ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
     ThaiVersion   McuVersion   PaliThai   PaliRoman 
First LinkPrevious Linkแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าNext LinkLast Link chage to ENGLISH letter
TIPITAKA Volume 30 : PALI ROMAN Sutta Pitaka Vol 22 : Sutta. Khu. Cūḷaniddeso

               Soḷasamāṇavakapañhānigamaniddeso 1-
     [532]  Idamavoca  bhagavā  magadhesu  viharanto  pāsāṇake  cetiye
paricārikasoḷasannaṃ   2-   brāhmaṇānaṃ   ajjhiṭṭho   puṭṭho  puṭṭho  pañhaṃ
byākāsi.
     [533]  Idamavoca  bhagavāti  imaṃ  3-  pārāyanaṃ  avoca. Bhagavāti
gāravādhivacanametaṃ     .pe.    sacchikā    paññatti    yadidaṃ    bhagavāti
idamavoca bhagavā.
     [534]  Magadhesu  viharantoti  magadhanāmake  janapade  .  viharantoti
viharanto   iriyanto   vattento   pālento  yapento  yāpento .
Pāsāṇake   cetiyeti   pāsāṇakacetiyaṃ   vuccati   buddhāsananti   magadhesu
viharanto pāsāṇake cetiye.
     [535]   Paricārikasoḷasannaṃ   brāhmaṇānanti   piṅgiyo  brāhmaṇo
bāvarissa   brāhmaṇassa   seṭṭho  seṭṭhavaro  paricāriko  4-  piṅgiyena
te   soḷasāti   evampi   paricārikasoḷasannaṃ   brāhmaṇānaṃ   .  athavā
te  soḷasa  brāhmaṇā  buddhassa  bhagavato  seṭṭhā  seṭṭhavarā paricārikā
siyunti 5- evampi paricārikasoḷasannaṃ brāhmaṇānaṃ.
     [536]   Ajjhiṭṭho   puṭṭho   puṭṭho  pañhaṃ  byākāsīti  ajjhiṭṭho
ajjhesito    .    puṭṭho    puṭṭhoti    puṭṭho    pucchito    yācito
@Footnote: 1 Ma. parāyanatthutigāthāniddesa. 2 Ma. paricārakasoḷasānaṃ. Yu. parivārakasoḷasannaṃ.
@3 Ma. idaṃ. 4 Ma. paddho paddhacaro paricārako sisso. 5 Ma. paddhā paddhacarā
@paricārakā sissāti.
Ajjhesito   pasādito   1-   .   pañhaṃ   byākāsīti   pañhaṃ  byākāsi
ācikkhi   desesi   paññapesi   paṭṭhapesi   vivari   vibhaji   uttānīmakāsi
pakāsesīti ajjhiṭṭho puṭṭho puṭṭho pañhaṃ byākāsi.
     [537]   Ekamekassa   cepi   pañhassa  atthamaññāya  dhammamaññāya
dhammānudhammaṃ     paṭipajjeyya     gaccheyyeva     jarāmaraṇassa     pāraṃ
pāragamanīyā     ime    dhammāti    tasmā    imassa    dhammapariyāyassa
pārāyanantveva adhivacanaṃ.
     [538]    Ekamekassa   cepi   pañhassāti   ekamekassa   cepi
ajitapañhassa    ekamekassa   cepi   tissametteyyapañhassa   ekamekassa
cepi      puṇṇakapañhassa      ekamekassa     cepi     mettagūpañhassa
ekamekassa   cepi   dhotakapañhassa   ekamekassa   cepi   upasīvapañhassa
ekamekassa    cepi   nandapañhassa   ekamekassa   cepi   hemakapañhassa
ekamekassa      cepi      todeyyapañhassa     ekamekassa     cepi
kappapañhassa     ekamekassa     cepi    jatukaṇṇīpañhassa    ekamekassa
cepi      bhadrāvudhapañhassa      ekamekassa     cepi     udayapañhassa
ekamekassa   cepi   posālapañhassa  ekamekassa  cepi  mogharājapañhassa
ekamekassa      cepi      piṅgiyapañhassāti     ekamekassa     cepi
pañhassa.
     [539]   Atthamaññāya   dhammamaññāyāti   sveva   pañho   dhammo
visajjanaṃ     atthoti     atthaṃ     aññāya     jānitvā     tulayitvā
@Footnote: 1 Ma. puṭṭho puṭṭho pucchito pucchito yācito yācito ajjhesito ajjhesito pasādito
@pasādito.
Tīrayitvā     vibhāvayitvā     vibhūtaṃ     katvāti     atthamaññāya   .
Dhammamaññāyāti    dhammaṃ    aññāya    jānitvā    tulayitvā   tīrayitvā
vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti dhammamaññāya.
     [540]       Dhammānudhammaṃ      paṭipajjeyyāti      sammāpaṭipadaṃ
anulomapaṭipadaṃ     apaccanīkapaṭipadaṃ     anvatthapaṭipadaṃ     dhammānudhammapaṭipadaṃ
paṭipajjeyyāti dhammānudhammaṃ paṭipajjeyya.
     [541]   Gaccheyyeva  jarāmaraṇassa  pāranti  jarāmaraṇapāraṃ  vuccati
amataṃ    nibbānaṃ    yo    so   sabbasaṅkhārasamatho   sabbūpadhipaṭinissaggo
taṇhakkhayo   virāgo   nirodho   nibbānaṃ   .  gaccheyyeva  jarāmaraṇassa
pāranti   pāraṃ   gaccheyyeva   pāraṃ  adhigaccheyya  pāraṃ  phuseyya  pāraṃ
sacchikareyyāti gaccheyyeva jarāmaraṇassa pāraṃ.
     [542]   Pāragamanīyā   ime  dhammāti  ime  dhammā  pāragamanīyā
pāraṃ   pāpenti   pāraṃ   sampāpenti  pāraṃ  samanupāpenti  jarāmaraṇassa
tāraṇāya 1- saṃvattantīti pāragamanīyā ime dhammā.
     [543]  Tasmā  imassa  dhammapariyāyassāti  [2]-  tasmā taṃkāraṇā
taṃhetu   tappaccayā   taṃnidānāti   tasmā   .  imassa  dhammapariyāyassāti
imassa pārāyanassāti tasmā imassa dhammapariyāyassa.
     [544]    Pārāyanantveva    adhivacananti   pāraṃ   vuccati   amataṃ
nibbānaṃ      yo     so     sabbasaṅkhārasamatho     sabbūpadhipaṭinissaggo
taṇhakkhayo   virāgo   nirodho   nibbānaṃ   .   āyanaṃ   vuccati  maggo
@Footnote: 1 Ma. taraṇāya. 2 Ma. tasmāti.
Seyyathīdaṃ   sammādiṭṭhi  .pe.  sammāsamādhi  .  adhivacananti  nāmaṃ  saṅkhā
samaññā      paññatti      .pe.      abhilāpoti     pārāyanantveva
adhivacanaṃ 1-.
     [545] Ajito tissametteyyo         puṇṇako atha mettagū
              dhotako upasīvo ca                nando ca atha hemako
              todeyyakappā dubhayo          jatukaṇṇī ca paṇḍito
              bhadrāvudho udayo ca              posālo cāpi brāhmaṇo
              mogharājā ca medhāvī             piṅgiyo ca mahāisi
              ete buddhaṃ upāgañchuṃ           sampannacaraṇaṃ isiṃ
              pucchantā nipuṇe pañhe       buddhaseṭṭhaṃ upāgamuṃ.
     [546]  Ete  buddhaṃ  upāgañchunti  eteti  [2]-  brāhmaṇā.
Buddhanti   yo   so   bhagavā   sayambhū  anācariyako  pubbe  ananussutesu
dhammesu   sāmaṃ   saccāni   abhisambujjhi   tattha   ca   sabbaññutaṃ   patto
balesu   ca   vasībhāvaṃ   .   buddhoti   kenatthena   buddho  .  bujjhitā
saccānīti   buddho   .   bodhetā   pajāyāti   buddho  .  sabbaññutāya
buddho   .   sabbadassāvitāya   buddho   .   abhiññeyyatāya  buddho .
Vikasitāya  buddho  .  khīṇāsavasaṅkhātena  buddho  .  nirupakkilesasaṅkhātena
buddho     .    ekantavītarāgoti    buddho    .    ekantavītadosoti
buddho   .  ekantavītamohoti  buddho  .  ekantanikkilesoti  buddho .
Ekāyanamaggaṃ    gatoti   buddho   .   eko   anuttaraṃ   sammāsambodhiṃ
@Footnote: 1 Ma. adhivacananti. 2 Ma. soḷasa pārāyaniyā.
Abhisambuddhoti   buddho   .   abuddhivihatattā   buddhipaṭilābhā   buddho .
Buddhoti   netaṃ   nāmaṃ  mātarā  kataṃ  na  pitarā  kataṃ  na  bhātarā  kataṃ
na   bhaginiyā   kataṃ   na   mittāmaccehi   kataṃ  na  ñātisālohitehi  kataṃ
na    samaṇabrāhmaṇehi    kataṃ    na   devatāhi   kataṃ   vimokkhantikametaṃ
buddhānaṃ     bhagavantānaṃ     bodhiyā    mūle    saha    sabbaññutañāṇassa
paṭilābhā   sacchikā   paññatti   yadidaṃ   buddhoti  buddhaṃ  .  ete  buddhaṃ
upāgañchunti    ete    buddhaṃ    upāgamiṃsu    upasaṅkamiṃsu    payirupāsiṃsu
paripucchiṃsu paripañhiṃsūti ete buddhaṃ upāgañchuṃ.
     [547]   Sampannacaraṇaṃ   isinti  caraṇaṃ  vuccati  sīlācāranipphatti .
Sīlasaṃvaropi    caraṇaṃ    indriyasaṃvaropi    caraṇaṃ    bhojane   mattaññutāpi
caraṇaṃ   jāgariyānuyogopi   caraṇaṃ   sattapi   saddhammā   caraṇaṃ   cattāripi
jhānāni     caraṇaṃ    .    sampannacaraṇanti    sampannacaraṇaṃ    seṭṭhacaraṇaṃ
[1]-    Pāmokkhacaraṇaṃ    uttamacaraṇaṃ    pavaracaraṇanti   sampannacaraṇaṃ  .
Isinti   isi   .   bhagavā   mahantaṃ   sīlakkhandhaṃ  esi  gavesi  pariyesīti
isi   .pe.   mahesakkhehi  vā  sattehi  esito  gavesito  pariyesito
kahaṃ   buddho   kahaṃ   bhagavā   kahaṃ   devadevo   kahaṃ  narāsabhoti  isīti
sampannacaraṇaṃ isiṃ.
     [548]    Pucchantā    nipuṇe   pañheti   pucchantāti   pucchantā
yācantā   ajjhesantā   pasādentā   .   nipuṇe   pañheti   gambhīre
duddase  duranubodhe  sante  paṇīte  atakkāvacare  nipuṇe  paṇḍitavedanīye
@Footnote: 1 Ma. viseṭṭhacaraṇaṃ.
Pañheti pucchantā nipuṇe pañhe.
     [549]  Buddhaseṭṭhaṃ  upāgamunti  buddhāti  yo  so  bhagavā  .pe.
Sacchikā    paññatti    yadidaṃ   buddhoti   .   seṭṭhanti   aggaṃ   seṭṭhaṃ
viseṭṭhaṃ    pāmokkhaṃ    uttamaṃ   pavaranti   buddhaseṭṭhaṃ   .   upāgamunti
upāgamiṃsu   upasaṅkamiṃsu   payirupāsiṃsu   paripucchiṃsu   paripañhiṃsūti  buddhaseṭṭhaṃ
upāgamuṃ. Tenetaṃ vuccati
              ete buddhaṃ upāgañchuṃ           sampannacaraṇaṃ isiṃ
              pucchantā nipuṇe pañhe       buddhaseṭṭhaṃ upāgamunti.
     [550] Tesaṃ buddho byākāsi           pañhaṃ puṭṭho yathātathaṃ
               pañhānaṃ veyyākaraṇena      tosesi brāhmaṇe muni.
     [551]    Tesaṃ    buddho    byākāsīti    tesanti    soḷasannaṃ
pārāyaniyānaṃ   brāhmaṇānaṃ   .   buddhoti   yo   so   bhagavā  .pe.
Sacchikā    paññatti   yadidaṃ   buddhoti   .   byākāsīti   tesaṃ   buddho
byākāsi    ācikkhi    desesi    paññapesi   paṭṭhapesi   vivari   vibhaji
uttānīmakāsi pakāsesīti tesaṃ buddho byākāsi.
     [552]    Pañhaṃ    puṭṭho   yathātathanti   pañhaṃ   puṭṭhoti   pañhaṃ
pucchito    yācito    ajjhesito    pasādito   .   yathātathanti   yathā
ācikkhitabbaṃ   tathā   ācikkhi   yathā   desitabbaṃ   tathā  desesi  yathā
paññapetabbaṃ   tathā   paññapesi   yathā   paṭṭhapetabbaṃ   tathā   paṭṭhapesi
yathā   vivaritabbaṃ   tathā   vivari   yathā   vibhajitabbaṃ   tathā  vibhaji  yathā
Uttānīkātabbaṃ    tathā    uttānīmakāsi    yathā    pakāsetabbaṃ   tathā
pakāsesīti pañhaṃ puṭṭho yathātathaṃ.
     [553]    Pañhānaṃ   veyyākaraṇenāti   pañhānaṃ   veyyākaraṇena
ācikkhaṇena    desanena   paññapanena   paṭṭhapanena   vivarena   vibhajanena
uttānīkammena pakāsanenāti pañhānaṃ veyyākaraṇena.
     [554]   Tosesi  brāhmaṇe  munīti  tosesīti  tosesi  vitosesi
pasādesi    ārādhesi   attamane   akāsi   .   brāhmaṇeti   soḷasa
pārāyaniye    brāhmaṇe    .    munīti   monaṃ   vuccati   ñāṇaṃ   yā
paññā    pajānanā    .pe.    saṅgajālamaticca   so   munīti   tosesi
brāhmaṇe muni. Tenetaṃ vuccati
         tesaṃ buddho byākāsi            pañhaṃ puṭṭho yathātathaṃ
         pañhānaṃ veyyākaraṇena       tosesi brāhmaṇe munīti.
     [555] Te tositā cakkhumatā       buddhenādiccabandhunā
              brahmacariyamacariṃsu            varapaññassa santike.
     [556]   Te   tositā   cakkhumatāti   teti  soḷasa  pārāyaniyā
brāhmaṇā   .   tositāti   tositā   vitositā   pasāditā  ārādhitā
attamanā    katāti   te   tositā   .   cakkhumatāti   bhagavā   pañcahi
cakkhūhi    cakkhumā    maṃsacakkhunāpi    cakkhumā    dibbacakkhunāpi   cakkhumā
paññācakkhunāpi    cakkhumā    buddhacakkhunāpi    cakkhumā    samantacakkhunāpi
cakkhumā    .    kathaṃ   bhagavā   maṃsacakkhunāpi   cakkhumā   .pe.   evaṃ
Bhagavā samantacakkhunāpi cakkhumāti te tositā cakkhumatā.
     [557]  Buddhenādiccabandhunāti  buddhenāti  yo  so  bhagavā .pe.
Sacchikā    paññatti   yadidaṃ   buddhoti   .   ādiccabandhunāti   ādicco
vuccati    suriyo    .   so   gotamo   gottena   bhagavāpi   gotamo
gottena    bhagavā    suriyassa    gottañātako    gottabandhu    tasmā
buddho ādiccabandhūti buddhenādiccabandhunā.
     [558]  Brahmacariyamacariṃsūti  brahmacariyaṃ  vuccati  asaddhammasamāpattiyā
ārati     virati    paṭivirati    veramaṇī    viramaṇaṃ    akiriyā    akaraṇaṃ
anajjhāpatti   velāanatikkamo   setughāto   .   apica  nippariyāyavasena
brahmacariyaṃ   vuccati   ariyo   aṭṭhaṅgiko   maggo  seyyathīdaṃ  sammādiṭṭhi
sammāsaṅkappo      sammāvācā      sammākammanto      sammāājīvo
sammāvāyāmo     sammāsati     sammāsamādhi    .    brahmacariyamacariṃsūti
brahmacariyaṃ [1]- acariṃsu samādāya vattiṃsūti brahmacariyamacariṃsu.
     [559]     Varapaññassa    santiketi    varapaññassa    aggapaññassa
seṭṭhapaññassa   [2]-   pāmokkhapaññassa   uttamapaññassa  pavarapaññassa .
Santiketi   santike  sāmantā  āsanne  avidūre  upakaṭṭheti  varapaññassa
santike. Tenetaṃ vuccati
              te tositā cakkhumatā          buddhenādiccabandhunā
              brahmacariyamacariṃsu               varapaññassa santiketi.
     [560] Ekamekassa pañhassa         yathā buddhena desitaṃ
@Footnote: 1 Ma. cariṃsu. 2 Ma. viseṭṭhapaññassa. evamīdisesu ṭhānesu.
              Tathā yo paṭipajjeyya         gacche pāraṃ apārato.
     [561]    Ekamekassa    pañhassāti   ekamekassa   ajitapañhassa
ekamekassa   tissametteyyapañhassa  .pe.  ekamekassa  piṅgiyapañhassāti
ekamekassa pañhassa.
     [562]  Yathā  buddhena  desitanti  buddhenāti yo so bhagavā .pe.
Sacchikā    paññatti   yadidaṃ   buddhoti   .   yathā   buddhena   desitanti
yathā    buddhena    ācikkhitaṃ    desitaṃ    paññapitaṃ    paṭṭhapitaṃ   vivaritaṃ
vibhattaṃ 1- uttānīkataṃ pakāsitanti yathā buddhena desitaṃ.
     [563]   Tathā   yo   paṭipajjeyyāti  sammāpaṭipadaṃ  anulomapaṭipadaṃ
apaccanīkapaṭipadaṃ     anvatthapaṭipadaṃ     dhammānudhammapaṭipadaṃ    paṭipajjeyyāti
tathā yo paṭipajjeyya.
     [564]   Gacche   pāraṃ  apāratoti  pāraṃ  vuccati  amataṃ  nibbānaṃ
yo   so   sabbasaṅkhārasamatho   sabbūpadhipaṭinissaggo   taṇhakkhayo  virāgo
nirodho  nibbānaṃ  .  apāraṃ  vuccanti  kilesā  ca  khandhā ca abhisaṅkhārā
ca  .  gacche  pāraṃ  apāratoti apārato pāraṃ gaccheyya pāraṃ adhigaccheyya
pāraṃ   phuseyya   2-  pāraṃ  sacchikareyyāti  gacche  pāraṃ  apārato .
Tenetaṃ vuccati
        ekamekassa pañhassa     yathā buddhena desitaṃ
        tathā yo paṭipajjeyya    gacche pāraṃ apāratoti.
     [565] Apārā pāraṃ gaccheyya   bhāvento maggamuttamaṃ
@Footnote: 1 Ma. vibhajitaṃ. 2 Ma. phasseyya. evamuparipi.
         Maggo so pāragamanāya 1-    tasmā pārāyanaṃ iti.
     [566]   Apārā   pāraṃ   gaccheyyāti  apāraṃ  vuccanti  kilesā
ca   khandhā   ca   abhisaṅkhārā   ca   .   pāraṃ  vuccati  amataṃ  nibbānaṃ
yo   so   sabbasaṅkhārasamatho   sabbūpadhipaṭinissaggo   taṇhakkhayo  virāgo
nirodho   nibbānaṃ   .   apārā   pāraṃ   gaccheyyāti   apārā  pāraṃ
gaccheyya   pāraṃ   adhigaccheyya   pāraṃ   phuseyya   pāraṃ  sacchikareyyāti
apārā pāraṃ gaccheyya.
     [567]   Bhāvento   maggamuttamanti  magganti  2-  maggo  vuccati
ariyo     aṭṭhaṅgiko     maggo     seyyathīdaṃ    sammādiṭṭhi    .pe.
Sammāsamādhi   .   uttamanti   aggaṃ   seṭṭhaṃ  viseṭṭhaṃ  pāmokkhaṃ  uttamaṃ
pavaranti    maggamuttamaṃ    .    bhāventoti    bhāvento   āsevanto
bahulīkarontoti bhāvento maggamuttamaṃ.
     [568]  Maggo  so  pāragamanāyāti  maggo  pantho  patho  pajjo
añjasaṃ  vaṭumāyanaṃ  nāvā  uttarasetu  [3]- pakullo [3]- saṅkamo 4-.
Pāragamanāyāti     pāragamanāya     pārasampāpanāya    pārasamanupāpanāya
jarāmaraṇassa taraṇāyāti maggo so pāragamanāya.
     [569]  Tasmā  pārāyanaṃ  itīti  [5]-  tasmā  taṃkāraṇā  taṃhetu
tappaccayā   taṃnidānā   .   pāraṃ   vuccati   amataṃ   nibbānaṃ  yo  so
sabbasaṅkhārasamatho    sabbūpadhipaṭinissaggo   taṇhakkhayo   virāgo   nirodho
nibbānaṃ   .   āyanaṃ   vuccati   maggo   .   itīti   padasandhi   .pe.
@Footnote: 1 Ma. pāraṃ gamanāya. evamuparipi. 2 Ma. maggamuttamaṃ vuccati ariyo aṭṭhaṅgiko
@maggo. 3 Ma. ca. 4 Ma. bhisisaṅkamo. 5 Ma. tasmāti.
Padānupubbakametaṃ itīti tasmā pārāyanaṃ iti. Tenetaṃ vuccati
             apārā pāraṃ gaccheyya        bhāvento maggamuttamaṃ
             maggo so pāragamanāya       tasmā pārāyanaṃ itīti.
     [570] Pārāyanamanugāyissaṃ (iccāyasmā piṅgiyo)
                     (yathā addakkhi tathā akkhāsi)
                     vimalo bhūrimedhaso
                     nikkāmo nibbano nāgo
                     kissa hetu musā bhaṇe.
     [571]   Pārāyanamanugāyissanti  gītamanugāyissaṃ  kathitamanugāyissaṃ  1-
lapitamanugāyissaṃ      bhāsitamanugāyissanti      pārāyanamanugāyissaṃ     .
Iccāyasmā    piṅgayoti   iccāti   padasandhi   .pe.   padānupubbakametaṃ
iccāti   .   āyasmāti   piyavacanaṃ  garuvacanaṃ  sagāravasappatissādhivacanametaṃ
āyasmāti   .   piṅgiyoti   tassa   therassa   nāmaṃ   saṅkhā   samaññā
paññatti    vohāro   nāmaṃ   nāmakammaṃ   nāmadheyyaṃ   nirutti   byañjanaṃ
abhilāpoti iccāyasmā piṅgiyo.
     [572]   Yathā   addakkhi   tathā  akkhāsīti  yathā  addakkhi  tathā
akkhāsi    ācikkhi    desesi    paññapesi    paṭṭhapesi   vivari   vibhaji
uttānīmakāsi   pakāsesi   sabbe   saṅkhārā  aniccāti  .pe.  yaṅkiñci
samudayadhammaṃ   sabbantaṃ   nirodhadhammanti   yathā   addakkhi   tathā   akkhāsi
ācikkhi   desesi   paññapesi   paṭṭhapesi   vivari   vibhaji   uttānīmakāsi
@Footnote: 1 Ma. kathitamanukathayissaṃ bhaṇitamanubhaṇissaṃ lapitamanulapissaṃ bhāsitamanubhāsissanti.
Pakāsesīti yathā addakkhi tathā akkhāsi.
     [573]  Vimalo  bhūrimedhasoti  vimaloti  rāgo malaṃ doso malaṃ moho
malaṃ    kodho    malaṃ   upanāho   malaṃ   .pe.   sabbākusalābhisaṅkhārā
malā    .    te    malā   buddhassa   bhagavato   pahīnā   ucchinnamūlā
tālāvatthukatā    anabhāvaṅgatā   āyatiṃ   anuppādadhammā   tasmā   1-
buddho   amalo   vimalo  nimmalo  malāpagato  malavippahīno  malavippamutto
sabbamalavītivatto   .   bhūri   vuccati   paṭhavī   .   bhagavā   imāya  2-
paṭhavīsamāya    vipulāya   vitthatāya   paññāya   samannāgato   .   medhā
vuccati   paññā   yā   paññā   pajānanā   .pe.  amoho  dhammavicayo
sammādiṭṭhi   .   bhagavā   imāya   medhāya  paññāya  upeto  samupeto
upāgato    samupāgato    upapanno   samupapanno   samannāgato   tasmā
buddho bhūrimedhasoti vimalo bhūrimedhaso.
     [574]   Nikkāmo   nibbano  nāgoti  kāmāti  uddānato  dve
kāmā  vatthukāmā  ca  kilesakāmā  ca  .pe.  ime  vuccanti vatthukāmā
.pe.   ime   vuccanti   kilesakāmā  .  buddhassa  bhagavato  vatthukāmā
pariññātā    kilesakāmā    pahīnā    .   vatthukāmānaṃ   pariññātattā
kilesakāmānaṃ   pahīnattā  bhagavā  na  kāme  kāmeti  [3]-  na  kāme
pattheti  na  kāme piheti na kāme abhijappati. Ye kāme kāmenti [4]-
kāme   patthenti  kāme  pihayanti  kāme  abhijappanti  te  kāmakāmino
rāgarāgino    saññasaññino    .    bhagavā    na    kāme    kāmeti
@Footnote: 1 Ma. ayaṃ pāṭho natthi. 2 Ma. tāya. 3 Ma. na kāme icchati. 4 Ma. kāme
@icchanti. evamīdisesu ṭhānesu.
Na  kāme  pattheti  na  kāme  piheti  na  kāme abhijappati tasmā buddho
akāmo    nikkāmo   cattakāmo   vantakāmo   muttakāmo   pahīnakāmo
paṭinissaṭṭhakāmo     vītarāgo    vigatarāgo    cattarāgo    vantarāgo
muttarāgo   pahīnarāgo   paṭinissaṭṭharāgo   nicchāto   nibbuto  sītibhūto
sukhapaṭisaṃvedī     brahmabhūtena     attanā    viharatīti    nikkāmo   .
Nibbanoti   rāgo  vanaṃ  doso  vanaṃ  moho  vanaṃ  kodho  vanaṃ  upanāho
vanaṃ   .pe.   sabbākusalābhisaṅkhārā   vanā   .   te   vanā  buddhassa
bhagavato     pahīnā     ucchinnamūlā     tālāvatthukatā    anabhāvaṅgatā
āyatiṃ   anuppādadhammā   tasmā   buddho   avano   nibbano  vanāpagato
vanavippahīno   vanavippamutto   sabbavanavītivattoti   nibbano   .   nāgoti
bhagavā   āguṃ   na   karotīti   nāgo   .  na  gacchatīti  nāgo  .  na
āgacchatīti   nāgo   .pe.   evaṃ   bhagavā   na   āgacchatīti  nāgoti
nikkāmo nibbano nāgo.
     [575]  Kissa  hetu  musā  bhaṇeti  kissa  hetūti kissa hetu [1]-
kiṃkāraṇā  [2]-  kiṃpaccayāti  kissa  hetu . [3]- Musā bhaṇeti mosavajjaṃ
bhaṇeyya    musāvādaṃ   bhaṇeyya   anariyavādaṃ   bhaṇeyya   .   idhekacco
sabhaggato   vā   parisaggato   vā  ñātimajjhagato  vā  pūgamajjhagato  vā
rājakulamajjhagato  vā  abhinīto  sakkhipuṭṭho  ehi  bho 4- purisa yaṃ jānāsi
taṃ   vadehīti   ajānaṃ   āha  jānāmīti  jānaṃ  vā  āha  na  jānāmīti
apassaṃ    vā   āha   passāmīti   passaṃ   vā   āha   na   passāmīti
@Footnote: 1 Ma. kiṃhetu. 2 Ma. kiṃnidānā. 3 Ma. musā bhaṇeti musā bhaṇeyya katheyya
@dīpeyya vohareyya. 4 Ma. ehambho.
Iti   attahetu  vā  parahetu  vā  āmisakiñcikkhahetu  vā  sampajānamusā
bhaṇati 1- idaṃ vuccati mosavajjaṃ.
     {575.1}   Apica  tīhākārehi  musāvādo  hoti  pubbevassa  hoti
musā   bhaṇissanti   bhaṇantassa   hoti   musā   bhaṇāmīti   bhaṇitassa   hoti
musā   mayā   bhaṇitanti  imehi  tīhākārehi  musāvādo  hoti  .  apica
catūhākārehi   musāvādo   hoti   pubbevassa   hoti   musā  bhaṇissanti
.pe.    pañcahākārehi   chahākārehi   sattahākārehi   aṭṭhahākārehi
musāvādo   hoti   pubbevassa   hoti  musā  bhaṇissanti  bhaṇantassa  hoti
musā   bhaṇāmīti   bhaṇitassa   hoti   musā  mayā  bhaṇitanti  vinidhāya  diṭṭhiṃ
vinidhāya    khantiṃ    vinidhāya    ruciṃ   vinidhāya   saññaṃ   vinidhāya   bhāvaṃ
imehi  aṭṭhahākārehi  musāvādo  hoti  .  kissa  hetu  musā  bhaṇeyya
katheyya    dīpeyya    vohareyyāti   kissa   hetu   musā   bhaṇe  .
Tenāha piṅgiyatthero
                pārāyanamanugāyissaṃ (iccāyasmā piṅgiyo)
                (yathā addakkhi tathā akkhāsi)
                vimalo bhūrimedhaso
                nikkāmo nibbano nāgo
                kissa hetu musā bhaṇeti.
     [576] Pahīnamalamohassa            mānamakkhappahāyino
               handāhaṃ kittayissāmi     giraṃ vaṇṇūpasañhitaṃ.
@Footnote: 1 Ma. bhāsati.
     [577]   Pahīnamalamohassāti   malāti   rāgo   malaṃ   doso  malaṃ
moho   malaṃ   māno   malaṃ   diṭṭhi   malaṃ   kileso   malaṃ  sabbaduccaritaṃ
malaṃ   [1]-   .   mohāti  dukkhe  añāṇaṃ  .pe.  avijjālaṅgī  moho
akusalamūlaṃ   ayaṃ  vuccati  moho  .  malañca  moho  ca  buddhassa  bhagavato
pahīnā     ucchinnamūlā     tālāvatthukatā     anabhāvaṅgatā     āyatiṃ
anuppādadhammā tasmā buddho pahīnamalamohoti pahīnamalamohassa.
     [578]    Mānamakkhappahāyinoti    mānāti    ekavidhena   māno
yo   2-   cittassa   uṇṇati  3-  .  duvidhena  māno  attukkaṃsanamāno
paravambhanamāno     .    tividhena    māno    seyyohamasmīti    māno
sadisohamasmīti   māno   hīnohamasmīti   māno   .   catubbidhena   māno
lābhena  mānaṃ  janeti  yasena  mānaṃ  janeti  pasaṃsāya  mānaṃ janeti sukhena
mānaṃ   janeti   .   pañcavidhena   māno  lābhimhi  manāpikānaṃ  rūpānanti
mānaṃ    janeti    lābhimhi    manāpikānaṃ    saddānaṃ   gandhānaṃ   rasānaṃ
phoṭṭhabbānanti mānaṃ janeti.
     {578.1}  Chabbidhena  māno cakkhusampadāya mānaṃ janeti sotasampadāya
ghānasampadāya    jivhāsampadāya    kāyasampadāya    manosampadāya   mānaṃ
janeti  .  sattavidhena  māno  māno  atimāno  mānātimāno  omāno
avamāno  asmimāno  micchāmāno  .  aṭṭhavidhena  māno  lābhena  mānaṃ
janeti  alābhena  omānaṃ  janeti  yasena  mānaṃ  janeti  ayasena omānaṃ
janeti   pasaṃsāya   mānaṃ  janeti  nindāya  omānaṃ  janeti  sukhena  mānaṃ
@Footnote: 1 Ma. sabbabhavagāmikammaṃ malaṃ. 2 Ma. yā. 3 Ma. unnati. evamuparipi.
Janeti   dukkhena   omānaṃ   janeti   .   navavidhena   māno  seyyassa
seyyohamasmīti    māno   seyyassa   sadisohamasmīti   māno   seyyassa
hīnohamasmīti    māno    sadisassa    seyyohamasmīti    māno   sadisassa
sadisohamasmīti     māno    sadisassa    hīnohamasmīti    māno    hīnassa
seyyohamasmīti    māno    hīnassa    sadisohamasmīti    māno    hīnassa
hīnohamasmīti māno.
     {578.2}  Dasavidhena  māno  idhekacco  mānaṃ  janeti jātiyā vā
gottena   vā   kolaputtikena   vā  vaṇṇapokkharatāya  vā  dhanena  vā
ajjhenena  vā  kammāyatanena  vā  sippāyatanena  vā  vijjaṭṭhānena 1-
vā   sutena   vā  paṭibhāṇena  vā  aññataraññatarena  vā  vatthunā  yo
evarūpo   māno   maññanā   maññitattaṃ   uṇṇati   unnaḷo   2-  dhajo
sampaggāho  ketukamyatā  cittassa  ayaṃ  vuccati  māno . Makkhāti [3]-
makkho  makkhāyanā  makkhāyitattaṃ  [4]-  niṭṭhuriyakammaṃ  ayaṃ vuccati makkho.
Buddhassa  bhagavato  māno  ca  makkho  ca pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā
anabhāvaṅgatā   āyatiṃ   anuppādadhammā  tasmā  buddho  mānamakkhappahāyīti
mānamakkhappahāyino.
     [579]     Handāhaṃ     kittayissāmi     giraṃ     vaṇṇūpasañhitanti
handāhanti     padasandhi     .pe.    padānupubbakametaṃ    handāti   .
Kittayissāmīti   vaṇṇena   upetaṃ   samupetaṃ   upāgataṃ  samupāgataṃ  upapannaṃ
samupapannaṃ   samannāgataṃ   giraṃ   vācaṃ   byapathaṃ  odīraṇaṃ  5-  kittayissāmi
desissāmi    paññapessāmi    paṭṭhapessāmi    vivarissāmi    vibhajissāmi
@Footnote: 1 Ma. vijjāṭṭhānena. 2 Ma. unnamo. 3 Ma. yo. 4 Ma. niṭṭhuriyaṃ.
@5 Ma. udīraṇaṃ.
Uttānīkarissāmi     pakāsissāmīti     handāhaṃ     kittayissāmi     giraṃ
vaṇṇūpasañhitaṃ. Tenāha piṅgiyatthero 1-
          pahīnamalamohassa                mānamakkhappahāyino
          handāhaṃ kittayissāmi        giraṃ vaṇṇūpasañhitanti.
     [580] Tamonudo buddho samantacakkhu
                     lokantagū sabbabhavātivatto
                     anāsavo sabbadukkhappahīno
                     saccavhayo brahmupāsito me.
     [581]   Tamonudo   buddho  samantacakkhūti  tamonudoti  bhagavā  2-
rāgatamaṃ   dosatamaṃ   mohatamaṃ   mānatamaṃ   diṭṭhitamaṃ   kilesatamaṃ  duccaritatamaṃ
andhakaraṇaṃ     acakkhukaraṇaṃ     añāṇakaraṇaṃ    paññānirodhikaṃ    vighātapakkhikaṃ
anibbānasaṃvattanikaṃ    nudi    panudi    jahi   3-   vinodayi   byantīmakāsi
anabhāvaṅgamesīti   tamonudo   2-  .  buddhoti  yo  so  bhagavā  .pe.
Sacchikā    paññatti    yadidaṃ    buddhoti   .   samantacakkhūti   samantacakkhu
vuccati     sabbaññutañāṇaṃ    .pe.    tathāgato    tena    samantacakkhūti
tamonudo buddho samantacakkhu.
     [582]   Lokantagū   sabbabhavātivattoti   lokāti   eko  loko
bhavaloko   .   dve   lokā   sampatti  4-  ca  bhavaloko  vipatti  ca
bhavaloko   .   tayo   lokā   tisso   vedanā  .  cattāro  lokā
cattāro    āhārā    .    pañca   lokā   pañcupādānakkhandhā  .
@Footnote: 1 Ma. thero piṅgiyo. evamuparipi. 2 Ma. ayaṃ pāṭho natthi. 3 Ma. pajahi.
@4 Ma. bhavaloko ca sambhavaloko ca sampattibhavaloko ca sampattisambhavaloko ca
@vipattibhavaloko ca vipattisambhavaloko ca.
Cha   lokā   cha   ajjhattikāni   āyatanāni   .   satta   lokā  satta
viññāṇaṭṭhitiyo   .   aṭṭha   lokā   aṭṭha  lokadhammā  .  nava  lokā
nava   sattāvāsā  .  dasa  lokā  dasa  upakkilesā  1-  .  ekādasa
lokā  ekādasa  kāmabhavā  2-  .  dvādasa  lokā  dvādasāyatanāni.
Aṭṭhārasa    lokā    aṭṭhārasa    dhātuyo    .   lokantagūti   bhagavā
lokassa    antagato    antappatto    koṭigato   koṭippatto   .pe.
Nibbānagato    nibbānappatto    so   vuṭṭhavāso   ciṇṇacaraṇo   .pe.
Jātijarāmaraṇasaṃsāro     natthi    tassa    punabbhavoti    lokantagū   .
Sabbabhavātivattoti   bhavāti   dve   bhavā   kammabhavo  ca  paṭisandhiko  ca
punabbhavo   .   katamo  kammabhavo  .  puññābhisaṅkhāro  apuññābhisaṅkhāro
āneñjābhisaṅkhāro     ayaṃ    kammabhavo    .    katamo    paṭisandhiko
punabbhavo    .    paṭisandhikā    rūpā    vedanā    saññā   saṅkhārā
viññāṇaṃ    ayaṃ    paṭisandhiko    punabbhavo    .    bhagavā   kammabhavañca
paṭisandhikañca    punabbhavaṃ   ativatto   atikkanto   vītivattoti   lokantagū
sabbabhavātivatto.
     [583]    Anāsavo    sabbadukkhappahīnoti   anāsavoti   cattāro
āsavā  kāmāsavo  bhavāsavo  diṭṭhāsavo  avijjāsavo  .  te  āsavā
buddhassa   bhagavato   pahīnā   ucchinnamūlā   tālāvatthukatā  anabhāvaṅgatā
āyatiṃ   anuppādadhammā   tasmā  buddho  anāsavo  .  sabbadukkhappahīnoti
sabbaṃ   tassa   paṭisandhikaṃ   jātidukkhaṃ   jarādukkhaṃ   byādhidukkhaṃ   maraṇadukkhaṃ
@Footnote: 1 Ma. āyatanāni. 2 Ma. ime pāṭhā natthi.
Sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadukkhaṃ     .pe.    diṭṭhibyasanadukkhaṃ    pahīnaṃ
samucchinnaṃ    paṭippassaddhaṃ    abhabbuppattikaṃ    ñāṇagginā   daḍḍhaṃ   tasmā
buddho sabbadukkhappahīnoti anāsavo sabbadukkhappahīno.
     [584]   Saccavhayo   brahmupāsito   meti   saccavhayoti  [1]-
saccasadisavhayo  .  vipassī  bhagavā  sikhī  bhagavā  vessabhū  bhagavā kakusandho
bhagavā   konāgamano   bhagavā  kassapo  bhagavā  [2]-  buddhā  bhagavanto
sadisanāmā  saccasadisavhayā  3-  .  bhagavā  4-  sakyamuni  tesaṃ  buddhānaṃ
bhagavantānaṃ  sadisanāmo  saccasadisavhayoti  5-  tasmā  buddho saccavhayo.
Brahmupāsito   meti  so  bhagavā  mayā  āsito  upāsito  payirupāsito
paripucchito     paripañhitoti    saccavhayo    brahmupāsito    me   .
Tenāha piṅgiyatthero
                      tamonudo buddho samantacakkhu
                      lokantagū sabbabhavātivatto
                      anāsavo sabbadukkhappahīno
                      saccavhayo brahmupāsito meti.
     [585] Dijo yathā kubbanakaṃ pahāya
                     bahupphalaṃ kānanaṃ āvaseyya
                     evamāhaṃ 6- appadasse pahāya
                     mahodadhiṃ haṃsarivajjhapatto 7-.
     [586]    Dijo    yathā    kubbanakaṃ   pahāya   bahupphalaṃ   kānanaṃ
@Footnote: 1 Ma. saccavhayo sadisanāmo sadisavhayo. 2 Ma. te. 3 Ma. sadisavhayā.
@4 Ma. bhagavāpi. 5 Ma. sadisavhayoti. 6 Ma. evamahaṃ. 7 Ma. haṃsoriva
@ajjhapatto. evamuparipi.
Āvaseyyāti  dijo  vuccati  pakkhī  .  kiṃkāraṇā  dijo  vuccati  pakkhī .
Dvikkhattuṃ   jāyati   1-   dijo   mātukucchimhā   ca   aṇḍakosamhā  ca
taṃkāraṇā   dijo   vuccati   pakkhīti   dijo  .  yathā  kubbanakaṃ  pahāyāti
yathā  dijo  kubbanakaṃ  rittavanakaṃ  2-  appabhakkhaṃ  appodakaṃ  pahāya jahitvā
atikkamitvā  [3]-  vītivattetvā  aññaṃ  bahupphalaṃ  bahubhakkhaṃ  bahurukkhaṃ  4-
mahantaṃ  kānanaṃ  vanasaṇḍaṃ  adhigaccheyya  vindeyya  paṭilabheyya  tasmiṃ  [5]-
vanasaṇḍe   vāsaṃ   kappeyyāti   dijo   yathā  kubbanakaṃ  pahāya  bahupphalaṃ
kānanaṃ āvaseyya.
     [587]   Evamāhaṃ   appadasse  pahāya  mahodadhiṃ  haṃsarivajjhapattoti
evanti    opammasampaṭipādanaṃ    .   appadasse   pahāyāti   yo   ca
bāvarī   brāhmaṇo   ye   caññe   tassa   ācariyā   buddhaṃ   bhagavantaṃ
upādāya     appadassā     parittadassā     thokadassā    omakadassā
lāmakadassā   jatukkadassā   .  te  brāhmaṇe  appadasse  parittadasse
thokadasse   omakadasse   lāmakadasse   jatukkadasse   pahāya  pajahitvā
atikkamitvā  samatikkamitvā  [6]- buddhaṃ bhagavantaṃ [7]- aggadassaṃ seṭṭhadassaṃ
viseṭṭhadassaṃ  [8]-  uttamadassaṃ  pavaraṃ 9- asamaṃ asamasamaṃ [10]- appaṭibhāgaṃ
appaṭipuggalaṃ    devātidevaṃ   narāsabhaṃ   purisasīhaṃ   purisanāgaṃ   purisājaññaṃ
purisanisabhaṃ purisadhorayhaṃ dasabalaṃ tādiṃ 11- adhigacchiṃ vindiṃ paṭilabhiṃ.
     {587.1}  Yathāva  12-  haṃso  mahantaṃ  mānusakataṃ  13-  vā  saraṃ
anotattaṃ  vā  dahaṃ  mahāsamuddaṃ  vā  akkhobbhaṃ  14-  amitodakaṃ  [15]-
adhigaccheyya vindeyya paṭilabheyya
@Footnote: 1 Ma. jāyatīti. 2 Ma. parittavanakaṃ appaphalaṃ. 3 Ma. samatikkamitvā. evamīdisesu
@ṭhānesu. 4 Ma. bahūdakaṃ. 5 Ma. ca. 6 Ma. vītivattetvā. 7 Ma. appamāṇadassaṃ.
@8 Ma. pāmokkhadassaṃ. 9 Ma. pavaradassaṃ. 10 Ma. appaṭisamaṃ.
@11 Ma. dasabaladhāriṃ. 12 Ma. yathā ca. 13 Ma. mānasakaṃ. 14 Ma. akkhobhaṃ.
@15 Ma. jalarāsiṃ.
Evameva   piṅgiyo  brāhmaṇo  1-  buddhaṃ  bhagavantaṃ  akkhobbhaṃ  amitatejaṃ
pabhinnañāṇaṃ       vivaṭacakkhuṃ       paññāpabhedakusalaṃ       adhigatapaṭisambhidaṃ
catuvesārajjappattaṃ    suddhādhimuttaṃ    setapaccattaṃ    advayabhāṇiṃ    tādiṃ
tathāpaṭiññaṃ    aparittaṃ    mahantaṃ    gambhīraṃ   appameyyaṃ   duppariyogāḷhaṃ
bahuratanaṃ   sāgarasamaṃ   chaḷaṅgupekkhāya  samannāgataṃ  atulaṃ  vipulaṃ  appameyyaṃ
taṃ   tādisaṃ   pavadatamaggavādinaṃ   sinerumiva   2-  nagānaṃ  garuḷamiva  dijānaṃ
sīhamiva   migānaṃ   udadhimiva   aṇṇavānaṃ   jinapavaraṃ   3-   adhigacchiṃ   vindiṃ
paṭilabhinti   evamāhaṃ   appadasse   pahāya   mahodadhiṃ  haṃsarivajjhapatto .
Tenāha piṅgiyatthero
                      dijo yathā kubbanakaṃ pahāya
                      bahupphalaṃ kānanaṃ āvaseyya
                      evamāhaṃ appadasse pahāya
                      mahodadhiṃ haṃsarivajjhapattoti.
     [588] Ye me pubbe viyākaṃsu (huraṃ gotamasāsanā)
                     iccāsi iti bhavissati
                     sabbantaṃ itihītihaṃ
                     sabbantaṃ takkavaḍḍhanaṃ.
     [589]  Ye  me  pubbe  viyākaṃsūti  yeti yo ca bāvarī brāhmaṇo
ye  caññe  tassa  ācariyā  te  sakaṃ  diṭṭhiṃ  sakaṃ khantiṃ sakaṃ ruciṃ sakaṃ laddhiṃ
sakaṃ      ajjhāsayaṃ      sakaṃ      adhippāyaṃ     byākaṃsu     ācikkhiṃsu
@Footnote: 1 Ma. ime dve pāṭhā natthi. 2 Ma. pavadataṃ maggavādinaṃ merumiva. 3 Ma. adhigacchiṃ
@taṃ satthāraṃ jinapavaraṃ mahesinti.
Desayiṃsu     paññapiṃsu     paṭṭhapiṃsu     vivariṃsu     vibhajiṃsu    uttānīmakaṃsu
pakāsesunti ye me pubbe viyākaṃsu.
     [590]  Huraṃ  gotamasāsanāti  huraṃ  gotamasāsanā  paraṃ gotamasāsanā
pure   gotamasāsanā   paṭhamataraṃ   gotamasāsanā   buddhasāsanā  jinasāsanā
tathāgatasāsanā devasāsanā 1- arahantasāsanāti huraṃ gotamasāsanā.
     [591]  Iccāsi  iti  bhavissatīti  evaṃ  kira  asi  2-  evaṃ  kira
bhavissatīti iccāsi iti bhavissati.
     [592]   Sabbantaṃ   itihītihanti   sabbaṃ   taṃ   itihītihaṃ   itikirāya
paramparāya    piṭakasampadāya    takkahetu    nayahetu   ākāraparivitakkena
diṭṭhinijjhānakkhantiyā    na    sāmaṃ    sayamabhiññātaṃ    na    attapaccakkhaṃ
dhammaṃ [3]- kathayiṃsūti sabbantaṃ itihītihaṃ.
     [593]     Sabbantaṃ     takkavaḍḍhananti     sabbantaṃ    takkavaḍḍhanaṃ
vitakkavaḍḍhanaṃ      saṅkappavaḍḍhanaṃ     kāmavitakkavaḍḍhanaṃ     byāpādavihiṃsā-
vitakkavaḍḍhanaṃ     ñātivitakkavaḍḍhanaṃ     janapadavitakkavaḍḍhanaṃ     amaravitakka-
vaḍḍhanaṃ       parānuddayatāpaṭisaṃyuttavitakkavaḍḍhanaṃ       lābhasakkārasiloka-
paṭisaṃyuttavitakkavaḍḍhanaṃ anavaññattipaṭisaṃyuttavitakkavaḍḍhananti
sabbantaṃ takkavaḍḍhanaṃ. Tenāha piṅgiyatthero
                ye me pubbe viyākaṃsu (huraṃ gotamasāsanā)
                iccāsi iti bhavissati
@Footnote: 1 Ma. ayaṃ pāṭho natthi. 2 Ma. āsi. 3 Ma. yaṃ.
                      Sabbantaṃ itihītihaṃ
                   sabbantaṃ takkavaḍḍhananti.
     [594] Eko tamanudāsīno 1-         jutimā so pabhaṅkaro
              gotamo bhūripaññāṇo         gotamo bhūrimedhaso.
     [595]  Eko  tamanudāsīnoti ekoti bhagavā pabbajjāsaṅkhātena 2-
eko   adutiyaṭṭhena  eko  taṇhāpahānaṭṭhena  eko  ekantavītarāgoti
eko        ekantavītadosoti        eko       ekantavītamohoti
eko    ekantanikkilesoti    eko   ekāyanamaggaṃ   gatoti   eko
eko anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti eko.
     {595.1}  Kathaṃ  bhagavā  pabbajjāsaṅkhātena  2-  eko . Bhagavā
daharova   samāno  susūkāḷakeso  3-  bhadrena  yobbaññena  samannāgato
paṭhamena  vayasā  akāmakānaṃ  mātāpitūnaṃ  assumukhānaṃ  rodantānaṃ vilapantānaṃ
ñātisaṅghaṃ  pahāya  4-  sabbaṃ  gharāvāsapalibodhaṃ  chinditvā  puttadārapalibodhaṃ
chinditvā     ñātipalibodhaṃ    chinditvā    mittāmaccapalibodhaṃ    chinditvā
kesamassuṃ   ohāretvā   kāsāyāni  vatthāni  acchādetvā  agārasmā
anagāriyaṃ   pabbajitvā   akiñcanabhāvaṃ   upagantvā   eko  carati  vicarati
iriyati  vatteti  pāleti  yapeti  yāpetīti evaṃ bhagavā pabbajjāsaṅkhātena
eko.
     {595.2} Kathaṃ bhagavā adutiyaṭṭhena eko. So 4- evaṃ pabbajito samāno
[5]-   Araññavanapatthāni   pantāni   senāsanāni  paṭisevati  appasaddāni
@Footnote: 1 Ma. tamonudāsīno. evamuparipi. 2 Ma. pabbajjasaṅkhātena. 3 Ma. susukāḷakeso.
@4 Ma. ayaṃ pāṭho natthi. 5 Ma. eko.
Appanigghosāni     vijanavātāni     manussarāhaseyyakāni     paṭisallāna-
sāruppāni   so  eko  gacchati  eko  tiṭṭhati  eko  nisīdati  eko
seyyaṃ  kappeti  eko  gāmaṃ  piṇḍāya  pavisati  eko  abhikkamati  eko
paṭikkamati   eko  raho  nisīdati  eko  caṅkamaṃ  adhiṭṭhāti  eko  carati
vicarati   iriyati   vatteti   pāleti   yapeti   yāpetīti   evaṃ  bhagavā
adutiyaṭṭhena eko.
     {595.3}  Kathaṃ  bhagavā  taṇhāpahānaṭṭhena eko. So evaṃ eko
adutiyo   appamatto   ātāpī  pahitatto  viharanto  najjā  nerañjarāya
tīre   bodhirukkhamūle   mahāpadhānaṃ  padahanto  māraṃ  sasenaṃ  [1]-  namuciṃ
pamattabandhuṃ    vidhamitvā   taṇhaṃ   jāliniṃ   saritaṃ   2-   visattikaṃ   pajahi
vinodesi byantīmakāsi anabhāvaṅgamesi.
         Taṇhādutiyo puriso          dīghamaddhāna saṃsaraṃ
         itthabhāvaññathābhāvaṃ       saṃsāraṃ nātivattati
         etamādīnavaṃ ñatvā          taṇhā 3- dukkhassa sambhavaṃ
         vītataṇho anādāno        sato bhikkhu paribbajeti.
Evaṃ bhagavā taṇhāpahānaṭṭhena eko.
     {595.4}  Kathaṃ  bhagavā ekantavītarāgoti eko. Rāgassa pahīnattā
ekantavītarāgoti   eko   .   dosassa   pahīnattā   ekantavītadosoti
eko   .   mohassa  pahīnattā  ekantavītamohoti  eko  .  kilesānaṃ
pahīnattā ekantanikkilesoti eko.
@Footnote: 1 Ma. kaṇhaṃ. 2 Ma. visaṭaṃ. 3 Ma. taṇhaṃ. evamuparipi.
     {595.5}   Kathaṃ  bhagavā ekāyanamaggaṃ gatoti eko. Ekāyanamaggo
vuccanti cattāro satipaṭṭhānā .pe. Ariyo aṭṭhaṅgiko maggo.
                Ekāyanaṃ jātikhayantadassī
                maggaṃ pajānāti hitānukampī
                etena maggena tariṃsu pubbe
                tarissanti ceva 1- taranti oghanti.
Evaṃ bhagavā ekāyanamaggaṃ gatoti eko.
     {595.6}  Kathaṃ  bhagavā  eko  anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti
eko   .   bodhi   vuccati   catūsu   maggesu  ñāṇaṃ  paññā  paññindriyaṃ
paññābalaṃ     .pe.     dhammavicayasambojjhaṅgo     vīmaṃsā     vipassanā
sammādiṭṭhi    .    bhagavā    tena    bodhiñāṇena   sabbe   saṅkhārā
aniccāti   bujjhi   .pe.   yaṅkiñci   samudayadhammaṃ  sabbantaṃ  nirodhadhammanti
bujjhi    .    athavā    yaṃ    bujjhitabbaṃ    anubujjhitabbaṃ    paṭibujjhitabbaṃ
sambujjhitabbaṃ    adhigantabbaṃ    phusitabbaṃ    sacchikātabbaṃ    sabbantaṃ   tena
bodhiñāṇena    bujjhi    anubujjhi   paṭibujjhi   sambujjhi   adhigacchi   phusesi
sacchākāsi  .  evaṃ  bhagavā  eko  anuttaraṃ  sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti
eko.
     {595.7}   Tamanudoti   bhagavā  rāgatamaṃ  dosatamaṃ  mohatamaṃ  mānatamaṃ
diṭṭhitamaṃ    kilesatamaṃ    duccaritatamaṃ   andhakaraṇaṃ   acakkhukaraṇaṃ   añāṇakaraṇaṃ
paññānirodhikaṃ    vighātapakkhikaṃ    anibbānasaṃvattanikaṃ    nudi   panudi   pajahi
@Footnote: 1 Ma. ye ca. evamuparipi.
Vinodesi   byantīmakāsi   anabhāvaṅgamesi   .  āsīnoti  nisinno  bhagavā
pāsāṇake cetiyeti āsīno.
         Nagassa passe āsīnaṃ          muniṃ dukkhassa pāraguṃ
         sāvakā payirupāsanti         tevijjā maccuhāyinoti.
Evaṃ   bhagavā   āsīno   .  athavā  bhagavā  sabbossukkapaṭippassaddhattā
āsīno    so   vuṭṭhavāso   ciṇṇacaraṇo   .pe.   jātijarāmaraṇasaṃsāro
natthi    tassa    punabbhavoti    evampi    bhagavā    āsīnoti   eko
tamanudāsīno.
     [596]  Jutimā  so  pabhaṅkaroti  jutimāti  jutimā  [1]-  paṇḍito
paññavā  buddhimā  ñāṇī  vibhāvī  medhāvī . Pabhaṅkaroti [2]- ālokakaro
obhāsakaro   dīpaṅkaro   [3]-  ujjotakaro  pajjotakaroti  jutimā  so
pabhaṅkaro.
     [597]     Gotamo     bhūripaññāṇoti    gotamo    bhūripaññāṇo
ñāṇapaññāṇo       paññādhajo       paññāketu       paññādhipateyyo
vicayabahulo   pavicayabahulo   okkhāyanabahulo  samokkhāyanadhammo  vibhūtavihārī
taccarito    tabbahulo    taggaruko   tanninno   tappoṇo   tappabbhāro
tadadhimutto tadādhipateyyo 4-.
         Dhajo rathassa paññāṇaṃ            dhumo 5- paññāṇamaggino
         rājā raṭṭhassa paññāṇaṃ       bhattā paññāṇamitthiyāti.
Evameva     gotamo     bhūripaññāṇo     ñāṇapaññāṇo     paññādhajo
@Footnote: 1 Ma. matimā. 2 Ma. pabhaṅkaro. 3 Ma. padīpakaro. 4 Ma. tadadhipateyyo.
@evamuparipi. 5 Ma. dhūmo.
Paññāketu   paññādhipateyyo   vicayabahulo   pavicayabahulo  okkhāyanabahulo
samokkhāyanadhammo   vibhūtavihārī   taccarito  tabbahulo  taggaruko  tanninno
tappoṇo     tappabbhāro     tadadhimutto    tadādhipateyyoti    gotamo
bhūripaññāṇo.
     [598]  Gotamo  bhūrimedhasoti  bhūri vuccati paṭhavī. [1]- Paṭhavīsamāya
vipulāya   vitthatāya   paññāya   samannāgato   .  medhā  vuccati  paññā
yā   paññā   pajānanā   .pe.   amoho   dhammavicayo  sammādiṭṭhi .
Bhagavā    imāya    medhāya   paññāya   upeto   samupeto   upāgato
samupāgato    upapanno    samupapanno    samannāgato    tasmā   buddho
bhūrimedhasoti 2- gotamo bhūrimedhaso. Tenāha piṅgiyatthero
         eko tamanudāsīno               jutimā so pabhaṅkaro
         gotamo bhūripaññāṇo          gotamo bhūrimedhasoti.
     [599] Yo me dhammamadesesi        sandiṭṭhikamakālikaṃ
              taṇhakkhayamanītikaṃ            yassa natthi upamā kvaci.
     [600]  Yo  me  dhammamadesesīti  yoti  yo  so  bhagavā  sayambhū
anācariyako   pubbe   ananussutesu   dhammesu  sāmaṃ  saccāni  abhisambujjhi
tattha     ca     sabbaññutaṃ    patto    balesu    ca    vasībhāvaṃ   .
Dhammamadesesīti   dhammanti   ādikalyāṇaṃ   majjhekalyāṇaṃ  pariyosānakalyāṇaṃ
sātthaṃ      sabyañjanaṃ      kevalaparipuṇṇaṃ      parisuddhaṃ      brahmacariyaṃ
satipaṭṭhāne   .pe.  ariyaṃ  aṭṭhaṅgikaṃ  maggaṃ  nibbānañca  nibbānagāminiñca
@Footnote: 1 Ma. bhagavā tāya. evamīdisesu ṭhānesu. 2 Ma. sumedhasoti.
Paṭipadaṃ      ācikkhi     desesi     paññapesi     paṭṭhapesi     vivari
vibhaji uttānīmakāsi pakāsesīti yo me dhammamadesesi.
     [601]    Sandiṭṭhikamakālikanti    sandiṭṭhikaṃ   akālikaṃ   ehipassikaṃ
opanayikaṃ   1-   paccattaṃ  veditabbaṃ  viññūhīti  evaṃ  sandiṭṭhikamakālikaṃ .
Athavā   yo   diṭṭheva   dhamme   ariyaṃ  aṭṭhaṅgikaṃ  maggaṃ  bhāveti  tassa
maggassa   anantarā   samanantarā   adhigacchateva   phalaṃ   vindati  paṭilabhatīti
evampi   sandiṭṭhikamakālikaṃ   .   yathā   manussā   kālikaṃ   dhanaṃ  datvā
anantarā   na   labhanti   kālaṃ   āgamenti   nevāyaṃ   dhammo  .  yo
diṭṭheva   dhamme   ariyaṃ   aṭṭhaṅgikaṃ   maggaṃ   bhāveti   tassa   maggassa
anantarā   samanantarā   adhigacchateva   phalaṃ   vindati  paṭilabhati  na  parattha
na paraloke evaṃ akālikanti sandiṭṭhikamakālikaṃ.
     [602]    Taṇhakkhayamanītikanti    taṇhāti    rūpataṇhā   saddataṇhā
gandhataṇhā      rasataṇhā      phoṭṭhabbataṇhā      dhammataṇhā     .
Taṇhakkhayanti    taṇhakkhayaṃ    rāgakkhayaṃ    dosakkhayaṃ   mohakkhayaṃ   gatikkhayaṃ
upapattikkhayaṃ    paṭisandhikkhayaṃ    bhavakkhayaṃ    saṃsārakkhayaṃ    vaṭṭakkhayaṃ   .
Anītikanti   īti   vuccanti   kilesā  ca  khandhā  ca  abhisaṅkhārā  ca .
Ītippahānaṃ     ītivūpasamo     ītipaṭinissaggo    ītipaṭippassaddhi    amataṃ
nibbānanti taṇhakkhayamanītikaṃ.
     [603]   Yassa   natthi   upamā   kvacīti  yassāti  nibbānassa .
Natthi   upamāti   upamā   natthi   upanidhā  natthi  sadisaṃ  natthi  paṭibhāgo
@Footnote: 1 Ma. opaneyyikaṃ. evamuparipi.
Natthi   [1]-   na  saṃvijjati  nupalabbhati  .  kvacīti  kvaci  kimhici  katthaci
ajjhattaṃ    vā   bahiddhā   vā   ajjhattabahiddhā   vāti   yassa   natthi
upamā kvaci. Tenāha piṅgiyatthero
              yo me dhammamadesesi              sandiṭṭhikamakālikaṃ
              taṇhakkhayamanītikaṃ                 yassa natthi upamā kvacīti.
     [604] Kinnu tamhā vippavasasi 2-     muhuttamapi piṅgiya
              gotamā bhūripaññāṇā          gotamā bhūrimedhasā.
     [605]   Kinnu   tamhā  vippavasasīti  kinnu  tamhā  3-  buddhamhā
vippavasasi apesi apagacchasi 4- vinā hosīti kinnu tamhā vippavasasi.
     [606]  Muhuttamapi  piṅgiyāti  muhuttampi  khaṇampi  layampi vassampi 5-
atthampīti   muhuttamapi   .   piṅgiyāti   bāvarī   taṃ   nattāraṃ   nāmena
ālapati.
     [607]  Gotamā  bhūripaññāṇāti  gotamā  bhūripaññāṇā ñāṇapaññāṇā
paññādhajā      paññāketumhā      paññādhipateyyamhā      vicayabahulā
pavicayabahulā     okkhāyanabahulā     samokkhāyanadhammā    vibhūtavihārimhā
taccaritā    tabbahulā    taggarukā   tanninnā   tappoṇā   tappabbhārā
tadadhimuttā tadādhipateyyamhāti gotamā bhūripaññāṇā.
     [608]   Gotamā   bhūrimedhasāti   bhūri   vuccati  paṭhavī  .  bhagavā
@Footnote: 1 Ma. na sati. evamuparipi. 2 Ma. vippavasi. evamuparipi. 3 Ma. ayaṃ pāṭho
@natthi. 4 Ma. apagacchi. 5 Ma. vayampi addhampīti. evamuparipi.
Imāya 1- paṭhavīsamāya vipulāya vitthatāya paññāya samannāgato.
     {608.1}  Medhā  vuccati  paññā yā paññā pajānanā .pe. Amoho
dhammavicayo   sammādiṭṭhi   .   bhagavā  imāya  medhāya  paññāya  upeto
samupeto   upāgato   samupāgato   upapanno   samupapanno   samannāgato
tasmā   buddho   bhūrimedhasoti   gotamā   bhūrimedhasā   .  tenāha  so
bāvarī 2- brāhmaṇo
               kinnu tamhā vippavasasi          muhuttamapi piṅgiya
              gotamā bhūripaññāṇā          gotamā bhūrimedhasāti.
     [609] Yo te dhammamadesesi              sandiṭṭhikamakālikaṃ
              taṇhakkhayamanītikaṃ                 yassa natthi upamā kvaci.
     [610]  Yo  te  dhammamadesesīti  yoti  yo  so  bhagavā  .pe.
Tattha   ca   sabbaññutaṃ   patto   balesu  ca  vasībhāvaṃ  .  dhammamadesesīti
dhammanti      ādikalyāṇaṃ      .pe.      nibbānagāminiñca     paṭipadaṃ
ācikkhi   desesi   paññapesi   paṭṭhapesi   vivari   vibhaji   uttānīmakāsi
pakāsesīti yo te dhammamadesesi.
     [611]    Sandiṭṭhikamakālikanti    sandiṭṭhikaṃ   akālikaṃ   ehipassikaṃ
opanayikaṃ   paccattaṃ   veditabbaṃ   viññūhīti   evaṃ   sandiṭṭhikamakālikaṃ  .
Athavā   yo   diṭṭheva   dhamme   ariyaṃ  aṭṭhaṅgikaṃ  maggaṃ  bhāveti  tassa
maggassa   anantarā   samanantarā   adhigacchateva   phalaṃ   vindati  paṭilabhatīti
evampi   sandiṭṭhikamakālikaṃ   .   [3]-   yathā   manussā   kālikaṃ  dhanaṃ
@Footnote: 1 Ma. tāya. 2 Ma. ayaṃ pāṭho natthi. evamuparipi. 3 Ma. akālikanti.
Datvā   anantarā   na   labhanti   kālaṃ  āgamenti  nevāyaṃ  dhammo .
Yo   diṭṭheva   dhamme   ariyaṃ  aṭṭhaṅgikaṃ  maggaṃ  bhāveti  tassa  maggassa
anantarā   samanantarā   adhigacchateva   phalaṃ   vindati  paṭilabhati  na  parattha
na paraloke evaṃ akālikanti sandiṭṭhikamakālikaṃ.
     [612]    Taṇhakkhayamanītikanti    taṇhāti    rūpataṇhā   saddataṇhā
gandhataṇhā    rasataṇhā   phoṭṭhabbataṇhā   dhammataṇhā   .   taṇhakkhayanti
taṇhakkhayaṃ    rāgakkhayaṃ    dosakkhayaṃ    mohakkhayaṃ   gatikkhayaṃ   upapattikkhayaṃ
paṭisandhikkhayaṃ     bhavakkhayaṃ     saṃsārakkhayaṃ    vaṭṭakkhayaṃ    .    anītikanti
īti   vuccanti   kilesā  ca  khandhā  ca  abhisaṅkhārā  ca  .  ītippahānaṃ
ītivūpasamo     ītipaṭinissaggo     ītipaṭippassaddhi    amataṃ    nibbānanti
taṇhakkhayamanītikaṃ.
     [613]   Yassa   natthi   upamā   kvacīti  yassāti  nibbānassa .
Natthi   upamāti   upamā   natthi   upanidhā  natthi  sadisaṃ  natthi  paṭibhāgo
natthi   na   saṃvijjati   nupalabbhatīti   natthi   upamā   .   kvacīti   kvaci
kimhici   katthaci   ajjhattaṃ   vā   bahiddhā   vā   ajjhattabahiddhā  vāti
yassa natthi upamā kvaci. Tenāha so bāvarī brāhmaṇo
              yo te dhammamadesesi          sandiṭṭhikamakālikaṃ
              taṇhakkhayamanītikaṃ             yassa natthi upamā kvacīti.
     [614] Nāhaṃ tamhā vippavasāmi    muhuttamapi brāhmaṇa
              gotamā bhūripaññāṇā     gotamā bhūrimedhasā.
     [615]   Nāhaṃ   tamhā  vippavasāmīti  ahaṃ  1-  tamhā  buddhamhā
na  2-  vippavasāmi na 2- apemi na 2- apagacchāmi na 2- vinā homīti nāhaṃ
tamhā vippavasāmi.
     [616]    Muhuttamapi    brāhmaṇāti   muhuttampi   khaṇampi   layampi
vassampi    atthampīti   muhuttamapi   .   brāhmaṇāti   gāravena   mātulaṃ
ālapati.
     [617]     Gotamā     bhūripaññāṇāti    gotamā    bhūripaññāṇā
ñāṇapaññāṇā      paññādhajā     paññāketumhā     paññādhipateyyamhā
vicayabahulā      pavicayabahulā      okkhāyanabahulā     samokkhāyanadhammā
vibhūtavihārimhā   taccaritā   tabbahulā   taggarukā   tanninnā   tappoṇā
tappabbhārā tadadhimuttā tadādhipateyyamhāti gotamā bhūripaññāṇā.
     [618]   Gotamā   bhūrimedhasāti   bhūri   vuccati  paṭhavī  .  bhagavā
imāya    paṭhavīsamāya   vipulāya   vitthatāya   paññāya   samannāgato  .
Medhā    vuccati   paññā   yā   paññā   pajānanā   .pe.   amoho
dhammavicayo   sammādiṭṭhi   .   bhagavā  imāya  medhāya  paññāya  upeto
samupeto   upāgato   samupāgato   upapanno   samupapanno   samannāgato
tasmā buddho bhūrimedhasoti gotamā bhūrimedhasā. Tenāha piṅgiyatthero
               nāhaṃ tamhā vippavasāmi        muhuttamapi brāhmaṇa
              gotamā bhūripaññāṇā         gotamā bhūrimedhasāti.
     [619] Yo me dhammamadesesi             sandiṭṭhikamakālikaṃ
@Footnote: 1 Ma. nāhaṃ. 2 Ma. nasaddo natthi.
              Taṇhakkhayamanītikaṃ                 yassa natthi upamā kvaci.
     [620]   Yo   me   dhammamadesesīti   yoti   yo   so  bhagavā
sayambhū   anācariyako   pubbe   ananussutesu   dhammesu   sāmaṃ   saccāni
abhisambujjhi   tattha   ca   sabbaññutaṃ   patto   balesu   ca   vasībhāvaṃ .
Dhammamadesesīti   dhammanti   ādikalyāṇaṃ   majjhekalyāṇaṃ  pariyosānakalyāṇaṃ
sātthaṃ      sabyañjanaṃ      kevalaparipuṇṇaṃ      parisuddhaṃ      brahmacariyaṃ
cattāro   satipaṭṭhāne   cattāro   sammappadhāne  cattāro  iddhipāde
pañcindriyāni    pañca    balāni   satta   bojjhaṅge   ariyaṃ   aṭṭhaṅgikaṃ
maggaṃ    nibbānañca    nibbānagāminiñca    paṭipadaṃ    ācikkhi    desesi
paññapesi    paṭṭhapesi   vivari   vibhaji   uttānīmakāsi   pakāsesīti   yo
me dhammamadesesi.
     [621]    Sandiṭṭhikamakālikanti    sandiṭṭhikaṃ   akālikaṃ   ehipassikaṃ
opanayikaṃ   paccattaṃ   veditabbaṃ   viññūhīti   evaṃ   sandiṭṭhikamakālikaṃ  .
Athavā  yo  diṭṭheva  dhamme  ariyaṃ  aṭṭhaṅgikaṃ  maggaṃ bhāveti tassa maggassa
anantarā   samanantarā   adhigacchateva   phalaṃ   vindati   paṭilabhatīti  evampi
sandiṭṭhikamakālikaṃ   .   yathā  manussā  kālikaṃ  dhanaṃ  datvā  anantarā  na
labhanti  kālaṃ  āgamenti  nevāyaṃ  dhammo  .  yo  diṭṭheva  dhamme ariyaṃ
aṭṭhaṅgikaṃ    maggaṃ    bhāveti   tassa   maggassa   anantarā   samanantarā
adhigacchateva   phalaṃ   vindati   paṭilabhati   na   parattha  na  paraloke  evaṃ
akālikanti sandiṭṭhikamakālikaṃ.
     [622]    Taṇhakkhayamanītikanti    taṇhāti    rūpataṇhā   saddataṇhā
gandhataṇhā    rasataṇhā   phoṭṭhabbataṇhā   dhammataṇhā   .   taṇhakkhayanti
taṇhakkhayaṃ    rāgakkhayaṃ    dosakkhayaṃ    mohakkhayaṃ   gatikkhayaṃ   upapattikkhayaṃ
paṭisandhikkhayaṃ     bhavakkhayaṃ     saṃsārakkhayaṃ    vaṭṭakkhayaṃ    .    anītikanti
īti   vuccanti   kilesā  ca  khandhā  ca  abhisaṅkhārā  ca  .  ītippahānaṃ
ītivūpasamo     ītipaṭinissaggo     ītipaṭippassaddhi    amataṃ    nibbānanti
taṇhakkhayamanītikaṃ.
     [623]   Yassa   natthi   upamā   kvacīti  yassāti  nibbānassa .
Natthi   upamāti   upamā   natthi   upanidhā  natthi  sadisaṃ  natthi  paṭibhāgo
natthi   na   saṃvijjati   nupalabbhatīti   natthi   upamā   .   kavacīti   kvaci
kimhici   katthaci   ajjhattaṃ   vā   bahiddhā   vā   ajjhattabahiddhā  vāti
yassa natthi upamā kvaci. Tenāha piṅgiyatthero
                yo me dhammamadesesi          sandiṭṭhikamakālikaṃ
                taṇhakkhayamanītikaṃ             yassa natthi upamā kvacīti.
     [624] Passāmi naṃ manasā cakkhunāva
                     rattindivaṃ brāhmaṇa appamatto
                     namassamāno vivasāmi 1- rattiṃ
                     teneva maññāmi avippavāsaṃ.
     [625]    Passāmi   naṃ   manasā   cakkhunāvāti   yathā   cakkhumā
puriso   ālokeyya   2-   rūpagatāni  passeyya  dakkheyya  olokeyya
@Footnote: 1 Sī. namassamānova vasemi. Ma. vivasemi. evamuparipi. 2 Ma. āloke.
Nijjhāpeyya    upaparikkheyya    evamevāhaṃ    buddhaṃ   bhagavantaṃ   manasā
passāmi    dakkhāmi   olokemi   nijjhāpayāmi   upaparikkhāmīti   passāmi
naṃ manasā cakkhunāva.
     [626]    Rattindivaṃ    brāhmaṇa   appamattoti   rattiñca   divā
ca    [1]-   manasā   bhāvento   appamattoti   rattindivaṃ   brāhmaṇa
appamatto.
     [627]   Namassamāno   vivasāmi   rattinti  namassamānoti  kāyena
vā   namassamāno  vācāya  vā  namassamāno  cittena  vā  namassamāno
anvatthapaṭipattiyā      vā      namassamāno      dhammānudhammapaṭipattiyā
vā   namassamāno   sakkāramāno  garukāramāno  mānayamāno  pūjayamāno
rattindivaṃ vasāmi 2- vītināmemīti namassamāno vivasāmi rattiṃ.
     [628]   Teneva   maññāmi   avippavāsanti  tāya  buddhānussatiyā
bhāvento   avippavāsoti   taṃ   maññāmi   avippavuṭṭhoti   taṃ   maññāmi
jānāmi   evaṃ   jānāmi   evaṃ   ājānāmi   evaṃ   vijānāmi  evaṃ
paṭivijānāmīti [3]- teneva maññāmi avippavāsaṃ. Tenāha piṅgiyatthero
                     passāmi naṃ manasā cakkhunāva
                     rattindivaṃ brāhmaṇa appamatto
                     namassamāno vivasāmi rattiṃ
                     teneva maññāmi avippavāsanti.
     [629] Saddhā ca pīti ca mano sati ca
@Footnote: 1 Ma. buddhānussatiṃ. 2 Ma. vivasemi atināmemi atikkamemīti. 3 Ma. evaṃ
@paṭivijjhāmīti. evamīdisesu ṭhānesu.
                     Nāmentime 1- gotamasāsanamhā
                     yaṃ yaṃ disaṃ vajjati 2- bhūripañño
                     sa tena teneva natohamasmi.
     [630]  Saddhā  ca  pīti  ca  mano sati cāti saddhāti yā ca bhagavantaṃ
ārabbha     saddhā    saddahanā    okappanā    abhippasādo    saddhā
saddhindriyaṃ  saddhābalaṃ  .  pītīti  yā  ca  bhagavantaṃ ārabbha pīti pāmujjaṃ 3-
modanā    pamodanā    vitti    odagyaṃ    attamanatā   atippasādanatā
cittassa   .  manoti  yañca  bhagavantaṃ  ārabbha  cittaṃ  mano  mānasaṃ  hadayaṃ
paṇḍaraṃ     mano    manāyatanaṃ    manindriyaṃ    viññāṇaṃ    viññāṇakkhandho
tajjā   manoviññāṇadhātu   .   satīti   yā   ca  bhagavantaṃ  ārabbha  sati
anussati .pe. Sammāsatīti saddhā ca pīti ca mano sati ca.
     [631]   Nāmentime   gotamasāsanamhāti  ime  cattāro  dhammā
gotamasāsanā   buddhasāsanā   jinasāsanā   tathāgatasāsanā  arahantasāsanā
nāmenti     nāgacchanti    4-    na    vijahanti    na    vināsentīti
nāmentime gotamasāsanamhā.
     [632]  Yaṃ  yaṃ  disaṃ  vajjati  bhūripaññoti  yaṃ  yaṃ disanti puratthimaṃ vā
disaṃ  pacchimaṃ  vā  disaṃ  dakkhiṇaṃ  vā  disaṃ  uttaraṃ  vā  disaṃ  vajati  gacchati
kamati     atikkamati     .     bhūripaññoti     bhūripañño     mahāpañño
tikkhapañño          puthupañño         hāsapañño         javanapañño
@Footnote: 1 Ma. nāpentime. evamuparipi. 2 Ma. vajati. evamuparipi. 3 Ma. sabbattha
@pāmojjaṃ. 4 Ma. na gacchanti.
Nibbedhikapaññoti [1]- yaṃ yaṃ disaṃ vajjati bhūripañño.
     [633]   Sa   tena   teneva   natohamasmīti   so  yena  buddho
tena   teneva   nato   tanninno   tappoṇo   tappabbhāro  tadadhimutto
tadādhipateyyoti    sa    tena    teneva    natohamasmi   .   tenāha
piṅgiyatthero
                     saddhā ca pīti ca mano sati ca
                     nāmentime gotamasāsanamhā
                     yaṃ yaṃ disaṃ vajjati bhūripañño
                     sa tena teneva natohamasmīti.
     [634] Jiṇṇassa me dubbalathāmakassa
                     teneva kāyo na paleti tattha
                     saṅkappayantāya vajāmi niccaṃ
                     mano hi me brāhmaṇa tena yutto.
     [635]    Jiṇṇassa    me   dubbalathāmakassāti   jiṇṇassāti   2-
jiṇṇassa     vuḍḍhassa     mahallakassa    addhagatassa    vayoanuppattassāti
jiṇṇassa    2-   .   dubbalathāmakassāti   dubbalathāmakassa   appathāmakassa
parittathāmakassāti jiṇṇassa me dubbalathāmakassa.
     [636]  Teneva  kāyo  na  paleti  tatthāti  kāyo  yena buddho
tena  na  paleti  na  vajati  na  gacchati  nābhikkamatīti  3-  teneva kāyo
na paleti tattha.
@Footnote: 1 Ma. bhūri vuccati pathavī. bhagavā tāya pathavisamāya paññāya vipulāya vitthatāya
@samannāgatoti. 2 Ma. idaṃ pāṭhadvayaṃ natthi. 3 Ma. nātikkamatīti. evamuparipi.
     [637]    Saṅkappayantāya    vajāmi    niccanti    saṅkappagamanena
vitakkagamanena     ñāṇagamanena    paññāgamanena    buddhigamanena    vajāmi
gacchāmi abhikkamāmīti saṅkappayantāya vajāmi niccaṃ.
     [638]  Mano  hi  me  brāhmaṇa  tena  yuttoti  manoti  yaṃ cittaṃ
mano   mānasaṃ   hadayaṃ   paṇḍaraṃ   mano   manāyatanaṃ   manindriyaṃ   viññāṇaṃ
viññāṇakkhandho      tajjā      manoviññāṇadhātu      .     brāhmaṇa
tena  yuttoti  mano  mama  1-  yena  buddho tena yutto [2]- saṃyuttoti
mano hi me brāhmaṇa tena yutto. Tenāha piṅgiyatthero
                      jiṇṇassa me dubbalathāmakassa
                      teneva kāyo na paleti tattha
                      saṅkappayantāya vajāmi niccaṃ
                     mano hi me brāhmaṇa tena yuttoti.
     [639] Paṅke sayāno pariphandamāno
                     dīpā dīpaṃ upallaviṃ
                     athaddasāsiṃ sambuddhaṃ
                     oghatiṇṇamanāsavaṃ.
     [640]    Paṅke   sayāno   pariphandamānoti   paṅke   sayānoti
kāmapaṅke    kāmakaddame    kāmakilese    kāmabalise    kāmapariḷāhe
kāmapalibodhe  semāno  avasemāno  3-  parisemānoti paṅke sayāno.
Pariphandamānoti       taṇhāphandanāya      phandamāno      diṭṭhiphandanāya
@Footnote: 1 ayaṃ pāṭho natthi. 2 Ma. payutto. 3 Ma. sayamāno vasamāno āvasamāno
@parivasamānoti.
Phandamāno    kilesaphandanāya    phandamāno   payogaphandanāya   phandamāno
vipākaphandanāya  phandamāno  duccaritaphandanāya  1- phandamāno ratto rāgena
phandamāno   duṭṭho   dosena   phandamāno   mūḷho  mohena  phandamāno
vinibandho    mānena    phandamāno    parāmaṭṭho   diṭṭhiyā   phandamāno
vikkhepagato   uddhaccena  phandamāno  aniṭṭhaṅgato  vicikicchāya  phandamāno
thāmagato    anusayehi    phandamāno    lābhena   phandamāno   alābhena
phandamāno    yasena    phandamāno    ayasena    phandamāno    nindāya
phandamāno   pasaṃsāya  phandamāno  sukhena  phandamāno  dukkhena  phandamāno
jātiyā   phandamāno   jarāya  phandamāno  byādhinā  phandamāno  maraṇena
phandamāno sokaparidevadukkhadomanassupāyāsehi
     {640.1} phandamāno nerayikena dukkhena phandamāno tiracchānayonikena
dukkhena   phandamāno  pittivisayikena  dukkhena  phandamāno  mānusakena  2-
dukkhena    gabbhokkantimūlakena    dukkhena    gabbhaṭṭhitimūlakena    dukkhena
gabbhavuṭṭhānamūlakena    dukkhena    jātassūpanibandhakena   dukkhena   jātassa
parādheyyakena   dukkhena   attūpakkamena   dukkhena  parūpakkamena  dukkhena
dukkhadukkhena    saṅkhāradukkhena   vipariṇāmadukkhena   cakkhurogena   dukkhena
sotarogena  dukkhena ghānarogena dukkhena jivhārogena dukkhena kāyarogena
dukkhena   sīsarogena  dukkhena  kaṇṇarogena  dukkhena  mukharogena  dukkhena
dantarogena  dukkhena  kāsena  sāsena pināsena ḍahena jarena kucchirogena
mucchāya  pakkhandikāya  sulāya  visūcikāya  kuṭṭhena gaṇḍena kilāsena sosena
@Footnote: 1 Ma. manoduccaritaphandanāya. 2 Ma. mānusikena.
Apamārena   dadduyā   kaṇḍuyā   kacchuyā  rakhasāya  vitacchikāya  lohitena
pittena   madhumehena   aṃsāya  piḷakāya  bhagandalāya  1-  pittasamuṭṭhānehi
ābādhehi   semhasamuṭṭhānehi   ābādhehi   vātasamuṭṭhānehi  ābādhehi
sannipātikehi   ābādhehi   utupariṇāmajehi   ābādhehi  visamaparihārajehi
ābādhehi    opakkamikehi    ābādhehi    kammavipākajehi   ābādhehi
sītena    uṇhena    jighacchāya    pipāsāya    uccārena    passāvena
ḍaṃsamakasavātātapasiriṃsapasamphassehi     mātumaraṇena    dukkhena    pitumaraṇena
dukkhena  bhātumaraṇena  2-  dukkhena  bhaginīmaraṇena  dukkhena 2- puttamaraṇena
dukkhena   dhītumaraṇena   dukkhena   ñātibyasanena   dukkhena   bhogabyasanena
dukkhena   rogabyasanena   dukkhena   sīlabyasanena   dukkhena  diṭṭhibyasanena
dukkhena    phandamāno    pariphandamāno    pavedhamāno   sampavedhamānoti
paṅke sayāno pariphandamāno.
     [641]  Dīpā  dīpaṃ  upallavinti  satthārato  satthāraṃ  dhammakkhānato
dhammakkhānaṃ  gaṇato  gaṇaṃ  diṭṭhiyā  diṭṭhiṃ  paṭipadāto  3-  paṭipadaṃ  maggato
maggaṃ [4]- upallaviṃ samupallavinti dīpā dīpaṃ upallaviṃ.
     [642]    Athaddasāsiṃ    sambuddhanti    athāti   padasandhi   .pe.
Padānupubbakametaṃ   athāti   .   addasāsinti   addasaṃ   addakkhiṃ   apassiṃ
paṭivijjhiṃ   .   sambuddhanti   yo   so  bhagavā  .pe.  sacchikā  paññatti
yadidaṃ buddhoti athaddasāsiṃ sambuddhaṃ.
     [643]   Oghatiṇṇanti   bhagavā   kāmoghaṃ   tiṇṇo  bhavoghaṃ  tiṇṇo
@Footnote: 1 Ma. bhagandalena. 2 Ma. ime pāṭhā natthi. 3 Ma. paṭipadāya. 4 Ma. pallaviṃ.
Diṭṭhoghaṃ    tiṇṇo    avijjoghaṃ   tiṇṇo   [1]-   uttiṇṇo   nittiṇṇo
atikkanto   samatikkanto   vītivatto  so  vuṭṭhavāso  ciṇṇacaraṇo  .pe.
Jātijarāmaraṇasaṃsāro     natthi    tassa    punabbhavoti    oghatiṇṇaṃ   .
Anāsavanti    cattāro    āsavā   kāmāsavo   bhavāsavo   diṭṭhāvaso
avijjāsavo   .   te   āsavā  buddhassa  bhagavato  pahīnā  ucchinnamūlā
tālāvatthukatā   anabhāvaṅgatā   āyatiṃ   anuppādadhammā   tasmā  buddho
anāsavoti oghatiṇṇamanāsavaṃ. Tenāha piṅgiyatthero
                     paṅke sayāno pariphandamāno
                     dīpā dīpaṃ upallaviṃ
                     athaddasāsiṃ sambuddhaṃ
                     oghatiṇṇamanāsavanti.
     [644] Yathā ahū vakkali muttasaddho
                     bhadrāvudho āḷavigotamo ca
                     evameva tvampi pamuñcassu saddhaṃ
                     gamissasi (tvaṃ) piṅgiya maccudheyyassa pāraṃ.
     [645]   Yathā  ahū  vakkali  muttasaddho  bhadrāvudho  āḷavigotamo
cāti   yathā   vakkali   muttasaddho   2-   saddhāgaruko  saddhāpubbaṅgamo
saddhādhimutto   saddhādhipateyyo  arahattappatto  yathā  bhadrāvudho  [3]-
muttasaddho     4-     saddhāgaruko    saddhāpubbaṅgamo    saddhādhimutto
saddhādhipateyyo  arahattappatto  yathā  āḷavigotamo [3]- muttasaddho 4-
@Footnote: 1 Ma. sabbasaṃsārapathaṃ tiṇṇo. 2 Ma. vakkalitthero saddho. 3 Ma. thero.
@4 Ma. saddho.
Saddhāgaruko      saddhāpubbaṅgamo     saddhādhimutto     saddhādhipateyyo
arahattappattoti     yathā    ahū    vakkali    muttasaddho    bhadrāvudho
āḷavigotamo ca.
     [646]  Evameva  tvampi  pamuñcassu  saddhanti  evameva  tvaṃ saddhaṃ
muñcassu    pamuñcassu    sampamuñcassu    adhimuñcassu   okappehi   sabbe
saṅkhārā   aniccāti  .pe.  yaṅkiñci  samudayadhammaṃ  sabbantaṃ  nirodhadhammanti
saddhaṃ    muñcassu    pamuñcassu    sampamuñcassu   adhimuñcassu   okappehīti
evameva tvampi pamuñcassu saddhaṃ.
     [647]  Gamissasi (tvaṃ) piṅgiya maccudheyyassa pāranti maccudheyyā 1-
vuccanti  kilesā  ca  khandhā ca abhisaṅkhārā ca. Maccudheyyassa pāraṃ vuccati
amataṃ    nibbānaṃ    yo    so   sabbasaṅkhārasamatho   sabbūpadhipaṭinissaggo
taṇhakkhayo   virāgo   nirodho   nibbānaṃ   .   gamissasi  (tvaṃ)  piṅgiya
maccudheyyassa   pāranti   tvaṃ  pāraṃ  gamissasi  [2]-  adhigamissasi  [2]-
phusissasi   [2]-   sacchikarissasīti   gamissasi  (tvaṃ)  piṅgiya  maccudheyyassa
pāraṃ. Tenāha bhagavā
                yathā ahū vakkali muttasaddho
                bhadrāvudho āḷavigotamo ca
                evameva tvampi pamuñcassu saddhaṃ
                gamissasi (tvaṃ) piṅgiya maccudheyyassa pāranti.
     [648] Esa bhiyyo pasīdāmi          sutvāna munino vaco
@Footnote: 1 Ma. maccudheyyaṃ. 2 Ma. pāraṃ.
                 Vivaṭacchado sambuddho         akhilo paṭibhāṇavā 1-.
     [649]   Esa   bhiyyo  pasīdāmīti  esa  bhiyyo  pasīdāmi  [2]-
saddahāmi  [2]-  adhimuccāmi  [2]-  okappemi sabbe saṅkhārā aniccāti
.pe.   yaṅkiñci   samudayadhammaṃ   sabbantaṃ   nirodhadhammanti  bhiyyo  pasīdāmi
saddahāmi adhimuccāmi okappemīti esa bhiyyo pasīdāmi.
     [650]   Sutvāna   munino   vacoti   munīti   monaṃ  vuccati  ñāṇaṃ
yā   paññā   pajānanā   .pe.  saṅgajālamaticca  so  muni  .  sutvāna
munino   vacoti   tuyhaṃ   vacanaṃ  byapathaṃ  desanaṃ  anusandhiṃ  sutvā  suṇitvā
uggahetvā upadhārayitvā upalakkhayitvāti sutvāna munino vaco.
     [651]    Vivaṭacchado    sambuddhoti    chadananti   pañca   chadanāni
taṇhāchadanaṃ    diṭṭhichadanaṃ    kilesachadanaṃ    duccaritachadanaṃ   avijjāchadanaṃ  .
Tāni   chadanāni   buddhassa   bhagavato   vivaṭāni  viddhaṃsitāni  samugghātitāni
pahīnāni    samucchinnāni    vūpasantāni   paṭippassaddhāni   abhabbuppattikāni
ñāṇagginā   daḍḍhāni   tasmā  buddho  vivaṭacchado  .  buddhoti  yo  so
bhagavā .pe. Sacchikā paññatti yadidaṃ buddhoti vivaṭacchado sambuddho.
     [652]  Akhilo  paṭibhāṇavāti akhiloti rāgo khilo doso khilo moho
khilo  kodho  khilo  upanāho  khilo  .pe. Sabbākusalābhisaṅkhārā khilā.
Te   khilā   buddhassa   bhagavato   pahīnā   ucchinnamūlā   tālāvatthukatā
anabhāvaṅgatā āyatiṃ anuppādadhammā
@Footnote: 1 Ma. paṭibhānavā. evamuparipi. 2 Ma. bhiyyo bhiyyo. evamīdisesu ṭhānesu.
Tasmā    buddho    akhilo    .    paṭibhāṇavāti   tayo   paṭibhāṇavanto
pariyattipaṭibhāṇavā ca paripucchāpaṭibhāṇavā ca adhigamapaṭibhāṇavā ca.
     {652.1}    Katamo   pariyattipaṭibhāṇavā  .  idhekaccassa  buddhavacanaṃ
pariyāpuṭaṃ  1-  hoti  suttaṃ  geyyaṃ  veyyākaraṇaṃ  gāthā  udānaṃ itivuttakaṃ
jātakaṃ   abbhūtadhammaṃ   vedallaṃ   tassa   pariyattiṃ   nissāya  paṭibhāti  ayaṃ
pariyattipaṭibhāṇavā.
     {652.2}   Katamo  paripucchāpaṭibhāṇavā. Idhekacco paripucchitā hoti
atthe  ca  ñāye  ca  lakkhaṇe  ca kāraṇe ca ṭhānāṭhāne ca tassa paripucchaṃ
nissāya paṭibhāti ayaṃ paripucchāpaṭibhāṇavā.
     {652.3}  Katamo  adhigamapaṭibhāṇavā  .  idhekaccassa adhigatā honti
cattāro   satipaṭṭhānā   cattāro   sammappadhānā  cattāro  iddhipādā
pañcindriyāni   pañca   balāni   satta   bojjhaṅgā   ariyo   aṭṭhaṅgiko
maggo    cattāro    ariyamaggā    cattāri    sāmaññaphalāni   catasso
paṭisambhidāyo   cha   abhiññāyo   tassa   attho   ñāto  dhammo  ñāto
nirutti    ñātā   atthe   ñāte   attho   paṭibhāti   dhamme   ñāte
dhammo    paṭibhāti    niruttiyā    ñātāya    nirutti   paṭibhāti   imesu
tīsu    ñāṇaṃ    paṭibhāṇapaṭisambhidā    .   bhagavā   imāya   paṭisambhidāya
upeto    samupeto    upāgato    samupāgato   upapanno   samupapanno
samannāgato   tasmā   buddho   paṭibhāṇavā   .   yassa   pariyatti  natthi
paripucchā   natthi   adhigamo   natthi   kiṃ   tassa   paṭibhāyissatīti   akhilo
@Footnote: 1 Ma. pariyāputaṃ. evamuparipi.
Paṭibhāṇavā. Tenāha piṅgiyatthero
            esa bhiyyo pasīdāmi            sutvāna munino vaco
           vivaṭacchado sambuddho            akhilo paṭibhāṇavāti.
     [653] Adhideve abhiññāya          sabbaṃ vedi parovaraṃ 1-
              pañhānantakaro satthā     kaṅkhīnaṃ paṭijānataṃ.
     [654]    Adhideve    abhiññāyāti    devāti    tayo   devā
sammatidevā ca upapattidevā ca visuddhidevā ca.
     {654.1} Katame sammatidevā. [2]- Rājāno ca rājakumārā ca deviyo
ca ime sammatidevā vuccanti.
     {654.2}  Katame  upapattidevā . [3]- Cātummahārājikā devā
tāvatiṃsā  devā  .pe.  brahmakāyikā  devā  ye ca devā tatrupari 4-
ime upapattidevā vuccanti.
     {654.3}   Katame  visuddhidevā  .  [5]- tathāgatasāvakā arahanto
khīṇāsavā ye ca paccekasambuddhā ime visuddhidevā vuccanti.
     {654.4}  Bhagavā  sammatideve  adhidevāti  abhiññāya upapattideve
adhidevāti   abhiññāya   visuddhideve   adhidevāti   abhiññāya   jānitvā
tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti adhideve abhiññāya.
     [655]   Sabbaṃ   vedi  parovaranti  bhagavā  attano  ca  paresañca
adhidevakare    dhamme   vedi   aññāsi   aphusi   paṭivijjhi   .   katame
@Footnote: 1 Ma. paroparaṃ. evamuparipi. 2 Ma. sammutidevā vuccanti. 3 Ma. upapattidevā
@vuccanti. 4 Ma. taduttari. 5 Ma. visuddhidevā vuccanti tathāgatā.
Attano    adhidevakarā    dhammā    .   sammāpaṭipadā   anulomapaṭipadā
apaccanīkapaṭipadā      dhammānudhammapaṭipadā      sīlesu      paripūrikāritā
indriyesu    guttadvāratā    bhojane    mattaññutā    jāgariyānuyogo
satisampajaññaṃ    cattāro    satipaṭṭhānā    .pe.   ariyo   aṭṭhaṅgiko
maggo   ime  vuccanti  attano  adhidevakarā  dhammā  .  katame  paresaṃ
adhidevakarā   dhammā   .   sammāpaṭipadā   .pe.   ariyo   aṭṭhaṅgiko
maggo   ime   vuccanti   paresaṃ  adhidevakarā  dhammā  .  evaṃ  bhagavā
attano   ca   paresañca   adhidevakare   dhamme   vedi   aññāsi  aphusi
paṭivijjhīti sabbaṃ vedi parovaraṃ.
     [656]    Pañhānantakaro    satthāti   bhagavā   pārāyanikapañhānaṃ
antakaro   pariyantakaro   paricchedakaro   parivaṭumakaro   parisapañhānaṃ  1-
antakaro   pariyantakaro   paricchedakaro   parivaṭumakaro  piṅgiyapañhānaṃ  2-
antakaro   pariyantakaro   paricchedakaro   parivaṭumakaro   2-  sakkapañhānaṃ
amanussapañhānaṃ    3-    bhikkhupañhānaṃ    bhikkhunīpañhānaṃ    upāsakapañhānaṃ
upāsikāpañhānaṃ      rājapañhānaṃ     khattiyapañhānaṃ     brāhmaṇapañhānaṃ
vessapañhānaṃ   suddapañhānaṃ  [4]-  brahmapañhānaṃ  antakaro  pariyantakaro
paricchedakaro    parivaṭumakaroti    pañhānantakaro   .   satthāti   bhagavā
satthavāho    .    yathā    satthavāho    satthe    kantāraṃ   tāreti
corakantāraṃ     tāreti     vāḷakantāraṃ     tāreti    dubbhikkhakantāraṃ
tāreti   nirudakakantāraṃ   tāreti   uttāreti   nittāreti  5-  [6]-
@Footnote: 1 Ma. sabhiyapañhānaṃ. 2 Ma. ime pāṭhā natthi. 3 Ma. suyāmapañhānaṃ.
@4 Ma. devapañhānaṃ. 5 Ma. sabbattha nitthāreti. 6 Ma. patāreti. evamīdisesu
@ṭhānesu.
Khemantabhūmiṃ   sampāpeti   evameva   bhagavā  satthavāho  satte  kantāraṃ
tāreti jātijarābyādhimaraṇasokaparidevadukkhadomanassupāyāsakantāraṃ
tāreti    rāgakantāraṃ    tāreti   dosamohamānadiṭṭhikilesaduccaritakantāraṃ
tāreti   rāgagahanaṃ   tāreti   dosagahanaṃ   tāreti   mohagahanaṃ  tāreti
diṭṭhikilesaduccaritagahanaṃ    tāreti    uttāreti   nittāreti   khemantabhūmiṃ
amataṃ  nibbānaṃ  sampāpetīti  evaṃ  bhagavā  satthavāho  .  athavā  bhagavā
netā   vinetā   anunetā   saññāpetā   1-  nijjhāpetā  pekkhatā
pasādetāti  evampi  bhagavā  satthavāho  .  athavā  bhagavā  anuppannassa
maggassa   uppādetā   asañjātassa   maggassa   sañjanetā  anakkhātassa
maggassa   akkhātā   maggaññū   maggavidū   maggakovido   maggānugā   ca
pana   etarahi   sāvakā  viharanti  pacchā  samannāgatāti  evampi  bhagavā
satthavāhoti pañhānantakaro satthā.
     [657]   Kaṅkhīnaṃ   paṭijānatanti   sakaṅkhā   āgantvā   nikkaṅkhā
sampajjanti   salekhā  2-  āgantvā  nillekhā  sampajjanti  sadveḷhakā
āgantvā     nidveḷhakā     sampajjanti    savecikicchā    āgantvā
nibbecikicchā  3-  sampajjanti  sarāgā  āgantvā  vītarāgā  sampajjanti
sadosā    āgantvā    vītadosā    sampajjanti   samohā   āgantvā
vītamohā   sampajjanti   sakilesā   āgantvā   nikkilesā  sampajjantīti
kaṅkhīnaṃ paṭijānataṃ. Tenāha piṅgiyatthero
@Footnote: 1 Ma. paññāpetā. 2 Ma. sallekhā. 3 Ma. nibbicikicchā.
         Adhideve abhiññāya               sabbaṃ vedi parovaraṃ
         pañhānantakaro satthā         kaṅkhīnaṃ paṭijānatanti.
     [658] Asaṃhiraṃ 1- asaṅkuppaṃ        yassa natthi upamā kvaci
                addhā gamissāmi na mettha kaṅkhā
                evaṃ maṃ dhārehi adhimuttacittaṃ.
     [659]   Asaṃhiraṃ   asaṅkuppanti   asaṃhiraṃ   vuccati   amataṃ  nibbānaṃ
yo   so   sabbasaṅkhārasamatho   sabbūpadhipaṭinissaggo   taṇhakkhayo  virāgo
nirodho   nibbānaṃ   .   asaṃhiranti   rāgena  dosena  mohena  kodhena
upanāhena    makkhena    paḷāsena    issāya    macchariyena    māyāya
sāṭheyyena   thambhena  sārambhena  mānena  atimānena  madena  pamādena
sabbakilesehi   sabbaduccaritehi   sabbapariḷāhehi   [2]-   sabbasantāpehi
sabbākusalābhisaṅkhārehi  asaṃhāriyaṃ  [3]- niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammanti
asaṃhiraṃ    .    asaṅkuppanti    asaṅkuppaṃ    vuccati    amataṃ    nibbānaṃ
yo   so   sabbasaṅkhārasamatho   sabbūpadhipaṭinissaggo   taṇhakkhayo  virāgo
nirodho  nibbānaṃ  .  yassa  4-  uppādo  paññāyati  vayo  natthi [5]-
tassa    aññadatthu    6-    paññāyati   nibbānaṃ   niccaṃ   dhuvaṃ   sassataṃ
avipariṇāmadhammanti asaṃhiraṃ asaṅkuppaṃ.
     [660]   Yassa   natthi   upamā   kvacīti  yassāti  nibbānassa .
Natthi   upamāti   upamā   natthi   upanidhā  natthi  sadisaṃ  natthi  paṭibhāgo
natthi   na   saṃvijjati   nupalabbhatīti   natthi  upamā  7-  .  kvacīti  kvaci
@Footnote: 1 Ma. asaṃhīraṃ. evamuparipi. 2 Ma. sabbāsavehi sabbadarathehi. 3 Ma. nibbānaṃ.
@4 Ma. nibbānassa .... 5 Ma. na. 6 Ma. aññathattaṃ. 7 Ma. ime dve
@pāṭhā natthi.
Kimhici   katthaci   ajjhattaṃ   vā   bahiddhā   vā   ajjhattabahiddhā  vāti
yassa natthi upamā kvaci.
     [661]  Addhā  gamissāmi  na  mettha  kaṅkhāti  [1]-  addhā 2-
gamissāmīti  addhā  2-  gamissāmi  adhigamissāmi  phusayissāmi sacchikarissāmīti
addhā  gamissāmi  .  na  mettha  kaṅkhāti  ettha  3-  nibbāne  kaṅkhā
natthi   vicikicchā   natthi   dveḷhakaṃ   natthi   saṃsayo  natthi  na  saṃvijjati
nupalabbhati      pahīno      samucchinano      vūpasanto     paṭippassaddho
abhabbuppattiko     ñāṇagginā     daḍḍhoti    addhā    gamissāmi    na
mettha kaṅkhā.
     [662]   Evaṃ   maṃ  dhārehi  adhimuttacittanti  evaṃ  maṃ  dhārehīti
evaṃ   maṃ   upalakkhehi   .   adhimuttacittanti   nibbānaninnaṃ  nibbānapoṇaṃ
nibbānapabbhāraṃ  nibbānādhimuttanti  evaṃ  maṃ  dhārehi  adhimuttacittaṃ  4-.
Tenāha piṅgiyatthero
         asaṃhiraṃ asaṅkuppaṃ            yassa natthi upamā kvaci
                addhā gamissāmi na mettha kaṅkhā
                evaṃ maṃ dhārehi adhimuttacittanti.
                         [5]-
                  Pārāyanavaggo niṭṭhito 6-.
                      ----------
@Footnote: 1 Ma. addhāti ekaṃsavacanaṃ nissaṃsayavacanaṃ nikkaṅkhavacanaṃ advejjhavacanaṃ adveḷhakavacanaṃ
@niyogavacanaṃ avipaṇṇakavacanaṃ aviraddhavacanaṃ avatthāpanavacanametaṃ addhāti. 2 Ma. ayaṃ
@pāṭho natthi. 3 Ma. etthāti. 4 Ma. adhimuttacittanti. 5 Ma.
@pārāyanānugītigāthāniddeso aṭṭhārasamo. 6 Ma. samatto.



             The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 30 page 268-316. https://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=30&A=5552              Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :- https://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=30&A=5552              Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :- https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=30&item=532&items=131              Compare with The MCU Version of Thai Tipitaka :- https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_siri.php?B=30&siri=36              Study Atthakatha :- https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=30&i=532              The Pali Atthakatha in Thai :- https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=46&A=2090              The Pali Atthakatha in Roman :- https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=46&A=2090              Contents of The Tipitaka Volume 30 https://84000.org/tipitaka/read/?index_30 https://84000.org/tipitaka/english/?index_30

First LinkPrevious Linkแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าNext LinkLast Link chage to ENGLISH letter

บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]