บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
Gangamalajatakam angarajatati idam sattha jetavane viharanto uposathakammam arabbha kathesi. Ekadivasam hi sattha uposathike amantetva upasaka sadhurupam vo katam uposatham upavasantehi danam databbam silam rakkhitabbam kodho na katabbo metta bhavetabba uposathavaso vasitabbo poranaka- pandita hi ekam upaddhuposathakammam nissaya mahayasam labhimsuti vatva tehi yacito atitam ahari atite baranasiyam brahmadatte rajjam karente tasmim nagare suciparivaro setthi ahosi asitikotivibhavo danadipunnabhirato. Tassa puttadaropi parijanopi antamaso tasmim ghare vacchapalakapi sabbe masassa cha divase uposatham upavasanti. Tada bodhisatto ekasmim daliddakule nibbattitva bhatim katva jivitam kappento kicchena Jivati. So bhatim karissamiti tassa geham gantva vanditva ekamantam thito kim agatositi vutte tumhakam ghare bhatiya kammakaranatthanti aha. Setthi annesam bhatikanam agatadivaseyeva imasmim gehe kammam karonta silam rakkhanti silam rakkhitum sakkonta kammam karothati vadati. Bodhisattassa pana silarakkhanam nacikkhi. Sadhu tata attano bhatim janetva kammam karohiti aha. So tato patthaya suvaco hutva uram datva attano kilamatham aganetva tassa sabbakiccani karoti. Patova kammantam gantva sayam agacchati. Athekadivasam nagare chanam ghosesum. Mahasetthi dasim amantetva ajjuposathadivaso gehe kammakaranam patova bhattam pacitva dehi kalasseva bhunjitva uposathika bhavissantiti aha. Bodhisatto kalasseva vutthaya kammantam agamasi. Ajja uposathiko bhaveyyasiti tassa koci narocesi. Sesakammakara patova bhunjitva uposathika ahesum. Setthipi saputtadaraparijano uposatham adhitthahi. Sabbepi uposathika attano vasanatthanam gantva silam avajjenta nisidimsu. Bodhisatto sakaladivasam kammam katva suriyatthangamanavelaya agato. Athassa bhattakarika hatthadhovanam datva patiya bhattam vaddhetva upanamesi. Bodhisatto annesu divasesu imaya velaya mahasaddo ahosi ajja kaham gatati pucchi. Sabbe uposatham samadayitva attano attano vasanatthanani gatati sutva cintesi ettakanam silavantanam antare aham eko Dussilo hutva na vasissami idani uposathangesu adhitthitesu hoti nu kho uposathakammam noti so gantva setthim pucchi. Atha nam setthi tata patova anadhitthitatta sakalam uposathakammam na hoti upaddhuposathakammam pana hotiti aha. So ettakampi hotuti aha. Setthissa santike samadinnasilo hutva uposatham adhitthaya attano vasanokasam pavisitva silam avajjento nipajji. Athassa sakaladivasam niraharataya pacchimayamasamanantare satthakavata samutthahimsu. Setthina nanabhesajjani samharitva paribhunjati vuccamanopi uposatham na bhindissamiti jivitapariyantikam katva samadiyinti aha. Balavavedana uppajji. Arunuggamanavelaya satim paccupatthapetum nasakkhi. Atha nam idani marissatiti niharitva osarake nipajjapesum. Tasmim khane baranasiraja rathavaragato mahantena parivarena nagaram padakkhinam karonto tam thanam sampapuni. Bodhisattopi tassa sirim oloketva lobham uppadetva rajjam patthesi. So cavitva upaddhuposathakammassa nissandena tassa aggamahesiya kucchismim patisandhim ganhi. Sa laddhagabbhaparihara dasamasaccayena puttam vijayi. Udayakumarotissa namam akamsu. So vayappatto sabbasippanam nipphattim papuni jatissarananena attano pubbakammam saritva appassa kammassa phalam mamedanti abhikkhanam udanam udanesi. So pitu accayena rajjam patvapi attano mahantam sirivibhavam oloketva tadeva udanam Udanesi. Athekadivasam nagare chanam sajjayimsu. Mahajano kilapasuto ahosi. Tada baranasiya uttaradvaravasi eko bhatiko udakabhatim katva laddham addhamasakam pakaritthikaya antare thapetva tattha udakabhatimeva katva jivamanaya ekaya kapanitthiya saddhim samvasam kappesi. Sa tam aha sami nagare chano vattati sace te kinci atthi mayampi kileyyamati. Ama atthiti. Kittakam samiti. Addhamasakoti. Kaham soti. Uttaradvare itthakantare thapitoti ito me dvadasayojanantare nidhanam tava pana hatthe kinci atthiti. Ama atthiti. Kittakanti. Addhamasakovati. Iti tavaddhamasako mamaddhamasakoti masako hoti tato ekena kotthasena malam ekena kotthasena gandham ekena suram gahetva kilissama gaccha taya thapitam addhamasakam aharati. So bhariyaya me santika katha laddhati hatthatuttho bhadde ma cintayi aharissami nanti vatva pakkami. Nagabalo bhatako cha yojanani atikkamma majjhantikasamaye vitaccikangarasanthatam iva unham valikam maddanto dhanalobhena hatthatuttho kasavanantaka- nivasano kanne talapannam pilandhitva etena ayogavattena gitam gayanto rajanganena payasi. Udayaraja sihapanjaram vivaritva thito tam tatha gacchantam disva kinnu kho esa evarupam vatatapam aganetva hatthatuttho gayanto gacchati pucchissami nanti cintetva pakkosanatthaya ekam purisam pahini. Tena Gantva raja tam pakkosatiti vutte raja mayham kim hoti naham rajanam janamiti vatva balakkarena nito ekamantam atthasi. Atha nam raja pucchanto dve gatha abhasi angarajata pathavi kukkulanugata mahi atha gayasi vattani na tam tapati atapo. Uddham tapati adicco adho tapati valuka atha gayasi vattani na tam tapati atapoti. Tattha angarajatati bho purisa ayam pathavi vitaccikangaram viya unhajata. Kukkulanugatati adittacharikasankhatena kukkulena viya unhavalikaya anugata. Vattaniti ayogavattani aropetva gitam gayasi. So ranno katham sutva tatiyam gathamaha na mam tapati atapo atappa tapayanti mam attha hi vividha raja te tapanti na atapoti. Tattha atappati vatthukamakilesakama purisam hi te atapanti tasma atappati vutta. Attha hi vividhati maharaja mayham vatthukamakilesakame nissaya kattabba nanakiccasankhata vividha attha atthi te mam tapanti na atapoti. Ath nam raja ko nama te atthoti pucchi. So aha aham deva dakkhinadvare kapanitthiya saddhim samvasam kappayim sa mam chanakilam sami kilissama atthi te kinci hattheti pucchi atha Nam aham mama nidhanam uttaradvare pakarantare thapitanti avacam sa gaccha tam ahara ubhopi kilissamati mam pahini sa me tassa katha hadayam na vijahati tam mam anussarantam kamatapo tapati ayam me deva atthoti. Atha evarupam vatatapam aganetva kinte tussanakaranam yena gayanto gacchasiti. Deva tam nidhanam aharitva taya saddhim abhiramissamiti imina karanena tuttho gayamiti. Kim pana bho purisa uttaradvare thapitanidhanam satasahassamattam atthiti. Natthi devati. Tenahi pannasasahassani cattalisa timsa visati dasa panca cattari tayo dve eko kahapano addho pado cattaro masaka tayo dve eko masakoti pucchi. Sabbam patikkhipitva addhamasakoti vutte ama deva ettakam mayham dhanam tam aharitva taya saddhim abhiramissamiti gacchami taya pitiya tena somanassena na mam esa vatatapo tapatiti. Atha nam raja bho purisa evarupe atape tattha ma gami ahante addhamasakam dassamiti aha. Deva tumhakam kathaya thatva tanca ganhissami itaranca na nasessami mama gamanam ahapetva tampi gahessamiti. Bho puriso nivatta masakam te dassami dve masaketi evam vaddhetva kotim kotisatam aparimitam dhanam dassami nivattati vuttepi deva tam gahetva itarampi ganhissamicceva aha. Tato setthitthanadihi thanantarehi palobhito yava oparajja tatheva vatva upaddharajjam te dassami nivattati vutte sampaticchi. Raja gaccha mama sahayassa massum karetva nahapetva alankaritva anetha nanti amacce anapesi. Amacca tatha akamsu. Raja rajjam dvidha bhinditva tassa upaddharajjam dapesi. So pana tam gahetvapi addhamasakapemena uttarapassam gatoyevati vadanti. So addhamasakaraja nama ahosi. Te samagga sammodamana rajjam karenta ekadivasam uyyanam gamimsu. Tattha kilitva udayaraja addhamasakaranno anke sisam katva nipajji. Tasmim niddam okkante parivaramanussa kilanubhavanavasena tattha tattha agamamsu. Addhamasakaraja kim me niccakalam upaddharajjena imam maretva ahameva rajjam karessamiti khaggam abbahitva paharissami nanti cintetva puna ayam raja mam daliddam kapanamanussam attana samanam katva mahante issariye patitthapesi evarupam nama yasadayakam maretum mama iccha uppanna ayuttam vata me katanti satim patilabhitva khaggam pavesesi. Athassa dutiyampi tatiyampi tatheva cittam uppajji. Tato cintesi idam cittam punappunam uppajjamanam papakamme yojeyyati so asim bhumiyam khipitva rajanam utthapetva khamahi devati padesu pati. Nanu samma tava mamantare doso natthiti. Atthi maharaja aham idam nama akasinti. Tenahi samma khamami te icchanto pana rajjam karehi aham uparaja hutva upatthahissamiti. So na me deva rajjenattho ayam hi tanha mam apayesu nibbattapessati tava rajjam tvameva ganha Aham pabbajissami ditthamme kamassa mulam ayam hi sankappentassa vaddhati na dani nam ito patthaya sankappessamiti udanam udanento catuttham gathamaha addasam kama te mulam sankappa kama jayasi na tam sankappayissami evam kama na hohisiti. Tattha evanti evam mama antare. Na hohisiti na uppajjissasiti. Evanca pana vatva puna kamesu anuyuttassa mahajanassa dhammam desento pancamam gathamaha appapi kama na alam bahuhipi na tappati ahaha balalapana pativijjhetha jaggatoti. Tattha ahahati samvegadipanam. Jaggatoti jagganto. Idam vuttam hoti maharaja imassa mahajanassa appapi vatthukamakilesakama na alam pariyattava bahuhipi ca tehi na tappateva aho ime mama rupa mama saddati lapanato balalapana kama ime vipassanam vaddhetva bodhipakkhiyanam dhammanam bhavananuyogamanuyutto jagganto kulaputto pativijjhetha parinnapahanabhisamayehi abhisametva pajaheyya. Evam so mahajanassa dhammam desetva udayarajanam rajjam paticchadetva mahajanam assumukham rudamanam pahaya himavantam pavisitva pabbajitva jhanabhinnam nibbattesi. Tassa pabbajitakale udayaraja tam udanam sakalam katva udanento chattham gathamaha Appassa kammassa phalam mamayidam udayo ajjhagama mahattapattam suladdhalabha vata manavassa yo pabbaji kamaragam pahayati. Tattha udayoti attanam sandhaya vadati. Mahattapattanti mahantabhavam pattam vipulam issariyam ajjhagama. Manavassati sattassa mayham sahayassa suladdhalabha. Yo kamaragam pahaya pabbajitoti adhippayenevamaha. Imissa pana gathaya na koci attham janati. Atha nam ekadivasam aggamahesi gathaya attham pucchi. Raja na kathesi. Eko panassa gangamalo nama mangalanahapito so ranno massum karonto pathamam khuraparikammam katva paccha sandasena lomani ganhati. Ranno ca khuraparikammakale sukham hoti lomaharanakale dukkham. So pathamam tassa varam datukamo hoti paccha sisacchedam akankhati. Athekadivasam bhadde amhakam mangalakappakova baloti deviya tamattham arocetva kim pana deva katum vattatiti vutte pathamam lomani gahetva paccha khuraparikammanti aha. Sa kappakam pakkosapetva tata idani massukaranadivase pathamam lomani gahetva paccha khuraparikammam kareyyasi ranna varam ganhahiti vutte annena me deva attho natthi tumhakam udanagathaya attham acikkhathati vadeyyasi ahante bahum dhanam Dassamiti aha. So sadhuti sampaticchitva massukaranadivase pathamam sandasam ganhi kim bhane gangamala apubbante karananti ranna vutte deva kappaka nama akatapubbampi karontiti vatva pathamam lomani gahetva paccha khuraparikammam akasi. Raja varam ganhahiti aha. Deva annena me attho natthi udanagathaya attham kathethati. Raja attano daliddakale kathetum lajjanto tata imina te varena ko attho annam ganhahiti aha. Etam me dehi devati. So mulavadabhayena sadhuti sampaticchitva kummasapindajatake vuttanayeneva sabbam samvidahapetva ratanapallanke nisiditva aham gangamala purimabhave imasmimyeva nagareti sabbam purimakiriyam acikkhitva imina karanena upaddhagatham aha sahayo pana me pabbajito aham pamatto hutva rajjameva karemi imina karanena upaddhagatham vadamiti udanassa attham kathesi. Tam sutva kappako upaddhuposathakammena kira ranna ayam sampatti laddha kusalam nama katabbam yannunaham pabbajitva attano patittham kareyyanti cintetva natibhogaparivattam pahaya rajanam pabbajjam anujanapetva himavantam ajjhogahetva isipabbajjam pabbajitva tilakkhanam aropetva vipassanam vaddhetva paccekabodhim patva iddhiya nibbattapattacivaradharo gandhamadanapabbate panca vassani vasitva baranasirajanam olokessamiti akasenagantva mangalauyyane mangalasilayam nisidi. Uyyanapalo sanjanitva gantva ranno arocesi deva gangamalo Paccekabuddho hutva akasenagantva mangalauyyane nisinnoti. Raja sutva paccekabuddham vandissamiti vegena nikkhami. Rajamata puttena saddhimyeva nikkhami. Raja uyyanam pavisitva tam vanditva ekamantam nisidi saddhim parisaya. So ranna saddhim patisantharam karonto kim brahmadatta appamattosi dhammena rajjam karesi danadini punnani karositi rajanam kulanamena alapitva patisantharam karoti. Tam sutva ranno mata ayam hinajacco malamajjako nahapitaputto attanam na janati mama puttam pathavissaram jatikhattiyam brahmadattati namenalapatiti kujjhitva sattamam gathamaha tapasa pajahanti papakammam tapasa nahapitakumbhakarabhavam tapasa abhibhuyya gangamala namenalapasijja brahmadattanti. Tassattho ime tava satta tapasa attano katena tapogunena papakammam jahanti kim panete nahapitakumbhakarabhavampi jahanti yam tvam gangamala attano tapasa abhibhuyya mama puttam brahmadatta- namenalapasi patirupam na te etanti. Raja mataram varetva paccekabuddhassa gunam pakasento atthamam gathamaha sanditthikameva amma passatha khantisoraccassa ayam vipako So sabbajanassa vandito ahu tam vandama sarajika samaccati. Tattha khantisoraccassati adhivasanakkhantiya ca soraccassa ca. Tam vandamati idani tam mayam sarajika samacca sabbeva vandama passatha amma khantisoraccanam vipakanti. Ranna matari varitaya sesamahajano utthahitva ayuttam te deva evarupassa hinajaccassa tumhe namenalapananti aha. Raja mahajanam patibahitva tassa gunam kathetum osanagathamaha ma kinci avacuttha gangamalam muninam monapathesu sikkhamanam eso hi atari annavam yam taritva vicaranti vitasokati. Tattha muninanti agarikanagarikasekhasekhapaccekamunim. Monapathesu sikkhamananti pubbabhagapatipadaya bodhipakkhiyadhammasankhatesu monapathesu sikkhamanam. Annavanti samsarasamuddam. Evam vatva raja paccekabuddham vanditva bhante mayham matu khamathati aha. Khamami maharajati. Rajaparisapi nam khamapesi. Raja attanam nissaya vasanatthaya nam patinnam yaci. Paccekabuddho patinnam adatva sarajikaya parisaya passantiyava akase thatva ranno ovadam datva gandhamadanameva gato. Sattha imam dhammadesanam aharitva evam upasaka Uposathavaso nama vasitabbayuttakoti vatva jatakam samodhanesi tada paccekabuddho parinibbayi addhamasakaraja ando ahosi mata mahamaya aggamahesi rahulamata udayaraja pana ahamevati. Gangamalajatakam pancamam.The Pali Atthakatha in Roman Book 39 page 290-302. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=39&A=5828&modeTY=2 อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=39&A=5828&modeTY=2 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=1155 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=4910 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=4965 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=4965 Contents of The Tipitaka Volume 27 http://84000.org/tipitaka/read/?index_27
|
บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]