasannani
anopanabhutani     akkosakaparibhasakani     anatthakamani    ahitakamani
aphasukamani     ayogakkhemakamani    bhikkhunam    bhikkhuninam    upasakanam
upasikanam    tatharupani    kulani    sevati   bhajati   payirupasati   ayam
vuccati   agocaro   .   athava   antaragharam   pavittho   vithim   patipanno
asamvuto    gacchati    hatthim   olokento   assam   olokento   ratham
olokento    pattim   olokento   itthiyo   olokento   purise
olokento    kumarake    olokento   kumarikayo   olokento
antarapanam   olokento   gharamukhani  olokento  uddham  olokento
adho    olokento   disavidisam   pekkhamano   2-   gacchati   ayampi
vuccati agocaro.
     {917.2}   Athava   cakkhuna   rupam   disva  nimittaggahi  hoti
anubyanjanaggahi     yatvadhikaranamenam     .pe.     manindriyam    asamvutam
viharantam   abhijjhadomanassa   papaka   akusala   dhamma  anvassaveyyum
tassa    na   samvaraya   patipajjati   na   rakkhati   manindriyam   manindriye
na   samvaram   apajjati  ayampi  vuccati  agocaro  .  yatha  va  paneke
bhonto    samanabrahmana   saddhadeyyani   bhojanani   bhunjitva   te
@Footnote: 1 Ma. vidhavagocaro. 2 Ma. vipekkhamano.
Evarupam    visukadassanam    anuyutta    viharanti   seyyathidam   naccam   gitam
vaditam   pekkham   akkhanam   panissaram  vetalam  kumbhathunam  sobhanagarakam  1-
candalam   vamsam   dhovanam  hatthiyuddham  assayuddham  mahisayuddham  [2]-  usabhayuddham
ajayuddham   mendayuddham   kukkutayuddham   vattakayuddham   dandayuddham  mutthiyuddham
nibbuddham   uyyodhikam   balaggam   senabyuham   anikadassanam   iti   va  iti
evarupam   visukadassanam   anuyutta   honti   ayampi  vuccati  agocaro .
Pancapi kamaguna agocaro.
     {917.3}   Vuttam  hetam  bhagavata  ma  bhikkhave  agocare  caratha
paravisaye   agocare   bhikkhave  caratam  paravisaye  lacchati  maro  otaram
lacchati  maro  arammanam  ko  ca  bhikkhave  bhikkhuno  agocaro  paravisayo
yadidam   panca   kamaguna   katame   panca   cakkhuvinneyya  rupa  ittha
kanta    manapa    piyarupa   kamupasanhita   rajaniya   sotavinneyya
sadda      ghanavinneyya      gandha      jivhavinneyya     rasa
kayavinneyya    photthabba    ittha    kanta    manapa    piyarupa
kamupasanhita    rajaniya   ayam   vuccati   bhikkhave   bhikkhuno   agocaro
paravisayoti. Ayampi vuccati agocaro.
     {917.4}  Katamo  gocaro  .  idha bhikkhu na vesiyagocaro hoti na
vidhavagocaro    hoti   na   thulakumarigocaro   hoti   na   pandakagocaro
hoti   na   bhikkhunigocaro   hoti  na  panagaragocaro  hoti  asamsattho
viharati     rajuhi     rajamahamattehi     titthiyehi     titthiyasavakehi
@Footnote: 1 Ma. sobhanakam. 2 Yu. samyuddham.
Ananulomikena   gihisamsaggena   yani   va   pana   tani  kulani  saddhani
pasannani      opanabhutani     kasavapajjotani     isivatapativatani
atthakamani    hitakamani    phasukamani    yogakkhemakamani    bhikkhunam
bhikkhuninam   upasakanam   upasikanam   tatharupani   kulani   sevati   bhajati
payirupasati  ayam  vuccati  gocaro  .  athava  bhikkhu  antaragharam pavittho vithim
patipanno  samvuto  gacchati  na  hatthim  olokento  na  assam olokento
na   ratham   olokento   na  pattim  olokento  .pe.  na  disavidisam
pekkhamano gacchati ayampi vuccati gocaro.
     {917.5}  Athava  [1]-  cakkhuna rupam disva na nimittaggahi hoti
.pe.  manindriye  samvaram  apajjati  ayampi  vuccati  gocaro . Yatha va
paneke     bhonto     samanabrahmana     saddhadeyyani    bhojanani
bhunjitva   te   evarupam   visukadassanam   ananuyutta   viharanti  seyyathidam
naccam   gitam   vaditam   .pe.   anikadassanam   iti   va   iti  evarupa
visukadassananuyoga    pativirato   hoti   ayampi   vuccati   gocaro  .
Cattaropi   satipatthana   gocaro   .   vuttam  hetam  bhagavata  gocare
bhikkhave  caratha  sake  pittike  visaye  gocare bhikkhave caratam sake pittike
visaye   na   lacchati   maro   otaram   na   lacchati  maro  arammanam
ko   ca   bhikkhave   bhikkhuno   gocaro   sako   pittiko  visayo  yadidam
cattaro    satipatthana    katame    cattaro   idha   bhikkhave   bhikkhu
kaye   kayanupassi   viharati   atapi   sampajano   satima   vineyya
@Footnote: 1 Ma. bhikkhu.
Loke    abhijjhadomanassam    vedanasu   citte   dhammesu   dhammanupassi
viharati   atapi   sampajano   satima  vineyya  loke  abhijjhadomanassam
ayam  vuccati  bhikkhave  bhikkhuno  gocaro  sako  pittiko  visayoti. Ayampi
vuccati  gocaro  .  idisena  gocarena  samannagato  assati  kyassassu
idha gocara.
     [918]   Kani  silabbatanassuti  kidisena  silabbattena  samannagato
assa    kimsanthitena    kimpakarena    kimpatibhagenati    silabbattaparisuddhim
pucchati.
     {918.1}   Katama   silabbattaparisuddhi  1-  .  atthi  silanceva
vattanca atthi vattam na silam.
     {918.2}  Katamam  silanceva  vattanca  .  idha  bhikkhu  silava hoti
patimokkhasamvarasamvuto     viharati     acaragocarasampanno     anumattesu
vajjesu   bhayadassavi   samadaya  sikkhati  sikkhapadesu  yo  tattha  samyamo
samvaro  avitikkamo  idam  silam  .  yam  samadanam  tam vattam. Samvaratthena silam
samadanatthena vattam. Idam vuccati silanceva vattanca.
     {918.3}  Katamam  vattam  na  silam  .  attha  dhutangani arannikangam
pindapatikangam       pamsukulikangam       tecivarikangam      sapadanacarikangam
khalupacchabhattikangam    nesajjikangam   yathasanthatikangam   idam   vuccati   vattam
na  silam  .  viriyasamadanampi  vuccati  vattam  na silam. Kamam taco ca nharu
@Footnote: 1 Po. Yu. parisuddhi.
Ca   atthi   ca   avasussatu   1-   sarire   upasussatu   mamsalohitam  yantam
purisathamena    purisabalena   purisaviriyena   purisaparakkamena   pattabbam   na
tam    apapunitva    viriyassa   santhanam   bhavissatiti   cittam   pagganhati
padahati evarupampi viriyasamadanam vuccati vattam na silam.
               Nasissam na pivissami       viharato na nikkhamim 2-
               napi passam nipatessam       tanhasalle anuhateti
     {918.4}   cittam   pagganhati  padahati  evarupampi  viriyasamadanam
vuccati  vattam  na  silam  .  na  tavaham  imam  pallankam bhindissami yava me
na    anupadaya    asavehi   cittam   vimuccissatiti   cittam   pagganhati
padahati   evarupampi   viriyasamadanam   vuccati   vattam   na   silam   .  na
tavaham   imamha   asana  vutthahissami  [3]-  cankama  orohissami
vihara      nikkhamissami     addhayoga     nikkhamissami     pasada
nikkhamissami    hammiya    nikkhamissami    guhaya   nikkhamissami   lena
nikkhamissami     kutiya     nikkhamissami     kutagara     nikkhamissami
atta    nikkhamissami    mala   nikkhamissami   uddanda   nikkhamissami
upatthanasalaya     nikkhamissami    mandapa    nikkhamissami    rukkhamula
nikkhamissami   yava   me   na  anupadaya  asavehi  cittam  vimuccissatiti
cittam   pagganhati   padahati   evarupampi   viriyasamadanam   vuccati   vattam
na    silam    .    imasminneva   pubbanhasamayam   ariyadhammam   aharissami
samaharissami     adhigacchissami    phusayissami    sacchikarissamiti    cittam
@Footnote: 1 Ma. avasissatu. 2 Po. Ma. nikkhame. 3 Po. Ma. na tavaham imamha.
Pagganhati padahati evarupampi viriyasamadanam vuccati vattam na silam.
     {918.5}   Imasminneva   majjhantikasamayam   sayanhasamayam  purebhattam
pacchabhattam   purimam   yamam   majjhimam   yamam  pacchimam  yamam  kale  junhe
vasse  hemante  gimhe  purime  vayokhandhe  majjhime  vayokhandhe pacchime
vayokhandhe    ariyadhammam    aharissami    samaharissami    adhigacchissami
phusayissami    sacchikarissamiti    cittam   pagganhati   padahati   evarupampi
viriyasamadanam   vuccati   vattam   na   silam  .  ayam  silabbattaparisuddhi .
Idisaya      1-     silabbattaparisuddhiya     samannagato     assati
kani silabbatanassu.
     [919]    Pahitattassa   bhikkhunoti   pahitattassati   araddhaviriyassa
thamavato   dalhaparakkamassa   anikkhittacchandassa   anikkhittadhurassa   kusalesu
dhammesu   .  athava  pesitattassa  yassatta  2-  pesito  attatthe  ca
naye  ca  lakkhane  ca  karane  ca  thanathane  ca . Sabbe sankhara
aniccati   pesitattassa   .  sabbe  sankhara  dukkhati  pesitattassa .
Sabbe   dhamma   anattati   pesitattassa  .  avijjapaccaya  sankharati
pesitattassa    .pe.    jatipaccaya    jaramarananti   pesitattassa  .
Avijjanirodha    sankharanirodhoti    pesitattassa   .pe.   jatinirodha
jaramarananirodhoti   pesitattassa   .   idam  dukkhanti  pesitattassa  .pe.
Ayam   dukkhanirodhagamini   patipadati   pesitattassa   .   ime   asavati
pesitattassa   .pe.   ayam  asavanirodhagamini  patipadati  pesitattassa .
@Footnote: 1 Po. Ma. edisaya. 2 Po. Ma. yassatthaya.
Ime    dhamma    abhinneyyati   pesitattassa   .pe.   ime   dhamma
sacchikatabbati    pesitattassa    .    channam   phassayatananam   samudayanca
atthangamanca    assadanca    adinavanca   nissarananca   pesitattassa  .
Pancannam      upadanakkhandhanam     catunnam     mahabhutanam     samudayanca
atthangamanca    assadanca    adinavanca   nissarananca   pesitattassa  .
Yankinci    samudayadhammam    sabbantam    nirodhadhammanti    pesitattassa   .
Bhikkhunoti   kalyanaputhujjanassa   va   bhikkhuno   sekkhassa  va  bhikkhunoti
pahitattassa bhikkhuno. Tenaha sariputtatthero
               kyassa byappathayo assu   kyassassu idha gocara
               kani silabbatanassu          pahitattassa bhikkhunoti.
     [920] Kam so sikkham samadaya          ekodi nipako sato
                kammaro rajatasseva           niddhame malamattano.
     [921]   Kam   so   sikkham   samadayati  kam  so  sikkham  adaya
samadaya     adiyitva     ganhitva     paramasitva    abhinivisitvati
kam   so   sikkham   samadaya   .   ekodi   nipako   satoti  ekoditi
ekaggacitto    avikkhittacitto   avisahatamanasoti   1-   ekodi  .
Nipakoti    nipako    pandito    pannava     buddhima    nani   vibhavi
medhavi   .    satoti   catuhi  karanehi  sato  kaye  kayanupassana-
satipatthanam   bhavento   sato   vedanasu   citte  dhammesu  dhammanu-
passanasatipatthanam   bhavento   sato   .   so  vuccati  sato  .  kam
@Footnote: 1 Po. Ma. itisaddo natthi.
So   sikkham   samadayati  adhisilasikkham  pucchati  .  ekoditi  adhicittasikkham
pucchati     .     nipakoti     adhipannasikkham    pucchati    .    satoti
satiparisuddhim   pucchatiti   kam   so   sikkham   samadaya   ekodi   nipako
sato.
     [922]   Kammaro   rajatasseva   niddhame  malamattanoti  kammaro
vuccati   suvannakaro   .  rajatam  vuccati  jatarupam  .  yatha  suvannakaro
jatarupassa   olarikampi   malam   dhamati   sandhamati   niddhamati   majjhimakampi
malam   dhamati   sandhamati   niddhamati  sukhumakampi  malam  dhamati  sandhamati  niddhamati
evameva   bhikkhu  attano  olarikepi  kilese  dhamati  sandhamati  niddhamati
pajahati   vinodeti   byantikaroti   anabhavangameti   majjhimakepi   kilese
dhamati   sandhamati   niddhamati  pajahati  vinodeti  byantikaroti  anabhavangameti
sukhumakepi  kilese  dhamati  sandhamati  niddhamati  pajahati  vinodeti byantikaroti
anabhavangameti.
     {922.1}  Athava  bhikkhu  attano ragamalam dosamalam mohamalam manamalam
ditthimalam    kilesamalam    duccaritamalam   andhakaranam   acakkhukaranam   ananakaranam
pannanirodhikam     vighatapakkhikam     anibbanasamvattanikam    dhamati    sandhamati
niddhamati   pajahati   vinodeti   byantikaroti   anabhavangameti   .  athava
sammaditthiya   micchaditthim   dhamati   sandhamati   niddhamati  pajahati  vinodeti
byantikaroti      anabhavangameti      sammasankappena     micchasankappam
sammavacaya       micchavacam      sammakammantena      micchakammantam
Sammaajivena      micchaajivam      sammavayamena     micchavayamam
sammasatiya    micchasatim    sammasamadhina   micchasamadhim   sammananena
micchananam    sammavimuttiya    micchavimuttim   dhamati   sandhamati   niddhamati
pajahati   vinodeti   byantikaroti   anabhavangameti   .   athava  ariyena
atthangikena   maggena  sabbe  kilese  sabbe  duccarite  sabbe  darathe
sabbe    parilahe    sabbe   santape   sabbakusalabhisankhare   dhamati
sandhamati    niddhamati   pajahati   vinodeti   byantikaroti   anabhavangametiti
kammaro rajatasseva niddhame malamattano. Tenaha sariputtatthero
         kam so sikkham samadaya      ekodi nipako sato
         kammaro rajatasseva        niddhame malamattanoti.
     [923] Vijigucchamanassa yadidam phasu (sariputtati bhagava)
                rittasanam sayanam sevato ce 1-
                sambodhikamassa yathanudhammam
                tante pavakkhami yathapajanam.
     [924]    Vijigucchamanassa    yadidam    phasuti    vijigucchamanassati
jatiya    vijigucchamanassa    jaraya    byadhina    maranena    sokehi
paridevehi   dukkhehi   domanassehi   upayasehi   .pe.  ditthibyasanena
dukkhena       vijigucchamanassa       attiyamanassa      harayamanassati
vijigucchamanassa  .  yadidam  phasuti  yam  phasu  phasuviharam  tam  kathessami.
Katamo   phasuviharo   .  sammapatipada  anulomapatipada  apaccanikapatipada
@Footnote: 1 po Ma. ve.
[1]-    Anvatthapatipada    dhammanudhammapatipada    silesu   paripurikarita
indriyesu   guttadvarata   bhojane   2-   mattannuta  jagariyanuyogo
satisampajannam     cattaro     satipatthana    cattaro    sammappadhana
cattaro   iddhippada   pancindriyani   panca  balani  satta  bojjhanga
ariyo   atthangiko   maggo   nibbananca   nibbanagamini   ca   patipada
ayam phasuviharoti vijigucchamanassa yadidam phasu.
     [925]  Sariputtati  bhagavati  tam  theram  namenalapati . Bhagavati
garavadhivacanam  .  apica  bhaggaragoti  bhagava  .  bhaggadosoti  bhagava .
Bhaggamohoti   bhagava  .  bhaggamanoti  bhagava  .  bhaggaditthiti  bhagava .
Bhaggakantakoti    bhagava   .   bhaggakilesoti   bhagava   .   bhaji   vibhaji
pativibhaji   3-   dhammaratananti   bhagava  .  bhavanam  antakaroti  bhagava .
Bhavitakayoti   bhagava   .   bhavitasiloti   bhavitacittoti   bhavitapannoti
bhagava   .   bhaji   va   bhagava  arannavanapatthani  pantani  senasanani
appasaddani     appanigghosani     vijanavatani     manussarahaseyyakani
patisallanasarupaniti bhagava.
     {925.1}    Bhagi   va   bhagava   civarapindapatasenasanagilana-
paccayabhesajjaparikkharananti     bhagava    .    bhagi    va    bhagava
attharasassa     dhammarasassa     vimuttirasassa     adhisilassa     adhicittassa
adhipannayati   bhagava   .   bhagi  va  bhagava  catunnam  jhananam  catunnam
appamannanam     catunnam     arupasamapattinanti     bhagava    .    bhagi
va    bhagava   atthannam   vimokkhanam   atthannam   abhibhayatananam   navannam
@Footnote: 1 Ma. aviruddhapatipada. 2 Po. Yu. bhojanesu. 3 Po. Ma. pavibhaji.
Anupubbaviharasamapattinanti   bhagava   .   [1]-   dasannam  sannabhavananam
dasannam     kasinasamapattinam    anapanassatisamadhissa    asubhasamapattiyati
bhagava  .  bhagi  va  bhagava  catunnam  satipatthananam catunnam sammappadhananam
catunnam   iddhippadanam   pancannam   indriyanam   pancannam  balanam  sattannam
bojjhanganam    ariyassa   atthangikassa   maggassati   bhagava   .   bhagi
va    bhagava   dasannam   tathagatabalanam   catunnam   vesarajjanam   catunnam
patisambhidanam    channam    abhinnanam   channam   buddhadhammananti   bhagava  .
Bhagavati   netam   namam  matara  katam  na  pitara  katam  na  bhatara  katam
na   bhaginiya   katam   na   mittamaccehi   katam  na  natisalohitehi  katam
na    samanabrahmanehi    katam    na   devatahi   katam   vimokkhantikametam
buddhanam     bhagavantanam     bodhiya    mule    saha    sabbannutananassa
patilabha sacchika pannatti yadidam bhagavati sariputtati bhagava.
     [926]   Rittasanam   sayanam   sevato  ceti  asanam  vuccati  yattha
nisidati    manco    pitham    bhisi    tattika    cammakhando   tinasantharo
pannasantharo   palasasantharo   .   sayanam   vuccati   senasanam  viharo
addhayogo    pasado    hammiyam    guha    .    [2]-    sayanasanam
asappayarupadassanena    rittam    vivittam   pavivittam   asappayasaddassavanena
.pe.   asappayehi   pancahi   kamagunehi   rittam   vivittam  pavivittam .
[3]-   Rittam   sayanasanam   sevato   nisevato   samsevato  patisevatoti
rittasanam sayanam sevato ce.
@Footnote: 1 Ma. Yu. bhagi va bhagava. 2-3 Ma. tam.
     [927]     Sambodhikamassa    yathanudhammanti    sambodhi    vuccati
catusu      maggesu      nanam     panna     pannindriyam     pannabalam
dhammavicayasambojjhango     vimamsa     vipassana     sammaditthi    .pe.
Tam     sambodhim     bujjhitukamassa    anubujjhitukamassa    patibujjhitukamassa
sambujjhitukamassa adhigantukamassa phassetukamassa
sacchikatukamassati        sambodhikamassa       .       yathanudhammanti
katame    bodhiya    anudhamma    .    sammapatipada    anulomapatipada
apaccanikapatipada           anvatthapatipada          dhammanudhammapatipada
silesu      paripurikarita     indriyesu     guttadvarata     bhojane
mattannuta      jagariyanuyogo     satisampajannam     ime     vuccanti
bodhiya    anudhamma    .    athava    catunnam    magganam   pubbabhage
vipassana    ime    vuccanti    bodhiya    anudhammati   sambodhikamassa
yathanudhammam.
     [928]    Tante    pavakkhami    yathapajananti   tanti   bodhiya
anudhammam     .     pavakkhamiti    vakkhami    pavakkhami    acikkhissami
desissami        pannapessami       patthapessami       vivarissami
vibhajissami     uttanikarissami     pakasissami     .    yathapajananti
yatha    [1]-    pajananto   ajananto   vijananto   pativijananto
pativijjhanto    na    itihitiham    na    itikiraya   na   paramparaya   na
pitakasampadaya    na   takkahetu   na   nayahetu   na   akaraparivitakkena
na      ditthinijjhanakkhantiya     samam     sayamabhinnatam     attapaccakkham
dhammam   tam   kathayissamiti   tante   pavakkhami   yathapajanam   .  tenaha
bhagava
@Footnote: 1 Ma. Yu. pajanam.
                Vijigucchamanassa yadidam phasu (sariputtati bhagava)
                rittasanam sayanam sevato ce
                sambodhikamassa yathanudhammam
                tante pavakkhami yathapajananti.
     [929] Pancanna 1- dhiro bhayanam na bhaye
                bhikkhu sato sappariyantacari
                damsadhipatana sirimsapanam 2-
                manussaphassana catuppadanam.
     [930]   Pancanna   dhiro   bhayanam   na   bhayeti   dhiroti  dhiro
pandito    pannava    buddhima    nani   vibhavi   medhavi   .   dhiro
pancannam   bhayanam   na  bhayeyya  na  taseyya  [3]-  na  uttaseyya  na
parittaseyya   na   santasam   apajjeyya   abhiru   4-   assa  acchambhi
anutrasi     apalayi    pahinabhayabheravo    vigatalomahamso    vihareyyati
pancanna dhiro bhayanam na bhaye.
     [931]   Bhikkhu   sato   sappariyantacariti  bhikkhuti  kalyanaputhujjano
va  bhikkhu  sekkho  va  bhikkhu  .  satoti  catuhi  karanehi  sato kaye
kayanupassanasatipatthanam     bhavento     sato    vedanasu    citte
dhammesu    dhammanupassanasatipatthanam    bhavento   sato   so   vuccati
sato    .    sappariyantacariti   cattaro   pariyanta   silasamvarapariyanto
indriyasamvarapariyanto            bhojane           mattannutapariyanto
jagariyanuyogapariyanto.
@Footnote: 1 Po. Ma. pancannam. 2 Ma. sirisapanam. 3 Ma. na santaseyya. 4 Ma. Yu. abhiru.
     {931.1}  Katamo  silasamvarapariyanto  .  idha  bhikkhu  silava  hoti
patimokkhasamvarasamvuto     viharati     acaragocarasampanno     anumattesu
vajjesu   bhayadassavi   samadaya   sikkhati   sikkhapadesu  anto  putibhavam
paccavekkhamano   anto   silasamvarapariyante   carati   mariyadam  na  bhindati
ayam silasamvarapariyanto.
     {931.2}   Katamo  indriyasamvarapariyanto  .  idha  bhikkhu  cakkhuna
rupam   disva   na  nimittaggahi  hoti  nanubyanjanaggahi  yatvadhikaranamenam
cakkhundriyam    asamvutam    viharantam   abhijjhadomanassa   papaka   akusala
dhamma   anvassaveyyum   tassa   samvaraya   patipajjati  rakkhati  cakkhundriyam
cakkhundriye   samvaram   apajjati   sotena   saddam  sutva  ghanena  gandham
ghayitva    jivhaya    rasam   sayitva   kayena   photthabbam   phusitva
manasa    dhammam   vinnaya   na   nimittaggahi   hoti   nanubyanjanaggahi
yatvadhikaranamenam     manindriyam    asamvutam    viharantam    abhijjhadomanassa
papaka   akusala   dhamma   anvassaveyyum   tassa   samvaraya  patipajjati
rakkhati    manindriyam    manindriye    samvaram    apajjati   adittapariyayam
paccavekkhamano    anto    indriyasamvarapariyante   carati   mariyadam   na
bhindati ayam indriyasamvarapariyanto.
     {931.3}   Katamo   bhojane  mattannutapariyanto  .  idha  bhikkhu
patisankha  yoniso  aharam  ahareti  neva davaya na madaya na mandanaya
Na   vibhusanaya  yavadeva  imassa  kayassa  thitiya  yapanaya  vihimsuparatiya
brahmacariyanuggahaya    iti    purananca    vedanam   patihankhami   navanca
vedanam   na   uppadessami   yatra   ca   me   bhavissati  anavajjata
ca       phasuviharo      cati      akkhabbhanjanavanapaticchadanaputtamamsupamam
paccavekkhamano   anto   bhojane   mattannutapariyante   carati  mariyadam
na bhindati ayam bhojane mattannutapariyanto.
     {931.4}  Katamo  jagariyanuyogapariyanto  .  idha bhikkhu divasam 1-
cankamena  nisajjaya  avaraniyehi  dhammehi  cittam parisodheti rattiya pathamam
yamam   cankamena   nisajjaya   avaraniyehi   dhammehi   cittam  parisodheti
rattiya   majjhimam   yamam   dakkhinena  passena  sihaseyyam  kappeti  pade
padam    accadhaya    sato    sampajano    utthanasannam   manasikaritva
rattiya   pacchimam   yamam   paccutthaya   cankamena  nisajjaya  avaraniyehi
dhammehi   cittam   parisodheti   bhaddekarattaviharam  paccavekkhamano  anto
jagariyanuyogapariyante   carati  mariyadam  na  bhindati  ayam  jagariyanuyoga-
pariyantoti bhikkhu sato sappariyantacari.
     [932]  Damsadhipatana  sirimsapananti  damsa  vuccanti pingalamakkhika.
Adhipatika   2-  vuccanti  sabbapi  makkhikayo  .  kimkarana  adhipatika
vuccanti   sabbapi   makkhikayo  .  ta  uppatitva  uppatitva  khadanti
tamkarana  adhipatika  vuccanti  sabbapi  makkhikayo  .  sirimsapa  vuccanti
ahiti damsadhipatana sirimsapanam.
@Footnote: 1 Po. Yu. diva. 2 Ma. adhipataka.
     [933]    Manussaphassana    catuppadananti   manussaphassa   vuccanti
cora  va  assu  manava  katakamma  va  akatakamma  va . Te bhikkhum
panham   va  puccheyyum  vadam  va  aropeyyum  akkoseyyum  paribhaseyyum
roseyyum  viroseyyum  himseyyum  vihimseyyum  hetheyyum  vihetheyyum  ghateyyum
upaghateyyum   upaghatam   va   kareyyum  .  yokoci  manussato  upaghato
manussaphasso    .   catuppadananti   siha   byaggha   dipi   acchataraccha
koka   gomahisa   hatthi   .  te  bhikkhum  maddeyyum  khadeyyum  himseyyum
vihimseyyum    hetheyyum    vihetheyyum   ghateyyum   upaghateyyum   upaghatam
va    kareyyum    .   catuppadato   upaghato   yankinci   catuppadabhayanti
manussaphassana catuppadanam. Tenaha bhagava
                pancanna dhiro bhayanam na bhaye
                bhikkhu sato sappariyantacari
                damsadhipatana sirimsapanam
                manussaphassana catuppadananti.
     [934] Paradhammikanampi na santaseyya
                disvapi tesam bahubheravani
                athaparani abhisambhaveyyum
                parissayani kusalanuesi.
     [935]  Paradhammikanampi  na  santaseyya  disvapi  tesam bahubheravaniti
paradhammika   vuccanti   satta   sahadhammike   thapetva   yekeci   buddhe
Appasanna   dhamme   appasanna   sanghe   appasanna   .   te  bhikkhum
panham   va   puccheyyum   vadam   va   aropeyyum  [1]-  akkoseyyum
paribhaseyyum    roseyyum    viroseyyum   himseyyum   vihimseyyum   hetheyyum
vihetheyyum   ghateyyum   upaghateyyum   upaghatam  va  kareyyum  tesam  bahu
bherave   passitva   va  sunitva  va  na  vedheyya  nappavedheyya  na
sampavedheyya  na  taseyya  na  santaseyya  na  uttaseyya  na parittaseyya
na   bhayeyya  na  santasam  apajjeyya  abhiru  assa  acchambhi  anutrasi
apalayi    pahinabhayabheravo    vigatalomahamso   vihareyyati   paradhammikanampi
na santaseyya disvapi tesam bahubheravani.
     [936]    Athaparani   abhisambhaveyyum   parissayani   kusalanuesiti
athaparanipi   atthi   abhisambhotabbani   abhibhavitabbani   ajjhottharitabbani
pariyadiyitabbani    madditabbani    .    parissayati    dve   parissaya
pakataparissaya   ca   paticchannaparissaya  ca  .pe.  evampi  tatrasayati
parissaya      .      kusalanuesiti     sammapatipadam     anulomapatipadam
apaccanikapatipadam    anvatthapatipadam    .pe.    ariyam    atthangikam    maggam
nibbananca     nibbanagamininca     patipadam    esantena    gavesantena
pariyesantena        parissaya       abhisambhotabba       abhibhavitabba
ajjhottharitabba       pariyadiyitabba      madditabbati      athaparani
abhisambhaveyyum parissayani kusalanuesi. Tenaha bhagava
@Footnote: 1 Yu. tam.
                Paradhammikanampi na santaseyya
                disvapi tesam bahubheravani
                athaparani abhisambhaveyyum
                parissayani kusalanuesiti.
     [937] Atankaphassena khudaya phuttho
                sitam athunham adhivasayeyya
                so tehi phuttho bahudha anoko
                viriyaparakkamam dalham kareyya.
     [938]   Atankaphassena   khudaya   phutthoti  atankaphasso  vuccati
rogaphasso   .   rogaphassena   phuttho   pareto  samohito  samannagato
assa   cakkhurogena   phuttho   pareto   samohito   samannagato   assa
sotarogena     ghanarogena     jivharogena    kayarogena    .pe.
Damsamakasavatatapasirimsapasamphassena      phuttho      pareto      samohito
samannagato  assa  .  khuda  vuccati  chatako . Chatakena phuttho pareto
samohito samannagato assati atankaphassena khudaya phuttho.
     [939]   Sitam   athunham   adhivasayeyyati  sitanti  dvihi  karanehi
sitam   hoti   abbhantaradhatusankopavasena   1-   va  sitam  hoti  bahiddha
utuvasena   va   sitam   hoti   .   unhanti   dvihi   karanehi   unham
hoti    abbhantaradhatusankopavasena   2-   va   unham   hoti   bahiddha
utuvasena   va   unham   hoti   .   sitam  unham  adhivasayeyyati  khamo
@Footnote: 1-2 Ma. abbhantaradhatuppakopavasena.
Assa    sitassa    unhassa    jighacchaya    pipasaya   damsamakasavatatapa-
sirimsapasamphassanam    duruttanam    duragatanam    vacanapathanam    uppannanam
saririkanam   vedananam  dukkhanam  tippanam  1-  kharanam  katukanam  asatanam
amanapanam   panaharanam   adhivasikajatiko   2-   assati   sitam  athunham
adhivasayeyya.
     [940]   So   tehi   phuttho   bahudha   anokoti   so  tehiti
atankaphassena   ca  khudaya  ca  sitena  ca  unhena  ca  phuttho  pareto
samohito   samannagato   assati   so   tehi   phuttho   .   bahudhati
anekavidhehi  akarehi  phuttho  pareto  samohito  samannagato  assati
so   tehi   phuttho   bahudha   .   anokoti  abhisankharasahagatavinnanassa
okasam    na    karotitipi    anoko    .    athava   kayaduccaritassa
vaciduccaritassa    manoduccaritassa    okasam    na   karotitipi   anokoti
so tehi phuttho bahudha anoko.
     [941]   Viriyaparakkamam   dalham   kareyyati   viriyaparakkamo  vuccati
yo   cetasiko   viriyarambho   nikkamo   parakkamo  uyyamo  vayamo
ussaho    ussolhi    appativani    thamo    dhiti   asithilaparakkamata
anikkhittacchandata    anikkhittadhurata   dhurasampaggaho   viriyam   viriyindriyam
viriyabalam    sammavayamo   .   viriyaparakkamam   dalham   kareyya   [3]-
dalhasamadano     assa     avatthitasamadanoti    viriyaparakkamam    dalham
kareyya. Tenaha bhagava
@Footnote: 1 Ma. tibubanam. 2 Po. Ma. adhivasakajatiko. 3 Ma. kareyyati viriyam parakkamam
@dalham kareyya thiram kareyya.
                Atankaphassena khudaya phuttho
                sitam athunham adhivasayeyya
                so tehi phuttho bahudha anoko
                viriyaparakkamam dalham kareyyati.
     [942] Theyyam na 1- kareyya na musa bhaneyya
                mettaya phasse tasathavarani
                yadavilattam manaso vijanna
                kanhassa pakkhoti vinodayeyya.
     [943]  Theyyam  na  kareyya  2-  na  musa  bhaneyyati  theyyam na
kareyyati  idha  bhikkhu  adinnam  3-  pahaya  adinnadana  pativirato assa
dinnadayi   dinnapatikankhi   athenena   sucibhutena   attana  vihareyyati
theyyam   na   kareyya   .   na  musa  bhaneyyati  idha  bhikkhu  musavadam
pahaya   musavada   pativirato   assa   saccavadi   saccasandho   theto
paccayiko   avisamvadako   lokassati   theyyam   na   kareyya   na  musa
bhaneyya.
     [944]   Mettaya  phasse  tasathavaraniti  mettati  ya  sattesu
metti   mettayana  mettayitattam  anuda  4-  anudayana  anudayitattam
hitesita  anukampa  abyapado  abyapajjho  5-  adoso  kusalamulam .
Tasati   yesam   tasina   6-   tanha   appahina   yesanca  bhayabherava
appahina   .   kimkarana   vuccanti   tasa   .  te  tasanti  uttasanti
@Footnote: 1-2 Ma. na kare. 3 Po. Ma. adinnadanam. 4 Ma. anudaya anudayana anudayitattam.
@5 Ma. abyapajjo. 6 Ma. tasita.
Parittasanti    bhayanti    santasam    apajjanti    tamkarana    vuccanti
tasa   .   thavarati  yesam  tasina  tanha  pahina  yesanca  bhayabherava
pahina  .  kimkarana  vuccanti  thavara  .  te  na  tasanti  na uttasanti
na    parittasanti   na   bhayanti   na   santasam   apajjanti   tamkarana
vuccanti  thavara  .  mettaya  phasse  tasathavaraniti  tase  ca  thavare
ca  mettaya  phasseyya  phareyya  mettasahagatena  cetasa  vipulena  1-
mahaggatena   appamanena   averena  abyapajjhena  pharitva  vihareyyati
mettaya phasse tasathavarani.
     [945]   Yadavilattam  manaso  vijannati  yadati  yada  .  manasoti
yam   cittam   mano   manasam   hadayam   pandaram   mano  manayatanam  manindriyam
vinnanam   vinnanakkhandho   tajja   manovinnanadhatu   .  kayaduccaritena
cittam   avilam   hoti   lulitam   eritam   ghattitam   calitam  bhantam  avupasantam
vaciduccaritena    manoduccaritena   ragena   dosena   mohena   kodhena
upanahena    makkhena    palasena    issaya    macchariyena    mayaya
satheyyena    thambhena    sarambhena    manena    atimanena   madena
pamadena   sabbakilesehi   sabbaduccaritehi   sabbadarathehi   sabbaparilahehi
sabbasantapehi    sabbakusalabhisankharehi   cittam   avilam   hoti   lulitam
eritam    ghattitam    calitam   bhantam   avupasantam   .   yadavilattam   manaso
vijannati    cittassa   avilabhavam   janeyya   ajaneyya   vijaneyya
pativijaneyya pativijjheyyati yadavilattam manaso vijanna.
@Footnote: 1 Yu. vipullena.
     [946]   Kanhassa   pakkhoti   vinodayeyyati   kanhoti  yo  so
maro   kanho   adhipati   antagu   1-   namuci  pamattabandhu  .  kanhassa
pakkhoti     vinodayeyyati     kanhapakkho     marapakkho    marapaso
marabalisam    maramisam    maravisayo    marantatapo   2-   maragocaro
marabandhananti   pajaheyya   vinodeyya   bayantikareyya  anabhavangameyyati
evampi    kanhassa    pakkhoti   vinodayeyya   .   athava   kanhapakkho
marapakkho    akusalapakkho    dukkhudayo    dukkhavipako    nirayasamvattaniko
tiracchanayonisamvattaniko    pittivisayasamvattanikoti    pajaheyya    vinodeyya
byantikareyya     anabhavangameyyati     evampi    kanhassa    pakkhoti
vinodayeyya. Tenaha bhagava
                theyyam na kareyya na musa bhaneyya
                mettaya phasse tasathavarani
                yadavilattam manaso vijanna
                kanhassa pakkhoti vinodayeyyati.
     [947] Kodhatimanassa vasam na gacche
                mulampi tesam palikhanna titthe
                athappiyam va pana appiyam va
                addha bhavanto abhisambhaveyya.
     [948]  Kodhatimanassa  vasam  na  gaccheti  kodhati 3- yo cittassa
@Footnote: 1 Ma. antagu. 2 Ma. maranivaso. 3 Ma. kodhoti.
Aghato    patighato    .pe.    candikkam    assuropo   anattamanata
cittassa   .   atimanoti   idhekacco   param   atimannati   jatiya  va
gottena  va  .pe.  annatarannatarena  va  vatthuna  .  kodhatimanassa
vasam   na   gaccheti   kodhassa   ca   atimanassa   ca  vasam  na  gaccheyya
kodhanca      atimananca     pajaheyya     vinodeyya     byantikareyya
anabhavangameyyati kodhatimanassa vasam na gacche.
     [949]   Mulampi  tesam  palikhanna  tittheti  katamam  kodhassa  mulam .
Avijja    mulam    ayonisomanasikaro   mulam   asmimano   mulam   ahirikam
mulam   anottappam   mulam   uddhaccam   mulam   idam   kodhassa  mulam  .  katamam
atimanassa    mulam    .    avijja    mulam    ayonisomanasikaro   mulam
asmimano    mulam    ahirikam    mulam   anottappam   mulam   uddhaccam   mulam
idam   atimanassa   mulam   .   mulampi   tesam  palikhanna  tittheti  kodhassa
ca    atimanassa    ca    mulam    palikhanitva   uddharitva   samuddharitva
uppadayitva        samuppadayitva        pajahitva       vinoditva
byantikaritva     anabhavangametva     tittheyyati     1-     mulampi
tesam palikhanna titthe.
     [950]   Athappiyam   va   pana   appiyam   va   addha   bhavanto
abhisambhaveyyati      athati     padasandhi     padasamsaggo     padaparipuri
akkharasamavayo     byanjanasilitthata    padanupubbatametam    athati   .
Piyati  dve  piya  satta  va sankhara va. Katame satta piya. Idha
yassa  2-  te  honti  atthakama  hitakama  phasukama yogakkhemakama
@Footnote: 1 Ma. Yu. tittheyya santittheyyati. 2 Ma. yassa.
Mata  va  pita  va  bhata  va  bhagini  va  putto 1- va dhita va
mitta   va   amacca   va  nati  va  salohita  va  ime  satta
piya  .  katame  sankhara  piya  .  manapika  rupa  manapika  sadda
manapika    gandha    manapika   rasa   manapika   photthabba   ime
sankhara   piya   .   appiyati  dve  appiya  satta  va  sankhara
va  .  katame  satta  appiya  .  idha  yassa  te  honti anatthakama
ahitakama    aphasukama   ayogakkhemakama   jivita   voropetukama
ime satta appiya.
     {950.1}   Katame   sankhara   appiya   .  amanapika  rupa
amanapika    sadda    gandha    rasa   photthabba   ime   sankhara
appiya     .    addhati    ekamsavacanam    nissamsayavacanam    nikkankhavacanam
advejjhavacanam     advelhakavacanam     niyogavacanam     2-    apannakavacanam
avatthapanavacanametam   addhati   .   athappiyam   va   pana   appiyam   va
addha    bhavanto    abhisambhaveyyati    piyapiyam   satasatam   sukhadukkham
somanassadomanassam     itthanittham     abhisambhavanto    va    abhibhaveyya
abhibhavanto   va   abhisambhaveyyati   athappiyam   va   pana   appiyam  va
addha bhavanto abhisambhaveyya. Tenaha bhagava
                kodhatimanassa vasam na gacche
                mulampi tesam palikhanna titthe
                athappiyam va pana appiyam va
                addha bhavanto abhisambhaveyyati.
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. putta. 2 Ma. niyyanikavacanam.
     [951] Pannam purakkhatva kalyanapiti
                vikkhambhaye tani parissayani
                aratim sahetha sayanamhi pante
                caturo sahetha paridevadhamme.
     [952]   Pannam   purakkhatva   kalyanapititi   pannati  ya  panna
pajanana   vicayo   pavicayo   dhammavicayo   .pe.   amoho  dhammavicayo
sammaditthi   .   pannam   purakkhatvati   idhekacco  pannam  purato  katva
carati     pannadhajo     pannaketu     pannadhipateyyo     vicayabahulo
pavicayabahulo   okkhayanabahulo   1-   samokkhayanabahulo  2-  vibhutavihari
taccariko    tabbahulo    taggaruko   tanninno   tappono   tappabbharo
tadadhimutto   tadadhipateyyoti   evampi   pannam   purakkhatva   .  athava
gacchanto   va   gacchamiti   pajanati   thito  va  thitomhiti  pajanati
nisinno    va   nisinnomhiti   pajanati   sayano   va   sayanomhiti
pajanati   yatha   yatha   va   panassa   kayo   panihito  hoti  tatha
tatha nam pajanatiti evampi pannam purakkhatva.
     {952.1}   Athava   abhikkante  patikkante  sampajanakari  hoti
alokite    vilokite   sampajanakari   hoti   samminjite   pasarite
sampajanakari    hoti   sanghatipattacivaradharane   sampajanakari    hoti
asite  pite  khayite  sayite  sampajanakari  hoti uccarapassavakamme
sampajanakari  hoti gate thite nisinne sutte jagarite bhasite tunhibhave
@Footnote: 1 Ma. pekkhayanabahulo. 2 Ma. samapekkhayanabahulo.
Sampajanakari   hotiti   evampi   pannam   purakkhatva   .   kalyanapititi
buddhanussativasena     uppajjati    piti    pamujjam    1-    kalyanapiti
dhammanussativasena          sanghanussativasena          silanussativasena
caganussativasena        devatanussativasena        anapanassativasena
marananussativasena         kayagatasativasena         upasamanussativasena
uppajjati     piti     pamujjam     kalyanapititi     pannam    purakkhatva
kalyanapiti.
     [953]    Vikkhambhaye    tani   parissayaniti   parissayati   dve
parissaya   pakataparissaya   ca   paticchannaparissaya   ca   .pe.   ime
vuccanti  pakataparissaya  .pe.  ime  vuccanti  paticchannaparissaya  .pe.
Evampi   tatrasayati   parissaya   .   vikkhambhaye   tani  parissayaniti
tani     parissayani     vikkhambheyya     abhibhaveyya     ajjhotthareyya
pariyadiyeyya maddeyyati vikkhambhaye tani parissayani.
     [954]   Aratim   sahetha   sayanamhi   panteti   aratiti  ya  arati
aratika  2-  anabhirati  anabhiramana  ukkanthika  3-  parittasika. Sayanamhi
panteti   pantesu   va   senasanesu  annatarannataresu  va  adhikusalesu
dhammesu    aratim   saheyya   abhibhaveyya   ajjhotthareyya   pariyadiyeyya
maddeyyati aratim sahetha sayanamhi pante.
     [955]   Caturo   sahetha   paridevadhammeti  cattaro  paridevaniye
dhamme    saheyya   [4]-   abhibhaveyya   ajjhotthareyya   pariyadiyeyya
maddeyyati caturo sahetha paridevadhamme. Tenaha bhagava
@Footnote: 1 Po. Ma. sabbattha pamojjam. 2 Ma. aratita. 3 Ma. ukkanthita parittasita
@4 Ma. parisaheyya.
                 Pannam purakkhatva kalyanapiti
                 vikkhambhaye tani parissayani
                 aratim sahetha sayanamhi pante
                 caturo sahetha paridevadhammeti.
     [956] Kimsu asissami 1- kuvam va asissam
                 dukkham vata settha kuvajja sessam
                 ete vitakke paridevaneyye
                 vinayetha sekkho aniketasari 2-.
     [957]   Kimsu   asissami   kuvam   va  asissanti  kimsu  asissamiti
kim   bhunjissami   odanam  va  kummasam  va  sattum  va  maccham  va  mamsam
vati   kimsu   asissami   .   kuvam   va   asissanti   kattha  bhunjissami
khattiyakule   va   brahmanakule   va  vessakule  va  suddakule  vati
kimsu asissami kuvam va asissam.
     [958]   Dukkham   vata  settha  kuvajja  sessanti  imam  rattim  dukkham
sayim  3-  phalake  4-  va  tattikaya  va cammakhande va tinasanthare va
pannasanthare   va   palasasanthare   va  agamanarattim  5-  kattha  sukham
sayissami  mance  va  pithe  va  bhisiya  va  bibbohane  va  vihare
va   addhayoge   va   pasade   va   hammiyam   va   guhaya  vati
dukkham vata settha kuvajja sessam.
     [959]  Ete  vitakke  paridevaneyyeti  ete  vitakketi  dve
@Footnote: 1 Ma. sabbattha asissam kuva va. 2 Ma. aniketacari. 3 Ma. sayittha
@4 Yu. saphalake. 5 Ma. agamirattim.
Pindapatapatisannutte       vitakke      dve      senasanapatisannutte
vitakke   paridevaneyye   1-   adevaneyya   paridevaneyyati  ete
vitakke paridevaneyye.
     [960]   Vinayetha   sekkho   aniketasariti   sekkhoti  kimkarana
vuccati   sekkho   .  sikkhatiti  sekkho  .  kinca  sikkhati  .  adhisilampi
sikkhati    adhicittampi    sikkhati    adhipannampi    sikkhati    .    katama
adhisilasikkha   .pe.   ayam   adhipannasikkha   .   ima  tisso  sikkha
avajjento     sikkhati     jananto    sikkhati    passanto    sikkhati
paccavekkhanto     sikkhati    cittam    adhitthahanto    sikkhati    saddhaya
adhimuccanto   sikkhati   viriyam   pagganhanto   sikkhati   satim   upatthahanto
sikkhati    cittam    samadahanto   sikkhati   pannaya   pajananto   sikkhati
abhinneyyam    abhijananto    sikkhati   parinneyyam   parijananto   sikkhati
pahatabbam    pajahanto    sikkhati    sacchikatabbam   sacchikaronto   sikkhati
bhavetabbam   bhavento  sikkhati  acarati  samacarati  samadaya  sikkhati .
Tamkarana   vuccati   sekkho  .  sekkho  vinayaya  pativinayaya  pahanaya
vupasamaya     patinissaggaya     patippassaddhiya    adhisilampi    sikkheyya
adhicittampi   sikkheyya   adhipannampi   sikkheyya   ima   tisso   sikkha
avajjanto   sikkheyya   jananto   .pe.   sacchikatabbam  sacchikaronto
sikkheyya   acareyya   samacareyya   samadaya   vatteyyati   vinayetha
sekkho.
@Footnote: 1 Ma. paridevaneyyeti.
     [961]   Aniketasariti   katham   niketasari   hoti  .  idhekacco
kulapalibodhena    samannagato    hoti   ganapalibodhena   avasapalibodhena
civarapalibodhena    pindapatapalibodhena   senasanapalibodhena   gilanapaccaya-
bhesajjaparikkharapalibodhena    samannagato    hoti    evam   niketasari
hoti.
     {961.1}  Katham  aniketasari  hoti  .  idha bhikkhu na kulapalibodhena
samannagato    hoti   na   gana   avasa   civarapindapatasenasanagilana-
paccayabhesajjaparikkharapalibodhena   samannagato   hoti  evam  aniketasari
hoti.
                Magadham gata kosalam gata
                ekacciya [1]- vajjibhumiya
                magadha 2- visanghacarino
                aniketa viharanti bhikkhavo
                sadhu caritam 3- sadhu sucaritam
                sadhu sada aniketaviharo
                atthapucchanam dakkhakammam 4-
                etam samannam akincanassati.
Vinayetha sekkho aniketasari. Tenaha bhagava
                kimsu asissami kuvam va asissam
                dukkham vata settha kuvajja sessam
@Footnote: 1 Po. Ma. panasaddo dissati. 2 Ma. miga viya asanghacarino. 3 Ma. caritakam.
@4 Ma. padakkhinam kammam.
                Ete vitakke paridevaneyye
                vinayetha sekkho aniketasariti.
     [962] Annanca laddha vasananca kale
                mattam so janna 1- idha tosanattham
                so tesu gutto yatacari game
                rusitopi vacam pharusam na vajja.
     [963]   Annanca   laddha   vasananca   kaleti  annanti  odano
kummaso    sattu   maccho   mamsam   .   vasananti   cha   civarani   khomam
kappasikam    koseyyam    kambalam   sanam   bhangam   .   annanca   laddha
vasananca   kaleti   civaram   labhitva   pindapatam   labhitva   na  kuhanaya
na   lapanaya   na   nemittikataya   na  nippesikataya  na  labhena  labham
nijigimsanataya   na   darudanena   na   veludanena   na  pattadanena  na
pupphadanena   na   phaladanena   na   sinanadanena   na  cunnadanena  na
mattikadanena  na  dantakatthadanena  na  mukhodakadanena na patukamyataya 2-
na   muggasupataya   na   paribhatyataya  na  pithamaddikataya  na  vatthuvijjaya
na   tiracchanavijjaya  na  angavijjaya  na  nakkhattavijjaya  na  dutagamanena
na  pahinagamanena  na  janghapesanena  3-  na  vejjakammena na pindakena 4-
na  dananuppadanena  dhammena  samena  laddha  labhitva  abhivinditva  5-
patilabhitvati annanca laddha vasananca kale.
     [964]   Mattam   so   janna   idha   tosanatthanti   mattam   so
@Footnote: 1 Ma. mattam sa janna. 2 Ma. catu ... 3 Ma. janghapesanikena.
@4 Ma. pindapatipindakena. 5 Ma. adhigantva vinditva.
Jannati   dvihi   karanehi   mattam   janati   1-   patiggahanato   va
paribhogato va.
     {964.1}  Katham  patiggahanato  mattam  janati . Thokepi diyamane
kulanudayaya    kulanurakkhaya    kulanukampaya    patigganhati    bahukepi
diyamane     kayapariharikam     civaram     patigganhati     kucchipariharikam
pindapatam patigganhati evam patiggahanato mattam janati.
     {964.2}  Katham  paribhogato mattam janati. Patisankha yoniso civaram
patisevati    yavadeva    sitassa    patighataya    unhassa    patighataya
damsamakasavatatapasirimsapasamphassanam          patighataya          yavadeva
hirikopinapaticchadanattham    .   patisankha   yoniso   pindapatam   patisevati
neva   davaya  na  madaya  na  mandanaya  na  vibhusanaya  yavadeva  imassa
kayassa     thitiya     yapanaya    vihimsuparatiya    brahmacariyanuggahaya
iti   purananca   vedanam   patihankhami  navanca  vedanam  na  uppadessami
yatra  ca  me  bhavissati  anavajjata  ca  phasuviharo  cati. Patisankha
yoniso   senasanam   patisevati   yavadeva   sitassa  patighataya  unhassa
patighataya     damsamakasavatatapasirimsapasamphassanam    patighataya    yavadeva
utuparissayavinodanam   patisallanaramattham   .   patisankha  yoniso  gilana-
paccayabhesajjaparikkharam  patisevati  yavadeva uppannanam veyyabadhikanam 2-
vedananam   patighataya   abyapajjhaparamataya   .  evam  paribhogato  mattam
janati.
@Footnote: 1 Ma. janeyya. 2 Ma. byabadhikanam.
     {964.3}   Mattam   so  jannati  imehi  dvihi  karanehi  mattam
janeyya    ajaneyya    vijaneyya    pativijaneyya   pativijjheyyati
mattam so janna.
     [965]    Idha    tosanatthanti    idha   bhikkhu   santuttho   hoti
itaritarena    civarena   itaritaracivarasantutthiya   ca   vannavadi   na   ca
civarahetu    anesanam   appatirupam   apajjati   aladdha   ca   civaram   na
paritassati    laddha    ca    civaram   agadhito   amucchito   anajjhapanno
adinavadassavi     nissaranapanno     paribhunjati     taya     ca    pana
itaritaracivarasantutthiya    nevattanukkamseti    na    param   vambheti   yo
hi    tattha    dakkho   analaso   sampajano   patissato   ayam   vuccati
bhikkhu porane agganne ariyavamse thito.
     {965.1}  Punacaparam  bhikkhu  santuttho  hoti itaritarena pindapatena
itaritarapindapatasantutthiya    ca    vannavadi    na    ca   pindapatahetu
anesanam   appatirupam   apajjati   aladdha   ca   pindapatam  na  paritassati
laddha     ca     pindapatam     agadhito     amucchito    anajjhapanno
adinavadassavi     nissaranapanno     paribhunjati     taya     ca    pana
itaritarapindapatasantutthiya        nevattanukkamseti       na       param
vambheti   yo   hi   tattha   dakkho  analaso  sampajano  patissato  ayam
vuccati   bhikkhu   porane  agganne  ariyavamse  thito  .  punacaparam  bhikkhu
santuttho    hoti   itaritarena   senasanena   itaritarasenasanasantutthiya
ca     vannavadi     na    ca    senasanahetu    anesanam    appatirupam
Apajjati   aladdha   ca   senasanam  na  paritassati  laddha  ca  senasanam
agadhito    amucchito    anajjhapanno    adinavadassavi    nissaranapanno
paribhunjati   taya   ca   pana  itaritarasenasanasantutthiya  nevattanukkamseti
na    param   vambheti   yo   hi   tattha   dakkho   analaso   sampajano
patissato ayam vuccati bhikkhu porane agganne ariyavamse thito.
     {965.2}  Punacaparam  bhikkhu  santuttho hoti itaritarena gilanapaccaya-
bhesajjaparikkharena itaritaragilanapaccayabhesajjaparikkharasantutthiya
ca   vannavadi  na  ca  gilanapaccayabhesajjaparikkharahetu  anesanam  appatirupam
apajjati    aladdha    ca   gilanapaccayabhesajjaparikkharam   na   paritassati
laddha   ca  gilanapaccayabhesajjaparikkharam  agadhito  amucchito  anajjhapanno
adinavadassavi   nissaranapanno   paribhunjati  taya  ca  pana  itaritaragilana-
paccayabhesajjaparikkharasantutthiya   nevattanukkamseti   na   param   vambheti
yo  hi  tattha  dakkho  analaso  sampajano  patissato  ayam  vuccati  bhikkhu
porane agganne ariyavamse thitoti mattam so janna idha tosanattham.
     [966]  So  tesu  gutto  yatacari  gameti  so  tesu  guttoti
civare    pindapate   senasane   gilanapaccayabhesajjaparikkhare   gutto
gopito   rakkhito   samvutoti   evampi   so   tesu  gutto  .  athava
ayatanesu   gutto   gopito   rakkhito   samvutoti   evampi  so  tesu
gutto   .   yatacari   gameti  game  yato  yatto  patiyatto  gutto
Gopito rakkhito samvutoti so tesu gutto yatacari game.
     [967]  Rusitopi  vacam  pharusam  na vajjati rusito 1- khumsito vambhito
ghattito    garahito    upavadito   pharusena   kakkhalena   [2]-   bhanantam
nappatibhaneyya   akkosantam   na   paccakkoseyya  rosantam  nappatiroseyya
bhandantam   nappatibhandeyya   na   kalaham   kareyya   na   bhandanam   kareyya
na  viggaham  kareyya  na  vivadam  kareyya  na  medhagam  kareyya kalahabhandana-
viggahavivadamedhagam   pajaheyya  vinodeyya  byantikareyya  anabhavangameyya
kalahabhandanaviggahavivadamedhaga   arato  assa  virato  pativirato  nikkhanto
nissattho   vippamutto   visannutto  vimariyadikatena  cetasa  vihareyyati
rusitopi vacam pharusam na vajja.
     {967.1} Tenaha bhagava
                     annanca laddha vasananca kale
                     mattam so janna idha tosanattham
                     so tesu gutto yatacari game
                     rusitopi vacam pharusam na vajjati.
     [968] Okkhittacakkhu na ca padalolo
                     jhananuyutto bahujagarassa
                     upekkhamarabbha samahitatto
                     takkasayam kukkucciyupacchinde 3-.
     [969]   Okkhittacakkhu   na   ca   padaloloti   katham   khittacakkhu
@Footnote: 1 Ma. dusito. 2 Ma. nappativajja Yu. patibhanantam. 3 Ma. kukkuccancupacchinde.
Hoti  .  idhekacco  [1]-  cakkhulolo  cakkhuloliyena  samannagato hoti
adittham    dakkhitabbam    dittham    samatikkamitabbanti    aramena   aramam
uyyanena   uyyanam   gamena   gamam   nigamena   nigamam  nagarena  nagaram
ratthena  rattham  janapadena  janapadam  dighacarikam  anvatthitacarikam  anuyutto  ca
hoti  rupadassanaya  evampi  khittacakkhu  hoti  .  athava  bhikkhu  antaragharam
pavittho    vithim    patipanno    asamvuto   gacchati   hatthim   olokento
assam   olokento   ratham   olokento  pattim  olokento  itthiyo
olokento     purise     olokento    kumarake    olokento
kumarikayo    olokento    antarapanam    olokento    gharamukhani
olokento   2-   uddham  olokento  adho  olokento  disavidisam
pekkhamano gacchati evampi khittacakkhu hoti.
     {969.1}  Athava  bhikkhu  cakkhuna  rupam  disva  nimittaggahi hoti
anubyanjanaggahi     yatvadhikaranamenam    cakkhundriyam    asamvutam    viharantam
abhijjhadomanassa     papaka     akusala     dhamma    anvassaveyyum
tassa   samvaraya   na   patipajjati   na   rakkhati   cakkhundriyam  cakkhundriye
na   samvaram   apajjati  evampi  khittacakkhu  hoti  .  yatha  va  paneke
bhonto        samanabrahmana        saddhadeyyani        bhojanani
bhunjitva     te      evarupam     visukadassanam    anuyutta    viharanti
seyyathidam   naccam   gitam   vaditam   pekkham   akkhanam   panissaram  vetalam
kumbhathunam    sobhanagarakam    candalam   vamsam   dhovanam   hatthiyuddham   assayuddham
mahisayuddham    usabhayuddham   ajayuddham   mendayuddham   kukkutayuddham   vattakayuddham
@Footnote: 1 Ma. Yu. bhikkhu. 2 Po. Ma. vipekkhamano.
Dandayuddham     mutthiyuddham    nibbuddham    uyyodhikam    balaggam    senabyuham
anikadassanam iti va evampi khittacakkhu hoti.
     {969.2}  Katham  na  khittacakkhu  hoti. Idha 1- bhikkhu na cakkhulolo
cakkhuloliyena  samannagato  hoti  adittham  dakkhitabbam  dittham samatikkamitabbanti
aramena   aramam   uyyanena   uyyanam   gamena   gamam   nigamena
nigamam   nagarena   nagaram   ratthena   rattham   janapadena   janapadam  dighacarikam
anvatthitacarikam     ananuyutto    hoti    rupadassanaya    evampi    na
khittacakkhu   hoti   .   athava  bhikkhu  antaragharam  pavittho  vithim  patipanno
samvuto    gacchati    na   hatthim   olokento   .pe.   na   disavidisam
pekkhamano   gacchati   evampi   na   khittacakkhu  hoti  .  athava  bhikkhu
cakkhuna   rupam   disva   na   nimittaggahi   hoti   .pe.  cakkhundriye
samvaram   apajjati   evampi  na  khittacakkhu  hoti  .  yatha  va  paneke
bhonto     samanabrahmana     saddhadeyyani    bhojanani    bhunjitva
.pe.   anikadassanam   iti   va  evarupa  visukadassananuyoga  pativirato
hoti evampi na khittacakkhu hotiti okkhittacakkhu.
     [970]  Na  ca  padaloloti  katham  padalolo  hoti . Idhekacco
padalolo  padaloliyena  samannagato  hoti  aramena  aramam  .pe.
Dighacarikam     anvatthitacarikam    anuyutto    hoti    [2]-    evampi
padalolo   hoti   .  athava  bhikkhu  antosangharame  3-  padalolo
padaloliyena    samannagato    hoti   na   atthahetu   na   karanahetu
@Footnote: 1 Ma. Yu. idhekacco. 2 Ma. Yu. rupadassanaya. 3 Po. Ma. antopi.
Uddhato    avupasantacitto    parivenato    parivenam    gacchati    .pe.
Itibhavabhavakatham   kathesi   1-   evampi   padalolo   hoti   .  na  ca
padaloloti     padaloliyam     pajaheyya    vinodeyya    byantikareyya
anabhavangameyya  padaloliya  arato  assa  virato  pativirato  nikkhanto
nissattho   vippamutto   visannutto   vimariyadikatena   cetasa  vihareyya
patisallanaramo   assa   patisallanarato   ajjhattam   cetosamathamanuyutto
anirakatajjhano    vipassanaya    samannagato    bruheta    sunnagaram
jhayi     jhanarato    ekattamanuyutto    sadatthagarukoti    okkhittacakkhu
na ca padalolo.
     [971]    Jhananuyutto   bahujagarassati   jhananuyuttoti   dvihi
karanehi    jhananuyutto    anuppannassa    va    pathamassa    jhanassa
uppadaya    yutto    payutto    ayutto   samayutto   anuppannassa
va    dutiyassa    jhanassa    tatiyassa    jhanassa   catutthassa   jhanassa
uppadaya    yutto    payutto    ayutto    samayuttoti    evampi
jhananuyutto    .   athava   uppannam   va   pathamam   jhanam   asevati
bhaveti   bahulikaroti   uppannam   va   dutiyam  jhanam  tatiyam  jhanam  catuttham
jhanam   asevati   bhaveti   bahulikarotiti   evampi   jhananuyutto  .
Bahujagarassati   idha   bhikkhu   divasam   cankamena   nisajjaya  avaraniyehi
dhammehi    cittam    parisodheti    rattiya    pathamam    yamam   cakkamena
nisajjaya     avaraniyehi    dhammehi    cittam    parisodheti    rattiya
@Footnote: 1 Po. Ma. katheti.
Majjhimam   yamam   dakkhinena   passena   sihaseyyam   kappeti  pade  padam
accadhaya    sato    sampajano   utthanasannam   manasikaritva   rattiya
pacchimam   yamam   paccutthaya   cankamena   nisajjaya  avaraniyehi  dhammehi
cittam parisodhetiti jhananuyutto bahujagarassa.
     [972]   Upekkhamarabbha   samahitattoti  upekkhati  ya  catutthe
jhane   upekkha  upekkhana  ajjhupekkhana  cittasamata  cittappassaddhata
majjhattata   cittassa   .   samahitattoti   ya   cittassa   thiti  santhiti
avatthiti     avisaharo     avikkhepo     avisahatamanasata    samatho
samadhindriyam      samadhibalam     sammasamadhiti     .     upekkhamarabbha
samahitattoti     catutthe     jhane    upekkhamarabbha    ekaggacitto
avikkhittacitto avisahatamanasoti upekkhamarabbha samahitatto.
     [973]   Takkasayam   kukkucciyupacchindeti   takkati   nava  vitakka
kamavitakko       byapadavitakko      vihimsavitakko      nativitakko
janapadavitakko      amaravitakko     paranuddayatapatisannutto     vitakko
labhasakkarasilokapatisannutto        vitakko       anavannattipatisannutto
vitakko   ime  vuccanti  nava  vitakka  .  kamavitakkanam  kamasannasayo
byapadavitakkanam          byapadasannasayo          vihimsavitakkanam
vihimsasannasayo   .   athava   takkanam  [1]-  sankappanam  avijjasayo
ayoniso   manasikaro  asayo  asmimano  asayo  anottappam  asayo
uddhaccam  asayo . Kukkuccanti hatthakukkuccampi kukkuccam padakukkuccampi
@Footnote: 1 Ma. vitakkanam.
Kukkuccam     hatthapadakukkuccampi    kukkuccam    akappiye    kappiyasannita
kappiye      akappiyasannita      avajje      vajjasannita     vajje
avajjasannita    yam   evarupam   kukkuccam   kukkuccayana   kukkuccayitattam
cetaso  vippatisaro  manovilekho  idam  vuccati  kukkuccam  .  apica  dvihi
karanehi    uppajjati    kukkuccam   cetaso   vippatisaro   manovilekho
katatta ca akatatta ca.
     {973.1}   Katham   katatta  ca  akatatta  ca  uppajjati  kukkuccam
cetaso  vippatisaro  manovilekho  .  katam  me  kayaduccaritam  akatam  me
kayasucaritanti   uppajjati  kukkuccam  cetaso  vippatisaro  manovilekho .
Katam  me  vaciduccaritam  .  katam  me  manoduccaritam. Kato me panatipato
akata   me   panatipata   veramaniti   uppajjati   kukkuccam   cetaso
vippatisaro  manovilekho  .  katam  me  adinnadanam . Kato me kamesu
micchacaro  .  kato  me  musavado . Kata me pisuna vaca. Kata
me  pharusa  vaca . Kato me samphappalapo. Kata me abhijjha. Kato
me   byapado   .  kata  me  micchaditthi  akata  me   sammaditthiti
uppajjati  kukkuccam  cetaso  vippatisaro  manovilekho  .  evam  katatta
ca  akatatta  ca  uppajjati  kukkuccam  cetaso vippatisaro  manovilekho.
Athava  silesumhi  na  paripurikariti  uppajjati kukkuccam cetaso  vippatisaro
manovilekho  .  indriyesumhi  aguttadvaroti . Bhojane amattannumhiti.
Jagariyam   ananuyuttomhiti   .   na   satisampajannena  samannagatomhiti .
Abhavita   me   cattaro   satipatthanati  .  abhavita  me  cattaro
sammappadhanati    .    abhavita   me   cattaro   iddhippadati  .
Abhavitani   me  pancindriyaniti  .  abhavitani  me  panca  balaniti .
Abhavita  me  satta  bojjhangati  .  abhavito  me  ariyo  atthangiko
maggoti  .  dukkham  me  aparinnatanti  .  dukkhasamudayo  me appahinoti.
Maggo  me  abhavitoti  .  nirodho  me  asacchikatoti  uppajjati kukkuccam
cetaso   vippatisaro   manovilekho   .   takkasayam  kukkucciyupacchindeti
takkanca   takkasayanca   kukkuccanca   upacchindeyya  [1]-  samucchindeyya
pajaheyya       vinodeyya       byantikareyya      anabhavangameyyati
takkasayam kukkucciyupacchinde. Tenaha bhagava
                     okkhittacakkhu na ca padalolo
                     jhananuyutto bahujagarassa
                     upekkhamarabbha samahitatto
                     takkasayam kukkucciyupacchindeti.
     [974] Cudito vacibhi satimabhinande
                     sabrahmacarisu khilam pabhinde
                     vacam pamunce kusalam nativelam
                     janavadadhammaya na cetayeyya.
     [975]    Cudito   vacibhi   satimabhinandeti   cuditoti   upajjhaya
@Footnote: 1 Ma. chindeyya ucchindeyya.
Va   acariya   va  samanupajjhayaka  va  samanacariyaka  va  mitta
va  sandittha  va  sambhatta  va  sahaya va codenti idante avuso
ayuttam   idante   appattam  idante  asaruppam  idante  asilatthanti  1-
satim   upatthapetva   tam   codanam   nandeyya   abhinandeyya   modeyya
anumodeyya  iccheyya  sadiyeyya  pattheyya  2- pihayeyya abhijappeyya.
Yatha   itthi  va  puriso  va  daharo  yuva  mandanakajatiko  sisanhato
uppalamalam   va   vassikamalam   va  adhimuttakamalam  va  labhitva  ubhohi
hatthehi   patiggahetva   uttamange   sirasmim   patitthapetva  nandeyya
abhinandeyya  modeyya  anumodeyya  iccheyya  sadiyeyya  pattheyya  3-
pihayeyya  abhijappeyya  evameva  satim  upatthapetva  tam codanam nandeyya
abhinandeyya  modeyya  anumodeyya  iccheyya  sadiyeyya  pattheyya  4-
pihayeyya abhijappeyya.
               Nidhinamva pavattaram             yam passe vajjadassinam
               niggayhavadim medhavim       tadisam panditam bhaje
               tadisam bhajamanassa          seyyo hoti na papiyo
               ovadeyyanusaseyya      asabbha ca nivaraye
               satanhi so piyo hoti      asatam hoti appiyoti.
Cudito vacibhi satimabhinande.
     [976]   Sabrahmacarisu   khilam   pabhindeti  sabrahmacariti  ekakammam
@Footnote: 1 asilitthantipi patho. 2-3-4 Po. Ma. patthayeyya.
Ekuddeso  samasikkhata  .  sabrahmacarisu  khilam  pabhindeti  sabrahmacarisu
ahatacittatam   khilajatatam   pabhindeyya  pancapi  cetokhile  pabhindeyya  1-
tayopi   cetokhile   pabhindeyya   ragakhilam   dosakhilam  mohakhilam  bhindeyya
pabhindeyya sambhindeyyati sabrahmacarisu khilam pabhinde.
     [977]   Vacam   pamunce   kusalam  nativelanti  nanasamutthitam  vacam
munceyya    atthupasamhitam    dhammupasamhitam   kalena   sapadesam   pariyantavatim
atthasamhitam    vacam    munceyya    pamunceyya    sampamunceyyati   vacam
pamunce   kusalam   .  nativelanti  velati  dve  vela  kalavela  ca
silavela ca.
     {977.1}   Katama  kalavela . Kalatikkantam vacam na bhaseyya
velatikkantam  vacam  na  bhaseyya  kalavelatikkantam  vacam  na  bhaseyya
kalam  asampattam  vacam  na  bhaseyya  velam  asampattam  vacam  na bhaseyya
kalavelam asampattam vacam na bhaseyya.
           Yo ca 2- kale asampatte   ativelam ca 3- bhasati
           evam so nihato seti             kokiliyava 4- atrajoti.
Ayam kalavela.
     {977.2}  Katama silavela. Ratto vacam na bhaseyya duttho vacam
na   bhaseyya   mulho   vacam   na   bhaseyya  musavadam  na  bhaseyya
pisunavacam   na   bhaseyya   pharusavacam   na   bhaseyya   samphappalapam  na
bhaseyya   na   katheyya   na  bhaneyya  na  dipeyya  na  vohareyya  ayam
@Footnote: 1 Ma. bhindeyya. 2 Ma. Yu. ve. 3 Po. Ma. pabhasati. 4 Ma. kokilayeva.
Silavelati vacam pamunce kusalam nativelam.
     [978]   Janavadadhammaya   na   cetayeyyati  janati  khattiya  ca
brahmana  ca  vessa  ca  sudda  ca  gahattha  ca  pabbajita  ca deva
ca   manussa   ca   .   janassa   vadaya  upavadaya  nindaya  garahaya
akittiya     avannaharikaya     silavipattiya    va    acaravipattiya
va   ditthivipattiya  va  ajivavipattiya  va  na  cetayeyya  cetanam  na
uppadeyya     cittasankappam     na     uppadeyya    manasikaram    na
uppadeyyati janavadadhammaya na cetayeyya. Tenaha bhagava
                     cudito vacibhi satimabhinande
                     sabrahmacarisu khilam pabhinde
                     vacam pamunce kusalam nativelam
                     janavadadhammaya na cetayeyyati.
     [979] Athaparam panca rajani loke
                     yesam satima vinayaya sikkhe
                     rupesu saddesu atho rasesu
                     gandhesu phassesu sahetha ragam.
     [980]  Athaparam  panca  rajani  loketi  athati padasandhi padasamsaggo
padaparipuri    1-   akkharasamavayo   byanjanasilitthata   padanupubbatametam
athati  .  panca  rajaniti  ruparago  2-  saddarago gandharago rasarago
photthabbarago. Athava
@Footnote: 1 ma .. puri. 2 Ma. rupa .. photthabbarajo.
                Rago rajo na ca pana renu 1- vuccati
                ragassetam adhivacanam rajoti
                etam rajam vippajahitva 2- pandita
                viharanti te vigatarajassa sasane.
                Doso rajo na ca pana renu vuccati
                dosassetam adhivacanam rajoti
                etam rajam vippajahitva pandita
                viharanti te vigatarajassa sasane.
                Moho rajo na ca pana renu vuccati
                mohassetam adhivacanam rajoti
                etam rajam vippajahitva pandita
                viharanti te vigatarajassa sasane.
Loketi   apayaloke   manussaloke   devaloke  khandhaloke  dhatuloke
ayatanaloketi athaparam panca rajani loke.
     [981]   Yesam   satima   vinayaya   sikkheti  yesanti  ruparagassa
saddaragassa   gandharagassa   rasaragassa   photthabbaragassa   .   satimati
ya   sati   anussati   patissati   sati   saranata   dharanata  apilapanata
assammussanata    sati   satindriyam   satibalam   sammasati   satisambojjhango
ekayanamaggo   ayam  vuccati  sati  .  imaya  satiya  upeto  samupeto
upagato   samupagato   upapanno   samupapanno   samannagato   so  vuccati
@Footnote: 1 Ma. renu. 2 Po. pativinodayitva.
Satima    .    sikkheti   tisso   sikkha   adhisilasikkha   adhicittasikkha
adhipannasikkha   .  katama  adhisilasikkha  .pe.  ayam  adhipannasikkha .
Yesam   satima   vinayaya   sikkheti   satima   puggalo  yesam  ruparagassa
saddaragassa    gandharagassa    rasaragassa    photthabbaragassa    vinayaya
pativinayaya     pahanaya    vupasamaya    patinissaggaya    patippassaddhiya
adhisilampi      sikkheyya      adhicittampi      sikkheyya     adhipannampi
sikkheyya   ima   tisso   sikkha   avajjento   sikkheyya  jananto
sikkheyya   .pe.   sacchikatabbam   sacchikaronto   sikkheyya   acareyya
samacareyya samadaya vatteyyati yesam satima vinayaya sikkhe.
     [982]   Rupesu  saddesu  atho  rasesu  gandhesu  phassesu  sahetha
raganti   rupesu   saddesu  gandhesu  rasesu  photthabbesu  ragam  saheyya
parisaheyya    abhibhaveyya    ajjhotthareyya   pariyadiyeyya   maddeyyati
rupesu   saddesu   atho   rasesu   gandhesu   phassesu  sahetha  ragam .
Tenaha bhagava
                athaparam panca rajani loke
                yesam satima vinayaya sikkhe
                rupesu saddesu atho rasesu
                gandhesu phassesu sahetha raganti.
     [983] Etesu dhammesu vineyya chandam
                bhikkhu satima suvimuttacitto
                Kalena so samma dhammam parivimamsamano
                ekodibhuto vihane tamam soti bhagava.
     [984]  Etesu  dhammesu  vineyya chandanti etesuti rupesu saddesu
gandhesu   rasesu   photthabbesu   .  chandoti  yo  kamesu  kamacchando
kamarago    kamanandi   kamatanha   kamasneho   1-   kamaparilaho
kamamuccha     kamajjhosanam     kamogho    kamayogo    kamupadanam
kamacchandanivaranam   .   etesu   dhammesu   vineyya   chandanti   etesu
dhammesu   chandam  vineyya  pativineyya  pajaheyya  vinodeyya  byantikareyya
anabhavangameyyati etesu dhammesu vineyya chandam.
     [985]   Bhikkhu   satima   suvimuttacittoti  bhikkhuti  kalyanaputhujjano
va   bhikkhu  sekkho  va  bhikkhu  .  satimati  ya  sati  anussati  .pe.
Sammasati    satisambojjhango   ekayanamaggo   ayam   vuccati   sati  .
Imaya   satiya  upeto  .pe.  so  vuccati  satimati  bhikkhu  satima .
Suvimuttacittoti    pathamam   jhanam   samapannassa   nivaranehi   cittam   muttam
vimuttam    suvimuttam   dutiyam   jhanam   samapannassa   vitakkavicarehi   cittam
muttam   vimuttam   suvimuttam   tatiyam   jhanam   samapannassa   pitiya   [2]-
cittam     muttam    vimuttam    suvimuttam    catuttham    jhanam    samapannassa
sukhadukkhehi    cittam    muttam    vimuttam    suvimuttam    akasanancayatanam
samapannassa        rupasannaya       patighasannaya       nanattasannaya
cittam        muttam       vimuttam       suvimuttam       vinnanancayatanam
@Footnote: 1 Po. Yu. kamasineho. 2 Ma. casaddo dissati.
Samapannassa akasanancayatanasannaya cittam
akincannayatanam samapannassa vinnanancayatana-
sannaya        cittam       nevasannanasannayatanam       samapannassa
akincannayatanasannaya      cittam      muttam      vimuttam      suvimuttam
sotapannassa      sakkayaditthiya     vicikicchaya     silabbattaparamasa
ditthanusaya    vicikicchanusaya    tadekatthehi    ca    kilesehi   cittam
muttam    vimuttam   suvimuttam   sakadagamissa   olarika   kamaraganusaya
patighanusaya    tadekatthehi    ca    kilesehi    cittam   muttam   vimuttam
suvimuttam        anagamissa       anusahagata       kamaragasannojana
patighasannojana       anusahagata      kamaraganusaya      patighanusaya
tadekatthehi   ca   kilesehi   cittam   muttam   vimuttam   suvimuttam  arahato
ruparaga    aruparaga    mana    uddhacca   avijjaya   mananusaya
bhavaraganusaya   avijjanusaya   tadekatthehi   ca  kilesehi  bahiddha  ca
sabbanimittehi    cittam    muttam    vimuttam   suvimuttanti   bhikkhu   satima
suvimuttacitto.
     [986]   Kalena   so  samma  dhammam  parivimamsamanoti  kalenati
uddhate citte samathassa kalo samahite citte vipassanaya kalo.
         Kale pagganhati cittam      nigganhati athapare 1-
         sampahamsati kalena             kale cittam samadahati
         ajjhupekkhati kalena         so yogi kalakovido
         kimhi kalamhi paggaho     kimhi kale viniggaho
@Footnote: 1 Ma. punapare.
         Kimhi pahamsanakalo          samathakalo ca kidiso
         upekkhakalam cittassa      katham dasseti yogino
         line cittamhi paggaho     uddhatasmim viniggaho
         nirassadagatam cittam            sampahamseyya tavade
         sampahattham yada cittam        alinam bhavatinuddhatam
         samathassa ca so kalo         ajjhattam ramaye mano
         etena mevupayena            yada hoti samahitam
         samahitam citta pannaya   ajjhupekkheyya tavade
         evam kalavidu dhiro              kalannu kalakovido
         kalena kalam cittassa       nimittamupalakkhayeti 1-.
Kalena   so   .   samma   dhammam   parivimamsamanoti   sabbe  sankhara
aniccati   samma   dhammam   parivimamsamano   sabbe   sankhara   dukkhati
samma    dhammam    parivimamsamano    sabbe   dhamma   anattati   samma
dhammam   parivimamsamano  .pe.  yankinci  samudayadhammam  sabbantam  nirodhadhammanti
samma dhammam parivimamsamano.
     [987]   Ekodibhuto   vihane   tamam   soti   bhagavati  ekoditi
ekaggacitto    avikkhittacitto    avisahatamanasoti    ekodibhuto  .
Vihane  tamam  soti  ragatamam  dosatamam  mohatamam  manatamam  ditthitamam kilesatamam
duccaritatamam     andhakaranam     acakkhukaranam     ananakaranam    pannanirodhikam
vighatapakkhikam     anibbanasamvattanikam     haneyya    vihaneyya    pajaheyya
@Footnote: 1 Yu. nimittamupalakkhiye.
Vinodeyya  byantikareyya  anabhavangameyya  .  bhagavati  garavadhivacanam .
Apica   bhaggaragoti   bhagava   .   bhaggadosoti  bhagava  .  bhaggamohoti
bhagava  .  bhaggamanoti  bhagava  .  bhaggaditthiti  bhagava  .  bhaggakantakoti
bhagava  .  bhaggakilesoti  bhagava  .  bhaji  vibhaji  pativibhaji 1- dhammaratananti
bhagava   .   bhavanam   antakaroti   bhagava  .  bhavitakayoti  bhagava .
Bhavitasiloti    bhavitacittoti    bhavitapannoti   bhagava   .   bhaji   va
bhagava     arannavanapatthani     pantani     senasanani    appasaddani
appanigghosani     vijanavatani     manussarahaseyyakani     patisallana-
sarupaniti   bhagava   .   bhagi   va   bhagava  civarapindapatasenasana-
gilanapaccayabhesajjaparikkharananti bhagava.
     {987.1}  Bhagi  va  bhagava  attharasassa  dhammarasassa vimuttirasassa
adhisilassa   adhicittassa   adhipannayati   bhagava   .   bhagi  va  bhagava
catunnam    jhananam    catunnam    appamannanam   catunnam   arupasamapattinanti
bhagava  .  bhagi  va  bhagava  atthannam  vimokkhanam  atthannam abhibhayatananam
navannam   anupubbaviharasamapattinanti  bhagava  .  bhagi  va  bhagava  dasannam
sannabhavananam     dasannam     kasinasamapattinam     anapanassatisamadhissa
asubhasamapattiyati   bhagava   .  bhagi  va  bhagava  catunnam  satipatthananam
catunnam    sammappadhananam   catunnam   iddhippadanam   pancannam   indriyanam
pancannam    balanam    sattannam    bojjhanganam    ariyassa    atthangikassa
maggassati   bhagava   .   bhagi   va   bhagava   dasannam   tathagatabalanam
@Footnote: 1 Po. Ma. pavibhaji.
Catunnam   vesarajjanam   catunnam   patisambhidanam   channam   abhinnanam   channam
buddhadhammananti   bhagava   .   bhagavati   netam   namam  matara  katam  na
pitara   katam  na  bhatara  katam  na  bhaginiya  katam  na  mittamaccehi  katam
na   natisalohitehi   katam   na   samanabrahmanehi   katam   na  devatahi
katam    vimokkhantikametam    buddhanam   bhagavantanam   bodhiya   mule   saha
sabbannutananassa    patilabha    sacchika    pannatti    yadidam    bhagavati
ekodibhuto vihane tamam soti bhagava. Tenaha bhagava
               etesu dhammesu vineyya chandam
               bhikkhu satima suvimuttacitto
               kalena so samma dhammam parivimamsamano
               ekodibhuto vihane tamam soti bhagavati.
               Solasamo sariputtasuttaniddeso.
             Atthakavaggikamhi 1- solasa suttaniddesa
                        samatta.
                    ---------------
@Footnote: 1 Po. Ma. atthakavaggamhi.


             The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 29 page 544-630. https://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=29&A=11023&modeTY=2              Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :- https://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=29&A=11023&modeTY=2              Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :- https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=29&item=881&items=107              Compare with The MCU Version of Thai Tipitaka :- https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_siri.php?B=29&siri=16              Study Atthakatha :- https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=29&i=881              The Pali Atthakatha in Thai :- https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=45&A=10208              The Pali Atthakatha in Roman :- https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=45&A=10208              Contents of The Tipitaka Volume 29 https://84000.org/tipitaka/read/?index_29 https://84000.org/tipitaka/english/?index_29

First LinkPrevious Linkแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้า chage to ROMAN letter

บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]