ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 51 : PALI ROMAN Buddha.A. (madhurattha.)

                        8. Sobhitabuddhavamsavannana
     tasma pana aparabhage tassa sasanepi antarahite sobhito nama
bodhisatto kappasatasahassadhikani cattari asankhyeyyani paramiyo puretva
tusitapure nibbattitva tattha yavatayukam thatva devehi ayacito tusitapurato
cavitva sudhammanagare sudhammarajassa kule sudhammaya nama deviya kucchismim
patisandhim aggahesi. So dasannam masanam accayena sudhammuyyane matukucchito
parisuddhavirajitaghanameghapatalato 1- punnacando viya nikkhami. Tassa patisandhiyam
jatiyanca patihariyani pubbe vuttappakarani.
     So dasavassasahassani agaram ajjhavasitva sattattimsanatakitthisahassanam 2-
aggaya aggamahesiya makhiladeviya kucchismim sihakumare nama putte uppanne
cattari nimittani disva sanjatasamvego pasadeseyeva pabbajitva tattheva
anapanassatisamadhim bhavetva cattari jhanani patilabhitva sattaham tattheva
padhanacariyamacari. Tato makhilamahadeviya dinnam paramamadhuram madhupayasam paribhunjitva
abhinikkhamanatthaya cittamuppadesi "ayam pasado alankatapatiyatto mahajanassa
passantasseva akasena gantva bodhirukkham majjhekatva pathaviyam otaratu, ima
ca itthiyo mayi bodhimule nisinne avutta sayameva pasadato nikkhamantu"ti.
Sahacittuppada pasado ca sudhammarajabhavanato uppatitva 3- asitanjanasankasa-
makasamabbhugganchi. So samosaritasurabhikusumadamasamalankatapasadatalo sakalampi
gaganatalam samalankurumano viya kanakarasadharasadisarucirakaranikaro divasakaro viya ca
saradasamayarajanikaro viya ca virocamano vilambamanavividhavicittakinkinikajalo yassa
@Footnote: 1 Si.,i....ghanarajito    2 Si.,i. sattatinatakitthisahassanam
@3 Si.,i. sahacittupada cassa sudhammarajabhavanam tato uppattitva
Kira vateritassa sukusalajanavaditassa pancangikassa turiyassa viya saddo vaggu ca
rajaniyo ca kamaniyo ca ahosi.
     Durato patthaya suyyamanena madhurena sarena sattanam sotani odahamano gharacaccara-
catukkavithiadisu thatva pavattitakathasallapesu manussesu natinicena natiuccena
taruvaravanamatthakavidurenakasena palobhayamano viya taruvarasakhananaratanajuti-
visarasamujjalena vannena jananayanani akaddhento viya ca punnanubhavam
samugghosayanto viya ca gaganatalam patipajji. Tattha natakitthiyopi pancangikassa
varaturiyassa madhurena sarena upagayimsu ceva vilapimsu ca. 1- Caturangini kirassa senapi
alankarakayabharanajutisamudayasamujjotananaviragasurabhikusumavasanabharanasobhita amaravarasena
viya paramaruciradassana dharani viya gaganatalena pasadam parivaretva agamasi.
     Tato pasado gantva atthasitihatthubbedham ujuvipulavattakkhandham
kusumapallavamakulasamalankatam nagarukkham majjhekatva otaritva bhumiyam patitthahi.
Natakitthiyo ca kenaci avuttava tato pasadato otaritva pakkamimsu.
Anekagunasobhito kira sobhitopi mahapuriso mahajanakataparivaroyeva rattiya tisu
yamesu tisso vijjayo uppadesi. Marabalam panassa dhammatabaleneva
yathagatamagamasi. Pasado pana tattheva atthasi. Sobhito pana bhagava sambodhim
patva "anekajatisamsaram .pe. Tanhanam khayamajjhaga"ti udanam
udanetva bodhisamipeyeva sattasattaham vitinametva brahmuno dhammajjhesanam
patijanitva "kassa nu kho pathamam dhammam deseyyan"ti buddhacakkhuna olokento
attano vematike kanitthabhatike asamakumaranca sunettakumaranca disva "ime
dve kumara upanissayasampanna gambhiram nipunam dhammam pativijjhitum samattha,
@Footnote: 1 Si.,i. uggayisu ca
Handaham imesam dhammam deseyyan"ti akasenagantva sudhammuyyane otaritva
dvepi kumare uyyanapalena pakkosapetva tehi saparivarehi parivuto
mahajanamajjhe dhammacakkam pavattesi. Tena vuttam:-
       [1] "revatassa aparena           sobhito nama nayako
           samahito santacitto          asamo appatipuggalo.
       [2] So jino sakagehamhi          manasam vinivattayi
           patvana kevalam bodhim          dhammacakkam pavattayi.
       [3] Yava hettha avicito         bhavagga capi uddhato
           etthantare ekaparisa        ahosi dhammadesane.
       [4] Taya parisaya sambuddho        dhammacakkam pavattayi
           gananaya na vattabbo          pathamabhisamayo ahu"ti.
     Tattha sakagehamhiti attano bhavaneyeva. Antopasadataleyevati attho.
Manasam vinivattayiti cittam parivattesi, sakagehe thatva sattadivasabbhantareyeva
puthujjanabhavato cittam vinivattetva buddhattam papuniti attho. Hetthati hetthato.
Bhavaggati akanitthabhavanato. Taya parisayati tassa parisaya majjhe. Gananaya
na vattabboti gananapathamatitati attho. Pathamabhisamayoti pathamo dhammabhisamayo.
Ahuti gananaya na vattabba parisa ahositi attho. "pathame abhisamimsuyevatipi
patho, tassa pathamadhammadesane abhisamimsu ye jana, te gananaya na vattabbati
attho.
     Athaparena samayena sudassananagaradvare cittapataliya mule yamakapatihariyam
katva navakanakamanimayabhavane tavatimsabhavane paricchattakamule pandukambalasilatale
nisiditva abhidhammam desesi. Desanapariyosane navutikotisahassanam dhamsabhisamayo
ahosi. Ayam dutiyo abhisamayo ahosi. Tena vuttam:-
       [5] "tato parampi desente      marunam ca samagame
           navutikotisahassanam           dutiyabhisamayo ahu"ti.
     Athaparena samayena sudassananagare jayaseno nama rajakumaro
yojanappamanam viharam karetva asokassakannacampakanagapunnagavakulasurabhi 1-
cutapanasasanasalakundasahakarakaraviraditaruvaranirantaram aramam ropetva buddhappamukhassa
bhikkhusamghassa niyyatesi. Dananumodanam katva yagam vannetva bhagava
dhammam desesi. Tada kotisatasahassasattanikayassa dhammabhisamayo ahosi.
Ayam tatiyabhisamayo ahosi. Tena vuttam:-
       [6] "punaparam rajaputto         jayaseno nama khattiyo
           aramam ropayitvana         buddhe niyyatayi tada.
       [7] Tassa yagam pakittento       dhammam desesi cakkhuma
           tada kotisahassanam          tatiyabhisamayo ahu"ti.
     Puna uggato nama raja sunandanagare sunandam 2- nama viharam karetva
buddhappamukhassa bhikkhusamghassa adasi. Tasmim dane ehibhikkhupabbajjaya pabbajitanam
kotisatam arahantanam sannipato, tesam majjhe sobhito bhagava
patimokkham uddisi. Ayam pathamo sannipato ahosi. Puna mekhalanagare
dhammagano dhammaganaramam nama pavararamam mahaviharam karetva buddhappamukhassa
bhikkhusamghassa datva saha sabbaparikkharehi danam adasi. Tasmim samagame
ehibhikkhubhavena pabbajitanam navutiya arahantakotinam sannipate patimokkham
uddisi. Ayam dutiyo sannipato ahosi. Yada pana bhagava dasasatanayanapure
vassam vasitva pavaranaya suravaraparivuto otari, tada asitiya arahantakotihi
@Footnote: 1 Si.,i. surabhiti saddo na dissati           2 Si.,i. sunandavatinagare surindam
Saddhim caturangike sannipate pavaresi. Ayam tatiyo sannipato ahosi. Tena
vuttam:-
        [8] "sannipata tayo asum      sobhitassa mahesino
            khinasavanam vimalanam         santacittana tadinam.
        [9] Uggato nama so raja     danam deti naruttame
            tamhi dane samaganchum       arahanta satakotiyo.
       [10] Punaparam puragano 1-        deti danam naruttame
            tada navutikotinam           dutiyo asi samagamo.
       [11] Devaloke vasitvana        yada orohati jino
            tada asitikotinam           tatiyo asi samagamo"ti.
     Tada kira amhakam bodhisatto rammavatinagare ubhato 2- sukhato 3- sujato
nama brahmano hutva sobhitassa bhagavato dhammadesanam sutva saranesu
patitthaya buddhappamukhassa bhikkhusamghassa temasam mahadanamadasi. Sopi nam
"anagate gotamo nama buddho bhavissati"ti byakasi. Tena vuttam:-
       [12] "ahantena samayena        sujato nama brahmano
            tada sasavakam buddham        annaanena tappayim.
       [13] Sopi mam buddho byakasi    sobhito lokanayako
            aparimeyyito kappe       ayam buddho bhavissati.
            4- Ahu kapilavhaya ramma   nikkhamitva tathagato. 4-
@Footnote: 1 Ma. puragano                   2 Si.,i. uggato
@3 Si.,i. sujatoti na dissati        4-4 cha.Ma. ime patha na dissanti
       [14] Padhanam padahitvana         katva dukkarakarikam
                          .pe.
            Evameva mayam sabbe       yadi muncamimam jinam
            anagatamhi addhane       hessama sammukha imam.
       [15] Tassapi vacanam sutva       hattho samviggamanaso
            tamevatthamanuppattiya       uggam dhitimakasahan"ti.
     Tattha tamevatthamanuppattiyati tassa buddhattassa anuppattiattham, tassa
pana sobhitabuddhassa "anagate ayam gotamo nama buddho bhavissati"ti vacanam
sutva "avitathavacana hi buddha"ti buddhattappattiatthanti attho. Ugganti
tibbam ghoram. Dhitinti viriyam. Akasahanti asim aham.
     Tassa pana sobhitassa bhagavato sudhammam nama nagaram ahosi, pita sudhammo
nama raja, mata sudhamma nama devi, asamo ca sunetto ca dve aggasavaka,
anomo namupatthako, nakula ca sujata ca dve aggasavika, nagarukkho
bodhi, atthapannasahatthubbedham sariram ahosi, navutivassasahassani ayuppamanam,
makhila namassa mahadevi, sihakumaro nama atrajo, natakitthinam sattattimsasahassani, 1-
navavassasahassani agaram ajjhavasi. Pasadena abhinikkhami. Jayaseno nama raja
upatthako setarame 2- kira vasiti. Tena vuttam:-
       [16] "sudhammam nama nagaram         sudhammo nama khattiyo
            sudhamma nama janika        sobhitassa mahesino.
       [21] Asamo ca sunetto ca       ahesum aggasavaka
            anomo namupatthako       sobhitassa mahesino.
@Footnote: 1 Si.,i. sattati sahassani      2 Si.,i. sotarame
       [22] Nakula ca sujata ca        ahesum aggasavika
            bujjhamano ca so buddho     nagamule abujjhatha.
       [23] Rammo ceva sunetto ca 1-  ahesum aggupatthaka
            nakula ceva citta ca 2-    ahesum aggupatthika. 3-
       [24] Atthapannasaratanam           accuggato mahamuni
            obhaseti disa sabba      sataramsiva uggato.
       [25] Yatha suphullam pavanam          nanagandhehi dhupitam
            tatheva tassa pavacanam        silagandhehi dhupitam.
       [26] Yathapi sagaro nama        dassanena atappiyo
            tatheva tassa pavacanam        savanena atappiyam.
       [27] Navutivassasahassani          ayu vijjati tavade
            tavata titthamano so      taresi janatam bahum.
       [28] Ovadam anusitthinca         datvana sesake jane
            hutasanova tapetva       nibbuto so sasavako.
       [29] So ca buddho asamasamo      tepi 4- savaka balappatta
            sabbam tamantarahitam           nanu ritta sabbasankhara"ti.
     Tattha sataramsivati adicco viya, sabba disa obhasetiti attho, pavananti mahavanam.
Dhupitanti mahavanam. Dhupitanti vasitam gandhitam. Atappiyoti atittikaro, atittijanano
va. Tavadeti tasmim kale, tavatakam kalanti attho. Taresiti tarayi. Ovadanti
sakim vado ovado nama. Anusitthinti punappunam vacanam anusitthi nama. Sesake
janeti saccappativedham appattassa sesajanassa, samiatthe bhummavacanam. Hutasanova
@Footnote: 1 cha. padumo kunjaroceva               2 cha. sirima ceva yasavati
@3 Si.,i,Ma. ayam gatha na dissanti        4 pali. te ca
Tapetvati aggi viya tappetva. Ayameva va patho, upadanakkhaya bhagava
parinibbutoti attho. Sesagathasu sabbattha uttanamevati.
                      Sobhitabuddhavamsavannana nitthita
                       nitthito chattho buddhavamso.
                           -----------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 51 page 244-251. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=51&A=5433&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=51&A=5433&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=187              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=7496              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=9414              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=9414              Contents of The Tipitaka Volume 33 http://84000.org/tipitaka/read/?index_33

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]