ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 52 : PALI ROMAN Cariya.A. (paramatthadi.)

                      4.  Mahasudassanacariyavannana
      [28]  "kusavatimhi nagare       yada asim mahipati
            mahasudassano nama       cakkavatti mahabbalo.
      [29]  Tatthaham divase tikkhattum    ghosapemi tahim tahim
            ko kim icchati pattheti     kassa kim diyyatu dhanam.
      [30]  Ko chatako tasito       ko malam ko vilepanam
            nanarattani vatthani     ko naggo paridahissati.
@Footnote: 1 dhammapada. A. 8/54 (sya)  2 Ma. veditabbati
      [31]  Ko pathe chattamadeti     kopahana mudu subha
            iti sayanca pato ca     ghosapemi tahim tahin"ti.
      #[28]  Catutthe kusavatimhi nagareti kusavatinamake nagare, yasmim thane etarahi
kusinara nivittha. Mahipatiti khattiyo, namena mahasudassano nama. Cakkavattiti
cakkaratanam vatteti, catuhi va sampatticakkehi vattati, tehi ca param pavatteti,
parahitaya ca iriyapathacakkanam vatto etasmim atthitipi cakkavatti. Atha va catuhi
acchariyadhammehi sangahavatthuhi ca samannagatena parehi anabhibhavaniyassa anatikkamaniyassa
anasankhatassa cakkassa vatto ekasmim atthitipi cakkavatti. Parinayakaratanapubbangamena
hatthiratanadippamukhe mahabalakayena punnanubhavanibbattena kayabalena
ca samannagatatta mahabbalo. Yada asinti sambandho. Tatrayam anupubbikatha:-
      atite kira mahapuriso sudassanattabhavato tatiye attabhave gahapatikule
nibbatto dharamanakassa buddhassa sasane ekam theram arannavasam vasantam attano
kammena arannam pavittho rukkhamule nisinnam disva "idha maya ayyassa pannasalam
katum vattati"ti cintetva attano kammam pahaya dabbasambharam chinditva
nivasayoggam pannasalam katva dvaram yojetva katthattharanam katva "karissati
nu kho paribhogam, na nu kho karissati"ti ekamante nisidi. Thero antogamato
agantva pannasalam pavisitva katthattharane nisidi. Mahasattopi nam upasankamitva
phasuka bhante pannasalati pucchi. Phasuka bhaddamukha pabbajitasaruppati.
Vasissatha bhante idhati. Ama upasakati. So adhivasanakareneva "vasissati"ti
natva "nibaddham mayham gharadvaram agantabban"ti patijanapetva niccam attano
ghareyeva bhattavissaggam karapesi. So pannasalayam katasarakam pattharitva mancapitham
pannapesi, apassenam nikkhipi, padakathalikam thapesi, pokkharanim khani, cankamam katva
valukam okiri, parissayavinodanattham pannasalam kantakavatiya parikkhipi, tatha
Pokkharanim cankamanca. Tesam antovatipariyante talapantiyo ropesi. Evamadina avasam
nitthapetva therassa ticivaram adim katva sabbam samanaparikkharam adasi. Therassa
hi tada bodhisattena ticivarapindapatapattathalakaparissavanadhamakarakaparibhogabhajanachattupahana-
udakatumbasucikattarayatthiarakantakapipphalinakhacchedanapadipeyyadipabbajitanam 1- 2-
paribhogajatam adinnam nama nahosi. So panca silani rakkhanto uposatham karonto
yavajivam theram upatthahi. Thero tattheva vasanto arahattam patva parinibbayi.
     #[29]  Bodhisattopi yavatayukam punnam katva devaloke nibbattitva tato cuto
manussalokam agacchanto kusavatiya rajadhaniya nibbattitva mahasudassano
nama raja ahosi cakkavatti. Tassa issariyanubhavo "bhutapubbam ananda raja
mahasudassano nama ahosi khattiyo muddhavasitto"tiadina nayena sutte 3- agato
eva. Tassa kira caturasiti nagarasahassani kusavatirajadhanippamukhani, caturasiti
pasadasahassani dhammapasadappamukhani, caturasiti kutagarasahassani
mahabyuhakutagarappamukhani, tani sabbani tassa therassa kataya ekissa pannasalaya
nissandena nibbattani, caturasiti pallankasahassani nagasahassani assasahassani
rathasahassani tassa dinnassa mancapithassa, caturasiti manisahassani tassa dinnassa
padipassa, caturasiti pokkharanisahassani ekapokkharaniya, caturasiti itthisahassani
puttasahassani gahapatisahassani ca pattathalakadiparibhogarahassa pabbajitaparikkharadanassa,
caturasiti dhenusahassani pancagorasadanassa, caturasiti vatthakotthasahassani
nivasanaparupanadanassa, caturasiti thalipakasahassani bhojanadanassa nissandena
nibbattani. So sattahi ratanehi catuhi iddhihi ca samannagato rajadhiraja hutva
sakalam sagarapariyantam pathavimandalam dhammena abhivijiya ajjhavasanto anekasatesu thanesu
danasalayo karetva mahadanam patthapesi. Divasassa tikkhattum nagare bherim carapesi
@Footnote: 1 cha.Ma....parissavanadhamakarana...  2 Si....udakakumbhi...  3 di.maha. 10/242/148
    "yo yam icchati, so danasalasu agantva tam ganhatu"ti. Tena vuttam "tatthaham
    divase tikkhattum, ghosapemi tahim tahin"tiadi.
      Tattha tatthati tasmim nagare. "tadahan"tipi patho. Tassa tada aham,
mahasudassanakaleti attho. Tahim tahinti tasmim thane, tassa tassa pakarassa
anto ca bahi cati attho. Ko kim icchatiti brahmanadisu yo koci satto
annadisu deyyadhammesu yam kinci icchati. Patthetiti tasseva vevacanam kassa kim
diyyatu dhananti anekavaram pariyayantarehi ca danaghosanaya pavattitabhavadassanattham vuttam,
etena danaparamiya sarupam dasseti. Deyyadhammapatiggahakavikapparahita hi bodhisattanam
danaparamiti.
     #[30]  Idani danaghosanaya tassa tassa deyyadhammassa anucchavikapuggalaparikittanam
dassetum "ko chatako"tiadi vuttam. Tattha chatakoti jighacchito. Tasitoti pipasito. Ko
malam ko vilepanantipi "icchati"ti padam anetva yojetabbam. Naggoti vatthavikalo,
vatthena atthikoti adhippayo. Paridahissatiti nivasissati.
     #[31]  Ko pathe chattamadetiti ko pathiko pathe magge attano
vassavatataparakkhanattham chattam ganhati, chattena atthikoti attho. Kopahana mudu
subhati dassaniyataya subha sukhasamphassataya mudu upahana attano padanam cakkhunanca
rakkhanattham. Ko adetiti ko tahi atthikoti adhippayo. Sayanca pato cati ettha
casaddena majjhantike cati aharitva vattabbam. "divase tikkhattum ghosapemi"ti
hi vuttam.
      [32]  Na tam dasasu thanesuti tam danam na dasasu thanesu patiyattanti yojana.
Napi thanasatesu va patiyattam, api ca kho anekasatesu thanesu patiyattam. Yacake
dhananti yacake uddissa dhanam patiyattam upakkhatam. Dvadasayojanayame hi nagare
Sattasu pakarantaresu satta talapantiparikkhepa, tasu talapantisu
caturasiti pokkharanisahassani patiyekkam pokkharanitire mahadanam patthapitam
vuttanhetam bhagavata:-
                 "patthapesi kho ananda raja mahasudassano tasam
            pokkharaninam tire evarupam danam annam annatthikassa panam
            panatthikassa vattham vatthatthikassa yanam yanatthikassa sayanam
            sayanatthikassa itthim itthitthikassa hirannam hirannatthikassa suvannam
            suvannatthikassa"ti. 1-
      [33]  Tatthayam danassa pavattitakaro:- mahapuriso hi itthinanca
purisananca anucchavike alankare karetva itthimattameva tattha paricaravasena 2-
sesanca sabbam pariccagavasena thapetva "raja mahasudassano danam deti, tam yathasukham
paribhunjatha"ti bherim carapesi. Mahajana pokkharanitiram gantva nhatva vatthadini
nivasetva mahasampattim anubhavitva yesam tadisani atthi, te pahaya gacchanti. Yesam
natthi, te gahetva gacchanti. Ye hatthiyanadisupi nisiditva yathasukham vicaritva
varasayanesupi sayitva sampattim anubhavitva itthihipi saddhim sampattim anubhavitva
sattavidharatanapasadhanani pasadhetva sampattim anubhavitva yam yam atthika, tam tam
gahetva gacchanti, anatthika ohaya gacchanti. Tampi danam utthaya samutthaya
devasikam diyateva. Tada jambudipavasinam annam kammam natthi. Danam paribhunjanta
sampattim anubhavanta vicaranti. Na tassa danassa kalaparicchedo ahosi. Rattincapi
divapi yada yada atthika agacchanti, tada tada diyateva. Evam mahapuriso
yavajivam sakalajambudipam unnangalam katva mahadanam pavattesi. Tena vuttam "diva va
yadi va rattim, yadi eti vanibbako"tiadi. 3-
@Footnote: 1 di.maha. 10/154/153  2 Ma. parivaravasena  3 Ma. vanibbakotiadi
      Tattha diva va yadi va rattim yadi etiti etenassa yathakalam danam
dasseti. Yacakanam hi labhasaya upasankamanakalo eva bodhisattanam danassa
kalo nama. Vanibbakoti yacako. Laddha yadicchakam bhoganti etena yathabhirucitam danam.
Yo yo hi yacako yam yam deyyadhammam icchati, tassa tassa tam tadeva bodhisatto deti.
Na tassa mahagghadullabhadibhavam attano uparodham cintesi. Purahatthova gacchatiti etena
yavadicchakam danam dasseti. Yattakam hi yacaka icchati, tattakam aparihapetvava
mahasatto deti ularajjhasayataya ca mahiddhikataya ca.
      [34]  "yavajivikan"ti etena danassa kalapariyantabhavam dasseti. Samadanato
patthaya hi mahasatta yavaparipuri vemajjhe na kalaparicchedam karonti,
bodhisambharasambharane sankocabhavena antarantara avosanapattito maranenapi
anupacchedo eva, tato parampi tatheva patipajjanato, "yavajivikan"ti pana
mahasudassanacaritassa vasena vuttam. Napaham dessam dhanam dammiti idam dhanam nama mayham na
dessam amanapanti evarupam mahadanam dento gehato ca dhanam niharapemi, napi natthi nicayo
mayiti mama sarire dhananicayo dhanasangaho napi natthi. Sallekhavuttisamano viya asangahopi
na homiti attho. Idam yena ajjhasayena tassidam mahadanam pavattitam, tam dassetum
vuttam.
      [35]  Idani tam upamaya vibhavetum "yathapi aturo nama"tiadimaha.
Tatthidam upamasamsandanena saddhim atthadassanam:- yatha nama aturo rogabhibhuto
puriso rogato attanam parimocetukamo dhanena hirannasuvannadina vejjam
tikicchakam tappetva aradhetva yathavidhi patipajjanto tato rogato vimuccati.
      [36]  Tatheva evameva ahampi attabhutam 1- sakalalokam kilesarogato
sakalasamsaradukkharogato ca parimocetukamo tassa tato parimocanassa ayam
@Footnote: 1 Si. andhatthabhutam
Sabbasapateyyapariccago danaparamiupayoti janamano bujjhamano asesato deyyadhammassa
patiggahakananca vasena anavasesato mahadanassa vasena sattanam ajjhasayam
paripuretum attano ca na mayham danaparami paripunna, tasma  unamananti pavattam unam
manam purayitum pavattayitum vanibbake yacake adasim tam danam evarupam mahadanam dadami,
tanca kho tasmim danadhamme tassa ca phale niralayo anapekkho apaccaso kincipi
apaccasimsamano kevalam sambodhimanupattiya sabbannutannanameva adhigantum demiti.
          Evam mahasatto mahadanam pavattento attano punnanubhavanibbattam
dhammapasadam abhiruyha mahabyuhakutagaradvare eva kamavitakkadayo nivattetva
tattha sovannamaye rajapallanke nisinno jhanabhinnayo nibbattetva tato
nikkhamitva sovannamayam kutagaram pavisitva tattha rajatamaye pallanke nisinno cattaro
brahmavihare bhavetva caturasiti vassasahassani jhanasamapattihi vitinametva
maranasamaye dassanaya upagatanam subhaddadevipamukhanam caturasitiya itthagarasahassanam
amaccaparisajjadinanca:-
            "anicca vata sankhara    uppadavayadhammino
            uppajjitva nirujjhanti     tesam vupasamo sukho"ti 1-
imaya gathaya ovaditva ayupariyosane brahmalokaparayano ahosi. Tada
subhaddadevi rahulamata ahosi. Parinayakaratanam rahulo. Sesaparisa buddhaparisa.
Mahasudassano pana lokanatho.
          Idhapi dasa paramiyo sarupato labbhanti eva, danajjhasayassa pana ularataya
danaparami eva paliyam agata. Sesadhamma hettha vuttanaya eva. Tatha ulare
sattaratanasamujjale catudipissariyepi thitassa tadisam bhogasukham analankaritva
kamavitakkadayo
@Footnote: 1 Si. andhatthabhutam  2 di.maha. 10/221,272/137,171, sam.ni. 16/143/173
Durato vikkhambhetva tatharupe mahadane pavattentasseva caturasiti vassasahassani
samapattihi vitinametva aniccatadipatisamyuttam dhammakatham katvapi vipassanaya
anussukkanam sabbattha anissangatati evamadayo gunanubhava niddharetabbati.
                    Mahasudassanacariyavannana nitthita.
                         --------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 52 page 49-56. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=52&A=1048&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=52&A=1048&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=212              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=8702              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=11410              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=11410              Contents of The Tipitaka Volume 33 http://84000.org/tipitaka/read/?index_33

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]