ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 41 : PALI ROMAN Ja.A.7 visati-cattalisa

                       Sivirajajatakam
     dure ca vasam therovati idam sattha jetavane viharanto
asadisadanam arabbha kathesi. Tam atthanipate sivirajajatake
vittharitameva.
     Tada pana raja sattame divase sabbaparikkhare datva anumodanam
Yaci. Sattha avatvava pakkami. Raja bhuttapataraso viharam
gantva kasma bhante anumodanam na karitthati aha. Sattha
aparisuddha maharaja parisati vatva na ve kadariya devalokam
vajantiti gathaya dhammam desesi. Raja pasiditva satasahassagghanikena
siveyyakena uttarasangeneva tathagatam pujetva nagaram pavisi.
Punadivase bhikkhu dhammasabhayam katham samutthapesum avuso kosalaraja
asadisadanam datva tadisenapi danena atitto dasabalena dhamme
desite puna satasahassagghanikam siveyyakam vattham adasi yava atitto
vatavuso danena rajati. Sattha agantva kayanuttha bhikkhave
etarahi kathaya sannisinnati pucchitva imaya namati vutte
na bhikkhave bahirabhandam nama sudinnam poranakapandita
sakalajambudipam unnangalam katva devasikam chasatasahassapariccagena danam
dadamana bahirakadanena atitta piyassa data piyam labhatiti
sampatta yacakanam akkhini uppatetva adamsuti vatva atitam ahari.
     Atite siviratthe aritthapuranagare sivimaharaje rajjam karente
mahasatto tassa putto hutva nibbatti. Sivikumarotissa namam
karimsu. So vayappatto takkasilam gantva uggahitasippo agantva
pitu sippam dassetva uparajjam labhitva aparabhage pituaccayena raja
hutva agatigamanam pahaya dasa rajadhamme akopetva dhammena rajjam
karento catusu nagaradvaresu nagaramajjhe nivesanadvare cati cha
danasalayo karetva devasikam chasatasahassapariccagena mahadanam
Pavattesi atthamicatuddasipannarasisu ca niccam danasalam gantva
danam olokesi.
     So ekada punnamidivase patova samussitasetacchatte
rajapallanke nisinno attana dinnadanam avajjento bahiravatthum attana
adinnam nama adisva maya bahiravatthum adinnam nama natthi na
mam bahiradanam toseti aham ajjhattikadanam datukamo aho
vatajja mama danasalam gatakale kocideva yacako bahiravatthum ayacitva
ajjhattikassa namam ganheyya sace hi me koci hadayamamsassa namam
ganheyya kanayena uram paharitva pasannaudakato sanalam padumam
uddharanto viya lohitabinduni paggharantam hadayam niharitva dassami sace
sariramamsassa namam ganheyya avalekhanasatthakena telasingam likkhanto
viya sariramamsam otaretva dassami sace lohitassa namam ganheyya
yantamukhe pakkhanditva upanitabhajanam puretva lohitam dassami sace
va pana koci gehe me kammam nappavattati gehe me dasakammam
karohiti mam vadeyya rajavesam apanetva bahiram katva attanam
savetva dasakammam karissami sace me koci akkhinam namam
ganheyya talaminjam niharanto viya akkhini uppatetva dassamiti
cintesi. Iti so
       yam kinci manusam danam    adinnam me na vijjati
       yopi yaceyya mam cakkhum  dadeyyam avikampitoti
cintetva solasahi gandhodakaghatehi nahayitva
Sabbalankarapatimandito nanaggarasabhojanam bhunjitva alankatahatthikkhandhavaragato
danaggam agamasi.
     Sakko tassa ajjhasayam viditva siviraja ajja
sampattayacakanam cakkhuni uppatetva dassamiti cintesi sakkhissati nukho
danam datum udahu noti cintetva tassa vimamsanatthaya jarajinnapatto
andhabrahmano viya hutva ranno danaggam gamanakale ekasmim
unnatappadese hattham pasaretva rajanam jayapetva atthasi.
Raja tadabhimukham varanam pesetva brahmana kim vadesiti pucchi.
Atha nam sakko maharaja tava danajjhasayatam nissaya samuggatena
kittighosena sakalalokasannivasonirantaram phuttho ahanca andho tvam
dvicakkhuti vatva cakkhum yacanto pathamam gathamaha
        dure ca vasam therova    cakkhum yacitumagato
        ekanetta bhavissama   cakkhum me dehi yacitoti.
     Tattha dureti ito dure ca vasanto. Theroti jarajinnatthero
viya. Ekanettati ekam nettam mayham dehi evam dvepi
ekanetta bhavissamati.
     Tam sutva mahasatto idanevaham pasade nisinno mantetva
agato maha me labho ajjeva me manoratho matthakam papunissati
adinnapubbam danam dassamiti tutthamanaso dutiyam gathamaha
                kenanusitatho idha magatosi
                vanibbaka cakkhupathani yacitum
                Suduccajam yacasi uttamangam
                yamahu nettam purisena duccajanti.
     Tattha vanibbakati tam alapati. Cakkhupathaniti cakkhunametam
nama. Yamahuti yam pandita duccajanti kathenti.
     Ito param uttanasambandhagatha palinayeneva veditabba
                yamahu devesu sujampatiti
                maghavati nam ahu manussaloke
                tenanusittho idha magatosmi
                vanibbako cakkhupathani yacitum.
                Vanibbako mayha vanim anuttaram
                dadahi me cakkhupathani yacato
                dadahi me cakkhupatham anuttaram
                yamahu nettam purisena duccajam.
        Yena atthena aganchi      yamatthamabhipatthayam
        te te ijjhantu sankappa   labha cakkhuni brahmana.
        Ekante yacamanassa      ubhayani dadamiham
                sa cakkhuma gaccha janassa pekkhato
                yadicchasi tvam tam te samijjhatuti.
     Tattha vanibbakoti yacako. Yacatoti yacantassa. Vaninti
yacanam. Teti te tava tassa atthassa sankampanam sankappa.
Sacakkhumati so tvam mama cakkhuhi cakkhuma hutva. Yadicchasi tvam
Tam te samijjhatuti yam tvam mama santika icchasi tam te samijjhatuti.
     Raja ettakam kathetva idheva maya akkhini uppatetva
datum asaruppanti cintetva brahmanam adaya antepuram gantva
rajasane nisiditva sivikam nama vejjam pakkosapetva akkhini
me sodhehiti aha. Amhakam kira raja akkhini uppatetva
brahmanassa datukamoti sakalanagare ekakolahalam ahosi. Atha
senapatiadayo rajavallabha ca nagara ca orodha ca sabbe
sannipatitva rajanam nivarento tisso gatha avocum
         ma no deva ada cakkhum   ma no sabbe parakkari
         dhanam dehi maharaja       mutta veluriya bahu.
         Yutte deva rathe dehi    ajaniye alankate
         nage dehi maharaja     hemakappanivasase.
         Yatha tam siviyo sabbe     sayoga saratha sada
         samanta parikareyyum       evam dehi rathesabhati.
     Tattha parakkariti pariccaji. Akkhisu hi dinnesu rajjam tvam na
karessasi anno raja bhavissati evam taya mayam pariccatta
nama bhavissamati adhippayeneva ahamsu. Parikareyyunti parivareyyum.
Evam dehiti yatha tam avikalacakkhum siviyo ciram parivareyyum evam
dehi dhanamevassa dehi ma akkhini akkhisu hi dinnesu na
tam siviyo parivaressantiti.
     Atha raja tisso gatha abhasi
         yo ve dassanti vatvana   adane kurute mano
         bhumyam so patitam pasam      givayam patimuncati.
         Yo ve dassanti vatvana   adane kurute mano
         papa papataro hoti     sampatto yamasadhanam.
         Yam hi yace tam hi dade    yam na yace na tam dade
         svaham tameva dassami     yam mam yacati brahmanoti.
     Tattha patimuncatiti paveseti. Papa papataroti lamakapi
lamakataro nama hoti. Sampatto yamasadhananti yamassa anapavattitthanam
ussadanirayam sampattoyeva nama hoti. Yam hi yaceti
yam yacako yaceyya dayakopi tameva dadeyya na ayacitam
ayanca brahmano mam cakkhum yacati na muttadikam dhanam tadeva
svaham dassamiti vadati.
     Atha nam amacca kim patthetva cakkhuni desiti pucchanta
gathamahamsu
                ayum nu vannam nu sukham balam nu
                kim patthayano nu janinda desi
                katham hi raja sivinam anuttaro
                cakkhuni dajja paralokahetuti.
     Tattha paralokahetuti maharaja katham nama tumhadiso
panditapuriso sanditthikam issariyam pahaya paralokahetu cakkhuni dadeyyati.
     Atha nesam kathento raja gathamaha
                navahametam yasasa dadami
                na puttamicche na dhanam na rattham
                satanca dhammo carito purano
                icceva dane nirato mano mamati.
     Tattha navahanti na ve aham. Yasasati dibbassa va manusassa va
yasassa karana. Na puttamiccheti imassa cakkhudanassa phalena nevaham
puttam icchami na dhanam na rattham apica satam panditanam
sabbannubodhisattanam esa acinnasamacinno poranakamaggo
yadidam paramipuranam nama na hi paramiyo apuretva bodhipallanke
bodhisatto sabbannutam papunitum samattho nama atthi ahanca
paramiyo puretva buddho bhavitukamo. Icceva dane nirato mano
mamati imina karanena mama mano daneyeva niratoti vadati.
     Sammasambuddhopi dhammasenapatisariputtattherassa cariyapitakam
desento mayham dvihipi akkhihi sabbannutananameva piyataranti
dipetum
        na me dessa ubho cakkhu    attanam me na dessiyam
        sabbannutam piyam mayham         tasma cakkhumadasihanti
aha.
     Mahasattassa pana katham sutva amaccesu appatibhanesu thitesu
mahasatto sivikam vejjam gathaya ajjhabhasi
                Sakha ca mitto ca mama sivika
                susikkhito sadhu karohi me vaco
                uddhara tvam cakkhuni mama jigimsato
                hatthesu thapehi vanibbakassati.
     Tassattho samma sivika tvam mayham sahayo ca mitto ca
vejjasippeva susikkhito sadhu me vacanam karohi mama jigimsetva
upadharentassa olokentasseva talabijam viya me akkhini uddharitva
imassa yacakassa hatthesu thapehiti.
     Atha nam siviko aha cakkhudanam nama bhariyam upadharehi
devati. Sivika upadharitam maya tvam ma papancam karohi ma
maya saddhim bahu kathehiti. So cintesi ayuttam madisassa
susikkhitassa vejjassa ranno akkhisu satthapatananti. So
nanabhesajjani ghamsitva bhesajjarasacunnena niluppalam paribhavetva
dakkhinakkhim upasimghapesi. Akkhi parivatti. Dukkha vedana uppajji.
Sallakkhehi maharaja patipakatikam karanam mayham bharoti. Apehi
tata ma papancam kariti. So paribhavetva punapi upasimghapesi.
Akkhi akkhikupato mucchi. Balavatara vedana udapadi.
Sallakkhehi maharaja sakkomaham patipakatikam katunti. Apehi
tata ma papancam kariti. So tatiyavare kharataram paribhavetva
upanamesi. Akkhi osadhabalena paribbhamitva akkhikupato nikkhamitva
naharusuttakena olambamanam atthasi. Sallakkhehi narinda puna
Pakatikakaranam mayham balanti. Papancam ma kariti. Adhimatta
vedana udapadi. Lohitakam paggharati nivatthasatakani lohitena
temimsu. Orodha ca amacca ca ranno padamule patitva
deva akkhini ma dehiti mahaparidevam paridevimsu. Raja vedanam
adhivasetva tata ma papancam kariti aha. So sadhu devati
vamahatthena akkhim dharetva dakkhinahatthena satthakam adaya
akkhisuttakam chinditva akkhim gahetva mahasattassa hatthe thapesi. So
vamakkhina dakkhinakkhim oloketva vedanam adhivasetva ehi
brahmanati brahmanam pakkositva mama ito akkhito
satagunena sahassagunena satasahassagunena sabbannutananameva piyataram
tassa idam me paccayo hotuti vatva brahmanassa akkhim adasi.
So tam ukkhipitva attano akkhimhi thapesi. Tam tassanubhavena
vikasitaniluppalam viya hutva patitthasi. Mahasatto vamakkhina
tassa tam akkhim disva aho sudinnam maya akkhidananti anto
samuggataya pitiya nirantaram phuttho hutva itarampi akkhim adasi.
Sakko tampi attano akkhimhi thapetva rajanivesana nikkhamitva
mahajanassa olokentasseva nagara nikkhamitva devalokameva gato.
     Tamattham pakasento sattha diyaddhagathamaha
        codito sivirajena        siviko vacanam karo
        ranno cakkhuni uddharitva    brahmanassupanamayi
        sacakkhuko brahmano asi   andho raja upavisiti.
     Ranno na cirasseva akkhini ruhimsu. Ruhamanani ca avatabhavam
appatva kambalagendukena viya uggatena mamsapindena puretva
cittakammarupakassa viya akkhini ahesum. Vedana pacchijji. Atha
mahasatto katipaham pasade vasitva kim andhassa rajjenati
amaccanam rajjam niyyadetva uyyanam gantva pabbajitva samanadhammam
karissamiti cintetva amacce pakkosapetva tesam tamattham
arocetva eko mukhadhovanadidayako kappiyakarakova mayham
santike bhavissati sarirakiccatthanesupi me rajjukam bandhathati vatva
sarathim amantetva ratham yojehiti aha. Amacca panassa
rathena gantum adatva suvannasivikaya nam netva pokkharanitire
nisidapetva arakkham samvidhaya patikkamimsu. Raja pallanke nisinno
attano danam avajjesi. Tasmim khane sakkassa asanam unham
ahosi. So avajjento tam karanam disva maharajassa varam
datva cakkhum patipakatikam karissamiti cintetva tattha agantva
mahasattassa avidure aparaparam cankami.
     Tamattham pakasento sattha aha
        tato so katipahassa     uparulhesu cakkhusu
        sutam amantayi raja     sivinam ratthavaddhano.
        Yojehi sarathi yanam     yuttanca pativedaya
        uyyanabhumim gacchama      pokkharanca vanani ca.
        So ca pokkharanitire     pallanke na upavisi
        tassa sakko paturahu     devaraja sujampatiti.
     Sakkopi mahasattena padasaddam sutva ko esoti puttho
gathamaha
        sakkohamasmi devindo    agatosmi tavantike
        varam varassu rajisi       yamkinci manasicchasiti.
     Evam vutte raja gathamaha
        pahutam me dhanam sakka      balam ko socanappako
        andhassa me sato dani   marananneva ruccatiti.
     Tattha marananneva ruccatiti devaraja idani mayham andhabhavena
maranameva ruccati tam me dehiti.
     Atha nam sakko aha siviraja kim pana tvam maritukamova
hutva maranam rocesi udahu andhabhavenati. Andhabhavena
devarajati. Maharaja danannama na kevalam samparayatthameva diyyati
ditthadhammikatthayapi paccayo hoti tvanca ekam cakkhum yacito
dve adasi tena tvam saccakiriyam karohiti katham samutthapetva aha
        yani saccani dipadinda    tani bhasassu khattiya
        saccam te bhanamanassa     puna cakkhu bhavissatiti.
     Tam sutva mahasatto sakka sacepi mama cakkhum datukamo
annam upayam ma kari mama danassa nissandena cakkhu uppajjatuti
vatva sakkena aham sakko devaraja paresam cakkhum datum
Na sakkomi taya dinnadanassa baleneva cakkhu uppajjissatiti
vutte tenahi maya danam sudinnanti vatva saccakiriyam karonto
gathamaha
       ye mam yacitumayanti     nanagotta vanibbaka
       yopi mam yacate cakkhum    sopi me manaso piyo
       etena saccavajjena     cakkhu me upapajjathati.
     Tattha sopi meti ye mam yacitum agacchanti te piya tesu
agacchantesu yo mam yacati sopi me manasa piyo. Etenati sace
mama sabbepi yacaka piya saccamevetam maya vuttam etena
me saccavacanena ekam me cakkhu upapajjatha uppajjatuti aha.
Athassa vacananantarameva pathamam cakkhum udapadi. Tato dutiyassa
uppajjanatthaya gathadvayamaha
        yam mam so yacitum aga   dehi cakkhunti brahmano
        tassa cakkhuni padasim     brahmanassa vanibbato.
        Bhiyyo mam avisi piti     somanassanca nappakam
        etena saccavajjena     dutiyam me upapajjathati.
     Tattha yam manti yo mam yacati. Soti so cakkhuvikalo
brahmano dehi me cakkhunti yacitum agato. Vanibbatoti
yacantassa. Bhiyyo mam avisiti brahmanassa cakkhuni datva
andhakalato patthaya tasmim andhakale tatharupam vedanam aganetva
aho sudinnam me dananti paccavekkhantam mam bhiyyo atirekatara
Piti avisi mama hadayam pavittha somanassanca mama aparimanam
uppajjati. Etenati sace mama tada anappakam pitisomanassam
uppannam saccamevetam maya vuttam etena me saccavacanena dutiyampi
cakkhum uppajjatuti aha.
     Tam khananneva dutiyam cakkhum udapadi. Tani panassa cakkhuni
neva pakatikani na dibbani sakkabrahmanassa hi dinnam
cakkhum pana pakatikam katum na sakka upahatavatthuno ca dibbacakkhu
nama nuppajjati. Tani panassa saccaparamitacakkhuniti vuttani.
Tesam uppattisamakalameva sakkanubhavena sabba rajaparisa
sannipatitava ahesum. Athassa sakko mahajanassa majjheyeva thutim
karonto gathadvayamaha
        dhammena bhasita gatha    sivinam ratthavaddhana
        etani tava nettani     dibyani patidissare.
        Tirokuddam tiroselam       samatiggayha pabbatam
        samanta yojanasatam        dassanam anubhontu teti.
     Tattha dhammena bhasitati maharaja ima te gatha dhammena
sabhavena bhasita. Dibyaniti dibbanubhavayuttani. Patidissareti
patidissanti. Tirokuddanti maharaja imani te cakkhuni devatanam
cakkhuni viya parakuddam paraselam yamkinci pabbatampi samatiggayha atikkamitva
samanta dasadisa yojanasatam rupadassanam anubhontu sodhentuti attho.
     Iti so akase thatva mahajanassa majjhe ima gatha bhasitva
appamatto hohiti mahasattam ovaditva devalokameva gato.
     Mahasattopi mahajanaparivuto mahantena sakkarena nagaram pavisitva
sucandakam pasadam abhiruhi. Tena cakkhunam patiladdhabhavo sakalasiviratthe
pakato jato. Athassa dassanattham sakalaratthavasino bahum pannakaram
gahetva agamimsu. Mahasatto imasmim mahajane sannipatite mama
danam vannayissamiti rajadvare mahamandapam karetva samussitasetacchatte
rajapallanke nisinno nagare bherincarapetva sabbaseniyo
sannipatapetva ambho siviratthavasino imani me dibbacakkhuni
disva ito patthaya danam adatva ma bhunjathati dhammam desento
catasso gatha abhasi
                konidha vittam na dadeyya yacito
                api visittham supiyampi attano
                tadimgha sabbe siviyo samagata
                dibbani nettani mamajja passatha.
        Tirokuddam tiroselam         samatiggayha pabbatam
        samanta yojanasatam          dassanam anubhonti me.
        Na cagamatta paramatthi (kinci) maccanam idha jivite
        datvana manusam cakkhum        laddham (me) cakkhum amanusim.
        Etampi disva siviyo        detha danani bhunjatha
                Datva ca bhutva ca yathanubhavam
                anindito saggamupeti thananti.
     Tattha konidhati ko nu idha. Api visitthanti uttamampi
samanam. Cagamattati cagappamanato anno paramacakkhu nama
natthi. Idha jiviteti imasmim jivaloke. Idha jivitantipi patho.
Imasmim jivaloke jivamananti attho. Amanusinti dibbacakkhu maya
laddham imina karanena veditabbametam cagato uttamam nama
natthiti. Etampi disvati etam maya laddham dibbacakkhum disvapi.
     Iti imahi catuhi gathahi dhammam desetva tato patthaya
anvaddhamasapannarasauposathesu mahajanam sannipatetva niccam imahi
gathahi dhammam desesi. Tam sutva mahajano danadini punnani
katva devalokam purentova agamasi.
     Sattha imam dhammadesanam aharitva evam bhikkhave poranakapandita
bahirakadanena asantuttha sampattayacakanam attano cakkhuni
uppatetva adamsuti vatva cattari saccani pakasetva jatakam
samodhanesi tada sivikavejjo anando ahosi sakko anuruddho
ahosi sesaparisa buddhaparisa siviraja pana ahamevati.
                   Sivirajajatakam nitthitam.
                         Tatiyam.
                      -----------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 41 page 36-51. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=41&A=738&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=41&A=738&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=2066              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=8156              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=8598              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=8598              Contents of The Tipitaka Volume 27 http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]