ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 28 : PALI ROMAN Sutta.A.1 (paramattha.1)

Pariharitva gocare caretva sihabyagghadibhaya parittayitva aneti. Tatharupo
usabhopi gavampati idha mayham gomandale atthiti dassesi.
      [27] Evam vutte bhagava tatheva dhaniyam ovadanto imam paccanikagatham
aha "natthi vasa"ti. Ettha cesa adhippayo:- idha amhakam sasane
adamitatthena vuddhatthena ca vasasankhata pariyutthana va, tarunavacchake
sandhaya vasanam mulatthena khiradayiniyo sandhaya paggharanatthena va
dhenupasankhata anusaya va, patisandhigabbhadharanatthena godharanisankhata
punnapunnanenjabhisankharacetana va, samyogapatthanatthena pavenisankhata
patthana tanha va, adhipaccatthena pubbangamatthena setthatthena ca
gavampatiusabhasankhatam abhisankharavinnanam va natthi, svaham imaya sabbayogakkhemabhutaya
natthitaya tuttho, tvam pana sokadivatthubhutaya atthitaya tuttho. Tasma
sabbayogakkhemataya tutthassa mamevetam yuttam vattum "atha ce patthayasi pavassa
deva"ti.
      [28] Tampi sutva dhaniyo taduttarimpi subhasitamatarasam adhigantukamo
attano goganassa khilabandhanasampattim dassento aha "khila nikhata"ti.
Tattha khilati gunnam bandhanatthambha. Nikhatati akotetva bhumippavesita 1-
khuddaka mahanta khanitva thapita. Asampavedhiti akampaka. Damati
vacchakanam bandhanatthaya kata ganthipasayutta 2- rajjubandhanavisesa. Munjamayati
munjatinamaya. Navati acirakata. Susanthanati sutthu santhana,
suvattitasanthana va. Na hi sakkhintiti neva sakkhissanti. Dhenupapi chettunti
tarunavacchakapi chinditum.
      [29] Evam vutte bhagava dhaniyassa indriyaparipakakalam natva
purimanayeneva tam ovadanto imam catusaccaparidipikam gatham abhasi "usabhoriva
chetva"ti. Tattha usabhoti gopita goparinayako goyuthapati balibaddo. Keci
@Footnote: 1 cha.Ma. bhumiyam pavesita   2 Si. ganthita nandipasayutta, cha.Ma. ganthitapasayutta
Pana bhananti "gavasatajettho usabho, gavasahassajettho vasabho gavasatasahassajettho 1-
nisabho"ti. Apare "ekagamakkhette jettho usabho, dvisu jettho vasabho,
sabbattha appatihato nisabho"ti. Sabbe ete papanca, apica kho pana
usabhoti va vasabhoti va nisabhoti va sabbepete appatisamatthena veditabba.
Yathaha "nisabho vata bho samano gotamo"ti. 2- Rakaro padasandhikaro.
Bandhananiti rajjubandhanani kilesabandhanani ca. Nagoti hatthi. Putilatanti
galocilatam. Yatha hi suvannavannopi kayo putikayo, vassasatikopi sunakho
kukkuro, tadahujatopi sigalo "jarasigalo"ti vuccati. Evam abhinavapi
galocilata asarakatthena "putilata"ti vuccati. Dalayitvati 3- chinditva.
Gabbhanca seyyanca gabbhaseyyam. Tattha gabbhaggahanena jalabujayoni,
seyyaggahanena avasesa. 4- Gabbhaseyyamukhena va sabbapi ta vuttati
veditabba. Sesamettha padatthato uttanameva.
      Ayam panettha adhippayo:- dhaniya tvam bandhanena tuttho, aham
pana bandhanena attiyanto thamaviriyupeto mahausabhoriva bandhanani
pancuddhambhagiyasamyojanani catutthaariyamaggathamaviriyena chetva, nago putilatamva
pancorambhagiyasamyojanabandhanani hetthimamaggattayathamaviriyena dalayitva, atha va
usabhoriva bandhanani anusaye nago putilatamva pariyutthanani chetva dalayitvava
thito. Tasma na puna gabbhaseyyam upessam. Soham jatidukkhavatthukehi
sabbadukkhehi parimutto sobhami "atha ce patthayasi pavassa deva"ti vadamano.
Tasma sace tvampi aham viya vattumicchasi, chinda tani bandhananiti. Ettha
ca bandhanani samudayasaccam, gabbhaseyya dukkhasaccam, "na upessan"ti ettha
anupagamo anupadisesavasena, "../../bdpicture/chetva daletva"ti ettha chedo padalananca
saupadisesavasena nirodhasaccam, yena chindati padaleti ca, tam maggasaccanti.
      Evametam catusaccadipikam gatham sutva gathapariyosane dhaniyo ca
pajapati cassa dve ca dhitaroti cattaro jana sotapattiphale patitthahimsu.
@Footnote: 1 cha.Ma. satasahassajettho     2 sam.sa. 15/38/31    3 ka. padalayitvati
@4 Ma. avasesa gabbhaseyya
Atha dhaniyo aveccappasadayogena tathagate mulajataya patitthitaya saddhaya
pannacakkhuna bhagavato dhammakayam disva dhammakayasancoditahadayo 1- cintesi:-
"bandhanani chindim, gabbhaseyya ca me natthi"ti avicim pariyantam katva yava
bhavagga ko anno evam sihanadam nadissati annatra bhagavata, agato nu
kho me satthati. Tato bhagava chabbannarasmijalavicitrasuvannarasasekapinjaram viya
sarirabham dhaniyassa nivesane munci "passa dani yathasukhan"ti.
      [30] Atha dhaniyo anto pavitthacandimasuriyam viya samanta
pajjalitapadipasahassasamujjalitamiva ca nivesanam disva "agato bhagava"ti cittam
uppadesi, tasmimyeva ca samaye meghopi pavassi. Tenahu sangitikara
"ninnanca thalanca purayanto"ti. Tattha ninnanti pallalam. Thalanti ukkulam.
Evametam ukkulavikulam sabbampi samam katva purayanto mahamegho pavassi,
vassitum arabhiti vuttam hoti. Tavadevati yam khanam bhagava sarirabham munci,
dhaniyo ca "sattha me agato"ti saddhamayam cittabham munci, tam khanam
pavassiti. Keci pana "suriyuggamanampi tasmimyeva khane"ti vannayanti.
      [31-32] Evam tasmim dhaniyassa saddhuppadatathagatobhasapharana-
suriyuggamanakkhane vassato devassa saddam sutva dhaniyo pitisomanassajato
imamattham abhasatha "labha vata no anappaka"ti. Dve gatha vattabba.
      Tattha yasma dhaniyo saputtadaro bhagavato ariyamaggapativedhena dhammakayam
disva lokuttaracakkhuna rupakayam disva lokiyacakkhuna saddhapatilabham labhi,
tasma aha "labha vata no anappaka, ye mayam bhagavantam addasama"ti.
Tattha vataiti vimhayatthe nipato. Noiti amhakam. Anappakati vipula. Sesam
uttanameva. Saranam tam upemati ettha pana kincapi maggapativedhenevassa
siddham saranagamanam, tattha pana nicchayagamanameva gato, idani vacaya
attasanniyyatanam karoti. Maggavasena va sanniyyatanasaranatam acalasaranatam patto,
tam paresam vacaya pakatam karonto panipatasaranagamanam gacchati. Cakkhumati
@Footnote: 1 cha. dhammataya coditahadayo. Ma. dhammakayacoditahadayo
Bhagava pakatidibbapannasamantabuddhacakkhuhi pancahi cakkhuhi cakkhuma. Tam
alapanto aha "saranam tam upema cakkhuma"ti. Sattha no hohi tuvam
mahamuniti idam pana vacanam sissabhavupagamanenapi saranagamanam puretum bhanati,
gopi ca ahanca assava, brahmacariyam sugate caramaseti idam samadanavasena.
      Tattha brahmacariyanti methunaviratimaggasamanadhammasasanasadarasantosanametam
adhivacanam. "brahmacari"ti 1- evamadisu hi methunavirati brahmacariyanti vuccati.
"idam kho pana me pancasikha brahmacariyam ekantanibbidaya"ti 2- evamadisu
maggo. "abhijanami kho panaham sariputta caturangasamannagatam brahmacariyam
carita"ti 3- evamadisu samanadhammo. "tayidam brahmacariyam iddhanceva phitanca"ti 4-
evamadisu sasanam.
          "mayanca bhariya natikkamama
            amhe ca bhariya natikkamanti
            annatra tahi brahmacariyam carama
            tasma hi amham dahara na miyyare"ti 5-
evamadisu sadarasantoso. Idha pana samanadhammabrahmacariyapubbangamam
uparimaggabrahmacariyamadhippetam. Sugateti sugatassa santike. Bhagava hi antadvayam
anupagamma sutthu gatatta, sobhanena ca ariyamaggagamanena samannagatatta,
sundaranca nibbanasankhatam thanam gatatta sugatoti vuccati. Samipatthe cettha
bhummavacanam, tasma sugatassa santiketi attho. Caramaseti carama. Yanhi tam
sugatena 6- caramasiti vuccati, tam idha caramaseti. Atthakathacariya pana "seti
nipato"ti bhananti, teneva cettha ayacanattham sandhaya "carama se"tipi patham
vikappenti. Yam ruccati, tam gahetabbam.
     Evam dhaniyo brahmacariyacaranapadesena bhagavantam pabbajjam yacitva
pabbajjapayojanam dassento 7- aha "jatimaranassa paraga, 8- dukkhassantakara
@Footnote: 1 ma mu 12/83/56   2 di. maha. 10/329/214   3 Ma.mu. 12/155/119
@4 di. pa. 11/174/107        5 khu. ja. 27/1415/289 (sya)
@6 Si. sakkatena, cha. sakkate, Ma. sugate  7 cha.Ma. dipento   8 cha.Ma. paragu
Bhavamase"ti. Jatimaranassa param nama nibbanam, tam arahattamaggena gacchama.
Dukkhassati vattadukkhassa. Antakarati abhavakaRa. Bhavamaseti bhavama, atha va
aho vata mayam bhaveyyamati. "caramase"ti ettha vuttanayeneva tam veditabbam.
Evam vatvapi ca puna ubhopi kira bhagavantam vanditva "pabbajetha no
bhagava"ti evam pabbajjam yacimsuti.
      [33] Atha maro papima evam te ubhopi vanditva pabbajjam
yacante disva "ime mama visayam atikkamitukama, handadani nesam 1- antarayam
karomi"ti agantva gharavase gunam dassento imam gathamaha "nandati
puttehi puttima"ti. Tattha nandatiti tussati modati. Puttehiti puttehipi
dhitahipi. Sahayogatthe karanatthe va karanavacanam, puttehi saha nandati,
puttehi karanabhutehi nandatiti vuttam hoti, puttimati puttava puggalo. Ititi
evamaha. Maroti vasavattibhumiyam annataro damarikadevaputto. So hi tanthanam
atikkamitukamam 2- janam yam sakkoti, tam mareti. Yam na sakkoti, tassapi maranam
icchati. Tena "maro"ti vuccati. Papimati lamakapuggalo. Papasamacaro va.
Sangitikaranametam vacanam, sabbagathasu ca idisani vacanasesani. 3- Yatha ca
puttehi puttima, gopiyo 4- gohi tatheva nandati. Yassa gavo atthi, sopi
gopiyo, gohi saha, gohi va karanabhutehi tatheva nandatiti attho.
      Evam vatva idani tassatthassa sadhakakaranam niddisati "upadhi hi
narassa nandana"ti. Tattha upadhiti cattaro upadhayo kamupadhi khandhupadhi
kilesupadhi abhisankharupadhiti. Kamapi hi "yam kho bhikkhave ime panca kamagune
paticca uppajjati sukham somanassam, ayam kamanam assado"ti 5- evam vuttassa
sukhassa adhitthanabhavato upadhiyati ettha sukhanti imina vacanatthena upadhiti
vuccanti. Khandhapi khandhamulakadukkhassa adhitthanabhavato, kilesapi apayadukkhassa
adhitthanabhavato, abhisankharapi bhavadukkhassa adhitthanabhavatoti. Idha pana
@Footnote: 1 cha.Ma. handa nesam  2 cha.Ma. satthanatikkamitukamam  3 cha.Ma. ayam patho na dissati
@4 Si. gomiyo                     5 Ma.mu. 12/166/129
Kamupadhi adhippeto. So sattasankharavasena duvidho. Tattha sattapatibaddho
padhano, tam dassento "puttehi gohi"ti vatva karanam aha "upadhi hi
narassa nandana"ti. Tassattho:- yasma ime kamupadhi narassa nandana,
nandayanti naram pitisomanassam upasamharanta, tasma veditabbametam "nandati
puttehi puttima, gopiyo gohi tatheva nandati, tvanca puttima gopiyo ca,
tasma etehi nanda, ma pabbajjam patikankhi. Pabbajitassa hi ete
upadhayo na santi, evam sante tvam dukkhassantam patthentopi dukkhitova
bhavissasi"ti.
      Idani tassapi atthassa sadhakakaranam niddisati "na hi so nandati,
yo nirupadhi"ti. Tassattho:- tasma yassete upadhayo natthi, so piyehi
natihi 1- vippayutto nibbhogupakarano na nandati, tasma tvam ime upadhayo
vajjetva pabbajito dukkhitova bhavissasiti.
      [34] Atha kho bhagava "maro ayam papima imesamantarayaya agato"ti
viditva phalena phalam patento viya tayeva marenabhataya upamaya maravadam
bhindanto tameva gatham parivattetva "upadhi sokavatthu"ti dassento aha
"socati puttehi puttima"ti. Tattha sabbam padatthato uttanameva. Ayam pana
adhippayo:- ma papima evam avaca "nandati puttehi puttima"ti. Sabbeheva
hi piyehi manapehi nanabhavo vinabhavo, anatikkamaniyo ayam vidhi,
tesanca piyamanapanam puttadaranam gavassavalavahirannasuvannadinam vinabhavena
adhimattasokasallasamappitahadaya satta ummattakapi honti khittacitta, maranampi
nigacchanti maranamattampi dukkham. Tasma evam tanhaya 2- :- socati puttehi
puttima. Yatha ca puttehi puttima, gopiyo gohi tatheva socatiti. Kimkarana?
upadhi hi narassa socana. Yasma ca upadhi hi narassa socana tasma eva.
Na hi so socati, yo nirupadhi. Yo upadhisamsaggappahanena 3- nirupadhi hoti,
so santuttho hoti kayapariharikena civarena kucchipariharikena pindapatena,
@Footnote: 1 Ma. upadhihi       2 cha. ganha           3 cha.Ma. upadhisu sangappahanena
Yena yeneva pakkamati, samadayeva pakkamati. Seyyathapi nama pakkhi sakuno
.pe. Naparam itthattayati pajanati. Evam sabbasokasamugghata na hi so
socati, yo nirupadhiti. Iti bhagava arahattanikutena desanam vosapesi. Atha va
yo nikkileso, so na socati. Yavadeva hi kilesa santi, tavadeva sabbe
upadhayo sokamulava 1- honti, kilesappahana pana natthi sokoti. Evampi
arahattanikuteneva desanam vosapesi. Desanapariyosane dhaniyo ca gopi ca
ubhopi pabbajimsu, bhagava akaseneva jetavanam agamasi. Te pabbajitva
arahattam sacchikarimsu, vasanatthane ca nesam gopalaka viharam karesum. So
ajjapi gopalakaviharotveva 2- pannayatiti.
                     Paramatthajotikaya khuddakatthakathaya
                          suttanipatatthakathaya
                       dhaniyasuttavannana nitthita.
                       -------------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 28 page 37-43. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=28&A=925&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=28&A=925&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=295              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=6895              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=6800              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=6800              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]