บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
4. Mahasudassanacariyavannana [28] "kusavatimhi nagare yada asim mahipati mahasudassano nama cakkavatti mahabbalo. [29] Tatthaham divase tikkhattum ghosapemi tahim tahim ko kim icchati pattheti kassa kim diyyatu dhanam. [30] Ko chatako tasito ko malam ko vilepanam nanarattani vatthani ko naggo paridahissati. @Footnote: 1 dhammapada. A. 8/54 (sya) 2 Ma. veditabbati [31] Ko pathe chattamadeti kopahana mudu subha iti sayanca pato ca ghosapemi tahim tahin"ti. #[28] Catutthe kusavatimhi nagareti kusavatinamake nagare, yasmim thane etarahi kusinara nivittha. Mahipatiti khattiyo, namena mahasudassano nama. Cakkavattiti cakkaratanam vatteti, catuhi va sampatticakkehi vattati, tehi ca param pavatteti, parahitaya ca iriyapathacakkanam vatto etasmim atthitipi cakkavatti. Atha va catuhi acchariyadhammehi sangahavatthuhi ca samannagatena parehi anabhibhavaniyassa anatikkamaniyassa anasankhatassa cakkassa vatto ekasmim atthitipi cakkavatti. Parinayakaratanapubbangamena hatthiratanadippamukhe mahabalakayena punnanubhavanibbattena kayabalena ca samannagatatta mahabbalo. Yada asinti sambandho. Tatrayam anupubbikatha:- atite kira mahapuriso sudassanattabhavato tatiye attabhave gahapatikule nibbatto dharamanakassa buddhassa sasane ekam theram arannavasam vasantam attano kammena arannam pavittho rukkhamule nisinnam disva "idha maya ayyassa pannasalam katum vattati"ti cintetva attano kammam pahaya dabbasambharam chinditva nivasayoggam pannasalam katva dvaram yojetva katthattharanam katva "karissati nu kho paribhogam, na nu kho karissati"ti ekamante nisidi. Thero antogamato agantva pannasalam pavisitva katthattharane nisidi. Mahasattopi nam upasankamitva phasuka bhante pannasalati pucchi. Phasuka bhaddamukha pabbajitasaruppati. Vasissatha bhante idhati. Ama upasakati. So adhivasanakareneva "vasissati"ti natva "nibaddham mayham gharadvaram agantabban"ti patijanapetva niccam attano ghareyeva bhattavissaggam karapesi. So pannasalayam katasarakam pattharitva mancapitham pannapesi, apassenam nikkhipi, padakathalikam thapesi, pokkharanim khani, cankamam katva valukam okiri, parissayavinodanattham pannasalam kantakavatiya parikkhipi, tatha Pokkharanim cankamanca. Tesam antovatipariyante talapantiyo ropesi. Evamadina avasam nitthapetva therassa ticivaram adim katva sabbam samanaparikkharam adasi. Therassa hi tada bodhisattena ticivarapindapatapattathalakaparissavanadhamakarakaparibhogabhajanachattupahana- udakatumbasucikattarayatthiarakantakapipphalinakhacchedanapadipeyyadipabbajitanam 1- 2- paribhogajatam adinnam nama nahosi. So panca silani rakkhanto uposatham karonto yavajivam theram upatthahi. Thero tattheva vasanto arahattam patva parinibbayi. #[29] Bodhisattopi yavatayukam punnam katva devaloke nibbattitva tato cuto manussalokam agacchanto kusavatiya rajadhaniya nibbattitva mahasudassano nama raja ahosi cakkavatti. Tassa issariyanubhavo "bhutapubbam ananda raja mahasudassano nama ahosi khattiyo muddhavasitto"tiadina nayena sutte 3- agato eva. Tassa kira caturasiti nagarasahassani kusavatirajadhanippamukhani, caturasiti pasadasahassani dhammapasadappamukhani, caturasiti kutagarasahassani mahabyuhakutagarappamukhani, tani sabbani tassa therassa kataya ekissa pannasalaya nissandena nibbattani, caturasiti pallankasahassani nagasahassani assasahassani rathasahassani tassa dinnassa mancapithassa, caturasiti manisahassani tassa dinnassa padipassa, caturasiti pokkharanisahassani ekapokkharaniya, caturasiti itthisahassani puttasahassani gahapatisahassani ca pattathalakadiparibhogarahassa pabbajitaparikkharadanassa, caturasiti dhenusahassani pancagorasadanassa, caturasiti vatthakotthasahassani nivasanaparupanadanassa, caturasiti thalipakasahassani bhojanadanassa nissandena nibbattani. So sattahi ratanehi catuhi iddhihi ca samannagato rajadhiraja hutva sakalam sagarapariyantam pathavimandalam dhammena abhivijiya ajjhavasanto anekasatesu thanesu danasalayo karetva mahadanam patthapesi. Divasassa tikkhattum nagare bherim carapesi @Footnote: 1 cha.Ma....parissavanadhamakarana... 2 Si....udakakumbhi... 3 di.maha. 10/242/148 "yo yam icchati, so danasalasu agantva tam ganhatu"ti. Tena vuttam "tatthaham divase tikkhattum, ghosapemi tahim tahin"tiadi. Tattha tatthati tasmim nagare. "tadahan"tipi patho. Tassa tada aham, mahasudassanakaleti attho. Tahim tahinti tasmim thane, tassa tassa pakarassa anto ca bahi cati attho. Ko kim icchatiti brahmanadisu yo koci satto annadisu deyyadhammesu yam kinci icchati. Patthetiti tasseva vevacanam kassa kim diyyatu dhananti anekavaram pariyayantarehi ca danaghosanaya pavattitabhavadassanattham vuttam, etena danaparamiya sarupam dasseti. Deyyadhammapatiggahakavikapparahita hi bodhisattanam danaparamiti. #[30] Idani danaghosanaya tassa tassa deyyadhammassa anucchavikapuggalaparikittanam dassetum "ko chatako"tiadi vuttam. Tattha chatakoti jighacchito. Tasitoti pipasito. Ko malam ko vilepanantipi "icchati"ti padam anetva yojetabbam. Naggoti vatthavikalo, vatthena atthikoti adhippayo. Paridahissatiti nivasissati. #[31] Ko pathe chattamadetiti ko pathiko pathe magge attano vassavatataparakkhanattham chattam ganhati, chattena atthikoti attho. Kopahana mudu subhati dassaniyataya subha sukhasamphassataya mudu upahana attano padanam cakkhunanca rakkhanattham. Ko adetiti ko tahi atthikoti adhippayo. Sayanca pato cati ettha casaddena majjhantike cati aharitva vattabbam. "divase tikkhattum ghosapemi"ti hi vuttam. [32] Na tam dasasu thanesuti tam danam na dasasu thanesu patiyattanti yojana. Napi thanasatesu va patiyattam, api ca kho anekasatesu thanesu patiyattam. Yacake dhananti yacake uddissa dhanam patiyattam upakkhatam. Dvadasayojanayame hi nagare Sattasu pakarantaresu satta talapantiparikkhepa, tasu talapantisu caturasiti pokkharanisahassani patiyekkam pokkharanitire mahadanam patthapitam vuttanhetam bhagavata:- "patthapesi kho ananda raja mahasudassano tasam pokkharaninam tire evarupam danam annam annatthikassa panam panatthikassa vattham vatthatthikassa yanam yanatthikassa sayanam sayanatthikassa itthim itthitthikassa hirannam hirannatthikassa suvannam suvannatthikassa"ti. 1- [33] Tatthayam danassa pavattitakaro:- mahapuriso hi itthinanca purisananca anucchavike alankare karetva itthimattameva tattha paricaravasena 2- sesanca sabbam pariccagavasena thapetva "raja mahasudassano danam deti, tam yathasukham paribhunjatha"ti bherim carapesi. Mahajana pokkharanitiram gantva nhatva vatthadini nivasetva mahasampattim anubhavitva yesam tadisani atthi, te pahaya gacchanti. Yesam natthi, te gahetva gacchanti. Ye hatthiyanadisupi nisiditva yathasukham vicaritva varasayanesupi sayitva sampattim anubhavitva itthihipi saddhim sampattim anubhavitva sattavidharatanapasadhanani pasadhetva sampattim anubhavitva yam yam atthika, tam tam gahetva gacchanti, anatthika ohaya gacchanti. Tampi danam utthaya samutthaya devasikam diyateva. Tada jambudipavasinam annam kammam natthi. Danam paribhunjanta sampattim anubhavanta vicaranti. Na tassa danassa kalaparicchedo ahosi. Rattincapi divapi yada yada atthika agacchanti, tada tada diyateva. Evam mahapuriso yavajivam sakalajambudipam unnangalam katva mahadanam pavattesi. Tena vuttam "diva va yadi va rattim, yadi eti vanibbako"tiadi. 3- @Footnote: 1 di.maha. 10/154/153 2 Ma. parivaravasena 3 Ma. vanibbakotiadi Tattha diva va yadi va rattim yadi etiti etenassa yathakalam danam dasseti. Yacakanam hi labhasaya upasankamanakalo eva bodhisattanam danassa kalo nama. Vanibbakoti yacako. Laddha yadicchakam bhoganti etena yathabhirucitam danam. Yo yo hi yacako yam yam deyyadhammam icchati, tassa tassa tam tadeva bodhisatto deti. Na tassa mahagghadullabhadibhavam attano uparodham cintesi. Purahatthova gacchatiti etena yavadicchakam danam dasseti. Yattakam hi yacaka icchati, tattakam aparihapetvava mahasatto deti ularajjhasayataya ca mahiddhikataya ca. [34] "yavajivikan"ti etena danassa kalapariyantabhavam dasseti. Samadanato patthaya hi mahasatta yavaparipuri vemajjhe na kalaparicchedam karonti, bodhisambharasambharane sankocabhavena antarantara avosanapattito maranenapi anupacchedo eva, tato parampi tatheva patipajjanato, "yavajivikan"ti pana mahasudassanacaritassa vasena vuttam. Napaham dessam dhanam dammiti idam dhanam nama mayham na dessam amanapanti evarupam mahadanam dento gehato ca dhanam niharapemi, napi natthi nicayo mayiti mama sarire dhananicayo dhanasangaho napi natthi. Sallekhavuttisamano viya asangahopi na homiti attho. Idam yena ajjhasayena tassidam mahadanam pavattitam, tam dassetum vuttam. [35] Idani tam upamaya vibhavetum "yathapi aturo nama"tiadimaha. Tatthidam upamasamsandanena saddhim atthadassanam:- yatha nama aturo rogabhibhuto puriso rogato attanam parimocetukamo dhanena hirannasuvannadina vejjam tikicchakam tappetva aradhetva yathavidhi patipajjanto tato rogato vimuccati. [36] Tatheva evameva ahampi attabhutam 1- sakalalokam kilesarogato sakalasamsaradukkharogato ca parimocetukamo tassa tato parimocanassa ayam @Footnote: 1 Si. andhatthabhutam Sabbasapateyyapariccago danaparamiupayoti janamano bujjhamano asesato deyyadhammassa patiggahakananca vasena anavasesato mahadanassa vasena sattanam ajjhasayam paripuretum attano ca na mayham danaparami paripunna, tasma unamananti pavattam unam manam purayitum pavattayitum vanibbake yacake adasim tam danam evarupam mahadanam dadami, tanca kho tasmim danadhamme tassa ca phale niralayo anapekkho apaccaso kincipi apaccasimsamano kevalam sambodhimanupattiya sabbannutannanameva adhigantum demiti. Evam mahasatto mahadanam pavattento attano punnanubhavanibbattam dhammapasadam abhiruyha mahabyuhakutagaradvare eva kamavitakkadayo nivattetva tattha sovannamaye rajapallanke nisinno jhanabhinnayo nibbattetva tato nikkhamitva sovannamayam kutagaram pavisitva tattha rajatamaye pallanke nisinno cattaro brahmavihare bhavetva caturasiti vassasahassani jhanasamapattihi vitinametva maranasamaye dassanaya upagatanam subhaddadevipamukhanam caturasitiya itthagarasahassanam amaccaparisajjadinanca:- "anicca vata sankhara uppadavayadhammino uppajjitva nirujjhanti tesam vupasamo sukho"ti 1- imaya gathaya ovaditva ayupariyosane brahmalokaparayano ahosi. Tada subhaddadevi rahulamata ahosi. Parinayakaratanam rahulo. Sesaparisa buddhaparisa. Mahasudassano pana lokanatho. Idhapi dasa paramiyo sarupato labbhanti eva, danajjhasayassa pana ularataya danaparami eva paliyam agata. Sesadhamma hettha vuttanaya eva. Tatha ulare sattaratanasamujjale catudipissariyepi thitassa tadisam bhogasukham analankaritva kamavitakkadayo @Footnote: 1 Si. andhatthabhutam 2 di.maha. 10/221,272/137,171, sam.ni. 16/143/173 Durato vikkhambhetva tatharupe mahadane pavattentasseva caturasiti vassasahassani samapattihi vitinametva aniccatadipatisamyuttam dhammakatham katvapi vipassanaya anussukkanam sabbattha anissangatati evamadayo gunanubhava niddharetabbati. Mahasudassanacariyavannana nitthita. --------------The Pali Atthakatha in Roman Book 52 page 49-56. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=52&A=1048&modeTY=2 อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=52&A=1048&modeTY=2 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=212 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=8702 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=11410 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=11410 Contents of The Tipitaka Volume 33 http://84000.org/tipitaka/read/?index_33
|
บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]