ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 36 : PALI ROMAN Ja.A.2 ekanipat (2)

                     2 Mahasarajatakam
     ukkatthe suramicchantiti idam sattha jetavane viharanto ayasmantam
anandattheram arabbha kathesi.
     Ekasmim samaye kosalaranno itthiyo cintayimsu buddhuppado
nama dullabho tatha manussappatilabho paripunnayatanata ca mayanca
imam dullabham khanasamavayam labhitvapi attano ruciya viharam gantva
dhammam va sotum pujam va katum danam va datum na labhama manjusaya
Pakkhitta viya vasama ranno kathetva amhakam dhammam kathetum
anucchavikam ekam bhikkhum pakkosapetva tassa santike dhammam sossama
tato yam sikkhissama tam ugganhissama danadini punnani
karissama evam no ayam khanappatilabho saphalo bhavissatiti. Ta
sabbapi rajanam upasankamitva attana cintitam karanam kathayimsu.
Raja sadhuti sampaticchitva athekadivasam uyyanakilam kilitukamo
uyyanapalam pakkosapetva uyyanam sodhehiti aha.
Uyyanapalo uyyanam sodhento sattharam annatarasmim rukkhamule nisinnam
disva ranno santikam gantva suddham deva uyyanam apicettha
annatarasmim rukkhamule bhagava nisinnoti aha. Raja sadhu
samma satthu santike dhammam sossamati alankataratham abhiruyha
uyyanam gantva satthu santikam agamasi.
     Tasminca samaye chattapani nameko anagamiupasako satthu
santike dhammam sunamano nisinno hoti. Raja tam disva
asankamano muhuttam thatva puna sacayam papako bhaveyya na
satthu santike nisiditva dhammam suneyya apapakena imina
bhavitabbanti cintetva sattharam upasankamitva vanditva ekamantam
nisidi. Upasako buddhagaravena ranno paccutthanam va vandanam
va na akasi. Tenassa raja anattamano ahosi. Sattha
tassa anattamanabhavam natva upasakassa gunam kathesi ayam maharaja
upasako bahussuto agatagamo kame vitaragoti. Raja na
Imina orakena bhavitabbam yassa sattha gunam vannetiti cintetva
upasaka vadeyyasi yena te atthoti  aha. Upasako sadhuti
sampaticchi. Raja satthu santike dhammam sutva sattharam padakkhinam
katva pakkami.
     So ekadivasam uparippasade mahavatapanam vivaritva thito tam
upasakam bhuttapatarasam chattamadaya jetavanam gacchantam disva
pakkosapetva evamaha tvam kira upasaka bahussuto amhakanca
itthiyo dhammam sotukama ceva uggahetukama ca sadhu vatassa
sace tasam dhammam vaceyyasiti. Gihinam nama rajantepure dhammam
desetum va vacetum va na patirupam etam ayyanameva patirupanti.
Raja saccam esa vadatiti tam uyyojetva itthiyo pakkosapetva
bhadde aham tumhakam dhammam desanatthaya ca dhammam vacanatthaya ca
satthu santikam gantva ekam bhikkhum yacissami asitiya mahasavakesu
kataram yacissamiti aha. Ta sabba mantetva dhammabhandagarikam
anandattherameva arocesum. Raja satthu santikam gantva
vanditva ekamantam nisinno evamaha bhante amhakam gehe itthiyo
anandattherassa santike dhammam sotunca uggahetunca icchanti sadhu
vatassa sace thero amhakam gehe dhammam deseyya ceva vaceyya
cati. Sattha sadhuti sampaticchitva theram anapesi. Tato
patthaya ranno itthiyo therassa santike dhammam sunanti ceva
ugganhanti ca.
     Athekadivasam ranno culamani nattho. Raja tassa natthabhavam
sutva amacce anapesi sabbe antovalanjanakamanusse gahetva
culamanim aharapethati. Amacca matugame adim katva culamanim
paripucchanta adisva mahajanam kilamenti. Tam divasam anandatthero
rajanivesanam pavittho. Yatha ta itthiyo pubbe theram disvava
hatthatuttha dhammam sunanti ceva ganhanti ca tatha akatva
sabba domanassappattava ahesum tato therena kasma tumhe
ajja evarupa jatati pucchita evamahamsu bhante ranno
culamanim pariyesissamati amacca matugame upadaya
antovalanjanake kilamenti na janama kassa kim bhavissatiti tenamha
domanassappattati. Thero ma cintethati ta samassasetva
ranno santikam gantva pannattasane nisiditva mani kira te
maharaja natthoti pucchi. Ama bhanteti. Asakkhi pana tam
aharapetunti. Bhante sabbam antojanam gahetva kilamentopi
na sakkomi aharapetunti. Maharaja mahajanam akilametvava
aharanupayo atthiti. Kataro bhanteti. Pindadanam maharajati.
Kataram pindadanam bhanteti. Maharaja yattakesu asanka atthi
te gahetva ekekassa ekekam palasapindam va mattikapindam
va datva imam paccusakale aharitva asukatthane nama patethati
vattabbam yena gahito bhavissati so tasmim pakkhipitva aharissati
sace pathamadivaseyeva patenti iccetam kusalam no ce patenti
Dutiyadivasepi tatiyadivasepi tatheva katabbam evam mahajano ca na
kilamissati maninca labhissasiti evam vatva thero agamasi.
Raja vuttanayeneva tayo divase dapesi. Neva manim aharimsu.
Thero tatiyadivase agantva kim maharaja patito maniti
pucchi. Na patenti bhanteti. Tenahi maharaja mahatalasmimyeva
paticchannatthane mahacatim thapapetva udakassa purapetva sanihi
parikkhipapetva sabbe antovalanjanakamanussa ca itthiyo ca
uttarasangam katva ekeko antosanim pavisitva hattham dhovitva
agacchatuti vadehiti. Thero imam upayam acikkhitva pakkami.
Raja tatha kareti. Manicoro cintesi dhammabhandagariko
imam adhikaranam adaya manim adassetva osakkissati tam
patetumdani vattatiti manim paticchannam katva adaya antosanim
pavisitva catiyam patetva nikkhami. Sabbesam nikkhantakale udakam
chaddetva manim addasamsu. Raja theram nissaya mahajanam
akilametvava me mani laddhoti tussi. Antovalanjanakamanussapi
theram nissaya mayam mahadukkhato muttamhati tussimsu. Therassanubhavena
ranna culamani laddhoti therassanubhavo sakalanagare
ceva bhikkhusanghe ca pakato jato.
     Dhammasabhayam sannisinna bhikkhu therassa gunam vannayimsu avuso
anandatthero attano bahussutataya pandiccena upayakusalataya
ca mahajanam akilametva upayeneva ranno manim dassesiti.
Sattha agantva kaya nuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinnati
pucchitva imaya namati vutte na bhikkhave idaneva anandeneva
parahatthagatam bhandam dassitam pubbepi pandita mahajanam akilametvava
upayeneva tiracchanahatthagatam bhandam dassayimsuti vatva
tehi yacito atitam ahari.
     Atite baranasiyam brahmadatte rajjam karente bodhisatto
sabbasippanam nipphattim patto tasseva amacco ahosi.
Athekadivasam raja mahantena parivarena uyyanam gantva vanantarani
vicaritva udakakilam kilitukamo mangalapokkharanim otaritva
itthagarampi pakkosi. Itthiyo attano sisupagagivupagadini abharanani
omuncitva uttarasange pakkhipitva samuggapitthesu thapetva dasiyo
paticchapetva pokkharanim otarimsu. Atheka uyyanamakkati sakhantare
nisinna devim pilandhanani omuncitva uttarasange pakkhipitva
samuggapitthesu thapiyamanam disva tassa muttaharam pilandhitukama
hutva dasiya pamadam olokayamana nisidi. Dasipi rakkhamana
tahim tahim oloketva nisinnayeva niddayitum arabhi. Makkati
tassa pamadabhavam natva vatavegena otaritva mahamuttaharam
givayam patimuncitva vatavegeneva uppatitva sakhantare nisiditva
annasam makkatinam dassanabhayena ekasmim rukkhasusiratthane thapetva
upasantupasanta viya tam rakkhamana nisidi. Sapi kho dasi
pabujjhitva muttaharam apassanti kampamana annam upayam adisva
Puriso deviya mttaharam gahetva palatoti mahaviravam viravi.
Arakkhamanussa tato tato sannipatitva tassa vacanam sutva ranno
arocesum. Raja coram ganhathati aha. Purisa uyyana
nikkhamitva coram ganhatha ganhathati ito cito ca olokenti.
     Atheko janapado balikarakapuriso tam saddam sutva kampamano
palayi. Tam disva rajapurisa ayam coro bhavissatiti anubandhimsu
tam gahetva pothetva are dutthacora evam mahasaram nama
pilandhanam harasiti paribhasimsu. So cintesi sacaham na ganhamiti
vakkhami ajja me jivitam natthi pothentayeva mam maressanti
sampaticchami nanti. So ama sami gahitam meti aha. Atha
nam bandhitva ranno santikam anayimsu. Rajapi nam pucchi gahitam
te mahasarapilandhananti. Ama devati. Idani nam kahanti.
Deva maya mahasaram nama mancapithampi na ditthapubbam setthi
pana mam mahasaram pilandhanam ganhapesi soham gahetvava tassa
adasi sopi nam janatiti. Raja setthim pakkosapetva gahitam
te imassa hatthato mahasarapilandhananti pucchi. Ama devati.
Kaham tanti. Purohitassa me dinnanti. Purohitampi pakkosapetva
tatheva pucchi. Sopi sampaticchitva gandhabbassa me
dinnanti aha. Tampi pakkosapetva purohitassa te hatthato
mahasarapilandhanam gahitanti pucchi. Ama devati. Kaham tanti.
Kilesavasena me vannadasiya dinnanti. Tampi pakkosapetva
Pucchi. Sa na ganhamiti aha. Te panca jane pucchantananneva
suriyo atthangato. Raja idani vikalo jato
sve janissamiti te panca jane amaccanam datva nagaram pavisi.
     Bodhisatto cintesi idam pilandhanam antovalanje nattham ayanca
gahapatiko bahivalanjo dvarepi balavarakkho tasma antovalanjanakanampi
tam gahetva palayitum na sakka evam neva bahivalanjanakanam
na antouyyane valanjanakanam gahanupayo dissati imina duggatamanussena
setthissa me dinnanti kathentena attano mokkhatthaya kathitam
bhavissati setthinapi purohitassa me dinnanti kathentena ekato
hutva nittharissamati cintetva kathitam bhavissati purohitenapi
gandhabbassa me dinnanti kathentena bandhanagare gandhabbam nissaya
sukhena vasissamati cintetva kathitam bhavissati gandhabbenapi
vannadasiya me dinnanti kathentena anukkanthita vasissamati cintetva
kathitam bhavissati imehi pancahipi acorehi bhavitabbam uyyane makkata
bahu pilandhanena ekissa makkatiya hatthe arulhena bhavitabbanti.
So rajanam upasankamitva maharaja te core amhakam niyyadetha
mayam tam kiccam sodhessamati aha. Raja sadhu pandita sodhehiti
tassa niyyadesi. Bodhisatto attano dasapurise pakkosapetva
te pancapi jane ekasmimyeva thane vasapetva samanta arakkham
katva kannam datva yam te annamannam  kathenti tam mayham
arocethati vatva pakkami. Te tatha akamsu.
     Tato manussanam sannisinnavelaya setthi tam gahapatikam are
dutthagahapatika taya aham maya va tvam kaham ditthapubbo kada
te mayham pilandhanam dinnanti aha. Sami mahasetthi aham mahasaram
nama rukkhasarapadakam mancapithakampi na janami tam nissaya pana
mokkham labhissamiti evam avacam ma me kujjha samiti. Purohitopi
setthim aha mahasetthi tvam imina pilandhanam attano adinnakameva
mayham katham adasiti. Mayam dvepi issara amhakam ekato
hutva kathitakale kammam khippam nippajjissatiti kathemiti. Gandhabbopi
purohitam aha brahmana kada taya mayham pilandhanam dinnanti.
Aham tam nissaya vasanatthane sukham vasissamiti kathesinti. Vannadasipi
gandhabbam aha are dutthagandhabba aham kada tava santikam gatapubba
tvam va mama santikam agatapubbo kada te mayham pilandhanam
dinnanti. Bhagini kimkarana kujjhasi amhesu pancasu ekato
vasantesu gharavaso bhavissati anukkanthamana sukham vasissamati
kathesinti.
     Bodhisatto payojitamanussanam santika tam katham sutva tesam
tattato acorabhavam natva makkatiya gahitam pilandhanam upayeneva
patessamiti gendumayani pilandhanani karetva uyyane
makkatiyo gahapetva hatthapadagivasu gendupilandhanani pilandhapetva
vissajjesi. Itara makkati pilandhanam rakkhamana uyyaneyeva
Nisidi. Bodhisatto manusse anapesi gacchatha tumhe uyyane sabba
makkatiyo upadharetha yassa tam pilandhanam passatha tam uttasetva
pilandhanam ganhathati. Tapi kho makkatiyo pilandhanam no laddhanti
tutthappahattha uyyane vicarantiyo tassa santikam gantva passa
amhakam pilandhananti ahamsu. Sa makkati asahamana kim imina
gendupilandhanenati muttaharam pilandhitva nikkhami. Atha nam te
purisa disva pilandhanam chaddapetva aharitva bodhisattassa
adamsu. So tam adaya ranno dassetva idam te deva
pilandhanam te pancapi acora idampana uyyane makkatiya
abhatanti aha. Katham pana te pandita makkatiya hattham arulhabhavo
nato katham gahitanti. So sabbam acikkhi. Raja tutthamanaso
sangamasisadisu nama suradayo icchitabba hontiti bodhisattassa
thutim karonto imam gathamaha
         ukkatthe suramicchanti    mantisu akutuhalam
         piyanca annapanamhi     atthe jate ca panditanti.
     Tattha ukkattheti upakatthe ubhato byulhe sangame
sampahare vattamaneti attho. Suramicchantiti asaniyapi matthake
pavattamanaya apalayinam suram icchanti tasmim hi khane evarupo
sangamayodho patthetabbo hoti. Mantisu akutuhalanti
kattabbakattabbam kiccam sammantanakale uppanne mantisu yo akutuhalo
avikinnavaco mantam na bhindati tam icchanti tadiso hi
Tesu thanesu patthetabbo hoti. Piyanca annapanamhiti madhure
annapane paccupatthite sahaparibhunjanatthaya piyam puggalam patthenti
tadiso hi tasmim kale patthetabbo hoti. Atthe jate ca
panditanti atthagambhire dhammagambhire kismincideva karane va
panhe va uppanne panditam vicakkhanam icchanti tatharupo hi
tasmim samaye patthetabbo hotiti.
     Evam raja bodhisattam vannetva thometva ghanavassam vassanto
mahamegho viya sattahi ratanehi pujetva tassovade thatva danadini
punnani katva yathakammam gato. Bodhisattopi yathakammam gato.
     Sattha imam dhammadesanam aharitva therassa gunam kathetva
jatakam samodhanesi tada raja anando ahosi
panditamacco pana ahamevati.
                   Mahasarajatakam dutiyam.
                       ---------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 36 page 217-227. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=36&A=4378&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=36&A=4378&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=92              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=611              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=606              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=606              Contents of The Tipitaka Volume 27 http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]