ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
     ThaiVersion   McuVersion   PaliThai   PaliRoman 
First LinkPrevious Linkไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าNext LinkLast Link chage to ROMAN letter
TIPITAKA Volume 29 : PALI ROMAN Sutta Pitaka Vol 21 : Sutta. Khu. Mahāniddeso

page409.

Cuddasamo tuvatakasuttaniddeso [699] Pucchami tam adiccabandhum vivekam santipadanca mahesim katham disva nibbati bhikkhu anupadiyano lokasmim kinci. [700] Pucchami tam adiccabandhunti pucchati tisso puccha aditthajotana puccha ditthasamsandana puccha vimaticchedana puccha. Katama aditthajotana puccha . pakatiya lakkhanam anatam hoti adittham atulitam atiritam avibhutam avibhavitam tassa nanaya dassanaya tulanaya tiranaya vibhavanaya panham pucchati ayam aditthajotana puccha. {700.2} Katama ditthasamsandana puccha . pakatiya lakkhanam natam hoti dittham tulitam tiritam vibhutam vibhavitam annehi panditehi saddhim samsandanatthaya panham pucchati ayam ditthasamsandana puccha. Katama vimaticchedana puccha . pakatiya samsayapakkhanno 1- hoti vimatipakkhanno dvelhakajato evam nu kho na nu kho kinnu kho katham nu khoti so vimaticchedanatthaya panham pucchati ayam vimaticchedana puccha. Ima tisso puccha. {700.4} Aparapi tisso puccha manussapuccha amanussapuccha nimmitapuccha. @Footnote: 1 Ma. samsayapakkhando. Yu. .. pakkhanto.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page410.

Katama manussapuccha . manussa buddham bhagavantam upasankamitva panham pucchanti bhikkhu pucchanti bhikkhuniyo pucchanti upasaka pucchanti upasikayo pucchanti rajano pucchanti khattiya pucchanti brahmana pucchanti vessa pucchanti sudda pucchanti gahattha pucchanti pabbajita pucchanti ayam manussapuccha. {700.6} Katama amanussapuccha . amanussa buddham bhagavantam upasankamitva panham pucchanti naga pucchanti supanna pucchanti yakkha pucchanti asura pucchanti gandhabba pucchanti maharajano pucchanti inda pucchanti brahmano pucchanti devatayo pucchanti ayam amanussapuccha. {700.7} Katama nimmitapuccha . yam bhagava rupam abhinimminati manomayam sabbangapaccangam ahinindriyam [1]- so nimmito buddham bhagavantam upasankamitva panham pucchati bhagava [2]- visajjeti ayam nimmitapuccha. Ima tisso puccha. Aparapi tisso puccha attatthapuccha paratthapuccha ubhayatthapuccha. Aparapi tisso puccha ditthadhammikatthapuccha samparayikatthapuccha paramatthapuccha. {700.8} Aparapi tisso puccha anavajjatthapuccha nikkilesatthapuccha vodanatthapuccha. @Footnote: 1 Ma. tam. 2 Ma. Yu. tassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page411.

Aparapi tisso puccha atitapuccha anagatapuccha paccuppannapuccha. Aparapi tisso puccha ajjhattapuccha bahiddhapuccha ajjhatta- bahiddhapuccha. {700.9} Aparapi tisso puccha kusalapuccha akusalapuccha abyakatapuccha. Aparapi tisso puccha khandhapuccha dhatupuccha ayatanapuccha aparapi tisso puccha satipatthanapuccha sammappadhanapuccha iddhippadapuccha. {700.10} Aparapi tisso puccha indriyapuccha balapuccha bojjhangapuccha. Aparapi tisso puccha maggapuccha phalapuccha nibbanapuccha. Pucchami tanti tam pucchami tam yacami tam ajjhesami tam pasademi tam kathayassu meti pucchami tam. Adiccabandhunti adicco vuccati suriyo. Suriyo gotamo gottena bhagavapi gotamo gottena . bhagava suriyassa gottanatako gottabandhu tasma buddho adiccabandhuti. Pucchami tam adiccabandhum. [701] Vivekam santipadanca mahesinti vivekoti 1- tayo viveka @Footnote: 1 Ma. vivekati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page412.

Kayaviveko cittaviveko upadhiviveko. {701.1} Katamo kayaviveko . Idha bhikkhu vivittam senasanam bhajati arannam rukkhamulam pabbatam kandaram giriguham susanam vanapattham abbhokasam palalapunjam kayena ca vivitto viharati so eko gacchati eko titthati eko nisidati eko seyyam kappeti eko gamam pindaya pavisati eko patikkamati eko raho nisidati eko cankamam adhitthati eko carati viharati iriyati vattati paleti yapeti yapeti ayam kayaviveko. {701.2} Katamo cittaviveko. Pathamam jhanam samapannassa nivaranehi cittam vivittam hoti dutiyam jhanam samapannassa vitakkavicarehi cittam vivittam hoti tatiyam jhanam samapannassa pitiya cittam vivittam hoti catuttham jhanam samapannassa sukhadukkhehi cittam vivittam hoti akasanancayatanam samapannassa rupasannaya patighasannaya nanattasannaya cittam vivittam hoti vinnanancayatanam samapannassa akasanancayatanasannaya cittam vivittam hoti akincannayatanam samapannassa vinnanancayatanasannaya cittam vivittam hoti nevasannanasannayatanam samapannassa akincannayatanasannaya cittam vivittam hoti sotapannassa sakkayaditthiya vicikicchaya silabbattaparamasa ditthanusaya vicikicchanusaya tadekatthehi ca kilesehi cittam vivittam hoti sakadagamissa olarika kamaragasannojana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page413.

Patighasannojana olarika kamaraganusaya patighanusaya tadekatthehi ca kilesehi cittam vivittam hoti anagamissa anusahagata kamaragasannojana patighasannojana anusahagata kamaraganusaya patighanusaya tadekatthehi ca kilesehi cittam vivittam hoti arahato ruparaga aruparaga mana uddhacca avijjaya mananusaya bhavaraganusaya avijjanusaya tadekatthehi ca kilesehi bahiddha ca sabbanimittehi cittam vivittam hoti ayam cittaviveko. {701.3} Katamo upadhiviveko . upadhi vuccanti 1- kilesa ca khandha ca abhisankhara ca . upadhiviveko vuccati amatam nibbanam yo so sabbasankharasamatho sabbupadhipatinissaggo tanhakkhayo virago nirodho nibbanam ayam upadhiviveko. {701.4} Kayaviveko ca vupakatthakayanam 2- nekkhammabhiratanam cittaviveko ca parisuddhacittanam paramavodanappattanam upadhiviveko ca nirupadhinam puggalanam visankharagatanam. {701.5} Santiti ekena akarena santipi santipadampi tanneva amatam nibbanam yo so sabbasankharasamatho sabbupadhipatinissaggo tanhakkhayo virago nirodho nibbanam . vuttam hetam bhagavata santametam padam panitametam padam yadidam sabbasankharasamatho sabbupadhi- patinissaggo tanhakkhayo virago nirodho nibbananti . athava @Footnote: 1 Ma. vuccati. 2 Ma. vivekatthakayanam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page414.

Aparena akarena ye dhamma santadhigamaya santiphusanaya santisacchikiriyaya samvattanti seyyathidam cattaro satipatthana cattaro sammappadhana cattaro iddhippada pancindriyani panca balani satta bojjhanga ariyo atthangiko maggo ime vuccanti santipadam tanapadam lenapadam saranapadam abhayapadam accutapadam amatapadam nibbanapadam. {701.6} Mahesinti mahesi bhagava . Mahantam silakkhandham esi 1- gavesi pariyesiti mahesi . mahantam samadhikkhandham mahantam pannakkhandham mahantam vimuttikkhandham mahantam vimuttinanadassanakkhandham esi gavesi pariyesiti mahesi . mahato tamokayassa padalanam mahato vippallasassa pabhedanam 2- mahato tanhasallassa abbuhanam 3- mahato ditthisanghatassa vinivedhanam mahato manaddhajassa pavahanam 4- mahato abhisankharassa vupasamanam 5- mahato oghassa nittharanam mahato bharassa nikkhepanam mahato samsaravattassa upacchedam mahato santapassa nibbapanam mahato parilahassa patippassaddhim mahato dhammaddhajassa ussapanam esi gavesi pariyesiti mahesi . mahante satipatthane mahante sammappadhane mahante iddhippade mahantani indriyani mahantani balani mahante bojjhange mahantam ariyam atthangikam maggam mahantam paramattham amatam nibbanam esi gavesi pariyesiti mahesi . mahesakkhehi va sattehi esito gavesito pariyesito @Footnote: 1 Ma. esi gavesi pariyesi. 2 Ma. bhedanam. 3 Ma. abbahanam. 4 Ma. papatanam. @5 Po. Ma. vupasamam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page415.

Kaham buddho kaham bhagava kaham devadevo kaham narasabhoti mahesiti vivekam santipadanca mahesim. [702] Katham disva nibbati bhikkhuti katham disva passitva tulayitva tirayitva vibhavayitva vibhutam katva attano ragam nibbapeti dosam nibbapeti moham nibbapeti kodham upanaham makkham palasam issam macchariyam mayam satheyyam thammam sarambham manam atimanam madam pamadam sabbe kilese sabbe duccarite sabbe darathe sabbe parilahe sabbe santape sabbakusalabhisankhare nibbapeti sameti upasameti vupasameti patippassambheti . bhikkhuti kalyanaputhujjano va bhikkhu sekho va bhikkhuti katham disva nibbati bhikkhu. [703] Anupadiyano lokasmim kinciti catuhi upadanehi anupadiyamano agganhayamano aparamasayamano 1- [2]- . Lokasminti apayaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhatuloke ayatanaloke . kinciti kinci rupagatam vedanagatam sannagatam sankharagatam vinnanagatanti anupadiyano lokasmim kinci . Tenaha so nimmito pucchami tam adiccabandhum vivekam santipadanca mahesim katham disva nibbati bhikkhu anupadiyano lokasmim kinciti. @Footnote: 1 Po. Ma. aparamasamano. 2 Ma. anabhinivisamano.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page416.

[704] Mulam papancasankhayati bhagava manta asmiti sabbamuparuddhe 1- yakaci tanha ajjhattam tasam vinaya sada sato sikkhe. [705] Mulam papancasankhayati bhagava manta asmiti sabbamuparuddheti papancayeva papancasankha tanhapapancasankha ditthipapancasankha. {705.1} Katamam tanhapapancassa mulam . avijja mulam ayonisomanasikaro mulam asmimano mulam ahirikam mulam anottappam mulam uddhaccam mulam idam tanhapapancassa mulam. {705.2} Katamam ditthipapancassa mulam . avijja mulam ayonisomanasikaro mulam asmimano mulam ahirikam mulam anottappam mulam uddhaccam mulam idam ditthipapancassa mulam. {705.3} Bhagavati garavadhivacanam . apica bhaggaragoti bhagava. Bhaggadosoti bhagava . bhaggamohoti bhagava . bhaggamanoti bhagava . Bhaggaditthiti bhagava . bhaggakantakoti bhagava . bhaggakilesoti bhagava. Bhaji vibhaji pativibhaji 2- dhammaratananti bhagava . bhavanam antakaroti bhagava . bhavitakayoti bhagava . bhavitasiloti 3- bhavitacittoti 4- bhavitapannoti bhagava . bhaji 5- va bhagava arannavanapatthani @Footnote: 1 Ma. Yu. rundhe. 2 Po. Ma. pavibhaji. 3-4 Ma. itisaddo natthi. @5 Po. Ma. Yu. bhagi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page417.

Patthani pantani senasanani appasaddani appanigghosani vijanavatani manussarahaseyyakani patisallanasarupaniti bhagava . bhagi va bhagava civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharananti bhagava . bhagi va bhagava attharasassa dhammarasassa vimuttirasassa adhisilassa adhicittassa adhipannayati bhagava . bhagi va bhagava catunnam jhananam catunnam appamannanam catunnam arupasamapattinanti bhagava . bhagi va bhagava atthannam vimokkhanam atthannam abhibhayatananam navannam anupubbaviharasamapattinanti bhagava . bhagi va bhagava dasannam sannabhavananam dasannam kasinasamapattinam anapanassatisamadhissa asubhasamapattiyati bhagava. {705.4} Bhagi va bhagava catunnam satipatthananam catunnam sammappadhananam catunnam iddhippadanam pancannam indriyanam pancannam balanam sattannam bojjhanganam ariyassa atthangikassa maggassati bhagava . bhagi va bhagava dasannam tathagatabalanam catunnam vesarajjanam catunnam patisambhidanam channam abhinnanam channam buddhadhammananti bhagava . bhagavati netam namam matara katam na pitara katam na bhatara katam na bhaginiya katam na mittamaccehi katam na natisalohitehi katam na samanabrahmanehi katam na devatahi katam vimokkhantikametam buddhanam bhagavantanam bodhiya mule saha sabbannutananassa patilabha sacchika pannatti yadidam bhagavati [1]-. {705.5} Manta asmiti sabbamuparuddheti manta vuccati panna ya @Footnote: 1 Ma. Yu. mulam papancasankhaya iti bhagava.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page418.

Panna pajanana .pe. amoho dhammavicayo sammaditthi . Asmiti rupe asmiti mano asmiti chando asmiti anusayo vedanaya sannaya sankharesu vinnane asmiti mano asmiti chando asmiti anusayo . mulam papancasankhayati bhagava manta asmiti sabbamuparuddheti papancasankhaya mulanca asmimananca mantaya sabbam ruddheyya uparuddheyya nirodheyya vupasameyya atthangameyya patippassambheyyati mulam papancasankhayati bhagava manta asmiti sabbamuparuddhe. [706] Yakaci tanha ajjhattanti yakaciti sabbena sabbam sabbatha sabbam asesam nissesam pariyadayavacanametam yakaciti . Tanhati rupatanha .pe. dhammatanha . ajjhattanti ajjhattam samutthati 1- sa tanhati ajjhattam . athava ajjhattikam vuccati cittam yam cittam mano manasam hadayam pandaram mano manayatanam manindriyam vinnanam vinnanakkhandho tajja manovinnanadhatu . cittena manasa sa tanha sahagata sahajata samsattha sampayutta ekuppada ekanirodha ekavatthuka ekarammanatipi ajjhattanti yakaci tanha ajjhattam. [707] Tasam vinaya sada sato sikkheti sadati sada sabbada sabbakalam niccakalam dhuvakalam satatam samitam abbokinnam pokhanupokham udakummikajatam avici santati sahitam phusitam purebhattam @Footnote: 1 Ma. ajjhattasamutthana va.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page419.

Pacchabhattam purimayamam majjhimayamam pacchimayamam kale junhe vasse hemante gimhe purime vayokhandhe majjhime vayokhandhe pacchime vayokhandhe. Satoti catuhi karanehi sato kaye kayanupassanasatipatthanam bhavento sato vedanasu citte dhammesu dhammanupassanasatipatthanam bhavento sato . aparehipi catuhi karanehi sato asatiparivajjanaya sato satikaraniyanam dhammanam katatta sato satipatipakkhanam dhammanam hatatta sato satinimittanam dhammanam asammutthatta sato . aparehipi catuhi karanehi sato satiya samannagatatta sato satiya visitatta 1- sato satiya pagunnataya sato satiya apaccorohanataya sato. {707.1} Aparehipi catuhi karanehi sato satatta sato santatta sato samitatta sato santadhammasamannagatatta sato . buddhanussatiya sato dhammanussatiya sato sanghanussatiya sato silanussatiya sato caganussatiya sato devatanussatiya sato anapanassatiya sato maranassatiya sato kayagatasatiya sato upasamanussatiya sato . ya sati anussati patissati sati saranata dharanata apilapanata asammussanata sati satindriyam satibalam sammasati satisambojjhango ekayanamaggo ayam vuccati sati . imaya satiya upeto hoti samupeto upagato samupagato upapanno samupapanno samannagato so vuccati sato. @Footnote: 1 Ma. Yu. vasitatta.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page420.

{707.2} Sikkheti tisso sikkha adhisilasikkha adhicittasikkha adhipannasikkha . katama adhisilasikkha . idha bhikkhu silava hoti patimokkhasamvarasamvuto viharati acaragocarasampanno anumattesu vajjesu bhayadassavi samadaya sikkhati sikkhapadesu khuddako silakkhandho mahanto silakkhandho silam patittha adi caranam samyamo samvaro mukham pamukham kusalanam dhammanam samapattiya ayam adhisilasikkha. {707.3} Katama adhicittasikkha. Idha bhikkhu vivicceva kamehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkam savicaram vivekajam pitisukham pathamam jhanam upasampajja viharati vitakkavicaranam vupasama ajjhattam sampasadanam cetaso ekodibhavam avitakkam avicaram samadhijam pitisukham dutiyam jhanam upasampajja viharati pitiya ca viraga upekkhako ca viharati sato ca sampajano sukhanca kayena patisamvedeti yantam ariya acikkhanti upekkhako satima sukhavihariti tatiyam jhanam upasampajja viharati sukhassa ca pahana dukkhassa ca pahana pubbeva somanassadomanassanam atthangama adukkhamasukham upekkhasatiparisuddhim catuttham jhanam upasampajja viharati ayam adhicittasikkha. {707.4} Katama adhipannasikkha . idha bhikkhu pannava hoti udayatthagaminiya pannaya samannagato ariyaya nibbedhikaya sammadukkhakkhayagaminiya so idam dukkhanti yathabhutam pajanati ayam dukkhasamudayoti yathabhutam pajanati ayam dukkhanirodhoti yathabhutam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page421.

Pajanati ayam dukkhanirodhagamini patipadati yathabhutam pajanati ime asavati yathabhutam pajanati ayam asavasamudayoti yathabhutam pajanati ayam asavanirodhoti yathabhutam pajanati ayam asavanirodhagamini patipadati yathabhutam pajanati ayam adhipannasikkha. {707.5} Tasam vinaya sada sato sikkheti tasam tanhanam vinayaya pativinayaya pahanaya vupasamaya patinissaggaya patippassaddhiya adhisilampi sikkheyya adhicittampi sikkheyya adhipannampi sikkheyya ima tisso sikkha avajjento sikkheyya jananto 1- sikkheyya passanto sikkheyya paccavekkhanto sikkheyya cittam adhitthahanto sikkheyya saddhaya adhimuccanto sikkheyya viriyam pagganhanto sikkheyya satim upatthapento sikkheyya cittam samadahanto sikkheyya pannaya pajananto sikkheyya abhinneyyam abhijananto sikkheyya parinneyyam parijananto sikkheyya pahatabbam pajahanto sikkheyya bhavetabbam bhavento sikkheyya sacchikatabbam sacchikaronto sikkheyya acareyya samacareyya samadaya vatteyyati tasam vinaya sada sato sikkhe. Tenaha bhagava mulam papancasankhayati bhagava manta asmiti sabbamuparuddhe yakaci tanha ajjhattam tasam vinaya sada sato sikkheti. @Footnote: 1 Ma. pajananto.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page422.

[708] Yankinci dhammamabhijanna ajjhattam athavapi bahiddha na tena thamam kubbetha na hi sa nibbuti satam vutta. [709] Yankinci dhammamabhijanna ajjhattanti yankinci attano gunam janeyya kusale va dhamme abyakate va dhamme. {709.1} Katame attano guna. Uccakula pabbajito va assa 1- mahakula pabbajito va assa mahabhogakula pabbajito va assa ularabhogakula pabbajito va assa nato yasassi gahatthapabbajitananti va assa labhimhi civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajja- parikkharananti va assa suttantiko va assa vinayadharo va assa dhammakathiko va assa aranniko va assa pindapatiko va assa pamsukuliko va assa tecivariko va assa sapadanacariko va assa khalupacchabhattiko va assa nesajjiko va assa yathasanthatiko va assa pathamassa jhanassa labhiti va assa dutiyassa jhanassa labhiti va assa tatiyassa jhanassa labhiti va assa catutthassa jhanassa labhiti va assa akasanancayatanasamapattiya labhiti va assa vinnanancayatanasamapattiya akincannayatanasamapattiya nevasannanasannayatanasamapattiya labhiti va assa ime vuccanti attano @Footnote: 1 Ma. assam. ito param evam natabbam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page423.

Guna . yankinci attano gunam janeyya ajaneyya vijaneyya pativijaneyya pativijjheyyati yankinci dhammamabhijanna ajjhattam . Athavapi bahiddhati upajjhayassa va acariyassa va te guna assuti ajjhattam athavapi bahiddha. [710] Na tena thamam kubbethati attano va gunena paresam va gunena thamam na kareyya thambham na kareyya manam na kareyya unnatim na kareyya unnamam na kareyya na tena manam janeyya na tena thaddho assa patthaddho paggahitasiroti na tena thamam kubbetha. [711] Na hi sa nibbuti satam vuttati satanam santanam sappurisanam buddhanam buddhasavakanam paccekabuddhanam sa nibbuti 1- na vutta nappavutta na acikkhita na desita na pannapita na patthapita na vivata na vibhatta na uttanikata nappakasitati na hi sa nibbuti satam vutta. Tenaha bhagava yankinci dhammamabhijanna ajjhattam athavapi bahiddha na tena manam kubbetha na hi sa nibbuti satam vuttati. [712] Seyyo na tena manneyya niceyyo athavapi sarikkho @Footnote: 1 Po. Ma. nibutiti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page424.

Puttho 1- anekarupehi natumanam vikappayam titthe. [713] Seyyo na tena manneyyati seyyohamasmiti manam 2- na janeyya jatiya va gottena va kolaputtikena va vannapokkharataya va dhanena va ajjhenena va kammayatanena va sippayatanena va vijjatthanena va sutena va patibhanena va annatarannatarena va vatthunati seyyo na tena manneyya. [714] Niceyyo athavapi sarikkhoti hinohamasmiti omanam na janeyya jatiya va gottena va .pe. annatarannatarena va vatthuna sadisohamasmiti manam na janeyya jatiya va gottena va kolaputtikena va vannapokkharataya va dhanena va ajjhenena va kammayatanena va sippayatanena va vijjatthanena va sutena va patibhanena va annatarannatarena va vatthunati niceyyo athavapi sarikkho. [715] Puttho anekarupehiti anekavidhehi akarehi puttho pareto samohito samannagatoti puttho anekarupehi. [716] Natumanam vikappayam tittheti atumano vuccati atta attanam kappento vikappento vikappam apajjanto na tittheyyati natumanam vikappayam titthe. Tenaha bhagava @Footnote: 1 Ma. Yu. phuttho . 2 Ma. atimanam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page425.

Seyyo na tena manneyya niceyyo athavapi sarikkho puttho anekarupehi natumanam vikappayam tittheti. [717] Ajjhattameva upasame nannato bhikkhu santimeseyya ajjhattam upasantassa natthi attam 1- kuto nirattam 2- va. [718] Ajjhattameva upasameti ajjhattam ragam sameyya dosam sameyya moham sameyya kodham upanaham makkham palasam issam macchariyam mayam satheyyam thambham sarambham manam atimanam madam pamadam sabbe kilese sabbe duccarite sabbe darathe sabbe parilahe sabbe santape sabbakusalabhisankhare sameyya upasameyya vupasameyya nibbapeyya patippassambheyyati ajjhattameva upasame. [719] Nannato bhikkhu santimeseyyati annato asuddhimaggena micchapatipadaya aniyyanapathena annatra satipatthanehi annatra sammappadhanehi annatra iddhippadehi annatra indriyehi annatra balehi annatra bojjhangehi annatra ariya atthangika magga santim upasantim vupasantim nibbutim patippassaddhim na eseyya na gaveseyya na pariyeseyyati nannato bhikkhu santimeseyya. @Footnote: 1 Ma. atta . 2 Ma. niratta.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page426.

[720] Ajjhattam upasantassati ajjhattam ragam santassa 1- dosam santassa 1- .pe. sabbakusalabhisankhare santassa upasantassa vupasantassa nibbutassa patippassaddhassati 2- ajjhattam upasantassa. [721] Natthi attam kuto nirattam vati natthiti patikkhepo . Attanti sassataditthi 3- natthi nirattanti ucchedaditthi natthi . Attati gahitam natthi nirattati muncitabbam natthi . yassa natthi 4- gahitam tassa natthi muncitabbam . yassatthi muncitabbam tassatthi gahitam . gahamuncanam samatikkanto araha vuddhiparihanim vitivatto . So vutthavaso cinnacarano .pe. natthi tassa punabbhavoti natthi attam kuto nirattam va. Tenaha bhagava ajjhattameva upasame nannato bhikkhu santimeseyya ajjhattam upasantassa natthi attam kuto nirattam vati. [722] Majjhe yatha samuddassa umi no jayati thito hoti evam thito anejassa ussadam bhikkhu na kareyya kuhinci. [723] Majjhe yatha samuddassa umi no jayati thito hotiti samuddo caturasitiyojanasahassani ubbedhena gambhiro hettha @Footnote: 1 Po. Yu. upasantassa. 2 Ma. patippassiddhiyati. 3 Po. Ma. attati @attaditthi. 4 Ma. yassatthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page427.

Cattalisayojanasahassani udakam macchakacchapehi kampati upari cattalisayojanasahassani udakam vatehi kampati majjhe cattari yojanasahassani udakam na kampati na vikampati na calati na vedhati na pavedhati na sampavedhati anerito aghattito acalito alulito abhanto vupasanto tatra umi no jayati thito hoti samuddoti evampi majjhe yatha samuddassa umi no jayati thito hoti . Athava sattannam pabbatanam antarikasu sidantarasamuddo 1- tatra udakam na kampati na vikampati na calati na vedhati na pavedhati na sampavedhati anerito aghattito acalito alulito abhanto vupasanto tatra umi no jayati thito hoti samuddoti evampi majjhe yatha samuddassa umi no jayati thito hoti. [724] Evam thito anejassati evanti opammasampatipadana. Thitoti labhepi na kampati alabhepi na kampati yasepi na kampati ayasepi na kampati pasamsayapi na kampati nindayapi na kampati sukhepi na kampati dukkhepi na kampati na vikampati na calati na vedhati na pavedhati na sampavedhatiti evam thito . anejassati eja vuccati tanha yo rago sarago .pe. abhijjha lobho akusalamulam . yassesa eja tanha pahina [2]- samucchinna vupasanta patippassaddha abhabbuppattika nanaggina daddha so vuccati anejo . ejaya pahinatta @Footnote: 1 Ma. sattasidantara mahasamudda . 2 Ma. ucchinna.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page428.

Anejo . so labhepi na injati alabhepi na injati yasepi na injati ayasepi na injati pasamsayapi na injati nindayapi na injati sukhepi na injati dukkhepi na injati na calati na vedhati na pavedhati na sampavedhatiti evam thito anejassa. [725] Ussadam bhikkhu na kareyya kuhinciti ussadati sattussada ragussado 1- dosussado mohussado manussado ditthussado kilesussado kammussado . tam na kareyya na janeyya na sanjaneyya na nibbatteyya nabhinibbatteyya . kuhinciti kuhinci kimhici katthaci ajjhattam va bahiddha va ajjhattabahiddha vati ussadam bhikkhu na kareyya kuhinci. Tenaha bhagava majjhe yatha samuddassa umi no jayati thito hoti evam thito anejassa ussadam bhikkhu na kareyya kuhinciti. [726] Akittayi 2- vivatacakkhu sakkhidhammam parissayavinayam patipadam vadehi bhaddante patimokkham athavapi samadhim. [727] Akittayi 2- vivatacakkhuti akittayiti akittayi 3- parikittayi acikkhi desesi pannapesi patthapesi vivari vibhaji uttanimakasi @Footnote: 1 Po. Ma. ragussadam ... kammussadam. 2 Ma. akittayi. 3 Po. Ma. kittitam @(Po. parikittitam) acikkhitam desitam pannapitam patthapitam vivatam vibhattam @uttanikatam pakasitanti akittayi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page429.

Pakasesiti akittayi . vivatacakkhuti bhagava pancahi cakkhuhi vivatacakkhu mamsacakkhunapi vivatacakkhu dibbacakkhunapi vivatacakkhu pannacakkhunapi vivatacakkhu buddhacakkhunapi vivatacakkhu samantacakkhunapi vivatacakkhu. {727.1} Katham bhagava mamsacakkhunapi vivatacakkhu . mamsacakkhumhi bhagavato panca vanna samvijjanti nilo ca vanno pitako ca vanno lohitako ca vanno kanho ca vanno odato ca vanno . yattha ca akkhilomani patitthitani tam nilam hoti sunilam pasadikam dassaneyyam ummarapupphasamanam 1- . tassa parato pitakam hoti supitakam suvannavannam pasadikam dassaneyyam kannikarapupphasamanam . ubhayato ca akkhikupani 2- bhagavato lohitakani honti sulohitakani pasadikani dassaneyyani indagopakasamanani . majjhe kanham hoti sukanham alukham siniddham pasadikam dassaneyyam alaritthakasamanam 3- . tassa parato odatam hoti suodatam setam pandaram pasadikam dassaneyyam osadhitarakasamanam. {727.2} Tena bhagava pakatikena mamsacakkhuna attabhava- pariyapannena purimasucaritakammabhinibbattena samanta yojanam passati divaceva rattinca . yadapi caturangasamannagato andhakaro hoti suriyo ca atthangamito hoti kalapakkho ca uposatho hoti tibbo ca vanasando hoti maha ca akalamegho 4- abbhutthito hoti evarupepi caturangasamannagate andhakare samanta @Footnote: 1 Ma. umapupphasamanam. 2 Po. Ma. Yu. akkhikutani. 3 Ma. addaritthakasamanam. @4 Ma. kalamegho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page430.

Yojanam passati . natthi so kuto va kavatam va pakaro va pabbato va gaccham va lata va avaranam rupanam dassanaya . Ekance tilaphalam nimittam katva tilavahe pakkhipeyya tanneva tilaphalam uddhareyya . evam parisuddham bhagavato pakatikamamsacakkhu . Evam bhagava mamsacakkhunapi vivatacakkhu. {727.3} Katham bhagava dibbena cakkhunapi vivatacakkhu . bhagava dibbena cakkhuna visuddhena atikkantamanusakena satte passati cavamane upapajjamane hine panite suvanne dubbanne sugate duggate yathakammupage satte pajanati ime vata 1- bhonto satta kayaduccaritena samannagata vaciduccaritena samannagata manoduccaritena samannagata ariyanam upavadaka micchaditthika micchaditthikamma- samadana te kayassa bheda parammarana apayam duggatim vinipatam nirayam upapanna ime va pana bhonto satta kayasucaritena samannagata vacisucaritena samannagata manosucaritena samannagata ariyanam anupavadaka sammaditthika sammaditthikammasamadana te kayassa bheda parammarana sugatim saggam lokam upapannati iti dibbena cakkhuna visuddhena atikkantamanusakena satte passati cavamane upapajjamane hine panite suvanne dubbanne sugate duggate yathakammupage satte pajanati. {727.4} Akankhamano ca bhagava ekampi lokadhatum passeyya dvepi lokadhatuyo passeyya tissopi @Footnote: 1 Yu. te.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page431.

Lokadhatuyo passeyya catassopi lokadhatuyo passeyya pancapi lokadhatuyo passeyya dasapi lokadhatuyo passeyya visampi lokadhatuyo passeyya timsampi lokadhatuyo passeyya cattalisampi lokadhatuyo passeyya pannasampi lokadhatuyo passeyya [1]- sahassimpi culanikam lokadhatum passeyya dvisahassimpi majjhimikam lokadhatum passeyya tisahassimpi lokadhatum passeyya mahasahassimpi lokadhatum passeyya . yavata va pana akankheyya tavatakam passeyya . evam parisuddham bhagavato dibbacakkhu . evam bhagava dibbena cakkhunapi vivatacakkhu. {727.5} Katham bhagava pannacakkhunapi vivatacakkhu . bhagava mahapanno puthupanno hasapanno javanapanno tikkhapanno nibbedhikapanno pannappabhedakusalo pabhinnanano adhigatapatisambhido catuvesarajjappatto dasabaladhari purisasabho purisasiho purisanago purisajanno purisadhoreyho anantanano anantatejo anantayaso addho mahaddhano dhanava neta vineta anuneta sannapeta nijjhapeta 2- pekkheta pasadeta . so hi bhagava anuppannassa maggassa uppadeta asanjatassa maggassa sanjaneta anakkhatassa maggassa akkhata maggannu maggavidu maggakovido . Magganuga ca pana etarahi savaka viharanti paccha samannagata . So hi bhagava janam janati passam passati cakkhubhuto dhammabhuto @Footnote: 1 Ma. satampi lokadhatuyo passeyya. 2 Ma. pannapeta anijjhapeta.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page432.

Nanabhuto brahmabhuto vatta pavatta atthassa ninneta amatassa data dhammasami tathagato . natthi tassa bhagavato anatam adittham aviditam asacchikatam aphusitam pannaya . atitanagatapaccuppannam upadaya sabbe dhamma sabbakarena buddhassa bhagavato nanamukhe apatham agacchanti . yankinci neyyam nama atthi janitabbam attattho va parattho va ubhayattho va ditthadhammiko va attho samparayiko va attho uttano va attho gambhiro va attho gulho 1- va attho paticchanno va attho neyyo va attho nito va attho anavajjo va attho nikkileso va attho vodato 2- va attho paramattho va [3]- sabbantam antobuddhanane parivattati. {727.6} Atite buddhassa bhagavato appatihatam nanam anagate paccuppanne appatihatam nanam . sabbam kayakammam buddhassa bhagavato nananuparivatti sabbam vacikammam sabbam manokammam buddhassa bhagavato nananuparivatti . yavatakam neyyam tavatakam nanam yavatakam nanam tavatakam neyyam neyyapariyantikam nanam nanapariyantikam neyyam neyyam atikkamitva nanam nappavattati nanam atikkamitva neyyapatho natthi annamannam pariyantatthayino te dhamma . yatha dvinnam samuggapatalanam sammaphusitanam hetthimam samuggapatalam uparimamva nativattati uparimam samuggapatalam hetthimamva nativattati annamannapariyantatthayino evameva @Footnote: 1 Yu. guyho. 2 Ma. Yu. vodano. 3 Po. Ma. attho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page433.

Buddhassa bhagavato neyyanca nananca annamannapariyantatthayino yavatakam neyyam tavatakam nanam yavatakam nanam tavatakam neyyam neyyapariyantikam nanam nanapariyantikam neyyam neyyam atikkamitva nanam nappavattati nanam atikkamitva neyyapatho natthi annamannapariyantatthayino te dhamma . sabbadhammesu buddhassa bhagavato nanam parivattati . sabbe dhamma buddhassa bhagavato avajjanapatibaddha akankhapatibaddha manasikarapatibaddha cittuppadapatibaddha. {727.7} Sabbasattesu buddhassa bhagavato nanam parivattati . Sabbesam sattanam bhagava asayam janati anusayam janati caritam janati adhimuttim janati apparajakkhe maharajakkhe tikkhindriye mudindriye svakare dvakare suvinnapaye duvinnapaye bhabbabhabbe satte janati . sadevako loko samarako sabrahmako sassamanabrahmani paja sadevamanussa antobuddhanane parivattati . yatha yekeci macchakacchapa antamaso timitimingalam upadaya antomahasamudde parivattanti evameva sadevako loko samarako sabrahmako sassamanabrahmani paja sadevamanussa antobuddhanane parivattati . Yatha yekeci pakkhi antamaso garulam venateyyam upadaya akasassa padese parivattanti evameva yepi te sariputtasama pannaya tepi buddhananassa padese parivattanti . buddhananam devamanussanam panham pharitva abhibhavitva titthati . yepi te khattiyapandita

--------------------------------------------------------------------------------------------- page434.

Brahmanapandita gahapatipandita samanapandita nipuna kataparappavada balavedhirupa vobhindanta manne caranti pannagatena ditthigatani te panham abhisankharitva abhisankharitva tathagatam upasankamitva pucchanti . [1]- kathita visajjita ca te panha bhagavata honti nidditthakarana upakkhitaka ca . te bhagavato sampajjanti . athakho bhagava tattha atirocati yadidam pannayati . Evam bhagava pannacakkhunapi vivatacakkhu. {727.8} Katham bhagava buddhacakkhunapi vivatacakkhu. Bhagava buddhacakkhuna lokam volokento addasa satte apparajakkhe maharajakkhe tikkhindriye mudindriye svakare dvakare suvinnapaye duvinnapaye appekacce paralokavajjabhayadassavino viharante . [2]- seyyathapi nama uppaliniyam va paduminiyam va pundarikiniyam va appekaccani uppalani va padumani va pundarikani va udake jatani udake samvaddhani udakanugatani antonimuggapositani 3- appekaccani uppalani va padumani va pundarikani va udake jatani udake samvaddhani samodakanthitani appekaccani uppalani va padumani va pundarikani va udake jatani udake samvaddhani udaka accuggamma titthanti anupalittani udakena evameva bhagava buddhacakkhuna lokam volokento addasa satte apparajakkhe maharajakkhe tikkhindriye mudindriye svakare dvakare suvinnapaye duvinnapaye appekacce @Footnote: 1 Po. Ma. gulhani ca paticchannani ca. 2 Ma. appekacce na paralokavajjabhayadassavino @viharante. 3 Po. Ma. anto nimuggaposini.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page435.

Paralokavajjabhayadassavino viharante . [1]- janati bhagava ayam puggalo ragacarito ayam dosacarito ayam mohacarito ayam vitakkacarito ayam saddhacarito ayam nanacaritoti. {727.9} Ragacaritassa bhagava puggalassa asubhakatham katheti . Dosacaritassa bhagava puggalassa mettabhavanam acikkhati . mohacaritam bhagava puggalam 2- uddese paripucchaya kalena dhammassavane kalena dhammasakacchaya garusamvase niveseti . vitakkacaritassa bhagava puggalassa anapanassatim acikkhati . saddhacaritassa bhagava puggalassa pasadaniyam nimittam acikkhati buddhasubodhim dhammasudhammatam sanghasupatipattim silani ca attano . nanacaritassa bhagava puggalassa vipassananimittam acikkhati aniccakaram dukkhakaram anattakaram. Sele yatha pabbatamuddhanitthito yathapi passe janatam samantato tathupamam dhammamayam sumedha pasadamaruyha samantacakkhu sokavakinnam 3- janatamapetasoko avekkhassu jatijarabhibhutanti. Evam bhagava buddhacakkhunapi vivatacakkhu. {727.10} Katham bhagava samantacakkhunapi vivatacakkhu . Samantacakkhu vuccati sabbannutananam . bhagava sabbannutananena upeto samupeto @Footnote: 1 Ma. appekacce na paralokavajjabhayadassavino viharante. 2 Po. Ma. mohacaritassa @bhagava puggalassa. 3 Ma. sokavatinnam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page436.

Upagato samupagato upapanno samupapanno samannagato. Na tassa aditthamidhatthi kinci atho avinnatamajanitabbam sabbam abhinnasi yadatthi neyyam tathagato tena samantacakkhuti. Evam bhagava samantacakkhunapi vivatacakkhuti akittayi vivatacakkhu. [728] Sakkhidhammam parissayavinayanti sakkhidhammanti na itihitiham na itikiraya na paramparaya na pitakasampadaya na takkahetu na nayahetu na akaraparivitakkena na ditthinijjhanakkhantiya samam sayamabhinnatam attapaccakkhadhammanti sakkhidhammam . parissayavinayanti parissayati dve parissaya pakataparissaya ca paticchannaparissaya ca. {728.1} Katame pakataparissaya . siha byaggha dipi acchataraccha koka gomahisa 1- hatthi ahi vicchika satapadi cora va assu manava katakamma va akatakamma va cakkhurogo sotarogo ghanarogo jivharogo kayarogo sisarogo kannarogo mukharogo dantarogo kaso saso pinaso daho jaro kucchirogo muccha pakkhandika sula visucika kuttham gando kilaso soso apamaro daddu kandu kacchu rakhasa vitacchika lohitam pittam madhumeho amsa pilaka bhagandala pittasamutthana abadha semhasamutthana @Footnote: 1 Ma. mahimsa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page437.

Abadha vatasamutthana abadha sannipatika abadha utuparinamaja abadha visamapariharaja abadha opakkamika abadha kammavipakaja abadha sitam unham jighaccha pipasa uccaro passavo damsamakasavatatapasirimsapasamphassa iti va ime vuccanti pakataparissaya. {728.2} Katame paticchannaparissaya . kayaduccaritam vaciduccaritam manoduccaritam kamacchandanivaranam byapadanivaranam thinamiddhanivaranam uddhaccakukkuccanivaranam vicikicchanivaranam rago doso moho kodho upanaho makkho palaso issa macchariyam maya satheyyam thambho sarambho mano atimano mado pamado sabbe kilesa sabbe duccarita sabbe daratha sabbe parilaha sabbe santapa sabbakusalabhisankhara ime vuccanti paticchannaparissaya. {728.3} Parissayati kenatthena parissaya. Parisahantiti parissaya. Parihanaya samvattantiti parissaya. Tatrasayati parissaya. {728.4} Katham parisahantiti parissaya . te parissaya tam puggalam sahanti parisahanti abhibhavanti ajjhottharanti pariyadiyanti maddanti . Evam parisahantiti parissaya. {728.5} Katham parihanaya samvattantiti parissaya. Te parissaya kusalanam dhammanam parihanaya 1- antarayaya samvattanti . katamesam kusalanam dhammanam . sammapatipadaya anulomapatipadaya @Footnote: 1 Po. Ma. antarayaya parihanaya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page438.

Apaccanikapatipadaya [1]- anvatthapatipadaya dhammanudhammapatipadaya silesu paripurikaritaya indriyesu guttadvarataya bhojane mattannutaya jagariyanuyogassa satisampajannassa catunnam satipatthananam bhavananuyogassa catunnam sammappadhananam catunnam iddhippadanam pancannam indriyanam pancannam balanam sattannam bojjhanganam ariyassa atthangikassa maggassa bhavananuyogassa imesam kusalanam dhammanam parihanaya antarayaya samvattanti . evam 2- parihanaya samvattantiti parissaya. {728.6} Katham tatrasayati parissaya . tatthete papaka akusala dhamma uppajjanti attabhavasannissaya . yatha bile bilasaya pana sayanti dake dakasaya pana sayanti vane vanasaya pana sayanti rukkhe rukkhasaya pana sayanti evameva tatthete papaka akusala dhamma uppajjanti attabhavasannissayati evampi tatrasayati parissaya. {728.7} Vuttam hetam bhagavata santevasiko bhikkhave bhikkhu sacariyako dukkham na phasu viharati kathanca bhikkhave bhikkhu santevasiko sacariyako dukkham na phasu viharati idha bhikkhave bhikkhuno cakkhuna rupam disva uppajjanti papaka akusala dhamma sarasankappa sannojaniya tyassa anto vasanti anvassavanti papaka akusala dhammati tasma santevasikoti vuccati te nam samudacaranti @Footnote: 1 Ma. aviruddhapatipadaya . 2 Ma. evampi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page439.

Papaka akusala dhammati tasma sacariyakoti vuccati puna caparam bhikkhave bhikkhuno sotena saddam sutva ghanena gandham ghayitva jivhaya rasam sayitva kayena photthabbam phusitva manasa dhammam vinnaya uppajjanti papaka akusala dhamma sarasankappa sannojaniya tyassa anto vasanti anvassavanti papaka akusala dhammati tasma santevasikoti vuccati te nam samudacaranti papaka akusala dhammati tasma sacariyakoti vuccati evam kho bhikkhave bhikkhu santevasiko sacariyako dukkham na phasu viharatiti . Evampi tatrasayati parissaya. {728.8} Vuttam hetam bhagavata tayome bhikkhave antaramala antaraamitta antarasapatta antaravadhaka antarapaccatthika katame tayo lobho bhikkhave antaramalo antaraamitto antarasapatto antaravadhako antarapaccatthiko doso bhikkhave antaramalo antaraamitto antarasapatto antaravadhako antarapaccatthiko moho bhikkhave antaramalo antaraamitto antarasapatto antaravadhako antarapaccatthiko ime kho bhikkhave tayo antaramala antaraamitta antarasapatta antaravadhaka antarapaccatthikati. Anatthajanano lobho lobho cittappakopano bhayamantarato jatam tam jano navabujjhati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page440.

Luddho attham na janati luddho dhammam na passati andhatamam tada hoti yam lobho sahate naram anatthajanano doso doso cittappakopano bhayamantarato jatam tam jano navabujjhati kuddho attham na janati kuddho dhammam na passati andhatamam tada hoti yam kodho sahate naram anatthajanano moho moho cittappakopano bhayamantarato jatam tam jano navabujjhati mulho attham na janati mulho dhammam na passati andhatamam tada hoti yam moho sahate naranti. Evampi tatrasayati parissaya. {728.9} Vuttam hetam bhagavata tayo kho maharaja purisassa dhamma ajjhattam uppajjamana uppajjanti ahitaya dukkhaya aphasuviharaya katame tayo lobho kho maharaja purisassa dhammo ajjhattam uppajjamano uppajjati ahitaya dukkhaya aphasuviharaya doso kho maharaja purisassa dhammo ajjhattam uppajjamano uppajjati ahitaya dukkhaya aphasuviharaya moho kho maharaja purisassa dhammo ajjhattam uppajjamano uppajjati ahitaya dukkhaya aphasuviharaya ime kho maharaja tayo purisassa dhamma ajjhattam uppajjamana uppajjanti ahitaya dukkhaya aphasuviharayati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page441.

Lobho doso ca moho ca purisam papacetasam himsanti attasambhuta tacasaramva samphalanti. Evampi tatrasayati parissaya. Vuttam hetam bhagavata rago ca doso ca itonidana arati rati lomahamso ito jato ito samutthaya manovitakka kumaraka dhankamivossajjantiti. Evampi tatrasayati parissaya. {728.10} Parissayavinayanti parissayavinayam parissayapahanam parissayavupasamam parissayapatinissaggam parissayapatippassaddhim amatam nibbananti sakkhidhammam parissayavinayam. [729] Patipadam vadehi bhaddanteti patipadam vadehi sammapatipadam anulomapatipadam apaccanikapatipadam anvatthapatipadam dhammanudhammapatipadam silesu paripurikaritam indriyesu guttadvaratam bhojane mattannutam jagariyanuyogam satisampajannam cattaro satipatthane cattaro sammappadhane cattaro iddhippade pancindriyani panca balani satta bojjhange ariyam atthangikam maggam nibbananca nibbanagamininca patipadam vadehi acikkha desehi pannapehi patthapehi vivara vibhaja uttanikarohi pakasehiti patipadam vadehi . bhaddanteti so

--------------------------------------------------------------------------------------------- page442.

Nimmito buddham bhagavantam alapati . athava yam tvam dhammam acikkhi desesi pannapesi patthapesi vivari vibhaji uttaniakasi pakasesi sabbantam sundaram bhaddakam kalyanam anavajjam sevitabbanti patipadam vadehi bhaddante. [730] Patimokkham athavapi samadhinti patimokkhanti silam patittha adi caranam samyamo samvaro mukham pamukham kusalanam dhammanam samapattiya . athavapi samadhinti ya cittassa thiti santhiti avatthiti avisaharo avikkhepo avisahatamanasata samatho samadhindriyam samadhibalam sammasamadhiti patimokkham athavapi samadhim. Tenaha so nimmito akittayi vivatacakkhu sakkhidhammam parissayavinayam patipadam vadehi bhaddante patimokkham athavapi samadhinti. [731] Cakkhuhi neva lolassa gamakathaya avaraye sotam rase ca nanugijjheyya na ca mamayetha kinci lokasmim. [732] Cakkhuhi neva lolassati katham cakkhulolo 1- hoti . Idhekacco cakkhulolo cakkhuloliyena 3- samannagato hoti adittham @Footnote: 1 Ma. cakkhuloloti. 2 Ma. ayam patho natthi. 3 Ma. cakkhuloliyesu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page443.

Dakkhitabbam dittham samatikkamitabbanti aramena aramam uyyanena uyyanam gamena gamam nigamena nigamam nagarena nagaram ratthena rattham janapadena janapadam dighacarikam anvatthitacarikam anuyutto viharati rupadassanaya evampi cakkhulolo hoti . athava antaragharam pavittho vithim patipanno asamvuto gacchati hatthim olokento assam olokento ratham olokento pattim olokento itthiyo olokento purise olokento kumarake olokento kumarikayo olokento antarapanam olokento gharamukhani olokento uddham olokento adho olokento disavidisam pekkhamano gacchati evampi cakkhulolo hoti. {732.1} Athava cakkhuna rupam disva nimittaggahi hoti anubyanjanaggahi yatvadhikaranamenam cakkhundriyam asamvutam viharantam abhijjhadomanassa papaka akusala dhamma anvassaveyyum tassa samvaraya na patipajjati na rakkhati cakkhundriyam cakkhundriye na samvaram apajjati evampi cakkhulolo hoti . yatha va paneke bhonto samanabrahmana saddhadeyyani bhojanani bhunjitva te evarupam visukadassanam anuyutta viharanti seyyathidam naccam gitam vaditam pekkham akkhanam panissaram vetalam kumbhathunam sobhanagarakam 1- candalam vamsam dhovanam hatthiyuddham assayuddham mahisayuddham usabhayuddham ajayuddham 2- mendayuddham kukkutayuddham vattakayuddham dandayuddham mutthiyuddham nibbuddham uyyodhikam balaggam senabyuham anikadassanam iti @Footnote: 1 Ma. sobhanakam. 2 Po. Yu. goyuddham.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page444.

Va evampi cakkhulolo hoti. {732.2} Katham na cakkhulolo hoti . idha bhikkhu antaragharam pavittho vithim patipanno samvuto gacchati na hatthim olokento na assam olokento na ratham olokento na pattim olokento na itthiyo olokento na purise olokento na kumarake olokento na kumarikayo olokento na antarapanam olokento na gharamukhani olokento na uddham olokento na adho olokento na disavidisam pekkhamano gacchati evampi na cakkhulolo hoti . Athava bhikkhu cakkhuna rupam disva na nimittaggahi hoti nanubyanjanaggahi yatvadhikaranamenam cakkhundriyam asamvutam viharantam abhijjhadomanassa papaka akusala dhamma anvassaveyyum tassa samvaraya patipajjati rakkhati cakkhundriyam cakkhundriye samvaram apajjati evampi na cakkhulolo hoti . yatha va paneke bhonto samanabrahmana saddhadeyyani bhojanani bhunjitva te evarupam visukadassanam ananuyutta viharanti seyyathidam naccam gitam vaditam pekkham akkhanam .pe. anikadassanam iti va evarupa visukadassananuyoga 1- pativirato hoti evampi na cakkhulolo hoti. {732.3} Cakkhuhi neva lolassati cakkhuloliyam pajaheyya vinodeyya byantikareyya anabhavangameyya cakkhuloliya arato assa virato pativirato nikkhanto nissattho vippamutto visannutto vimariyadikatena @Footnote: 1 Po. Ma. visukadassana.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page445.

Cetasa vihareyyati cakkhuhi neva lolassa. [733] Gamakathaya avaraye sotanti gamakatha vuccanti battimsa tiracchanakatha . seyyathidam . rajakatha corakatha mahamattakatha senakatha bhayakatha yuddhakatha annakatha panakatha vatthakatha yanakatha sayanakatha malakatha gandhakatha natikatha gamakatha nigamakatha nagarakatha janapadakatha itthikatha purisakatha surakatha visikkhakatha kumbhatthanakatha pubbapetakatha nanattakatha lokakkhayika samuddakkhayika itibhavabhavakatha iti vati gamakathaya . avaraye sotanti gamakathaya sotam avareyya nivareyya sannivareyya 1- rakkheyya gopeyya pidaheyya pacchindeyyati gamakathaya avaraye sotam. [734] Rase ca nanugijjheyyati rasoti mularaso khandharaso tacaraso pattaraso puppharaso phalaraso ambilam madhuram tittikam katukam lonikam kharikam lambilam 2- kasavo sadum asadum sitam unham . Santeke samanabrahmana rasagiddha te jivhaggena rasaggani pariyesanta ahindanti . te ambilam labhitva anambilam pariyesanti anambilam labhitva ambilam pariyesanti .pe. sitam labhitva unham pariyesanti unham labhitva sitam pariyesanti . te yam yam labhitva tena tena na tussanti aparaparam pariyesanti manapikesu rasesu ratta giddha gadhita mucchita ajjhopanna lagga laggita palibuddha . yassesa rasatanha pahina samucchinna .pe. @Footnote: 1 Ma. samvareyya. 2 Ma. lambikam. Yu. ambilam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page446.

Nanaggina daddha so patisankha yoniso aharam ahareti neva davaya na madaya na mandanaya na vibhusanaya yavadeva imassa kayassa thitiya yapanaya vihimsuparatiya brahmacariyanuggahaya .pe. Phasuviharo cati . yatha vanam alimpeyya yavadeva aruhanatthaya yatha va pana akkham abbhanjeyya yavadeva bharassa nittharanatthaya yatha va pana puttamamsam ahareyya yavadeva kantarassa nittharanatthaya evameva bhikkhu patisankha yoniso aharam ahareti neva davaya .pe. Anavajjata ca phasuviharo cati rasatanham pajaheyya vinodeyya byantikareyya anabhavangameyya rasatanhaya arato assa virato pativirato nikkhanto nissattho vippamutto visannutto vimariyadikatena cetasa vihareyyati rase ca nanugijjheyya. [735] Na ca mayayetha kinci lokasminti mamattati dve mamatta tanhamamattanca ditthimamattanca .pe. idam tanhamamattam .pe. idam ditthimamattam . tanhamamattam pahaya ditthimamattam patinissajjitva cakkhum na mamayeyya na ganheyya na paramaseyya nabhiniviseyya sotam ghanam jivham kayam rupe sadde gandhe rase photthabbe kulam ganam avasam labham yasam pasamsam sukham civaram pindapatam senasanam gilana- paccayabhesajjaparikkharam kamadhatum rupadhatum arupadhatum kamabhavam rupabhavam arupabhavam sannabhavam asannabhavam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page447.

Nevasannanasannabhavam ekavokarabhavam catuvokarabhavam pancavokarabhavam atitam anagatam paccuppannam dittha suta muta vinnatabbe dhamme na mamayeyya na ganheyya na paramaseyya nabhiniviseyya . kinciti kinci rupagatam vedanagatam sannagatam sankharagatam vinnanagatam . Lokasminti apayaloke .pe. ayatanaloketi na ca mamayetha kinci lokasmim. Tenaha bhagava cakkhuhi neva lolassa gamakathaya avaraye sotam rase ca nanugijjheyya na ca mamayetha kinci lokasminti. [736] Phassena yada phutthassa paridevam bhikkhu na kareyya kuhinci bhavanca nabhijappeyya bheravesu ca na sampavedheyya. [737] Phassena yada phutthassati 1- rogaphassena phuttho pareto samohito samannagato assa cakkhurogena phuttho pareto samohito samannagato assa sotarogena ghanarogena jivharogena kayarogena sisarogena kannarogena mukharogena dantarogena kasena sasena pinasena dahena jarena kucchirogena mucchaya pakkhandikaya sulaya visucikaya kutthena gandena kilasena sosena apamarena dadduya @Footnote: 1 Ma. phassoti rogaphasso. Yu. phassoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page448.

Kanduya kacchuya rakhasaya vitacchikaya lohitena pittena madhumehena amsaya pilakaya bhagandalaya pittasamutthanehi abadhehi semhasamutthanehi abadhehi vatasamutthanehi abadhehi sannipatikehi abadhehi utuparinamajehi abadhehi visamapariharajehi abadhehi opakkamikehi abadhehi kammavipakajehi abadhehi sitena unhena jighacchaya pipasaya uccarena passavena damsamakasavatatapasirimsapa- samphassehi phuttho pareto samohito samannagato assati phassena yada phutthassa. [738] Paridevam bhikkhu na kareyya kuhinciti adevam paridevam adevanam paridevanam adevitattam paridevitattam vacapalapam vippalapam lalappam lalappayanam lalappayitattam na kareyya na janeyya na sanjaneyya na nibbatteyya nabhinibbatteyya . kuhinciti kuhinci kimhici katthaci ajjhattam va bahiddha va ajjhattabahiddha vati paridevam bhikkhu na kareyya kuhinci. [739] Bhavanca nabhijappeyyati kamabhavam na jappeyya rupabhavam na jappeyya arupabhavam na jappeyya na pajappeyya nabhijappeyyati bhavanca nabhijappeyya. [740] Bheravesu ca na sampavedheyyati bheravati ekena akarena bhayampi bheravampi tanneva . vuttam hetam bhagavata etam nuna tam bhayam bheravam [1]- agacchatiti . bahiddharammanam vuttam siha @Footnote: 1 Ma. na jahe.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page449.

Byaggha dipi accha taraccha koka gomahisa [1]- hatthi ahi vicchika satapadi cora va assu manava katakamma va akatakamma va . athaparena akarena bhayam vuccati ajjhattikam cittasamutthanam bhayam bhayanakam chambhitattam lomahamso cetaso ubbego utraso jatibhayam jarabhayam byadhibhayam maranabhayam rajabhayam corabhayam aggibhayam udakabhayam attanuvadabhayam paranuvadabhayam dandabhayam duggatibhayam umibhayam kumbhilabhayam avattabhayam sumsukarabhayam 2- ajivakabhayam 3- asilokabhayam parisaya sarajjabhayam [4]- bhayanakam chambhitattam lomahamso cetaso ubbego utraso . bheravesu ca na sampavedheyyati bherave passitva va sunitva va na vedheyya na pavedheyya na sampavedheyya na taseyya na uttaseyya na parittaseyya na bhayeyya na santasam apajjeyya abhiru 5- assa acchambhi anutrasi apalayi pahinabhayabheravo vigatalomahamso vihareyyati bheravesu ca na sampavedheyya . Tenaha bhagava phassena yada phutthassa paridevam bhikkhu na kareyya kuhinci bhavanca nabhijappeyya bheravesu ca na sampavedheyyati. [741] Annanamatho pananam khadaniyanam athopi vatthanam @Footnote: 1 Ma. assa. 2 Ma. susukabhayam. 3 Ma. ajivikabhayam. 4 Ma. madanabhayam @duggatibhayam bhayam. 5 Yu. abhiru.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page450.

Laddha na sannidhim kayira na ca parittase tani alabbhamano 1-. [742] Annanamatho pananam khadaniyanam athopi vatthananti annananti odano kummaso sattu maccho mamsam . panananti attha panani ambapanam jambupanam cocapanam mocapanam madhukapanam muddhikapanam salukapanam pharusakapanam . aparanipi attha panani kosambapanam kolapanam badarapanam ghatapanam telapanam yagupanam payopanam rasapanam . khadaniyananti pitthakhajjakam puvakhajjakam mulakhajjakam tacakhajjakam pattakhajjakam pupphakhajjakam phalakhajjakam . vatthananti cha civarani khomam kappasikam koseyyam kambalam sanam bhanganti annanamatho pananam khadaniyanam athopi vatthanam. [743] Laddha na sannidhim kayirati laddhati laddha labhitva adhigantva vinditva patilabhitva na kuhanaya na lapanaya na nemittakataya na nippesikataya na labhena labham nijigimsanataya 2- na darudanena na veludanena na pattadanena na pupphadanena na phaladanena na sinanadanena na cunnadanena na mattikadanena na dantakatthadanena na mukhodakadanena na patukamyataya na muggasupataya na paribhatyataya na pithamaddikataya na vatthuvijjaya na tiracchanavijjaya na angavijjaya na nakkhattavijjaya na dutagamanena na pahinagamanena na janghapesanikena 3- na vejjakammena na navakammena na pindapatipindakena @Footnote: 1 Ma. alabhamano. 2 Ma. nijigisanataya. 3 Ma. janghapesaniyena.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page451.

Na dananuppadanena dhammena samena laddha labhitva adhigantva vinditva patilabhitvati laddha . na sannidhim kayirati annasannidhim panasannidhim vatthasannidhim yanasannidhim sayanasannidhim gandhasannidhim amisasannidhim na kareyya na janeyya na sanjaneyya na nibbatteyya nabhinibbatteyyati laddha na sannidhim kayira. [744] Na ca parittase tani alabbhamanoti annam va na labhami panam va na labhami vattham va na labhami kulam va na labhami ganam va na labhami avasam va na labhami labham va na labhami yasam va na labhami pasamsam va na labhami sukham va na labhami civaram va na labhami pindapatam va na labhami senasanam va na labhami gilanapaccayabhesajjaparikkharam va na labhami gilanupatthakam va na labhami appannatomhiti na taseyya na uttaseyya na parittaseyya na bhayeyya na santasam apajjeyya abhiru assa acchambhi anutrasi apalayi pahinabhayabheravo vigatalomahamso vihareyyati na ca parittase tani alabbhamano . Tenaha bhagava annanamatho pananam khadaniyanam athopi vatthanam laddha na sannidhim kayira na ca parittase tani alabbhamanoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page452.

[745] Jhayi na padalolassa virame kukkucca nappamajjeyya athasanesu sayanesu appasaddesu bhikkhu vihareyya. [746] Jhayi na padalolassati jhayiti pathamenapi jhanena jhayi dutiyenapi jhanena jhayi tatiyenapi jhanena jhayi catutthenapi jhanena jhayi savitakkasavicarena pi jhanena jhayi avitakkavicaramattenapi jhanena jhayi avitakkaavicarenapi jhanena jhayi sappitikenapi jhanena jhayi nippitikenapi jhanena jhayi pitisahagatenapi jhanena jhayi satasahagatenapi jhanena jhayi sukhasahagatenapi jhanena jhayi upekkhasahagatenapi jhanena jhayi sunnatenapi jhanena jhayi animittenapi jhanena jhayi appanihitenapi jhanena jhayi lokiyenapi jhanena jhayi lokuttarenapi jhanena jhayi jhanarato ekattamanuyutto sadatthagarukoti 1- jhayi. {746.1} Na padalolassati katham padalolo hoti. Idhekacco padalolo padaloliyena samannagato hoti aramena aramam uyyanena uyyanam gamena gamam nigamena nigamam nagarena nagaram ratthena rattham janapadena janapadam dighacarikam anavatthitacarikam anuyutto viharati evampi padalolo hoti . athava bhikkhu antosangharame padaloliyena samannagato hoti na atthahetu na karanahetu uddhato @Footnote: 1 Ma. paramatthagarukoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page453.

Avupasantacitto parivenato parivenam gacchati viharato viharam gacchati addhayogato addhayogam gacchati pasadato pasadam gacchati hammiyato hammiyam gacchati guhato guham gacchati lenato lenam gacchati kutito kutim gacchati kutagarato kutagaram gacchati attato attam gacchati malato malam gacchati uddandato uddandam gacchati uddhositato uddhositam gacchati upatthanasalato upatthanasalam gacchati mandalamalato mandalamalam gacchati rukkhamulato rukkhamulam gacchati yattha va pana bhikkhu nisidanti tahim gacchati. {746.2} Tattha ekassa va dutiyo hoti dvinnam va tatiyo hoti tinnam va catuttho hoti tattha bahum samphappalapam lapati seyyathidam rajakatham corakatham mahamattakatham senakatham bhayakatham yuddhakatham annakatham panakatham vatthakatham yanakatham sayanakatham malakatham gandhakatham natikatham gamakatham nigamakatham nagarakatham janapadakatham itthikatham purisakatham surakatham visikkhakatham kumbhatthanakatham pubbapetakatham nanattakatham lokakkhayikam samuddakkhayikam itibhavabhavakatham iti va evampi padalolo hoti . Na padalolassati padaloliyam pajaheyya vinodeyya byantikareyya anabhavangameyya padaloliya arato assa virato pativirato nikkhanto nissattho vippamutto visannutto vimariyadikatena cetasa vihareyya careyya samacareyya 1- iriyeyya vatteyya paleyya yapeyya yapeyya. Patisallanaramo assa patisallanarato so ajjhattam cetosamathamanuyutto @Footnote: 1 Ma. vicareyya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page454.

Anirakatajjhano vipassanaya samannagato bruheta sunnagaranam jhayi jhanarato ekattamanuyutto sadatthagarukoti jhayi na padalolassa. [747] Virame kukkucca nappamajjeyyati kukkuccanti hatthakukkuccampi kukkuccam padakukkuccampi kukkuccam hatthapadakukkuccampi kukkuccam kappiye akappiyasannita akappiye kappiyasannita avajje vajjasannita vajje avajjasannita [1]- evarupam kukkuccam kukkuccayana kukkuccayitattam cetaso vippatisaro manovilekho idam vuccati kukkuccam . api dvihi karanehi uppajjati kukkuccam cetaso vippatisaro manovilekho katatta ca akatatta ca . katham katatta ca akatatta ca uppajjati kukkuccam cetaso vippatisaro manovilekho. {747.1} Katam me kayaduccaritam akatam me kayasucaritanti uppajjati kukkuccam cetaso vippatisaro manovilekho . katam me vaciduccaritam katam me manoduccaritam kato me panatipato akata me panatipata veramaniti uppajjati kukkuccam .pe. manovilekho . Katam me adinnadanam kato me kamesu micchacaro kato me musavado kata me pisuna vaca kata me pharusa vaca kato me samphappalapo kata me abhijjha kato me byapado kata me micchaditthi akata me sammaditthiti uppajjati kukkuccam cetaso vippatisaro @Footnote: 1 Ma. yam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page455.

Manovilekho . evam katatta ca akatatta ca uppajjati kukkuccam cetaso vippatisaro manovilekho . athava silesumhi aparipurikariti indriyesumhi aguttadvaroti bhojane amattannumhiti jagariyam ananuyuttomhiti na satisampajannena samannagatomhiti abhavita me cattaro satipatthanati abhavita me cattaro sammappadhanati abhavita me cattaro iddhippadati abhavitani me pancindriyaniti abhavitani me panca balaniti abhavita me satta bojjhangati abhavito me ariyo atthangiko maggoti dukkham me aparinnatanti samudayo me appahinoti maggo me abhavitoti nirodho me asacchikatoti uppajjati kukkuccam cetaso vippatisaro manovilekho. {747.2} Virame kukkuccati kukkucca arameyya virameyya pativirameyya kukkuccam pajaheyya vinodeyya byantikareyya anabhavangameyya kukkucca arato assa virato pativirato nikkhanto nissattho vippamutto visannutto vimariyadikatena cetasa vihareyyati virame kukkucca . nappamajjeyyati sakkaccakari assa sataccakari atthitakari anolinavuttiko anikkhittacchando anikkhittadhuro appamatto kusalesu dhammesu . Kadaham aparipuram va silakkhandham paripureyyam paripuram va silakkhandham tattha 1- pannaya anugganheyyanti yo tattha chando ca vayamo ca ussaho ca ussolhi ca thamo ca appativani ca @Footnote: 1 Ma. amenditam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page456.

Satisampajannanca atappam padhanam adhitthanam anuyogo appamado kusalesu dhammesu . kadaham aparipuram va samadhikkhandham pannakkhandham vimuttikkhandham vimuttinanadassanakkhandham kadaham aparinnatam va dukkham parijaneyyam appahine va kilese pajaheyyam abhavitam va maggam bhaveyyam asacchikatam va nirodham sacchikareyyanti yo tattha chando ca vayamo ca ussaho ca ussolhi ca thamo ca appativani ca satisampajannanca atappam padhanam adhitthanam anuyogo appamado kusalesu dhammesuti virame kukkucca nappamajjeyya. [748] Athasanesu sayanesu appasaddesu bhikkhu vihareyyati athati padasandhi .pe. asanam vuccati yattha nisidati manco pitham bhisi tattika cammakhando tinasantharo pannasantharo palasasantharo . sayanam vuccati senasanam viharo addhayogo pasado hammiyam guhati athasanesu sayanesu . appasaddesu bhikkhu vihareyyati appasaddesu appanigghosesu vijanavatesu manussarahaseyyakesu patisallanasarupesu senasanesu careyya vihareyya iriyeyya vatteyya paleyya yapeyya yapeyyati athasanesu sayanesu appasaddesu bhikkhu vihareyya. Tenaha bhagava jhayi na padalolassa virame kukkucca nappamajjeyya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page457.

Athasanesu sayanesu appasaddesu bhikkhu vihareyyati. [749] Niddam na bahulikareyya jagariyam bhajeyya atapi tandim mayam hasam khiddam methunam vippajahe savibhusam. [750] Niddam na bahulikareyyati rattindivam chakotthasam karitva pancakotthasam jagareyya 1- ekakotthasam nippajjeyyati niddam na bahulikareyya. [751] Jagariyam bhajeyya atapiti idha bhikkhu divasam cankamena nisajjaya avaraniyehi dhammehi cittam parisodheyya rattiya pathamam yamam cankamena nisajjaya avaraniyehi dhammehi cittam parisodheyya rattiya majjhimam yamam dakkhinena passena sihaseyyam kappeyya pade padam accadhaya sato sampajano utthanasannam manasikaritva rattiya pacchimam yamam paccutthaya cankamena nisajjaya avaraniyehi dhammehi cittam parisodheyya . jagariyam bhajeyyati jagariyam bhajeyya sambhajeyya [2]- patiseveyyati jagariyam bhajeyya . Atapiti atappam vuccati viriyam yo cetasiko viriyarambho nikkamo parakkamo uyyamo vayamo ussaho ussolhi thamo dhiti asithilaparakkamata anikkhittacchandata anikkhittadhurata dhurasampaggaho @Footnote: 1 Ma. patipajjeyya. 2 Ma. seveyya niseveyya samseveyya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page458.

Viriyam viriyindriyam viriyabalam sammavayamo imina atapena upeto samupeto upagato samupagato upapanno samupapanno samannagato so vuccati atapiti jagariyam bhajeyya atapi. [752] Tandim mayam hasam khiddam methunam vippajahe savibhusanti tanditi ya tandi tandiyana tandiyitattam tandimanattam 1- alasiyam alasayana alasayitattam ayam 2- vuccati tandi . Mayati 2- maya vuccati vancanika cariya . idhekacco kayena duccaritam caritva vacaya duccaritam caritva manasa duccaritam caritva tassa paticchadanahetu papikam iccham pahadati 3- ma mam jannati icchati ma mam jannati sankappeti ma mam jannati vacam bhasati ma mam jannati kayena parakkamati . ya evarupa maya mayavita accasara vancana nikati nikirana niharana pariharana guhana pariguhana chadana paricchadana anuttanikammam anavikammam vocchadana papakiriya ayam vuccati maya . hasanti idhekacco ativelam dantavidamsakam hasati. Vuttam hetam bhagavata kumarakamidam bhikkhave ariyassa vinaye yadidam ativelam dantavidamsakam hasitanti. {752.1} Khiddati dve khidda kayika ca khidda vacasika ca khidda. {752.2} Katama kayika khidda . hatthihipi kilanti assehipi kilanti rathehipi kilanti dhanuhipi kilanti atthapadehipi kilanti dasapadehipi kilanti akasehipi kilanti pariharapathehipi kilanti santikayapi @Footnote: 1 Ma. tandimanakata. 2 Ma. ime patha na dissanti. 3 Ma. Yu. panidahati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page459.

Kilanti khalikayapi kilanti ghatikayapi kilanti salakahatthenapi kilanti akkhenapi kilanti pankacirenapi kilanti vankakenapi kilanti mokkhacikayapi kilanti cingulakenapi kilanti pattalhakenapi kilanti rathakenapi kilanti dhanukenapi kilanti akkharikayapi kilanti manesikayapi kilanti yathavajjenapi kilanti ayam kayika khidda. {752.3} Katama vacasika khidda . mukhabheriyam mukhalambadam mukhadendimakam 1- mukhavalimakam mukhabherulakam mukhadaddarikam natikam lasam 2- gitam davakammam ayam vacasika khidda. {752.4} Methunadhammo nama yo so asaddhammo gamadhammo vasaladhammo dutthullo odakantiko rahasso dvayadvayasamapatti . Kimkarana vuccati methunadhammo . ubhinnam rattanam sarattanam avassutanam pariyutthitanam pariyadinnacittanam ubhinnam sadisanam dhammoti tamkarana vuccati methunadhammo . yatha ubho kalahakaraka [3]- ubho bhandanakaraka ubho bhassakaraka ubho vivadakaraka ubho adhikaranakaraka ubho vadino ubho sallapaka methunakati vuccanti evameva ubhinnam rattanam sarattanam avassutanam pariyutthitanam pariyadinnacittanam ubhinnam sadisanam dhammoti tamkarana vuccati methunadhammo. {752.5} Vibhusati dve vibhusa atthi agariyassa vibhusa atthi pabbajitassa vibhusa. {752.6} Katama agariyassa vibhusa. Kesa ca massu ca mala ca @Footnote: 1 Ma. mukhabherikam mukhalambaram mukhabindimakam. 2 Ma. natakam lapam. 3 Ma. methunakati @vuccanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page460.

Gandha ca vilepana ca abharana ca pilandhana ca vatthanca pasadhananca vetthananca ucchadanam parimaddanam nhapanam sambahanam adasam anjanam malavilepanam mukhacunnakam mukhalepam hatthabandham vasikkhabandham 1- dandam naliyam khaggam chattam citra upahana unhisam mani valavijani odatani vatthani digharassani 2- iti va ayam agariyassa vibhusa. {752.7} Katama pabbajitassa vibhusa. Civaramandana pattamandana [3]- imassa va putikayassa bahiranam parikkharanam mandana vibhusana kelana parikelana gedhikata gedhitattam capalana 4- capalyam ayam pabbajitassa vibhusa. {752.8} Tandim mayam hasam khiddam methunam vippajahe savibhusanti tandinca mayanca hasanca khiddanca methunadhammanca savibhusam saparivaram saparibhandam saparikkharam pajaheyya vinodeyya byantikareyya anabhavangameyyati tandim mayam hasam khiddam methunam vippajahe savibhusam. Tenaha bhagava niddam na bahulikareyya jagariyam bhajeyya atapi tandim mayam hasam khiddam methunam vippajahe savibhusanti. [753] Athabbanam supinam lakkhanam no vidahe athopi nakkhattam @Footnote: 1 Ma. sikhabandham. 2 Ma. dighadasani. 3 Ma. senasanamandana. 4 Ma. capalata.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page461.

Virudanca 1- gabbhakaranam tikiccham mamako na seveyya. [754] Athabbanam supinam lakkhanam no vidahe athopi nakkhattanti athabbanika athabbanam payojenti nagare va ruddhe sangame va paccupatthite paccatthikesu paccamittesu itim uppadenti upaddavam uppadenti rogam uppadenti sulam 2- karonti visucikam karonti pajjarakam karonti pakkhandikam karonti evam athabbanika athabbanam payojenti. {754.1} Supinapathaka supinam adisanti yo pubbanhasamayam supinam passati evam vipako hoti yo majjhantikasamayam supinam passati evam vipako hoti yo sayanhasamayam supinam passati evam vipako hoti yo purime yame yo majjhime yame yo pacchime yame yo dakkhinena passena nipanno yo vamena passena nipanno yo uttananipanno yo avakujjanipanno yo candam passati yo suriyam passati yo mahasamuddam passati yo sinerupabbatarajam passati yo hatthim passati yo assam passati yo ratham passati yo pattim passati yo senabyuham passati yo aramaramaneyyakam passati yo vanaramaneyyakam passati yo bhumiramaneyyakam passati yo pokkharaniramaneyyakam passati evam vipako hoti evam supinapathaka supinam adisanti . lakkhanapathaka lakkhanam adisanti manilakkhanam @Footnote: 1 Po. Ma. virutanca. 2 Ma. Yu. sulam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page462.

Dandalakkhanam vatthalakkhanam asilakkhanam usulakkhanam dhanulakkhanam avudhalakkhanam itthilakkhanam purisalakkhanam kumarilakkhanam kumaralakkhanam dasilakkhanam dasalakkhanam hatthilakkhanam assalakkhanam mahisalakkhanam usabhalakkhanam [1]- ajalakkhanam mendalakkhanam kukkutalakkhanam vattakalakkhanam godhalakkhanam kannikalakkhanam kacchapalakkhanam migalakkhanam iti va 2- evam lakkhanapathaka lakkhanam adisanti. {754.2} Nakkhattapathaka nakkhattam adisanti atthavisati nakkhattani imina nakkhattena gharapaveso kattabbo imina nakkhattena makutam bandhitabbam imina nakkhattena vareyyam karetabbam imina nakkhattena vijaniharo kattabbo imina nakkhattena gharavaso kattabboti 3- evam nakkhattapathaka nakkhattam adisanti . athabbanam supinam lakkhanam no vidahe athopi nakkhattanti athabbananca supinanca lakkhananca nakkhattanca no vidaheyya na careyya na samacareyya na samadaya vatteyya athava na ganheyya na ugganheyya na dhareyya na upadhareyya na upalakkheyya na yojeyyati athabbanam supinam lakkhanam no vidahe athopi nakkhattam. [755] Virudanca gabbhakaranam tikiccham mamako na seveyyati virudam vuccati migacakkam 4- . migacakkapathaka migacakkam adisanti sakunanam va catuppadanam va rudam vassitam jananti 5- evam migacakkapathaka migacakkam adisanti . gabbhakaraniya gabbham santhapenti . @Footnote: 1 Ma. gonalakkhanam. Yu. golakkhanam. 2 Ma. vati. 3 samvaso gantabboti. @4 Ma. migavakkam. sabbattha evameva. 5 Ma. janantiti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page463.

Dvihi karanehi gabbho na santhati panakehi va vatakuppehi va . panakanam va vatakuppanam va patighataya osatham denti 1- evam gabbhakaraniya gabbham santhapenti . tikicchati panca tikiccha salakiyam sallakattiyam kayatikicchiyam bhutiyam komarakavejjam 2-. Mamakoti buddhamamako dhammamamako sanghamamako so va bhagavantam mamayati bhagava va tam puggalam parigganhati. {755.1} Vuttam hetam bhagavata ye te bhikkhave bhikkhu kuha thaddha lapa singi unnala asamahita na me te bhikkhave bhikkhu mamaka apagata ca te bhikkhu bhikkhave imasma dhammavinaya na ca te 3- imasmim dhammavinaye vuddhim virulhim vepullam apajjanti ye ca kho te bhikkhave bhikkhu nikkuha nillapa dhira athaddha susamahita te ca kho me bhikkhave bhikkhu mamaka anapagata ca te [4]- bhikkhu imasma dhammavinaya te ca [5]- imasmim dhammavinaye vuddhim virulhim vepullam apajjantiti. Kuha thaddha lapa singi unnala asamahita na te dhamme viruhanti sammasambuddhadesite nikkuha nillapa dhira athaddha susamahita te ve dhamme viruhanti sammasambuddhadesiteti. {755.2} Virudanca gabbhakaranam tikiccham mamako na seveyyati virudanca gabbhakarananca tikicchanca mamako na seveyya na niseveyya na patiseveyya na careyya na samacareyya na samadaya vatteyya @Footnote: 1 Ma. dentiti. 2 Ma. komarabhaccam. 3-5 Ma. Yu. bhikkhu. 4 Po. Ma. bhikkhave.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page464.

Athava na ganheyya na ugganheyya na dhareyya na upadhareyya na upalakkheyya nappayujjeyyati virudanca gabbhakaranam tikiccham mamako na seveyya. Tenaha bhagava athabbanam supinam lakkhanam no vidahe athopi nakkhattam virudanca gabbhakaranam tikiccham mamako na seveyyati. [756] Nindaya nappavedheyya na unnameyya pasamsito bhikkhu lobham saha macchariyena kodham pesuniyanca panudeyya. [757] Nindaya nappavedheyyati idhekacce bhikkhum nindanti jatiya va gottena va kolaputtikena va vannapokkharataya va dhanena va ajjhenena va kammayatanena va sippayatanena va vijjatthanena va sutena va patibhanena va annatarannatarena va vatthuna nindanti garahanti upavadanti . nindito garahito upavadito nindaya garahaya upavadena akittiya avannaharikaya na vedheyya nappavedheyya na sampavedheyya na taseyya na uttaseyya na parittaseyya na bhayeyya na santasam apajjeyya abhiru assa acchambhi anutrasi apalayi pahinabhayabheravo vigatalomahamso

--------------------------------------------------------------------------------------------- page465.

Vihareyyati nindaya nappavedheyya. [758] Na unnameyya pasamsito bhikkhuti idhekacce bhikkhum pasamsanti jatiya va .pe. annatarannatarena va vatthuna pasamsanti thomenti kittenti vannenti . pasamsito thomito kittito vannito pasamsaya thomanena kittiya vannaharikaya unnatim na kareyya unnamam na kareyya manam na kareyya thambham na kareyya na tena thaddho assa patthaddho paggahitasiroti na unnameyya pasamsito bhikkhu. [759] Lobham saha macchariyena kodham pesuniyanca panudeyyati lobhoti yo lobho lubbhana lubbhitattam sarago sarajjana sarajjitattam abhijjha lobho akusalamulam . macchariyanti panca macchariyani avasamacchariyam .pe. gaho vuccati macchariyam . Kodhoti yo cittassa aghato patighato patigham pativirodho kopo pakopo sampakopo doso padoso sampadoso cittassa byapatti manopadoso kodho kujjhana kujjhitattam doso dussana dussitattam byapatti byapajjana byapajjitattam virodho pativirodho candikkam assuropo anattamanata cittassa . pesuniyanti idhekacco pisunavaco hoti ito sutva amutra akkhata imesam bhedaya amutra va sutva imesam akkhata amusam bhedaya iti samagganam va bhetta bhinnanam va anuppadata vaggaramo vaggarato vagganandi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page466.

Vaggakaranim vacam bhasita hoti idam vuccati pesunnam . apica dvihi karanehi pesunnam upasamharati piyakamyataya va bhedadhippayo va . Katham piyakamyataya pesunnam upasamharati . imassa piyo bhavissami manapo bhavissami vissasiko bhavissami abbhantariko bhavissami suhadayo bhavissamiti evam piyakamyataya pesunnam upasamharati . katham bhedadhippayo pesunnam upasamharati. {759.1} Katham ime nana assu vina assu vagga assu dvidha assu dvejjha assu dvepakkha assu bhijjeyyum na samagaccheyyum dukkham na phasu vihareyyunti evam bhedadhippayo pesunnam upasamharati. Lobham saha macchariyena kodham pesuniyanca panudeyyati lobhanca macchariyanca kodhanca pesunnanca panudeyya pajaheyya vinodeyya byantikareyya anabhavangameyyati lobham saha macchariyena kodham pesuniyanca panudeyya. Tenaha bhagava nindaya nappavedheyya na unnameyya pasamsito bhikkhu lobham saha macchariyena kodham pesuniyanca panudeyyati. [760] Kayavikkaye na tittheyya upavadam bhikkhu na kareyya kuhinci game ca nabhisajjeyya labhakamya janam na lapayeyya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page467.

[761] Kayavikkaye na tittheyyati ye kayavikkaya vinaye patikkhitta na te imasmim atthe adhippeta . katham kayavikkaye titthati . pancannam saddhim pattam va civaram va annam va kinci parikkharam vancaniyam va karonto udayam va patthayanto parivatteti evam kayavikkaye titthati . katham kayavikkaye na titthati . pancannam saddhim pattam va civaram va annam va kinci parikkharam na vancaniyam va karonto na udayam va patthayanto parivatteti evam kayavikkaye na titthati . kayavikkaye na tittheyyati kayavikkaye na tittheyya na santittheyya kayavikkayam pajaheyya vinodeyya byantikareyya anabhavangameyya kayavikkaya arato assa virato pativirato nikkhanto nissattho vippamutto visannutto vimariyadikatena cetasa vihareyyati kayavikkaye na tittheyya. [762] Upavadam bhikkhu na kareyya kuhinciti katame upavadakara kilesa . santeke samanabrahmana iddhimanto dibbacakkhuka paracittaviduno te duratopi passanti asannapi na dissanti cetasapi cittam pajananti . devatapi kho santi iddhimantiniyo dibbacakkhuka paracittaviduniyo ta duratopi passanti asannapi na dissanti cetasapi cittam pajananti . te olarikehi va kilesehi majjhimehi va kilesehi sukhumehi va kilesehi upavadeyyum. Katame olarika kilesa . kayaduccaritam vaciduccaritam manoduccaritam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page468.

Ime vuccanti olarika kilesa . katame majjhima kilesa . Kamavitakko byapadavitakko vihimsavitakko ime vuccanti majjhima kilesa . katame sukhuma kilesa . nativitakko janapadavitakko amaravitakko paranuddayatapatisannutto vitakko labhasakkara- silokapatisannutto vitakko anavannattipatisannutto vitakko ime vuccanti sukhuma kilesa . te olarikehi va kilesehi majjhimehi va kilesehi sukhumehi va kilesehi upavadeyyum 1-. {762.1} Upavadam na kareyya upavadakare kilese na kareyya na janeyya na sanjaneyya na nibbatteyya nabhinibbatteyya upavadakare kilese pajaheyya vinodeyya byantikareyya anabhavangameyya upavadakarehi kilesehi arato assa virato pativirato nikkhanto nissattho vippamutto visannutto vimariyadikatena cetasa vihareyya . kuhinciti kuhinci kimhici katthaci ajjhattam va bahiddha va ajjhattabahiddha vati upavadam bhikkhu na kareyya kuhinci. [763] Game ca nabhisajjeyyati katham game sajjati . idha bhikkhu game gihihi samsattho viharati sahanandi sahasoki sukhitesu sukhito dukkhitesu dukkhito uppannesu kiccakaraniyesu attana voyogam apajjati evampi game sajjati . athava bhikkhu pubbanhasamayam nivasetva pattacivaramadaya gamam va nigamam va pindaya pavisati 2- arakkhiteneva kayena arakkhitaya vacaya arakkhitena cittena @Footnote: 1 Ma. upavadeyya. 2 Po. Ma. pavisati. ito param evam natabbam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page469.

Anupatthitaya satiya asamvutehi indriyehi so tatra tatra sajjati tatra tatra ganhati tatra tatra bajjhati tatra tatra anayabyasanam apajjati evampi game sajjati . katham game na sajjati . idha bhikkhu game gihihi asamsattho viharati na sahanandi na sahasoki na sukhitesu sukhito na dukkhitesu dukkhito uppannesu kiccakaraniyesu na attana voyogam apajjati evampi game na sajjati. {763.1} Athava bhikkhu pubbanhasamayam nivasetva pattacivaramadaya gamam va nigamam va pindaya pavisati rakkhiteneva kayena rakkhitaya vacaya rakkhitena cittena upatthitaya satiya samvutehi indriyehi so tatra tatra na sajjati tatra tatra na ganhati tatra tatra na bajjhati tatra tatra na anayabyasanam apajjati evampi game na sajjati . Game ca nabhisajjeyyati game na sajjeyya na ganheyya na bajjheyya na palibajjheyya agiddho assa agadhito amucchito anajjhopanno vitagedho vigatagedho cattagedho .pe. brahmabhutena attana vihareyyati game ca nabhisajjeyya. [764] Labhakamya janam na lapayeyyati katama lapana . Labhasakkarasilokasannissitassa papicchassa icchapakatassa amisacakkhukassa lokadhammagarukassa ya paresam alapana lapana sallapana ullapana samullapana unnahana samunnahana ukkapana samukkapana 1- anuppiyabhanita patukamyata muggasupata paribhatyata parapitthimamsikata @Footnote: 1 Ma. ukkacana samukkacana.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page470.

Ya tattha sanhavacakata sakhilavacakata mettavacakata apharusavacakata ayam vuccati lapana . apica dvihi karanehi janam lapati attanam va nicam thapento param uccam thapento janam lapati attanam va uccam thapento param nicam thapento janam lapati. {764.1} Katham attanam nicam thapento param uccam thapento janam lapati . tumhe me bahupakara aham tumhe nissaya labhami civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharam yepi me anne datum va katum va mannanti tumhe nissaya tumhe sampassanta yampi [1]- puranam matapitikam namadheyyam tampi me antarahitam tumhehi ahannayami asukassa kulupako asukaya kulupakoti evam attanam nicam thapento param uccam thapento janam lapati. {764.2} Katham attanam uccam thapento param nicam thapento janam lapati . aham tumhakam bahupakaro tumhe mam agamma buddham saranam gata dhammam saranam gata sangham saranam gata panatipata pativirata adinnadana pativirata kamesumicchacara pativirata musavada pativirata suramerayamajjapamadatthana pativirata aham tumhakam uddesam demi paripuccham demi uposatham acikkhami navakammam adhitthami atha ca pana tumhe mam ussajjitva 2- anne sakkarotha garukarotha manetha pujethati evampi attanam uccam thapento param nicam thapento janam lapati. @Footnote: 1 Ma. me. 2 Po. Ma. ujjhitva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page471.

{764.3} Labhakamya janam na lapayeyyati labhahetu [1]- labhakarana labhabhinibbattiya labham paripacento janam na lapayeyya lapanam pajaheyya vinodeyya byantikareyya anabhavangameyya alapana 2- arato assa virato pativirato nikkhanto nissattho vippamutto visannutto vimariyadikatena cetasa vihareyyati labhakamya janam na lapayeyya . Tenaha bhagava kayavikkaye na tittheyya upavadam bhikkhu na kareyya kuhinci game ca nabhisajjeyya labhakamya janam na lapayeyyati. [765] Na ca katthita 3- siya bhikkhu na ca vacam payuttam bhaseyya pagabbhiyam na sikkheyya katham viggahikam na kathayeyya. [766] Na ca katthita siya bhikkhuti idhekacco katthi hoti vikatthi so katthati [4]- ahamasmi silasampannoti va vattasampannoti va silabbattasampannoti va jatiya va gottena va kolaputtikena va vannapokkharataya va dhanena va ajjhenena va kammayatanena va sippayatanena va vijjatthanena va sutena va patibhanena va annatarannatarena va vatthuna uccakula @Footnote: 1 Ma. labhapaccaya. 2 Ma. lapana. 3 Ma. katthiko. 4 Ma. vikatthati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page472.

Pabbajitoti va mahabhogakula pabbajitoti va ularabhogakula pabbajitoti va suttantikoti va vinayadharoti va dhammakathikoti va arannikoti va .pe. nevasannanasannayatanasamapattiya labhiti va katthati vikatthati . evam [1]- na vikattheyya vikattham pajaheyya vinodeyya byantikareyya anabhavangameyya katthana arato assa virato pativirato nikkhanto nissattho vippamutto visannutto vimariyadikatena cetasa vihareyyati na ca katthita siya bhikkhu. [767] Na ca vacam payuttam bhaseyyati katama payuttavaca. Idhekacco civarapayuttam vacam bhasati pindapatapayuttam vacam bhasati senasanapayuttam vacam bhasati gilanapaccayabhesajjaparikkharapayuttam vacam bhasati ayam vuccati payuttavaca . athava civarahetu pindapatahetu senasanahetu gilanapaccayabhesajjaparikkharahetu saccampi bhanati musapi bhanati pisunampi bhanati apisunampi bhanati pharusampi bhanati apharusampi bhanati samphappalapampi bhanati asamphappalapampi bhanati mantapi vacam bhasati ayampi vuccati payuttavaca . Athava pasannacitto paresam dhammam deseti aho vata me dhammam suneyyum sutva ca dhammam pasideyyum pasanna ca me pasannakaram kareyyunti ayam vuccati payuttavaca . na ca vacam payuttam bhaseyyati antamaso dhammadesanavacam upadaya payuttavacam na @Footnote: 1 Ma. na kattheyya. 2 Ma. kattham.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page473.

Bhaseyya na katheyya na bhaneyya na dipayeyya na vohareyya payuttavacam pajaheyya vinodeyya byantikareyya anabhavangameyya payuttavacaya arato assa virato pativirato nikkhanto nissattho vippamutto visannutto vimariyadikatena cetasa vihareyyati na ca vacam payuttam bhaseyya. [768] Pagabbhiyam na sikkheyyati pagabbhiyanti tini pagabbhiyani kayikam pagabbhiyam vacasikam pagabbhiyam cetasikam pagabbhiyam. {768.1} Katamam kayikam pagabbhiyam . idhekacco sanghagatopi kayikam pagabbhiyam dasseti ganagatopi kayikam pagabbhiyam dasseti bhojanasalayapi kayikam pagabbhiyam dasseti jantagharepi kayikam pagabbhiyam dasseti udakatitthepi kayikam pagabbhiyam dasseti antaragharam pavisantopi kayikam pagabbhiyam dasseti antaragharam pavitthopi kayikam pagabbhiyam dasseti. {768.2} Katham sanghagato kayikam pagabbhiyam dasseti. Idhekacco sanghagato acittikarakato there bhikkhu ghattayantopi titthati ghattayantopi nisidati puratopi titthati puratopi nisidati uccepi asane nisidati sasisam parupitvapi nisidati thitakopi bhanati bahavikkhepakopi bhanati evam sanghagato kayikam pagabbhiyam dasseti. {768.3} Katham ganagato kayikam pagabbhiyam dasseti. Idhekacco ganagato acittikarakato theranam bhikkhunam anupahananam cankamantanam saupahano

--------------------------------------------------------------------------------------------- page474.

Cankamati nice cankame cankamantanam ucce cankame cankamati chamayam cankamantanam cankame cankamati ghattayantopi titthati ghattayantopi nisidati puratopi titthati puratopi nisidati uccepi asane nisidati sasisam parupitvapi nisidati thitakopi bhanati bahavikkhepakopi bhanati evam ganagato kayikam pagabbhiyam dasseti. {768.4} Katham bhojanasalaya kayikam pagabbhiyam dasseti. Idhekacco bhojanasalaya acittikarakato there bhikkhu anupakhajja nisidati navepi bhikkhu asanena patibahati ghattayantopi titthati ghattayantopi nisidati puratopi titthati puratopi nisidati uccepi asane nisidati sasisam parupitvapi nisidati thitakopi bhanati bahavikkhepakopi bhanati evam bhojanasalaya kayikam pagabbhiyam dasseti. {768.5} Katham jantaghare kayikam pagabbhiyam dasseti. Idhekacco jantaghare acittikarakato there bhikkhu ghattayantopi titthati ghattayantopi nisidati puratopi titthati puratopi nisidati uccepi asane nisidati anapucchapi kattham pakkhipati anapucchapi dvaram pidahati evam jantaghare kayikam pagabbhiyam dasseti. {768.6} Katham udakatitthe kayikam pagabbhiyam dasseti. Idhekacco udakatitthe acittikarakato there bhikkhu ghattayantopi otarati puratopi otarati ghattayantopi nhayati puratopi nhayati uparipi nhayati ghattayantopi uttarati puratopi uttarati uparipi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page475.

Uttarati evam udakatitthe kayikam pagabbhiyam dasseti. {768.7} Katham antaragharam pavisanto kayikam pagabbhiyam dasseti. Idhekacco antaragharam pavisanto acittikarakato there bhikkhu ghattayantopi gacchati puratopi gacchati vokkammapi theranam bhikkhunam purato gacchati evam antaragharam pavisanto kayikam pagabbhiyam dasseti. {768.8} Katham antaragharam pavittho kayikam pagabbhiyam dasseti. Idhekacco antaragharam pavittho na pavisa bhanteti vuccamano pavisati na tittha bhanteti vuccamano titthati na nisida bhanteti vuccamano nisidati anokasampi pavisati anokasepi titthati anokasepi nisidati yani tani honti kulanam ovarakani gulhani ca paticchannani ca yattha kulitthiyo kuladhitayo kulasunhayo kulakumariyo nisidanti tatthapi sahasa pavisati kumarakassapi sisam paramasati evam antaragharam pavittho kayikam pagabbhiyam dasseti. Idam kayikam pagabbhiyam. {768.9} Katamam vacasikam pagabbhiyam. Idhekacco sanghagatopi vacasikam pagabbhiyam dasseti ganagatopi vacasikam pagabbhiyam dasseti antaragharam pavitthopi vacasikam pagabbhiyam dasseti. {768.10} Katham sanghagato vacasikam pagabbhiyam dasseti. Idhekacco sanghagato acittikarakato there bhikkhu anapuccha va anajjhittho va aramagatanam bhikkhunam dhammam bhanati panham visajjeti patimokkham

--------------------------------------------------------------------------------------------- page476.

Uddisati thitakopi bhanati bahavikkhepakopi bhanati evam sanghagato vacasikam pagabbhiyam dasseti. {768.11} Katham ganagato vacasikam pagabbhiyam dasseti. Idhekacco ganagato acittikarakato there bhikkhu anapuccha va anajjhittho va aramagatanam bhikkhunam dhammam bhanati panham visajjeti thitakopi bhanati bahavikkhepakopi bhanati aramagatanam bhikkhuninam upasakanam upasikanam dhammam bhanati panham visajjeti thitakopi bhanati bahavikkhepakopi bhanati evam ganagato vacasikam pagabbhiyam dasseti. {768.12} Katham antaragharam pavittho vacasikam pagabbhiyam dasseti. Idhekacco antaragharam pavittho itthim va kumarim va aha 1- itthanname itthangotte kim atthi yagu atthi bhattam atthi khadaniyam atthi kim pivissama kim bhunjissama kim khadissama kim va atthi kim va me dassathati vippalapati evam antaragharam pavittho vacasikam pagabbhiyam dasseti. Idam vacasikam pagabbhiyam. {768.13} Katamam cetasikam pagabbhiyam. Idhekacco na uccakula 2- pabbajito samano uccakula 3- pabbajitena saddhim sadisam attanam karoti cittena na mahakula pabbajito samano na mahabhogakula pabbajito samano na ularabhogakula pabbajito samano ularabhogakula pabbajitena saddhim sadisam attanam karoti cittena na @Footnote: 1 Ma. evamaha. 2-3 Ma. mahabhogakula.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page477.

Suttantiko samano suttantikena saddhim sadisam attanam karoti cittena na vinayadharo samano na dhammakathiko samano na aranniko samano na pindapatiko samano na pamsukuliko samano na tecivariko samano na sapadanacariko samano na khalupacchabhattiko samano na nesajjiko samano na yathasanthatiko samano yathasanthatikena saddhim sadisam attanam karoti cittena na pathamassa jhanassa labhi samano pathamassa jhanassa labhina saddhim sadisam attanam karoti cittena na dutiyassa jhanassa labhi samano na tatiyassa jhanassa labhi samano na catutthassa jhanassa labhi samano na akasanancayatanasamapattiya labhi samano na vinnanancayatanasamapattiya labhi samano na akincannayatanasamapattiya labhi samano na nevasanna- nasannayatanasamapattiya labhi samano nevasanna- nasannayatanasamapattiya labhina saddhim sadisam attanam karoti cittena idam cetasikam pagabbhiyam. {768.14} Pagabbhiyam na sikkheyyati pagabbhiyam na sikkheyya [1]- na acareyya na samacareyya na samadaya vatteyya pagabbhiyam pajaheyya vinodeyya byantikareyya anabhavangameyya pagabbhiya arato assa virato pativirato nikkhanto nissattho vippamutto visannutto vimariyadikatena cetasa vihareyyati pagabbhiyam na sikkheyya. @Footnote: 1 Ma. na careyya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page478.

[769] Katham viggahikam na kathayeyyati katama viggahikakatha . Idhekacco evarupim katham katta hoti na tvam imam dhammavinayam ajanasi .pe. nibbedhehi va sace pahositi . Vuttam hetam bhagavata viggahikaya kho moggallana kathaya sati kathabahullam patikankham kathabahulle sati uddhaccam uddhatassa asamvaro asamvutassa ara cittam samadhimhati. Katham viggahikam na kathayeyyati viggahikakatham na katheyya na bhaneyya na dipayeyya na vohareyya viggahikakatham pajaheyya vinodeyya byantikareyya anabhavangameyya viggahikakathaya arato assa virato pativirato nikkhanto nissattho vippamutto visannutto vimariyadikatena cetasa vihareyyati katham viggahikam na kathayeyya . Tenaha bhagava na ca katthita siya bhikkhu na ca vacam payuttam bhaseyya pagabbhiyam na sikkheyya katham viggahikam na kathayeyyati. [770] Mosavajjena 1- niyyetha sampajano sathani na kayira atha jivitena pannaya silabbattena nannamatimanne. [771] Mosavajjena niyyethati mosavajjam vuccati musavado. @Footnote: 1 Ma. Yu. mosavajje na niyyetha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page479.

Idhekacco sabhaggato va parisaggato va .pe. amisakincikkhahetu va sampajanamusa bhasita hoti idam vuccati mosavajjam . Apica tihakarehi musavado hoti pubbeva tassa hoti musa bhanissanti bhanantassa hoti musa bhanamiti bhanitassa hoti musa maya bhanitanti imehi tihakarehi musavado hoti. {771.1} Apica catuhakarehi pancahakarehi chahakarehi sattahakarehi atthahakarehi musavado hoti pubbeva tassa hoti musa bhanissanti bhanantassa hoti musa bhanamiti bhanitassa hoti musa maya bhanitanti vinidhaya ditthim vinidhaya khantim vinidhaya rucim vinidhaya sannam vinidhaya bhavam imehi atthahakarehi musavado hoti . mosavajjena niyyethati mosavajjena niyyeyya 1- mosavajjam pajaheyya vinodeyya byantikareyya anabhavangameyya mosavajja arato assa virato pativirato nikkhanto nissattho vippamutto visannutto vimariyadikatena cetasa vihareyyati mosavajjena niyyetha. [772] Sampajano sathani na kayirati katamam satheyyam . Idhekacco satho hoti parisatho yam tattha satham sathata satheyyam kakkarata 2- kakkariyam parikkhattata parikkhattiyam idam vuccati satheyyam. Sampajano sathani na kayirati sampajano hutva satheyyam na kareyya na janeyya sanjaneyya na nibbatteyya nabhinibbatteyya @Footnote: 1 Ma. na yayeyya na niyyayeyya na vaheyya na samhareyya. 2 Po. Yu. kakkarita.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page480.

Satheyyam pajaheyya vinodeyya byantikareyya anabhavangameyya satheyya arato assa virato pativirato nikkhanto nissattho vippamutto visannutto vimariyadikatena cetasa vihareyyati sampajano sathani na kayira. [773] Atha jivitena pannaya silabbattena nannamatimanneti athati padasandhi .pe. padanupubbatametam athati . idhekacco lukhajivikam jivanto param panitajivikam jivantam atimannati kim panayam bahullajivo sabbam sambhakkhati seyyathidam mulabijam khandhabijam phalubijam aggabijam bijabijameva pancamam asavicakkadantakutasamanappadhanatinnoti 2- . So taya lukhajivikaya param panitajivikam jivantam atimannati . idhekacco panitajivikam jivanto param lukhajivikam jivantam atimannati kim panayam appapunno appesakkho na labhi civarapindapatasenasanagilana- paccayabhesajjaparikkharananti . so taya panitajivikaya param lukhajivikam jivantam atimannati . idhekacco pannasampanno hoti so puttho panham visajjeti. {773.1} Tassa evam hoti ahamasmi pannasampanno ime pananne na pannasampannati . so taya pannasampadaya param atimannati . idhekacco silasampanno hoti patimokkhasamvarasamvuto viharati acaragocarasampanno anumattesu vajjesu bhiyadassavi samadaya sikkhati sikkhapadesu . tassa evam hoti ahamasmi silasampanno ime @Footnote: 1 Po. Ma. lukhajivitam .. panitajivitam. ito param idisameva. @2 Po. Ma. asanivicakkadantakutasamanappadhanenati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page481.

Pananne bhikkhu dussila papadhammati . so taya silasampadaya param atimannati . idhekacco vattasampanno aranniko va pindapatiko va pamsukuliko va tecivariko va sapadanacariko va khalupacchabhattiko va nesajjiko va yathasanthatiko va . Tassa evam hoti ahamasmi vattasampanno ime pananne na vattasampannati. So taya vattasampadaya param atimannati. {773.2} Atha jivitena pannaya silabbattena nannamatimanneti lukhajivikaya va panitajivikaya va pannasampadaya va silasampadaya va vattasampadaya va param natimanneyya navajaneyya na tena manam janeyya na tena thaddho assa patthaddho paggahitasiroti atha jivitena pannaya silabbattena nannamatimanne. Tenaha bhagava mosavajje na niyyetha sampajano sathani na kayira atha jivitena pannaya silabbatena nannamatimanneti. [774] Sutva rusito 1- bahum vacam samananam va puthuvacananam 2- pharusena ne na pativajja na hi santo patisenikaroti 3-. @Footnote: 1 Ma. rusito. 2 Si. Ma. puthjjanam. 3 Ma. patisenim karonti. @Yu. patisenikaronti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page482.

[775] Sutva rusito bahum vacam samananam va puthuvacanananti rusitoti dusito khumsito ghattito vambhito garahito upavadito. Samanananti yekeci ito bahiddha paribbajupagata paribbajasamapanna . Puthuvacanananti khattiya ca brahmana ca vessa ca sudda ca gahattha ca pabbajita ca deva ca manussa ca. Te bahukahi vacahi anitthahi akantahi amanapahi akkoseyyum paribhaseyyum roseyyum viroseyyum [1]- hetheyyum vihetheyyum ghateyyum upaghateyyum upaghatam kareyyum . tesam bahum vacam anittham akantam amanapam sutva sunitva uggahitva upadharayitva upalakkhitvati sutva rusito bahum vacam samananam va puthuvacananam. [776] Pharusena ne na pativajjati pharusenati kakkhalena . Na pativajjati na patibhaneyya akkosantam na paccakkoseyya rosantam na patiroseyya bhandanam na patibhandeyya na kalaham kareyya na bhandanam kareyya na viggaham kareyya na vivadam kareyya na medhagam kareyya kalahabhandanaviggahavivadamedhagam pajaheyya vinodeyya byantikareyya anabhavangameyya kalahabhandanaviggahavivadamedhaga arato assa virato pativirato nikkhanto nissattho vippamutto visannutto vimariyadikatena cetasa vihareyyati pharusena ne na pativajja. [777] Na hi santo patisenikarotiti santoti ragassa santatta santo dosassa mohassa kodhassa upanahassa .pe. @Footnote: 1 Ma. himseyyum vihimseyyum.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page483.

Sabbakusalabhisankharanam santatta samitatta vupasamitatta vijjhatatta nibbutatta vigatatta patippassaddhatta santo upasanto vupasanto nibbuto patippassaddhoti santo . na hi santo patisenikarotiti santo patisenim patimallam patikantakam patipakkham na karoti na janeti na sanjaneti na nibbatteti nabhinibbattetiti na hi santo patisenikaroti. Tenaha bhagava sutva rusito bahum vacam samananam va puthuvacananam pharusena ne na pativajja na hi santo patisenikarotiti. [778] Etanca dhammamannaya vicinam bhikkhu sada sato sikkhe santiti nibbutim natva sasane gotamassa nappamajjeyya. [779] Etanca dhammamannayati etanti acikkhitam desitam pannapitam patthapitam vivatam vibhattam uttanikatam pakasitam . Dhammamannayati janitva tulayitva tirayitva vibhavayitva vibhutam katvati evampi etanca dhammamannaya . athava samanca visamanca pathanca vipathanca savajjanca anavajjanca hinanca panitanca kanhanca sukkanca vinnugarahitanca vinnupasatthanca dhammam annaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page484.

Janitva tulayitva tirayitva vibhavayitva vibhutam katvati evampi etanca dhammamannaya . athava sammapatipadam anulomapatipadam apaccanikapatipadam [1]- anvatthapatipadam dhammanudhammapatipadam silesu paripurikaritam indriyesu guttadvaratam bhojane mattannutam jagariyanuyogam satisampajannam cattaro satipatthane cattaro sammappadhane cattaro iddhippade pancindriyani panca balani satta bojjhange ariyam atthangikam maggam nibbananca nibbanagamininca patipadam dhammam annaya janitva tulayitva tirayitva vibhavayitva vibhutam katvati evampi etanca dhammamannaya. [780] Vicinam bhikkhu sada sato sikkheti vicinanti vicinanto pavicinanto tulayanto tirayanto vibhavayanto vibhutam karonto sabbe sankhara aniccati .pe. yankinci samudayadhammam sabbantam nirodhadhammanti vicinanto pavicinanto tulayanto tirayanto vibhavayanto vibhutam karontoti vicinam bhikkhu . sadati sada sabbada sabbakalam .pe. pacchime vayokhandhe . satoti catuhi karanehi sato kaye kayanupassanasatipatthanam bhavento .pe. so vuccati sato . Sikkheti tisso sikkha adhisilasikkha adhicittasikkha adhipannasikkha .pe. ayam adhipannasikkha . ima tisso sikkha avajjanto sikkheyya .pe. sikkheyya acareyya samacareyya samadaya vatteyyati vicinam bhikkhu sada sato sikkhe. @Footnote: 1 Ma. aviruddhapatipadam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page485.

[781] Santiti nibbutim natvati ragassa nibbutim santiti natva dosassa mohassa .pe. sabbakusalabhisankharanam nibbutim santiti natva janitva tulayitva tirayitva vibhavayitva vibhutam katvati santiti nibbutim natva. [782] Sasane gotamassa nappamajjeyyati gotamasasane buddhasasane jinasasane tathagatasasane devasasane arahantasasane . Nappamajjeyyati sakkaccakari assa sataccakari atthitakari anolinavuttiko anikkhittacchando anikkhittadhuro appamatto kusalesu dhammesu kadaham aparipuram va silakkhandham paripureyyam .pe. aparipuram va samadhikkhandham pannakkhandham vimuttikkhandham vimuttinanadassanakkhandham kadaham aparinnatam va dukkham parijaneyyam appahine va kilese pajaheyyam abhavitam va maggam bhaveyyam asacchikatam va nirodham sacchikareyyanti yo tattha chando ca vayamo ca ussaho ca ussolhi ca thamo ca appativani ca satisampajannanca atappam padhanam adhitthanam anuyogo appamado kusalesu dhammesuti sasane gotamassa nappamajjeyya. Tenaha bhagava etanca dhammamannaya vicinam bhikkhu sada sato sikkhe santiti nibbutim natva sasane gotamassa nappamajjeyyati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page486.

[783] Abhibhu hi so anabhibhuto sakkhidhammam anitihamadassi tasma hi tassa bhagavato sasane appamatto sada namassamanusikkheti bhagava. [784] Abhibhu hi so anabhibhutoti abhibhutarupa 1- abhibhutasadda abhibhutagandha abhibhutarasa abhibhutaphotthabba abhibhutadhamma abhibhu 1- anabhibhuto kehici kilesehi abhibhu hi papake akusale dhamme sankilesike ponobbhavike sadare dukkhavipake ayatim jatijaramaraniyeti abhibhu hi so anabhibhuto. [785] Sakkhidhammam anitihamadassiti sakkhidhammanti na itihitiham na itikiraya na paramparaya na pitakasampadaya na takkahetu na nayahetu na akaraparivitakkena na ditthinijjhanakkhantiya samam sayamabhinnatam attapaccakkham dhammam addasi addakkhi apassi pativijjhiti sakkhidhammam anitihamadassi. [786] Tasma hi tassa bhagavato sasaneti tasmati tasma tamkarana tamhetu tappaccaya tamnidana . tassa bhagavato sasaneti tassa bhagavato sasane gotamasasane buddhasasane jinasasane tathagata sasane devasasane arahantasasaneti tasma hi tassa bhagavato sasane. @Footnote:1-1 ekavacanavasena kattabbam. Ma. Yu. abhibhuti rupabhibhu saddabhibhu gandhabhibhu rasabhibhu @photthabbabhibhu dhammabhibhu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page487.

[787] Appamatto sada namassamanusikkheti bhagavati appamattoti sakkaccakari assa .pe. appamatto kusalesu dhammesu . Sadati sada sabbada .pe. pacchime vayokhandhe . namassanti kayena va namassamano vacaya va namassamano cittena va namassamano anvatthapatipattiya [1]- namassamano dhammanudhammapatipattiya [2]- namassamano sakkaramano 3- garukaramano 4- manayamano pujayamano apacayamano . anusikkheti tisso sikkha adhisilasikkha adhicittasikkha adhipannasikkha .pe. ayam adhipannasikkha . ima tisso sikkha avajjanto sikkheyya .pe. sacchikatabbam sacchikaronto sikkheyya [5]- acareyya samacareyya samadaya vatteyya. Bhagavati garavadhivacanam .pe. sacchika pannatti yadidam bhagavati appamatto sada namassamanusikkheti bhagava. Tenaha bhagava abhibhu hi so anabhibhuto sakkhidhammam anitihamadassi tasma hi tassa bhagavato sasane appamatto sada namassamanusikkheti bhagavati. Cuddasamo tuvatakasuttaniddeso nitthito. ------------------ @Footnote: 1-2 Ma. vasaddo atthi. 3 Ma. sakkurumano. 4 Ma. garukurumano. 5 Ma. careyya.


             The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 29 page 409-487. https://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=29&A=8220&modeTY=2&pagebreak=1              Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :- https://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=29&A=8220&modeTY=2&pagebreak=1              Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :- https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=29&item=699&items=89              Compare with The MCU Version of Thai Tipitaka :- https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_siri.php?B=29&siri=14              Study Atthakatha :- https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=29&i=699              The Pali Atthakatha in Thai :- https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=45&A=8634              The Pali Atthakatha in Roman :- https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=45&A=8634              Contents of The Tipitaka Volume 29 https://84000.org/tipitaka/read/?index_29 https://84000.org/tipitaka/english/?index_29

First LinkPrevious Linkไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าNext LinkLast Link chage to ROMAN letter

บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]