ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
     ThaiVersion   McuVersion   PaliThai   PaliRoman 
First LinkPrevious Linkแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าNext LinkLast Link chage to ENGLISH letter
TIPITAKA Volume 29 : PALI ROMAN Sutta Pitaka Vol 21 : Sutta. Khu. Mahāniddeso

                 Cuddasamo tuvaṭakasuttaniddeso
     [699] Pucchāmi taṃ ādiccabandhuṃ
                 vivekaṃ santipadañca mahesiṃ
                 kathaṃ disvā nibbāti bhikkhu
                 anupādiyāno lokasmiṃ kiñci.
     [700]   Pucchāmi   taṃ   ādiccabandhunti   pucchāti  tisso  pucchā
adiṭṭhajotanā pucchā diṭṭhasaṃsandanā pucchā vimaticchedanā pucchā.
     Katamā    adiṭṭhajotanā   pucchā   .   pakatiyā   lakkhaṇaṃ   añātaṃ
hoti    adiṭṭhaṃ   atulitaṃ   atīritaṃ   avibhūtaṃ   avibhāvitaṃ   tassa   ñāṇāya
dassanāya    tulanāya    tīraṇāya    vibhāvanāya    pañhaṃ    pucchati   ayaṃ
adiṭṭhajotanā pucchā.
     {700.2}   Katamā   diṭṭhasaṃsandanā   pucchā  .  pakatiyā  lakkhaṇaṃ
ñātaṃ   hoti   diṭṭhaṃ   tulitaṃ   tīritaṃ   vibhūtaṃ  vibhāvitaṃ  aññehi  paṇḍitehi
saddhiṃ saṃsandanatthāya pañhaṃ pucchati ayaṃ diṭṭhasaṃsandanā pucchā.
     Katamā  vimaticchedanā  pucchā  .  pakatiyā  saṃsayapakkhanno  1- hoti
vimatipakkhanno  dveḷhakajāto  evaṃ  nu  kho  na  nu  kho kinnu kho kathaṃ nu
khoti  so  vimaticchedanatthāya  pañhaṃ  pucchati  ayaṃ  vimaticchedanā  pucchā.
Imā tisso pucchā.
     {700.4}   Aparāpi   tisso  pucchā  manussapucchā  amanussapucchā
nimmitapucchā.
@Footnote: 1 Ma. saṃsayapakkhando. Yu. .. pakkhanto.
     Katamā   manussapucchā   .   manussā  buddhaṃ  bhagavantaṃ  upasaṅkamitvā
pañhaṃ   pucchanti  bhikkhū  pucchanti  bhikkhuniyo  pucchanti  upāsakā  pucchanti
upāsikāyo   pucchanti   rājāno  pucchanti  khattiyā  pucchanti  brāhmaṇā
pucchanti   vessā  pucchanti  suddā  pucchanti  gahaṭṭhā  pucchanti  pabbajitā
pucchanti ayaṃ manussapucchā.
     {700.6}   Katamā   amanussapucchā  .  amanussā  buddhaṃ  bhagavantaṃ
upasaṅkamitvā    pañhaṃ   pucchanti   nāgā   pucchanti   supaṇṇā   pucchanti
yakkhā   pucchanti   asurā   pucchanti   gandhabbā   pucchanti  mahārājāno
pucchanti   indā   pucchanti   brahmāno   pucchanti   devatāyo  pucchanti
ayaṃ amanussapucchā.
     {700.7}  Katamā  nimmitapucchā  .  yaṃ  bhagavā  rūpaṃ  abhinimmināti
manomayaṃ  sabbaṅgapaccaṅgaṃ  ahinindriyaṃ  [1]-  so  nimmito  buddhaṃ  bhagavantaṃ
upasaṅkamitvā  pañhaṃ  pucchati  bhagavā  [2]-  visajjeti  ayaṃ nimmitapucchā.
Imā tisso pucchā.
     Aparāpi tisso pucchā attatthapucchā paratthapucchā ubhayatthapucchā.
     Aparāpi   tisso   pucchā   diṭṭhadhammikatthapucchā  samparāyikatthapucchā
paramatthapucchā.
     {700.8}  Aparāpi tisso pucchā anavajjatthapucchā nikkilesatthapucchā
vodānatthapucchā.
@Footnote: 1 Ma. taṃ. 2 Ma. Yu. tassa.
     Aparāpi tisso pucchā atītapucchā anāgatapucchā paccuppannapucchā.
     Aparāpi   tisso   pucchā   ajjhattapucchā  bahiddhāpucchā  ajjhatta-
bahiddhāpucchā.
     {700.9}   Aparāpi   tisso   pucchā   kusalapucchā  akusalapucchā
abyākatapucchā.
     Aparāpi tisso pucchā khandhapucchā dhātupucchā āyatanapucchā
     aparāpi    tisso    pucchā   satipaṭṭhānapucchā   sammappadhānapucchā
iddhippādapucchā.
     {700.10}   Aparāpi   tisso   pucchā  indriyapucchā  balapucchā
bojjhaṅgapucchā.
     Aparāpi tisso pucchā maggapucchā phalapucchā nibbānapucchā.
     Pucchāmi  tanti  taṃ  pucchāmi  taṃ  yācāmi  taṃ ajjhesāmi taṃ pasādemi
taṃ kathayassu meti pucchāmi taṃ.
     Ādiccabandhunti  ādicco  vuccati  suriyo. Suriyo gotamo gottena
bhagavāpi  gotamo  gottena  .  bhagavā  suriyassa  gottañātako gottabandhu
tasmā buddho ādiccabandhūti. Pucchāmi taṃ ādiccabandhuṃ.
     [701]  Vivekaṃ  santipadañca  mahesinti  vivekoti  1- tayo vivekā
@Footnote: 1 Ma. vivekāti.
Kāyaviveko cittaviveko upadhiviveko.
     {701.1}  Katamo  kāyaviveko . Idha bhikkhu vivittaṃ senāsanaṃ bhajati
araññaṃ   rukkhamūlaṃ   pabbataṃ   kandaraṃ   giriguhaṃ  susānaṃ  vanapatthaṃ  abbhokāsaṃ
palālapuñjaṃ  kāyena  ca  vivitto  viharati  so  eko gacchati eko tiṭṭhati
eko  nisīdati  eko  seyyaṃ  kappeti  eko gāmaṃ piṇḍāya pavisati eko
paṭikkamati   eko  raho  nisīdati  eko  caṅkamaṃ  adhiṭṭhāti  eko  carati
viharati iriyati vattati pāleti yapeti yāpeti ayaṃ kāyaviveko.
     {701.2}  Katamo  cittaviveko. Paṭhamaṃ jhānaṃ samāpannassa nīvaraṇehi
cittaṃ   vivittaṃ   hoti   dutiyaṃ   jhānaṃ  samāpannassa  vitakkavicārehi  cittaṃ
vivittaṃ   hoti   tatiyaṃ   jhānaṃ   samāpannassa  pītiyā  cittaṃ  vivittaṃ  hoti
catutthaṃ    jhānaṃ    samāpannassa    sukhadukkhehi    cittaṃ    vivittaṃ   hoti
ākāsānañcāyatanaṃ       samāpannassa      rūpasaññāya      paṭighasaññāya
nānattasaññāya    cittaṃ   vivittaṃ   hoti   viññāṇañcāyatanaṃ   samāpannassa
ākāsānañcāyatanasaññāya    cittaṃ    vivittaṃ    hoti    ākiñcaññāyatanaṃ
samāpannassa      viññāṇañcāyatanasaññāya     cittaṃ     vivittaṃ     hoti
nevasaññānāsaññāyatanaṃ        samāpannassa       ākiñcaññāyatanasaññāya
cittaṃ    vivittaṃ    hoti    sotāpannassa    sakkāyadiṭṭhiyā   vicikicchāya
sīlabbattaparāmāsā    diṭṭhānusayā    vicikicchānusayā    tadekaṭṭhehi   ca
kilesehi  cittaṃ  vivittaṃ  hoti  sakadāgāmissa oḷārikā kāmarāgasaññojanā
Paṭighasaññojanā       oḷārikā      kāmarāgānusayā      paṭighānusayā
tadekaṭṭhehi    ca    kilesehi    cittaṃ    vivittaṃ   hoti   anāgāmissa
aṇusahagatā      kāmarāgasaññojanā      paṭighasaññojanā      aṇusahagatā
kāmarāgānusayā    paṭighānusayā    tadekaṭṭhehi    ca   kilesehi   cittaṃ
vivittaṃ  hoti  arahato  rūparāgā  arūparāgā  mānā  uddhaccā  avijjāya
mānānusayā   bhavarāgānusayā   avijjānusayā   tadekaṭṭhehi  ca  kilesehi
bahiddhā ca sabbanimittehi cittaṃ vivittaṃ hoti ayaṃ cittaviveko.
     {701.3}  Katamo  upadhiviveko  .  upadhi  vuccanti 1- kilesā ca
khandhā  ca  abhisaṅkhārā  ca  .  upadhiviveko  vuccati amataṃ nibbānaṃ yo so
sabbasaṅkhārasamatho    sabbūpadhipaṭinissaggo   taṇhakkhayo   virāgo   nirodho
nibbānaṃ ayaṃ upadhiviveko.
     {701.4}  Kāyaviveko  ca  vūpakaṭṭhakāyānaṃ  2- nekkhammābhiratānaṃ
cittaviveko   ca   parisuddhacittānaṃ   paramavodānappattānaṃ  upadhiviveko  ca
nirūpadhīnaṃ puggalānaṃ visaṅkhāragatānaṃ.
     {701.5}  Santīti  ekena  ākārena  santipi  santipadaṃpi taññeva
amataṃ    nibbānaṃ    yo    so   sabbasaṅkhārasamatho   sabbūpadhipaṭinissaggo
taṇhakkhayo   virāgo   nirodho   nibbānaṃ   .   vuttaṃ   hetaṃ   bhagavatā
santametaṃ   padaṃ   paṇītametaṃ   padaṃ   yadidaṃ   sabbasaṅkhārasamatho   sabbūpadhi-
paṭinissaggo   taṇhakkhayo   virāgo   nirodho   nibbānanti   .  athavā
@Footnote: 1 Ma. vuccati. 2 Ma. vivekaṭṭhakāyānaṃ.
Aparena    ākārena    ye    dhammā    santādhigamāya    santiphusanāya
santisacchikiriyāya     saṃvattanti     seyyathīdaṃ    cattāro    satipaṭṭhānā
cattāro     sammappadhānā    cattāro    iddhippādā    pañcindriyāni
pañca   balāni   satta   bojjhaṅgā   ariyo   aṭṭhaṅgiko   maggo  ime
vuccanti    santipadaṃ   tāṇapadaṃ   leṇapadaṃ   saraṇapadaṃ   abhayapadaṃ   accutapadaṃ
amatapadaṃ nibbānapadaṃ.
     {701.6}  Mahesinti  mahesī  bhagavā . Mahantaṃ sīlakkhandhaṃ esi 1-
gavesi   pariyesīti   mahesī  .  mahantaṃ  samādhikkhandhaṃ  mahantaṃ  paññākkhandhaṃ
mahantaṃ    vimuttikkhandhaṃ    mahantaṃ   vimuttiñāṇadassanakkhandhaṃ   esi   gavesi
pariyesīti  mahesī  .  mahato  tamokāyassa  padālanaṃ  mahato  vippallāsassa
pabhedanaṃ    2-    mahato    taṇhāsallassa    abbūhanaṃ    3-    mahato
diṭṭhisaṅghātassa   vinivedhanaṃ   mahato   mānaddhajassa   pavāhanaṃ  4-  mahato
abhisaṅkhārassa   vūpasamanaṃ   5-  mahato  oghassa  nittharaṇaṃ  mahato  bhārassa
nikkhepanaṃ    mahato    saṃsāravaṭṭassa    upacchedaṃ    mahato   santāpassa
nibbāpanaṃ    mahato    pariḷāhassa    paṭippassaddhiṃ   mahato   dhammaddhajassa
ussāpanaṃ   esi   gavesi   pariyesīti   mahesī  .  mahante  satipaṭṭhāne
mahante   sammappadhāne   mahante   iddhippāde   mahantāni   indriyāni
mahantāni    balāni    mahante   bojjhaṅge   mahantaṃ   ariyaṃ   aṭṭhaṅgikaṃ
maggaṃ    mahantaṃ   paramatthaṃ   amataṃ   nibbānaṃ   esi   gavesi   pariyesīti
mahesī   .   mahesakkhehi   vā  sattehi  esito  gavesito  pariyesito
@Footnote: 1 Ma. esī gavesī pariyesī. 2 Ma. bhedanaṃ. 3 Ma. abbahanaṃ. 4 Ma. papātanaṃ.
@5 Po. Ma. vūpasamaṃ.
Kahaṃ  buddho  kahaṃ  bhagavā  kahaṃ  devadevo  kahaṃ  narāsabhoti mahesīti vivekaṃ
santipadañca mahesiṃ.
     [702]   Kathaṃ   disvā   nibbāti   bhikkhūti  kathaṃ  disvā  passitvā
tulayitvā  tīrayitvā  vibhāvayitvā  vibhūtaṃ  katvā  attano  rāgaṃ nibbāpeti
dosaṃ   nibbāpeti   mohaṃ   nibbāpeti   kodhaṃ   upanāhaṃ   makkhaṃ  paḷāsaṃ
issaṃ   macchariyaṃ   māyaṃ   sāṭheyyaṃ   thammaṃ  sārambhaṃ  mānaṃ  atimānaṃ  madaṃ
pamādaṃ  sabbe  kilese  sabbe  duccarite  sabbe  darathe sabbe pariḷāhe
sabbe   santāpe   sabbākusalābhisaṅkhāre   nibbāpeti  sameti  upasameti
vūpasameti   paṭippassambheti   .   bhikkhūti   kalyāṇaputhujjano   vā   bhikkhu
sekho vā bhikkhūti kathaṃ disvā nibbāti bhikkhu.
     [703]    Anupādiyāno   lokasmiṃ   kiñcīti   catūhi   upādānehi
anupādiyamāno    aggaṇhayamāno    aparāmasayamāno   1-   [2]-  .
Lokasminti   apāyaloke  manussaloke  devaloke  khandhaloke  dhātuloke
āyatanaloke    .    kiñcīti    kiñci   rūpagataṃ   vedanāgataṃ   saññāgataṃ
saṅkhāragataṃ     viññāṇagatanti    anupādiyāno    lokasmiṃ    kiñci   .
Tenāha so nimmito
                 pucchāmi taṃ ādiccabandhuṃ
                 vivekaṃ santipadañca mahesiṃ
                 kathaṃ disvā nibbāti bhikkhu
                 anupādiyāno lokasmiṃ kiñcīti.
@Footnote: 1 Po. Ma. aparāmasamāno. 2 Ma. anabhinivisamāno.
     [704] Mūlaṃ papañcasaṅkhāyāti bhagavā
                 mantā asmīti sabbamuparuddhe 1-
                 yākāci taṇhā ajjhattaṃ
                 tāsaṃ vinayā sadā sato sikkhe.
     [705]    Mūlaṃ    papañcasaṅkhāyāti    bhagavā    mantā    asmīti
sabbamuparuddheti      papañcāyeva      papañcasaṅkhā     taṇhāpapañcasaṅkhā
diṭṭhipapañcasaṅkhā.
     {705.1}    Katamaṃ   taṇhāpapañcassa   mūlaṃ   .   avijjā   mūlaṃ
ayonisomanasikāro   mūlaṃ   asmimāno   mūlaṃ   ahirikaṃ   mūlaṃ   anottappaṃ
mūlaṃ uddhaccaṃ mūlaṃ idaṃ taṇhāpapañcassa mūlaṃ.
     {705.2}    Katamaṃ    diṭṭhipapañcassa   mūlaṃ   .   avijjā   mūlaṃ
ayonisomanasikāro   mūlaṃ   asmimāno   mūlaṃ   ahirikaṃ   mūlaṃ   anottappaṃ
mūlaṃ uddhaccaṃ mūlaṃ idaṃ diṭṭhipapañcassa mūlaṃ.
     {705.3}  Bhagavāti  gāravādhivacanaṃ  .  apica bhaggarāgoti bhagavā.
Bhaggadosoti  bhagavā  .  bhaggamohoti  bhagavā  .  bhaggamānoti  bhagavā .
Bhaggadiṭṭhīti  bhagavā  .  bhaggakaṇṭakoti  bhagavā  .  bhaggakilesoti  bhagavā.
Bhaji   vibhaji   paṭivibhaji   2-  dhammaratananti  bhagavā  .  bhavānaṃ  antakaroti
bhagavā  .  bhāvitakāyoti  bhagavā  .  bhāvitasīloti  3-  bhāvitacittoti 4-
bhāvitapaññoti   bhagavā   .   bhaji   5-   vā   bhagavā  araññavanapatthāni
@Footnote: 1 Ma. Yu. rundhe. 2 Po. Ma. pavibhaji. 3-4 Ma. itisaddo natthi.
@5 Po. Ma. Yu. bhāgī.
Patthāni   pantāni  senāsanāni  appasaddāni  appanigghosāni  vijanavātāni
manussarāhaseyyakāni    paṭisallānasārūpānīti    bhagavā   .   bhāgī   vā
bhagavā cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānanti
bhagavā   .   bhāgī   vā   bhagavā   attharasassa  dhammarasassa  vimuttirasassa
adhisīlassa   adhicittassa   adhipaññāyāti   bhagavā   .   bhāgī  vā  bhagavā
catunnaṃ    jhānānaṃ    catunnaṃ    appamaññānaṃ   catunnaṃ   arūpasamāpattīnanti
bhagavā    .    bhāgī    vā   bhagavā   aṭṭhannaṃ   vimokkhānaṃ   aṭṭhannaṃ
abhibhāyatanānaṃ    navannaṃ   anupubbavihārasamāpattīnanti   bhagavā   .   bhāgī
vā     bhagavā    dasannaṃ    saññābhāvanānaṃ    dasannaṃ    kasiṇasamāpattīnaṃ
ānāpānassatisamādhissa asubhasamāpattiyāti bhagavā.
     {705.4}   Bhāgī   vā   bhagavā   catunnaṃ  satipaṭṭhānānaṃ  catunnaṃ
sammappadhānānaṃ     catunnaṃ     iddhippādānaṃ     pañcannaṃ     indriyānaṃ
pañcannaṃ    balānaṃ    sattannaṃ    bojjhaṅgānaṃ    ariyassa    aṭṭhaṅgikassa
maggassāti   bhagavā   .   bhāgī   vā   bhagavā   dasannaṃ   tathāgatabalānaṃ
catunnaṃ     vesārajjānaṃ    catunnaṃ    paṭisambhidānaṃ    channaṃ    abhiññānaṃ
channaṃ   buddhadhammānanti   bhagavā   .  bhagavāti  netaṃ  nāmaṃ  mātarā  kataṃ
na   pitarā   kataṃ  na  bhātarā  kataṃ  na  bhaginiyā  kataṃ  na  mittāmaccehi
kataṃ   na   ñātisālohitehi  kataṃ  na  samaṇabrāhmaṇehi  kataṃ  na  devatāhi
kataṃ    vimokkhantikametaṃ    buddhānaṃ   bhagavantānaṃ   bodhiyā   mūle   saha
sabbaññutañāṇassa       paṭilābhā      sacchikā      paññatti      yadidaṃ
bhagavāti [1]-.
     {705.5}  Mantā  asmīti  sabbamuparuddheti mantā vuccati paññā yā
@Footnote: 1 Ma. Yu. mūlaṃ papañcasaṅkhāya iti bhagavā.
Paññā    pajānanā    .pe.    amoho   dhammavicayo   sammādiṭṭhi  .
Asmīti   rūpe  asmīti  māno  asmīti  chando  asmīti  anusayo  vedanāya
saññāya    saṅkhāresu    viññāṇe    asmīti   māno   asmīti   chando
asmīti   anusayo   .   mūlaṃ   papañcasaṅkhāyāti   bhagavā   mantā  asmīti
sabbamuparuddheti     papañcasaṅkhāya     mūlañca     asmimānañca    mantāya
sabbaṃ   ruddheyya   uparuddheyya   nirodheyya   vūpasameyya   atthaṅgameyya
paṭippassambheyyāti    mūlaṃ    papañcasaṅkhāyāti   bhagavā   mantā   asmīti
sabbamuparuddhe.
     [706]   Yākāci   taṇhā   ajjhattanti  yākācīti  sabbena  sabbaṃ
sabbathā   sabbaṃ   asesaṃ   nissesaṃ   pariyādāyavacanametaṃ   yākācīti  .
Taṇhāti    rūpataṇhā    .pe.   dhammataṇhā   .   ajjhattanti   ajjhattaṃ
samuṭṭhāti   1-   sā   taṇhāti   ajjhattaṃ  .  athavā  ajjhattikaṃ  vuccati
cittaṃ   yaṃ  cittaṃ  mano  mānasaṃ  hadayaṃ  paṇḍaraṃ  mano  manāyatanaṃ  manindriyaṃ
viññāṇaṃ    viññāṇakkhandho    tajjā    manoviññāṇadhātu    .   cittena
manasā  sā  taṇhā  sahagatā  sahajātā  saṃsaṭṭhā  sampayuttā  ekuppādā
ekanirodhā    ekavatthukā    ekārammaṇātipi    ajjhattanti    yākāci
taṇhā ajjhattaṃ.
     [707]   Tāsaṃ   vinayā   sadā   sato   sikkheti   sadāti  sadā
sabbadā    sabbakālaṃ    niccakālaṃ   dhuvakālaṃ   satataṃ   samitaṃ   abbokiṇṇaṃ
pokhānupokhaṃ    udakummikajātaṃ   avici   santati   sahitaṃ   phusitaṃ   purebhattaṃ
@Footnote: 1 Ma. ajjhattasamuṭṭhānā vā.
Pacchābhattaṃ   purimayāmaṃ   majjhimayāmaṃ   pacchimayāmaṃ   kāḷe  juṇhe  vasse
hemante  gimhe purime vayokhandhe majjhime vayokhandhe pacchime vayokhandhe.
Satoti    catūhi    kāraṇehi    sato   kāye   kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ
bhāvento   sato   vedanāsu   citte  dhammesu  dhammānupassanāsatipaṭṭhānaṃ
bhāvento   sato  .  aparehipi  catūhi  kāraṇehi  sato  asatiparivajjanāya
sato   satikaraṇīyānaṃ   dhammānaṃ   katattā   sato   satipaṭipakkhānaṃ  dhammānaṃ
hatattā   sato  satinimittānaṃ  dhammānaṃ  asammuṭṭhattā  sato  .  aparehipi
catūhi  kāraṇehi  sato  satiyā  samannāgatattā  sato  satiyā visitattā 1-
sato satiyā pāguññatāya sato satiyā apaccorohaṇatāya sato.
     {707.1}  Aparehipi  catūhi  kāraṇehi sato satattā sato santattā
sato   samitattā  sato  santadhammasamannāgatattā  sato  .  buddhānussatiyā
sato   dhammānussatiyā   sato  saṅghānussatiyā  sato  sīlānussatiyā  sato
cāgānussatiyā    sato    devatānussatiyā    sato    ānāpānassatiyā
sato    maraṇassatiyā    sato   kāyagatāsatiyā   sato   upasamānussatiyā
sato  .  yā  sati  anussati  paṭissati  sati  saraṇatā dhāraṇatā apilāpanatā
asammussanatā    sati    satindriyaṃ   satibalaṃ   sammāsati   satisambojjhaṅgo
ekāyanamaggo  ayaṃ  vuccati  sati  .  imāya satiyā upeto hoti samupeto
upagato samupagato upapanno samupapanno samannāgato so vuccati sato.
@Footnote: 1 Ma. Yu. vasitattā.
     {707.2}    Sikkheti  tisso  sikkhā  adhisīlasikkhā  adhicittasikkhā
adhipaññāsikkhā   .   katamā   adhisīlasikkhā  .  idha  bhikkhu  sīlavā  hoti
pāṭimokkhasaṃvarasaṃvuto   viharati   ācāragocarasampanno  aṇumattesu  vajjesu
bhayadassāvī    samādāya    sikkhati    sikkhāpadesu   khuddako   sīlakkhandho
mahanto  sīlakkhandho  sīlaṃ  patiṭṭhā  ādi  caraṇaṃ  saṃyamo  saṃvaro  mukhaṃ pamukhaṃ
kusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā ayaṃ adhisīlasikkhā.
     {707.3} Katamā adhicittasikkhā. Idha bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca
akusalehi   dhammehi   savitakkaṃ   savicāraṃ   vivekajaṃ   pītisukhaṃ  paṭhamaṃ  jhānaṃ
upasampajja    viharati    vitakkavicārānaṃ   vūpasamā   ajjhattaṃ   sampasādanaṃ
cetaso   ekodibhāvaṃ   avitakkaṃ   avicāraṃ  samādhijaṃ  pītisukhaṃ  dutiyaṃ  jhānaṃ
upasampajja  viharati  pītiyā  ca  virāgā  upekkhako  ca  viharati  sato  ca
sampajāno   sukhañca   kāyena   paṭisaṃvedeti   yantaṃ   ariyā  ācikkhanti
upekkhako   satimā   sukhavihārīti  tatiyaṃ  jhānaṃ  upasampajja  viharati  sukhassa
ca    pahānā   dukkhassa   ca   pahānā   pubbeva   somanassadomanassānaṃ
atthaṅgamā     adukkhamasukhaṃ     upekkhāsatipārisuddhiṃ     catutthaṃ     jhānaṃ
upasampajja viharati ayaṃ adhicittasikkhā.
     {707.4}  Katamā  adhipaññāsikkhā  .  idha  bhikkhu  paññavā  hoti
udayatthagāminiyā     paññāya     samannāgato    ariyāya    nibbedhikāya
sammādukkhakkhayagāminiyā   so   idaṃ   dukkhanti   yathābhūtaṃ   pajānāti  ayaṃ
dukkhasamudayoti    yathābhūtaṃ    pajānāti    ayaṃ    dukkhanirodhoti   yathābhūtaṃ
Pajānāti   ayaṃ   dukkhanirodhagāminī   paṭipadāti   yathābhūtaṃ  pajānāti  ime
āsavāti   yathābhūtaṃ   pajānāti   ayaṃ  āsavasamudayoti  yathābhūtaṃ  pajānāti
ayaṃ    āsavanirodhoti    yathābhūtaṃ    pajānāti   ayaṃ   āsavanirodhagāminī
paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānāti ayaṃ adhipaññāsikkhā.
     {707.5}  Tāsaṃ  vinayā  sadā sato sikkheti tāsaṃ taṇhānaṃ vinayāya
paṭivinayāya     pahānāya    vūpasamāya    paṭinissaggāya    paṭippassaddhiyā
adhisīlampi    sikkheyya    adhicittampi   sikkheyya   adhipaññampi   sikkheyya
imā   tisso  sikkhā  āvajjento  sikkheyya  jānanto  1-  sikkheyya
passanto    sikkheyya   paccavekkhanto   sikkheyya   cittaṃ   adhiṭṭhahanto
sikkheyya    saddhāya    adhimuccanto    sikkheyya    viriyaṃ   paggaṇhanto
sikkheyya     satiṃ    upaṭṭhapento    sikkheyya    cittaṃ    samādahanto
sikkheyya    paññāya   pajānanto   sikkheyya   abhiññeyyaṃ   abhijānanto
sikkheyya    pariññeyyaṃ   parijānanto   sikkheyya   pahātabbaṃ   pajahanto
sikkheyya   bhāvetabbaṃ   bhāvento  sikkheyya  sacchikātabbaṃ  sacchikaronto
sikkheyya     ācareyya     samācareyya     samādāya     vatteyyāti
tāsaṃ vinayā sadā sato sikkhe. Tenāha bhagavā
                 mūlaṃ papañcasaṅkhāyāti bhagavā
                 mantā asmīti sabbamuparuddhe
                 yākāci taṇhā ajjhattaṃ
                 tāsaṃ vinayā sadā sato sikkheti.
@Footnote: 1 Ma. pajānanto.
     [708] Yaṅkiñci dhammamabhijaññā
                 ajjhattaṃ athavāpi bahiddhā
                 na tena thāmaṃ kubbetha
                 na hi sā nibbuti sataṃ vuttā.
     [709]   Yaṅkiñci   dhammamabhijaññā   ajjhattanti   yaṅkiñci  attano
guṇaṃ jāneyya kusale vā dhamme abyākate vā dhamme.
     {709.1} Katame attano guṇā. Uccākulā pabbajito vā assa 1-
mahākulā   pabbajito   vā   assa   mahābhogakulā  pabbajito  vā  assa
uḷārabhogakulā   pabbajito  vā  assa  ñāto  yasassī  gahaṭṭhapabbajitānanti
vā      assa     lābhimhi     cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajja-
parikkhārānanti  vā  assa  suttantiko  vā  assa  vinayadharo  vā  assa
dhammakathiko   vā   assa  āraññiko  vā  assa  piṇḍapātiko  vā  assa
paṃsukūliko   vā  assa  tecīvariko  vā  assa  sapadānacāriko  vā  assa
khalupacchābhattiko   vā   assa  nesajjiko  vā  assa  yathāsanthatiko  vā
assa   paṭhamassa   jhānassa   lābhīti  vā  assa  dutiyassa  jhānassa  lābhīti
vā   assa   tatiyassa   jhānassa   lābhīti  vā  assa  catutthassa  jhānassa
lābhīti   vā   assa   ākāsānañcāyatanasamāpattiyā   lābhīti  vā  assa
viññāṇañcāyatanasamāpattiyā ākiñcaññāyatanasamāpattiyā
nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā  lābhīti  vā  assa ime vuccanti attano
@Footnote: 1 Ma. assaṃ. ito paraṃ evaṃ ñātabbaṃ.
Guṇā   .   yaṅkiñci   attano   guṇaṃ  jāneyya  ājāneyya  vijāneyya
paṭivijāneyya    paṭivijjheyyāti   yaṅkiñci   dhammamabhijaññā   ajjhattaṃ  .
Athavāpi  bahiddhāti  upajjhāyassa  vā  ācariyassa  vā  te  guṇā  assūti
ajjhattaṃ athavāpi bahiddhā.
     [710]  Na  tena  thāmaṃ  kubbethāti  attano  vā  guṇena  paresaṃ
vā   guṇena   thāmaṃ  na  kareyya  thambhaṃ  na  kareyya  mānaṃ  na  kareyya
uṇṇatiṃ   na   kareyya  uṇṇamaṃ  na  kareyya  na  tena  mānaṃ  janeyya  na
tena thaddho assa patthaddho paggahitasiroti na tena thāmaṃ kubbetha.
     [711]   Na   hi   sā   nibbuti   sataṃ  vuttāti  satānaṃ  santānaṃ
sappurisānaṃ   buddhānaṃ  buddhasāvakānaṃ  paccekabuddhānaṃ  sā  nibbuti  1-  na
vuttā   nappavuttā   na   ācikkhitā   na   desitā  na  paññāpitā  na
paṭṭhapitā   na   vivaṭā   na   vibhattā   na   uttānīkatā  nappakāsitāti
na hi sā nibbuti sataṃ vuttā. Tenāha bhagavā
                 yaṅkiñci dhammamabhijaññā
                 ajjhattaṃ athavāpi bahiddhā
                 na tena mānaṃ kubbetha
                 na hi sā nibbuti sataṃ vuttāti.
     [712] Seyyo na tena maññeyya
                 nīceyyo athavāpi sarikkho
@Footnote: 1 Po. Ma. nibutīti.
                 Puṭṭho 1- anekarūpehi
                 nātumānaṃ vikappayaṃ tiṭṭhe.
     [713]  Seyyo  na  tena  maññeyyāti  seyyohamasmīti  mānaṃ 2-
na  janeyya  jātiyā  vā  gottena vā kolaputtikena vā vaṇṇapokkharatāya
vā  dhanena  vā  ajjhenena  vā  kammāyatanena  vā  sippāyatanena  vā
vijjaṭṭhānena   vā   sutena  vā  paṭibhāṇena  vā  aññataraññatarena  vā
vatthunāti seyyo na tena maññeyya.
     [714]   Nīceyyo   athavāpi   sarikkhoti   hīnohamasmīti   omānaṃ
na   janeyya   jātiyā   vā   gottena   vā  .pe.  aññataraññatarena
vā   vatthunā  sadisohamasmīti  mānaṃ  na  janeyya  jātiyā  vā  gottena
vā   kolaputtikena   vā  vaṇṇapokkharatāya  vā  dhanena  vā  ajjhenena
vā   kammāyatanena   vā  sippāyatanena  vā  vijjaṭṭhānena  vā  sutena
vā    paṭibhāṇena   vā   aññataraññatarena   vā   vatthunāti   nīceyyo
athavāpi sarikkho.
     [715]   Puṭṭho   anekarūpehīti   anekavidhehi  ākārehi  puṭṭho
pareto samohito samannāgatoti puṭṭho anekarūpehi.
     [716]   Nātumānaṃ   vikappayaṃ  tiṭṭheti  ātumāno  vuccati  attā
attānaṃ   kappento   vikappento  vikappaṃ  āpajjanto  na  tiṭṭheyyāti
nātumānaṃ vikappayaṃ tiṭṭhe. Tenāha bhagavā
@Footnote: 1 Ma. Yu. phuṭṭho .  2 Ma. atimānaṃ.
                 Seyyo na tena maññeyya
                 nīceyyo athavāpi sarikkho
                 puṭṭho anekarūpehi
                 nātumānaṃ vikappayaṃ tiṭṭheti.
     [717] Ajjhattameva upasame
                 nāññato bhikkhu santimeseyya
                 ajjhattaṃ upasantassa
                 natthi attaṃ 1- kuto nirattaṃ 2- vā.
     [718]   Ajjhattameva   upasameti   ajjhattaṃ  rāgaṃ  sameyya  dosaṃ
sameyya   mohaṃ   sameyya   kodhaṃ  upanāhaṃ  makkhaṃ  paḷāsaṃ  issaṃ  macchariyaṃ
māyaṃ   sāṭheyyaṃ   thambhaṃ   sārambhaṃ   mānaṃ  atimānaṃ  madaṃ  pamādaṃ  sabbe
kilese   sabbe   duccarite   sabbe   darathe  sabbe  pariḷāhe  sabbe
santāpe    sabbākusalābhisaṅkhāre    sameyya    upasameyya   vūpasameyya
nibbāpeyya paṭippassambheyyāti ajjhattameva upasame.
     [719]   Nāññato  bhikkhu  santimeseyyāti  aññato  asuddhimaggena
micchāpaṭipadāya    aniyyānapathena    aññatra    satipaṭṭhānehi    aññatra
sammappadhānehi     aññatra     iddhippādehi     aññatra    indriyehi
aññatra   balehi   aññatra   bojjhaṅgehi   aññatra   ariyā  aṭṭhaṅgikā
maggā   santiṃ   upasantiṃ   vūpasantiṃ   nibbutiṃ   paṭippassaddhiṃ  na  eseyya
na gaveseyya na pariyeseyyāti nāññato bhikkhu santimeseyya.
@Footnote: 1 Ma. attā .  2 Ma. nirattā.
     [720]  Ajjhattaṃ  upasantassāti  ajjhattaṃ  rāgaṃ  santassa  1- dosaṃ
santassa    1-    .pe.   sabbākusalābhisaṅkhāre   santassa   upasantassa
vūpasantassa nibbutassa paṭippassaddhassāti 2- ajjhattaṃ upasantassa.
     [721]   Natthi   attaṃ  kuto  nirattaṃ  vāti  natthīti  paṭikkhepo .
Attanti   sassatadiṭṭhi   3-   natthi   nirattanti   ucchedadiṭṭhi   natthi .
Attāti   gahitaṃ   natthi  nirattāti  muñcitabbaṃ  natthi  .  yassa  natthi  4-
gahitaṃ    tassa    natthi   muñcitabbaṃ   .   yassatthi   muñcitabbaṃ   tassatthi
gahitaṃ   .   gāhamuñcanaṃ   samatikkanto  arahā  vuḍḍhiparihāniṃ  vītivatto .
So    vuṭṭhavāso    ciṇṇacaraṇo    .pe.    natthi   tassa   punabbhavoti
natthi attaṃ kuto nirattaṃ vā. Tenāha bhagavā
                 ajjhattameva upasame
                 nāññato bhikkhu santimeseyya
                 ajjhattaṃ upasantassa
                 natthi attaṃ kuto nirattaṃ vāti.
     [722] Majjhe yathā samuddassa
                 ūmi no jāyati ṭhito hoti
                 evaṃ ṭhito anejassa
                 ussadaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci.
     [723]   Majjhe  yathā  samuddassa  ūmi  no  jāyati  ṭhito  hotīti
samuddo     caturāsītiyojanasahassāni    ubbedhena    gambhīro    heṭṭhā
@Footnote: 1 Po. Yu. upasantassa. 2 Ma. paṭippassiddhiyāti. 3 Po. Ma. attāti
@attadiṭṭhi. 4 Ma. yassatthi.
Cattāḷīsayojanasahassāni     udakaṃ     macchakacchapehi     kampati     upari
cattāḷīsayojanasahassāni    udakaṃ    vātehi    kampati   majjhe   cattāri
yojanasahassāni   udakaṃ   na   kampati   na  vikampati  na  calati  na  vedhati
na   pavedhati   na   sampavedhati   anerito   aghaṭṭito  acalito  aluḷito
abhanto   vūpasanto   tatra   ūmi   no   jāyati  ṭhito  hoti  samuddoti
evampi   majjhe   yathā   samuddassa   ūmi  no  jāyati  ṭhito  hoti .
Athavā   sattannaṃ   pabbatānaṃ   antarikāsu   sīdantarasamuddo   1-   tatra
udakaṃ   na   kampati   na  vikampati  na  calati  na  vedhati  na  pavedhati  na
sampavedhati     anerito    aghaṭṭito    acalito    aluḷito    abhanto
vūpasanto   tatra   ūmi   no   jāyati   ṭhito  hoti  samuddoti  evampi
majjhe yathā samuddassa ūmi no jāyati ṭhito hoti.
     [724]  Evaṃ  ṭhito  anejassāti  evanti  opammasampaṭipādanā.
Ṭhitoti     lābhepi     na     kampati     alābhepi     na     kampati
yasepi    na   kampati   ayasepi   na   kampati   pasaṃsāyapi   na   kampati
nindāyapi    na   kampati   sukhepi   na   kampati   dukkhepi   na   kampati
na   vikampati   na   calati   na   vedhati   na   pavedhati  na  sampavedhatīti
evaṃ  ṭhito  .  anejassāti  ejā  vuccati  taṇhā  yo rāgo sārāgo
.pe.   abhijjhā   lobho   akusalamūlaṃ   .   yassesā   ejā   taṇhā
pahīnā   [2]-   samucchinnā   vūpasantā   paṭippassaddhā   abhabbuppattikā
ñāṇagginā   daḍḍhā   so   vuccati   anejo   .   ejāya   pahīnattā
@Footnote: 1 Ma. sattasīdantarā mahāsamuddā .  2 Ma. ucchinnā.
Anejo   .   so   lābhepi   na  iñjati  alābhepi  na  iñjati  yasepi
na   iñjati   ayasepi   na   iñjati   pasaṃsāyapi   na   iñjati  nindāyapi
na   iñjati   sukhepi   na   iñjati   dukkhepi   na  iñjati  na  calati  na
vedhati na pavedhati na sampavedhatīti evaṃ ṭhito anejassa.
     [725]  Ussadaṃ  bhikkhu  na  kareyya  kuhiñcīti  ussadāti  sattussadā
rāgussado    1-    dosussado    mohussado   mānussado   diṭṭhussado
kilesussado  kammussado  .  taṃ  na  kareyya  na  janeyya  na  sañjaneyya
na    nibbatteyya    nābhinibbatteyya    .   kuhiñcīti   kuhiñci   kimhici
katthaci   ajjhattaṃ   vā   bahiddhā   vā   ajjhattabahiddhā   vāti  ussadaṃ
bhikkhu na kareyya kuhiñci. Tenāha bhagavā
                 majjhe yathā samuddassa
                 ūmi no jāyati ṭhito hoti
                 evaṃ ṭhito anejassa
                 ussadaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñcīti.
     [726] Akittayi 2- vivaṭacakkhu
                 sakkhidhammaṃ parissayavinayaṃ
                 paṭipadaṃ vadehi bhaddante
                 pāṭimokkhaṃ athavāpi samādhiṃ.
     [727]  Akittayi  2-  vivaṭacakkhūti  akittayīti  akittayi 3- parikittayi
ācikkhi   desesi   paññāpesi   paṭṭhapesi   vivari   vibhaji  uttānimakāsi
@Footnote: 1 Po. Ma. rāgussadaṃ ... kammussadaṃ. 2 Ma. akittayī. 3 Po. Ma. kittitaṃ
@(Po. parikittitaṃ) ācikkhitaṃ desitaṃ paññapitaṃ paṭṭhapitaṃ vivaṭaṃ vibhattaṃ
@uttānīkataṃ pakāsitanti akittayi.
Pakāsesīti   akittayi   .   vivaṭacakkhūti  bhagavā  pañcahi  cakkhūhi  vivaṭacakkhu
maṃsacakkhunāpi    vivaṭacakkhu    dibbacakkhunāpi    vivaṭacakkhu    paññācakkhunāpi
vivaṭacakkhu buddhacakkhunāpi vivaṭacakkhu samantacakkhunāpi vivaṭacakkhu.
     {727.1}   Kathaṃ   bhagavā  maṃsacakkhunāpi  vivaṭacakkhu  .  maṃsacakkhumhi
bhagavato   pañca   vaṇṇā  saṃvijjanti  nīlo  ca  vaṇṇo  pītako  ca  vaṇṇo
lohitako  ca  vaṇṇo  kaṇho  ca  vaṇṇo  odāto  ca  vaṇṇo  .  yattha
ca   akkhilomāni  patiṭṭhitāni  taṃ  nīlaṃ  hoti  sunīlaṃ  pāsādikaṃ  dassaneyyaṃ
ummārapupphasamānaṃ  1-  .  tassa  parato  pītakaṃ  hoti  supītakaṃ  suvaṇṇavaṇṇaṃ
pāsādikaṃ     dassaneyyaṃ     kaṇṇikārapupphasamānaṃ    .    ubhayato    ca
akkhikupāni   2-   bhagavato  lohitakāni  honti  sulohitakāni  pāsādikāni
dassaneyyāni   indagopakasamānāni   .   majjhe   kaṇhaṃ   hoti   sukaṇhaṃ
alūkhaṃ   siniddhaṃ   pāsādikaṃ   dassaneyyaṃ   aḷāriṭṭhakasamānaṃ  3-  .  tassa
parato   odātaṃ   hoti   suodātaṃ  setaṃ  paṇḍaraṃ  pāsādikaṃ  dassaneyyaṃ
osadhitārakasamānaṃ.
     {727.2}   Tena   bhagavā   pākatikena   maṃsacakkhunā  attabhāva-
pariyāpannena      purimasucaritakammābhinibbattena      samantā     yojanaṃ
passati   divāceva   rattiñca   .  yadāpi  caturaṅgasamannāgato  andhakāro
hoti   suriyo   ca   atthaṅgamito  hoti  kāḷapakkho  ca  uposatho  hoti
tibbo   ca   vanasaṇḍo   hoti   mahā  ca  akālamegho  4-  abbhuṭṭhito
hoti     evarūpepi     caturaṅgasamannāgate     andhakāre     samantā
@Footnote: 1 Ma. umāpupphasamānaṃ. 2 Po. Ma. Yu. akkhikūṭāni. 3 Ma. addāriṭṭhakasamānaṃ.
@4 Ma. kāḷamegho.
Yojanaṃ   passati   .  natthi  so  kūṭo  vā  kavāṭaṃ  vā  pākāro  vā
pabbato   vā   gacchaṃ   vā   latā  vā  āvaraṇaṃ  rūpānaṃ  dassanāya .
Ekañce    tilaphalaṃ   nimittaṃ   katvā   tilavāhe   pakkhipeyya   taññeva
tilaphalaṃ   uddhareyya   .   evaṃ   parisuddhaṃ   bhagavato  pākatikamaṃsacakkhu .
Evaṃ bhagavā maṃsacakkhunāpi vivaṭacakkhu.
     {727.3}  Kathaṃ  bhagavā  dibbena  cakkhunāpi  vivaṭacakkhu  .  bhagavā
dibbena  cakkhunā  visuddhena  atikkantamānusakena  satte  passati  cavamāne
upapajjamāne    hīne   paṇīte   suvaṇṇe   dubbaṇṇe   sugate   duggate
yathākammūpage   satte   pajānāti   ime   vata   1-   bhonto  sattā
kāyaduccaritena   samannāgatā   vacīduccaritena  samannāgatā  manoduccaritena
samannāgatā    ariyānaṃ    upavādakā    micchādiṭṭhikā   micchādiṭṭhikamma-
samādānā   te   kāyassa  bhedā  parammaraṇā  apāyaṃ  duggatiṃ  vinipātaṃ
nirayaṃ   upapannā   ime   vā   pana   bhonto   sattā   kāyasucaritena
samannāgatā    vacīsucaritena    samannāgatā   manosucaritena   samannāgatā
ariyānaṃ    anupavādakā    sammādiṭṭhikā   sammādiṭṭhikammasamādānā   te
kāyassa   bhedā   parammaraṇā   sugatiṃ   saggaṃ   lokaṃ   upapannāti   iti
dibbena    cakkhunā    visuddhena    atikkantamānusakena   satte   passati
cavamāne   upapajjamāne   hīne   paṇīte   suvaṇṇe   dubbaṇṇe   sugate
duggate yathākammūpage satte pajānāti.
     {727.4}    Ākaṅkhamāno    ca   bhagavā   ekampi   lokadhātuṃ
passeyya       dvepi      lokadhātuyo      passeyya      tissopi
@Footnote: 1 Yu. te.
Lokadhātuyo    passeyya    catassopi   lokadhātuyo   passeyya   pañcapi
lokadhātuyo    passeyya    dasapi    lokadhātuyo    passeyya    vīsampi
lokadhātuyo   passeyya   tiṃsampi   lokadhātuyo   passeyya   cattāḷīsampi
lokadhātuyo    passeyya   paññāsampi   lokadhātuyo   passeyya   [1]-
sahassimpi    cūḷanikaṃ    lokadhātuṃ    passeyya    dvisahassimpi    majjhimikaṃ
lokadhātuṃ   passeyya   tisahassimpi   lokadhātuṃ   passeyya   mahāsahassimpi
lokadhātuṃ   passeyya   .   yāvatā   vā   pana   ākaṅkheyya  tāvatakaṃ
passeyya   .   evaṃ   parisuddhaṃ   bhagavato   dibbacakkhu  .  evaṃ  bhagavā
dibbena cakkhunāpi vivaṭacakkhu.
     {727.5}   Kathaṃ   bhagavā   paññācakkhunāpi  vivaṭacakkhu  .  bhagavā
mahāpañño      puthupañño     hāsapañño     javanapañño     tikkhapañño
nibbedhikapañño     paññappabhedakusalo     pabhinnañāṇo    adhigatapaṭisambhido
catuvesārajjappatto    dasabaladhārī    purisāsabho   purisasīho   purisanāgo
purisājañño    purisadhoreyho    anantañāṇo   anantatejo   anantayaso
addho   mahaddhano   dhanavā   netā   vinetā   anunetā   saññāpetā
nijjhāpetā  2-  pekkhetā  pasādetā  .  so  hi  bhagavā anuppannassa
maggassa      uppādetā      asañjātassa     maggassa     sañjanetā
anakkhātassa   maggassa   akkhātā   maggaññū   maggavidū   maggakovido .
Maggānugā   ca  pana  etarahi  sāvakā  viharanti  pacchā  samannāgatā .
So   hi   bhagavā   jānaṃ   jānāti   passaṃ  passati  cakkhubhūto  dhammabhūto
@Footnote: 1 Ma. satampi lokadhātuyo passeyya. 2 Ma. paññāpetā anijjhāpetā.
Ñāṇabhūto   brahmabhūto   vattā   pavattā   atthassa   ninnetā  amatassa
dātā   dhammasāmi   tathāgato   .  natthi  tassa  bhagavato  añātaṃ  adiṭṭhaṃ
aviditaṃ    asacchikataṃ    aphusitaṃ    paññāya    .    atītānāgatapaccuppannaṃ
upādāya   sabbe   dhammā   sabbākārena   buddhassa  bhagavato  ñāṇamukhe
āpāthaṃ   āgacchanti   .   yaṅkiñci   neyyaṃ   nāma   atthi   jānitabbaṃ
attattho   vā   parattho  vā  ubhayattho  vā  diṭṭhadhammiko  vā  attho
samparāyiko   vā   attho  uttāno  vā  attho  gambhīro  vā  attho
gūḷho   1-  vā  attho  paṭicchanno  vā  attho  neyyo  vā  attho
nīto  vā  attho  anavajjo vā attho nikkileso vā attho vodāto 2-
vā attho paramattho vā [3]- sabbantaṃ antobuddhañāṇe parivattati.
     {727.6}   Atīte  buddhassa  bhagavato  appaṭihataṃ  ñāṇaṃ  anāgate
paccuppanne   appaṭihataṃ   ñāṇaṃ   .   sabbaṃ  kāyakammaṃ  buddhassa  bhagavato
ñāṇānuparivatti   sabbaṃ   vacīkammaṃ   sabbaṃ   manokammaṃ   buddhassa   bhagavato
ñāṇānuparivatti  .  yāvatakaṃ  neyyaṃ  tāvatakaṃ  ñāṇaṃ  yāvatakaṃ ñāṇaṃ tāvatakaṃ
neyyaṃ   neyyapariyantikaṃ  ñāṇaṃ  ñāṇapariyantikaṃ  neyyaṃ  neyyaṃ  atikkamitvā
ñāṇaṃ   nappavattati   ñāṇaṃ   atikkamitvā   neyyapatho   natthi   aññamaññaṃ
pariyantaṭṭhāyino  te  dhammā  .  yathā  dvinnaṃ samuggapaṭalānaṃ sammāphusitānaṃ
heṭṭhimaṃ    samuggapaṭalaṃ    uparimaṃva    nātivattati    uparimaṃ    samuggapaṭalaṃ
heṭṭhimaṃva       nātivattati      aññamaññapariyantaṭṭhāyino      evameva
@Footnote: 1 Yu. guyho. 2 Ma. Yu. vodāno. 3 Po. Ma. attho.
Buddhassa     bhagavato    neyyañca    ñāṇañca    aññamaññapariyantaṭṭhāyino
yāvatakaṃ   neyyaṃ   tāvatakaṃ   ñāṇaṃ   yāvatakaṃ   ñāṇaṃ   tāvatakaṃ   neyyaṃ
neyyapariyantikaṃ    ñāṇaṃ    ñāṇapariyantikaṃ   neyyaṃ   neyyaṃ   atikkamitvā
ñāṇaṃ     nappavattati     ñāṇaṃ     atikkamitvā     neyyapatho    natthi
aññamaññapariyantaṭṭhāyino    te    dhammā    .   sabbadhammesu   buddhassa
bhagavato    ñāṇaṃ   parivattati   .   sabbe   dhammā   buddhassa   bhagavato
āvajjanapaṭibaddhā          ākaṅkhapaṭibaddhā          manasikārapaṭibaddhā
cittuppādapaṭibaddhā.
     {727.7}   Sabbasattesu   buddhassa  bhagavato  ñāṇaṃ  parivattati .
Sabbesaṃ  sattānaṃ  bhagavā  āsayaṃ  jānāti  anusayaṃ  jānāti  caritaṃ jānāti
adhimuttiṃ   jānāti   apparajakkhe   mahārajakkhe   tikkhindriye  mudindriye
svākāre   dvākāre   suviññāpaye   duviññāpaye  bhabbābhabbe  satte
jānāti   .   sadevako   loko  samārako  sabrahmako  sassamaṇabrāhmaṇī
pajā   sadevamanussā   antobuddhañāṇe   parivattati   .   yathā  yekeci
macchakacchapā    antamaso    timitimiṅgalaṃ    upādāya    antomahāsamudde
parivattanti    evameva    sadevako    loko    samārako   sabrahmako
sassamaṇabrāhmaṇī   pajā   sadevamanussā   antobuddhañāṇe   parivattati .
Yathā   yekeci  pakkhī  antamaso  garuḷaṃ  venateyyaṃ  upādāya  ākāsassa
padese   parivattanti   evameva   yepi   te   sārīputtasamā   paññāya
tepi   buddhañāṇassa   padese   parivattanti   .  buddhañāṇaṃ  devamanussānaṃ
pañhaṃ   pharitvā   abhibhavitvā   tiṭṭhati   .   yepi   te   khattiyapaṇḍitā
Brāhmaṇapaṇḍitā        gahapatipaṇḍitā        samaṇapaṇḍitā       nipuṇā
kataparappavādā   bālavedhirūpā   vobhindantā  maññe  caranti  paññāgatena
diṭṭhigatāni    te    pañhaṃ    abhisaṅkharitvā    abhisaṅkharitvā    tathāgataṃ
upasaṅkamitvā   pucchanti   .   [1]-  kathitā  visajjitā  ca  te  pañhā
bhagavatā   honti   niddiṭṭhakāraṇā   upakkhitakā   ca   .   te  bhagavato
sampajjanti   .   athakho  bhagavā   tattha  atirocati  yadidaṃ  paññāyāti .
Evaṃ bhagavā paññācakkhunāpi  vivaṭacakkhu.
     {727.8}  Kathaṃ bhagavā buddhacakkhunāpi vivaṭacakkhu. Bhagavā buddhacakkhunā
lokaṃ  volokento  addasa  satte  apparajakkhe  mahārajakkhe tikkhindriye
mudindriye  svākāre  dvākāre  suviññāpaye  duviññāpaye  appekacce
paralokavajjabhayadassāvino  viharante  .  [2]-  seyyathāpi  nāma uppaliniyaṃ
vā   paduminiyaṃ   vā   puṇḍarīkiniyaṃ   vā   appekaccāni   uppalāni  vā
padumāni   vā   puṇḍarīkāni   vā   udake   jātāni   udake  saṃvaḍḍhāni
udakānugatāni    antonimuggapositāni    3-    appekaccāni   uppalāni
vā   padumāni   vā  puṇḍarīkāni  vā  udake  jātāni  udake  saṃvaḍḍhāni
samodakaṇṭhitāni   appekaccāni   uppalāni  vā  padumāni  vā  puṇḍarīkāni
vā   udake   jātāni   udake   saṃvaḍḍhāni  udakā  accuggamma  tiṭṭhanti
anūpalittāni  udakena  evameva  bhagavā  buddhacakkhunā  lokaṃ  volokento
addasa    satte   apparajakkhe   mahārajakkhe   tikkhindriye   mudindriye
svākāre     dvākāre    suviññāpaye    duviññāpaye    appekacce
@Footnote: 1 Po. Ma. guḷhāni ca paṭicchannāni ca. 2 Ma. appekacce na paralokavajjabhayadassāvino
@viharante. 3 Po. Ma. anto nimuggaposīni.
Paralokavajjabhayadassāvino   viharante   .   [1]-   jānāti  bhagavā  ayaṃ
puggalo   rāgacarito  ayaṃ  dosacarito  ayaṃ  mohacarito  ayaṃ  vitakkacarito
ayaṃ saddhācarito ayaṃ ñāṇacaritoti.
     {727.9}   Rāgacaritassa   bhagavā  puggalassa  asubhakathaṃ  katheti .
Dosacaritassa   bhagavā   puggalassa   mettābhāvanaṃ  ācikkhati  .  mohacaritaṃ
bhagavā  puggalaṃ  2-  uddese  paripucchāya  kālena  dhammassavane  kālena
dhammasākacchāya  garusaṃvāse  niveseti  .  vitakkacaritassa  bhagavā  puggalassa
ānāpānassatiṃ    ācikkhati    .    saddhācaritassa    bhagavā   puggalassa
pāsādanīyaṃ   nimittaṃ   ācikkhati   buddhasubodhiṃ   dhammasudhammataṃ  saṅghasupaṭipattiṃ
sīlāni   ca   attano  .  ñāṇacaritassa  bhagavā  puggalassa  vipassanānimittaṃ
ācikkhati aniccākāraṃ dukkhākāraṃ anattākāraṃ.
                 Sele yathā pabbatamuddhaniṭṭhito
                 yathāpi passe janataṃ samantato
                 tathūpamaṃ dhammamayaṃ sumedha
                 pāsādamāruyha samantacakkhu
                 sokāvakiṇṇaṃ 3- janatamapetasoko
                 avekkhassu jātijarābhibhūtanti.
Evaṃ bhagavā buddhacakkhunāpi vivaṭacakkhu.
     {727.10}  Kathaṃ  bhagavā  samantacakkhunāpi  vivaṭacakkhu . Samantacakkhu
vuccati   sabbaññutañāṇaṃ   .   bhagavā  sabbaññutañāṇena  upeto  samupeto
@Footnote: 1 Ma. appekacce na paralokavajjabhayadassāvino viharante. 2 Po. Ma. mohacaritassa
@bhagavā puggalassa. 3 Ma. sokāvatiṇṇaṃ.
Upagato samupagato upapanno samupapanno samannāgato.
                 Na tassa adiṭṭhamidhatthi kiñci
                 atho aviññātamajānitabbaṃ
                 sabbaṃ abhiññāsi yadatthi neyyaṃ
                 tathāgato tena samantacakkhūti.
Evaṃ bhagavā samantacakkhunāpi vivaṭacakkhūti akittayi vivaṭacakkhu.
     [728]   Sakkhidhammaṃ   parissayavinayanti   sakkhidhammanti   na   itihitihaṃ
na  itikirāya  na  paramparāya  na  piṭakasampadāya  na  takkahetu  na nayahetu
na   ākāraparivitakkena   na   diṭṭhinijjhānakkhantiyā   sāmaṃ   sayamabhiññātaṃ
attapaccakkhadhammanti   sakkhidhammaṃ   .   parissayavinayanti   parissayāti   dve
parissayā pākaṭaparissayā ca paṭicchannaparissayā ca.
     {728.1}   Katame   pākaṭaparissayā   .   sīhā   byagghā  dīpi
acchataracchā   kokā  gomahisā  1-  hatthī  ahi  vicchikā  satapadī  corā
vā  assu  māṇavā  katakammā  vā  akatakammā  vā cakkhurogo sotarogo
ghānarogo   jivhārogo   kāyarogo   sīsarogo   kaṇṇarogo  mukharogo
dantarogo   kāso   sāso   pināso   ḍaho  jaro  kucchirogo  mucchā
pakkhandikā   sulā   visūcikā   kuṭṭhaṃ   gaṇḍo  kilāso  soso  apamāro
daddu   kaṇḍu   kacchu   rakhasā   vitacchikā  lohitaṃ  pittaṃ  madhumeho  aṃsā
piḷakā     bhagandalā     pittasamuṭṭhānā    ābādhā    semhasamuṭṭhānā
@Footnote: 1 Ma. mahiṃsā.
Ābādhā     vātasamuṭṭhānā     ābādhā     sannipātikā    ābādhā
utupariṇāmajā    ābādhā    visamaparihārajā    ābādhā    opakkamikā
ābādhā    kammavipākajā   ābādhā   sītaṃ   uṇhaṃ   jighacchā   pipāsā
uccāro     passāvo     ḍaṃsamakasavātātapasiriṃsapasamphassā    iti    vā
ime vuccanti pākaṭaparissayā.
     {728.2}  Katame  paṭicchannaparissayā  .  kāyaduccaritaṃ  vacīduccaritaṃ
manoduccaritaṃ      kāmacchandanīvaraṇaṃ      byāpādanīvaraṇaṃ     thīnamiddhanīvaraṇaṃ
uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ     vicikicchānīvaraṇaṃ     rāgo     doso    moho
kodho   upanāho   makkho   paḷāso  issā  macchariyaṃ  māyā  sāṭheyyaṃ
thambho   sārambho   māno   atimāno   mado  pamādo  sabbe  kilesā
sabbe   duccaritā   sabbe   darathā  sabbe  pariḷāhā  sabbe  santāpā
sabbākusalābhisaṅkhārā ime vuccanti paṭicchannaparissayā.
     {728.3} Parissayāti kenatthena parissayā. Parisahantīti parissayā.
Parihānāya saṃvattantīti parissayā. Tatrāsayāti parissayā.
     {728.4}  Kathaṃ  parisahantīti  parissayā  .  te parissayā taṃ puggalaṃ
sahanti   parisahanti   abhibhavanti   ajjhottharanti   pariyādiyanti  maddanti .
Evaṃ parisahantīti parissayā.
     {728.5}  Kathaṃ  parihānāya  saṃvattantīti  parissayā. Te parissayā
kusalānaṃ   dhammānaṃ   parihānāya  1-  antarāyāya  saṃvattanti  .  katamesaṃ
kusalānaṃ      dhammānaṃ      .      sammāpaṭipadāya     anulomapaṭipadāya
@Footnote: 1 Po. Ma. antarāyāya parihānāya.
Apaccanīkapaṭipadāya     [1]-     anvatthapaṭipadāya    dhammānudhammapaṭipadāya
sīlesu   paripūrikāritāya  indriyesu  guttadvāratāya  bhojane  mattaññutāya
jāgariyānuyogassa       satisampajaññassa       catunnaṃ      satipaṭṭhānānaṃ
bhāvanānuyogassa     catunnaṃ    sammappadhānānaṃ    catunnaṃ    iddhippādānaṃ
pañcannaṃ     indriyānaṃ    pañcannaṃ    balānaṃ    sattannaṃ    bojjhaṅgānaṃ
ariyassa    aṭṭhaṅgikassa    maggassa   bhāvanānuyogassa   imesaṃ   kusalānaṃ
dhammānaṃ   parihānāya   antarāyāya  saṃvattanti  .  evaṃ  2-  parihānāya
saṃvattantīti parissayā.
     {728.6}   Kathaṃ   tatrāsayāti  parissayā  .  tatthete  pāpakā
akusalā    dhammā   uppajjanti   attabhāvasannissayā   .   yathā   bile
bilāsayā   pāṇā   sayanti   dake   dakāsayā   pāṇā   sayanti   vane
vanāsayā   pāṇā   sayanti  rukkhe  rukkhāsayā  pāṇā  sayanti  evameva
tatthete   pāpakā   akusalā   dhammā   uppajjanti  attabhāvasannissayāti
evampi tatrāsayāti parissayā.
     {728.7}   Vuttaṃ  hetaṃ  bhagavatā  sāntevāsiko  bhikkhave  bhikkhu
sācariyako  dukkhaṃ  na  phāsu  viharati  kathañca  bhikkhave  bhikkhu sāntevāsiko
sācariyako   dukkhaṃ   na   phāsu   viharati  idha  bhikkhave  bhikkhuno  cakkhunā
rūpaṃ    disvā    uppajjanti   pāpakā   akusalā   dhammā   sarasaṅkappā
saññojanīyā   tyassa   anto   vasanti   anvāssavanti  pāpakā  akusalā
dhammāti    tasmā    sāntevāsikoti   vuccati   te   naṃ   samudācaranti
@Footnote: 1 Ma. aviruddhapaṭipadāya .  2 Ma. evampi.
Pāpakā   akusalā   dhammāti   tasmā   sācariyakoti   vuccati  puna  caparaṃ
bhikkhave   bhikkhuno   sotena   saddaṃ   sutvā   ghānena  gandhaṃ  ghāyitvā
jivhāya    rasaṃ    sāyitvā    kāyena    phoṭṭhabbaṃ   phusitvā   manasā
dhammaṃ   viññāya   uppajjanti   pāpakā   akusalā   dhammā   sarasaṅkappā
saññojanīyā     tyassa    anto    vasanti    anvāssavanti    pāpakā
akusalā   dhammāti  tasmā  sāntevāsikoti  vuccati  te  naṃ  samudācaranti
pāpakā   akusalā   dhammāti   tasmā   sācariyakoti   vuccati  evaṃ  kho
bhikkhave   bhikkhu  sāntevāsiko  sācariyako  dukkhaṃ  na  phāsu  viharatīti .
Evampi tatrāsayāti parissayā.
     {728.8}   Vuttaṃ  hetaṃ  bhagavatā  tayome  bhikkhave  antarāmalā
antarāamittā     antarāsapattā     antarāvadhakā    antarāpaccatthikā
katame     tayo    lobho    bhikkhave    antarāmalo    antarāamitto
antarāsapatto    antarāvadhako    antarāpaccatthiko    doso   bhikkhave
antarāmalo      antarāamitto      antarāsapatto      antarāvadhako
antarāpaccatthiko    moho    bhikkhave    antarāmalo    antarāamitto
antarāsapatto   antarāvadhako   antarāpaccatthiko   ime   kho  bhikkhave
tayo    antarāmalā    antarāamittā    antarāsapattā   antarāvadhakā
antarāpaccatthikāti.
         Anatthajanano lobho           lobho cittappakopano
         bhayamantarato jātaṃ             taṃ jano nāvabujjhati
         Luddho atthaṃ na jānāti      luddho dhammaṃ na passati
         andhatamaṃ tadā hoti          yaṃ lobho sahate naraṃ
         anatthajanano doso          doso cittappakopano
         bhayamantarato jātaṃ            taṃ jano nāvabujjhati
         kuddho atthaṃ na jānāti      kuddho dhammaṃ na passati
         andhatamaṃ tadā hoti           yaṃ kodho sahate naraṃ
         anatthajanano moho          moho cittappakopano
         bhayamantarato jātaṃ            taṃ jano nāvabujjhati
         mūḷho atthaṃ na jānāti     mūḷho dhammaṃ na passati
         andhatamaṃ tadā hoti           yaṃ moho sahate naranti.
Evampi tatrāsayāti parissayā.
     {728.9}   Vuttaṃ  hetaṃ  bhagavatā  tayo  kho  mahārāja  purisassa
dhammā    ajjhattaṃ    uppajjamānā    uppajjanti    ahitāya    dukkhāya
aphāsuvihārāya   katame   tayo   lobho  kho  mahārāja  purisassa  dhammo
ajjhattaṃ   uppajjamāno   uppajjati   ahitāya   dukkhāya   aphāsuvihārāya
doso  kho  mahārāja  purisassa  dhammo  ajjhattaṃ  uppajjamāno  uppajjati
ahitāya  dukkhāya  aphāsuvihārāya  moho  kho  mahārāja  purisassa  dhammo
ajjhattaṃ   uppajjamāno   uppajjati   ahitāya   dukkhāya   aphāsuvihārāya
ime   kho   mahārāja   tayo   purisassa  dhammā  ajjhattaṃ  uppajjamānā
uppajjanti ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāyāti.
         Lobho doso ca moho ca     purisaṃ pāpacetasaṃ
         hiṃsanti attasambhūtā        tacasāraṃva samphalanti.
Evampi tatrāsayāti parissayā.
Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā
                 rāgo ca doso ca itonidānā
                 aratī rati lomahaṃso ito jāto
                 ito samuṭṭhāya manovitakkā
                 kumārakā dhaṅkamivossajjantīti.
Evampi tatrāsayāti parissayā.
     {728.10}     Parissayavinayanti     parissayavinayaṃ    parissayapahānaṃ
parissayavūpasamaṃ      parissayapaṭinissaggaṃ      parissayapaṭippassaddhiṃ      amataṃ
nibbānanti sakkhidhammaṃ parissayavinayaṃ.
     [729]   Paṭipadaṃ   vadehi  bhaddanteti  paṭipadaṃ  vadehi  sammāpaṭipadaṃ
anulomapaṭipadaṃ     apaccanīkapaṭipadaṃ     anvatthapaṭipadaṃ     dhammānudhammapaṭipadaṃ
sīlesu    paripūrikāritaṃ    indriyesu   guttadvārataṃ   bhojane   mattaññutaṃ
jāgariyānuyogaṃ     satisampajaññaṃ    cattāro    satipaṭṭhāne    cattāro
sammappadhāne    cattāro   iddhippāde   pañcindriyāni   pañca   balāni
satta   bojjhaṅge   ariyaṃ   aṭṭhaṅgikaṃ  maggaṃ  nibbānañca  nibbānagāminiñca
paṭipadaṃ   vadehi   ācikkha   desehi   paññapehi   paṭṭhapehi  vivara  vibhaja
uttānīkarohi    pakāsehīti    paṭipadaṃ    vadehi   .   bhaddanteti   so
Nimmito   buddhaṃ   bhagavantaṃ   ālapati  .  athavā  yaṃ  tvaṃ  dhammaṃ  ācikkhi
desesi   paññapesi   paṭṭhapesi   vivari   vibhaji   uttānīakāsi  pakāsesi
sabbantaṃ    sundaraṃ    bhaddakaṃ   kalyāṇaṃ   anavajjaṃ   sevitabbanti   paṭipadaṃ
vadehi bhaddante.
     [730]    Pāṭimokkhaṃ    athavāpi   samādhinti   pāṭimokkhanti   sīlaṃ
patiṭṭhā   ādi   caraṇaṃ   saṃyamo   saṃvaro   mukhaṃ  pamukhaṃ  kusalānaṃ  dhammānaṃ
samāpattiyā    .   athavāpi   samādhinti   yā   cittassa   ṭhiti   saṇṭhiti
avaṭṭhiti     avisāhāro     avikkhepo     avisāhaṭamānasatā    samatho
samādhindriyaṃ     samādhibalaṃ     sammāsamādhīti     pāṭimokkhaṃ     athavāpi
samādhiṃ. Tenāha so nimmito
                 akittayi vivaṭacakkhu
                 sakkhidhammaṃ parissayavinayaṃ
                 paṭipadaṃ vadehi bhaddante
                 pāṭimokkhaṃ athavāpi samādhinti.
     [731] Cakkhūhi neva lolassa
                 gāmakathāya āvaraye sotaṃ
                 rase ca nānugijjheyya
                 na ca mamāyetha kiñci lokasmiṃ.
     [732]  Cakkhūhi  neva  lolassāti  kathaṃ  cakkhulolo  1-  hoti .
Idhekacco   cakkhulolo   cakkhuloliyena   3-  samannāgato  hoti  adiṭṭhaṃ
@Footnote: 1 Ma. cakkhuloloti. 2 Ma. ayaṃ pāṭho natthi. 3 Ma. cakkhuloliyesu.
Dakkhitabbaṃ    diṭṭhaṃ   samatikkamitabbanti   ārāmena   ārāmaṃ   uyyānena
uyyānaṃ   gāmena   gāmaṃ  nigamena  nigamaṃ  nagarena  nagaraṃ  raṭṭhena  raṭṭhaṃ
janapadena    janapadaṃ    dīghacārikaṃ    anvatthitacārikaṃ    anuyutto   viharati
rūpadassanāya   evampi   cakkhulolo  hoti  .  athavā  antaragharaṃ  paviṭṭho
vīthiṃ  paṭipanno  asaṃvuto  gacchati  hatthiṃ  olokento  assaṃ  olokento
rathaṃ   olokento   pattiṃ  olokento  itthiyo  olokento  purise
olokento    kumārake    olokento   kumārikāyo   olokento
antarāpaṇaṃ   olokento   gharamukhāni  olokento  uddhaṃ  olokento
adho   olokento  disāvidisaṃ  pekkhamāno  gacchati  evampi  cakkhulolo
hoti.
     {732.1}   Athavā   cakkhunā   rūpaṃ   disvā  nimittaggāhī  hoti
anubyañjanaggāhī     yatvādhikaraṇamenaṃ    cakkhundriyaṃ    asaṃvutaṃ    viharantaṃ
abhijjhādomanassā     pāpakā     akusalā     dhammā    anvāssaveyyuṃ
tassa   saṃvarāya   na   paṭipajjati   na   rakkhati   cakkhundriyaṃ  cakkhundriye
na   saṃvaraṃ  āpajjati  evampi  cakkhulolo  hoti  .  yathā  vā  paneke
bhonto    samaṇabrāhmaṇā   saddhādeyyāni   bhojanāni   bhuñjitvā   te
evarūpaṃ    visūkadassanaṃ    anuyuttā    viharanti   seyyathīdaṃ   naccaṃ   gītaṃ
vāditaṃ   pekkhaṃ   akkhānaṃ   pāṇissaraṃ  vetāḷaṃ  kumbhathūnaṃ  sobhanagarakaṃ  1-
caṇḍālaṃ    vaṃsaṃ    dhovanaṃ   hatthiyuddhaṃ   assayuddhaṃ   mahisayuddhaṃ   usabhayuddhaṃ
ajayuddhaṃ     2-    meṇḍayuddhaṃ    kukkuṭayuddhaṃ    vaṭṭakayuddhaṃ    daṇḍayuddhaṃ
muṭṭhiyuddhaṃ   nibbuddhaṃ   uyyodhikaṃ   balaggaṃ   senābyūhaṃ   aṇīkadassanaṃ  iti
@Footnote: 1 Ma. sobhanakaṃ. 2 Po. Yu. goyuddhaṃ.
Vā evampi cakkhulolo hoti.
     {732.2}   Kathaṃ  na  cakkhulolo  hoti  .  idha  bhikkhu  antaragharaṃ
paviṭṭho  vīthiṃ  paṭipanno  saṃvuto  gacchati  na  hatthiṃ  olokento  na assaṃ
olokento  na  rathaṃ  olokento  na  pattiṃ  olokento  na itthiyo
olokento   na   purise   olokento   na  kumārake  olokento
na    kumārikāyo   olokento   na   antarāpaṇaṃ   olokento   na
gharamukhāni  olokento  na  uddhaṃ  olokento  na  adho  olokento
na   disāvidisaṃ   pekkhamāno   gacchati  evampi  na  cakkhulolo  hoti .
Athavā    bhikkhu    cakkhunā    rūpaṃ    disvā   na   nimittaggāhī   hoti
nānubyañjanaggāhī       yatvādhikaraṇamenaṃ       cakkhundriyaṃ       asaṃvutaṃ
viharantaṃ   abhijjhādomanassā   pāpakā   akusalā   dhammā  anvāssaveyyuṃ
tassa    saṃvarāya   paṭipajjati   rakkhati   cakkhundriyaṃ   cakkhundriye   saṃvaraṃ
āpajjati  evampi  na  cakkhulolo  hoti  .  yathā  vā  paneke bhonto
samaṇabrāhmaṇā    saddhādeyyāni   bhojanāni   bhuñjitvā   te   evarūpaṃ
visūkadassanaṃ   ananuyuttā   viharanti   seyyathīdaṃ  naccaṃ  gītaṃ  vāditaṃ  pekkhaṃ
akkhānaṃ  .pe.  aṇīkadassanaṃ  iti  vā  evarūpā  visūkadassanānuyogā  1-
paṭivirato hoti evampi na cakkhulolo hoti.
     {732.3}   Cakkhūhi neva lolassāti cakkhuloliyaṃ pajaheyya vinodeyya
byantīkareyya   anabhāvaṅgameyya   cakkhuloliyā   ārato   assa   virato
paṭivirato   nikkhanto   nissaṭṭho   vippamutto  visaññutto  vimariyādikatena
@Footnote: 1 Po. Ma. visūkadassanā.
Cetasā vihareyyāti cakkhūhi neva lolassa.
     [733]  Gāmakathāya  āvaraye  sotanti  gāmakathā  vuccanti  battiṃsa
tiracchānakathā   .   seyyathīdaṃ   .   rājakathā   corakathā  mahāmattakathā
senākathā   bhayakathā  yuddhakathā  annakathā  pānakathā  vatthakathā  yānakathā
sayanakathā    mālākathā    gandhakathā    ñātikathā   gāmakathā   nigamakathā
nagarakathā    janapadakathā    itthīkathā   purisakathā   sūrakathā   visikkhākathā
kumbhaṭṭhānakathā       pubbapetakathā      nānattakathā      lokakkhāyikā
samuddakkhāyikā   itibhavābhavakathā   iti   vāti   gāmakathāya  .  āvaraye
sotanti  gāmakathāya  sotaṃ āvareyya nivāreyya sannivāreyya 1- rakkheyya
gopeyya pidaheyya pacchindeyyāti gāmakathāya āvaraye sotaṃ.
     [734]   Rase   ca   nānugijjheyyāti  rasoti  mūlaraso  khandharaso
tacaraso   pattaraso   puppharaso   phalaraso   ambilaṃ   madhuraṃ  tittikaṃ  kaṭukaṃ
loṇikaṃ   khārikaṃ   lambilaṃ   2-   kasāvo   sāduṃ  asāduṃ  sītaṃ  uṇhaṃ .
Santeke    samaṇabrāhmaṇā    rasagiddhā    te   jivhaggena   rasaggāni
pariyesantā   āhiṇḍanti   .  te  ambilaṃ  labhitvā  anambilaṃ  pariyesanti
anambilaṃ   labhitvā   ambilaṃ   pariyesanti   .pe.   sītaṃ   labhitvā  uṇhaṃ
pariyesanti   uṇhaṃ   labhitvā   sītaṃ  pariyesanti  .  te  yaṃ  yaṃ  labhitvā
tena   tena   na   tussanti   aparāparaṃ   pariyesanti  manāpikesu  rasesu
rattā    giddhā    gadhitā    mucchitā   ajjhopannā   laggā   laggitā
palibuddhā    .    yassesā    rasataṇhā   pahīnā   samucchinnā   .pe.
@Footnote: 1 Ma. saṃvareyya. 2 Ma. lambikaṃ. Yu. ambilaṃ.
Ñāṇagginā    daḍḍhā   so   paṭisaṅkhā   yoniso   āhāraṃ   āhāreti
neva   davāya  na  madāya  na  maṇḍanāya  na  vibhūsanāya  yāvadeva  imassa
kāyassa   ṭhitiyā   yāpanāya   vihiṃsuparatiyā   brahmacariyānuggahāya  .pe.
Phāsuvihāro   cāti  .  yathā  vaṇaṃ  ālimpeyya  yāvadeva  āruhaṇatthāya
yathā   vā   pana   akkhaṃ  abbhañjeyya  yāvadeva  bhārassa  nittharaṇatthāya
yathā  vā  pana  puttamaṃsaṃ  āhāreyya  yāvadeva  kantārassa nittharaṇatthāya
evameva  bhikkhu  paṭisaṅkhā  yoniso  āhāraṃ āhāreti neva davāya .pe.
Anavajjatā   ca   phāsuvihāro   cāti   rasataṇhaṃ   pajaheyya   vinodeyya
byantīkareyya    anabhāvaṅgameyya   rasataṇhāya   ārato   assa   virato
paṭivirato   nikkhanto   nissaṭṭho   vippamutto  visaññutto  vimariyādikatena
cetasā vihareyyāti rase ca nānugijjheyya.
     [735]   Na   ca   mayāyetha   kiñci  lokasminti  mamattāti  dve
mamattā       taṇhāmamattañca      diṭṭhimamattañca      .pe.      idaṃ
taṇhāmamattaṃ     .pe.     idaṃ     diṭṭhimamattaṃ     .     taṇhāmamattaṃ
pahāya    diṭṭhimamattaṃ    paṭinissajjitvā    cakkhuṃ    na   mamāyeyya   na
gaṇheyya    na    parāmaseyya    nābhiniviseyya   sotaṃ    ghānaṃ   jivhaṃ
kāyaṃ   rūpe   sadde   gandhe   rase   phoṭṭhabbe   kulaṃ  gaṇaṃ  āvāsaṃ
lābhaṃ    yasaṃ    pasaṃsaṃ    sukhaṃ    cīvaraṃ   piṇḍapātaṃ   senāsanaṃ   gilāna-
paccayabhesajjaparikkhāraṃ        kāmadhātuṃ       rūpadhātuṃ       arūpadhātuṃ
kāmabhavaṃ       rūpabhavaṃ       arūpabhavaṃ       saññābhavaṃ       asaññābhavaṃ
Nevasaññānāsaññābhavaṃ    ekavokārabhavaṃ    catuvokārabhavaṃ   pañcavokārabhavaṃ
atītaṃ   anāgataṃ   paccuppannaṃ   diṭṭha   suta  muta  viññātabbe  dhamme  na
mamāyeyya   na   gaṇheyya   na   parāmaseyya  nābhiniviseyya  .  kiñcīti
kiñci    rūpagataṃ    vedanāgataṃ   saññāgataṃ   saṅkhāragataṃ   viññāṇagataṃ  .
Lokasminti   apāyaloke   .pe.   āyatanaloketi   na   ca   mamāyetha
kiñci lokasmiṃ. Tenāha bhagavā
                 cakkhūhi neva lolassa
                 gāmakathāya āvaraye sotaṃ
                 rase ca nānugijjheyya
                 na ca mamāyetha kiñci lokasminti.
     [736] Phassena yadā phuṭṭhassa
                 paridevaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci
                 bhavañca nābhijappeyya
                 bheravesu ca na sampavedheyya.
     [737]  Phassena  yadā  phuṭṭhassāti  1- rogaphassena phuṭṭho pareto
samohito   samannāgato   assa   cakkhurogena  phuṭṭho  pareto  samohito
samannāgato   assa  sotarogena  ghānarogena  jivhārogena  kāyarogena
sīsarogena   kaṇṇarogena   mukharogena   dantarogena   kāsena   sāsena
pināsena   ḍahena   jarena   kucchirogena   mucchāya  pakkhandikāya  sulāya
visūcikāya   kuṭṭhena   gaṇḍena   kilāsena   sosena  apamārena  dadduyā
@Footnote: 1 Ma. phassoti rogaphasso. Yu. phassoti.
Kaṇḍuyā   kacchuyā   rakhasāya   vitacchikāya  lohitena  pittena  madhumehena
aṃsāya      piḷakāya     bhagandalāya     pittasamuṭṭhānehi     ābādhehi
semhasamuṭṭhānehi   ābādhehi  vātasamuṭṭhānehi  ābādhehi  sannipātikehi
ābādhehi    utupariṇāmajehi   ābādhehi   visamaparihārajehi   ābādhehi
opakkamikehi   ābādhehi   kammavipākajehi   ābādhehi  sītena  uṇhena
jighacchāya    pipāsāya   uccārena   passāvena   ḍaṃsamakasavātātapasiriṃsapa-
samphassehi   phuṭṭho   pareto  samohito  samannāgato  assāti  phassena
yadā phuṭṭhassa.
     [738]   Paridevaṃ   bhikkhu  na  kareyya  kuhiñcīti  ādevaṃ  paridevaṃ
ādevanaṃ   paridevanaṃ   ādevitattaṃ   paridevitattaṃ  vācāpalāpaṃ  vippalāpaṃ
lālappaṃ   lālappāyanaṃ   lālappāyitattaṃ   na   kareyya   na  janeyya  na
sañjaneyya   na   nibbatteyya   nābhinibbatteyya   .   kuhiñcīti   kuhiñci
kimhici   katthaci   ajjhattaṃ   vā   bahiddhā   vā   ajjhattabahiddhā  vāti
paridevaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci.
     [739]   Bhavañca   nābhijappeyyāti  kāmabhavaṃ  na  jappeyya  rūpabhavaṃ
na   jappeyya   arūpabhavaṃ   na  jappeyya  na  pajappeyya  nābhijappeyyāti
bhavañca nābhijappeyya.
     [740]   Bheravesu   ca   na  sampavedheyyāti  bheravāti  ekena
ākārena   bhayampi   bheravampi  taññeva  .  vuttaṃ  hetaṃ  bhagavatā  etaṃ
nūna   taṃ  bhayaṃ  bheravaṃ  [1]-  āgacchatīti  .  bahiddhārammaṇaṃ  vuttaṃ  sīhā
@Footnote: 1 Ma. na jahe.
Byagghā  dīpi  acchā  taracchā  kokā  gomahisā [1]-  hatthī ahi vicchikā
satapadī    corā   vā   assu   māṇavā   katakammā   vā   akatakammā
vā   .   athāparena   ākārena  bhayaṃ  vuccati  ajjhattikaṃ  cittasamuṭṭhānaṃ
bhayaṃ    bhayānakaṃ   chambhitattaṃ   lomahaṃso   cetaso   ubbego   utrāso
jātibhayaṃ    jarābhayaṃ   byādhibhayaṃ   maraṇabhayaṃ   rājabhayaṃ   corabhayaṃ   aggibhayaṃ
udakabhayaṃ     attānuvādabhayaṃ     parānuvādabhayaṃ     daṇḍabhayaṃ     duggatibhayaṃ
ūmibhayaṃ    kumbhilabhayaṃ    āvaṭṭabhayaṃ   suṃsukārabhayaṃ   2-   ājīvakabhayaṃ   3-
asilokabhayaṃ   parisāya   sārajjabhayaṃ   [4]-  bhayānakaṃ  chambhitattaṃ  lomahaṃso
cetaso  ubbego  utrāso  .  bheravesu  ca na sampavedheyyāti bherave
passitvā  vā  suṇitvā  vā  na vedheyya na pavedheyya na sampavedheyya na
taseyya   na   uttaseyya   na   parittaseyya  na  bhāyeyya  na  santāsaṃ
āpajjeyya  abhiru  5-  assa  acchambhī  anutrāsī  apalāyī pahīnabhayabheravo
vigatalomahaṃso    vihareyyāti    bheravesu   ca   na   sampavedheyya  .
Tenāha bhagavā
                 phassena yadā phuṭṭhassa
                 paridevaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci
                 bhavañca nābhijappeyya
                 bheravesu ca na sampavedheyyāti.
     [741] Annānamatho pānānaṃ
                 khādanīyānaṃ athopi vatthānaṃ
@Footnote: 1 Ma. assā. 2 Ma. susukābhayaṃ. 3 Ma. ājīvikabhayaṃ. 4 Ma. madanabhayaṃ
@duggatibhayaṃ bhayaṃ. 5 Yu. abhīru.
                 Laddhā na sannidhiṃ kayirā
                 na ca parittase tāni alabbhamāno 1-.
     [742]   Annānamatho   pānānaṃ   khādanīyānaṃ   athopi  vatthānanti
annānanti   odano   kummāso   sattu   maccho   maṃsaṃ   .  pānānanti
aṭṭha   pānāni   ambapānaṃ   jambūpānaṃ   cocapānaṃ   mocapānaṃ  madhukapānaṃ
muddhikapānaṃ   sālukapānaṃ   phārusakapānaṃ   .   aparānipi   aṭṭha   pānāni
kosambapānaṃ    kolapānaṃ    badarapānaṃ    ghaṭapānaṃ   telapānaṃ   yāgupānaṃ
payopānaṃ   rasapānaṃ   .   khādanīyānanti  piṭṭhakhajjakaṃ  puvakhajjakaṃ  mūlakhajjakaṃ
tacakhajjakaṃ    pattakhajjakaṃ    pupphakhajjakaṃ   phalakhajjakaṃ   .   vatthānanti   cha
cīvarāni    khomaṃ    kappāsikaṃ    koseyyaṃ    kambalaṃ    sāṇaṃ   bhaṅganti
annānamatho pānānaṃ khādanīyānaṃ athopi vatthānaṃ.
     [743]   Laddhā   na   sannidhiṃ  kayirāti  laddhāti  laddhā  labhitvā
adhigantvā  vinditvā  paṭilabhitvā  na  kuhanāya  na lapanāya na nemittakatāya
na   nippesikatāya  na  lābhena  lābhaṃ  nijigiṃsanatāya  2-  na  dārudānena
na   veḷudānena   na   pattadānena  na  pupphadānena  na  phaladānena  na
sinānadānena   na   cuṇṇadānena   na  mattikadānena  na  dantakaṭṭhadānena
na   mukhodakadānena  na  pātukamyatāya  na  muggasūpatāya  na  pāribhaṭyatāya
na   pīṭhamaddikatāya  na  vatthuvijjāya  na  tiracchānavijjāya  na  aṅgavijjāya
na  nakkhattavijjāya  na  dūtagamanena  na  pahīnagamanena  na jaṅghapesanikena 3-
na     vejjakammena     na     navakammena     na     piṇḍapaṭipiṇḍakena
@Footnote: 1 Ma. alabhamāno. 2 Ma. nijigīsanatāya. 3 Ma. jaṅghapesaniyena.
Na   dānānuppadānena   dhammena   samena   laddhā   labhitvā  adhigantvā
vinditvā   paṭilabhitvāti   laddhā   .   na   sannidhiṃ  kayirāti  annasannidhiṃ
pānasannidhiṃ     vatthasannidhiṃ     yānasannidhiṃ     sayanasannidhiṃ     gandhasannidhiṃ
āmisasannidhiṃ   na   kareyya  na  janeyya  na  sañjaneyya  na  nibbatteyya
nābhinibbatteyyāti laddhā na sannidhiṃ kayirā.
     [744]  Na  ca  parittase  tāni  alabbhamānoti  annaṃ vā na labhāmi
pānaṃ  vā  na  labhāmi  vatthaṃ  vā  na  labhāmi  kulaṃ  vā  na  labhāmi  gaṇaṃ
vā   na   labhāmi  āvāsaṃ  vā  na  labhāmi  lābhaṃ  vā  na  labhāmi  yasaṃ
vā  na  labhāmi  pasaṃsaṃ  vā  na  labhāmi  sukhaṃ  vā  na  labhāmi  cīvaraṃ  vā
na   labhāmi   piṇḍapātaṃ   vā   na   labhāmi   senāsanaṃ  vā  na  labhāmi
gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ     vā     na     labhāmi     gilānupaṭṭhākaṃ
vā    na    labhāmi   appaññātomhīti   na   taseyya   na   uttaseyya
na    parittaseyya   na   bhāyeyya   na   santāsaṃ   āpajjeyya   abhiru
assa       acchambhī       anutrāsī      apalāyī      pahīnabhayabheravo
vigatalomahaṃso   vihareyyāti   na   ca   parittase  tāni  alabbhamāno .
Tenāha bhagavā
                 annānamatho pānānaṃ
                 khādanīyānaṃ athopi vatthānaṃ
                 laddhā na sannidhiṃ kayirā
                 na ca parittase tāni alabbhamānoti.
     [745] Jhāyī na pādalolassa
                 virame kukkuccā nappamajjeyya
                 athāsanesu sayanesu
                 appasaddesu bhikkhu vihareyya.
     [746]   Jhāyī   na   pādalolassāti   jhāyīti  paṭhamenapi  jhānena
jhāyī    dutiyenapi    jhānena    jhāyī    tatiyenapi    jhānena    jhāyī
catutthenapi    jhānena   jhāyī   savitakkasavicārena   pi   jhānena   jhāyī
avitakkavicāramattenapi    jhānena    jhāyī   avitakkaavicārenapi   jhānena
jhāyī    sappītikenapi    jhānena   jhāyī   nippītikenapi   jhānena   jhāyī
pītisahagatenapi    jhānena    jhāyī    sātasahagatenapi    jhānena    jhāyī
sukhasahagatenapi     jhānena     jhāyī     upekkhāsahagatenapi     jhānena
jhāyī    suññatenapi    jhānena    jhāyī   animittenapi   jhānena   jhāyī
appaṇihitenapi   jhānena   jhāyī  lokiyenapi  jhānena  jhāyī  lokuttarenapi
jhānena jhāyī jhānarato ekattamanuyutto sadatthagarukoti 1- jhāyī.
     {746.1}  Na  pādalolassāti  kathaṃ  pādalolo hoti. Idhekacco
pādalolo    pādaloliyena   samannāgato   hoti   ārāmena   ārāmaṃ
uyyānena  uyyānaṃ  gāmena  gāmaṃ  nigamena  nigamaṃ  nagarena nagaraṃ raṭṭhena
raṭṭhaṃ   janapadena   janapadaṃ   dīghacārikaṃ   anavatthitacārikaṃ  anuyutto  viharati
evampi    pādalolo    hoti   .   athavā   bhikkhu   antosaṅghārāme
pādaloliyena   samannāgato   hoti  na  atthahetu  na  karaṇahetu  uddhato
@Footnote: 1 Ma. paramatthagarukoti.
Avūpasantacitto   pariveṇato   pariveṇaṃ   gacchati  vihārato  vihāraṃ  gacchati
aḍḍhayogato   aḍḍhayogaṃ   gacchati   pāsādato  pāsādaṃ  gacchati  hammiyato
hammiyaṃ   gacchati  guhato  guhaṃ  gacchati  leṇato  leṇaṃ  gacchati  kuṭito  kuṭiṃ
gacchati   kūṭāgārato   kūṭāgāraṃ  gacchati  aṭṭato  aṭṭaṃ  gacchati  māḷato
māḷaṃ   gacchati   uddaṇḍato   uddaṇḍaṃ   gacchati   uddhositato   uddhositaṃ
gacchati     upaṭṭhānasālato     upaṭṭhānasālaṃ    gacchati    maṇḍalamāḷato
maṇḍalamāḷaṃ   gacchati   rukkhamūlato  rukkhamūlaṃ  gacchati  yattha  vā  pana  bhikkhū
nisīdanti tahiṃ gacchati.
     {746.2}  Tattha  ekassa  vā dutiyo hoti dvinnaṃ vā tatiyo hoti
tiṇṇaṃ   vā   catuttho   hoti   tattha  bahuṃ  samphappalāpaṃ  lapati  seyyathīdaṃ
rājakathaṃ   corakathaṃ   mahāmattakathaṃ   senākathaṃ   bhayakathaṃ   yuddhakathaṃ  annakathaṃ
pānakathaṃ    vatthakathaṃ   yānakathaṃ   sayanakathaṃ   mālākathaṃ   gandhakathaṃ   ñātikathaṃ
gāmakathaṃ    nigamakathaṃ    nagarakathaṃ   janapadakathaṃ   itthīkathaṃ   purisakathaṃ   sūrakathaṃ
visikkhākathaṃ    kumbhaṭṭhānakathaṃ    pubbapetakathaṃ    nānattakathaṃ    lokakkhāyikaṃ
samuddakkhāyikaṃ   itibhavābhavakathaṃ   iti   vā  evampi  pādalolo  hoti .
Na   pādalolassāti   pādaloliyaṃ   pajaheyya   vinodeyya   byantīkareyya
anabhāvaṅgameyya  pādaloliyā  ārato  assa  virato  paṭivirato  nikkhanto
nissaṭṭho   vippamutto   visaññutto   vimariyādikatena   cetasā  vihareyya
careyya  samācareyya  1- iriyeyya vatteyya pāleyya yapeyya yāpeyya.
Paṭisallānārāmo  assa  paṭisallānarato  so  ajjhattaṃ  cetosamathamanuyutto
@Footnote: 1 Ma. vicareyya.
Anirākatajjhāno    vipassanāya    samannāgato   brūhetā   suññāgārānaṃ
jhāyī jhānarato ekattamanuyutto sadatthagarukoti jhāyī na pādalolassa.
     [747]  Virame  kukkuccā nappamajjeyyāti kukkuccanti hatthakukkuccampi
kukkuccaṃ    pādakukkuccampi   kukkuccaṃ   hatthapādakukkuccampi   kukkuccaṃ
kappiye     akappiyasaññitā     akappiye     kappiyasaññitā     avajje
vajjasaññitā    vajje    avajjasaññitā    [1]-    evarūpaṃ    kukkuccaṃ
kukkuccāyanā   kukkuccāyitattaṃ   cetaso   vippaṭisāro  manovilekho  idaṃ
vuccati   kukkuccaṃ   .  api  dvīhi  kāraṇehi  uppajjati  kukkuccaṃ  cetaso
vippaṭisāro  manovilekho  katattā  ca  akatattā  ca  .  kathaṃ  katattā ca
akatattā ca uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho.
     {747.1}  Kataṃ  me  kāyaduccaritaṃ akataṃ me kāyasucaritanti uppajjati
kukkuccaṃ  cetaso  vippaṭisāro  manovilekho  .  kataṃ  me  vacīduccaritaṃ kataṃ
me   manoduccaritaṃ   kato  me  pāṇātipāto  akatā  me  pāṇātipātā
veramaṇīti  uppajjati  kukkuccaṃ  .pe.  manovilekho . Kataṃ me adinnādānaṃ
kato  me  kāmesu  micchācāro  kato  me  musāvādo  katā me pisuṇā
vācā   katā  me  pharusā  vācā  kato  me  samphappalāpo  katā  me
abhijjhā    kato   me   byāpādo   katā   me   micchādiṭṭhi   akatā
me     sammādiṭṭhīti    uppajjati    kukkuccaṃ    cetaso    vippaṭisāro
@Footnote: 1 Ma. yaṃ.
Manovilekho   .   evaṃ   katattā  ca  akatattā  ca  uppajjati  kukkuccaṃ
cetaso   vippaṭisāro   manovilekho  .  athavā  sīlesumhi  aparipūrikārīti
indriyesumhi        aguttadvāroti       bhojane       amattaññumhīti
jāgariyaṃ     ananuyuttomhīti     na    satisampajaññena    samannāgatomhīti
abhāvitā   me   cattāro   satipaṭṭhānāti   abhāvitā   me   cattāro
sammappadhānāti   abhāvitā   me   cattāro   iddhippādāti   abhāvitāni
me    pañcindriyānīti    abhāvitāni   me   pañca   balānīti   abhāvitā
me   satta   bojjhaṅgāti   abhāvito   me  ariyo  aṭṭhaṅgiko  maggoti
dukkhaṃ   me   apariññātanti   samudayo   me   appahīnoti   maggo   me
abhāvitoti   nirodho   me   asacchikatoti   uppajjati   kukkuccaṃ  cetaso
vippaṭisāro manovilekho.
     {747.2}   Virame   kukkuccāti  kukkuccā  ārameyya  virameyya
paṭivirameyya     kukkuccaṃ     pajaheyya     vinodeyya     byantīkareyya
anabhāvaṅgameyya    kukkuccā    ārato    assa    virato    paṭivirato
nikkhanto     nissaṭṭho     vippamutto     visaññutto    vimariyādikatena
cetasā    vihareyyāti    virame    kukkuccā    .    nappamajjeyyāti
sakkaccakārī     assa     sātaccakārī     aṭṭhitakārī    anolīnavuttiko
anikkhittacchando    anikkhittadhuro    appamatto   kusalesu   dhammesu  .
Kadāhaṃ   aparipūraṃ   vā   sīlakkhandhaṃ   paripūreyyaṃ   paripūraṃ  vā  sīlakkhandhaṃ
tattha    1-    paññāya    anuggaṇheyyanti   yo   tattha   chando   ca
vāyāmo   ca   ussāho   ca  ussoḷhī  ca  thāmo  ca  appaṭivānī  ca
@Footnote: 1 Ma. āmeṇḍitaṃ.
Satisampajaññañca    ātappaṃ    padhānaṃ   adhiṭṭhānaṃ   anuyogo   appamādo
kusalesu   dhammesu   .   kadāhaṃ  aparipūraṃ  vā  samādhikkhandhaṃ  paññākkhandhaṃ
vimuttikkhandhaṃ     vimuttiñāṇadassanakkhandhaṃ     kadāhaṃ     apariññātaṃ    vā
dukkhaṃ    parijāneyyaṃ    appahīne   vā   kilese   pajaheyyaṃ   abhāvitaṃ
vā   maggaṃ   bhāveyyaṃ   asacchikataṃ   vā   nirodhaṃ   sacchikareyyanti  yo
tattha   chando   ca   vāyāmo   ca  ussāho  ca  ussoḷhī  ca  thāmo
ca    appaṭivānī    ca    satisampajaññañca   ātappaṃ   padhānaṃ   adhiṭṭhānaṃ
anuyogo     appamādo    kusalesu    dhammesūti    virame    kukkuccā
nappamajjeyya.
     [748]   Athāsanesu   sayanesu   appasaddesu   bhikkhu  vihareyyāti
athāti    padasandhi    .pe.   āsanaṃ   vuccati   yattha   nisīdati   mañco
pīṭhaṃ     bhisi     taṭṭikā    cammakhaṇḍo    tiṇasanthāro    paṇṇasanthāro
palāsasanthāro    .   sayanaṃ   vuccati   senāsanaṃ   vihāro   aḍḍhayogo
pāsādo    hammiyaṃ    guhāti   athāsanesu   sayanesu   .   appasaddesu
bhikkhu     vihareyyāti     appasaddesu    appanigghosesu    vijanavātesu
manussarāhaseyyakesu   paṭisallānasārūpesu  senāsanesu  careyya  vihareyya
iriyeyya    vatteyya    pāleyya   yapeyya   yāpeyyāti   athāsanesu
sayanesu appasaddesu bhikkhu vihareyya. Tenāha bhagavā
                 jhāyī na pādalolassa
                 virame kukkuccā nappamajjeyya
                 Athāsanesu sayanesu
                 appasaddesu bhikkhu vihareyyāti.
     [749] Niddaṃ na bahulīkareyya
                 jāgariyaṃ bhajeyya ātāpī
                 tandiṃ māyaṃ hasaṃ khiḍḍaṃ
                 methunaṃ vippajahe savibhūsaṃ.
     [750]   Niddaṃ  na  bahulīkareyyāti  rattindivaṃ  chakoṭṭhāsaṃ  karitvā
pañcakoṭṭhāsaṃ   jāgareyya   1-  ekakoṭṭhāsaṃ  nippajjeyyāti  niddaṃ  na
bahulīkareyya.
     [751]   Jāgariyaṃ  bhajeyya  ātāpīti  idha  bhikkhu  divasaṃ  caṅkamena
nisajjāya   āvaraṇīyehi   dhammehi   cittaṃ   parisodheyya   rattiyā  paṭhamaṃ
yāmaṃ   caṅkamena   nisajjāya   āvaraṇīyehi   dhammehi  cittaṃ  parisodheyya
rattiyā    majjhimaṃ    yāmaṃ   dakkhiṇena   passena   sīhaseyyaṃ   kappeyya
pāde   pādaṃ   accādhāya   sato  sampajāno  uṭṭhānasaññaṃ  manasikaritvā
rattiyā   pacchimaṃ   yāmaṃ   paccuṭṭhāya   caṅkamena  nisajjāya  āvaraṇīyehi
dhammehi    cittaṃ    parisodheyya    .   jāgariyaṃ   bhajeyyāti   jāgariyaṃ
bhajeyya   sambhajeyya   [2]-   paṭiseveyyāti   jāgariyaṃ   bhajeyya  .
Ātāpīti   ātappaṃ   vuccati  viriyaṃ  yo  cetasiko  viriyārambho  nikkamo
parakkamo    uyyāmo   vāyāmo   ussāho   ussoḷhī   thāmo   dhiti
asithilaparakkamatā    anikkhittacchandatā    anikkhittadhuratā    dhurasampaggāho
@Footnote: 1 Ma. paṭipajjeyya. 2 Ma. seveyya niseveyya saṃseveyya.
Viriyaṃ   viriyindriyaṃ   viriyabalaṃ  sammāvāyāmo  iminā  ātāpena  upeto
samupeto    upagato    samupagato   upapanno   samupapanno   samannāgato
so vuccati ātāpīti jāgariyaṃ bhajeyya ātāpī.
     [752]   Tandiṃ   māyaṃ   hasaṃ   khiḍḍaṃ  methunaṃ  vippajahe  savibhūsanti
tandīti   yā   tandi   tandiyanā   tandiyitattaṃ   tandimanattaṃ  1-  ālasiyaṃ
ālasāyanā  ālasāyitattaṃ  ayaṃ  2-  vuccati  tandi . Māyāti 2- māyā
vuccati   vañcanikā   cariyā   .   idhekacco  kāyena  duccaritaṃ  caritvā
vācāya  duccaritaṃ  caritvā  manasā  duccaritaṃ  caritvā  tassa paṭicchādanahetu
pāpikaṃ   icchaṃ   pahadati  3-  mā  maṃ  jaññāti  icchati  mā  maṃ  jaññāti
saṅkappeti   mā   maṃ  jaññāti  vācaṃ  bhāsati  mā  maṃ  jaññāti  kāyena
parakkamati   .   yā   evarūpā   māyā  māyāvitā  accasarā  vañcanā
nikati    nikiraṇā    niharaṇā    pariharaṇā   gūhanā   parigūhanā   chādanā
paricchādanā    anuttānīkammaṃ    anāvikammaṃ    vocchādanā    pāpakiriyā
ayaṃ  vuccati  māyā  .  hasanti  idhekacco  ativelaṃ  dantavidaṃsakaṃ  hasati.
Vuttaṃ   hetaṃ   bhagavatā   kumārakamidaṃ   bhikkhave   ariyassa   vinaye  yadidaṃ
ativelaṃ dantavidaṃsakaṃ hasitanti.
     {752.1}  Khiḍḍāti  dve  khiḍḍā  kāyikā  ca  khiḍḍā  vācasikā
ca khiḍḍā.
     {752.2}  Katamā  kāyikā  khiḍḍā  .  hatthīhipi  kīḷanti assehipi
kīḷanti   rathehipi  kīḷanti  dhanūhipi  kīḷanti  aṭṭhapadehipi  kīḷanti  dasapadehipi
kīḷanti    ākāsehipi    kīḷanti    parihārapathehipi   kīḷanti   santikāyapi
@Footnote: 1 Ma. tandimanakatā. 2 Ma. ime pāṭhā na dissanti. 3 Ma. Yu. panidahati.
Kīḷanti     khalikāyapi    kīḷanti    ghaṭikāyapi    kīḷanti    salākahatthenapi
kīḷanti   akkhenapi   kīḷanti   paṅkacīrenapi   kīḷanti   vaṅkakenapi   kīḷanti
mokkhacikāyapi    kīḷanti   ciṅgulakenapi   kīḷanti   pattāḷhakenapi   kīḷanti
rathakenapi   kīḷanti   dhanukenapi   kīḷanti  akkharikāyapi  kīḷanti  manesikāyapi
kīḷanti yathāvajjenapi kīḷanti ayaṃ kāyikā khiḍḍā.
     {752.3}   Katamā   vācasikā  khiḍḍā  .  mukhabheriyaṃ  mukhāḷambadaṃ
mukhadeṇḍimakaṃ   1-   mukhavalimakaṃ  mukhabheruḷakaṃ  mukhadaddarikaṃ  nāṭikaṃ  lāsaṃ  2-
gītaṃ davakammaṃ ayaṃ vācasikā khiḍḍā.
     {752.4}   Methunadhammo  nāma  yo  so  asaddhammo  gāmadhammo
vasaladhammo    duṭṭhullo   odakantiko   rahasso   dvayadvayasamāpatti  .
Kiṃkāraṇā    vuccati    methunadhammo   .   ubhinnaṃ   rattānaṃ   sārattānaṃ
avassutānaṃ   pariyuṭṭhitānaṃ   pariyādinnacittānaṃ   ubhinnaṃ   sadisānaṃ  dhammoti
taṃkāraṇā  vuccati  methunadhammo  .  yathā  ubho  kalahakārakā  [3]- ubho
bhaṇḍanakārakā    ubho    bhassakārakā    ubho    vivādakārakā    ubho
adhikaraṇakārakā   ubho   vādino   ubho  sallāpakā  methunakāti  vuccanti
evameva    ubhinnaṃ    rattānaṃ    sārattānaṃ   avassutānaṃ   pariyuṭṭhitānaṃ
pariyādinnacittānaṃ    ubhinnaṃ    sadisānaṃ    dhammoti    taṃkāraṇā   vuccati
methunadhammo.
     {752.5}  Vibhūsāti  dve  vibhūsā  atthi  āgāriyassa vibhūsā atthi
pabbajitassa vibhūsā.
     {752.6}  Katamā āgāriyassa vibhūsā. Kesā ca massu ca mālā ca
@Footnote: 1 Ma. mukhabherikaṃ mukhālambaraṃ mukhabiṇḍimakaṃ. 2 Ma. nāṭakaṃ lāpaṃ. 3 Ma. methunakāti
@vuccanti.
Gandhā  ca  vilepanā  ca  ābharaṇā  ca  pilandhanā  ca  vatthañca pasādhanañca
veṭṭhanañca    ucchādanaṃ    parimaddanaṃ    nhāpanaṃ    sambāhanaṃ    ādāsaṃ
añjanaṃ   mālāvilepanaṃ   mukhacuṇṇakaṃ   mukhalepaṃ  hatthabandhaṃ  vasikkhābandhaṃ  1-
daṇḍaṃ   nāliyaṃ   khaggaṃ   chattaṃ   citrā  upāhanā  uṇhisaṃ  maṇi  vālavījanī
odātāni vatthāni dīgharassāni 2-  iti vā ayaṃ āgāriyassa vibhūsā.
     {752.7} Katamā pabbajitassa vibhūsā. Cīvaramaṇḍanā pattamaṇḍanā [3]-
imassa   vā   pūtikāyassa   bāhirānaṃ   parikkhārānaṃ   maṇḍanā   vibhūsanā
keḷanā   parikeḷanā   gedhikatā   gedhitattaṃ  capalanā  4-  cāpalyaṃ  ayaṃ
pabbajitassa vibhūsā.
     {752.8}  Tandiṃ  māyaṃ hasaṃ khiḍḍaṃ methunaṃ vippajahe savibhūsanti tandiñca
māyañca   hasañca   khiḍḍañca   methunadhammañca   savibhūsaṃ  saparivāraṃ  saparibhaṇḍaṃ
saparikkhāraṃ    pajaheyya   vinodeyya   byantīkareyya   anabhāvaṅgameyyāti
tandiṃ māyaṃ hasaṃ khiḍḍaṃ methunaṃ vippajahe savibhūsaṃ. Tenāha bhagavā
                 niddaṃ na bahulīkareyya
                 jāgariyaṃ bhajeyya ātāpī
                 tandiṃ māyaṃ hasaṃ khiḍḍaṃ
                 methunaṃ vippajahe savibhūsanti.
     [753] Āthabbaṇaṃ supinaṃ lakkhaṇaṃ
                 no vidahe athopi nakkhattaṃ
@Footnote: 1 Ma. sikhābandhaṃ. 2 Ma. dīghadasāni. 3 Ma. senāsanamaṇḍanā. 4 Ma. capalatā.
                 Virudañca 1- gabbhakaraṇaṃ
                 tikicchaṃ māmako na seveyya.
     [754]   Āthabbaṇaṃ  supinaṃ  lakkhaṇaṃ  no  vidahe  athopi  nakkhattanti
āthabbaṇikā   āthabbaṇaṃ   payojenti   nagare   vā   ruddhe   saṅgāme
vā    paccupaṭṭhite    paccatthikesu    paccāmittesu   ītiṃ   uppādenti
upaddavaṃ   uppādenti   rogaṃ   uppādenti   sulaṃ  2-  karonti  visūcikaṃ
karonti   pajjarakaṃ   karonti   pakkhandikaṃ   karonti   evaṃ   āthabbaṇikā
āthabbaṇaṃ payojenti.
     {754.1}   Supinapāṭhakā   supinaṃ   ādisanti   yo   pubbaṇhasamayaṃ
supinaṃ   passati   evaṃ   vipāko  hoti  yo  majjhantikasamayaṃ  supinaṃ  passati
evaṃ   vipāko   hoti   yo  sāyaṇhasamayaṃ  supinaṃ  passati  evaṃ  vipāko
hoti  yo  purime  yāme  yo  majjhime  yāme  yo  pacchime yāme yo
dakkhiṇena   passena   nipanno   yo   vāmena   passena   nipanno  yo
uttānanipanno   yo   avakujjanipanno   yo   candaṃ   passati  yo  suriyaṃ
passati   yo   mahāsamuddaṃ   passati   yo   sinerupabbatarājaṃ  passati  yo
hatthiṃ   passati   yo  assaṃ  passati  yo  rathaṃ  passati  yo  pattiṃ  passati
yo    senābyūhaṃ    passati    yo   ārāmarāmaṇeyyakaṃ   passati   yo
vanarāmaṇeyyakaṃ     passati     yo     bhūmirāmaṇeyyakaṃ    passati    yo
pokkharaṇirāmaṇeyyakaṃ   passati   evaṃ   vipāko  hoti  evaṃ  supinapāṭhakā
supinaṃ    ādisanti    .   lakkhaṇapāṭhakā   lakkhaṇaṃ   ādisanti   maṇilakkhaṇaṃ
@Footnote: 1 Po. Ma. virutañca. 2 Ma. Yu. sūlaṃ.
Daṇḍalakkhaṇaṃ      vatthalakkhaṇaṃ      asilakkhaṇaṃ      usulakkhaṇaṃ     dhanulakkhaṇaṃ
āvudhalakkhaṇaṃ     itthīlakkhaṇaṃ    purisalakkhaṇaṃ    kumārīlakkhaṇaṃ    kumāralakkhaṇaṃ
dāsīlakkhaṇaṃ     dāsalakkhaṇaṃ     hatthilakkhaṇaṃ     assalakkhaṇaṃ     mahisalakkhaṇaṃ
usabhalakkhaṇaṃ      [1]-      ajalakkhaṇaṃ     meṇḍalakkhaṇaṃ     kukkuṭalakkhaṇaṃ
vaṭṭakalakkhaṇaṃ        godhālakkhaṇaṃ       kaṇṇikālakkhaṇaṃ       kacchapalakkhaṇaṃ
migalakkhaṇaṃ iti vā 2- evaṃ lakkhaṇapāṭhakā lakkhaṇaṃ ādisanti.
     {754.2}    Nakkhattapāṭhakā    nakkhattaṃ    ādisanti   aṭṭhavīsati
nakkhattāni    iminā    nakkhattena    gharapaveso    kattabbo    iminā
nakkhattena     makuṭaṃ     bandhitabbaṃ    iminā    nakkhattena    vāreyyaṃ
kāretabbaṃ    iminā    nakkhattena    vījanihāro    kattabbo    iminā
nakkhattena    gharavāso    kattabboti    3-    evaṃ    nakkhattapāṭhakā
nakkhattaṃ    ādisanti    .    āthabbaṇaṃ   supinaṃ   lakkhaṇaṃ   no   vidahe
athopi    nakkhattanti    āthabbaṇañca    supinañca   lakkhaṇañca   nakkhattañca
no   vidaheyya   na   careyya  na  samācareyya  na  samādāya  vatteyya
athavā   na   gaṇheyya   na  uggaṇheyya  na  dhāreyya  na  upadhāreyya
na    upalakkheyya   na   yojeyyāti   āthabbaṇaṃ   supinaṃ   lakkhaṇaṃ   no
vidahe athopi nakkhattaṃ.
     [755]   Virudañca   gabbhakaraṇaṃ   tikicchaṃ   māmako  na  seveyyāti
virudaṃ   vuccati   migacakkaṃ   4-   .   migacakkapāṭhakā  migacakkaṃ  ādisanti
sakuṇānaṃ  vā  catuppadānaṃ  vā  rudaṃ vassitaṃ jānanti 5- evaṃ migacakkapāṭhakā
migacakkaṃ    ādisanti    .    gabbhakaraṇīyā    gabbhaṃ    saṇṭhapenti   .
@Footnote: 1 Ma. goṇalakkhaṇaṃ. Yu. golakkhaṇaṃ. 2 Ma. vāti. 3 saṃvāso gantabboti.
@4 Ma. migavakkaṃ. sabbattha evameva. 5 Ma. jānantīti.
Dvīhi   kāraṇehi   gabbho   na   saṇṭhāti   pāṇakehi   vā  vātakuppehi
vā  .  pāṇakānaṃ  vā  vātakuppānaṃ  vā  paṭighātāya  osathaṃ  denti 1-
evaṃ   gabbhakaraṇīyā   gabbhaṃ   saṇṭhapenti   .   tikicchāti  pañca  tikicchā
sālākiyaṃ  sallakattiyaṃ  kāyatikicchiyaṃ  bhūtiyaṃ  komārakavejjaṃ  2-. Māmakoti
buddhamāmako   dhammamāmako   saṅghamāmako   so   vā   bhagavantaṃ  mamāyati
bhagavā vā taṃ puggalaṃ pariggaṇhāti.
     {755.1}  Vuttaṃ  hetaṃ  bhagavatā ye te bhikkhave bhikkhū kuhā thaddhā
lapā   siṅgī  unnaḷā  asamāhitā  na  me  te  bhikkhave  bhikkhū  māmakā
apagatā  ca  te  bhikkhū  bhikkhave  imasmā  dhammavinayā na ca te 3- imasmiṃ
dhammavinaye  vuḍḍhiṃ  virūḷhiṃ  vepullaṃ  āpajjanti  ye  ca  kho  te bhikkhave
bhikkhū  nikkuhā  nillapā  dhīrā  athaddhā  susamāhitā te ca kho me bhikkhave
bhikkhū  māmakā  anapagatā  ca  te  [4]-  bhikkhū  imasmā  dhammavinayā te
ca [5]- imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjantīti.
         Kuhā thaddhā lapā siṅgī     unnaḷā asamāhitā
         na te dhamme virūhanti         sammāsambuddhadesite
         nikkuhā nillapā dhīrā      athaddhā susamāhitā
         te ve dhamme virūhanti         sammāsambuddhadesiteti.
     {755.2}  Virudañca gabbhakaraṇaṃ tikicchaṃ māmako na seveyyāti virudañca
gabbhakaraṇañca   tikicchañca   māmako   na   seveyya   na   niseveyya  na
paṭiseveyya   na   careyya   na   samācareyya   na  samādāya  vatteyya
@Footnote: 1 Ma. dentīti. 2 Ma. komārabhaccaṃ. 3-5 Ma. Yu. bhikkhū. 4 Po. Ma. bhikkhave.
Athavā   na   gaṇheyya   na  uggaṇheyya  na  dhāreyya  na  upadhāreyya
na    upalakkheyya    nappayujjeyyāti    virudañca    gabbhakaraṇaṃ    tikicchaṃ
māmako na seveyya. Tenāha bhagavā
                 āthabbaṇaṃ supinaṃ lakkhaṇaṃ
                 no vidahe athopi nakkhattaṃ
                 virudañca gabbhakaraṇaṃ
                 tikicchaṃ māmako na seveyyāti.
     [756] Nindāya nappavedheyya
                 na uṇṇameyya pasaṃsito bhikkhu
                 lobhaṃ saha macchariyena
                 kodhaṃ pesuṇiyañca panūdeyya.
     [757]   Nindāya   nappavedheyyāti   idhekacce   bhikkhuṃ  nindanti
jātiyā   vā   gottena   vā   kolaputtikena   vā   vaṇṇapokkharatāya
vā   dhanena   vā   ajjhenena   vā  kammāyatanena  vā  sippāyatanena
vā   vijjaṭṭhānena   vā  sutena  vā  paṭibhāṇena  vā  aññataraññatarena
vā   vatthunā   nindanti   garahanti   upavadanti   .   nindito   garahito
upavadito    nindāya   garahāya   upavādena   akittiyā   avaṇṇahārikāya
na  vedheyya  nappavedheyya  na  sampavedheyya  na  taseyya  na uttaseyya
na    parittaseyya   na   bhāyeyya   na   santāsaṃ   āpajjeyya   abhiru
assa    acchambhī    anutrāsī   apalāyī   pahīnabhayabheravo   vigatalomahaṃso
Vihareyyāti nindāya nappavedheyya.
     [758]   Na   uṇṇameyya   pasaṃsito   bhikkhūti   idhekacce   bhikkhuṃ
pasaṃsanti    jātiyā    vā    .pe.   aññataraññatarena   vā   vatthunā
pasaṃsanti    thomenti    kittenti    vaṇṇenti   .   pasaṃsito   thomito
kittito    vaṇṇito    pasaṃsāya    thomanena    kittiyā    vaṇṇahārikāya
uṇṇatiṃ   na   kareyya   uṇṇamaṃ   na   kareyya  mānaṃ  na  kareyya  thambhaṃ
na    kareyya    na   tena   thaddho   assa   patthaddho   paggahitasiroti
na uṇṇameyya pasaṃsito bhikkhu.
     [759]   Lobhaṃ   saha   macchariyena  kodhaṃ  pesuṇiyañca  panūdeyyāti
lobhoti    yo    lobho   lubbhanā   lubbhitattaṃ   sārāgo   sārajjanā
sārajjitattaṃ    abhijjhā    lobho    akusalamūlaṃ   .   macchariyanti   pañca
macchariyāni    āvāsamacchariyaṃ    .pe.   gāho   vuccati   macchariyaṃ  .
Kodhoti   yo   cittassa   āghāto  paṭighāto  paṭighaṃ  paṭivirodho  kopo
pakopo   sampakopo   doso   padoso   sampadoso  cittassa  byāpatti
manopadoso   kodho   kujjhanā   kujjhitattaṃ   doso   dussanā  dussitattaṃ
byāpatti   byāpajjanā   byāpajjitattaṃ   virodho   paṭivirodho   caṇḍikkaṃ
assuropo   anattamanatā  cittassa  .  pesuṇiyanti  idhekacco  pisuṇavāco
hoti    ito   sutvā   amutra   akkhātā   imesaṃ   bhedāya   amutra
vā   sutvā   imesaṃ   akkhātā   amūsaṃ   bhedāya  iti  samaggānaṃ  vā
bhettā   bhinnānaṃ   vā   anuppadātā  vaggārāmo  vaggarato  vagganandī
Vaggakaraṇiṃ   vācaṃ   bhāsitā  hoti  idaṃ  vuccati  pesuññaṃ  .  apica  dvīhi
kāraṇehi   pesuññaṃ  upasaṃharati  piyakamyatāya  vā  bhedādhippāyo  vā .
Kathaṃ   piyakamyatāya   pesuññaṃ   upasaṃharati   .   imassa   piyo  bhavissāmi
manāpo    bhavissāmi    vissāsiko   bhavissāmi   abbhantariko   bhavissāmi
suhadayo   bhavissāmīti   evaṃ   piyakamyatāya   pesuññaṃ  upasaṃharati  .  kathaṃ
bhedādhippāyo pesuññaṃ upasaṃharati.
     {759.1}  Kathaṃ  ime  nānā  assu vinā assu vaggā assu dvidhā
assu   dvejjhā   assu   dvepakkhā  assu  bhijjeyyuṃ  na  samāgaccheyyuṃ
dukkhaṃ  na  phāsu  vihareyyunti  evaṃ  bhedādhippāyo  pesuññaṃ  upasaṃharati.
Lobhaṃ    saha    macchariyena   kodhaṃ   pesuṇiyañca   panūdeyyāti   lobhañca
macchariyañca    kodhañca    pesuññañca   panūdeyya   pajaheyya   vinodeyya
byantīkareyya    anabhāvaṅgameyyāti    lobhaṃ    saha   macchariyena   kodhaṃ
pesuṇiyañca panūdeyya. Tenāha bhagavā
                 nindāya nappavedheyya
                 na uṇṇameyya pasaṃsito bhikkhu
                 lobhaṃ saha macchariyena
                 kodhaṃ pesuṇiyañca panūdeyyāti.
     [760] Kayavikkaye na tiṭṭheyya
                 upavādaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci
                 gāme ca nābhisajjeyya
                 lābhakamyā janaṃ na lāpayeyya.
     [761]   Kayavikkaye   na   tiṭṭheyyāti   ye  kayavikkayā  vinaye
paṭikkhittā   na   te   imasmiṃ   atthe  adhippetā  .  kathaṃ  kayavikkaye
tiṭṭhati   .   pañcannaṃ   saddhiṃ   pattaṃ  vā  cīvaraṃ  vā  aññaṃ  vā  kiñci
parikkhāraṃ   vañcaniyaṃ   vā   karonto  udayaṃ  vā  patthayanto  parivatteti
evaṃ   kayavikkaye   tiṭṭhati  .  kathaṃ  kayavikkaye  na  tiṭṭhati  .  pañcannaṃ
saddhiṃ   pattaṃ   vā  cīvaraṃ  vā  aññaṃ  vā  kiñci  parikkhāraṃ  na  vañcaniyaṃ
vā   karonto  na  udayaṃ  vā  patthayanto  parivatteti  evaṃ  kayavikkaye
na   tiṭṭhati   .   kayavikkaye  na  tiṭṭheyyāti  kayavikkaye  na  tiṭṭheyya
na    santiṭṭheyya    kayavikkayaṃ    pajaheyya   vinodeyya   byantīkareyya
anabhāvaṅgameyya    kayavikkayā    ārato    assa    virato   paṭivirato
nikkhanto   nissaṭṭho   vippamutto   visaññutto   vimariyādikatena  cetasā
vihareyyāti kayavikkaye na tiṭṭheyya.
     [762]  Upavādaṃ  bhikkhu  na  kareyya  kuhiñcīti  katame  upavādakarā
kilesā    .    santeke    samaṇabrāhmaṇā   iddhimanto   dibbacakkhukā
paracittaviduno    te    dūratopi    passanti   āsannāpi   na   dissanti
cetasāpi   cittaṃ   pajānanti   .   devatāpi   kho  santi  iddhimantiniyo
dibbacakkhukā    paracittaviduniyo    tā    dūratopi   passanti   āsannāpi
na   dissanti   cetasāpi   cittaṃ   pajānanti   .  te  oḷārikehi  vā
kilesehi  majjhimehi  vā  kilesehi  sukhumehi  vā  kilesehi upavadeyyuṃ.
Katame   oḷārikā   kilesā   .  kāyaduccaritaṃ  vacīduccaritaṃ  manoduccaritaṃ
Ime   vuccanti   oḷārikā   kilesā  .  katame  majjhimā  kilesā .
Kāmavitakko   byāpādavitakko   vihiṃsāvitakko   ime   vuccanti  majjhimā
kilesā   .   katame   sukhumā   kilesā  .  ñātivitakko  janapadavitakko
amaravitakko      parānuddayatāpaṭisaññutto     vitakko     lābhasakkāra-
silokapaṭisaññutto      vitakko      anavaññattipaṭisaññutto     vitakko
ime   vuccanti   sukhumā   kilesā  .  te  oḷārikehi  vā  kilesehi
majjhimehi vā kilesehi sukhumehi vā kilesehi upavadeyyuṃ 1-.
     {762.1}  Upavādaṃ  na  kareyya upavādakare kilese na kareyya na
janeyya   na   sañjaneyya  na  nibbatteyya  nābhinibbatteyya  upavādakare
kilese     pajaheyya    vinodeyya    byantīkareyya    anabhāvaṅgameyya
upavādakarehi  kilesehi  ārato  assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭṭho
vippamutto   visaññutto   vimariyādikatena  cetasā  vihareyya  .  kuhiñcīti
kuhiñci   kimhici   katthaci   ajjhattaṃ   vā   bahiddhā  vā  ajjhattabahiddhā
vāti upavādaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci.
     [763]  Gāme  ca  nābhisajjeyyāti  kathaṃ  gāme  sajjati  .  idha
bhikkhu   gāme   gihīhi   saṃsaṭṭho   viharati   sahanandī   sahasokī   sukhitesu
sukhito   dukkhitesu   dukkhito  uppannesu  kiccakaraṇīyesu  attanā  voyogaṃ
āpajjati   evampi   gāme   sajjati   .   athavā   bhikkhu  pubbaṇhasamayaṃ
nivāsetvā  pattacīvaramādāya  gāmaṃ  vā  nigamaṃ  vā  piṇḍāya pāvisati 2-
arakkhiteneva    kāyena    arakkhitāya   vācāya   arakkhitena   cittena
@Footnote: 1 Ma. upavadeyya. 2 Po. Ma. pavisati. ito paraṃ evaṃ ñātabbaṃ.
Anupaṭṭhitāya   satiyā   asaṃvutehi   indriyehi   so  tatra  tatra  sajjati
tatra   tatra   gaṇhāti   tatra   tatra   bajjhati  tatra  tatra  anayabyasanaṃ
āpajjati   evampi  gāme  sajjati  .  kathaṃ  gāme  na  sajjati  .  idha
bhikkhu   gāme   gihīhi   asaṃsaṭṭho   viharati  na  sahanandī  na  sahasokī  na
sukhitesu   sukhito   na   dukkhitesu   dukkhito   uppannesu   kiccakaraṇīyesu
na attanā voyogaṃ āpajjati evampi gāme na sajjati.
     {763.1}     Athavā     bhikkhu     pubbaṇhasamayaṃ    nivāsetvā
pattacīvaramādāya    gāmaṃ    vā    nigamaṃ    vā    piṇḍāya    pāvisati
rakkhiteneva    kāyena    rakkhitāya    vācāya    rakkhitena    cittena
upaṭṭhitāya    satiyā    saṃvutehi   indriyehi   so   tatra   tatra   na
sajjati   tatra   tatra   na   gaṇhāti   tatra   tatra   na  bajjhati  tatra
tatra   na   anayabyasanaṃ   āpajjati   evampi   gāme   na   sajjati .
Gāme   ca   nābhisajjeyyāti   gāme   na  sajjeyya  na  gaṇheyya  na
bajjheyya    na    palibajjheyya    agiddho   assa   agadhito   amucchito
anajjhopanno   vītagedho   vigatagedho   cattagedho   .pe.  brahmabhūtena
attanā vihareyyāti gāme ca nābhisajjeyya.
     [764]   Lābhakamyā   janaṃ   na  lāpayeyyāti  katamā  lapanā .
Lābhasakkārasilokasannissitassa          pāpicchassa         icchāpakatassa
āmisacakkhukassa  lokadhammagarukassa  yā  paresaṃ  ālapanā  lapanā  sallapanā
ullapanā  samullapanā  unnahanā  samunnahanā  ukkāpanā  samukkāpanā  1-
anuppiyabhāṇitā   pātukamyatā   muggasūpatā   pāribhaṭyatā   parapiṭṭhimaṃsikatā
@Footnote: 1 Ma. ukkācanā samukkācanā.
Yā   tattha   saṇhavācakatā  sakhilavācakatā  mettavācakatā  apharusavācakatā
ayaṃ  vuccati  lapanā  .  apica  dvīhi  kāraṇehi  janaṃ lapati attānaṃ vā nīcaṃ
ṭhapento  paraṃ  uccaṃ  ṭhapento  janaṃ  lapati attānaṃ vā uccaṃ ṭhapento paraṃ
nīcaṃ ṭhapento janaṃ lapati.
     {764.1}  Kathaṃ  attānaṃ  nīcaṃ  ṭhapento  paraṃ  uccaṃ ṭhapento janaṃ
lapati   .   tumhe   me   bahūpakārā   ahaṃ   tumhe   nissāya  labhāmi
cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ        yepi        me
aññe   dātuṃ   vā   kātuṃ   vā   maññanti   tumhe   nissāya  tumhe
sampassantā    yampi   [1]-   purāṇaṃ   mātāpitikaṃ   nāmadheyyaṃ   tampi
me    antarahitaṃ   tumhehi   ahaññāyāmi   asukassa   kulupako   asukāya
kulupakoti evaṃ attānaṃ nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento janaṃ lapati.
     {764.2}  Kathaṃ  attānaṃ  uccaṃ  ṭhapento  paraṃ  nīcaṃ ṭhapento janaṃ
lapati  .  ahaṃ  tumhākaṃ  bahūpakāro  tumhe  maṃ  āgamma  buddhaṃ saraṇaṃ gatā
dhammaṃ    saraṇaṃ   gatā   saṅghaṃ   saraṇaṃ   gatā   pāṇātipātā   paṭiviratā
adinnādānā    paṭiviratā    kāmesumicchācārā   paṭiviratā   musāvādā
paṭiviratā     surāmerayamajjapamādaṭṭhānā    paṭiviratā    ahaṃ    tumhākaṃ
uddesaṃ   demi   paripucchaṃ  demi  uposathaṃ  ācikkhāmi  navakammaṃ  adhiṭṭhāmi
atha   ca  pana  tumhe  maṃ  ussajjitvā  2-  aññe  sakkarotha  garukarotha
mānetha  pūjethāti  evampi  attānaṃ  uccaṃ  ṭhapento  paraṃ  nīcaṃ ṭhapento
janaṃ lapati.
@Footnote: 1 Ma. me. 2 Po. Ma. ujjhitvā.
     {764.3} Lābhakamyā janaṃ na lāpayeyyati lābhahetu [1]-  lābhakāraṇā
lābhābhinibbattiyā  lābhaṃ  paripācento  janaṃ  na  lapayeyya  lapanaṃ pajaheyya
vinodeyya  byantīkareyya  anabhāvaṅgameyya  ālapanā  2-  ārato  assa
virato    paṭivirato    nikkhanto    nissaṭṭho    vippamutto   visaññutto
vimariyādikatena  cetasā  vihareyyāti  lābhakamyā  janaṃ  na  lāpayeyya .
Tenāha bhagavā
                kayavikkaye na tiṭṭheyya
                upavādaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci
                gāme ca nābhisajjeyya
                lābhakamyā janaṃ na lāpayeyyāti.
     [765] Na ca katthitā 3- siyā bhikkhu
                na ca vācaṃ payuttaṃ bhāseyya
                pāgabbhiyaṃ na sikkheyya
                kathaṃ viggāhikaṃ na kathayeyya.
     [766]  Na  ca  katthitā  siyā  bhikkhūti idhekacco katthī hoti vikatthī
so    katthati   [4]-   ahamasmi   sīlasampannoti   vā   vattasampannoti
vā    sīlabbattasampannoti    vā    jātiyā    vā    gottena   vā
kolaputtikena   vā   vaṇṇapokkharatāya  vā  dhanena  vā  ajjhenena  vā
kammāyatanena   vā   sippāyatanena  vā  vijjaṭṭhānena  vā  sutena  vā
paṭibhāṇena     vā    aññataraññatarena    vā    vatthunā    uccākulā
@Footnote: 1 Ma. lābhapaccayā. 2 Ma. lapanā. 3 Ma. katthiko. 4 Ma. vikatthati.
Pabbajitoti    vā    mahābhogakulā    pabbajitoti   vā   uḷārabhogakulā
pabbajitoti    vā   suttantikoti   vā   vinayadharoti   vā   dhammakathikoti
vā    āraññikoti    vā    .pe.   nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā
lābhīti   vā   katthati  vikatthati  .  evaṃ  [1]-  na  vikattheyya  vikatthaṃ
pajaheyya     vinodeyya    byantīkareyya    anabhāvaṅgameyya    katthanā
ārato   assa   virato   paṭivirato   nikkhanto   nissaṭṭho   vippamutto
visaññutto   vimariyādikatena   cetasā   vihareyyāti   na   ca   katthitā
siyā bhikkhu.
     [767]  Na  ca  vācaṃ  payuttaṃ  bhāseyyāti  katamā  payuttavācā.
Idhekacco   cīvarapayuttaṃ   vācaṃ   bhāsati   piṇḍapātapayuttaṃ   vācaṃ  bhāsati
senāsanapayuttaṃ     vācaṃ     bhāsati     gilānapaccayabhesajjaparikkhārapayuttaṃ
vācaṃ  bhāsati  ayaṃ  vuccati  payuttavācā  .  athavā cīvarahetu piṇḍapātahetu
senāsanahetu          gilānapaccayabhesajjaparikkhārahetu         saccampi
bhaṇati    musāpi    bhaṇati   pisuṇampi   bhaṇati   apisuṇampi   bhaṇati   pharusampi
bhaṇati    apharusampi    bhaṇati    samphappalāpampi    bhaṇati   asamphappalāpampi
bhaṇati    mantāpi    vācaṃ   bhāsati   ayampi   vuccati   payuttavācā  .
Athavā   pasannacitto   paresaṃ   dhammaṃ   deseti   aho  vata  me  dhammaṃ
suṇeyyuṃ   sutvā   ca   dhammaṃ   pasīdeyyuṃ  pasannā  ca  me  pasannākāraṃ
kareyyunti   ayaṃ   vuccati   payuttavācā   .   na   ca   vācaṃ   payuttaṃ
bhāseyyāti    antamaso   dhammadesanāvācaṃ   upādāya   payuttavācaṃ   na
@Footnote: 1 Ma. na kattheyya. 2 Ma. katthaṃ.
Bhāseyya   na   katheyya   na   bhaṇeyya   na   dīpayeyya  na  vohareyya
payuttavācaṃ    pajaheyya    vinodeyya    byantīkareyya   anabhāvaṅgameyya
payuttavācāya   ārato   assa   virato   paṭivirato  nikkhanto  nissaṭṭho
vippamutto    visaññutto    vimariyādikatena   cetasā   vihareyyāti   na
ca vācaṃ payuttaṃ bhāseyya.
     [768]  Pāgabbhiyaṃ  na  sikkheyyāti  pāgabbhiyanti  tīṇi  pāgabbhiyāni
kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ cetasikaṃ pāgabbhiyaṃ.
     {768.1}   Katamaṃ   kāyikaṃ  pāgabbhiyaṃ  .  idhekacco  saṅghagatopi
kāyikaṃ    pāgabbhiyaṃ   dasseti   gaṇagatopi   kāyikaṃ   pāgabbhiyaṃ   dasseti
bhojanasālāyapi    kāyikaṃ    pāgabbhiyaṃ    dasseti   jantāgharepi   kāyikaṃ
pāgabbhiyaṃ     dasseti    udakatitthepi    kāyikaṃ    pāgabbhiyaṃ    dasseti
antaragharaṃ     pavisantopi    kāyikaṃ    pāgabbhiyaṃ    dasseti    antaragharaṃ
paviṭṭhopi kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.
     {768.2}  Kathaṃ  saṅghagato  kāyikaṃ  pāgabbhiyaṃ dasseti. Idhekacco
saṅghagato    acittikārakato    there    bhikkhū    ghaṭṭayantopi    tiṭṭhati
ghaṭṭayantopi    nisīdati    puratopi   tiṭṭhati   puratopi   nisīdati   uccepi
āsane    nisīdati    sasīsaṃ    pārupitvāpi    nisīdati    ṭhitakopi   bhaṇati
bāhāvikkhepakopi bhaṇati evaṃ saṅghagato kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.
     {768.3} Kathaṃ gaṇagato kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. Idhekacco gaṇagato
acittikārakato   therānaṃ   bhikkhūnaṃ   anupāhanānaṃ  caṅkamantānaṃ  saupāhano
Caṅkamati   nīce   caṅkame  caṅkamantānaṃ  ucce  caṅkame  caṅkamati  chamāyaṃ
caṅkamantānaṃ    caṅkame    caṅkamati   ghaṭṭayantopi   tiṭṭhati   ghaṭṭayantopi
nisīdati   puratopi   tiṭṭhati   puratopi   nisīdati   uccepi  āsane  nisīdati
sasīsaṃ    pārupitvāpi    nisīdati    ṭhitakopi    bhaṇati    bāhāvikkhepakopi
bhaṇati evaṃ gaṇagato kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.
     {768.4}  Kathaṃ bhojanasālāya kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. Idhekacco
bhojanasālāya   acittikārakato   there   bhikkhū  anūpakhajja  nisīdati  navepi
bhikkhū    āsanena    paṭibāhati    ghaṭṭayantopi    tiṭṭhati    ghaṭṭayantopi
nisīdati   puratopi   tiṭṭhati   puratopi   nisīdati   uccepi  āsane  nisīdati
sasīsaṃ    pārupitvāpi    nisīdati    ṭhitakopi    bhaṇati    bāhāvikkhepakopi
bhaṇati evaṃ bhojanasālāya kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.
     {768.5}  Kathaṃ  jantāghare  kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. Idhekacco
jantāghare    acittikārakato    there    bhikkhū    ghaṭṭayantopi   tiṭṭhati
ghaṭṭayantopi    nisīdati    puratopi   tiṭṭhati   puratopi   nisīdati   uccepi
āsane   nisīdati   anāpucchāpi   kaṭṭhaṃ   pakkhipati   anāpucchāpi   dvāraṃ
pidahati evaṃ jantāghare kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.
     {768.6}  Kathaṃ  udakatitthe  kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. Idhekacco
udakatitthe    acittikārakato    there    bhikkhū   ghaṭṭayantopi   otarati
puratopi   otarati   ghaṭṭayantopi   nhāyati   puratopi   nhāyati   uparipi
nhāyati     ghaṭṭayantopi     uttarati     puratopi    uttarati    uparipi
Uttarati evaṃ udakatitthe kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.
     {768.7}  Kathaṃ  antaragharaṃ  pavisanto  kāyikaṃ  pāgabbhiyaṃ dasseti.
Idhekacco  antaragharaṃ  pavisanto  acittikārakato  there bhikkhū  ghaṭṭayantopi
gacchati  puratopi  gacchati  vokkammapi  therānaṃ  bhikkhūnaṃ  purato  gacchati evaṃ
antaragharaṃ pavisanto kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.
     {768.8}   Kathaṃ  antaragharaṃ  paviṭṭho  kāyikaṃ  pāgabbhiyaṃ dasseti.
Idhekacco  antaragharaṃ  paviṭṭho  na  pavisa  bhanteti  vuccamāno  pavisati  na
tiṭṭha   bhanteti   vuccamāno   tiṭṭhati   na   nisīda   bhanteti  vuccamāno
nisīdati    anokāsampi    pavisati    anokāsepi    tiṭṭhati   anokāsepi
nisīdati  yāni  tāni  honti  kulānaṃ  ovarakāni  gūḷhāni  ca  paṭicchannāni
ca   yattha   kulitthiyo   kuladhītāyo   kulasuṇhāyo   kulakumāriyo  nisīdanti
tatthapi   sahasā   pavisati   kumārakassapi   sīsaṃ  parāmasati  evaṃ  antaragharaṃ
paviṭṭho kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. Idaṃ kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ.
     {768.9}  Katamaṃ vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ. Idhekacco saṅghagatopi vācasikaṃ
pāgabbhiyaṃ   dasseti   gaṇagatopi   vācasikaṃ   pāgabbhiyaṃ  dasseti  antaragharaṃ
paviṭṭhopi vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.
     {768.10}  Kathaṃ  saṅghagato vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. Idhekacco
saṅghagato   acittikārakato   there   bhikkhū   anāpucchā  vā  anajjhiṭṭho
vā   ārāmagatānaṃ   bhikkhūnaṃ   dhammaṃ   bhaṇati  pañhaṃ  visajjeti  pāṭimokkhaṃ
Uddisati   ṭhitakopi   bhaṇati   bāhāvikkhepakopi   bhaṇati   evaṃ   saṅghagato
vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.
     {768.11}  Kathaṃ  gaṇagato  vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. Idhekacco
gaṇagato   acittikārakato  there  bhikkhū  anāpucchā  vā  anajjhiṭṭho  vā
ārāmagatānaṃ   bhikkhūnaṃ   dhammaṃ   bhaṇati   pañhaṃ   visajjeti  ṭhitakopi  bhaṇati
bāhāvikkhepakopi     bhaṇati     ārāmagatānaṃ     bhikkhunīnaṃ    upāsakānaṃ
upāsikānaṃ     dhammaṃ    bhaṇati    pañhaṃ    visajjeti    ṭhitakopi    bhaṇati
bāhāvikkhepakopi bhaṇati evaṃ gaṇagato vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.
     {768.12}  Kathaṃ  antaragharaṃ  paviṭṭho  vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.
Idhekacco  antaragharaṃ  paviṭṭho  itthiṃ  vā kumāriṃ vā āha 1- itthannāme
itthaṅgotte   kiṃ   atthi   yāgu  atthi  bhattaṃ  atthi  khādanīyaṃ  atthi  kiṃ
pivissāma   kiṃ   bhuñjissāma  kiṃ  khādissāma  kiṃ  vā  atthi  kiṃ  vā  me
dassathāti   vippalapati   evaṃ   antaragharaṃ   paviṭṭho   vācasikaṃ   pāgabbhiyaṃ
dasseti. Idaṃ vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ.
     {768.13}  Katamaṃ cetasikaṃ pāgabbhiyaṃ. Idhekacco na uccākulā 2-
pabbajito   samāno   uccākulā   3-  pabbajitena  saddhiṃ  sadisaṃ  attānaṃ
karoti   cittena   na   mahākulā   pabbajito  samāno  na  mahābhogakulā
pabbajito     samāno     na    uḷārabhogakulā    pabbajito    samāno
uḷārabhogakulā   pabbajitena   saddhiṃ   sadisaṃ  attānaṃ  karoti  cittena  na
@Footnote: 1 Ma. evamāha. 2-3 Ma. mahābhogakulā.
Suttantiko    samāno    suttantikena   saddhiṃ   sadisaṃ   attānaṃ   karoti
cittena    na    vinayadharo    samāno   na   dhammakathiko   samāno   na
āraññiko    samāno    na    piṇḍapātiko    samāno   na   paṃsukūliko
samāno    na    tecīvariko    samāno   na   sapadānacāriko   samāno
na   khalupacchābhattiko  samāno  na  nesajjiko  samāno  na  yathāsanthatiko
samāno    yathāsanthatikena    saddhiṃ   sadisaṃ   attānaṃ   karoti   cittena
na   paṭhamassa   jhānassa   lābhī   samāno   paṭhamassa   jhānassa   lābhinā
saddhiṃ    sadisaṃ    attānaṃ    karoti   cittena   na   dutiyassa   jhānassa
lābhī   samāno   na   tatiyassa   jhānassa   lābhī  samāno  na  catutthassa
jhānassa    lābhī    samāno   na   ākāsānañcāyatanasamāpattiyā   lābhī
samāno     na    viññāṇañcāyatanasamāpattiyā    lābhī    samāno    na
ākiñcaññāyatanasamāpattiyā     lābhī     samāno     na    nevasaññā-
nāsaññāyatanasamāpattiyā       lābhī       samāno       nevasaññā-
nāsaññāyatanasamāpattiyā      lābhinā     saddhiṃ     sadisaṃ     attānaṃ
karoti cittena idaṃ cetasikaṃ pāgabbhiyaṃ.
     {768.14}  Pāgabbhiyaṃ  na sikkheyyāti pāgabbhiyaṃ na sikkheyya [1]-
na   ācareyya   na   samācareyya   na   samādāya  vatteyya  pāgabbhiyaṃ
pajaheyya    vinodeyya    byantīkareyya    anabhāvaṅgameyya   pāgabbhiyā
ārato   assa   virato   paṭivirato   nikkhanto   nissaṭṭho   vippamutto
visaññutto    vimariyādikatena    cetasā    vihareyyāti   pāgabbhiyaṃ   na
sikkheyya.
@Footnote: 1 Ma. na careyya.
     [769]  Kathaṃ  viggāhikaṃ  na  kathayeyyāti  katamā  viggāhikakathā .
Idhekacco  evarūpiṃ  kathaṃ  kattā  hoti  na  tvaṃ  imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsi
.pe.  nibbedhehi  vā  sace  pahosīti . Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā viggāhikāya
kho   moggallāna   kathāya   sati   kathābāhullaṃ  pāṭikaṅkhaṃ  kathābāhulle
sati  uddhaccaṃ  uddhatassa  asaṃvaro  asaṃvutassa  ārā  cittaṃ  samādhimhāti.
Kathaṃ   viggāhikaṃ   na  kathayeyyāti  viggāhikakathaṃ  na  katheyya  na  bhaṇeyya
na    dīpayeyya   na   vohareyya   viggāhikakathaṃ   pajaheyya   vinodeyya
byantīkareyya     anabhāvaṅgameyya    viggāhikakathāya    ārato    assa
virato    paṭivirato    nikkhanto    nissaṭṭho    vippamutto   visaññutto
vimariyādikatena   cetasā   vihareyyāti  kathaṃ  viggāhikaṃ  na  kathayeyya .
Tenāha bhagavā
                na ca katthitā siyā bhikkhu
                na ca vācaṃ payuttaṃ bhāseyya
                pāgabbhiyaṃ na sikkheyya
                kathaṃ viggāhikaṃ na kathayeyyāti.
     [770] Mosavajjena 1- niyyetha
                sampajāno saṭhāni na kayirā
                atha jīvitena paññāya
                sīlabbattena nāññamatimaññe.
     [771]   Mosavajjena  niyyethāti  mosavajjaṃ  vuccati  musāvādo.
@Footnote: 1 Ma. Yu. mosavajje na niyyetha.
Idhekacco   sabhaggato   vā   parisaggato  vā  .pe.  āmisakiñcikkhahetu
vā    sampajānamusā    bhāsitā   hoti   idaṃ   vuccati   mosavajjaṃ  .
Apica   tīhākārehi   musāvādo   hoti   pubbeva   tassa   hoti  musā
bhaṇissanti    bhaṇantassa    hoti    musā    bhaṇāmīti    bhaṇitassa    hoti
musā mayā bhaṇitanti imehi tīhākārehi musāvādo hoti.
     {771.1}   Apica   catūhākārehi   pañcahākārehi   chahākārehi
sattahākārehi   aṭṭhahākārehi   musāvādo  hoti  pubbeva  tassa  hoti
musā   bhaṇissanti   bhaṇantassa   hoti   musā   bhaṇāmīti   bhaṇitassa   hoti
musā    mayā    bhaṇitanti   vinidhāya   diṭṭhiṃ   vinidhāya   khantiṃ   vinidhāya
ruciṃ    vinidhāya    saññaṃ    vinidhāya    bhāvaṃ    imehi   aṭṭhahākārehi
musāvādo  hoti  .  mosavajjena  niyyethāti  mosavajjena  niyyeyya 1-
mosavajjaṃ    pajaheyya    vinodeyya    byantīkareyya    anabhāvaṅgameyya
mosavajjā   ārato   assa   virato   paṭivirato   nikkhanto   nissaṭṭho
vippamutto     visaññutto     vimariyādikatena    cetasā    vihareyyāti
mosavajjena niyyetha.
     [772]   Sampajāno   saṭhāni   na   kayirāti  katamaṃ  sāṭheyyaṃ .
Idhekacco   saṭho   hoti   parisaṭho   yaṃ   tattha  saṭhaṃ  saṭhatā  sāṭheyyaṃ
kakkaratā  2-  kakkariyaṃ  parikkhattatā  parikkhattiyaṃ  idaṃ  vuccati sāṭheyyaṃ.
Sampajāno   saṭhāni   na   kayirāti   sampajāno   hutvā   sāṭheyyaṃ  na
kareyya   na   janeyya   sañjaneyya   na   nibbatteyya  nābhinibbatteyya
@Footnote: 1 Ma. na yāyeyya na niyyāyeyya na vaheyya na saṃhareyya. 2 Po. Yu. kakkaritā.
Sāṭheyyaṃ    pajaheyya    vinodeyya    byantīkareyya    anabhāvaṅgameyya
sāṭheyyā   ārato   assa   virato   paṭivirato   nikkhanto   nissaṭṭho
vippamutto     visaññutto     vimariyādikatena    cetasā    vihareyyāti
sampajāno saṭhāni na kayirā.
     [773]   Atha   jīvitena   paññāya   sīlabbattena  nāññamatimaññeti
athāti   padasandhi   .pe.   padānupubbatāmetaṃ   athāti   .   idhekacco
lūkhajīvikaṃ    jīvanto   paraṃ   paṇītajīvikaṃ   jīvantaṃ   atimaññati   kiṃ   panāyaṃ
bahullājīvo    sabbaṃ   sambhakkhati   seyyathīdaṃ   mūlabījaṃ   khandhabījaṃ   phalubījaṃ
aggabījaṃ  bījabījameva  pañcamaṃ  asavicakkadantakuṭasamānappadhānātiṇṇoti  2- .
So   tāya  lūkhajīvikāya  paraṃ  paṇītajīvikaṃ  jīvantaṃ  atimaññati  .  idhekacco
paṇītajīvikaṃ    jīvanto   paraṃ   lūkhajīvikaṃ   jīvantaṃ   atimaññati   kiṃ   panāyaṃ
appapuñño    appesakkho    na    lābhī    cīvarapiṇḍapātasenāsanagilāna-
paccayabhesajjaparikkhārānanti   .   so  tāya  paṇītajīvikāya  paraṃ  lūkhajīvikaṃ
jīvantaṃ   atimaññati   .   idhekacco   paññāsampanno  hoti  so  puṭṭho
pañhaṃ visajjeti.
     {773.1}   Tassa   evaṃ   hoti  ahamasmi  paññāsampanno  ime
panaññe    na    paññāsampannāti    .    so   tāya   paññāsampadāya
paraṃ   atimaññati   .  idhekacco  sīlasampanno  hoti  pāṭimokkhasaṃvarasaṃvuto
viharati   ācāragocarasampanno  aṇumattesu  vajjesu  bhiyadassāvī  samādāya
sikkhati   sikkhāpadesu  .  tassa  evaṃ  hoti  ahamasmi  sīlasampanno  ime
@Footnote: 1 Po. Ma. lūkhajīvitaṃ .. paṇītajīvitaṃ. ito paraṃ īdisameva.
@2 Po. Ma. asanivicakkadantakūṭasamānappadhānenāti.
Panaññe   bhikkhū   dussīlā   pāpadhammāti   .   so   tāya  sīlasampadāya
paraṃ    atimaññati    .    idhekacco   vattasampanno   āraññiko   vā
piṇḍapātiko   vā   paṃsukūliko   vā   tecīvariko   vā   sapadānacāriko
vā   khalupacchābhattiko   vā   nesajjiko   vā   yathāsanthatiko  vā .
Tassa    evaṃ    hoti   ahamasmi   vattasampanno   ime   panaññe   na
vattasampannāti. So tāya vattasampadāya paraṃ atimaññati.
     {773.2}   Atha  jīvitena  paññāya  sīlabbattena  nāññamatimaññeti
lūkhajīvikāya   vā   paṇītajīvikāya   vā   paññāsampadāya  vā  sīlasampadāya
vā  vattasampadāya  vā  paraṃ  nātimaññeyya  nāvajāneyya  na  tena mānaṃ
janeyya   na  tena  thaddho  assa  patthaddho  paggahitasiroti  atha  jīvitena
paññāya sīlabbattena nāññamatimaññe. Tenāha bhagavā
                mosavajje na niyyetha
                sampajāno saṭhāni na kayirā
                atha jīvitena paññāya
                sīlabbatena nāññamatimaññeti.
     [774] Sutvā rusito 1- bahuṃ vācaṃ
                samaṇānaṃ vā puthuvacanānaṃ 2-
                pharusena ne na paṭivajjā
                na hi santo paṭisenikaroti 3-.
@Footnote: 1 Ma. rūsito. 2 Sī. Ma. puthjjānaṃ. 3 Ma. paṭiseniṃ karonti.
@Yu. paṭisenikaronti.
     [775]   Sutvā   rusito  bahuṃ  vācaṃ  samaṇānaṃ  vā  puthuvacanānanti
rusitoti  dūsito  khuṃsito  ghaṭṭito  vambhito  garahito upavadito. Samaṇānanti
yekeci    ito    bahiddhā    paribbājupagatā   paribbājasamāpannā  .
Puthuvacanānanti   khattiyā   ca   brāhmaṇā   ca   vessā  ca  suddā  ca
gahaṭṭhā  ca  pabbajitā  ca  devā  ca  manussā  ca. Te bahukāhi vācāhi
aniṭṭhāhi   akantāhi   amanāpāhi   akkoseyyuṃ   paribhāseyyuṃ  roseyyuṃ
viroseyyuṃ  [1]-  heṭheyyuṃ  viheṭheyyuṃ  ghāteyyuṃ  upaghāteyyuṃ  upaghātaṃ
kareyyuṃ   .  tesaṃ  bahuṃ  vācaṃ  aniṭṭhaṃ  akantaṃ  amanāpaṃ  sutvā  suṇitvā
uggahitvā   upadhārayitvā   upalakkhitvāti   sutvā   rusito   bahuṃ  vācaṃ
samaṇānaṃ vā puthuvacanānaṃ.
     [776]  Pharusena  ne  na  paṭivajjāti  pharusenāti  kakkhaḷena . Na
paṭivajjāti   na   paṭibhaṇeyya   akkosantaṃ   na   paccakkoseyya  rosantaṃ
na   paṭiroseyya   bhaṇḍanaṃ   na   paṭibhaṇḍeyya   na   kalahaṃ   kareyya  na
bhaṇḍanaṃ  kareyya  na  viggahaṃ  kareyya  na  vivādaṃ kareyya na medhagaṃ kareyya
kalahabhaṇḍanaviggahavivādamedhagaṃ     pajaheyya     vinodeyya    byantīkareyya
anabhāvaṅgameyya          kalahabhaṇḍanaviggahavivādamedhagā         ārato
assa   virato   paṭivirato   nikkhanto   nissaṭṭho  vippamutto  visaññutto
vimariyādikatena cetasā vihareyyāti pharusena ne na paṭivajjā.
     [777]    Na   hi   santo   paṭisenikarotīti   santoti   rāgassa
santattā    santo   dosassa   mohassa   kodhassa   upanāhassa   .pe.
@Footnote: 1 Ma. hiṃseyyuṃ vihiṃseyyuṃ.
Sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ       santattā      samitattā      vūpasamitattā
vijjhātattā     nibbutattā     vigatattā     paṭippassaddhattā    santo
upasanto   vūpasanto   nibbuto   paṭippassaddhoti   santo   .   na   hi
santo   paṭisenikarotīti   santo   paṭiseniṃ   paṭimallaṃ  paṭikaṇṭakaṃ  paṭipakkhaṃ
na   karoti   na   janeti  na  sañjaneti  na  nibbatteti  nābhinibbattetīti
na hi santo paṭisenikaroti. Tenāha bhagavā
                sutvā rusito bahuṃ vācaṃ
                samaṇānaṃ vā puthuvacanānaṃ
                pharusena ne na paṭivajjā
                na hi santo paṭisenikarotīti.
     [778] Etañca dhammamaññāya
                vicinaṃ bhikkhu sadā sato sikkhe
                santīti nibbutiṃ ñatvā
                sāsane gotamassa nappamajjeyya.
     [779]   Etañca   dhammamaññāyāti   etanti   ācikkhitaṃ   desitaṃ
paññāpitaṃ    paṭṭhapitaṃ    vivaṭaṃ    vibhattaṃ    uttānīkataṃ    pakāsitaṃ   .
Dhammamaññāyāti    jānitvā   tulayitvā   tīrayitvā   vibhāvayitvā   vibhūtaṃ
katvāti   evampi   etañca   dhammamaññāya   .  athavā  samañca  visamañca
pathañca     vipathañca     sāvajjañca     anavajjañca    hīnañca    paṇītañca
kaṇhañca    sukkañca    viññūgarahitañca    viññūpasatthañca    dhammaṃ   aññāya
Jānitvā   tulayitvā   tīrayitvā   vibhāvayitvā   vibhūtaṃ  katvāti  evampi
etañca    dhammamaññāya    .    athavā    sammāpaṭipadaṃ    anulomapaṭipadaṃ
apaccanīkapaṭipadaṃ    [1]-    anvatthapaṭipadaṃ    dhammānudhammapaṭipadaṃ    sīlesu
paripūrikāritaṃ   indriyesu  guttadvārataṃ  bhojane  mattaññutaṃ  jāgariyānuyogaṃ
satisampajaññaṃ     cattāro     satipaṭṭhāne    cattāro    sammappadhāne
cattāro     iddhippāde     pañcindriyāni    pañca    balāni    satta
bojjhaṅge    ariyaṃ    aṭṭhaṅgikaṃ    maggaṃ   nibbānañca   nibbānagāminiñca
paṭipadaṃ   dhammaṃ   aññāya   jānitvā   tulayitvā   tīrayitvā  vibhāvayitvā
vibhūtaṃ katvāti evampi etañca dhammamaññāya.
     [780]   Vicinaṃ   bhikkhu   sadā  sato  sikkheti  vicinanti  vicinanto
pavicinanto    tulayanto    tīrayanto    vibhāvayanto    vibhūtaṃ   karonto
sabbe   saṅkhārā   aniccāti   .pe.   yaṅkiñci   samudayadhammaṃ   sabbantaṃ
nirodhadhammanti   vicinanto   pavicinanto   tulayanto  tīrayanto  vibhāvayanto
vibhūtaṃ   karontoti   vicinaṃ   bhikkhu   .  sadāti  sadā  sabbadā  sabbakālaṃ
.pe.   pacchime   vayokhandhe  .  satoti  catūhi  kāraṇehi  sato  kāye
kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ   bhāvento   .pe.   so   vuccati   sato .
Sikkheti   tisso   sikkhā   adhisīlasikkhā   adhicittasikkhā   adhipaññāsikkhā
.pe.   ayaṃ   adhipaññāsikkhā   .   imā   tisso  sikkhā  āvajjanto
sikkheyya    .pe.    sikkheyya    ācareyya   samācareyya   samādāya
vatteyyāti vicinaṃ bhikkhu sadā sato sikkhe.
@Footnote: 1 Ma. aviruddhapaṭipadaṃ.
     [781]    Santīti   nibbutiṃ   ñatvāti   rāgassa   nibbutiṃ   santīti
ñatvā    dosassa    mohassa   .pe.   sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ   nibbutiṃ
santīti   ñatvā   jānitvā   tulayitvā   tīrayitvā   vibhāvayitvā   vibhūtaṃ
katvāti santīti nibbutiṃ ñatvā.
     [782]    Sāsane    gotamassa   nappamajjeyyāti   gotamasāsane
buddhasāsane   jinasāsane  tathāgatasāsane  devasāsane  arahantasāsane .
Nappamajjeyyāti     sakkaccakārī     assa    sātaccakārī    aṭṭhitakārī
anolīnavuttiko    anikkhittacchando   anikkhittadhuro   appamatto   kusalesu
dhammesu  kadāhaṃ  aparipūraṃ  vā  sīlakkhandhaṃ  paripūreyyaṃ  .pe.  aparipūraṃ vā
samādhikkhandhaṃ      paññākkhandhaṃ     vimuttikkhandhaṃ     vimuttiñāṇadassanakkhandhaṃ
kadāhaṃ   apariññātaṃ   vā   dukkhaṃ   parijāneyyaṃ  appahīne  vā  kilese
pajaheyyaṃ   abhāvitaṃ   vā   maggaṃ   bhāveyyaṃ   asacchikataṃ   vā   nirodhaṃ
sacchikareyyanti  yo  tattha  chando  ca  vāyāmo  ca ussāho ca ussoḷhī
ca    thāmo   ca   appaṭivānī   ca   satisampajaññañca   ātappaṃ   padhānaṃ
adhiṭṭhānaṃ   anuyogo   appamādo  kusalesu  dhammesūti  sāsane  gotamassa
nappamajjeyya. Tenāha bhagavā
                etañca dhammamaññāya
                vicinaṃ bhikkhu sadā sato sikkhe
                santīti nibbutiṃ ñatvā
                sāsane gotamassa nappamajjeyyāti.
     [783] Abhibhū hi so anabhibhūto
                sakkhidhammaṃ anītihamadassī
                tasmā hi tassa bhagavato sāsane
                appamatto sadā namassamanusikkheti bhagavā.
     [784]   Abhibhū  hi  so  anabhibhūtoti  abhibhūtarūpā  1-  abhibhūtasaddā
abhibhūtagandhā    abhibhūtarasā   abhibhūtaphoṭṭhabbā   abhibhūtadhammā   abhibhū   1-
anabhibhūto  kehici  kilesehi  abhibhū  hi  pāpake akusale dhamme saṅkilesike
ponobbhavike   sadare   dukkhavipāke  āyatiṃ  jātijarāmaraṇīyeti  abhibhū  hi
so anabhibhūto.
     [785]    Sakkhidhammaṃ   anītihamadassīti   sakkhidhammanti   na   itihitihaṃ
na   itikirāya   na   paramparāya   na   piṭakasampadāya   na  takkahetu  na
nayahetu    na    ākāraparivitakkena    na   diṭṭhinijjhānakkhantiyā   sāmaṃ
sayamabhiññātaṃ   attapaccakkhaṃ   dhammaṃ   addasi   addakkhi   apassi  paṭivijjhīti
sakkhidhammaṃ anītihamadassī.
     [786]   Tasmā   hi   tassa  bhagavato  sāsaneti  tasmāti  tasmā
taṃkāraṇā   taṃhetu   tappaccayā   taṃnidānā  .  tassa  bhagavato  sāsaneti
tassa   bhagavato  sāsane  gotamasāsane  buddhasāsane  jinasāsane  tathāgata
sāsane devasāsane arahantasāsaneti tasmā hi tassa bhagavato sāsane.
@Footnote:1-1 ekavacanavasena kattabbaṃ. Ma. Yu. abhibhūti rūpābhibhū saddābhibhū gandhābhibhū rasābhibhū
@phoṭṭhabbābhibhū dhammābhibhū.
     [787]   Appamatto  sadā  namassamanusikkheti  bhagavāti  appamattoti
sakkaccakārī    assa    .pe.    appamatto    kusalesu   dhammesu  .
Sadāti   sadā   sabbadā   .pe.   pacchime   vayokhandhe   .  namassanti
kāyena  vā  namassamāno vācāya vā namassamāno cittena vā namassamāno
anvatthapaṭipattiyā   [1]-   namassamāno   dhammānudhammapaṭipattiyā   [2]-
namassamāno    sakkāramāno    3-   garukāramāno   4-   mānayamāno
pūjayamāno   apacāyamāno   .   anusikkheti  tisso  sikkhā  adhisīlasikkhā
adhicittasikkhā   adhipaññāsikkhā   .pe.   ayaṃ   adhipaññāsikkhā  .  imā
tisso  sikkhā  āvajjanto  sikkheyya  .pe.  sacchikātabbaṃ  sacchikaronto
sikkheyya  [5]-  ācareyya  samācareyya  samādāya  vatteyya. Bhagavāti
gāravādhivacanaṃ   .pe.   sacchikā   paññatti   yadidaṃ   bhagavāti  appamatto
sadā namassamanusikkheti bhagavā. Tenāha bhagavā
                abhibhū hi so anabhibhūto
                sakkhidhammaṃ anītihamadassī
                tasmā hi tassa bhagavato sāsane
                appamatto sadā namassamanusikkheti bhagavāti.
             Cuddasamo tuvaṭakasuttaniddeso niṭṭhito.
                  ------------------
@Footnote: 1-2 Ma. vāsaddo atthi. 3 Ma. sakkurumāno. 4 Ma. garukurumāno. 5 Ma. careyya.



             The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 29 page 409-487. https://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=29&A=8220              Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :- https://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=29&A=8220              Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :- https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=29&item=699&items=89              Compare with The MCU Version of Thai Tipitaka :- https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_siri.php?B=29&siri=14              Study Atthakatha :- https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=29&i=699              The Pali Atthakatha in Thai :- https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=45&A=8634              The Pali Atthakatha in Roman :- https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=45&A=8634              Contents of The Tipitaka Volume 29 https://84000.org/tipitaka/read/?index_29 https://84000.org/tipitaka/english/?index_29

First LinkPrevious Linkแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าNext LinkLast Link chage to ENGLISH letter

บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]