ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 42 : PALI ROMAN Ja.A.8 pannasa–asitinipata

page242.

Mahahamsajatakam ete hamsa pakkamantiti idam sattha jetavane viharanto anandattherassa jivitapariccagameva arabbha kathesi. Vatthu pana vuttasadisameva. Ekadivasamhi bhikkhu dhammasabhayam katham samutthapesum avuso ayasmata anandena tathagatassatthaya attano jivitam pariccajantena dukkaram katam nalagirim disva satthara tikkhattum patibahiyamanopi neva nivattako hoti aho dukkarakarako ayasma anandattheroti. Sattha anandassa gunakatha pavattati gantabbam maya etthati gandhakutito nikkhamitva agantva kayanuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinnati pucchitva imaya namati vutte na bhikkhave idaneva pubbepi anando tiracchanayoniyam nibbattopi mamatthaya attano jivitam pariccajiyevati vatva tunhi ahosi tehi yacito atitam ahari. Atite baranasiyam samyamassa nama baranasiranno khema nama aggamahesi ahosi. Tada bodhisatto channavutihamsasahassaparivuto cittakute vihasi. Athekadivasam khema devi paccusasamaye supinam addasa. Suvannahamsa agantva rajapallanke nisiditva madhurassarena dhammakatham kathesum. Deviya sadhukaram datva dhammakatham sunantiya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page243.

Dhammassavane atittaya eva ratti vibhayi. Hamsa dhammam kathetva utthaya sihapanjarena nikkhamitva agamamsu. Sapi vegenutthaya palayamane hamse ganhatha ganhathati vatva hattham pasarentiyeva pabujjhi. Tassa katham sutva paricarikayo kuhim hamsati thokam avahasimsu. Sa tasmim khane supinakabhavam natva cintesi aham abhutam na passami addha imasmim loke suvannavanna hamsa bhavissanti sace kho pana suvannahamsanam dhammam sotukamamhiti rajanam vakkhami amhehi suvannahamsa nama na ditthapubba hamsananca katha nama abhutayevati vatva nirussukko bhavissati dohaloti vutte pana yena kenaci upayena pariyesissati evam me manoratho ijjhissatiti. Sa gilanalayam dassetva paricarikanam sannam datva nipajji. Raja rajasane nisinno tassa dassanavelaya tam adisva kuhim khema deviti pucchitva gilana devati sutva tassa santikam gantva sayanapassekadese nisiditva pitthim parimajjanto kinte bhadde aphasukanti pucchi. Deva annam aphasukam natthi dohalo pana me uppannoti. Tenahi bhanasi devi yam icchasi tam sighante upanamessamiti. Maharaja ahamekassa suvannahamsassa samussitasetacchatte rajapallanke nisinnassa gandhamaladihi pujam katva sadhukaram dadamana dhammakatham sotumicchami sace labhami iccetam kusalam no ce jivitam me natthiti. Atha nam raja sace manussaloke atthi labhissasi ma cintayiti assasetva sirigabbha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page244.

Nikkhamitva amaccehi saddhim mantesi ambho khema devi suvannahamsassa dhammakatham sotum labhanti jivissami alabhantiya me jivitam natthiti vadati atthi nukho suvannavanna hamsati. Deva amhehi neva ditthapubba na sutapubbati. Ke pana janeyyunti. Brahmana devati. Raja brahmane pakkosapetva sakkaram katva pucchi atthi nukho acariya suvannahamsati. Ama maharaja amhakam mantesu maccha kakkataka kacchapa miga mora hamsati ete tiracchanagata suvannavanna hontiti agata dhataratthakulahamsa nama pandita nanasampanna iti manussehi saddhim satta suvannavanna hontiti. Raja attamano hutva kattha nukho acariya dhataratthahamsa vasantiti pucchi. Na janama maharajati. Ke te janissantiti. Luddaputtati vutte sabbe attano vijite luddake sannipatapetva pucchi tata suvannavanna dhataratthahamsa nama kaham vasantiti. Atheko luddako himavante kira deva cittakutapabbateti natikula paramparaya kathentiti aha. Janasi pana nesam gahanupayanti. Na janami devati. Ke pana janissantiti. Brahmana devati. So brahmanapandite pakkosapetva cittakutapabbate suvannavannanam hamsanam atthibhavam arocetva janatha nukho nesam gahanupayanti pucchi. Maharaja kintehi tattha gantva gahitehi upayena te nagarasamipam anetva ganhissamati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page245.

Ko pana upayoti. Maharaja nagarato uttarena tigavutappamanam khemam nama saram khanapetva udakassa puretva nanadhannani ropetva pancavannapadumasanchannam karetva ekam panditanesadam paticchapetva manussanam upagantum adatva catusu kannesu thitehi abhayam ghosapetha nanasakuna dasa disa otarissanti te hamsa paramparaya tassa sarassa khemabhavam sutva agacchissanti atha ne balapasehi bandhapetva ganhapeyyathati. Tam sutva raja tehi vuttappadese vuttappakaram saram karetva chekam nesadam pakkosapetva tvam ito patthaya attano kammam ma kari puttadaram te aham posessami tvam appamatto khemasaram rakkhanto manusse patikkamapetva catusu kannesu abhayam ghosapetva agatagate sakune mama acikkheyyasi suvannahamsesu agatesu mahantam sakkaram labhissasiti tam samassasetva khemasaram paticchapesi. So tato patthaya ranna vuttanayeneva tattha patipajji. Khemasaram rakkhatiti cassa khemanesadotveva namam udapadi. Tato patthaya ca nanappakara sakuna otarimsu. Khemasaram nibbhayanti paramparaghosena nanahamsa agamimsu. Pathamantava tinahamsa agamimsu. Tesam ghosena panduhamsa agamimsu. Tesam ghosena manosilavannahamsa agamimsu. Tesam ghosena setahamsa agamimsu. Tesam ghosena pakahamsa agamimsu. Tesu agatesu khemako ranno arocesi deva pancavanna hamsa agantva sare gocaram ganhanti pakahamsanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page246.

Agatatta idani katipaheneva suvannavanna hamsa agamissanti ma cintayittha devati. Tam sutva raja annena tattha na gantabbam yo gacchissati hatthapadacchedananca gharavilopanca papunissatiti nagare bherincarapesi. Tato patthaya tattha koci na gacchati. Cittakutassa pana avidure kancanaguhayam pakahamsa vasanti. Tepi mahabbala dhataratthakulena saddhim tesam sariravannani nibbisesani honti. Pakahamsaranno pana dhita suvannavanna ahosi. So tam dhataratthamahissarassa anurupati tassa padaparicarikam katva pesesi. Sa tassa piya ahosi manapa teneva karanena tani dve hamsakulani annamannam vissasikani jatani. Athekadivasam bodhisattassa parivarahamsa pakahamse pucchimsu tumhe imesu divasesu kaham gocaram ganhathati. Mayam baranasito avidure khemasare gocaram ganhama tumhe pana kuhim ahindathati. Asukamhi namati vutte kasma khemasaram na gacchatha so hi saro ramaniyo nanasakunasamakinno pancapadumasanchanno nanadhannaphalasampanno nanappakarabhamaragananikujjito catusu kannesu niccapavattaabhayaghosano koci upasankamitum samattho nama natthi pageva annam upaddavam katum evarupo saroti khemasaram vannayimsu. Te tesam katham sutva baranasisamipe kira evarupo khemo nama saro nama atthi pakahamsa tattha gantva gocaram ganhanti tumhepi dhataratthamahissarassa arocetha sace anujanati mayampi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page247.

Tattha gantva gocaram ganheyyamati sumukhassa kathesum. Sumukho ranno arocesi. Sopi cintesi manussa nama bahumaya kharamanta upayakusala bhavitabbamettha karanena ettakam kalam ettha saro nama natthi idani kato manne amhakam gahanatthaya kato bhavissatiti. So sumukham aha ma te tattha gamanam ruccittha neso saro tehi manussehi sudhammataya kato amhakam gahanatthaya kato manussa nama bahumaya kharamanta upayakusala tumhe sakeyeva gocare carathati. Suvannahamsa khemasaram gantukamamhati dutiyampi tatiyampi sumukhassa arocesum. So tesam tattha gantukamatam mahasattassa arocesi. Atha mahasatto mama nataka mam nissaya ma kilamantu tenahi gacchamati channavutihamsasahassaparivuto tattha gantva gocaram gahetva hamsakilam kilitva cittakutameva paccagamasi. Khemako tesam caritva gatakale gantva tesam agatabhavam ranno arocesi. Raja tutthacitto hutva samma khemaka tvam ekam va dve va hamse ganhitum vayamahi mahantam te yasam dassamiti vatva paribbayam datva tam uyyojesi. So tattha gantva catipanjare nisiditva hamsanam gocaratthanam vimamsi. Bodhisatta nama nilloluppacarino honti tasma mahasatto otinnatthanato patthaya sapadanam salim khadanto agamasi. Sesahamsa itocitoca khadanta vicarimsu. Atha luddaputto ayam hamso nilloluppacari imam bandhitum vattatiti cintetva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page248.

Punadivase hamsesu saram anotinnesuyeva catipanjare nisinno tam thanam gantva avidure tinapanjarena attanam paticchadetva chiddena olokento acchi. Tasmim khane mahasatto channavutihamsasahassapurakkhato hiyyo otinnatthaneyeva otaritva odhiyam nisiditva salim khadanto payasi. Nesado panjarachiddena olokento tassa rupasobhaggappattam attabhavam disva ayam hamso sakatanabhippamanasariro suvannavanno tihi rattarajihi givayam parikkhitto tisso rajiyo galena otaritva udarantarena gata tisso pacchabhagena vinivijjhitva gata rattakambalasuttasikkaya thapitakancanakkhandho viya ativirocati imina etesam rannava bhavitabbam imameva ganhissamiti cintesi. Hamsarajapi bahum gocaram caritva jalakilam kilitva hamsaganaparivuto cittakutameva agamasi. Imina niyamena panca cha divase gocaram ganhi. Sattame divase khemako kalaassavalamayam dalham maharajjum vattetva yatthipasam katva sveva hamsaraja imasmim okase otarissatiti tattato natva antoudake yatthipasam oddi. Punadivase hamsaraja otaranto padam pase pavesentoyeva otari. Athassa paso padam ayapattakena kaddhanto viya abandhitva ganhi. So chindissami nanti vegam janetva akaddhitva patesi. Pathamavare suvannavannam cammam chijji. Dutiyavare kambalavannam mamsam chijji. Tatiyavare naharu chijjitva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page249.

Atthim ahacca atthasi. Catutthavare pana pado chijjeyya. Ranno pana hinangata nama ananucchavikati na vayamam akasi. Balavavedana pavattimsu. So cintesi sacaham bandharavam ravissami nataka me cittutrasa hutva gocaram agahetva chatajjhattava palayanta samudde patissantiti. So vedanam adhivasetva pasavase pavattitva salim khadanto viya hutva tesam yavadattham khaditva hamsakilam kilanakale mahantena saddena bandharavam ravi. Tam sutva hamsa maranabhayatajjita vaggavagga cittakutabhimukha purimanayeneva pakkamimsu. Sumukho hamsasenapati kacci nukho idam bhayam maharajassa uppannam janissami nanti vegena pakkhanditva purato gacchantassa hamsaganassa antare hettha vuttanayeneva vicinitva tisupi kotthasesu mahasattam adissa addha etassevetam bhayam uppananti nivattitva agacchanto mahasattam pasena bandham lohitamakkhitam dukkhaturam pankapitthe nisinnam disva ma bhayi maharaja aham mama jivitam pariccajitva tumhe mocessamiti vadanto otaritva mahasattam assasento pankapitthe nisidi. Atha mahasatto channavutihamsasahassesu mam chaddetva palayantesu ayam sumukho ekakova agato kinnu kho luddaputtassa agatakale mam chaddetva palayissati udahu noti vimamsanavasena lohitamakkhito pasayatthiyam olambantoyeva tisso gatha abhasi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page250.

Ete hamsa pakkamanti vankanga bhayamerita harittaca hemavanna kamam sumukha pakkama. Ohaya mam natigana ekam pasavasam gatam anapekkhamana gacchanti kim eko avahiyasi. Pateva patatam settha natthi bandhe sahayata ma anighaya hapesi kamam sumukha pakkamati. Tattha bhayameritati bhayaerita bhayatajjita bhayacalita. Tatiyapade haritipi hemantipi suvannasseva namam. Sopi haritacataya hemavanno. Tena nam evam alapati. Sumukhati sundaramukha. Anapekkhamanati te natayo anoloketva niralaya hutva. Patevati uppatahiyeva. Anighayati ito gantva pattabbaya niddukkhabhavaya viriyam ma hapesi. Tam sutva sumukho ayam hamsaraja mama mittabhavam na janati anuppiyabhavamittoti mam sallakkheti sinehabhavamassa dassissamiti cintetva catasso gatha abhasi naham dukkhaparetopi dhatarattha tuvam jahe jivitam maranam va me taya saddhim bhavissati. Naham dukkhaparetopi dhatarattha tuvam jahe na mam anariyasamyutte kamme yojetumarahasi. Sakumaro sakha tyamhi sacitte samite thito nato senapati tyaham hamsanam pavaruttama kathamaham vikatthissam natimajjhe ito gato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page251.

Tam hitva patatam settha kinte vakkhamito gato idha panam jahissami na anariyam kattumussaheti. Tattha nahanti aham maharaja kayikacetasikena dukkhena phutthopi na tam jahami. Anariyasamyutteti mittadubbhihi anariyehi kattabbataya anariyabhavena samyutte. Kammeti tam jahitva pakkamanakamme. Sakumaroti samanakumaro ekadivaseyeva patisandhim gahetva ekadivase andakosam padaletva ekato vaddhitakumaroti attho. Sakha tyamhiti aham te dakkhinakkhisamo piyasahayo. Sacitteti tava sake citte aham thito tava vase vattami tayi jivante jivami na jivante na jivamiti attho. Samcittetipi patho. Tava citte aham santhito sutthu thitoti attho. Natoti sabbahamsanam antare pannato pakato. Vikatthissanti kuhim hamsarajati pucchito aham kinti kathessami. Kinte vakkhamiti te tava pavuttim pucchante hamsagane kim vakkhami. Evam sumukhena catuhi gathahi sihanade nadite tassa gunam kathento mahasatto aha eso hi dhammo sumukha yam tvam ariyapathe thito yo bhattaram sakharam mam na pariccattumussahe. Tam hi me pekkhamanassa bhayam natveva jayati adhigacchasi tvam mayham evambhutassa jivitanti. Tattha eso dhammoti eso poranakapanditanam sabhavo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page252.

Bhattaram sakharam manti samikanca sahayanca samanam. Bhayanti cittutraso mayham na jayati cittakutapabbate hamsaganamajjhe thito viya homi. Mayhanti mama jivitam patilabhapessasiti. Evam tesam kathayamananneva luddaputto sarapariyante thito hamse tihi ganehi palayante disva kinnu khoti pasaodditatthanam olokento bodhisattam pasayatthiyam olambantam disva sanjatasomanasso kaccham bandhitva muggaram gahetva kapputthanaggi viya avattharanto panhiya akkantakalalam upari sisena gantva purato patanto vegena upasankami. Tamattham pakasento sattha aha iccevam mantayantanam ariyanam ariyavuttinam dandamadaya nesado apati turito bhusam. Tamapatantam disvana sumukho aparibruhayi atthasi purato ranno hamso vissasayam byatham. Ma bhayi patatam settha na hi bhayanti tadisa aham yogam payunjissam yuttam dhammupasanhitam tena pariyapadanena khippam pasa pamokkhasiti. Tattha ariyavuttinanti ariyapare vattamananam. Bhusanti dalham balavam. Aparibruhayiti antaragathaya agatam ma bhayiti vacanam vadanto atibruhesi mahasaddam niccharesi. Atthasiti sace nesado rajanam paharissati aham paharam sampaticchissamiti jivitam pariccajitva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page253.

Purito atthasi. Vissasayanti vissasento assasento. Byathanti byathitam bhitam rajanam. Ma bhayiti imina vacanena vissasento. Tadisati tumhadisa nanaviriyasampanna. Yoganti nanaviriyayogam. Yuttanti anucchavikam. Dhammupasanhitanti karananissitam. Tena pariyapadanenati tena maya vuttena yogena parisuddhena. Pamokkhasiti muccissasiti. Evam sumukho mahasattam assasetva luddaputtassa santikam gantva madhuram manusim vacam niccharento samma tvam konamositi pucchitva suvannavanna hamsaraja khemako namati vutte samma khemaka taya odditapase yo va so va hamso bandhoti sannam ma kari ayam channavutihamsasahassanam pavaro dhataratthahamsaraja te pase bandho nanasilacarasampanno sambhavapakkhe thito nayam maretum yutto aham tava imina sarirena kattabbam karissami ayampi suvannavanno ahampi tatheva suvannavanno ahampi etassatthaya attano jivitam pariccajissami sace tvam etassa pattani ganhitukamosi mama pattani ganhahi athopi cammamamsanaharuatthinam annataram ganhitukamosi mameva sarirato ganhahi sace nam kilahamsam katukamosi manneva kara sace dhanam uppadetukamosi tam jivitantameva vikkinitva dhanam uppadesi ma etam nanadigunayuttam hamsarajanam avadhi sace hi nam vadhissasi nirayadihi na muccissasiti tam nirayadibhayena santajjetva attano madhurakatham

--------------------------------------------------------------------------------------------- page254.

Gahapetva puna bodhisattassa santikam gantva tam assasento atthasi. Nesado tassa katham sutva ayam tiracchanagatopi samano manussehipi katum asakkuneyyam evarupam mittadhammam karoti manussapi hi evam mittadhamme katum na sakkonti aho esa nanasampanno madhurakatho dhammakathiko mama sakalasariram pitisomanassapunnam karotiti pahatthalomo dandam chaddetva sirasi anjalim patitthapetva suriyam namassanto viya sumukhassa gunam kittento atthasi. Tamattham pakasento sattha aha tassa tam vacanam sutva sumukhassa subhasitam pahatthalomo nesado anjalissupanamayi. Na me sutam va dittham va bhasanto manusim dijo ariyam bruvanto vankango cajanto manusim giram. Kinnu tayam dijo hoti mutto bandham upasasi pahaya sakuna yanti kim eko avahiyasiti. Tattha anjalissupanamayiti anjalim assa upanamayi gathayassa thutim karoti. Tattha manusinti manussabhasam. Ariyanti sundaram niddosam. Cajantoti visajjento. Idam vuttam hoti samma tvam dijo samanopi ajja maya saddhim manusim vacam bhasanto niddosam bruvanto manusim giram cajanto paccakkhato dittho ito pubbe pana idam acchariyam maya neva sutam na ditthanti. Kinnu tayanti yam etam tvam upasasi kinte ayam hoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page255.

Evam tutthacittena nesadena puttho sumukho ayam muduko jato idanissa bhiyyoso mattaya mudubhavatthameva mama gunam dassessamiti cintetva aha raja me so dijamitta senapaccassa karayim tamapade pariccattum nussahe vihagadhipam. Mahaganayam bhatta me ma eko byasanam aga yatha tam samma nesada bhattayam abhirato rameti. Tattha nussaheti na samatthomhi. Mahaganayanti mahato hamsaganassapi. Ma ekoti madise sevake vijjamane ma eko byasanam aga. Yatha tanti yatha aham vadami tatheva tam. Sammati vayassa. Bhattayam abhirato rameti bhatta ayam mama ahamassa abhirato santike ramami na ukkanthami. Nesado tam tassa dhammanissitam madhurakatham sutva somanassappatto pahatthalomo sacayam siladigunasamyuttam hamsarajanam vadhissami catuhi apayehi na muncissami raja mam yadicchati tam karotu ahametam sumukhassa dayam katva visajjessamiti cintetva gathamaha ariyavutti vankanga yo pindamapacayasi cajati te tam bhattaram gacchathubho yathasukhanti. Tattha ariyavuttiti mittadhammarakkhanasankhatena acaraariyanam vattena samannagato. Yo pindamapacayasiti bhattu santika laddham pindam pujesi. Gacchathubhoti dvepi jana assumukhe natisanghe

--------------------------------------------------------------------------------------------- page256.

Hasayamana yathasukham gacchatha. Evanca pana vatva nesado muducittena mahasattam upasankamitva yatthim panametva pankapitthe nisidapetva pasayatthiya nam mocetva ukkhipitva sarato niharitva tarunadabbatinapitthe nisidapetva pade bandhapasam sanikam mocetva mahasatte balavasineham paccupatthapetva mettacittena udakam adaya lohitam dhovitva punappunam parimajji. Athassa mettanubhavena siraya siram mamsena mamsam cammena cammam ghattitam pado pakatiko ahosi itarena nibbiseso hoti. Bodhisatto sukhappatto hutva pakatibhaveneva nisidi. Sumukho attanam nissaya ranno sukhitabhavam disva sanjatasomanasso cintesi imina amhakam mahaupakaro kato nama atthi amhehi etassa upakaro nama natthi sace hi esa rajarajamahamattadinam atthaya amhe ganhi tesam santikam netva bahudhanam labhissati sace attano atthaya ganhi amhe vikkinitva dhanam labhissateva pucchissami tava nanti. Aka nam upakaram katukamataya pucchanto gathamaha sace attappayogena ohito hamsapakkhinam patigganhama te samma etam abhayadakkhinam. No ce attappayogena ohito hamsapakkhinam anissaro muncam amhe theyyam kayirasi luddakati. Tattha saceti samma nesada sace taya attano payogena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page257.

Attano atthaya hamsananneva sesapakkhinanca paso ohito. Anissaroti anissaro hutva amhe muncanto yenasi anatto tassa santikam gacchanto theyyam kayirasi inam ma kayirasi. Tam sutva nesado naham tumhe attano atthaya ganhim baranasiranna pana samyamena ganhapitomhiti vatva deviya supinaditthakalato patthaya yava ranna nesam agatabhavam sutva samma khemaka ekam va dve va hamse ganhitum vayamatha mahantam te yasam dassamiti vatva paribbayam datva uyyojitabhavo tava sabbam pavuttim arocesi. Tam sutva sumukho imina nesadena attano jivitam aganetva amhe muncantena dukkaram katam sace mayam ito cittakutam gamissama neva dhatarattharanno punnanubhavo na mayham mittadhammo pakato bhavissati na luddaputto mahantam yasam lacchati na raja pancasu silesu patitthahissati na deviya manoratho matthakam papunissatiti cintetva samma evam sante amhe visajjitum na labhasi ranno no dassehi so amhe yatharucim karissatiti. Gamattham pakasento sattha aha yassa tvam bhatako ranno kamam tasseva papaya tattha samyamako raja yathabhinnam karissatiti. Tattha tassevati tasseva santikam nehi. Tatthati tasmim rajanivesane. Yathabhinnanti yathadhippayam yatharucim.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page258.

Tam sutva nesado ma vo bhaddante rajadassanam ruccittha rajano nama sappatibhaya kilahamse va vo kareyyum mareyyum vati aha. Atha nam sumukho samma luddaka jivitadayaka ma amhakam cintayi aham tadisassa kakkhalassa dhammakathaya mudubhavam janesim rannopi kim na janessami rajano hi pandita subhasitadubbhasitannu khippam no ranno santikam nehi nayanto ca ma bandhena nayi pupphapanjare pana nisidapetva nehi pupphapanjaranca karonto dhataratthassa mahantam setapadumasanchannam mama khuddakam rattapadumasanchannam katva dhatarattham purato mam pacchato nicataram katva adaya khippam netva ranno dassehiti aha. So tassa vacanam sutva cintesi sumukho rajanam disva mama mahantam yasam datukamo bhavissatiti sanjatasomanasso muduhi latahi panjare katva padumehi chadetva vuttanayeneva gahetva agamasi. Tamattham pakasento sattha aha iccevam vutto nesado hemavanne harittace ubho hatthehi paggayha panjare ajjhavodahi. Te panjaragate pakkhi ubho bhassaravannine sumukham dhataratthanca luddo adaya pakkamiti. Tattha ajjhavodahiti odahi thapesi. Bhassaravannineti pabhasampannavannine. Evam luddaputtassa te adaya pakkamanakale dhatarattho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page259.

Pakahamsarajadhitaram attano bhariyam saritva sumukham amantetva kilesavasena vilapi. Tamattham pakasento sattha aha hariyamano dhatarattho sumukham etadabravi balham bhayami sumukha samaya lakkhanuruya asmakam vadhamannaya athattanam vadhissati. Pakahamsa hi sumukha suhema hemasuttaca konciva samuddatire kapana nuna ruccatiti. Tattha bhayamiti maranato bhayami. Samayati suvannavannaya. Lakkhanuruyati lakkhanasampannauruya. Vadhamannayati vadham janitva mama piyasamiko maritoti sanni hutva. Vadhissatiti kim me piyasamike mate jivitenati marissati. Pakahamsati pakahamsarajadhita. Suhemati evamnamika. Hemasuttacati hemasadisasundarataca. Koncivati yatha lonasankhatam samuddam otaritva mate patimhi konci sakunika kapana rodati evam nuna sa rodissati. Tam sutva sumukho ayam hamsaraja anne ovaditum yutto samano matugamam nissaya kilesavasena vilapati udakassa adittakalo viya vatiya utthaya kedarakhaditakalo viya ca jato yannunaham attano nanabalena matugamassa dosam pakasetva etam sannapeyyanti cintetva gathamaha evam mahanto lokassa appameyyo mahagani ekitthimanusoceyya nayidam pannavatomiva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page260.

Vatova gandhamadeti ubhayam chekapapakam balo amakapakkamva lolo andhova amisam. Avinicchayannu atthesu mandova patibhasi mam kiccakiccam na janasi sampatto kalapariyayam. Addhummatto udiresi seyya mannasi itthiyo bahusadharana heta sondanamva suragharam. Maya ceta mariciva soka roga cupaddava kharava bandhana ceta maccupasa guhalaya tasu yo vissase poso so naresu naradhamoti. Tattha mahantoti mahanto samano. Lokassati hamsalokassa. Appameyyoti gunehi pametum asakkuneyyo. Mahaganiti mahantena ganena samannagato ganasattha. Ekitthinti yam evarupo bhavam ekam itthim anusoceyya idam anusocanam na pannavatomiva tenaham ajjeva tam baloti mannamiti adhippayenevamaha. Adetiti ganhati. Chekapapakanti sundarasundaram. Amakapakkanti amakanca pakkanca. Loloti rasalolo. Idam vuttam hoti maharaja yatha nama vato padumasaradini paharitva sugandhampi sankaratthanadini paharitva duggandhampiti ubhayam chekapapakam gandham adiyati yatha ca balo kumarako ambajambunam hettha nisinno hattham pasaretva patitam patitam amakampi pakkampi phalam gahetva khadati yatha ca rasalolo andho bhatte upanite yamkinci samakkhikampi nimmakkhikampi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page261.

Amisam adiyati evam itthiyo nama kilesavasena andhampi duggatampi kulinampi akulinampi surupimpi virupimpi ganhanti bhajanti vatabalaandhasadisanam papadhammanam itthinam karana vilapasi maharajati. Atthesuti karanakaranesu. Mandoti andhabalo. Patibhasi manti mama upatthasi. Kalapariyayanti evarupam maranakalam patto imasmim kale idam kattabbam idam na kattabbam idam vattabbam idam na vattabbanti na janasi evati. Addhummattoti addhaummattako manne hutva. Udiresiti yatha suram pivitva natimatto puriso yam va tam va vilapati evam vilapasiti attho. Seyyati vara uttama. Maya cati adisuyeva itthiyo nama vancanatthena maya agayhupagatthena mariciva sokadinam paccayatta soka roga anekappakara upaddava kodhadihi atithaddhabhaveneva khara. Ta hi nissaya andubandhanadihi bajjhanato bandhana ceta itthiyo nama sariraguhaya pana vasanakamaccu nama etadevati kamahetu kamanidanam kamadhikaranameva rajano coram gahetva tikhinapharasuna sisam chinditva sule ropentiti dipetabbo. Tato dhatarattho matugame patibaddhacittataya tvam matugamassa gunam na janasi pandita eva jananti naheta garahitabbati dipento gathamaha yam vuddhehi upannatam ko tam ninditumarahati mahabhutitthiyo nama lokasmim upapajjisum.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page262.

Khidda panihita tasu rati tasu patitthita vijani tasu ruhanti yadidam satta pajayare tasu ko nibbije poso panamasajja panibhi. Tvameva nanno sumukha thinam atthesu yunjasi tassa tyajja bhaye jate bhitena jayate mati. Sabbo hi samsayappatto bhayam bhiru titikkhati pandita hi mahantano atthe yunjanti duyyuje. Etadatthaya rajano suramicchanti mantinam patibahati yam suro apadam attapariyayam. Ma no ajja vikantimsu ranno suda mahanase tatha hi vanno pattanam phalam velumva tam vadhi. Muttosi necchasi uddetum sayam bandham upagami sosajja samsayappatto attham ganhahi ma mukhanti. Tattha yanti yam matugamasankhatam vatthum pannavuddhehi pannattam tesameva pakatam na balanam. Mahabhutati mahaguna mahanisamsa. Upapajjisunti pathamakappakale itthilingassa pathamam patubhutatta pathamam nibbattati attho. Tasuti sumukha tasu itthisu kayavacikhidda ca panihita ohita thapita kamagunarati ca patitthita. Vijaniti buddhapaccekabuddhaariyasavakacakkavattiadivijani tasu ruhanti. Yadidanti ye ete sabbepi satta. Pajayareti sabbe tasanneva kucchimhi samvaddhati dipeti. Nibbijeti nibbindeyya. Panamasajja panibhiti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page263.

Attano panehi tasam panam assadetva attano jivitam cajantopi ta labhitva ko nibbindeyyati attho. Nannoti na anno sumukha maya cittakutatale hamsaganamajjhe nisinnena tam adisva kaham sumukhoti vutte esa matugamam gahetva kancanaguhayam uttamaratim anubhotiti vadanti evam tvameva itthinam atthesu yunjasi yuttappayuttova ahosi na annoti attho. Tassa tyajjati tassa te ajja maranabhaye jate imina maranabhayena bhito manne ayam matugamassa dosadassana nipuna mati jayateti adhippayenevamaha. Sabbo hiti yo hi koci. Samsayappattoti jivitasamsayappatto. Bhiruti bhiru hutvapi bhayam adhivaseti. Mahantanoti ye pana pandita ca honti mahante ca thane thitati mahantano. Atthe yunjanti duyyujeti te duyyujjepi atthe yunjanti ghatenti vayamanti tasma ma bhayi dhiro hohiti tam ussahanto evamaha. Apadanti samino agatam apadam esa suro patibahati etadatthaya suram mantinam icchanti. Attapariyayanti attano parittanampica katum sakkotiti adhippayo. Vikantimsuti chindimsu. Idam vuttam hoti samma sumukha tvam maya attano anantare thane thapito tasma yatha ajja ranno suda amhe mamsatthaya ma vikantimsu tatha karohiti. Tadiso hi amhakam pattavanno. Tam vadhiti svayam vanno yatha nama velum nissaya jatam phalam velumeva vadhati tatha tam vadhi tanca manca ma vadhiti adhippayenevamaha. Muttositi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page264.

Yathasukham cittakutapabbatam gacchati evam luddaputtena maya saddhim mutto visajjito samanopi uddetum na icchasi. Sayanti rajanam datthukamo hutva sayameva vadham upagatosi evamidam amhakam bhayam tam nissaya agatam. Sosajjati sosi ajja jivitasamsayappatto. Attham ganhahi ma mukhanti idani amhakam muncanakaranam ganha yatha muncama tatha vayama vatova gandhamadetiti adini vadanto itthigarahatthaya mukham ma pasarayiti. Evam mahasatto matugamam vannetva sumukham appatibhanam katva tassa anattamanabhavam natva idani sumukham pagganhanto gathamaha so tvam yogam payunjassu yuttam dhammupasanhitam tava pariyapadanena mama panesanam carati. Tattha soti samma sumukha so tvam. Yoganti yam pubbe aham yogam payunjissam yuttam dhammupasanhitanti avacasi tam idani payunjassu. Tava pariyapadanenati tava tena yogena parisuddhena. Pariyodatenatipi patho. Parittanenati attho. Taya katatta tava santakena parittanena mama jivitapariyesanam carati adhippayo. Tam sutva sumukho ayam ativiya maranabhayabhito mama balam na janati rajanam disva thokam katham labhitva janissami assasessami tava nanti cintetva gathamaha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page265.

Ma bhayi patatam settha nahi bhayanti tadisa aham yogam payunjissam yuttam dhammupasanhitam mama pariyapadanena khippam pasa pamokkhasiti. Tattha pasati dukkhapasa. Iti tesam sakunabhasaya kathentanam luddaputto na kinci annasi. Kevalam pana te kajenadaya baranasim pavisi. Acchariyabbhutajatena panjalina mahajanena anugacchamano so rajadvaram patva attano agatabhavam ranno arocesi. Tamattham pakasento sattha aha so luddo hamsakajena rajadvaram upagami pativedetha mam ranno dhataratthayamagatoti. Tattha pativedetha manti khemako agatoti evam mam ranno nivedetha. Dhataratthayanti ayam dhatarattho agatoti pativedethati attho. Dovariko gantva pativedesi. Raja sanjatasomanasso khippam agacchatuti vatva amaccaganaparivuto samussitasetacchatte rajapallanke nisinno khemakam hamsarajanam adaya mahatalam abhiruhantam disva suvannavanne hamse oloketva sampunno me manorathoti tassa kattabbam kiccam amacce anapesi. Tamattham pakasento sattha aha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page266.

Te disva punnasankase ubho lakkhanasammate khalu sannamano raja amacce ajjhabhasatha. Detha luddassa vatthani annapananca bhojanam kamankaro hirannassa yavantam esa icchatiti. Tattha punnasankaseti attano punnasadise. Lakkhanasammateti setthasammate abhinnate. Khaluti nipato. Tassa te khalu disvati purimapadena sambandho. Dethati adini raja pasannakaram karonto aha. Tattha kamankaro hirannassati hirannam assa kamakiriya atthu. Yavantanti yattakam esa gacchati tattakam hirannamassa dethati attho. Evam pasannakaram karetva pitisomanassasamussahito gacchatha nam alankaritva anethati aha. Atha nam amacca rajanivesana otaretva kappitakesamassum nahatanulittam sabbalankarapatimanditam katva ranno dassesum. Athassa raja ekasamvacchare satasahassutthanake dvadasagamake ajannayuttam ratham alankatamahageham dethati mahantam yasam dapesi. So mahantam yasam labhitva attano kammam pakasetum arabhi na te deva maya yo va so va hamso anito ayam pana channavutihamsasahassanam raja dhatarattho nama ayam senapati sumukho namati aha. Atha nam raja katham te samma ete gahitati pucchi. Tamattham pakasento sattha aha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page267.

Disva luddam pasannattam kasirajetadabravi yadayam samma khemaka punna hamsehi titthati. Katham rucim majjhagatam pasahattho upagami okinnam natisanghehi nimajjhimam kathamaggahiti. Tattha pasannattanti pasannabhavam somanassappattam. Yadayanti vayassa khemaka yadi ayam amhakam pokkharani channavutihamsasahassehi punna titthati. Katham rucim majjhagatanti evam sante tvam tesam rucinam piyadassananam hamsanam majjhagatam etam natihamsehi okinnam. Nimajjhimanti neva majjhimam neva kanittham uttamahamsarajanam katham pasahattho upagami katham ganhi. So tassa katham sunanto aha ajja me sattama ratti adanani upasato padametassa anvesam appamatto ghatassito. Athassa padamaddakkhim carato adanesanam tatthaham odahim pasam evantam dijamaggahinti. Tattha adananiti gocaram ganhanatthananiti attho. Ayameva va patho. Upasatoti upagacchantassa. Padanti gocarabhumiyam akkantapadam. Ghatassitoti catipanjare nissito hutva. Athassati atha chatthe divase etassa adanesanam carantassa padam addakkhim. Evantanti evam tam dijam aggahinti sabbam gahitopayam acikkhi. Tam sutva raja ayam dvare thatva pativedentopi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page268.

Dhataratthassevagamanam pativedesi idanipi etam ekameva ganhahiti vadati kinnu kho ettha karananti cintetva gathamaha ludda dve ime sakuna kathamekoti bhasasi cittam nu te vipallattham adu kinnu jigimsasiti. Tattha vipallatthanti vipariyattam. Adu kinnu jigimsasiti udahu kinnu cintesi kim itaram gahetva annassa datukamo hutva cintesiti pucchati. Tato luddo na me deva cittam vipallattham naham itaram annassa datukamo api ca kho pana maya ohite pase ekova bandhoti avikaronto aha yassa lohitaka tala tapaniyyanika subha uram samhacca titthanti so me bandham upagami. Athayam bhassaro pakkhi abandho bandhamaturam ariyam bruvanto atthasi vadanto manusim giranti. Tattha lohitaka talati rattavanna tala tisso lohitarajiyo. Uram samhaccati uram ahacca. Idam vuttam hoti maharaja yasseta rattasuvannasuppabha tisso lohitaka rajiyo givam parikkhipitva uram ahacca titthanti so ekova mama pase bandham upagato. Bhassaroti parisuddho pabhasampanno. Aturanti gilanam dukkhitam. Atthasiti atha dhataratthassa bandhabhavam natva nivattitva etam samassasetva mama gamanakale ca paccuggamanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page269.

Katva akaseyeva maya saddhim madhurapatisantharam katva manussabhasaya dhataratthassa gune kathento mama hadayam mudukam katva puna etasseva purato atthasi athaham deva sumukhassa subhasitam sutva pasannacitto dhatarattham visajjesim iti dhataratthassa pasato mokkho ime hamse adaya mama idhagamananca sumukheneva katanti. Evam so sumukhassa gunam vannento kathesi. Tam sutva raja sumukhassa dhammakatham sotukamo ahosi. Luddaputtassa sakkaram karontasseva suriyo atthangamito dipa pajjalita. Bahu khattiyadayo sannipatita. Khema devipi vividhanatakehi parivarita ranno dakkhinapasse nisidi. Tasmim khane raja sumukham kathapetukamo gathamaha kathannudani sumukha hanum samhacca titthasi adu me parisam patto bhaya bhito na bhasasiti. Tattha hanum samhaccati madhurakatho kira tvam atha kasma idani mukham pidhaya titathasi. Aduti kacci. Bhaya bhitoti parisasarajjabhayena bhito hutva. Tam sutva sumukho abhitabhavam dassento gathamaha naham kasipati bhito oggayha parisam tava naham bhaya na bhasissam vagyam atthasmi tadiseti. Tattha tadiseti apica kho pana tatharupe atthe uppanne vakyam bhasissamiti vacanokasam olokento nisinnosmiti attho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page270.

Tam sutva raja tassa katham vaddhetukamataya parihasam karonto aha na te abhissaram passe na rathenapi pattike nassa cammam va kitam va vammine ca dhanuggahe. Na hirannam suvannam va nagaram va sumapitam okinnaparikkham duggam dalhamattalakotthakam yattha pavittho sumukha bhayitabbam na bhayasiti. Tattha abhissaranti rakkhanatthaya parivaretva thitam avudhahattham parisante na passami. Nassati ettha assati nipatamattam. Cammanti sariraparittanacammam. Kitam vati kinitam catikapalantipi vuccati. Catikapalahatthapi te santike natthiti dipeti. Vammineti vammasannaddhe. Na hirannanti yam nissaya na bhayasi tam hirannampi te santike na passamiti. Evam ranna kinte abhayanakarananti vutte tam karanam kathento aha na me abhissarenattho nagarena dhanena va apathena patham yama antalikkhe cara mayam. Suta ca panditatyamha nipuna catthacintaka bhasematthavatim vacam sacce cassu patitthito. Kinnu tuyham asaccassa anariyassa karissati musavadissa luddassa bhanitampi subhasitanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page271.

Tattha abhissarenati arakkhaparivarena. Atthoti etena mama kiccam natthi kasma yasma apathena tumhadisanam amaggena patham mapetva yama akasacarino mayanti. Panditatyamhati panditati taya sutamha teneva karanena amhakam santika dhammam sotukamo kira no ganhapesi. Sacce cassuti sace pana tvam sacce patitthito assu atthavatim karananissitam vacam bhaseyyama. Asaccassati vacisaccarahitassa tava subhasitam mundassa dantasuci viya kim karissati. Tam sutva raja kasma mam musavadi anariyoti vadasi kim maya katanti aha. Atha nam sumukho tenahi maharaja sunohiti vatva aha tam brahmananam vacana imam khemam akarayi abhayanca taya ghutatham imayo dasadha disa. Oggayha te pokkharanim vippasannodakam sucim pahutam khadanam tattha ahimsa cettha pakkhinam. Idam sutvana nigghosam agatamha tavantike te te bandhasma pasena etante bhasitam musa. Musavadam purakkhatva icchalobhanca papakam ubhosandhim atikkamma asatam upapajjatiti. Tattha tanti tvam. Khemanti evamnamakam pokkharanim. Ghutthanti catusu kannesu thatva ghosapitam. Dasadhati ima ta dasavidha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page272.

Disa tam disasu taya abhayam ghuttham. Oggayhati oggahetva agatanam santika. Pahutam khadananti pahutanca padumuppalasaliadikam khadanam. Idam sutvati tesam tava pokkharanim oggahetva agatanam santika idam abhayam sutva. Tavantiketi tava samipe taya karitam pokkharanim agatamhati attho. Te teti te mayam tava pasena bandha. Purakkhatvati purato katva. Icchalobhanti icchasankhatam papakam lobham. Ubhosandhinti ubhayam devaloke ca manussaloke ca patisandhim ime papadhamme purato katva caranto puggalo sugatim patisandhim atikkamitva. Asatanti nirayam upapajjati. Evam parisamajjheyeva rajanam lajjapesi. Atha nam raja naham sumukha tumhe maretva mamsam khaditukamo ganhapesim panditabhavam pana vo sutva subhasitam sotukamova ganhapesinti pakasento aha naparajjhama sumukha napi lobhaya maggahim suta ca panditatyattha nipuna catthacintaka. Appevatthavatim vacam byahareyyum idhagata tathayam samma nesado vutto sumukha maggahiti. Tattha naparajjhamati marento aparajjhati nama mayam na marema. Lobhaya maggahinti mamsam khaditukamo hutva lobhaya tumhe naham aggahim. Panditatyatthati panditati suta attha. Atthacintakati paticchannanam atthanam cintaka. Atthavatinti karananissitam. Tathati tena karanena. Vuttoti maya vutto hutva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page273.

Sumukha maggahiti sumukhati alapati. Makaro sandhikaro. Aggahiti dhammam desetum tumhe ganhi. Tam sutva sumukho subhasitam sotukamena ayuttante katam maharajati vatva aha neva bhuta kasipati upanitasmi jivite bhasematthavatim vacam sampatta kalapariyayam. Yo migena migam hanti pakkhinam pana pakkhina sutena va sutam kilye kim anariyatarantato. Yo ariyarudam bhase anariyadhammavassito ubho so dhamsate loka idha ceva parattha ca. Na majjhetha yasam patto na byadhe pattasamsayam vayametheva kiccesu samvare vivarani ca. Ye vuddha abbhatikkanta sampatta kalapariyayam idha dhammam caritvana evete tidivangata. Idam sutva kasipati dhammamattani palaya dhataratthanca muncahi hamsanam pavaruttamanti. Tattha upanitasmiti maranasantike upanite. Kalapariyayanti maranakalavaram patta samana na kathissama na hi dhammakathikam bandhitva maranabhayena tajjetva dhammam sunamiti ayuttante katanti. Migenati sutthu sikkhapitena dipakamigena. Hantiti hanati. Pakkhinati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page274.

Dipakapakkhina. Sutena vati khemasaram nibbhayanti vissutena dipakamigapakkhisadisena padumasarena. Sutanti pandito citrakathiti evam sutam dhammakathikam. Kilyeti dhammam sossamiti pasabandhena yo kileyya himseyya badheyya. Tatoti tato tesam anariyato uttarim annam anariyataram katam kim atthi. Ariyarudanti mukhena ariyavacanam sundaravacanam bhasati. Dhammavassitoti kammena anariyadhammam avassito. Ubhoti devaloka ca manussaloka cati ubhayamha. Idha cevati idha uppannopi parattha uppannoti evarupo dvihi sugatilokehi dhamsetva nirayameva upapajjati. Pattasamsayanti jivitasamsayamapannampi dukkham patva na kilameyya. Samvare vivarani cati attano chiddani randhani samvareyya pidaheyya. Vuddhati gunabuddha pandita. Sampatta kalapariyayanti maranakalapariyayam patta hutva anatikkanta. Eveteti evam ete. Idanti idam maya vuttam atthanissitam vacanam. Dhammanti paveniyadhammampi sucaritadhammampi. Tam sutva raja aha aharantudakam pajjam asananca maharaham panjarato pamokkhami dhatarattham yasassinam. Tanca senapatim dhiram nipunam atthacintakam yo sukhe sukhito ranno dukkhite hoti dukkhito. Etadiso kho arahati pindamasnatu bhattuno yathayam sumukho ranno panasadharano sakhati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page275.

Tattha udakanti padadhovanam. Pajjanti padabbhanjanam. Sukheti sukhe sati. Ranno vacanam sutva amaccadayo tesam asanam aharitva tattha nisinnanam gandhodakena pade dhovitva satapakena telena abbhanjayimsu. Tamattham pakasento sattha aha pithanca sabbasovannam atthapadam manoramam mattham kasikavatthinam dhatarattho upavisi. Kocchanca sabbasovannam veyyagghaparisibbitam sumukho ajjhapavekkhi dhataratthassanantara. Tesam kancanapattehi puthu adaya kasiyo hamsanam abhiharesum aggam ranno pavasitanti. Tattha matthanti karanaparinitthitam. Kasikavatthinanti kasikavatthena atthatam. Kocchanti majjhe sankhittam. Veyyagghaparisibbitanti byagghacammaparisibbitam mangaladivase aggamahesiya nisidanapitham. Kancanapattehiti suvannabhajanehi. Puthuti bahu. Kasiyoti kasikaratthavasino. Abhiharesunti upanamesum. Aggam ranno pavasitanti atthasatapalasuvannacatipakkhittam hamsaranno pannakaratthaya kasikaranno pesitam nanaggarasabhojanam. Evam upanite tasmim pana kasikaraja tesam hatthato hatthena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page276.

Sampatiggahanattham sayam suvannacatim gahetva upanamesi. Te tato madhulaje khaditva madhurodakam pivimsu. Atha mahasatto ranno abhiharanca pasadanca disva patisantharamakasi. Tamattham pakasento sattha aha disva abhihatam annam kasirajena pesitam kusalo khattadhammanam tato pucchi anantara. Kacci nu bhoto kusalam kacci bhoto anamayam kacci ratthamidam phitam dhammena anusasati. Raja aha kusalanceva me hamsa atho hamsa anamayam atho ratthamidam phitam dhammena anusasiham. Mahasatto aha kacci bhoto amaccesu doso koci na vijjati kacci ca te tavatthesu navakankhanti jivitam. Raja aha athopi me amaccesu doso koci na vijjati athopi te mamatthesu navakankhanti jivitam. Mahasatto aha kacci te sadisi bhariya assava piyabhanini puttarupayasupeta tava chandavasanuga.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page277.

Raja aha atho me sadisi bhariya assava piyabhanini puttarupayasupeta mama chandavasanuga. Mahasatto aha kacci rattham anuppilam akutociupaddavam asahasena dhammena samena anusasasi. Raja aha atho rattham anuppilam akutociupaddavam asahasena dhammena samena anusasiham. Mahasatto aha kacci santo apacita asanto parivajjita no ca dhammam nirankatva adhammamanuvattasi. Raja aha santo ca me apacita asanto parivajjita dhammamevanuvattami adhammo me nirankato. Mahasatto aha kacci anagatam digham samavekkhasi khattiya kacci matto madaniye paralokam na santasi. Raja aha naham anagatam digham samavekkhami pakkhima thito dasasu dhammesu paralokam na santasim.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page278.

Danam silam pariccagam ajjavam maddavam tapam akkodham avihimsanca khantim ca avirodhanam. Iccete kusale dhamme thite passami attani tato me jayate piti somanassancanappakam. Sumukho ca acintetva visajji pharusam giram bhavadosamanannaya asmakayam vihangamo. So kuddho pharusam vacam niccharesi ayoniso yanasmasu na vijjanti nayidam pannavatamivati. Tattha disvati tam bahum aggapanabhojanam disva. Pesitanti aharapetva upanitam. Khattadhammananti pathamakarakesu patisantharadhammanam. Tato pucchi anantarati tasmim kale. Kacci nu bhototi anupatipatiya pucchita pana cha gatha hettha vuttatthayeva. Anuppilanti kacci ratthavasino yantena ucchum viya anuppilesiti pucchi. Akutociupaddavanti kutoci anupaddavam. Samena anusasasiti kacci tvam idam rattham dhammena samena anusaseyyasi. Santoti siladigunayutta sappurisa. Nirankatvati chaddetva. Anagatam dighanti anagatam attano jivitam pavattitam kacci digham. Samavekkhasiti ayusankharanam parittabhavam janasiti pucchati. Madaniyeti madavahe rupadiarammane. Na santasiti na bhayasi. Idam vuttam hoti kacci rupadisu kamagunesu appamatto hutva danadinam kusalanam katatta paralokam na bhayasiti. Dasasuti dasasu rajadhammesu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page279.

Danadisu pavattitacetana danam pancasiladasasiladini silam deyyadhammacago pariccago ujubhavo ajjavam mudubhavo maddavam uposathakammam tapo mettapubbabhago akkodho karunapubbabhago avihimsa adhivasanam khanti avirodho avirodhanam. Acintetvati mama imam gunasampattim acintetva. Bhavadosanti cittadosam. Anannayati ajanitva. Asmakanti amhakam cittadoso nama natthi yamesa janeyya tam ajanitvava pharusam kakkhalam visajjesi. Ayonisoti anupayena. Yanasmasuti yani vajjani amhesu na santi tani vadati. Nayidanti na idam. Tasma mama idam vacanam pannavatamiva na hoti tenesa mama na pandito viya upatthati. Tam sutva sumukho mahagunasampannova raja apasadito so me kuddho khamapessami nanti cintetva aha atthi me tam atisaram vegena manujadhipa dhataratthe ca bandhasmim dukkham me vipulam ahu. Tvam no pitava puttanam bhutanam dharaniriva asmakamadhipannanam khamassu rajakunjarati. Tattha atisaranti pakkhalitam. Vegenati aham etam katham kathento vegena sahasa kathemi. Dukkhanti cetasikam dukkham mama vipulam ahosi tasma kodhavasena tam maya vuttam tameva khama maharajati. Puttananti tvam puttanam pita viya. Dharanirivati panabhutanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page280.

Patittha pathavi viya tvam pana amhakam avassayo. Adhipannananti dosena aparadhena ajjhotthatanam. Khamassuti idam so sumukho asana oruyha pakkhehi anjalim katva aha. Atha nam raja alingitva adaya suvannapithe nisidapetva accayadesanam patigganhanto aha evante anumodama yam bhavam na niguyhasi khilam patibhindasi pakkhi ujukosi vihangamoti. Tattha anumodamati tante dosam khamama. Yanti yasma tvam attano cittapaticchannabhavam na niguyhasi. Khilanti cittakhilam cittakhanukam. Evanca pana vatva raja mahasattassa dhammakathaya sumukhassa ca ujubhavena pasiditva pasannena nama pasannakaro katabboti ubhinnampi tesam attano rajjasirim niyyadento gatha aha yamkinci ratanam atthi kasirajanivesane rajatam jatarupanca mutta veluriya bahu. Manayo sankhamuttanca vatthikam haricandanam ajinam dantabhandanca loham kalayasam bahum etam dadami vo vittam issariyam vissajami voti. Tattha atthiti nidahitam. Muttati viddhaviddhamutta. Manayoti manibhandakani. Sankhamuttancati dakkhinavattasankharatananca amalakavattamuttaratananca. Vatthikanti sukhumakasikavatthani. Ajinanti ajinamigacammam. Loham kalayasanti tambalohanca kalalohanca. Issariyanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page281.

Kancanamalena setacchattena saddhim dvadasayojanike baranasinagare rajjam. Evanca pana vatva ubhopi setacchattena pujetva rajjam paticchapesi. Atha mahasatto ranna saddhim sallapanto aha addha apacita tyamha sakkata ca rathesabha dhammesu vattamananam tvam no acariyo bhava. Acariya samanunnata taya anumata mayam tam padakkhinato katva nati passemurindamati. Tattha dhammesuti dasasu kusalakammapathadhammesu. Acariyoti tvam amhesu byattataro tasma no tattha acariyo hohi. Apica dasannam rajadhammanam kathitattapi sumukhassa dosam dassetva accayam pariggahanassa katattapi tvam pana amhakam acariyo bhava tasma idanipi no acarasikkhapanena acariyo bhavati aha. Passemurindamati passemu arindama. So tesam gamanam anujanati. Bodhisattassapi dhammam kathentasseva arunam utthahi. Tamattham pakasento sattha aha sabbarattim cintayitvana mantayitva yathakatham kasiraja anunnasi hamsanam pavaruttamanti. Tattha yathakathanti yamkinci attham tehi saddhim cintetabbanca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page282.

Mantetabbanca cintetva mantetva cati attho. Anunnasiti gacchathati anunnasi. Evam tena anunnato bodhisatto rajanam appamatto dhammena rajjam karehiti ovaditva pancasu silesu patitthapesi. Raja tesam kancanabhajanehi madhulajanca madhurodakanca upanetva nitthitaharakicce gandhamaladihi pujetva bodhisattam suvannacankotakena sayam ukkhipi. Khema devi sumukham ukkhipi. Atha ne sihapanjaram ugghatapetva suriyuggamanavelaya gacchatha saminoti visajjesum. Tamattham pakasento sattha aha tato ratya vivasane suriyassuggamanam pati pekkhato kasirajassa bhavanato vigahisunti. Tattha vigahisunti akasam pakkhandimsu. Mahasatto suvannacankotakato uppatitva ma cintayittha maharaja appamatto amhakam ovade vatteyyasiti rajanam assasetva sumukham adaya cittakutameva gato. Tanipi kho channavutihamsasahassani kancanaguhato nikkhamitva pabbatatale nisinna te agacchante disva paccuggantva parivaresum. Te natiganaparivuta cittakutam pavisimsu. Tamattham pakasento sattha aha te aroge anuppatte disvana parame dije keketimakarum hamsa puthusaddo ajayatha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page283.

Te patita pamuttena bhattuna bhattugarava samanta parikarimsu andaja laddhapaccayati. Tattha akarunti mahasaddam niccharimsu. Parameti uttame. Keketi attano sabhavaravena keketi saddamakamsu. Bhattugaravati bhattari sagarava. Parikarimsuti bhattuno muttabhavena tuttha tam bhattaram samanta parivarayimsu. Laddhapaccayati laddhapatittha. Evam parivaretva ca pana te hamsa katham muttosi maharajati pucchimsu. Mahasatto sumukham nissaya muttabhavam rajakulakatakammam luddaputtakatakammam ca kathesi. Tam sutva hamsagana sumukhasenapati ca luddo ca sukhita niddukkha ciram jivantuti ahamsu. Tamattham pakasento sattha osanagathamaha evam mittavatam attha sabbe honti padakkhina hamsa yatha dhatarattha natisanghamupagamunti. Tattha mittavatanti kalyanamittasampannanam. Padakkhinati sukhanipphattino vuddhiyutta. Dhataratthati hamsaraja sumukho ranna ceva luddaputtena cati dvihi evam ubhopi te dhatarattha kalyanamittasampanna yatha. Natisanghamupagamunti natisanghupagamanasankhato tesam attho padakkhino jato. Evam annesampi mittavatam attha padakkhina hontiti. Sattha imam dhammadesanam aharitva na bhikkhave idaneva pubbepi anando mamatthaya jivitam pariccajivi vatva jatakam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page284.

Samodhanesi tada luddo anando ahosi khema devi khema bhikkhuni ahosi raja sariputto ahosi sumukho anando ahosi sesaparisa buddhaparisa ahesum dhatarattho pana ahameva sammasambuddhoti. Mahahamsajatakam nitthitam. Dutiyam. --------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 42 page 242-284. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=42&A=4899&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=42&A=4899&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=28&i=199              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=28&A=1349              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=28&A=1574              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=28&A=1574              Contents of The Tipitaka Volume 28 http://84000.org/tipitaka/read/?index_28

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]